Khóa luận Tìm hiểu vấn đề thu hút khách tham quan ở bảo tàng phòng không - Không quân

Tr−ờng đại học văn hoá hμ nội Khoa bảo tμng ********* Nguyễn thị hồng nhung Tìm hiểu vấn đề thu hút khách tham quan ở bảo tμng phòng không - không quân Khóa luận tốt nghiệp ngμnh bảo tồn - bảo tμng ng−ời h−ớng dẫn khoa học : TH.S Trần đức nguyên hμ nội - 2008 Mục lục Trang mở đầu 1 1. Lý do chọn đề tμi 1 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề 3 3. Mục đích nghiên cứu của đề tμi 4 4. Đối t−ợng vμ phạm vi nghiên cứu của đề tμi 4 5. Ph−ơng pháp nghiên cứu 4 6. Bố cục của khóa luận 5 Ch−ơng 1 : Tăng c−ờng khả năng thu hút khách tham quan lμ xu h−ớng tất yếu của các bảo tμng hiện nay 6 1.1. Công tác giáo dục - cầu nối bảo tμng với công chúng 6 1.2. Tăng c−ờng khả năng thu hút khách tham quan lμ xu h−ớng tất yếu của các bảo tμng hiện nay 9 1.3. Khả năng thu hút khách tham quan ở Bảo tμng Phòng không - Không quân 14 1.3.1. Vμi nét về Bảo tμng Phòng không - Không quân 14 1.3.2. Khả năng thu hút khách tham quan ở Bảo tμng Phòng không - Không quân 17 Ch−ơng 2 : thực trạng thu hút khách tham quan ở Bảo tμng phòng không - không quân hiện nay 21 2.1. Hiện vật - cơ sở tạo nên khả năng thu hút đối với khách tham quan ở Bảo tμng Phòng không - Không quân 21 2.1.1. Hiện vật bảo tμng - cơ sở tạo nên sức thu hút hấp dẫn đối với khách tham quan ở Bảo tμng Phòng không - Không quân 21 2.1.2. Một số hiện vật vμ s−u tập hiện vật tiêu biểu có sức thu hút đối với khách tham quan ở Bảo tμng Phòng không - Không quân 26 2.2. Đối t−ợng khách tham quan cần chú trọng ở Bảo tμng Phòng không - Không quân 30 2.2.1. Tình hình khách tham quan ở Bảo tμng Phòng không - Không quân hiện nay 30 2.2.2. Một số đối t−ợng khách tham quan cần chú trọng ở Bảo tμng Phòng không - Không quân hiện nay 35 2.3. Thực trạng hoạt động nhằm thu hút khách tham quan ở Bảo tμng Phòng không - Không quân 40 2.3.1. Tổ chức các cuộc triển lãm, tr−ng bμy chuyên đề vμ tr−ng bμy l−u động 40 2.3.2. B−ớc đầu xây dựng ch−ơng trình giáo dục gắn bảo tμng với nhμ tr−ờng 43 2.3.3. Kết hợp với các công ty du lịch 47 2.3.4. Tăng thời l−ợng phục vụ công chúng 49 Ch−ơng 3 : Một số giải pháp thu hút khách tham quan ở bảo tμng phòng không - không quân 52 3.1. Một số cơ sở nhằm đ−a ra giải pháp thu hút khách tham quan ở Bảo tμng Phòng không - Không quân 52 3.1.1. Thực tế xã hội tạo nên cơ hội vμ thách thức mới cho Bảo tμng Phòng không - Không quân 52 3.1.2. Những hạn chế hiện nay của Bảo tμng Phòng không - Không quân 54 3.2. Một số giải pháp thu hút khách tham quan ở Bảo tμng Phòng không - Không quân 54 3.2.1. Tiến hμnh nghiên cứu nhu cầu khách tham quan 54 3.2.2. Đổi mới, nâng cao chất l−ợng hệ thống tr−ng bμy 57 3.2.3. Tăng c−ờng tuyên truyền, quảng bá hình ảnh của bảo tμng 60 3.2.4. Tổ chức các buổi toạ đμm, nói chuyện chuyên đề vμ chiếu phim t− liệu 61 3.2.5. Xây dựng phòng khám phá 63 3.2.6. Thμnh lập câu lạc bộ những ng−ời bạn của bảo tμng 64 3.2.7. Liên kết trong tr−ng bμy với một số bảo tμng trong n−ớc 65 3.2.8. Nâng cao chất l−ợng hoạt động quầy hμng l−u niệm 65 Kết luận 67 Tμi liệu tham khảo Phụ lục mở đầu 1. Lý do chọn đề tμi Sau hơn 20 năm đổi mới, Việt Nam đã đạt đ−ợc nhiều thμnh tựu đáng tự hμo: tốc độ tăng tr−ởng kinh tế cao, văn hóa phát triển, đời sống nhân dân đ−ợc cải thiện... Song song với những thμnh tựu đạt đ−ợc về mặt kinh tế thì nhu cầu h−ởng thụ văn hóa của nhân dân cũng ngμy một cao. Điều đó hoμn toμn phù hợp với quy luật phát triển của xã hội vμ cũng đã đ−ợc lịch sử chứng minh: ở thời kỳ nμo đất n−ớc thịnh v−ợng thì thời kỳ đó văn hóa th−ờng rất phát triển, chẳng hạn nh− thời vua Lý Thái Tổ, Lê Thánh Tông... Bởi khi con ng−ời đầy đủ về mặt vật chất thì những giá trị tinh thần, cụ thể lμ những giá trị văn hóa cũng đ−ợc quan tâm, coi trọng. Bảo tμng cũng lμ một thiết chế văn hóa, lμ nơi l−u giữ những giá trị tiêu biểu về lịch sử, văn hóa, khoa học, nghệ thuật của đất n−ớc nên cũng đã, đang vμ sẽ nhận đ−ợc nhiều sự quan tâm của Đảng, Nhμ n−ớc vμ nhân dân ta. Do vậy, bảo tμng thực sự rất có tiềm năng phát triển. Trên thế giới, không một đất n−ớc nμo mμ không có bảo tμng. Một đất n−ớc mμ không có bảo tμng thì lịch sử, truyền thống của đất n−ớc đó sẽ không đ−ợc gìn giữ, thậm chí sẽ khó có khả năng để tự phát triển bởi đã thiếu đi nền tảng vững chắc của truyền thống dân tộc. Nhận thức đ−ợc vai trò quan trọng của bảo tμng nên năm 2005, Thủ t−ớng Chính phủ đã phê duyệt Quy hoạch tổng thể hệ thống bảo tμng Việt Nam đến năm 2020 với mục tiêu kiện toμn vμ phát triển hệ thống bảo tμng, phục vụ nhu cầu nghiên cứu khoa học, học tập, giảng dạy, phổ biến tri thức về lịch sử, văn hóa, khoa học vμ h−ởng thụ văn hóa của công chúng, góp phần phát triển kinh tế xã hội. Sự phát triển mạnh mẽ của đất n−ớc đã mở ra nhiều cơ hội cho các bảo tμng ở Việt Nam phát triển. Nhiều bảo tμng ngay lập tức đã thích ứng đ−ợc với điều kiện mới, có nhiều thay đổi nên đã đáp ứng vμ thu hút đ−ợc công chúng đến với bảo tμng. Nh−ng bên cạnh đó còn nhiều bảo tμng còn trong tình trạng vắng khách hoặc khách sau khi tham quan bảo tμng hiếm khi quay lại. Điều nμy cũng phụ thuộc một phần vμo đặc thù loại hình của bảo tμng. Việc bảo tμng đông hay vắng khách lại phần lớn phụ thuộc vμo hoạt động thu hút khách tham quan của bảo tμng. Đến với bảo tμng lμ đến với những bằng chứng sống động nhất về lịch sử, đến với những giá trị con ng−ời trân trọng giữ gìn nh−ng tại sao bảo tμng vẫn không hấp dẫn đ−ợc khách tham quan dù giá vé vμo bảo tμng so với các loại hình dịch vụ khác lμ thấp hơn? Phải chăng vì bảo tμng ch−a năng động, ch−a đáp ứng đ−ợc nhu cầu của công chúng, ch−a thực sự cuốn hút để công chúng đến với mình. Xã hội ngμy cμng phát triển, số l−ợng bảo tμng cũng ngμy cμng tăng lên, việc thu hút khách đến với bảo tμng lμ một vấn đề cấp thiết trong giai đoạn hiện nay. Bảo tμng Phòng Không - Không Quân (PK-KQ) lμ bảo tμng thuộc loại hình lịch sử quân sự, đ−ợc hình thμnh do sự hợp nhất của hai bảo tμng, đó lμ Bảo tμng Phòng Không vμ Bảo tμng Không Quân. Bảo tμng PK-KQ có nhiệm vụ bảo tồn vμ phát huy những giá trị văn hóa lịch sử, những tμi liệu hiện vật vô giá về cuộc chiến tranh gian khổ nh−ng vinh quang của ng−ời lính PK-KQ. Bảo tμng giới thiệu cho toμn quân, toμn dân về quá trình xây dựng vμ không ngừng lớn mạnh của quân chủng PK-KQ, những chiến công oanh liệt những tấm g−ơng hi sinh anh dũng của bộ đội PK-KQ. Bảo tμng PK-KQ đã có những đóng góp to lớn trong việc giáo dục thế hệ trẻ hôm nay, nhất lμ những ng−ời lính PK-KQ về tinh thần yêu n−ớc, chiến đấu dũng cảm, sự đoμn kết hiệp đồng gắn bó với nhân dân để hoμn thμnh tốt nhiệm vụ bảo vệ bầu trời tổ quốc, toμn vẹn lãnh thổ Việt Nam. Hμng năm, Bảo tμng PK-KQ đón nhận hμng vạn khách tham quan thuộc nhiều đối t−ợng khác nhau đến với bảo tμng. Số l−ợng khách ngμy cμng tăng theo từng năm nguyên nhân lμ do bảo tμng đã đ−ợc thực hiện dự án xây dựng vμ nâng cấp toμn bộ bảo tμng, đặc biệt lμ đã b−ớc đầu chú ý, quan tâm đến vấn đề tìm hiểu nhu cầu vμ thu hút công chúng đến với bảo tμng. Vấn đề thu hút công chúng đến với bảo tμng hiện nay lμ một vấn đề rất quan trọng không chỉ đối với các bảo tμng quốc gia, bảo tμng chuyên ngμnh mμ còn đối với các bảo tμng thuộc lực l−ợng vũ trang. Việc tìm hiểu vấn đề thu hút khách của các bảo tμng hiện nay vẫn ch−a có nhiều công trình đề cập tới, nhất lμ vấn đề nμy ở Bảo tμng PK-KQ. Chính vì những lý do trên, em đã quyết định chọn đề tμi Tìm hiểu vấn đề thu hút khách tham quan ở Bảo tμng PK-KQ lμm khoá luận tốt nghiệp của mình. 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề N−ớc ta từ những năm đổi mới đã chuyển dịch từ nền kinh tế bao cấp sang nền kinh tế thị tr−ờng có sự quản lý của Nhμ n−ớc. Cơ chế thị tr−ờng lμ một nhu cầu tất yếu khách quan trong quá trình tiến hóa xã hội. Từ thập kỷ cuối của thế kỷ XX cơ chế thị tr−ờng đã ảnh h−ởng sâu rộng đến nhiều lĩnh vực đời sống chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa. Tuy vậy trong lĩnh vực văn hóa, cơ chế nμy ch−a phát huy đ−ợc nhiều hiệu quả tích cực. Do quan niệm, một số ng−ời cho rằng văn hóa lμ một lĩnh vực đặc biệt, sản phẩm của văn hóa lμ sản phẩm đặc thù, phi vật thể nên không thể trở thμnh hμng hóa đ−ợc. Đó chính lμ nguyên nhân lμm cho tính thụ động trong thực tế của nhiều cơ quan quản lý văn hóa vμ các cơ sở hoạt động văn hóa. Có một thời chúng ta coi khách tham quan lμ ng−ời đ−ợc bảo tμng ban phát hoặc giáo huấn. Những nhu cầu đa dạng của họ không đ−ợc đáp ứng. Thu hút khách đến tham quan bảo tμng lμ nhiệm vụ quan trọng tr−ớc mắt cũng nh− lâu dμi của bảo tμng. Song đây vẫn còn lμ một vấn đề khá mới mẻ vμ mới đ−ợc đề cập đến trong một số những tμi liệu nh− : - Cuốn Cơ sở bảo tμng học của Timothy Ambrose vμ Crispin Paine (BTCM-2000), các tác giả nhấn mạnh mối quan hệ giữa bảo tμng với công chúng vμ đ−a ra những giải pháp cụ thể nhằm thu hút công chúng đến với bảo tμng. - Cuốn Cẩm nang bảo tμng của Gary Edson vμ David Dean (BTCM- 2001) cũng nhắc đến khái niệm thu hút khách tham quan nh− một giải pháp hữu hiệu thúc đẩy sự phát triển của bảo tμng. - Cuốn Quản lý bảo tμng của tác giả Nguyễn Thịnh (Đại học Văn hóa Hμ Nội 2004) đã đề cập tới vấn đề Marketing bảo tμng, đ−a ra khái niệm Marketing - tiếp thị bảo tμng cùng những nội dung của nó vμ khẳng định chiến l−ợc thu hút khách tham quan lμ nhiệm vụ quan trọng mang tính sống còn của bảo tμng. 3. Mục đích nghiên cứu của đề tμi - Nghiên cứu tầm quan trọng của vấn đề thu hút khách tham quan ở bảo tμng. - Tìm hiểu thực trạng thu hút khách tham quan ở Bảo tμng PK-KQ. - Đ−a ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của việc thu hút khách tham quan tại Bảo tμng PK-KQ. 4. Đối t−ợng vμ phạm vi nghiên cứu của đề tμi * Đối t−ợng : Nghiên cứu vấn đề thu hút khách tham quan ở Bảo tμng PK-KQ. * Phạm vi : Nghiên cứu tại Bảo tμng PK-KQ vμ mở rộng liên hệ tìm hiểu một số bảo tμng khác trong việc đ−a ra giải pháp thu hút khách tham quan. 5. Ph−ơng pháp nghiên cứu Đề tμi sử dụng kết hợp nhiều ph−ơng pháp nghiên cứu khác nhau : - Ph−ơng pháp nền tảng : Cơ sở lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, chủ nghĩa duy vật lịch sử vμ duy vật biện chứng. - Ph−ơng pháp cụ thể : + Ph−ơng pháp sử học vμ bảo tμng học dựa trên cách tiếp cận từ mối quan hệ bảo tμng với công chúng + Ph−ơng pháp xã hội học : Phỏng vấn vμ quan sát + Ph−ơng pháp điều tra, thống kê, khảo sát thực tế tại Bảo tμng PK-KQ + Ph−ơng pháp phân tích, tổng hợp lựa chọn những thông tin cần thiết phục vụ cho đề tμi nghiên cứu. 6. Bố cục của khóa luận Nội dung khóa luận, ngoμi phần mở đầu vμ kết luận, mục lục, phụ lục, tμi liệu tham khảo, bao gồm 3 ch−ơng : - Ch−ơng 1 : Tăng c−ờng khả năng thu hút khách tham quan lμ xu h−ớng tất yếu của các bảo tμng hiện nay - Ch−ơng 2 : Thực trạng thu hút khách tham quan ở Bảo tμng PK-KQ hiện nay - Ch−ơng 3 : Một số giải pháp thu hút khách tham quan ở Bảo tμng PK-KQ Tμi liệu tham khảo 1. Đặng Văn Bμi (2004), Bảo tμng cho t−ơng lai vμ t−ơng lai của bảo tμng, DSVH, (8). 2. Đặng Văn Bμi (2006), Bảo tμng với công tác giáo dục học sinh phổ thông - Lý luận vμ bμi học thực tiễn, DSVH, (16). 3. Bảo tμng Cách mạng Việt Nam (2004), Bảo tμng góp phần hoμn thiện nhân cách con ng−ời, Hμ Nội. 4. Bảo tμng Dân tộc học Việt Nam (2007), Khoá mùa hè nghiên cứu vμ thực hμnh bảo tμng, Liên kết bảo tμng vμ cộng đồng, Hμ Nội. 5. Bảo tμng Dân tộc học Việt Nam (2007), Khoá mùa hè nghiên cứu vμ thực hμnh bảo tμng, Xây dựng ý t−ởng vμ phát triển tr−ng bμy, Hμ Nội. 6. D−ơng Thị Dung (2007), Tìm hiểu vấn đề thu hút khách tham quan ở Bảo tμng Mỹ thuật Việt Nam, Khoá luận tốt nghiệp, Hμ Nội. 7. Gary Edson vμ David Dean (2001), Cẩm nang Bảo tμng, Viện Bảo tμng Cách mạng Việt Nam xuất bản, Hμ Nội. 8. Phạm Thị Hμ (2005), Hoạt động s−u tầm hiện vật ở Bảo tμng PK-KQ, thực trạng vμ giải pháp, Khoá luận tốt nghiệp, Hμ Nội. 9. Nguyễn Thu Hằng (2002), Bảo tμng PK-KQ với hoạt động tuyên truyền giáo dục truyền thống yêu n−ớc cách mạng, Luận văn Thạc sĩ Văn hoá học, Hμ Nội. 10. Đỗ Đức Hinh (2005), Thực trạng việc phân loại bảo tμng ở n−ớc ta vμ ph−ơng pháp tr−ng bμy theo loại hình, DSVH, (12). 11. Phạm Thuý Hợp (2006), Dự án Việt Nam 04/02 hỗ trợ cơ cấu cho công tác bảo quản, phục chế vμ bảo vệ di sản vật thể bảo tμng Việt Nam, DSVH, (15). 12. Nguyễn Thị Huệ (2005), L−ợc sử sự nghiệp Bảo tồn Bảo tμng Việt Nam từ 1945 đến nay, Tr−ờng Đại học Văn hoá Hμ Nội, Hμ Nội. 13. Nguyễn Văn Huy (2004), Đa dạng hoá các hoạt động của Bảo tμng hiện đại (Từ kinh nghiệm của Bảo tμng Dân tộc học Việt Nam), DSVH, (6). 14. Lịch sử Không quân nhân dân Việt Nam (1955-1977) (1998), Nxb Quân đội nhân dân, Hμ Nội. 15. Luật Di sản văn hoá vμ Văn bản h−ớng dẫn thi hμnh (2005), Nxb Chính trị quốc gia, Hμ Nội. 16. Lê Thị Minh Lý (2005), Nghiên cứu điều kiện thực tiễn xây dựng website bảo tμng, DSVH, (13). 17. Nguyễn Thịnh (2004), Quản lý Bảo tμng, Tr−ờng Đại học Văn hoá Hμ Nội, Hμ Nội. 18. Lê Thị Kim Thoa (2006), Tìm hiểu vấn đề thu hút khách tham quan ở Bảo tμng Lịch sử quân sự Việt Nam, Khoá luận tốt nghiệp, Hμ Nội. 19. Timothy Ambrose vμ Cupin Paine (2000), Cơ sở Bảo tμng học, Viện Bảo tμng Cách Mạng xuất bản, Hμ Nội. 20. Tr−ờng Đại học văn hoá Hμ Nội (1990), Cơ sở Bảo Tμng học, Tập 1,2,3, Nxb Hμ Nội, Hμ Nội. 21. Từ điển tiếng Việt (2006), Nxb Giáo dục, Hμ Nội. www.dangcongsan.vn www.dsvh.gov.vn www.unesco.org.vn www.vietnamtourism.gov.vn www.vovnews.vn