Vận dụng quan điểm toàn diện trong hoạt động nhận thức và hoạt động thực tiễn vào việc chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường ở Việt Nam

môc lôc A. lêi nãi ®Çu. B.néi dung. phÇn i. C¬ së lý luËn vµ mèi quan hÖ cña quan ®iÓm toµn diÖn trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta. I. C¬ së lý luËn vµ mèi quan hÖ cña quan ®iÓm toµn diÖn. 1. C¬ së lý luËn cña quan ®iÓm toµn diÖn. 2. PhÐp biÖn chøng vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn cña sù vËt. II. ViÖc vËn dông quan ®iÓm toµn diÖn trong triÕt häc M¸c - Lªnin vµo ho¹t ®éng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. 1. Kh¸i niÖm nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. 2. VËn dông quan ®iÓm toµn diÖn vµo ho¹t ®éng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. PhÇn II.VËn dông nh÷ng yªu cÇu cña quan ®iÓm toµn diÖn ®Ó ph©n tÝch viÖc chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta. I. Nh÷ng yªu cÇu cña quan ®iÓm toµn diÖn. II. VËn dông quan ®iÓm toµn diÖn vµo viÖc chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam. 1. Chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc trong viÖc chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. 2. Kinh tÕ thÞ tr­êng d­íi sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc ë ViÖt Nam. phÇn iii. Mét sè kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p. 1. NÒn kinh tÕ c¸c n­íc trªn thÕ giíi. 2. Mét sè kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®Ó n©ng cao sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. c. tµi liÖu tham kh¶o. A-LêI nãi ®Çu. X· héi loµi ng­êi ®· tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong qu¸ tr×nh lÞch sö l©u dµi, ®· tr¶i qua nhiÒu h×nh th¸i kinh tÕ x· héi vµ lu«n g¾n liÒn víi ho¹t ®éng lao ®éng s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt. Hay s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt lµ nÒn t¶ng cña ®êi sèng x· héi, lµ ®iÒu kiÖn tr­íc tiªn ®Ó ®¶m b¶o cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña x· héi loµi ng­êi. NÕu ngõng s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt th× sù sèng trªn toµn cÇu sÏ bÞ huû diÖt. Nh­ M¸c ®· nãi;"§øa trÎ con nµo còng biÕt lµ mét n­íc sÏ chÕt ®ãi nÕu ngõng lao ®éng, t«i kh«ng nãi trong mét n¨m mµ ngay trong mét vµi tuÇn". Bªn c¹nh ®ã s¶n xuÊt vËt chÊt cßn lµ nÒn t¶ng h×nh thµnh tÊt c¶ c¸c mèi quan hÖ trong ®êi sèng x· héi vµ ®êi sèng tinh thÇn cña toµn x· héi, kh«ng v­ît khái quy luËt kh¸ch quan nÒn kinh tÕ n­íc ta còng lµ nÒn t¶ng c¬ së cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc ta. Qua ®ã ta thÊy ®­îc tÇm quan träng cña kinh tÕ v× kinh tÕ chÝnh lµ kÕt qu¶ cña toµn bé qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt. Trong thêi gian gÇn ®©y nÒn kinh tÕ ViÖt Nam cã nhiÒu thay ®æi ®Æc biÖt lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tõ kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. Sau n¨m 1975, ®Êt n­íc ta hoµn toµn thèng nhÊt §¶ng vµ Nhµ b­íc ta b­íc ngay vµo c«ng cuéc x©y dùng vµ kh«i phôc kinh tÕ sau chiÕn tranh. Nh­ng do ch­a n¾m v÷ng c¸c quy luËt kh¸ch quan trong kinh tÕ mµ kinh tÕ ViÖt Nam cßn nghÌo nµn l¹c hËu. Tõ n¨m 1986, §¹i héi VI cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam ®· ®Ò ra ®­êng lèi ®æi míi vÒ kinh tÕ. §ã lµ chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc vµ chóng ta rÊt quan t©m ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn cña nÒn kinh tÕ ®ã. H¬n 10 n¨m qua viÖc chuyÓn ®æi kinh tÕ lu«n lµ vÊn ®Ò quan t©m hµng ®Çu cña x· héi. ChÝnh v× nh÷ng lÝ do trªn mµ mét sè sinh viªn khoa kinh tÕ, viÖc hiÓu vµ n¾m b¾t thùc tÕ lµ mét ®iÒu hÕt søc cÇn thiÕt cho viÖc häc tËp vµ nghiªn cøu vÒ nÒn kinh tÕ nãi chung vµ nÒn kinh tÕ ViÖt Nam nãi riªng, nã t¹o tiÒn ®Ò cho viÖc häc tËp vµ lµm viÖc sau nµy. V× thÕ mµ em chän ®Ò tµi "VËn dông quan ®iÓm toµn diÖn trong ho¹t ®éng nhËn thøc vµ ho¹t ®éng thùc tiÔn vµo viÖc chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam" cho bµi tiÓu luËn cña m×nh. ChÝnh lµ viÖc kÕt hîp gi÷a häc tËp vµ nghiªn cøu thùc tÕ lµm hiÓu râ vµ s©u h¬n vÒ nÒn kinh tÕ n­íc ta. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thµy gi¸o PGS Vò Ngäc Pha ®· h­íng dÉn em hoµn thµnh bµi tiÓu luËn ®Çu tay nµy. B-NéI DUNG. phÇn I: c¬ së lý luËn vµ mèi quan hÖ cña quan ®iÓm toµn diÖn trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cña n­íc ta. I - c¬ së lý luËn vµ mèi quan hÖ cña quan ®iÓm toµn diÖn. 1 - C¬ së lý luËn cña quan ®iÓm toµn diÖn. TriÕt häc ra ®êi vµo kho¶ng thÕ kû VI tr.CN vµ ®­îc tiÕp nèi cho ®Õn ngµy nay víi nh÷ng thµnh tùu rùc rì. TriÕt häc lµ h×nh th¸i x· héi, v× thÕ tõ khi ra ®êi triÕt häc M¸c - Lªnin ®· trë thµnh c¬ së lý luËn cho mäi khoa häc kh¸c vµ lµ kim chØ nam cho mäi ho¹t ®éng tÝch cùc cña x· héi. Nh÷ng quy luËt mµ triÕt häc M¸c - Lªnin ph¸t hiÖn nã ®· gióp con ng­êi nhËn thøc ®óng ®¾n h¬n vvÌ thÕ giíi kh¸ch quan, tõ ®ã tÝch cùc lao ®éng s¶n xuÊt c¶i t¹o thÕ giíi n©mf phôc vô cho cuéc sèng con ng­êi. Mét trong nh÷ng quan ®iÓm ®óng ®¾n mµ chñ nghÜa M¸c - Lªnin ®­a ra ph¶i kÓ ®Õn quan ®iÓm toµn diÖn. Néi dung cña quan ®iÓm toµn diÖn lµ: "Khi con ng­êi xem xÐt sù vËt ho¹t ®éng th× ph¶i t×m ra ®­îc hÕt c¸c mèi liªn hÖ vèn cã cña nã ®ång thêi cã sù ph©n lo¹i vµ ®¸nh gi¸ vai trß cña tõng mèi liªn hÖ mét. Tõ ®ã thÊy ra ®­îc sù vËt víi tÊt c¶ c¸c mÆt, c¸c yÕu tè, c¸c thuéc tÝnh kh¸c nhau cña nã". XÐt vÒ mÆt lý luËn th× quan ®iÓm nµy lµ hoµn toµn ®óng ®¾n vµ tu©n theo quy luËt kh¸ch quan. ThËt vËy, muèn xem xÐt ®¸nh gi¸ mét sù vËt nµo ®ã ta cÇn xem xÐt mét c¸ch toµn diÖn d­íi mäi gãc ®é, mäi ph­¬ng diÖn vµ ®Æt nã trong mèi liªn hÖ víi sù vËt kh¸c ®Ó t¸nh r¬i vµ sù ®¸nh gi¸ phiÕn diÖn mét chiÒu. Quan ®iÓm ë ®©y chÝnh lµ phÐp duy vËt biÖn chøng, lµ sù thèng nhÊt h÷u c¬ gi÷a thÕ giíi quan duy vËt vµ ph­¬ng ph¸p luËn biÖn chøng ®· gãp phÇn kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ tr­íc ®©y vµ më ®­êng cho nh÷ng ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n trong c¸ch nh×n nhËn ®¸nh gi¸ sù vËt. Sù ®óng ®¾n cña phÐp biÖn chøng duy vËt ®­îc chøng minh b»ng viÖc con ng­êi lu«n vËn dông nã vµo thùc tiÔn. VËn dông quan ®iÓm toµn diÖn v¸o c¸c ho¹t ®éng lao ®éng s¶n xuÊt vµ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ - chÝnh trÞ - v¨n ho¸, nghiªn cøu khoa häc... Tõ ®ã ®Èy m¹nh sù ph¸t triÓn mäi mÆt cña ®êi sèng x· héi. 2 - PhÐp biÖn chøng vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn cña sù vËt. - Nguyªn lý nµy chØ ra r»ng mäi sù vËt hiÖn t­îng cña thÕ giíi vËt chÊt kh«ng tån t¹i mét c¸ch biÖt lËp t¸ch rêi, tr¸i l¹i tån t¹i trong mèi liªn hÖ phæ biÕn. Tøc lµ, chóng n­¬ng tùa vµo nhau lµ tiÒn ®Ò tån t¹i vµ ph¸t triÓn cho nhau, quy ®Þnh vµ ­íc chÕ lÇn nhau. - Mèi liÖn hÖ phæ biÕn cña sù vËt kh«ng chØ diÔn ra gi÷a c¸c sù vËt víi nhau mµ trong b¶n th©n mçi sù vËt bao hµm c¸c yÕu tè, c¸c mÆt cÊu thµnh. Gi÷a c¸c mÆt, c¸c yÕu tè ®ã còng cã mèi liªn hÖ biÖn chøng víi nhau, tøc lµ lµm tiÒn ®Ò tån t¹i ph¸t triÓn cho nhau, n­¬ng tùa vµo nhau, quy ®Þnh chÕ ­íc lÉn nhau. ChÝnh mèi nh÷ng liªn hÖ nµy ®· quy ®Þnh tÝnh chÊt cña sù vËt vµ quy ®Þnh xu h­íng vËn ®éng ph¸t triÓn cña sù vËt. - Mèi liªn hÖ phæ biÕn cña sù vËt cßn mang tÝnh nhiÒu vÎ cã liªn hÖ bªn trong vµ bªn ngoµi, trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp, c¬ b¶n vµ kh«ng c¬ b¶n, néi dung vµ h×nh thøc, nguyªn nh©n vµ kÕt qu¶, b¶n chÊt vµ hiÖn t­îng, kh¶ n¨ng vµ hiÖn thùc. => Tõ nguyªn lý vÒ mèi liªn hÖ cña sù vËt cho phÐp ta rót ra mét nguyªn t¾c ph­¬ng ph¸p luËn lµ: trong ho¹t ®éng nhËn thøc vµ ho¹t ®éng thùc tiÔn ph¶i qu¸n triÖt quan ®iÓm (nguyªn t¾c) toµn diÖn. Víi nguyªn t¾c ph­¬ng ph¸p luËn trong ho¹t ®éng thùc tiÕn, nguyªn lý vÒ mèi liÖn hÖ phæ biÕn ®ßi hái ®Ó c¶i t¹o ®­îc sù vËt, chóng ta ph¶i b»ng ho¹t ®éng thùc tiÔn cña m×nh biÕn ®æi nh÷ng mèi liªn hÖ néi t¹i cña sù vËt còng nh­ nh÷ng mèi liªn hÖ qua l¹i gi÷a sù vËt ®ã víi c¸c sù vËt kh¸c. II - viÖc vËn dông quan ®iÓm toµn diÖn trong triÕt häc m¸c - lªnin vµo ho¹t ®éng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. 1 - Kh¸i niÖm vÒ kinh tÕ thÞ tr­êng. "Mét nÒn kinh tÕ mµ trong ®ã c¸c vÊn ®Ó c¬ b¶n cña nã do thÞ tr­êng quyÕt ®Þnh ®­îc xem lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng". Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lµ hµng lo¹t nh÷ng quy luËt kinh tÕ cña nã nh­: quy luËt c¹nh tranh, quy luËt gi¸ trÞ, quy luËt cung cÇu, quy luËt l­u th«ng tiÒn tÖ... C¬ chÕ ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng tu©n theo nh÷ng quy luËt trªn ®ã chÝnh lµ c¬ chÕ thÞ tr­êng. "C¬ chÕ thÞ tr­êng ®­îc hiÓu lµ c¬ chÕ tù ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ vèn cã cña nã. C¬ chÕ ®ã gi¶i quyÕt ba vÊn ®Ò c¬ b¶n cña tæ chøc kinh tÕ lµ: c¸i g×? nh­ thÕ nµo? vµ cho ai? C¬ chÕ thÞ tr­êng bao gåm c¸c nh©n tè c¬ b¶n lµ cung - cÇu vµ gi¸ c¶ thÞ tr­êng". 2 - VËn dông quan ®iÓm toµn diÖn vµo ho¹t ®éng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Mäi hÖ thèng kinh tÕ ®­îc tæ chøc ®Ó huy ®éng tèi ®a c¸c nguån lùc cña x· héi vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc ®ã ®Ó s¶n xuÊt ra hµng ho¸ tho¶ m·n nhu cÇu tiªu dïng cña x· héi. V× thÕ, vÊn ®Ò c¬ b¶n cña ho¹t ®éng kinh tÕ lµ lµm thÕ nµo ®¸p øng tèt nhÊt c¸c nguån lùc vµ tæ chøc s¶n xuÊt, ®¸p øng tèt nhÊt nhu cÇu hµng ho¸ cña x· héi. Theo quy luËt cña sù tån t¹i th× lÜnh vùc kinh tÕ còng biÖn chøng. §ã lµ kinh tÕ lu«n ®ßi hái c¸c nhµ ho¹t ®éng kinh tÕ ph¶i tu©n theo nguyªn t¾c toµn diÖn trong vÊn ®Ò s¶n xuÊt nh­ s¶n xuÊt c¸i g×, s¶n xuÊt cho ai vµ s¶n xuÊt nh­ thÕ nµo. Tøc lµ ho¹t ®éng sao cho hiÖu qu¶ kinh tÕ ®em l¹i lµ lín nhÊt. VËy lµm thÕ nµo ®Ó ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ®ã. Ta biÕt khi lý luËn cña triÕt häc M¸c - Lªnin ch­a ra ®êi ®· cã nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ nh­ng ch­a n¾m b¾t ®­îc c¸c quy luËt kh¸ch quan cña thÕ giíi nªn c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ cßn mß mÉm vµ bÞ c¸c quy lu¹at cña tù nhiªn chi phèi dÉn ®Õn n¨ng suÊt lao ®éng cßn thÊp. Tõ khi triÕt häc M¸c - Lªnin ra ®êi, c¸c quan ®iÓm ®óng ®¾n cña nã trë thµnh c¬ së lý luËn lµm kim chØ nam cho lÜnh vùc ho¹t ®éng kinh tÕ. C¸c nhµ ho¹t ®éng kinh tÕ trªn thÕ giíi ®· ¸p dông quan ®iÓm toµn diÖn trong triÕt häc M¸c - Lªnin hay chÝnh lµ phÐp duy vËt biÖn chøng vµo ho¹t ®éng thùc tiÔn cña m×nh. Nhê cã quan ®iÓm toµn diÖn nµy hä ®· n¾m b¾t c¸c quy luËt kh¸ch quan cña tù nhiªn vµ lµm chñ c¸c quy luËt vµ bÞ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ chi phèi. Lóc nµy c¸c quy luËt kinh tÕ l¹i trë thµnh yÕu tè phôc vô s¶n xuÊt vµ thóc ®Èy ho¹t ®éng s¶n xuÊt vËt chÊt cña con ng­êi. ViÖc vËn dùng quan ®iÓm toµn diÖn vµo tæ chøc qu¶n lý kinh tÕ gåm mét sè nguyªn lý c¬ b¶n sau: 1 - Trong nÒn kinh tÕ kh«ng cã mét sù kiÖn nµo tån t¹i trong tr¹ng th¸i c« lËp, t¸ch rêi víi c¸c sù kiÖn kh¸c. V× vËy, khi xem xÐt c¸c sù vËt ta ph¶i t×m ra ®­îc hÕt c¸c mèi liªn hÖ vèn cã cña nã. 2 - C¸c thi tr­êng hµng ho¸ cô thÓ kh«ng tån t¹i trong tr¹ng th¸i c« lËp, t¸ch rêi nhau mµ trong sù liªn hÖ, t¸c ®éng qua l¹i chÐ ­íc lÉn nhau. Do ®ã ta cÇn ph¶i biÕt ph©n lo¹i, ®¸nh gi¸ c¸c mèi liªn hÖ ®Ó cã thÓ ®iÒu chØnh sao cho nÒn kinh tÕ ®i ®óng h­íng. 3 - B¶n th©n nÒn kinh tÕ còng kh«ng tån t¹i trong tr¹ng th¸i c« lËp mµ trong mèi quan hÖ gi÷a c¸c lÜnh vùc kinh tÕ - chÝnh trÞ - ngo¹i giao, kinh tÕ - chÝnh trÞ - ®¹o ®øc - t­ t­ëng, kinh tÕ - chÝnh trÞ - khoa häc - c«ng nghÖ,... VËy mäi sù kiÖn kinh tÕ chØ tån t¹i víi t­ c¸ch lµ nã trong mèi quan hÖ víi nh÷ng sù kiÖn kh¸c. C¸c nhµ t­ b¶n ph­¬ng t©y ®· biÕt vËn dông nguyªn lý trªn vµo qu¶n lý kinh tÕ. Tõ ®ã hä x©y dùng nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ®­a l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao lµm cho nÒn kinh tÕ c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn v­ît bËc t¹o ®µ cho sù ph¸t triÓn thÕ giíi. "Nh­ vËy sù h×nh thµnh, ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ lµ tÊt yÕu ®èi víi sù ph¸t triÓn cña x· héi" Trªn d©y ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh quan ®iÓm toµn diÖn trong triÕt häc M¸c - Lªnin lµ hoµn toµn ®óng ®¸n vµ cã vai trß to lín ®èi víi lÜnh vùc ho¹t ®éng kinh tÕ cña con ng­êi. §Æc biÖt lµ vai trß ®ã ®· ®­îc ph¸t huy tÝch cùc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. phÇn ii: vËn dông nh÷ng yªu cÇu cña quan ®iÓm toµn diÖn ph©n tÝch viÖc chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta. I - nh÷ng yªu cÇu trong quan ®iÓm toµn diÖn. Quan ®iÓm toµn diÖn cã nh÷ng yªu cÇu sau: - Khi nghiªn cø­ xem xÐt sù vËt hiÖn t­îng ph¶i ®Æt nã trong mèi liªn hÖ víi c¸c sù vËt hiÖn t­îng kh¸c, xem vai trß cña nã ¶nh h­ëng ®Õn sù vËt hiÖn t­îng ®ã nh­ thÕ nµo? Vµ xem xÐt sù t¸c ®éng cña c¸c sù vËt hiÖn t­îng kh¸c ¶nh h­ëng ®Õn tÝnh chÊt, ®Õn xu h­íng cña sù vËn ®éng ra sao? Xem xÐt sù liªn hÖ t¸c ®éng gi÷a c¸c yÕu tè cÊu thµnh sù vËt, chØ ra thùc tr¹ng vµ xu h­íng vËn ®éng cña sù vËt. - Mèi liªn hÖ cña sù vËt rÊt ®a d¹ng phong phó song vai trß cña tõng liªn hÖ ®èi víi sù ph¸t triªnr cña tõng sù vËt l¹i kh«ng gièng nhau. Do ®ã, khi xem xÐt sù vËt hiÖn t­îng ph¶i ®Æc biÖt quan t©m ®Õn c¸c liªn hÖ bªn trong, liªn hÖ b¶n chÊt tÊt yÕu, liªn hÖ c¬ b¶n. V× nh÷ng liªn hÖ nµy quy ®Þnh sù tån t¹i, ph¸t triÓn cña sù vËt, quy ®Þnh tÝnh chÊt vµ xu h­íng vËn ®éng cña nã. - Ph¶i chèng quan ®iÓm siªu h×nh, quan ®iÓm nµy phñ nhËn mèi liªn hÖ phæ biÕn cña sù vËt hoÆc nÕu cã thõa nhËn th× chØ thõa nhËn nh÷ng mèi liªn hÖ bªn trong bªn ngoµi chø kh«ng thÊy mèi liªn hÖ b¶n chÊt bªn trong cña sù vËt. §ã lµ mét quan ®iÓm sai lÇm, nã kh«ng gióp cho chóng ta ph¶n ¸nh ®óng ®¾n sù vËt. VËn dông quan ®iÓm toµn diÖn vµo ho¹t ®éng thùc tiÔn ®ßi hái chóng ta ph¶i kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a "chÝnh s¸ch dµn ®Òu" vµ "chÝnh s¸ch träng ®iÓm". Trong khi kh¼ng ®Þnh tÝnh toµn diÖn, ph¹m vi bao qu¸t tÊt c¶ c¸c mÆt, c¸c lÜnh vùc cña qu¸ tr×nh ®æimíi, §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VI cña §¶ng, nhÊn m¹nh sù cÇn thiÕt ph¶i ®æi míi c¶ lÜnh vùc kinh tÕ lÉn lÜnh vùc chÝnh trÞ, §¶ng ta còng xem ®æi míi kinh tÕ lµ träng t©m. ii - vËn dông quan ®iÓm toµn diÖn vµo viÖc chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë viÖt nam. 1 - Chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc trong viÖc ®æi sang kinh tÕ thÞ tr­êng. *NÒn kinh tÕ n­íc ta tr­íc khi chuyÓn sang kinh tÕ thÞ thÞ tr­êng: Sau n¨m 1975 do võa tr¶i qua cuéc chiÕn tranh chèng Ph¸p vµ Mü nÒn kinh tÕ n­íc ta bÞ tµn ph¸ nÆng nÒ vÒ c¬ së h¹ tÇng, nÒn n«ng nghiÖp th× l¹c hËu nghÌo nµn. §Æc biÖt lµ ph­¬ng thøc "hîp t¸c ho¸" ph©n phèi s¶n phÈm lao ®éng theo nhu cÇu dÉn ®Õn sù tr× trÖ trong kinh tÕ, sù û l¹i cña ng­êi lao ®éng. Bªn c¹nh nÒn n«ng nghiÖp nghÌo nµn l¹c hËu lµ nÒn c«ng nghiÖp nhá bÐ thÊp kÐm, thiÕu thèn vÒ c¬ së vËt chÊt, nÒn t¶ng khoa häc, do ®ã kh«ng thÓ lµm tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ. Cßn ngµnh dÞch vô th× hÇu nh­ ch­a ph¸t triÓn, kh«ng nh÷ng thÕ ®Êt n­íc ta cßn ®ang bÞ cÊm vËn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ lÖnh cÊm vËn kinh tÕ cña Mü. ChÝnh v× vËy giai ®o¹n 1975-1985 nÒn kinh tÕ n­íc ta chËm ph¸t triÓn ®ßi hái ph¶i ®æi míi nÒn kinh tÕ ®Ó tho¸t khái khñng ho¶ng vµ thóc ®Èy c¸c yÕu tè s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn. * ChÝnh s¸ch ®æi míi nÒn kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. Th¸ng 2 n¨m 1986 t¹i §¹i héi toµn quèc lÇn VI, §¶ng céng s¶n ViÖt Nam ®· tù phª b×nh nghiªm tóc vµ ®Ò ra ®­êng lèi ®æi míi toµn diÖn x· héi.§Æc biÖt lµ ®æi míi kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. VËy th× t¹i sao §¶ng vµ Nhµ n­íc ta l¹i chñ tr­¬ng chuyÓn nÌn kinh tÕ n­íc ta sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nh­ng ph¶i cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. Nh­ ta thÊy, c¬ chÕ ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng bÞ chi phèi bëi hµng lo¹t c¸c quy luËt kinh tÕ ®an xen lÉn nhau nªn rÊt phøc t¹p. C¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng víi nh÷ng ­u ®iÓm nh­ kÝch thÝch ho¹t ®éng cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ vµ t¹o c¸c ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng kinh tÕ. Tõ ®ã lµm cho nÒn kinh tÕ n¨ng ®éng vµ huy ®éng c¸c nguån lùc x· héi vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. Cë chÕ kinh tÕ mÒm dÎo, nã cã kh¶ n¨ng thÝch nghi cao vµ kÞp thêi víi nh÷ng sù thay ®æi cña x· héi. Sù c¹nh tranh trong kinh tÕ thÞ tr­êng buéc c¸c nhµ s¶n xuÊt ph¶i t×m mäi c¸ch gi¶m hao phÝ lao ®éng b»ng c¸ch ¸p dông khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµo s¶n xuÊt. Tuy nhiªn, c¬ chÕ thÞ tr­êng còng cã mét sè khuyÕt ®iÓm ®ã lµ: chØ thÓ hiÖn ®Çy ®ñ khi cã sù kiÓm so¸t cña c¹nh tranh hoµn h¶o, môc ®Ých cña c¸c doanh nghiÖp lµ lîi nhuËn tèi ®a nªn hä ®· l¹m dông tµi nguyªn x· héi, g©y « nhiÔm m«i tr­êng, c¸c tÖ n¹n x· héi... Do ®ã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng khã tr¸nh khái nh÷ng th¨ng trÇm, khñng ho¶ng. §¶ng vµ Nhµ n­íc ta còng nhËn râ ­u khuyÕt ®iÓm cña c¬ chÕ thÞ tr­êng. Trªn c¬ së lý luËn khoa häc vµ thùc tiÔn b»ng viÖc ¸p dông nguyªn t¾c toµn diÖn trong triÕt häc M¸c - Lªnin, §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· xem xÐt mét c¸ch tæng thÓ tõ ­u ®iÓm ®Õn khuyÕt ®iÓm, tõ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng vµ thµnh tùu ®¹t ®­îc cña c¸c n­íc ph­¬ng T©y mµ kh«ng hÒ dËp khu«n. §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· ®Æt nÒn kinh tÕ trÞ tr­êng vµo ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh cña ViÖt Nam, xem xÐt ®¸nh gi¸, nh×n nhËn nã d­íi mäi gãc ®é tõ ®ã n¾m v÷ng b¶n chÊt cña kinh tÕ thÞ tr­êng víi ®Çy ®ñ c¸c mÆt, c¸c yÕu tè vµ thuéc tÝnh cña nã. Do vËy trong quan ®iÓm cña §¶ng ta thÓ thùc hiÖn sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi víi môc tiªu d©n giµu n­íc m¹nh x· héi c«ng b»ng vµ v¨n minh, th× kinh tÕ thÞ tr­êng ph¶i cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng X· héi chñ nghÜa. §Õn ®¹i héi VII, §¶ng ta còng ®· kh¼ng ®Þnh: "X©y dùng nÌn kinh tÕ s¶n xuÊt hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. Tõng b­íc kinh tÕ quèc doanh, kinh tÕ tËp thÓ chiÕm ­u thÕ vÒ n¨ng suÊt, chÊt l­îng, hiÖu qu¶, qua ®ã gi÷ vÞ trÝ chi phèi trong nÒn kinh tÕ". Trong kinh tÕ thÞ tr­êng d­íi chñ nghÜa x· héi h×nh thøc ph©n phèi lµ: "ph©n phèi theo lao ®éng". ViÖc §¶ng vµ Nhµ n­íc ®­a ra chÝnh s¸ch ph©n phèi theo lao ®éng lµ ®óng vµ hîp víi quy luËt kh¸ch quan, xo¸ bá chÕ ®é ng­êi bãc lét ng­êi, thùc hiÖn quyÒn lµm chñ cña ng­êi lao ®éng ®èi víi t­ liÖu s¶n xuÊt lµ dÆc tr­ng b¶n chÊt cña kinh tÕ thÞ tr­êng d­íi x· héi chñ nghÜa. NÕu ®Ó c¸c h×nh thøc ph©n phèi kh¸c sÏ dÔ g©y sù ph©n ho¸ s©u s¾c hai cùc giµu nghÌo trong x· héi. §¶ng ta cßn x· ®Þnh: "TÊt c¶ nh÷ng g× ®Ó cho thÞ tr­êng ®Òu lµ tèt th× ®Ó cho thÞ tr­êng ®iÒu tiÕt. Nhµ n­íc chØ can thiÖp khi thÞ tr­êng cã nh÷ng biÓu hiÖn tiªu cùc cÇn ng¨n chÆn". ChÝnh v× vËy mµ kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta nhÊt thiÕt ph¶i cã sù l·nh ®¹o cña §¶ng céng s¶n. T¨ng c­êng, n©ng cao vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh ®¶m b¶o tÝnh chÊt vµ ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng còng nh­ toµn bé sù nghiÖp ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc. Qua ®©y ta thÊy, viÖc vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n­íc kh¼ng ®Þnh nÒn kinh tÕ tån t¹i mét c¸ch kh¸ch quan t­¬ng øng víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt trong giai ®o¹n lÞch sö hiÑen nay. 2 - Kinh tÕ thÞ tr­êng d­íi sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc ë ViÖt Nam. + Nh÷ng thµnh tùu - h¹n chÕ. a. Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc khi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng d­íi sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc thùc tiÔn ®· chøng minh r»ng muèn ®Þnh h­íng ®óng cho thÞ tr­êng Nhµ n­íc ph¶i thùc sù ®iÒu tiÕt cã hiÖu qu¶ nÒn kinh tÕ. ChÝnh v× ý thøc ®­îc ®iÒu ®ã mµ Nhµ n­íc ta b­íc ®Çu ®· gÆt h¸i ®­îc nh÷ng thµnh tùu quan träng sau: * Nhµ n­íc ta b­íc ®Çu sö dông cã hiÖu qu¶ hÖ thèng c¸c c«ng cô kinh tÕ: gi¸ c¶, thuÕ, l·i suÊt, tiÒn l­¬ng, dù tr÷ vµng vµ ngo¹i tÖ... ViÖc ®æi míi hÖ thèng thuÕ, chuyÓn hÖ thèng ng©n hµng sang kinh doanh tiÒn tÖ, huy ®éng nguån vèn theo kiÓu th­¬ng m¹i ®· cã vai trß tÝch cùc ®èi víi t¨ng tr­ëng kinh tÕ. * §æi míi cã tÝnh chÊt b­íc ngoÆt trong c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸. * Nhµ n­íc ®· sím x¸c ®Þnh vai trß quan träng cña hÖ thèng ph¸p luËt víi tÝnh c¸ch lµ c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ. Th«ng qua ho¹t ®éng luËt ph¸p Nhµ n­íc ta ®· t¹o m«i tr­êng ph¸p chÕ cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ c¸c doanh nghiÖp tù do ho¹t ®éng, t­ b¶n n­íc ngoµi yªn t©m ®Çu t­ vèn, kinh tÕ t­ nh©n bá vèn lµm giµu. * Cñng cè vµ ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc trong nh÷ng ngµnh then chèt trªn c¸c vïng l·nh thæ vµ ®Þa ph­¬ng, lµ lùc l­îng kinh tÕ gi÷ vai trß chñ ®¹o cña nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ nÒn t¶ng cña nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. Nhê chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa d­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng mµ h¬n 10 n¨m c¸c ngµnh kinh tÕ ®· ®¹t ®­îc. * Trong c«ng nghiÖp: Tõ mét nÒn c«ng nghiÖp nhá bÐ, hiÖn nay c«ng nghiÖp n­íc ta ®· ®ãng vai trß to lín trong nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. C¸c khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghiÖp vµ ba vïng kinh tÕ träng ®iÓm ®· vµ ®ang liªn kÕt gi÷a c¸c ngµnh c«ng nghiÖp theo h­íng chuyªn m«n ho¸ hç trî nhau cïng ph¸t triÓn. C«ng nghiÖp cã vèn ®Çu t­ FDI vµ c«ng nghiÖp trong n­íc t¨ng tr­ëng víi nhÞp ®é kh¸c nhau vµ c¹nh tranh víi nhau ®ang gãp phÇn hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý, m« h×nh tæ chøc s¶n xuÊt, thóc ®Èy sù t¨ng tr­ëng chung cña toµn ngµnh c«ng nghiÖp. Nhê m¸y mãc thiÕt bÞ c«ng cô hiÖn ®¹i cña c«ng nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi nªn nhiÒu xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp trong n­íc tham gia liªn doanh ®Ó ®Çu t­ chiÒu s©u, ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ ®Ó n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm nh»m ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng. NÕu nh­ tr­íc ®©y ta chØ cã mét sè ngµnh c«ng nghiÖp nh­ khai kho¸ng, ®ãng tÇu, dÖt, may... Th× nay ®· ph¸t triÓn thªm c¸c ngµnh c«ng nghiÖp míi nh­: chÕ t¹o m¸y, c«ng nghiÖp chÕ biÕn thùc phÈm, chÕ biÕn hµng tiªu dïng, c«ng nghiÖp ®iÖn tö, khai th¸c dÇu th«... §Æc biÖt ë Dung QuÊt - Qu¶ng Ng·i ®ang x©y dùng vµ x¾p hoµn thµnh nhµ m¸y chÕ biÕn dÇu th« - ®©y lµ nhµ m¸y läc dÇu lín vµo lo¹i nhÊt ë khu vùc §«ng Nam ¸. * Trong n«ng nghiÖp: n­íc ta tõ mét nÒn n«ng nghiÖp l¹c hËu, nghÌo nµn nay ®· cã nhiÒu ®æi míi. Sù c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®­a m¸y mãc vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp gi¶i phãng søc lao ®éng cña n«ng d©n. ViÖc ¸p dông KH-KT ®­a ph©n bãn, thuèc trõ s©u, c¸c gièng lóa míi, kü thuËt canh t¸c míi vµo s¶n xuÊt ®· n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. S¶n l­îng n«ng nghiÖp cßn d­ thõa ®Ó xuÊt khÈu. Thµnh tùu to lín lµ nÒn n«ng nghiÖp n­íc ta ®øng thø 3 trªn thÕ giíi vÒ xuÊt khÈu g¹o. * Ngµnh du lÞch vµ dÞch vô: Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ngµnh du lÞch vµ dÞch vô rÊt ph¸t triÓn ®em l¹i thu nhËp lín cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. C¸c khu du lÞch næi tiªng, c¸c danh lam th¾ng c¶nh, di tÝch lÞch sö ®­îc b¶o tån vµ t«n t¹o ®· thu hót ®­îc l­îng lín kh¸ch du lÞch trong n­íc vµ quèc tÕ. T¹o ra ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn, ®æi míi c¸c lo¹i h×nh dÞch vô. * Ngµnh giao th«ng vËn t¶i: ®· ®¸p øng kh¸ ®Çy ®ñ nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, hÖ thèng cÇu ®­êng ®­îc n©ng cÊp vµ söa ch÷a nhiÒu, x©y dùng thªm nhiÒu tuyÕn ®­êng vµ cÇu ®¶m b¶o cho sù l­u th«ng th«ng suèt, phï hîp víi tèc ®é vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Kh«ng nh÷ng chØ ph¸t triÓn giao th«ng ®­êng bé mµ c¶ giao th«ng ®­êng thuû, ®­êng hµng kh«ng, ®­êng s¾t còng cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn ph¸t triÓn ®¸ng kÓ. * Ngµnh thñ c«ng nghiÖp: c¸c nghÒ thñ c«ng truyÒn thèng ®· ®­îc kh«i phôc vµ ph¸t triÓn nh­: dÖt thæ cÈm, ®å m©y tre, lôa t¬ t»m... T¹o ra c¸c mÆt hµng cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu cao. * Ngµnh th­¬ng nghiÖp: nh÷ng n¨m gÇn ®©y kh«ng nh÷ng n­íc ta më réng c¸c h×nh thøc bu«n b¸n trong n­íc mµ cßn më réng quan hÖ kinh tÕ bu«n b¸n víi n­íc ngoµi, ®Æc biÖt lµ khu vùc §«ng Nam ¸. N¨m 1995, sau khi Mü bá lÖnh cÊm vËn kinh tÕ víi n­íc ta th× nÒn kinh tÕ n­íc ta më réng ra toµn cÇu. LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi ngµy cµng thu vÒ cho ®Êt n­íc nh÷ng hîp ®ång kinh tÕ lín, ®ã lµ 1644 dù ¸n ®Çu t­ ®­îc cÊp giÊy phÐp víi tæng sè vèn ®Çu t­ gÇn 21,8 tû USD tÝnh tõ n¨m 1988 ®Õn ngµy 22/5/1996. Nh×n chung, tõ khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng th× nÒn kinh tÕ n­íc ta cã sù ph¸t triÓn v­ît bËc víi nhiÒu thµnh tùu to lín ®· phÇn nµo ®¸p øng nhu cÇu cña nh©n d©n. Bªn c¹nh viÖc chØ ®¹o ®æi míi ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ, §¶ng vµ Nhµ n­íc ta còng kh«ng quªn tÝnh kh¸ch quan, tÝnh duy vËt cña kinh tÕ. V× vËy. §¶ng lu«n ®Æt nÒn kinh tÕ vµo trung t©m vµ so s¸nh nã víi c¸c mÆt ho¹t ®éng kh¸c cña ®êi sèng x· héi. §Ó trong sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña x· héi cã sù nhÞp nhµng, ®ång bé gi÷a c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc ®¶m b¶o ®­a ®Êt n­íc ph¸t triÓn ®i lªn ngang b»ng víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Kinh tÕ ph¸t triÓn ®i ®«i víi v¨n ho¸, gi¸o dôc, y tÕ ®¶m b¶o vÒ mÆt thÓ chÊt, d©n trÝ cho nh©n d©n vµ gi¸o dôc ®¹o ®øc t­ t­ëng cho häc sinh, n©ng cao sù hiÓu biÕt vÒ v¨n ho¸ truyÒn thèng cña d©n téc cho thÕ hÖ trÎ. §ã lµ ®­êng lèi ®óng ®¾n cña §¶ng theo quan ®iÓm toµn diÖn triÕt häc M¸c - Lªnin, ®ã lµ xem xÐt ®¸nh gi¸ mét sù vËt ph¶i t×m ra c¸c mèi liªn hÖ vèn cã cña nã, ®¸nh gi¸ vai trß cña tõng mèi liªn hÖ ®Ó thÊy ®­îc c¸c mÆt, c¸c yÕu tè, thuéc tÝnh cña nã. b. Trong 10 n¨m thùc hiÖn ®æi míi kinh tÕ, bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta cßn nhiÒu ®iÓm h¹n chÕ: + Trong lÜnh vùc kinh tÕ, thÞ tr­êng ch­a t¸c ®éng tèt ®Õn ®æi míi c¬ cÊu kinh tÕ vµ c¬ cÊu ®Çu t­. + Sù thay ®æi ch©m ch¹p c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh, tiÒn tÖ, tÝn dông, tiÒn l­¬ng, thu nhËp chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i h¹n chÕ sù ph¸t huy nh÷ng thµnh tùu ®¸ng khÝch lÖ b­íc ®Çu. + Sù chuyÓn ho¸ trong t­ duy vµ quan ®iÓm kinh tÕ lµ kh¸ râ nh­ng sù chuyÓn biÕn vÒ häc thuyÕt qu¶n lý kinh tÕ, tæng kÕt ®¸nh gi¸ thùc tiÔn cßn yÕu kÐm. + Ch­a ®µo t¹o kü ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý kinh tÕ vµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp thÝch øng nhanh vµ cã thÓ ho¹t ®éng l©u dµi theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. + ViÖc chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr­êng cÇn ph¶i cã mét Nhµ n­íc ph¸p quyÒn m¹nh. Nh­ng Nhµ n­íc, thÓ chÕ chÝnh trÞ cña ta cßn chøa ®ùng nhiÒu yÕu tè thiÕu hoµn h¶o, ch­a thùc hiÖn triÖt ®Ó c«ng b»ng x· héi. Mèi quan hÖ vµ danh giíi gi÷a sù l·nh ®¹o cña §¶ng vµ sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc ch­a râ rµng, n¹n tham nh÷ng, lîi dông chøc quyÒn kh¸ phæ biÕn lµm sãi mßn niÒm tin cña nh©n d©n vµo §¶ng vµ Nhµ n­íc. + NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cßn cã nhiÒu ®iÓm h¹n chÕ vÒ mÆt x· héi nh­: Sù ph©n ho¸ giµu nghÌo ngµy cµng râ rÖt, ®¹o ®øc con ng­êi bÞ suy gi¶m, c¸c truyÒn thèng tèt ®Ñp cña d©n téc Ýt ®­îc ph¸t huy. §Æc biÖt lµ vÊn ®Ò viÖc lµm, n¹n thÊt nghiÖp ngµy cµng lín. Do ®ã n¶y sinh ra c¸c tÖ n¹n x· héi nh­: cê b¹c, r­îu chÌ, m¹i d©m, ma tuý, trém c¾p, giÕt ng­êi c­íp cña... + Sù ph¸t triÓn thiÕu c©n ®èi béc lé râ nÐt trªn c¸c vïng l·nh thæ, gi­a c¸c vïng kinh tÕ, gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n, gi÷a ®ång b»ng vµ miÒn nói, vïng s©u vïng xa... Bªn c¹nh ®ã cã viÖc qu¶n lý nÒn kinh tÕ b»ng c«ng cô lµ ph¸p luËt vÉn ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu. Sè ®¹o luËt ban hµnh kh«ng Ýt nh­ng khi ¸p dông vµo cuéc sèng th× t¸c dông cña nã ch­a ®ñ m¹nh ®Ó thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi v× kh©u kiÓm tra chÊp hµnh kÐm. Nh­ vËy, trong thêi gian tíi §¶ng vµ Nhµ n­íc ta cÇn vËn ®éng triÖt ®Ó vµ cã hiÖu qu¶ nh÷ng quan ®iÓm lý luËn cña triÕt häc M¸c - Lªnin ®Ó tõng b­íc kh¾c phôc nh÷ng mÆt h¹n chÕ trªn. phÇn IIi: mét sè kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p. 1 - NÒn kinh tÕ c¸c n­íc trªn thÕ giíi. ViÖt Nam n»m trong khu vùc §«ng Nam ¸ n¬i ®ang diÔn ra c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ s«i næi nhÊt. Tõ thËp kû 60 trong khu vùc ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn víi tèc ®é thÇn kú nh­: Hµn Quèc, §µi Loan, Singapo, Hong Kong, Malaixia, Th¸i Lan... V× sao c¸c n­íc nµy ®· v­¬n lªn trë thµnh n­íc c«ng nghiÖp míi ph¸t triÓn ë Ch©u ¸, cã nÒn s¶n xuÊt hµng xuÊt nhËp khÈu cao cÊp, hÖ thèng dÞch vô th­¬ng m¹i, tµi chÝnh, cã søc m¹nh trªn thÕ giíi?. Nh­ng nguyªn nh©n ®­a ®Õn sù thµnh c«ng cña hä lµ nh÷ng kinh nghiÖm theo t«i nghÜ chóng ta nªn tham kh¶o vµ häc tËp. * VÒ nguyªn nh©n kh¸ch quan. Sù thµnh c«ng cña c¸c n­íc NIC trong khu vùc ®Òu b¾t nguån tõ mét sè yÕu tè thÕ giíi. Singapo cã vÞ trÝ ®Þa lý kinh tÕ vµ trÝnh trÞ chiÕn l­îc ë §«ng Nam ¸ nªn kh«ng ngõng ®­îc c¸c n­ãc t­ b¶n chñ nghÜa ñng hé vµ gióp ®ì. XÐt vÒ mäi khÝa c¹nh nh­ x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng, qu©n sù hay s¶n xuÊt, vÒ ®Çu t­ t­ b¶n hay chuyÓn giao c«ng nghÖ, ®oµ t¹o c¸n bé... Nãi chung c¸c n­íc ph­¬ng t©y, tr­íc hÕt lµ Mü NhËt. NÕu nh­ §µi Loan, Nam TriÒu Tiªn ®­îc h­ëng nhiÒu h¬n vÒ viÖn trî kh«ng hoµn l¹i cña Mü vµ c¸c kho¶n båi th­êng cu¶ NhËt B¶n th× Singapo ®­îc h­ëng c¸c c¬ së qu©n sù cña Anh, sau khi Anh rót khái n­íc nµy vµo n¨m 1971. Sù bµnh tr­íng kinh tÕ NhËt B¶n xuèng khu vùc §«ng Nam ¸ còng lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng t¸c ®éng ®Õn sù ph¸t triÓn cña Singapo, ®Æc biÖt lµ ®èi víi sù thay ®æi c«ng nghÖ vµ s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng cao cÊp dµnh cho xuÊt khÈu. * VÒ nguyªn nh©n chñ quan. YÕu tè quan träng nhÊt quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña n­íc ta lµ ë chç ChÝnh phñ ®· t¹o ra ®­îc mét m«i tr­êng kinh doanh bªn trong rÊt thuËn lîi ®Ó tõ ®ã tËn dông tíi møc tèi ®a c¸c c¬ héi kh¸ch quan vµ ®èi phã mét c¸ch cã hiÖu qu¶ víi nh÷ng th¸ch thøc tõ bªn trong vµ bªn ngoµi. ChÝnh phñ ®· sím lùa chän, theo dâi hÖ thèng kinh tÕ thÞ tr­êng, ®Þnh h­íng ­u tiªn s¶n xuÊt dµnh cho xuÊt khÈu. Ngay tõ ®Çu, c¸c n­íc nµy ®· x¸c ®Þnh thµnh phÇn kinh tÕ t­ nh©n lµ ®éng lùc chÝnh thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Hä coi thµnh phÇn kinh tÕ t­ nh©n n­íc ngoµi vµ c¸c kho¶n ®Çu t­ trùc tiÕp tõ n­íc ngoµi lµ yÕu tè then chèt. ChÝnh phñ sím sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Nguån nh©n v¨n trong n­íc dåi dµo, trÝ thøc cao, ë Singapo ChÝnh phñ lu«n lu«n ®éng viªn nh÷ng ng­êi lao ®éng häc tËp theo ng­êi NhËt. §Ó cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ nhÊt, ph¸t huy tèi ®a ­u thÕ cña m×nh Nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng qu¶n lý chÝnh s¸ch vÜ m« phï hîp. Ph¸t triÓn tßn diÖn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn lµ mét c«ng viÖc kh«ng ph¶i toµn lµ ®¬n gi¶n. Thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n­íc ph¶i gi÷u vai trß chñ ®¹o ®Ó ®ång ho¸ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c theo ®Þnh h­ìng x· héi chñ nghÜa. Nhµ n­íc kh«ng nªn coi träng hay coi nhÑ bÊt cø mét thµnh phÇn kinh tÕ nµo v× mçi thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu cã ­u ®iÓm cña nã, nÕu Nhµ n­íc ph¸t triÓn toµn diÖn c¸c thµnh phÇn th× còng cã nghÜa lµ ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt mét c¸ch tèi ®a. Trong thêi gian qua, Nhµ n­íc ®· ban hµnh nhiÒu bé luËt vµ ph¸p lÖnh trong ®ã cã nh÷ng luËt rÊt quan träng ®èi víi thµnh phÇn kinh tÕ. Nh­ng nh×n chung, hÖ thèng ph¸p luËt ch­a ®Çy ®ñ, ch­a cã nh÷ng bé luËt. ®¹o luËt cã tÝnh chÊt x­¬ng sèng nh­ bé luËt h×nh sù, th­¬ng m¹i, lao ®éng, luËt doanh nghiÖp Nhµ n­íc, luËt hîp t¸c x·. Tr­íc m¾t, Nhµ n­íc cÇn ban hµnh sím c¸c bé luËt trªn, nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c ho¹t ®éng kinh doanh. * VÒ chÝnh s¸ch tµi chÝnh. §Ó hç trî cho sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau, nhµ n­íc nªn dïng mét sè phÇn thÝch ®¸ng ng©n s¸ch ®Ó ®Çu t­ cho x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng, ®iÒu tra th¨m dß tµi nguyªn, x©y dùng c¸c khu chÕ xuÊt, c¸c vïng kinh tÕ míi cho c¸c ho¹t ®éng cung cÊp th«ng tin, dù b¸o thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc. Trong chÝnh s¸ch thuÕ cña n­íc ta hiÖn nay cßn nhiÒu bÊt hîp lý, võa thÊt thu, võa lam thu (thuÕ chång lªn thuÕ), ch­a c«ng b»ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ: ThuÕ lîi tøc ®èi víi thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh thÊp h¬n thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc. Ph­¬ng h­íng chung cña chóng ta lµ tiÕp tôc söa ®æi, hoµn thiÖn chÝnh s¸ch thuÕ theo h­íng më réng diÖn ®¸nh thuÕ, h¹ bít møc thuÕ, thu hÑp ®é chªnh lÖch gi÷a c¸c møc thuÕ. Chóng ta ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ víi chiÕn l­îc h­íng ra xuÊt khÈu. Do ®ã cÇn ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch ­u tiªn, khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong viÖc xuÊt khÈu kh«ng ph©n biÖt quèc doanh hay ngoµi quèc doanh. 2 - Mét sè kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®Ó n©ng cao sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Khi chóng ta nãi ®Õn ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ x· héi vµ môc tiªu chóng ta v­¬n tíi lµ d©n giÇu, n­íc m¹nh x· héi c«ng b»ng v¨n minh, th× râ rµng Nhµ n­íc ta ch­a thÓ tho¶ m·n víi nh÷ng g× ®· gÆt h¸i ®­îc mµ cßn cÇn ph¶i th­êng xuyªn hoµn thiÖn, n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ. V× thÕ tr­íng m¾t §¶ng vµ Nhµ n­íc ta cÇn ph¶i gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò: 2.1 TiÕp tôc ®æi míi c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸, ®­a ho¹t ®éng kÕ ho¹ch vµ chiÒu s©u. Trong ho¹t ®éng cña c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸, bªn c¹nh viÖc tiÕp tôc n©ng cao chÊt l­îng cña c«ng t¸c dù b¸o kinh tÕ - x· héi vµ sö dông chiÕn l­îc ph¸t triÓn tæng thÓ nÒn kinh tÕ quèc d©n cÇn chó träng ®óng møc ®Õn viÖc sö dông c¸c ch­¬ng tr×nh môc tiªu nh­ chèng bu«n lËu, cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, ch­¬ng tr×nh vÒ huy ®éng vèn ®Ó c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, sö dông ng©n s¸ch Nhµ n­íc lµnh m¹nh, c¸c ch­¬ng tr×nh vÒ chèng thÊt thu thuÕ, cñng cè kû luËt tµi chÝnh vµ c¸c ho¹t ®éng x· héi kh¸c... Qua viÖc thù hiÖn chØ thÞ sè 406/TTG vÒ viÖc cÊm s¶n xuÊt bu«n b¸n vµ ®èt ph¸o næ, viÖc thùc hiÖn nghÞ ®Þnh 36/CP vÒ b¶o ®¶m chËt tù an toµn giao th«ng ®« thÞ vµ nghÞ ®Þnh 87/CP cña chÝnh phñ cho thÊy nÕu nh­ cã mét ch­¬ng tr×nh môc tiªu ®ång bé, kÕt hîp c¸c môc tiªu kinh tÕ víi viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi th× râ rµng sÏ thu ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ tèt h¬n. 2.2 Sö dông réng r·i nh­ng cã ®Þnh h­íng râ rµng hÖ thèng c¸c ®ßn bÈy kinh tÕ. VÒ nguyªn t¾c c¸c ®ßn b¶y kinh tÕ ®­îc sö dông ph¶i b¶o ®¶m b¸m s¸t vµ thùc hiÖn cho ®­îc c¶ hai môc tiªu c¬ b¶n: T¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu ®ã, c¸c ®ßn b¶y kinh tÕ vÒ tµi chÝnh, tiÒn tÖ, gi¸ c¶ ph¶i kÝch thÝch sù ph¸t triÓn vµ c¹nh tranh cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. CÇn kh¾c phôc nhËn thøc kh«ng ®óng vµ m¸y mãc vÒ sù b×nh ®¼ng tr­íc ph¸p luËt cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. C¸c ®ßn b¶y kinh tÕ cã môc tiªu cÇn tËp chung lµ kh¾c phôc kinh tÕ ngÇm (ho¹t ®éng bu«n lËu, lµm hµng gi¶ , chèn thuÕ) h×nh thµnh ®ång bé thÞ tr­êng tiÒn tÖ, ph¸t triÓn thÞ tr­êng n«ng th«n. C¸c ®ßn b¶y kinh tÕ cßn ph¶i h­íng vµo gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi ®Æc biÖt lµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, khuyÕn khÝch lµm giµu hîp ph¸p. 2.3 TËp chung nguån lùc ®Ó cñng cè vµ ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc víi môc tiªu d©n giÇu n­íc m¹nh vµ ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ph¶i ®­îc d­a trªn c¸c nÒn t¶ng së h÷u v÷ng ch¾c cña Nhµ n­íc, th«ng qua khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc ®Ó thùc hiÖn tèt chøc n¨ng ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i thu nhËp quèc d©n, h¹n chÕ mÆt tiªu cùc cña kinh tÕ thÞ tr­êng. Tõ gãc ®ä qu¶n lý, Nhµ n­íc cÇn tËp chung vµo mÊy vÊn ®Ò sau, khi sö lý c¸c vÊn ®Ò cô thÓ ho¹t ®éng ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc: + Tõng b­íc h×nh thµnh c¸c tËp ®oµn kinh tÕ lín cã søc m¹nh thùc sù ®ñ søc lµm nßng cèt vµ lµ chç dùa cho c¸c ngµnh, ®ñ søc c¹nh tranh ®Ó lµm ¨n cã hiÖu qu¶ trong c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi t¸c víi n­íc ngoµi. + CÇn cã gi¶i ph¸p h÷u hiÖu vÒ viÖc chèng ®éc quyÒn cña chÝnh hÖ thèng c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc, t¹o lËp m«i tr­êng c¹nh tranh lµnh m¹nh trong nÒn kinh tÕ. + CÇn tæ chøc rót kinh nghiÖm viÖc cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp thuéc kinh tÕ Nhµ n­íc ®Ó huy ®éng vèn vµ ®­a chóng vµo ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. 2.4 TiÕp tôc ®æi míi c«ng t¸c lËp ph¸p cña nhµ n­íc trong ho¹t ®éng qu¶n lý kinh tÕ ®Ó võa b¶o ®¶m sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ, võa gi÷ ®­îc trËt tù kû c­¬ng x· héi míi chñ ch­¬ng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, gi÷ ®­îc ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa cÇn h­íng vµo mÊy vÊn ®Ò sau: + Ban hµnh, bæ xung, söa ®æi hÖ thèng luËt, hoµn thiÖn c¸c luång th«ng tin ng­îc chiÒu ®Ó kiÓm tra kiÓm so¸t sù thùc hiÖn ph¸p luËt cho c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi ngµnh kinh tÕ. + TiÕp tôc ban hµnh c¸c ®¹o luËt míi vÒ qu¶n lý kinh tÕ ®Ò hoµn thµnh bé luËt kinh tÕ hoµn chØnh vµ ®ång bé, cÇn söa ®æi bæ xung c¸c ®¹o luËt ®· ban hµnh, kh¾c phôc t×nh tr¹ng triÖt tiªu hiÖu lùc lÉn nhau khi ®­a vµo cuéc sèng. 2.5 §µo t¹o vµ båi d­ìng ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý phï hîp víi c¬ chÕ qu¶n lý míi. HiÖu qu¶ nÒn kinh tÕ cao hay thÊp phô thuéc vµo chÝnh ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý. Võa qua chóng ta ®· tÝch cùc ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý vÒ c¸c kiÕn thøc khoa häc cña ho¹t ®éng qu¶n lý kinh doanh, qu¶n lý Nhµ n­íc, båi d­ìng vµ n©ng cao tr×nh ®é nhËn thøc vÒ lý luËn M¸c - Lªnin, ®­êng lèi quan ®iÓm cña §¶ng nªn b­íc ®Çu ®· cã ®éi ngò c¸n bé ®¸p øng yªu cÇu cña qu¸ tr×nh ®æi míi. Nh­ng trong sè ®ã kh«ng Ýt ng­êi vÉn ch­a kh¾c phôc ®­îc lèi t­ duy, ph­¬ng thøc lµm viÖc, ®µo t¹o bæ xung nh­ng vÉn kÐm chÊt l­îng. kÕt luËn: Tõ thµnh c«ng cña sù nghiÖp ®æi míi ë n­íc ta, chóng ta thÊy r»ng chñ nghÜa x· héi vµ thÞ tr­êng lµ ®iÒu cã thÓ dung hîp. §Ó cã ®­îc kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ®iÒu quan träng lµ ph¶i cã sù l·nh ®¹o cña ®¶ng.Sau ®ã ph¶i cã mét hÖ thèng chÝnh trÞ phï hîp mµ h¹t nh©n cña nã lµ nhµ n­íc cña d©n, do d©n vµ v× d©n.§­¬ng nhiªn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa mµ ®¶ng ta nªu ë ®©y kh«ng chØ lµ kinh tÕ mµ kinh tÕ. xÏ quyÕt ®Þnh ®Õn c¸c vÊn ®Ò chÝnh trÞ,v¨n ho¸,x· héi vµ an ninh quèc phßng. Quan ®iÓm toµn diÖn trong ho¹t ®éng nh¹n thøc vµ ho¹t ®éng thùc tiÔn vµo sù chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta lµ mét quyÕt ®Þnh s¸ng suèt cña ®¶ng vµ nhµ n­íc.C¬ së lý luËn lµ mét ch©n lý ®· ®­îc chøng minh trong suèt qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña x· héi.Bªn c¹nh ®ã,khi ¸p dông vµo viÖt nam l¹i ®­îc c¸c nhµ l·nh ®¹o n­íc ta xem xÐt,®¸nh gi¸ toµn diÖn kh¸ch quan.§Æt vµo hoµn c¶nh cô thÓ cña ®Êt n­íc,tõ ®è cã chÝnh s¸ch ®æi míi vµ ph¸t triÓn phï hîp. Tõ khi ®æi míi,lÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®· ph¸t huy t¸c dông r¸t tÝch cùc.h¬n 10 n¨m qua,lÜnh vùc kinh tÕ cña n­íc ta ®· ®¹t nh÷ng kÕt qu¶ vµ thµnh tùu to lín,kinh tÕ t¨ng tr­ëng nhanh,x· héi æn ®Þnh vµ nh÷ng b­íc ®i lªn,®êi sèng nh©n d©n ®­îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn,trong lßng b¶n chÊt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nã lu©n chøa ®ùng nh÷ng khuyÕt tËt vµ nh÷ng khuyÕt tËt ®ã ®· biÓu hiÖn ra trong nÒn king tÕ ë n­íc ta.Nh­ng c¸c chÝnh s¸ch cña ®¶ng vµ nhµ n­íc lu©n ®­îc®Ò ra ®Ó kh¸c phôc nh÷ng khuyÕt tËt,h¹n chÕ mét c¸ch tèt nhÊt.§ång thêi ph­¬ng h­íng tiÕp tôc ®æi míi vµ ph¸t triÓn còng lu©n ®­îc ®Æt ra,t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn æn ®Þnh nÒn kinh tÕ cña ®Êt n­ãc trong t­¬ng lai. cÇn ph¶i kh¼ng ®Þnh r»ng v× nhËn thøc ®­îc quy luËt cña thÞ tr­êng vµ cã sù ®Þnh h­íng chñ nghÜa x· héi,cho nªn ®Êt n­íc ta ®· tr¸nh ®­îc rÊt nhiÒu nh÷ng tiªu cùc tån t¹i.Dï míi b¾t ®Çu vµ cßn nhiÒu h¹n chÕ song kÕt qu¶ ®ã thËt quý gi¸,®¸ng khÝchlÖ.cho ®Õn h«m nay tuy cßn kh«ng Ýt ng­¬ig vÉn no ng¹i sù vËn ®éng cña c¬ chÕ thÞ tr­êng nh­ng vÉn cã ®ñ lý lÏ,b»ng chøng ®Ó tin r»ng chñ nghÜa x· héi vµ kinh tÕ thÞ tr­êng lµ cã thÓ tån t¹i cïng ph¸t triÓn vµ ®· thùc sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn ë n­íc ta. TÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò diÔn xung quanh nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt nam mét lÇn n÷a ®· chøng minh cho sù ®óng ®¾n vµ s¸ng suèt cña §¶ng céng s¶n vµ ho¹t ®éng qu¶n lý, thùc hiÖn cña Nhµ n­íc céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt nam. trªn ®©y lµ mét sè ý kiÕn ph©n tÝch qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt nam mµ em ®· tiÕp thu ®­îctrong qu¸ tr×nh häc tËp vµ tham kh¶o tµi liÖu. Tuy rÊt cè g¾ng vËn dông hiÓu biÕt vµ ph¸t huy kh¶ n¨ng cña m×nh ®Ó hoµn thµnh bµi tiÓu luËn nµy nh­ng còng kh«ng thÓ tr¸nh khái nh­ng thiÕu sãt vµ cßn nhiÒu h¹n chÕ. RÊt mong nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp, ®¸nh gi¸ vµ nhËn xÐt cña Thµy vµ tÊt c¶ nh÷ng ai quan t©m tíi bµi tiÓu luËn nµy ®Ó em nhËn thÊy râ nh÷ng khuyÕt ®iÓm, h¹n chÕ cña m×nh ®Ó cã thÓ hoµn thµnh tèt h¬n n÷a c¸c bµi tiÓu luËn s¾p tíi. Cuèi cïng em xin ch©n thµnh c¶m ¬n Thµy gi¸o PGS Vò Ngäc Pha ®· tËn t×nh h­êng d·n em hoµn thµnh bµi tiÓu luËn nµy. tµi liÖu tham kh¶o 1. gi¸o tr×nh" triÕt häc M¸c - Lªnin" tËp 2. ( NXB chÝnh trÞ quèc gia Hµ Néi-1998). 2. gi¸o tr×nh" kinh tÕ trÝnh trÞ M¸c Lªnin" - tËp 2. (NXB gi¸o dôc Hµ Néi - 1998). 3. häc thuyÕt M¸c - Lªnin vµ thêi ®¹i. ( NXB sù thËt -1991) 4. VÒ mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n trong v¨n kiÖn §¹i héi 7 §¶ng céng s¶n ViÖt nam. Hái vµ ®¸p. ( NXB th«ng tin - v¨n ho¸ 1991). 5. T¹p chÝ TiÕt häc: + sè 3 th¸ng 6/ 1996. + sè 1, 2 n¨m 1998. 6. T¹p chÝ céng s¶n sè 3/ 1993, sè 1/1994, sè 1/ 1997. 7. T¹p chÝ kinh tÕ dù b¸o sè 2, 6/ 1993, sè 5/ 1997. 8. T¹p chÝ ph¸t triÓn kinh tÕ sè 22/ 1993. ----------********---------