ĐTM bổ sung Nhà máy đường Sơn Dương, Tuyên Quang

1. Tên dự án Dự án: “Nhà máy đường Sơn Dương-Tuyên Quang công suất 1000 tấn mía ngày” 2. Chủ dự án Chủ dự án: CÔNG TY CỔ PHẦN MÍA ĐƯỜNG SƠN DƯƠNG Địa chỉ: Xã Hào Phú – huyện Sơn Dương – tỉnh Tuyên Quang Điện thoại: 0273 832148 Fax: 0273 832144 Tổng giám đốc: Hoàng Thanh Vân Chủ tịch hội đồng Quản trị: Trần Đình Trung 3. Vị trí địa lý của dự án Dự án Nhà máy đường Sơn Dương được thực hiện tại xã Hào Phú – huyện Sơn Dương – tỉnh Tuyên Quang, cách trung tâm huyện lỵ Sơn Dương 34 km về phía bắc, cách tỉnh lỵ Tuyên Quang 65 km về phía Tây Bắc, cách thủ đô Hà Nội 120 km về phía Đông Nam. Diện tích đất quản lý và sử dụng là 1.317ha. Nằm ở vị trí vào khoảng 21o22 vĩ Bắc và 105o8 Kinh Đông + Phía Đông giáp với vùng nguyên liệu của công ty. + Phía Tây và phía Nam giáp với huyện lộ Sơn Dương. + Phía Bắc giáp Thôn Gò Đình – xã Hồng Lạc. + Khu đất có cao độ là 32m so với cốt quốc gia (+1,9m). 4. Những thay đổi về nội dung của dự án Dự án xây dựng Nhà máy đường Sơn Dương đã được đầu tư từ trước với công suất 1.000 TMN. Trong những năm qua, do quản lý tốt và được sự giúp đỡ của các cơ quan chức năng có liên quan, công ty đã đạt được nhiều thành tích quan trọng trong sản xuất và nâng cao chất lượng sản phẩm, từng bước khẳng định vị trí của mình trên thị trường mía đường Việt Nam. Do nhu cầu mía đường của thị trường, Ban giám đốc đã quyết định đầu tư nâng công suất của nhà máy lên 2.150 TMN. 4.1. Thay đổi về địa điểm thực hiện Việc nâng công suất nhà máy lên 2.150 TMN được thực hiện bằng cách lắp ghép thêm các thiết bị bổ sung, hoàn thiện dây chuyền theo thiết kế mở rộng. Toàn bộ quá trình lắp ghép thiết bị tại các công đoạn được diễn ra trong phạm vi các phân xưởng của nhà máy thuộc diện tích đất của công ty. Các thiết bị được lắp ghép bổ sung tại gian ép, gian chế luyện phân xưởng Đường và phân xưởng Động lực của nhà máy. Điều kiện cơ sở hạ tầng sẵn có của nhà máy trên diện tích cũ đủ đáp ứng yêu cầu về sản xuất và sinh hoạt của công nhân viên trong nhà máy, không cần mở rộng hay thay đổi về diện tích. 4.2. Thay đổi về quy mô, công suất thiết kế Công ty cổ phần mía đường Sơn Dương được khởi công xây dựng từ ngày 5 tháng 12 năm 1995, hoàn chỉnh và đưa vào chạy thử sản xuất tháng 3/1997. Theo thiết kế dây truyền ban đầu là 1.000 TMN do viện thiết kế kinh tế kỹ thuật Quảng Tây thiết kế còn chưa đồng bộ: Lò hơi, Turbin đáp ứng với công suất ép 1.500 TMN cụ thể là đã để sẵn các lỗ chờ để bổ sung các thiết bị sau: Máy ép số 5 Máy lọc chân không 35 m2 Nồi bốc hơi 850 m2 Nồi nấu đường 30 m3 Trợ tinh đường 30 m3 Máy phân ly C liên tục LIT 1000 Trong những năm đầu công ty gặp rất nhiều khó khăn trong sản xuất chế biến, tiêu hao nhiên vật liệu lớn. Trong những năm qua Công ty đã bổ sung các thiết bị cụ thể: + Năm 2001 bổ sung thêm 01 thiết bị bốc hơi TW 850 m2 + Năm 2003 bổ sung thêm 01 lưới lọc sàng cong + Năm 2004 bổ sung thêm 01 máy lọc chân không TGR 35 – QIJ 91 – 75 – 3, diện tích lọc 35 m2. + Trong năm 2007, Công ty đã đầu tư bổ sung thiết bị hoàn thiện dây truyền và mở rộng diện tích thùng lắng. Do đó, vụ ép 2007 – 2008 Công ty đã vận hành được công suất ép bình quân 2.000 TMN. Cụ thể Công ty đã bổ sung thêm các thiết bị sau: Máy ép số 5 Nồi nấu đường 30 m3 Trợ tinh đường 30 m3 Máy phân ly C liên tục LIT 1000 Bơm tuần hoàn Q = 1116 m3/h; P = 160 KW Về cơ bản tính đến vụ 2007 – 2008 dây truyền sản xuất của Công ty đã được bổ sung hoàn thiện các thiết bị Tuy nhiên, sản lượng mía nguyên liệu của Công ty trong những năm tới dự tính ước đạt khoảng 250.000 Tấn. Do đó cần nâng công suất ép lên 2.150 TMN để đảm bảo lượng ngày ép kịp tiến độ mía chín tập trung trữ đường cao nhất nhằm tận thu được lượng đường tối đa trong cây mía, nâng cao thu hồi đường. Đồng thời nâng cao công suất ép còn giúp cho việc thu hoạch mía nhanh gọn cho người nông dân, đảm bảo được thời vụ cho cây xen canh và mía gốc góp phần tăng hiệu quả sản xuất cho người nông dân. Các loại máy móc thiết bị cần bổ sung để nâng công suất lên 2.150 TMN: Cải tạo lại 02 lò hơi để đạt công suất 25 T/h Cải tạo lại trạm bơm cấp I, thiết kế đặt trạm bơm mới, mua 02 bơm trụ đứng mới Lắp đặt hệ thống cân hạt nhân điện tử ở khâu ép mía Thay 03 băng trung gian cao su bằng 03 băng tải cào B = 1400 x 5500 Làm thêm 01 lò đốt lưu huỳnh với diện tích đốt là 1,3 m2 Lắp mới 02 tháp xông tẩy lưu huỳnh Lắp thay thế 01 máy lọc lưới Inox diện tích 55 m2 thay cho 03 máy lọc vải diện tích 35 m2 Lắp bổ sung thêm 01 hiệu bốc hơi có diện tích gia nhiệt 1.200 m2 Lắp hệ thống thông ống gia nhiệt, bốc hơi bằng khí nén Lắp thêm 01 máy nén khí VW 3/7; Q = 3 m3/min; áp lực 0,7 Mpa 4.3. Thay đổi về công nghệ sản xuất Việc đầu tư nâng công suất nhà máy lên 2.150 TMN chỉ thay đổi về quy mô để nâng công suất mà không làm thay đổi về công nghệ sản xuất. Công nghệ sản xuất mía đường của nhà máy là công nghệ Sunfit hóa với quy trình như sau. Quy trình công nghệ sản xuất: Dây chuyền sản xuất mía đường của nhà máy bao gồm những công đoạn sau: - Bốc dỡ và cân nguyên liệu: Mía được đưa đến nhà máy bằng xe tải, qua bàn cân và kiểm tra chất lượng rồi được bó thành từng bó lớn để tại bãi chứa. - Chuẩn bị nguyên liệu: Cầu trục mang các bó mía đặt lên bàn lùa đưa vào băng tải, qua máy khỏa, vào máy băm chặt và máy đập búa để tạo thành các mảnh nhỏ và tơi. - Ép mía: Hệ thống ép gồm bốn máy nối tiếp. Quá trình ép diễn ra như sau: Bã ra khỏi máy thứ nhất (1) được băng tải chuyển đến máy ép (2) Bã khi vào máy ép (2) được tưới bằng nước ép từ máy ép (3) Bã từ máy ép (2) được băng tải đưa vào máy ép (3), nước ép từ máy ép (4) sẽ được tưới cho bã vào máy ép (3). Bã khi vào máy (4) sẽ được tưới bằng nước nóng. Tỉ lệ nước nóng được cung cấp nằm trong khoảng 200 – 250% so với trọng lượng sơ của bã. Các chất thải chủ yếu trong công đoạn này là nước rửa, bọt váng, bã mía gồm 2 loại. Bã sơ dài làm chất đốt cho lò hơi và bã nhuyễn sẽ trộn với bùn từ bể lắng ở công đoạn sẽ nêu dưới đây. - Làm sạch nước mía: Nước mía thu được từ máy ép (1) và (2) được bơm đến lưới lọc để loại bỏ bã nhuyễn (sẽ quay lại máy ép (2) để thu hết nước mía trong bã). Sau đó cho cân nước mía và bổ sung dung dịch P2O5 rồi qua bình gia nhiệt lần 1 để nâng nhiệt độ lên 700C, tiếp theo là vào tháp sục khí SO2, đồng thời bổ sung sữa vôi. Độ pH của dung dịch được điều chỉnh từ thiết bị đo tự động. Công đoạn này còn gọi là làm trong, các chất khác cần thiết để xử lý như phốt phát, cacbonat, xút... Sau đó cho nước mía gia nhiệt lần 2 để giảm độ nhớt, chuẩn bị cho bước sau. - Lắng và lọc: Nước mía vào bể lắng liên tục, huyền phù lắng thành chè bùn. Phần nước mía (gọi là chè trong) sẽ chảy qua lưới lược để lọc hết cặn và bọt. Phần chè bùn sẽ đến máy lọc chân không thùng quay, nước chè thu được sẽ trở lại khâu xử lý lắng lọc ở trên. Còn bã bùn sẽ chứa trong phễu để chở ra khỏi nhà máy. Chất thải chủ yếu là bùn gồm các chất vô cơ và hữu cơ chứa trong nguyên liệu, nước thải chủ yếu từ khâu lọc chè bùn và nước cấp cho tháp tạo chân không của máy lọc. - Bốc hơi: Nước chè qua bình gia nhiệt thứ 3 rồi vào hệ thống 5 nồi cô chân không đa hiệu (dòng xuôi chiều). Hơi nước gia nhiệt cho nồi cô thứ nhất lấy từ hơi thứ của Turbin. Hơi thứ từ nồi thứ 5 sẽ được ngưng tụ trong tháp baromet. Trữ đường của nước chè sẽ tăng, dung dịch này được gọi là siro. Công đoạn này có nước thải từ nước rửa và nước cấp để làm lạnh có chứa nước ngưng tụ từ nồi cô nên có chứa đường. - Xử lý siro Là giai đoạn loại bỏ các tạp chất và khử màu. Bằng cách đưa qua gia nhiệt, lắng nổi để loại bọt và tạp chất rồi sục SO2 lần 2 để khử màu, giảm độ nhớt để chuẩn bị nấu. - Kết tinh đường Quá trình này được thực hiện theo trình tự: siro được cô đặc trong nồi nấu chân không đến trạng thái bão hòa, khi đó các tinh thể đường xuất hiện và tăng dần kích thước, đạt đến mức yêu cầu tại thùng trợ tinh. Hỗn hợp đường mật cho ly tâm để phân ly đường và mật. Hệ thống thiết bị trong công đoạn này gồm 3 hệ A, B, C (Mỗi hệ gồm có nồi nấu, thùng trợ tinh và máy ly tâm). Đường loại 1 sẽ thu được từ hệ A. Mật ly tâm ở hệ A sẽ được đến hệ B nấu và mật từ hệ B sẽ được đưa đến hệ C nấu. Đường từ hệ B và C sẽ trở lại nồi nấu hệ A. Mật từ ly tâm hệ C sẽ là mật rỉ, chứa trong bồn để đưa đi sản xuất rượu cồn hoặc làm thức ăn cho gia súc. Chất thải trong công đoạn này gồm có nước thải chứa mật và nước từ tháp ngưng tụ khâu nấu đường. - Hoàn thành sản phẩm Đường qua sấy cho khô và nguội, rồi qua sàng để thu được sản phẩm có kích thước đạt yêu cầu cho đóng bao và cất kho. Còn phần không đạt yêu cầu sẽ trở lại khâu kết tinh xử lý lại. Trong công đoạn này chỉ có chất thải là bụi đường lẫn với không khí sấy - Các công đoạn phụ trợ bao gồm ba công đoạn sau: + Tôi vôi: để tạo ra sữa vôi. Chất thải sẽ là nước thải có độ kiềm cao, cặn vôi. + Đốt lưu huỳnh: để tạo khí SO2 nên sẽ có sự rò rỉ khí SO2 + Đốt bã mía, than để cấp điện bằng turbin hơi nước và hơi để phục vụ công nghệ. Chất thải bao gồm khói lò, tro xỉ và nước thải từ dập tro xỉ và từ thiết bị trao đổi ion để xử lý nước cấp. SƠ ĐỒ QUÁ TRÌNH CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT ĐƯỜNG MÍA BẰNG PHƯƠNG PHÁP SUNPHIT HÓA Ký hiệu: Dòng pha rắn hoặc lỏng Dòng pha khí hoặc hơi Hình 1: Công nghệ sản xuất mía đường bằng phương pháp sunfit hóa 4.4. Thay đổi về nguyên, nhiên liệu sản xuất 4.4.1. Nguồn nguyên liệu chính Để thực hiện kế hoạch phát triển vùng nguyên liệu phục vụ cho nhà máy chế biến của Công ty CP mía đường Sơn Dương theo chủ trương của tỉnh đề ra. Xuất phát từ điều kiện cụ thể trên cơ sở vùng nguyên liệu đã được UBND tỉnh phê duyệt. Công ty CP mía đường Sơn Dương tiến hành tổ chức trồng mía với phương châm rà soát tận dụng triệt để quỹ đất, khai thác mọi tiềm năng đất đai để mở rộng diện tích theo quy hoạch và đầu tư thâm canh tăng năng suất mía. - Với tổng diện tích quy hoạch định hướng: 5.000ha + Diên tích đã có mía là: 3.400ha + Diện tích phải trồng kế tiếp là: 1.600ha 4.4.2. Nguồn nguyên liệu phụ - Vôi - Lưu huỳnh - Separan - Axit photphoric (H3PO4) - Xút NaOH 96% - Soda Ash Na2CO3 - Trisodium photphat (Na3PO4) - Sunfit natri (Na2SO3) Các loại phụ gia được Ban giám đốc Nhà máy ký hợp đồng thu mua từ các cơ sở cung cấp trên thị trường trong và ngoài nước. 4.4.3. Nguồn điện Lượng điện năng phục vụ cho sản xuất và sinh hoạt trong nhà máy được cung cấp từ 02 máy phát Turbin công suất 3.000kW của nhà máy. 4.4.4. Nguồn nước Tổng lượng nước sử dụng của nhà máy được bơm từ Sông Lô bằng trạm bơm của nhà máy với lưu lượng khoảng 2.600 m3/h đảm bảo cung cấp đầy đủ lượng nước cho nhu cầu sản xuất của nhà máy. Bảng 1: Nhu cầu nguyên, nhiên liệu của nhà máy sau khi nâng công suất lên 2.150TMN STT  Loại nguyên, nhiên liệu  Tiêu hao cho 1 năm (Tấn)  Tiêu hao cho 1 ngày hoạt động (kg)   I  Nguyên liệu chính     1  Mía  200.000  2.000.000   II  Nguyên liệu phụ     1  Vôi  4.400  44.000   2  Lưu huỳnh  180  1.800   3  Axit photphoric (H3PO4)  220  2.200   4  Separan AP30  60  600   5  Xút NaOH 96%     6  Soda Ash Na2CO3     7  Trisodium photphat (Na3PO4)     8  Sunfit natri (Na2SO3)     III  Nhiên liệu     1  Điện  271.712 KWh  2.717,12 KWh   (Phương án cải tạo và nâng công suất của nhà máy) 5. Thay đổi về hiện trạng môi trường tự nhiên và các yếu tố kinh tế, xã hội của vùng thực hiện dự án 5.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn vµ m«i tr­êng 5.1.1. §iÒu kiÖn vÒ ®Þa chÊt 5.1.1.1. S¬ l­îc cÊu tróc ®Þa chÊt a. §Þa tÇng TØnh Tuyªn Quang n»m trong miÒn cÊu tróc ®Þa chÊt §«ng B¾c Bé cã mÆt c¸c thµnh phÇn t¹o ®Þa chÊt tõ Pr«tªroz«i ®Õn §Ö tø bao gåm: Giíi Palªoz«i muén – hÖ Camri HÖ tÇng s«ng ch¶y (PR3 – Csc) chñ yÕu gåm ®¸ phiÕn c¸c lo¹i cã xen lÉn c¸cbonat, bÞ biÕn chÊt m¹nh dµy 800 – 1000m. HÖ camri. HÖ tÇng Hµ Giang (C2hg) kÐo dµi tõ B¹ch Sa xuèng Th¸c §Êt, B¾c Môc, chñ yÕu lµ ®¸ PhiÕn, phÝa trªn cã ®¸ v«i bÞ phong ho¸ dµy 700 – 800m. HÖ tÇng Chang Pung (C2cp) ph©n bè phÝa B¾c tØnh, bê tr¸i s«ng G©m, chñ yÕu lµ sÐt v«i dµy 700 – 1000m. HÖ Ocdovic – HÖ Silua. HÖ tÇng Phó Ng÷ (O – Spn), ph©n bè ë phÝa B¾c huyÖn S¬n D­¬ng. Thµnh phÇn chñ yÕu lµ c¸t bét kÕt, c¸t kÕt d¹ng qu¨czit, cã xen ®¸ v«i dµy 600 – 800m. HÖ Silua – Devon. HÖ tÇng Pia Ph­¬ng (S2 – D1pp) Ph©n bè nhiÒu ë Na Hang, Chiªm Ho¸, 1 diÖn tÝch kh«ng lín ë thÞ x· Tuyªn Quang vµ huyÖn S¬n D­¬ng gåm phÇn d­íi chñ yÕu lµ ®¸ v«i phong ho¸, phÇn trªn lµ ®¸ phiÕn c¸c lo¹i dµy 650 – 800m. HÖ Devon. HÖ tÇng §¹i ThÞ (D1®t) Ph©n bè ë §¹i ThÞ, Ch¨m Chu, Na Hang vµ mét sè n¬i kh¸c gåm ®¸ phiÕn, c¸t kÕt d¹ng Qu¨czit, trªn cïng cã ®¸ hoa dµy 800 – 1000m. HÖ tÇng B¾c Bun (D1bb), chØ chiÕm diÖn tÝch nhá, chñ yÕu lµ c¸t kÕt, c¸t bét kÕt dµy 200 – 300m. HÖ tÇng Mia LÐ (D1ml), ph©n bè ë phÝa B¾c huyÖn S¬n D­¬ng víi diÖn tÝch nhá hÑp, chñ yÕu lµ ®¸ phiÕn, phÝa trªn cã Ýt ®¸ v«i dµy 300 – 400m. HÖ tÇng Lµng §¸ng (D2l®), thµnh phÇn lµ ®¸ phiÕn sÐt Xerixit, clorit, ®¸ phiÕn sÐt v«i, v«i silic dµy 600 – 800m. HÖ Triat – HÖ tÇng Tam §¶o (T2t®). Ph©n bè ë gãc §«ng Nam cña tØnh, thuéc d·y nói Tam §¶o, gåm c¸c thµnh t¹o lôc nguyªn xen phun trµo axit dµy 400 – 500m. HÖ tÇng V©n L·ng (T3n-r vl), chiÕm diÖn tÝch nhá hÑp ë §«ng Nam tØnh gåm s¹n kÕt, c¸t bét kÕt. Mét sè vØa than máng dµy 600 – 800m. HÖ Neogen – HÖ tÇng Na D­¬ng (N1nd) Ph©n bè ë thÞ x· Tuyªn Quang gåm sÐt kÕt, sÐt bét kÕt, cuéi kÕt, c¸t s¹n kÕt dµy 500 – 700m. HÖ §Ö Tø C¸c trÇm tÝch §Ö tø ph©n bè chñ yÕu däc theo c¸c s«ng suèi, ®­îc gép chung thµnh mét ph©n vÞ ®Þa tÇng. Thµnh phÇn gåm cuéi, s¹n, sái, c¸t, bét sÐt.. b. Maxma x©m nhËp C¸c thµnh t¹o x©m nhËp kh¸ nhiÒu, ®­îc xÕp vµo 8 phøc hÖ maxma, tËp trung vµo 5 giai ®o¹n chÝnh: Paleozoi sím (phøc hÖ B¹ch Sa), §Ò v«n sím (phøc hÖ S«ng Ch¶y), Pleozoi (Phøc hÖ Ng©n S¬n, Pia ma), Triat muén (Phøc hÖ nói Chóa, phøc hÖ Pia Bioc), Kreta (phøc hÖ Pia O¾c) vµ c¸c ®ai m¹ch Diabaz ch­a râ tuæi. c. KiÕn t¹o TØnh Tuyªn Quang n»m trong ®íi L« G©m vµ mét phÇn diÖn tÝch nhá thuéc ®íi s«ng HiÕm, cã 3 hÖ thèng ®øt gÉy chÝnh, h­íng T©y B¾c §«ng Nam, h­íng gi÷a §«ng B¾c – T©y Nam vµ hÖ ¸ kinh tuyÕn. C¸c ®øt gÉy nµy gi÷ vai trß khèng chÕ c¸c cÊu tróc ®Þa chÊt, ®ång thêi còng ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho sù l­u th«ng vµ tµng tr÷ n­íc d­íi ®Êt. Bªn c¹nh mét sè ®øt g·y ®· xuÊt hiÖn c¸c nguån n­íc kho¸ng nãng nh­ ë Mü L©n, B×nh Ca, §¹o ViÖn. 5.1.1.2. N­íc d­íi ®Êt a. §Æc ®iÓm chung vÒ d¹ng tån t¹i n­íc d­íi ®Êt N­íc d­íi ®Êt khu vùc dù ¸n ®­îc chia ra 2 d¹ng tån t¹i: N­íc lç hæng vµ n­íc khe nøt. N­íc lç hæng: Chøa trong c¸c trÇm tÝch §Ö tø, gåm cuéi sái, c¸t. §ã lµ c¸c båi tÝch cña s«ng L«, s«ng G©m vµ mét vµi n¬i kh¸c. Tuæi c¸c thµnh t¹o nµy lµ Pleistocen gi÷a trªn, còng cã c¸c trÇm tÝch tuæi Holoxen nh­ng hÇu nh­ máng. Thµnh phÇn th¹ch häc kh¸ hçn t¹p, ë c¸c thung lòng gi÷a nói vµ ven c¸c suèi gåm c¸t, sÐt, d¨m, s¹n. ChiÒu dµy lín nhÊt kh«ng qu¸ 10m. Cã quan hÖ mËt thiÕt víi n­íc mÆt. N­íc d­íi ®Êt trong tÇng lµ mét hÖ thèng thuû lùc liªn tôc. Mùc n­íc ngÇm c¸ch mÆt ®Êt kh«ng s©u (2 – 3m), l­u l­îng c¸c giÕng ®¹t 1 – 2m3/h. VÒ chÊt l­îng n­íc ®Òu thuéc lo¹i n­íc nh¹t, ®é tæng kho¸ng ho¸ tõ 0,1 – 0,5g/l. N­íc d­íi ®Êt ®­îc cung cÊp bëi n­íc m­a vµ n­íc tõ c¸c tÇng ®¸ gèc thÊm vµo tõ bªn s­ên, ®éng th¸i ®ång pha víi n­íc mÆt. Trong c¸c kho¶nh §Ö tø lín thuéc båi tÝch s«ng L«, n­íc lç hæng chøa trong tÇng c¸t cuéi sái, chiÒu dµy cña trÇm tÝch §Ö tø ®Õn 30m. Riªng phÇn cuéi sái chøa n­íc tèt ph©n bè ë ®é s©u tõ 10m trë xuèng vµ chiÒu dµy tõ 5 – 28m. N­íc d­íi ®Êt cã ¸p lùc. Mùc n­íc c¸ch mÆt ®Êt 1,7m. N­íc cã quan hÖ thuû lùc kh¸ râ nÐt víi n­íc mÆt. L­u l­îng lç khoan tõ 2 – 3l/s ®Õn 20 – 30l/s. Tû l­u l­îng hÇu hÕt lín h¬n 1l/sm. ChÊt l­îng n­íc ®¹t yªu cÇu cho ¨n uèng sinh ho¹t. b. N­íc khe nøt C¸c thµnh t¹o ®Þa chÊt chøa n­íc khe nøt chiÕm trªn 95% diÖn tÝch cña khu vùc. Thµnh phÇn th¹ch häc bao gåm chñ yÕu lµ trÇm tÝch lôc nguyªn bÞ biÕn chÊt ë nh÷ng møc ®é kh¸c nhau, hÇu hÕt lµ ®¸ phiÕn xerixit, clorit, c¸t kÕt d¹ng Qu¨czit, c¸t kÕt, c¸t bét kÕt. C¸c trÇm tÝch cacbonat còng chiÕm nh÷ng diÖn tÝch réng lín ë phÝa B¾c vµ trung t©m tØnh. ChiÒu s©u ®íi huû ho¹i kiÕn t¹o do phong ho¸ vµ ¶nh h­ëng cña ®øt gÉy ®Õn kho¶ng 80 – 100m. N­íc d­íi ®Êt kh¸ phong phó, lµ ®èi t­îng ®iÒu tra khai th¸c chñ yÕu ë Tuyªn Quang. 5.1.1.3. C¸c tÇng chøa n­íc chÝnh C¸c tÇng chøa n­íc khe nøt ph©n bè hÇu nh­ toµn diÖn tÝch cña tØnh theo møc ®é giµu n­íc chia ra: TÇng giµu n­íc, c¸c tÇng chøa n­íc trung b×nh vµ tÇng nghÌo n­íc. a. TÇng giµu n­íc Trong tØnh Tuyªn Quang trïng víi hÖ tÇng Pia Ph­¬ng (S2-D1). TÇng nµy chiÕm phÇn lín diÖn tÝch trong tØnh vµ ph©n bè ë nhiÒu n¬i tõ Na Hang, Chiªm Ho¸, Nói Liªn vµ phÝa Nam thÞ x· Tuyªn Quang t¹o thµnh nh©n cña c¸c nÕp låi ®o¶n. Thµnh phÇn th¹ch häc phÇn d­íi lµ trÇm tÝch lôc nguyªn h¹t mÞn xen ®¸ v«i nhiÒu n¬i bÞ phong ho¸, c¸c cÊu t¹o dµy d¹ng khèi chiÕm khèi l­îng kh¸ lín vµ gÆp ë nhiÒu n¬i xung quanh huyÖn Na Hang, vïng nói Pia Ph­¬ng – Minh §øc huyÖn Chiªm Ho¸, bao quanh huyÖn S¬n D­¬ng. Nh÷ng n¬i ®· ®ù¬c nghiªn cøu kü h¬n lµ vïng S¬n D­¬ng vµ thÞ x· Tuyªn Quang. ë vïng thÞ x· Tuyªn Quang tÇng nµy bÞ phñ bëi c¸c trÇm tÝch §Ö tø diÖn lé kh«ng lín. Do bÞ ¶nh h­ëng cña c¸c ®øt gÉy ®¸ bÞ huû ho¹i vµ cact¬ ph¸t triÓn m¹nh. Møc ®é nøt nÎ, cact¬ ph¸t triÓn theo chiÒu s©u ë nhiÒu ®o¹n: tõ 19 – 24m ®Õn 71 – 72m. §íi chøa n­íc th­êng phæ biÕn ë ®é s©u 16 – 60m. N­íc kh«ng cã ¸p vµ cã ¸p lùc côc bé yÕu, mùc n­íc b×nh th­êng 1 – 3m. L­u l­îng c¸c lç khoan tõ nhá ®Õn 16l/s, tû l­u l­îng ®¹t ®Õn 7,69l/sm. ë vïng S¬n D­¬ng ®· khoan 4 lç khoan th× c¶ 4 lç khoan ®Òu gÆp hang cact¬ ë mét sè ®o¹n. L­u l­îng c¸c lç khoan tõ 5,88 – 9,5l/s, tû l­u l­îng tõ 0,82 – 5,58l/sm. PH cña n­íc th­êng thay ®æi tõ 5,6 - 8,6 chñ yÕu n­íc thuéc lo¹i kiÒm yÕu. §é cøng tæng qu¸t tõ 0,7 - 7,1mg/l §é tæng kho¸ng ho¸ 0,3 - 0,4g/l Lo¹i h×nh cña n­íc: Bicacbonat – Canxi. Tæng l­îng s¾t (Fe+2 + Fe+3) kh«ng v­ît qu¸ 1,6mg/l. C¸c vi nguyªn tè ®éc h¹i ®Òu n»m trong giíi h¹n cho phÐp, riªng ë vïng S¬n D­¬ng hµm l­îng ch× (Pb) tõ 15,7 – 2676mg/l lµ ®¸ng l­u ý. L­îng vi khuÈn ­a khÝ 28 – 4000 con/ml ë Tuyªn Quang vµ 720 con/ml ë S¬n D­¬ng, Coliform ®Õn 2100 con/ml. ë nh÷ng n¬i kh¸c nh­ vïng Minh §øc – Pia Ph­¬ng, dùa vµo kÕt qu¶ lËp b¶n ®å §CTV 1:200.000 th× l­u l­îng c¸c nguån lé tõ nhá ®Õn 20l/s, nh÷ng nguån lé tù nhiªn cã l­u l­îng trªn 1l/s kh¸ nhiÒu. N­íc d­íi ®Êt dao ®éng m¹nh theo mïa vµ cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp cña yÕu tè khÝ t­îng thuû v¨n. Biªn ®é dao ®éng mùc n­íc gi÷a c¸c mïa tõ 1 – 5m. Mïa m­a n­íc th­êng bÞ ®ôc do ¶nh h­ëng cña n­íc mÆt. b. C¸c tÇng chøa n­íc trung b×nh bao gåm c¸c thµnh t¹o ®Þa chÊt: (D2 ®t, O – S pn, PR – C1 sc, C3 hg) HÖ tÇng §¹i ThÞ ph©n bè rÊt réng ë tØnh Tuyªn Quang, thµnh phÇn gåm ®¸ phiÕn sÐt xen c¸t kÕt d¹ng qu¨czit. Nh÷ng nghiªn cøu §CTV hÖ tÇng nµy cho thÊy l­u l­îng c¸c lç khoan thay ®æ tõ 0,2 – 15l/s, tû l­u l­îng tõ 0,02 – 5,74l/sm, trung b×nh 0,97l/sm. Cã nh÷ng lç khoan l­u l­îng ®¹t 15,4l/s øng víi mùc n­íc h¹ thÊp 0,84m. C¸c nguån lé n­íc d­íi ®Êt trong tÇng kh¸ nhiÒu, l­u l­îng tõ rÊt nhá ®Õn 1,3l/s, trung b×nh 0,59l/s. ChiÒu s©u mùc n­íc tuú thuéc vµo ®Þa h×nh, c¸ch mÆt ®Êt tõ 0,7 – 6,6m. Mùc n­íc biÕn ®éng theo mïa kh¸ m¹nh. C¸c má n­íc kho¸ng ®· ph¸t hiÖn ë Tuyªn Quang ®Òu n»m trong tÇng §¹i ThÞ. §Êt ®¸ chÞu ¶nh h­ëng m¹nh mÏ cña c¸c ®øt gÉy, t¹o ®iÒu kiÖn cho n­íc d­íi ®Êt tuÇn hoµn s©u, ®ång thêi n­íc d­íi ®Êt chÞu ¶nh h­ëng cña c¸c qu¸ tr×nh kh¸c. Khi xuÊt lé trë l¹i trªn mÆt ®Êt nhiÖt ®é vÉn cßn kh¸ cao vµ chøa c¸c chØ tiªu ®Æc biÖt nh­ ®· gÆp ë Mü L©m, B×nh Ca. HÖ tÇng Phó Ng÷, hÖ tÇng S«ng Ch¶y vµ hÖ tÇng Hµ Giang chØ chiÕm nh÷ng diÖn tÝch nhá hÑp. C¸c nguån lé n­íc cã l­u l­îng nhá, riªng trong c¸c tÇng Phó Ng÷ cã xen c¸c trÇm tÝch cacbonat cã kh¶ n¨ng chøa n­íc tèt vµ ®· xuÊt lé c¸c nguån tõ 0,5 – 4,5l/s. Thµnh phÇn ho¸ häc cña n­íc lµ Bicacbonat – Canxi, ®é tæng kho¸ng ho¸ 0,3–0,4g/l. Nguån bæ cÊp lµ n­íc m­a vµ tho¸t ®i b»ng nh÷ng nguån lé tù nhiªn. c. C¸c tÇng nghÌo n­íc bao gåm c¸c thµnh t¹o ®Þa chÊt cã tuæi (N1nd, T3n-r vl, T2 td, D2 bb, D1 ml, D2 ld, C cp,). ChiÕm nh÷ng diÖn tÝch nhá hÑp vµ r¶i r¸c ë nhiÒu n¬i. Thµnh phÇn chñ yÕu gåm c¸c trÇm tÝch lôc nguyªn h¹t mÞn: sÐt kÕt, bét kÕt, ®¸ phiÕn, c¸c trÇm tÝch phun trµo, c¸c trÇm tÝch h¹t th« nh­ s¹n kÕt, c¸t kÕt cña N1nd hoÆc T3 n-r vl diÖn tÝch l¹i qu¸ nhá hÑp, máng l¹i vµo ®Þa thÕ cao nªn nghÌo n­íc. C¸c nguån lé n­íc d­íi ®Êt hÇu hÕt cã l­u l­îng nhá, chØ rÊt Ýt nguån lé cã l­u l­îng ®Õn 0,1 – 0,5l/s. N­íc cã ®é tæng kho¸ng ho¸ M < 0,5g/l. N­íc d­íi ®Êt ®­îc cung cÊp bëi n­íc m­a r¬i trªn diÖn tÝch vµ tho¸t ®i b»ng nh÷ng nguån lé ë nh÷ng n¬i ®Þa h×nh thuËn lîi. 5.1.2. §Æc ®iÓm ®Þa chÊt kho¸ng s¶n khu vùc dù ¸n Theo số mỏ và điểm quặng tỉnh Tuyên Quang do Cục Địa chất Việt Nam – Bộ Công nghiệp biên soạn năm 1994 và tài liệu của các ngành hữu quan, tỉnh Tuyên Quang có 163 điểm mỏ với 27 loại khoáng sản khác nhau được phân bố ở các huyện trong tỉnh. Trong đó đứng hàng đầu về trữ lượng và chất lượng là quặng sắt, barit, caolin, thiếc, mangan, chì - kẽm, antimoan...là yếu tố hết sức thuận lợi cho phát triển ngành công nghiệp khai thác, chế biến khoáng sản và vật liệu xây dựng. Trữ lượng, chất lượng của từng loại khoáng sản được đánh giá như sau: Mỏ kim loại: Sắt: Đã phát hiện 17 điểm mỏ quặng với tổng trữ lượng dự báo khoảng 7 triệu tấn. Một vài điểm quặng có trữ lượng đáng kể như điểm Phúc Ninh, điểm Tân Tiến, điểm Cây Nhãn (huyện Yên Sơn), trữ lượng lần lượt khoảng 2,4 triệu tấn, 2,2 triệu tấn và 0,5 triệu tấn; điểm Cây Vầu (huyện Hàm Yên) trữ lượng khoảng 1,5 triệu tấn. Thiếc: Đã phát hiện 12 điểm có quặng, tập trung ở huyện Sơn Dương. Tổng trữ lượng cả quặng gốc và quặng sa khoáng đạt xấp xỉ 28.239 tấn SnO2. Mangan: Có 8 điểm mỏ tập trung chủ yếu ở huyện Chiêm Hoá (7 điểm) và huyện Na Hang (1 điểm). Đã có 2 điểm được thăm dò là Nà Pết, Phiêng Lăng (huyện Chiêm Hoá) với trữ lượng dự báo khoảng trên 2,416 triệu tấn. Chì - kẽm: Có 24 điểm mỏ, tập trung ở thị xã Tuyên Quang, huyện Yên Sơn, Sơn Dương, Chiêm Hoá và Na Hang. Mới có 6 điểm mỏ được đánh giá trữ lượng ở cấp C2 = 195.927tấn Pb-Zn. Hàm lượng Pb<10%; Zn<30%. Tổng trữ lượng cả cấp dự báo là 1.590.000 tấn chì - kẽm kim loại. Quặng kẽm dùng để luyện ôxít kẽm ZnO phục vụ công nghệ hoá chất, công nghệ nhẹ, y tế và luyện kẽm kim loại. Antimoan: Đã phát hiện 15 điểm, trong đó Chiêm Hoá có 10 điểm, Na Hang 4 điểm, Yên Sơn 1 điểm. Có 4 điểm là Khuôn Phục, Hoà Phú, Làng Vài, Cốc Táy (Chiêm Hoá) đã được thăm dò với trữ lượng khoảng 1,2 triệu tấn. Mỏ khoáng phi kim: Barit: Đã phát hiện 24 điểm quặng thuộc các huyện Sơn Dương, Yên Sơn và Chiêm Hoá. Các điểm thăm dò gồm: Ao Sen, Hang Lương, Thiện Kế, Ngòi Thia, Đùng Bùng (Sơn Dương); Làng Chanh, Xóm Hoắc, Xóm Húc (Yên Sơn) và Hạ Vị (Chiêm Hoá), có trữ lượng trên 2 triệu tấn và hầu hết là mỏ lộ thiên, điều kiện khai thác khá thuận lợi. Đây là loại khoáng sản có tiềm năng và ý nghĩa xuất khẩu lớn đối với nền kinh tế của tỉnh Tuyên Quang. Đá vôi xây dựng: Trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang có rất nhiều điểm mỏ đá vôi đạt chất lượng tốt trong xây dựng. Theo tài liệu địa chất đánh giá tại 9 điểm mỏ đá vôi (xã Tràng Đà - thị xã Tuyên Quang,...) có tổng trữ lượng cấp P2: 783 triệu m3, chất lượng tốt, trữ lượng tập trung, cho khả năng sản xuất xi măng, vật liệu xây dựng quy mô lớn và tại chỗ. Caolin – feldspar: Có nhiều điểm rải rác như Hào Phú, Vân Sơn (Sơn Dương), Nghiêm Sơn (Yên Sơn). Lớn nhất là điểm mỏ Đồng Gianh (Sơn Dương) có 11 thân quặng với trữ lượng dự báo khoảng 5 triệu tấn. Điểm mỏ caolin Hào Phú (Sơn Dương) trữ lượng dự báo 1,411 triệu tấn. Điểm mỏ caolin Thái Sơn (Hàm Yên) trữ lượng dự báo 1,075 triệu tấn. Nước khoáng – nước nóng: Có 2 điểm đáng chú ý là Bình Ca và Mỹ Lâm. Trong đó mỏ nước khoáng Mỹ Lâm có trữ lượng nước khoáng là 1.474 m3/ngày cấp B, C1, C2, trong đó cấp B: 492 m3/ngày; cấp C 2: 248 m3/ngày. Ngoài các loại khoáng sản trên, Tuyên Quang còn có nhiều loại khoáng sản khác như vônfram, pirit, kẽm, chì, đất sét, vàng, cát, sỏi…nằm rải rác cũng là tiềm năng để phát triển các điểm công nghiệp gắn với vùng nguyên liệu. 5.1.3. §Æc ®iÓm khÝ t­îng thuû v¨n Khu vùc nhà m¸y ®­êng S¬n D­¬ng thuéc x· Hµo Phó huyÖn S¬n D­¬ng tØnh Tuyªn Quang nªn còng mang ®Æc ®iÓm khÝ hËu cña vïng. TØnh Tuyªn Quang n»m trong khu vùc nhiÖt ®íi giã mïa víi 2 mïa râ rÖt: mïa l¹nh (kh«) tõ th¸ng 11 n¨m tr­íc ®Õn th¸ng 3 n¨m sau vµ mïa nãng (mïa m­a) lµ nh÷ng th¸ng cßn l¹i. NhiÖt ®é trung b×nh hµng n¨m lµ 22(C. NhiÖt ®é cao nhÊt vµo c¸c th¸ng 6,7,8 lµ 25 - 35(C, nhiÖt ®é thÊp nhÊt vµo c¸c th¸ng 12, 1, 2 lµ 10 - 15(C. M­a nhiÒu nhÊt vµo th¸ng 7, 8, 9, m­a Ýt nhÊt vµo c¸c th¸ng 12, 1, 2. §é Èm trung b×nh lµ 80 – 85%. NhiÖt ®é: B¶ng 2: NhiÖt ®é trung b×nh c¸c th¸ng t¹i S¬n D­¬ng (§¬n vÞ: oC) - NhiÖt ®é b×nh qu©n th¸ng 1  : 17,0   - NhiÖt ®é b×nh qu©n th¸ng 2  : 18,9   - NhiÖt ®é b×nh qu©n th¸ng 3  : 21,4   - NhiÖt ®é b×nh qu©n th¸ng 4  : 25,4   - NhiÖt ®é b×nh qu©n th¸ng 5  : 27,3   - NhiÖt ®é b×nh qu©n th¸ng 6  : 28,6   - NhiÖt ®é b×nh qu©n th¸ng 7  : 28,7   - NhiÖt ®é b×nh qu©n th¸ng 8  : 28,0   - NhiÖt ®é b×nh qu©n th¸ng 9  : 27,2   - NhiÖt ®é b×nh qu©n th¸ng 10  : 24,7   - NhiÖt ®é b×nh qu©n th¸ng 11  : 20,3   - NhiÖt ®é b×nh qu©n th¸ng 12  : 18,2   (Nguån: Niªn gi¸m thèng kª tØnh Tuyªn Quang n¨m 2008) §é Èm kh«ng khÝ: §é Èm kh«ng khÝ phô thuéc vµo l­îng h¬i n­íc cã trong kh«ng khÝ vµ nhiÖt ®é kh«ng khÝ. NhiÖt ®é cµng cao th× ®é Èm t­¬ng ®èi cµng nhá, l­îng h¬i n­íc nhiÒu th× ®é Èm t¨ng lªn. §é Èm: B¶ng 3: §é Èm trung b×nh c¸c th¸ng t¹i S¬n D­¬ng (§¬n vÞ: %) - §é Èm b×nh qu©n th¸ng 1  : 81,3   - §é Èm b×nh qu©n th¸ng 2  : 83   - §é Èm b×nh qu©n th¸ng 3  : 82   - §é Èm b×nh qu©n th¸ng 4  : 82.7   - §é Èm b×nh qu©n th¸ng 5  : 82   - §é Èm b×nh qu©n th¸ng 6  : 83   - §é Èm b×nh qu©n th¸ng 7  : 83   - §é Èm b×nh qu©n th¸ng 8  : 85   - §é Èm b×nh qu©n th¸ng 9  : 82   - §é Èm b×nh qu©n th¸ng 10  : 83,5   - §é Èm b×nh qu©n th¸ng 11  : 80,5   - §é Èm b×nh qu©n th¸ng 12  : 81   - §é Èm trung b×nh n¨m  : 82,4   (Nguån: Niªn gi¸m thèng kª tØnh Tuyªn Quang n¨m 2008) M­a: B¶ng 4: L­îng m­a trung b×nh c¸c th¸ng t¹i S¬n D­¬ng (§¬n vÞ: mm) - L­îng m­a trung b×nh th¸ng 1  : 276,7   - L­îng m­a trung b×nh th¸ng 2  : 511,7   - L­îng m­a trung b×nh th¸ng 3  : 603,7   - L­îng m­a trung b×nh th¸ng 4  : 620   - L­îng m­a trung b×nh th¸ng 5  : 2345,3   - L­îng m­a trung b×nh th¸ng 6  : 3085   - L­îng m­a trung b×nh th¸ng 7  : 4013,3   - L­îng m­a trung b×nh th¸ng 8  : 2226   - L­îng m­a trung b×nh th¸ng 9  : 1291,5   - L­îng m­a trung b×nh th¸ng 10  : 2411,5   - L­îng m­a trung b×nh th¸ng 11  : 214   - L­îng m­a trung b×nh th¸ng 12  : 306,5   - L­îng m­a trung b×nh n¨m  : 276,7   (Nguån: Niªn gi¸m thèng kª tØnh Tuyªn Quang n¨m 2008) Giã: H­íng giã chñ ®¹o vÒ mïa ®«ng lµ giã §«ng – B¾c, h­íng giã chñ ®¹o vÒ mïa hÌ lµ giã §«ng - Nam, tèc ®é giã b×nh qu©n n¨m lµ 1,5 m/s, hay cã giã lèc, giã xo¸y vµo mïa hÌ lµm ¶nh h­ëng ®Õn s¶n xuÊt vµ ®êi sèng nh©n d©n. S«ng suèi: TØnh Tuyªn Quang cã hÖ thèng s«ng suèi kh¸ dÇy vµ ph©n bè t­¬ng ®èi ®Òu gi÷a c¸c vïng. Chóng h×nh thµnh 3 l­u vùc chÝnh lµ l­u vùc s«ng L«, l­u vùc s«ng G©m vµ l­u vùc s«ng Phã §¸y. S«ng L« b¾t nguån tõ Trung Quèc ch¶y qua Hµ Giang xuèng Tuyªn Quang, ®o¹n néi tØnh dµi 145km, l­u l­îng lín nhÊt 11.700m3/s, l­u l­îng nhá nhÊt 128m3/s. S«ng L« cã kh¶ n¨ng vËn t¶i tèt. Trªn ®o¹n s«ng tõ thÞ x· Tuyªn Quang vÒ xu«i cã thÓ cho ph­¬ng tiÖn vËn t¶i 100 tÊn vÒ mïa kh« vµ trªn 200 tÊn vÒ mïa m­a ®i l¹i ®­îc. S«ng G©m b¾t nguån tõ Trung Quèc ch¶y qua Cao B»ng, Hµ Giang vµ xuèng Tuyªn Quang. S«ng G©m gÆp s«ng L« ë x· Tø QuËn (huyÖn Yªn S¬n) c¸ch thÞ x· Tuyªn Quang 10km, ®o¹n néi tØnh dµi170km. Kh¶ n¨ng vËn t¶i kÐm s«ng L«. S«ng Phã §¸y b¾t nguån tõ nói Tam §¶o (B¾c Th¸i), ch¶y qua Yªn S¬n xuèng S¬n D­¬ng vµ hîp víi s«ng L« trªn ®Êt Tuyªn Quang, ®o¹n néi tØnh dµi 80km. S«ng Phã §¸y cã lßng s«ng hÑp vµ n«ng, kh«ng cã kh¶ n¨ng vËn t¶i thuû. Nh×n chung, hÖ thèng s«ng suèi cña Tuyªn Quang ®Òu cã ®é dèc lín. Ngoµi kh¶ n¨ng vËn t¶i, chóng cßn cã tiÒm n¨ng thuû ®iÖn lín. 5.2. Hiện trạng các thành phần môi trường tự nhiên 5.2.1. Môi trường không khí Để đánh giá hiện trạng môi trường không khí tại khu vực bên trong khu vực sản xuất và xung quanh nhà máy nhằm đánh giá hiện trạng môi trường của Nhà máy và để làm cơ sở đánh giá khi nâng công suất lên 2.150 TMN chúng tôi đã tiến hành đo đạc kiểm tra trực tiếp một số chỉ tiêu cụ thể tại khu vực trong và ngoài nhà máy. (Xem sơ đồ lấy mẫu phần phụ lục). 5.2.1.1. Môi trường không khí khu vực sản xuất - Các vị trí lấy mẫu: KK1: Tại sân nhà điều hành KK2: Kho thành phẩm bao bì KK3: Khu nhà chế luyện KK4: Trạm xử lý nước thải Bảng 5a: Kết quả phân tích chất lượng môi trường không khí khu vực sản xuất TT  Thông số  Đơn vị  Kết quả  TCVN 3733 - QĐ/BYT      KK 1  KK 2  KK 3  KK 4    1  Nhiệt độ  0C  36  30,5  32  31  32   2  Độ ẩm  %  60  65  66  64  80   3  Tốc độ gió  m/s  0,4-1,8  0,7-1,7  0  0,2-0,8  1,5   4  Tiếng ồn  dBA  58  46  64,2  68  85   5  Bụi lơ lửng  mg/m3  0,25  0,18  0,14  0,12  4   6  CO  mg/m3  1  2  2  1  40   7  CO2  mg/m3  340  350  400  250  1800   8  SO2  mg/m3  0,12  0,17  0,16  0,17  10   9  NO2  mg/m3  0,06  0,08  0,11  0,08  10   10  H2S  mg/m3  0,009  0,013  0,019  0,023  10   11  Hơi hữu cơ  mg/m3  0,3  1,7  2,65  1,27  300   (Nguồn: Viện Vật Lí – Viện khoa học và công nghệ Việt Nam) Bảng 5b: Kết quả phân tích chất lượng môi trường không khí khu vực sản xuất - Các vị trí lấy mẫu KK5: Tại khu nồi hơi KK6: Cạnh ống khói nhà máy KK7: Nhà sửa chữa cơ khí KK8: Nhà xử lý nguyên liệu – Cán ép TT  Thông số  Đơn vị  Kết quả  TCVN 3733 - QĐ/BYT      KK 5  KK 6  KK 7  KK 8    1  Nhiệt độ  0C  37  34  34  33  32   2  Độ ẩm  %  58  60  63  64  80   3  Tốc độ gió  m/s  0,4-1,7  0,2-0,9  0  0,5-1,3  1,5   4  Tiếng ồn  dBA  76  68  72  58  85   5  Bụi lơ lửng  mg/m3  0,24  0,22  0,18  0,21  4   6  CO  mg/m3  4  4  3  2  40   7  CO2  mg/m3  450  400  400  350  1800   8  SO2  mg/m3  0,18  0,17  0,19  0,20  10   9  NO2  mg/m3  0,15  0,12  0,06  0,14  10   10  H2S  mg/m3  0,019  0,013  0,0011  0,033  10   11  Hơi hữu cơ  mg/m3  0,82  0,75  1,98  3,56  300   (Nguồn: Viện Vật Lí – Viện khoa học và công nghệ Việt Nam) NHẬN XÉT: Môi trường không khí bên trong khu vực sản xuất của nhà máy chưa có dấu hiệu của sự ô nhiễm, hầu hết các chỉ tiêu quan trắc đều nằm trong tiêu chuẩn cho phép theo TC 3733 – QĐ/BYT - 2002. Các công đoạn sản xuất đều có các biện pháp giảm thiểu nên các tác động tới môi trường là không đáng kể. 5.2.1.2. Môi trường không khí xung quanh nhà máy - Các vị trí lấy mẫu KK9: Trước cổng nhà bà Nguyễn Thị Tần – phía Bắc nhà máy Thôn Gò Đình – Xã Hồng Lạc – Sơn Dương – Tuyên Quang KK10: Tại ngã Ba trạm điện Kim Xuyên – Phía Tây Bắc Nhà máy. KK11: Trước cửa nhà Sỹ Luyến Bảng 6a: Kết quả phân tích chất lượng môi trường không khí xung quanh TT  Thông số  Đơn vị  Kết quả  QCVN 05:2009      KK 9  KK 10  KK 11    1  Nhiệt độ  0C  30  32  31  -   2  Độ ẩm  %  62  60  61  -   3  Tốc độ gió  m/s  0,5-1,2  0,3-1,5  0,5-1,3  -   4  Tiếng ồn  dBA  52  53  53  75 (TCVN 5949-1998)   5  Bụi lơ lửng  mg/m3  0,15  0,15  0,16  0,3   6  CO  mg/m3  1  2  1  30   7  CO2  mg/m3  250  350  300  -   8  SO2  mg/m3  0,09  0,21  0,09  0,35   9  NO2  mg/m3  0,06  0,08  0,05  0,2   10  H2S  mg/m3  0,012  0,025  0,011  0,042 (QCVN 19:2009)   11  Hơi hữu cơ  mg/m3  0,35  1,52  1,29  5 (QCVN 06:2009)   (Nguồn: Viện Vật Lí – Viện khoa học và công nghệ Việt Nam) Bảng 6b: Kết quả phân tích chất lượng môi trường không khí xung quanh - Các điểm lấy mẫu KK12: Cạnh cửa hàng Hợp Phương KK13: Trước cổng Nhà máy đường Sơn Dương KK14: Trên đường vào Nhà máy – Cách cổng Nhà máy 50m TT  Thông số  Đơn vị  Kết quả  QCVN 05:2009      KK 12  KK 13  KK 14    1  Nhiệt độ  0C  30  33  32  -   2  Độ ẩm  %  61  59  60  -   3  Tốc độ gió  m/s  0,4-0,9  0,7-1,8  0,5-1,2  -   4  Tiếng ồn  dBA  55  62  60  75 (TCVN 5949-1998)   5  Bụi lơ lửng  mg/m3  0,18  0,23  0,18  0,3   6  CO  mg/m3  1  1  1  30   7  CO2  mg/m3  250  450  350  -   8  SO2  mg/m3  0,12  0,16  0,13  0,35   9  NO2  mg/m3  0,04  0,09  0,07  0,2   10  H2S  mg/m3  0,018  0,014  0,012  0,042 (QVN 19:2009)   11  Hơi hữu cơ  mg/m3  0,37  0,63  0,52  5 (QCVN 06:2009)   (Nguồn: Viện Vật Lí – Viện khoa học và công nghệ Việt Nam) NHẬN XÉT: Hầu hết các chỉ tiêu quan trắc đều cho giá trị nằm trong giới hạn cho phép theo TCVN 5937 – 2005. Do nhà máy đã tiến hành các biện pháp bảo vệ môi trường tại các công đoạn phát thải giảm thiểu mức tác động tới môi trường và thực hiện đầy đủ các quy trình kỹ thuật sản xuất, nên chất lượng môi trường xung quanh tuy có tăng tải lượng nhưng hầu như không bị tác động lớn từ quá trình sản xuất của nhà máy. 5.2.2. Môi trường nước 5.2.2.1. Nước ngầm - Vị trí các điểm lấy mẫu NN1: Nước sinh hoạt của Nhà máy (Chưa qua xử lý) NN2: Nước sinh hoạt của Nhà máy (Đã qua xử lý) NN3: Nước giếng nhà hàng Thái Hằng NN4: Nước giếng nhà hàng Lâm Thủy NN5: Nước giếng trường THPT Kim Xuyên Bảng 7: Kết quả phân tích môi trường nước ngầm khu vực nhà máy TT  Tên chỉ tiêu  Đơn vị  Kết quả  QCVN 09 - 2008      NN1  NN2  NN3  NN4  NN5    1  pH  -  7,0  7,1  7,2  7,2  7,15  5,5 - 8,5   2  DO  mg/l  1,2  1,5  1,3  1,2  1,2  -   3  BOD5  mg/l  2,4  2,1  2,2  2,1  2,3  -   4  COD  mg/l  3,5  3,4  3,0  3,0  3,1  4   5  TSS  mg/l  15  12  14  22  20  -   6  NH4+ - N  mg/l  0,086  0,086  0,065  0,058  0,062  0,1   7  NO3- - N  mg/l  11,9  10  10,5  10,3  10,2  15   8  Cl-  mg/l  170  150  110  115  110  250   9  SO42-  mg/l  220  220  215  200  215  400   10  Pb  mg/l  0,001  0,001  0,001  0,001  0,001  0,01   11  Cu  mg/l  0,3  0,3  0,32  0,28  0,31  1,0   12  Zn  mg/l  3,2  1,2  1,5  1,3  1,1  3,0   13  Fe  mg/l  5,8  3,2  3,3  3,7  3,4  5   14  Hg  mg/l  Kphđ  Kphđ  Kphđ  Kphđ  Kphđ  0,001   15  TDS  mg/l  800  650  700  680  630  1500   16  Độ dẫn điện  mS/cm  37  52  48  64  43  -   17  Độ đục  NTU  12  10  08  15  17  -   18  Coliform  MPN/100ml  1,3  1,1  1,5  1,7  1,2  3   19  Fecal Coli  MPN/100ml  Kphđ  Kphđ  Kphđ  Kphđ  Kphđ  -   (Nguồn: Viện Vật Lí – Viện khoa học và công nghệ Việt Nam) Ghi chú: “-” Không quy định Kphđ – Không phát hiện được NHẬN XÉT: Chất lượng môi trường nước ngầm tại khu vực qua kết quả phân tích về cơ bản vẫn được đảm bảo. Hầu hết các chỉ tiêu phân tích đều không vượt quá tiêu chuẩn cho phép theo QCVN 09:2008. Riêng tại NN1, Hàm lượng Fe vượt TCCP 1,16 lần, Zn vượt 1,07 lần. 5.2.2.2. Nước mặt - Các vị trí lấy mẫu NM1: Nước ao tại nhà hàng Thái Hằng NM2: Bến đò Kim Xuyên NM3: Nước sông Lô – phía thượng lưu điểm thải Bảng 8a: Kết quả phân tích môi trường nước mặt STT  Tên chỉ tiêu  Đơn vị  Kết quả  QCVN 08 – 2008      NM1  NM2  NM3  B1   1  pH  -  7,1  6,9  6,85  5,5-9   2  DO  mg/l  4,5  4,3  4,3  ≥ 4   3  BOD5  mg/l  16,7  14,3  14  15   4  COD  mg/l  35  30  31,2  30   5  TSS  mg/l  31,5  35,4  32  50   6  NH4+ - N  mg/l  0,62  0,57  0,55  0,5   7  NO3- - N  mg/l  3,2  2,1  2,3  10   8  Cl-  mg/l  300  300  280  600   9  SO42-  mg/l  112  100  110  -   10  Pb  mg/l  0,009  0,0079  0,0065  0,05   11  Cu  mg/l  0,07  0,05  0,047  0,5   12  Zn  mg/l  0,35  0,3  0,34  1,5   13  Fe  mg/l  0,46  0,48  0,51  1,5   14  Hg  mg/l  <0,0001  <0,0001  <0,0001  0,001   15  TDS  mg/l  63,7  58,9  59,1  -   16  Độ dẫn điện  mS/cm  58  66  75  -   17  Độ đục  NTU  78  69  55  -   18  Coliform  MPN/100ml  7200  5800  5300  7500   19  Fecal Coli  MPN/100ml  4300  3300  3400  -   (Nguồn: Viện Vật Lí – Viện khoa học và công nghệ Việt Nam) Bảng 8b: Kết quả phân tích môi trường nước mặt - Các vị trí lấy mẫu NM4: Nước sông Lô – phía hạ lưu điểm thải NM5: Nước ruộng – Cách nhà máy 50m NM6: Nước ruộng – Cách nhà máy 150m STT  Tên chỉ tiêu  Đơn vị  Kết quả  QCVN 08 – 2008      NM4  NM5  NM6  B1   1  pH  -  6,85  6,7  6,8  5,5-9   2  DO  mg/l  4,4  3,1  3,0  ≥ 4   3  BOD5  mg/l  14,7  16,1  15,7  15   4  COD  mg/l  32,3  28,9  28,5  30   5  TSS  mg/l  34,0  30,6  31,0  50   6  NH4+ - N  mg/l  0,63  0,45  0,40  0,5   7  NO3- - N  mg/l  2,2  11,2  11,5  10   8  Cl-  mg/l  310  240  235  600   9  SO42-  mg/l  110  120  118  -   10  Pb  mg/l  0,0063  0,0041  0,0038  0,05   11  Cu  mg/l  0,047  0,053  0,047  0,5   12  Zn  mg/l  0,35  0,28  0,30  1,5   13  Fe  mg/l  0,55  0,6  0,58  1,5   14  Hg  mg/l  <0,0001  <0,0001  <0,0001  0,001   15  TDS  mg/l  61,7  58,6  57,8  -   16  Độ dẫn điện  mS/cm  72  64  81  -   17  Độ đục  NTU  52  36  41  -   18  Coliform  MPN/100ml  5500  6100  5800  7500   19  Fecal Coli  MPN/100ml  3600  2700  2800  -   (Nguồn: Viện Vật Lí – Viện khoa học và công nghệ Việt Nam) Ghi chú: “-” Không quy định NHẬN XÉT: Môi trường nước mặt tại khu vực có dấu hiệu ô nhiễm nhẹ. Một số chỉ tiêu phân tích có giá trị vượt quá tiêu chuẩn cho phép: Tại NM1, hàm lượng BOD5 vượt tiêu chuẩn cho phép 1,11 lần, COD vượt quá tiêu chuẩn cho phép 1,17 lần, NH4+ vượt tiêu chuẩn cho phép 1,24 lần. Tại NM4, Hàm lượng COD vượt quá tiêu chuẩn cho phép 1,08 lần. Nguyên nhân có dấu hiệu của sự ô nhiễm là do sinh hoạt của người dân khu vực lân cận các điểm quan trắc, làm cho nồng độ một số chất ô nhiễm cao hơn. Tuy nhiên mức độ ô nhiễm chỉ dao động quanh giá trị cho phép, không gây tác động đáng kể tới môi trường. 5.2.2.3. Nước thải - Vị trí lấy mẫu NT1: Tại trạm xử lý nước thải (Trước xử lý) NT2: Tại trạm xử lý nước thải (Sau xử lý) NT3: Tại hồ điều hòa NT4: Tại cửa xả thải – Bến đò Kim Xuyên Bảng 9: Kết quả phân tích môi trường nước thải của nhà máy STT  Tên chỉ tiêu  Đơn vị  Kết quả  QCVN 24:2009      NT1  NT2  NT3  NT4  B   1  pH  -  6,7  6,7  7,0  6,8  5,5-9   2  DO  mg/l  3,1  4,2  4,1  3,6  -   3  BOD5  mg/l  324  53  40  42  50   4  COD  mg/l  587  84  65  77  80   5  SS  mg/l  234  68  71  78  100   6  NH4+ - N  mg/l  1,21  1,21  1,13  1,23  -   7  NO3- - N  mg/l  0,97  0,97  0,97  0,99  -   8  Cl-  mg/l  350  210  345  330  600   9  SO42-  mg/l  98  78  89  79  -   10  Pb  mg/l  0,07  0,07  0,06  0,05  0,5   11  Cu  mg/l  1,2  1,3  2,1  1,8  2   12  Zn  mg/l  2,8  2,1  2,5  2,6  3   13  Fe  mg/l  1,3  1,3  1,3  1,2  5   14  Hg  mg/l  0,001  0,001  0,001  0,001  0,01   15  TDS  mg/l  110  98  120  118  -   16  Độ dẫn điện  mS/cm  82  79  86  91  -   17  Độ đục  NTU  89  68  57  44  -   18  Coliform  MPN/100ml  5100  4300  5200  5150  5000   19  Fecal Coli  MPN/100ml  4600  3950  4860  5000  -   (Nguồn: Viện Vật Lí – Viện khoa học và công nghệ Việt Nam) Ghi chú: “-” Không quy định NHẬN XÉT: Nước thải của nhà máy trước khi xử lý (NT1) có chứa các chỉ tiêu ô nhiễm với giá trị khá cao: BOD5 vượt tiêu chuẩn cho phép 6,48 lần, COD vượt tiêu chuẩn cho phép 7,34 lần, SS vượt tiêu chuẩn cho phép 2,34 lần. Tuy nhiên sau khi được xử lý bằng hệ thống xử lý nước thải của nhà máy (NT2) thì hàm lượng các chất ô nhiễm giảm rõ rệt: BOD5 vượt tiêu chuẩn cho phép 1,06 lần, COD vượt tiêu chuẩn cho phép 1,05 lần. Sau đó nước thải tiếp tục được xử lý tự nhiên tại hồ điều hòa và đạt chất lượng theo quy định trước khi thải ra ngoài môi trường theo tiêu chuẩn QCVN 24:2009/BTNMT 5.3. §iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi 5.3.1. Kh¸i qu¸t vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ - x· héi huyÖn S¬n D­¬ng 5.3.1.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn a. Vị trí địa lý Sơn Dương là huyện nằm ở phía Nam tỉnh Tuyên Quang, toàn huyện có 32 xã và 01 thị trấn; có 10 dân tộc cùng sinh sống trên địa bàn (Kinh, Tày, Nùng, Cao Lan, Dao, Hoa, H’ Mông, Sán Dìu, Mường, Ngán). Phía Đông tiếp giáp với tỉnh Thái Nguyên, Phía Tây giáp tỉnh Phú Thọ, phía Nam giáp tỉnh Vĩnh Phúc, phía Bắc giáp huyện Yên Sơn. Địa hình của huyện có nhiều đặc điểm đặc thù của vùng chuyển tiếp giữa trung du và miền núi, rừng núi chiếm 3/4 diện tích đất tự nhiên. Điều kiện tự nhiên chia làm 2 vùng, vùng phía Bắc huyện có địa hình đồi núi cao, độ dốc lớn, xen lẫn núi đá vôi; vùng phía Nam có địa hình đồi núi bát úp, có độ dốc thấp, thoải dần. b. Thời tiết, khí hậu Đặc điểm khí hậu có 2 mùa rõ rệt, mùa đông hanh khô, mùa hè nóng ẩm mưa nhiều. Nhiệt độ trung bình hàng năm từ 220c - 240c, tối cao từ 330c - 350c, tối thấp trung bình từ 120c - 130c. Lượng mưa bình quân hàng năm 1.500mm - 1.800mm, năm có lượng mưa cao từ 2.400mm - 2.420mm, năm có lượng mưa thấp từ 1.100mm - 1.200mm. Điạ bàn huyện có 02 sông lớn chảy qua (sông Lô và sông Phó Đáy), hệ thống suối, khe, lạch tạo nguồn nước phong phú, thuận lợi cho phát triển sản xuất lâm nghiệp. 5.3.1.2. Tình hình kinh tế - xã hội Cơ cấu các ngành kinh tế trong những năm gần đây vẫn coi nông, lâm nghiệp là ngành sản xuất chủ đạo của huyện, chiếm phần lớn trong nền kinh tế. Hiện nay, huyện đang tập trung đẩy mạnh phát triển công nghiệp, dịch vụ du lịch, phát triển theo hướng tăng dần tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ thương mại, giảm tỷ trọng nông nghiệp. Xác định được cây trồng vật nuôi chủ yếu (cây mía, cây chè, cây nguyên liệu giấy và con bò thịt). Các công trình kết cấu hạ tầng về giao thông, thuỷ lợi, điện, trường học, bưu chính viễn thông, hệ thống truyền thanh cơ sở được xây dựng và nâng cấp đáp ứng cơ bản nhu cầu về sản xuất và đời sống nhân dân. Thực hiện có hiệu quả công tác giáo dục và đào tạo, y tế, dân số gia đình và trẻ em; công tác xoá đói giảm nghèo, giải quyết việc làm bằng đẩy mạnh công tác xuất khẩu lao động có hiệu quả; làm tốt công tác phòng chống các loại tội phạm và tệ nạn xã hội, giữ vững an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội. 5.3.1.3. Những thế mạnh để phát triển kinh tế - xã hội a. Phát triển công nghiệp Nhiều doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực sản xuất công nghiệp trên địa bàn huyện, tập trung chủ yếu trong các ngành khai thác, chế biến khoáng sản, sản xuất vật liệu xây dựng. Công nghiệp khai thác (như: quặng thiếc, volfram, feldspar, barit; khai thác đá, sỏi, cát, sản xuất gạch đất sét nung, sản xuất vôi bột…), công nghiệp chế biến (chè, đường kính, phân vi sinh) và các ngành tiểu thủ công nghiệp khác. b. Phát triển lâm nghiệp Toàn huyện hiện có 47.172,6ha đất lâm nghiệp, chiếm 59,86% tổng diện tích tự nhiên, diện tích đất lâm nghiệp có rừng là 37.311 ha. Trong đó: Diện tích rừng trồng: 20.320ha chiếm 54,5% diện tích đất có rừng; diện tích rừng tự nhiên 16.991ha, chiếm 45,5% diện tích đất có rừng. Độ che phủ của rừng tăng đều qua các năm, hiện nay đạt 52%. Trong 3 năm trở lại đây không có các vụ cháy rừng lớn xảy ra.  Nguồn tài nguyên động, thực vật rừng đa dạng, phong phú có tính đa dạng sinh học cao. Điều kiện thời tiết, khí hậu phù hợp với sự sinh trưởng và phát triển của nhiều loài động, thực vật rừng khác nhau. Khu di tích lịch sử Tân Trào có tiềm năng về thăm quan di tích, du lịch sinh thái kết hợp với bảo tồn thiên nhiên. c. Phát triển tiềm năng du lịch Huyện đã triển khai các hoạt động phát triển du lịch: quy hoạch các điểm du lịch, tập trung vào khu di tích lịch sử Tân Trào – ATK, đảm bảo giữ gìn và bảo quản tốt khu di tích. Tổ chức các hoạt động quảng bá về tiềm năng du lịch của huyện, khuyến khích phát triển hệ thống dịch vụ du lịch. Hiện nay huyện Sơn Dương có 04 cụm di tích chính gồm: Cụm di tích Bác Tôn, Ban thường trực Quốc Hội, mặt trận liên Việt ở xã Trung Yên. Cụm các điểm di tích (43 điểm) tại xã Tân Trào. Cụm di tích Chủ tịch phủ tại thôn Lập Binh, xã Bình Yên. Cụm di tích Nha Công an và các bộ ngành ở xã Minh Thanh. Hàng năm có trên 100.000 lượt khách đến tham quan khu di tích lịch sử Tân Trào - ATK. Ngoài ra trên địa bàn huyện có các địa danh được thiên nhiêm ưu đãi, có khả năng đầu tư phát triển dịch vụ, du lịch như thác Đát xã Hợp Hoà, thác Cao Ngỗi xã Đông Lợi. Đến nay huyện đã tiến hành lập Đề án phát triển du lịch – dịch vụ đến năm 2010 và đã thành lập Ban chỉ đạo thực hiện đề án. 5.3.1.4. Kết quả đạt được trong những năm gần đây a. Về phát triển kinh tế Tốc độ tăng trưởng GDP bình quân hàng năm đạt 11,9%; cơ cấu kinh tế đã có sự chuyển dịch rõ nét, tăng dần tỷ trọng công nghiệp, dịch vụ thương mại; giảm tỷ trọng nông nghiệp trong cơ cấu kinh tế của huyện. Năm 2001 tỷ trọng sản xuất nông nghiệp chiếm 54%, công nghiệp chiếm 26%, dịch vụ thương mại chiếm 20%. Đến năm 2005, tỷ trọng nông nghiệp chiếm 47%, công nghiệp chiếm 27%, dịch vụ thương mại chiếm 26%. Giá trị sản xuất năm 2005, ước đạt 916,8 tỷ đồng tăng 343,4 tỷ đồng so với năm 2001; thu ngân sách bình quân hàng năm tăng 7%; thu nhập bình quân đầu người 360.000đ/người/tháng. Sản xuất nông, lâm nghiệp: Tích cực chuyển dịch cơ cấu cây trồng vật nuôi. Thực hiện tốt việc luân canh cây trồng, tăng hệ số sử dụng đất; ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật, đưa các giống cây, giống con có năng suất, chất lượng vào sản xuất; hình thành một số vùng chuyên canh theo hướng sản xuất hàng hoá gắn với công nghiệp chế biến (mía, chè). Thực hiện các chính sách khuyến khích phát triển sản xuất, đổi mới phương thức quản lý, củng cố lại các Hợp tác xã, khai thác có hiệu quả các công trình thuỷ lợi; từng bước thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp nông thôn. Phát triển cây ăn quả phù hợp với điều kiện tự nhiên của từng vùng, hình thành các vùng trồng cây ăn quả tập trung, chủ yếu là cây nhãn, vải đạt 1.484ha Phát triển công nghiệp: Chủ động mở rộng vùng nguyên liệu mía; nâng cao năng lực sản xuất cho Nhà máy đường Sơn Dương, tạo điều kiện hoạt động cho các đơn vị khai thác, chế biến khoáng sản, sản xuất vật liệu xây dựng. Giá trị sản xuất công nghiệp tăng bình quân hàng năm 11,7%. Một số sản phẩm chủ yếu như chè, bột barít, bột feldspar, gạch chỉ, đường kính trắng đều tăng qua các năm. Năm 2004 chế biến chè đạt 1.081 tấn; đường kính trắng 17.500 tấn; bột barít 12.920 tấn; bột feldspar 50.000 tấn; đá xây dựng 291.300m3 cát, sỏi các loại 370.000m3; gạch chỉ 6,0 triệu viên; nước sạch tiêu thụ 201.000m3. Huyện đã chú trọng phát triển ngành nghề tiểu thủ công nghiệp như may mặc, gò hàn, sản xuất đồ mộc gia dụng. Hoàn thành việc quy hoạch Thị trấn Sơn Dương, Thị tứ Kim Xuyên, Sơn Nam và một số trung tâm cụm xã, trung tâm xã. Tập trung đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng tạo điều kiện cho phát triển kinh tế - xã hội ở nông thôn. Thương mại, du lịch: Phát triển thị trường với sự tham gia của các thành phần kinh tế, khuyến khích phát triển hệ thống chợ nông thôn, đã có 27 chợ/33 xã, thị trấn, trong đó có 8 chợ xây dựng bán kiên cố. Bảo vệ, giữ gìn tốt khu di tích lịch sử Tân Trào, hàng năm có trên 100.000 lượt khách tham quan. Hoạt động của các thành phần kinh tế: Các doanh nghiệp tiếp tục phát triển, đóng góp nguồn thu cho ngân sách và tạo việc làm cho người lao động tại địa phương. Năm 2005 có trên 700 cơ sở sản xuất chăn nuôi tiểu thủ công nghiệp 55 doanh nghiệp (trong đó doanh nghiệp Nhà nước 9, doanh nghiệp ngoài quốc doanh 46). Giải quyết việc làm cho hơn 5000 lao động. Khai thác tiềm năng đất đai, lao động, tạo điều kiện môi trường thuận lợi, khuyến khích kinh tế hộ gia đình phát triển. Toàn huyện có 43 hộ làm kinh tế trang trại, đạt tiêu chí trang trại, cho thu