Báo cáo Quy trình kiểm toán tài sản cố định và chi phí khấu hao trong kiểm toán tài sản cố định và chi phí khấu hao trong kiểm toán tài chính tại Nhà máy Thuỷ điện Hoà Bình do Công ty kiểm toán VAC

lêi nãi ®Çu KÕt qu¶ häc tËp, tiÕp thu kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ chuyªn ngµnh ®µo t¹o cña mçi sinh viªn t¹i tr­êng ®­îc biÓu hiÖn chÝnh qua qu¸ tr×nh häc tËp, nghiªn cøu vµ qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i giai ®o¹n I ®Ó viÕt ®Ò ¸n m«n chuyªn ngµnh – Tõ ®ã sinh viªn cã thÓ tiÕp xóc ®­îc víi thùc tÕ, so s¸nh ®­îc nh÷ng lý thuyÕt ®· häc t¹i tr­êng vµ thùc tiÔn c«ng viÖc ë c¸c doanh nghiÖp ®Ó cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc kh¶ n¨ng cña mçi sinh viªn vÒ mÆt chuyªn m«n sau nµy ra tr­êng. Sinh viªn nµo còng chän cho m×nh mét ®Þa ®iÓm thùc tËp phï hîp víi chuyªn ngµnh m×nh häc ®Ó ph¸t huy ®­îc nh÷ng kiÕn thøc ®· ®­îc häc t¹i tr­êng. Qu¸ tr×nh häc tËp vµ thùc tÕ giai ®o¹n I em ®· tham kh¶o c¸c tµi liÖu cña m×nh vµ häc hái kinh nghiÖm cña c¸c c«, chó, anh, chÞ ®i tr­íc trong ngµnh m×nh häc ®Ó viÕt ®Ò ¸n m«n häc “ KiÓm to¸n” víi ®Ò tµi “Quy tr×nh kiÓm to¸n tµi s¶n cè ®Þnh vµ chi phÝ khÊu hao trong kiÓm to¸n tµi s¶n cè ®Þnh vµ chi phÝ khÊu hao trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh t¹i Nhµ m¸y Thuû ®iÖn Hoµ B×nh do C«ng ty kiÓm to¸n VACO thùc hiÖn vµ bµi häc kinh nghiÖm rót ra tõ qu¸ tr×nh kiÓm to¸n”, ®Ó t¨ng phÇn hiÓu biÕt cña m×nh trong qu¸ tr×nh häc tËp vµ thùc tËp m«n chuyªn ngµnh sau nµy. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n Khoa KÕ to¸n – KiÓm to¸n ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho chóng em ®­îc tiÕp xóc víi thùc tÕ vÒ ngµnh cña m×nh theo häc ®Æc biÖt lµ sù gióp ®ì tËn t×nh cña thÇy gi¸o, Th¹c sü T« V¨n NhËt vµ c¸c b¹n ®· cã nh÷ng gãp ý th¶o luËn ®Ó cho em hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. PhÇn I T×m hiÓu chung vÒ Nhµ m¸y Thuû ®iÖn Hoµ B×nh trong qóa tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh do C«ng ty VaCo thùc hiÖn 1. §Æc ®iÓm chung cña Nhµ m¸y. 1.1 – Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. Nhµ m¸y Thuû ®iÖn Hoµ B×nh ®­îc thµnh lËp theo QuyÕt ®Þnh sè 1307 NL/TCTB-L§ do Bé n¨ng l­îng cÊp ngµy 09/11/1998 trùc thuéc C«ng ty ®iÖn lùc I. Nhµ m¸y ®­îc chuyÓn tõ C«ng ty ®iÖn lùc I sang trùc thuéc Tæng C«ng ty §iÖn lùc ViÖt Nam theo QuyÕt ®Þnh sè 109 NL/TCCB-L§ ngµy 04/03/1995. Qóa tr×nh t×m hiÓu vµ ®¸nh gi¸ ®­îc nguån n¨ng l­îng to lín cu¶t S«ng §µ, cïng víi sù gióp ®ì tËn t×nh cña c¸c n­íc b¹n Liªn X« cò, Nhµ n­íc ®· cã quyÕt ®Þnh tæ chøc x©y dùng c«ng tr×nh Thuû ®iÖn S«ng §µ. Qu¸ tr×nh x©y dùng c«ng tr×nh ®Õn khi hoµn tÊt vµ kh¸nh thµnh ®Ó chÝnh thøc ®­a vµo ho¹t ®éng lµ kho¶ng thêi gian kh¸ dµi: - Ngµy 06/11/1979 khëi c«ng x©y dùng c«ng tr×nh. - Ngµy 12/01/1983 Ng¨n s«ng ®µ ®ît 1. - Ngµy 09/01/1986 Ng¨n s«ng ®µ ®ît 2. - Ngµy 30/12/1988 Hoµ l­íi ®iÖn tæ m¸y sè 1. - Ngµy 04/11/1989 Hoµ l­íi ®iÖn tæ m¸y sè 2. - Ngµy 27/03/1991 Hoµ l­íi ®iÖn tæ m¸y sè 3. - Ngµy 08/12/1991 Hoµ l­íi ®iÖn tæ m¸y sè 4. - Ngµy 20/06/1993 Hoµ l­íi ®iÖn tæ m¸y sè 5. - Ngµy 15/09/1993 Hoµ l­íi ®iÖn tæ m¸y sè 6 - Ngµy 07/12/1993 Hoµ l­íi ®iÖn tæ m¸y sè 7. - Ngµy 04/04/1994 Hoµ l­íi ®iÖn tæ m¸y sè 8. §Õn ngµy 20/12/1994 ®· diÔn ra buæi kh¸nh thµnh hoµn thiÖn toµn bé c«ng tr×nh vµ chÝnh thøc ®­a Nhµ m¸y vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt ®iÖn cung cÊp cho ®iÖn l­íi quèc gia víi ph­¬ng ch©m: “ Khai th¸c cã hiÖu qu¶ c«ng tr×nh ®em l¹i phån vinh cho ®Êt n­íc” C¸c th«ng sè chÝnh. - C«ng xuÊt l¾p ®Æt 1920MW - Sè tæ m¸y ho¹t ®éng 8 tæ. - Khëi c«ng 06/11/1979 vµ kh¸nh thµnh 20/12/1994 1.2. Môc tiªu cña Nhµ m¸y: - S¶n xuÊt vµ cung cÊp ®iÖn l­íi quèc gia. - Chèng lò cho khu vùc ®ång b»ng trung du B¾c Bé. - §iÒu kiÖn thuû lîi, chèng h¹n cho khu vùc h¹ l­u. - Kinh doanh du lÞch, tham quan Nhµ m¸y. - Thùc hiÖn c¸c dÞch vô ®µo t¹o c¸c Nhµ m¸y Thuû ®iÖn - Thùc hiÖn c¸c hîp ®ång x©y l¾p. Söa ch÷a c¸c c«ng tr×nh thiÕt bÞ ®iÖn phôc vô cho s¶n xuÊt vµ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh kh¸c trªn c¬ së tËn dông n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ d«i d­ cña Nhµ m¸y . 1.3. Mét sè kÕt qu¶ Nhµ m¸y ®¹t ®­îc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Cã thÓ tËp hîp mét sè chØ tiªu qua b¶ng sau B¶ng 1: Mét sè chØ tiªu ®¹t ®­îc cña Nhµ m¸y ( 1997-1999). ChØ tiªu §¬n vÞ 1997 1998 1999 98/97 99/98 Tæng SL TØ KWh 6.9 7.2 7.9 104.3.% 109.7..5 Tæng quü l­¬ng 1000® 14.912.724 13.587.000 15.666.896 91.2% 115.3% Tæng TN 1000® 16.551.372 15.015.158 17.752.869 90.7% 118.2% TNb×nh qu©n 1000® 19.223 17.459 20.084 90.8% 120.75% TiÔn th­ëng 1000® 1.638.000 1.428.058 2.085.973 87.2% 146.07% TiÒn th­ëng b×nh qu©n 1000® 1.093 1.660 2.477 151.8% 149.2% - Nh×n vµo b¶ng ta thÊy ®­îc møc s¶n l­îng ®iÖn s¶n xuÊt ra t¨ng lªn kh¸ nhanh, n¨m 1998 t¨ng lªn 4,3% so víi n¨m 1997, n¨m 1999 t¨ng lªn 9,7% so víi n¨m 1998 so víi n¨m 1998 trong n¨m 1999 c¸c chØ tiªu vÒ s¶n l­îng , tæng quü l­¬ng, tæng thu nhËp, thu nhËp b×nh qu©n tæng tiÒn th­ëng, tiÒn th­ëng b×nh qu©n ®Òu t¨ng lªn chøng tá ®©y lµ tÝn hiÖu kh¶ quan trong vÊn ®Ò s¶n xuÊt vµ ®êi sèng vËt chÊt cña Nhµ m¸y vµ CBCNV Nhµ m¸y . 1.4 §Æt ®iÓm tæ chøc qu¶n lý . Lµ mét Nhµ m¸y cã quy m« t­¬ng ®èi lín vÒ sè l­îng h¬n 800 c¸n bé c«ng nh©n viªn, tuy vËy víi mét ®Æt tr­ng chØ s¶n xuÊt ®iÖn, kh«ng thùc hiÖn kinh doanh ®iÖn nªn Nhµ m¸y ®· tæ chøc mét c¬ cÊu qu¶n lý gän nhÑ ®Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn mét c¸ch cã hiÖu qña c«ng viÖc s¶n xuÊt, ph¸t huy vai trß, chøc n¨ng, nhiÖm vô cña c¸c phßng ban ph©n x­ëng. Nhµ m¸y tæ chøc bé m¸y s¶n xuÊt bao gåm Ban Gi¸m ®èc, c¸c phßng ban ( bé m¸y gióp viÖc) vµ c¸c ph©n x­ëng thùc hiÖn c«ng viÖc s¶n xuÊt. §©y lµ c¬ cÊu qu¶n lý rÊt chÆt chÏ. Nhµ m¸y thùc hiÖn qu¶n lý theo chÕ ®é mét thñ tr­ëng, tõ gi¸m ®èc tíi th¼ng c¸c phßng ban, kh«ng qua trung gian. §øng ®Çu bé m¸y qu¶n lý lµ Ban gi¸m ®èc bao gåm 3 thµnh viªn: Mét Gi¸m ®èc vµ hai phã gi¸m ®èc. - Gi¸m ®èc chÞu tr¸ch nhiÖm chØ ®¹o, kiÓm tra toµn diÖn c¸c mÆt ho¹t ®éng cña nhµ m¸y, b¶o ®¶m ho¹t ®éng víi ®iÒu lÖ tæ chøc ho¹t ®éng. ChØ ®¹o trùc tiÕp c¸c mÆt c«ng t¸c sau: C«ng t¸c kÕ ho¹ch, tæ chøc c¸n bé, lao ®éng tiÒn l­¬ng, tiÒn th­ëng qu¶n lý tµi chÝnh, thanh tra b¶o vÖ néi bé, tæ chøc ®êi sèng, thi ®ua khen th­ëng, kû luËt ®èi ngo¹i, ho¹t ®éng kinh tÕ, quyÕt to¸n c«ng tr×nh. §ång thêi gi÷ c¸c chøc danh sau: Chñ tÞch héi ®ång tuyÓn dông lao ®éng, Chñ tÞch Héi ®ång khen th­ëng. Chñ tÞch Héi ®ång kû luËt. Chñ tÞch thanh lý TSC§ vµ Chñ tÞch Héi ®ång ®Êu gi¸ thÇu. - Phã Gi¸m ®èc kü luËt: ChÞu tr¸ch nhiÖm chØ ®¹o c¸c c«ng viÖc : §¶m b¶o cho thiÕt bÞ vµ c«ng tr×nh vËn hµnh an toµn thùc hiÖn ®óng ph­¬ng thøc ®­îc giao, b¶o ®¶m chÊt l­îng ®iÖn n¨ng; chØ ®¹o kh¾c phôc c¸c khiÕm khuyÕt ph¸t sinh, xö lý sù cè nhanh chãng ®­a thiÕt bÞ vµo vËn hµnh an toµn vµ dù phßng: ChØ ®¹o lËp kÕ ho¹ch söa ch÷a thiÕt bÞ vµ c«ng tr×nh ®Ó duyÖt; chØ ®¹o x©y dùng c¸c chØ tiªu kinh tÕ kû luËt, c¸c ®Þnh møc ®Ó duyÖt hoÆc tr×nh duyÖt vµ chØ ®¹o thùc hiÖn; chØ ®¹o biªn so¹n hiÖu chØnh quy tr×nh, néi quy an toµn tiªu chuÈn cÊp bËc kü thuËt tham gia ®ãng gãp ý kiÕn c¸c quy tr×nh ®iÒu ®é, cã hiÖu qu¶ quy ph¹m qu¶n lý kü thuËt ngµnh; chØ ®¹o c«ng t¸c an toµn phßng chèng ch¸y næ; chØ ®¹o c«ng t¸c quan tr¾c, qu¶n lý c«ng tr×nh thuû n«ng; chØ ®¹o vËn hµnh ®iÒu tiÕt hå chøa n­íc theo quy ®Þnh tr×nh ®­îc duyÖt, c«ng t¸c tiÕt kiÖm, c«ng t¸c ®ét xuÊt do Gi¸m ®èc giao. ChØ ®¹o trùc tiÕp c¸c ph©n x­ëng: Ph©n x­ëng vËn hµnh, ph©n x­ëng thuû lùc, ph©n x­ëng m¸y, ph©n x­ëng ®iÖn, ph©n x­ëng tù ®éng, tr¹m 220-500KV, Ban an toµn ®ång thêi gi÷ c¸c chøc danh trong nhµ m¸y: Chñ tÞch héi ®ång s¸ng kiÕn c¶i tiÕn kü thuËt, chñ tÞch héi ®ång thi tay nghÒ thi thî giái, chñ tÞch héi ®ång kiÓm tra quy tr×nh quy ph¹m theo ph©n cÊp, Chñ tÞch héi ®ång ®iÒu tra sù cè, tai n¹n lao ®éng cÊp nhµ m¸y, chñ tÞch héi ®ång nghiÖm thu thiÕt bÞ, c«ng tr×nh sau söa ch÷a, sau n©ng cÊp, thay mÆt gi¸m ®èc gi¶i quyÕt c¸c c«ng viÖc chung khi ®­îc uû quyÒn. - Phã gi¸m ®èc phô tr¸ch vËt t­ , dù ¸n: chØ ®¹o c¸c c«ng viÖc lËp ®Þnh møc tiªu hao vËt t­, x¨ng dÇu vµ tæ chøc thùc hiÖn kÕ ho¹ch mua s¾m vËt t­ phô tïng theo ®óng quy ®Þnh cña Nhµ n­íc vµ Tæng C«ng ty, qu¶n lý vµ sö dông cã hiÖu qu¶, lËp ®¬n hµng vËt t­ thiÕt bÞ trong vµ ngoµi nh»m ®¸p øng kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, lËp hå s¬ mêi thÇu c¸c dù ¸n söa ch÷a c¶i t¹o n©ng cÊp ( toµn bé ) theo ph©n cÊp, thùc hÖn c¸c c«ng t¸c ®¹i tu n©ng cÊp c«ng tr×nh thuª ngoµi ( n»m ngoµi d©y chuyÒn s¶n xuÊt ); chØ ®¹o viÖc ®¸nh gi¸ thiÕt bÞ vËt t­ thu håi, ph©n lo¹i ®Ó thanh lý hoÆc phôc håi lµm l¹i thiÕt bÞ dù phßng thay thÕ; chØ ®¹o c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr­êng theo ph¸p lÖnh m«i tr­êng ; chØ ®¹o c«ng t¸c tiÕt kiÖm vËt t­, nhiªn liÖu; chØ ®¹o hoµn chØnh ch­¬ng tr×nh qu¶n lý vËt t­ b»ng m¸y tÝnh; chØ ®¹o c«ng t¸c ®ét xuÊt kh¸c do Gi¸m ®èc ph©n c«ng. *Trùc tiÕp chØ ®¹o c¸c ®¬n vÞ: Phßng vËt t­, phßng kÕ ho¹ch, kü thuËt, ban b¶o vÖ, ph©n x­ëng dÞch vô. * §ång thêi gi÷ c¸c chøc danh cña Nhµ m¸y: Chñ tÞch héi ®ång ®¸nh gi¸ chÊt l­îng vµ gi¸ trÞ vËt t­ thiÕt bÞ tån kho thu håi. Chñ tÞch héi ®ång kiÓm kª vËt t­ tµi s¶n hµng n¨m: Chñ tÞch héi ®ång nghiÖm thu söa ch÷a c¸c c«ng tr×nh thuª ngoµi: Chñ tÞch héi ®ång xÐt duyÖt kÕ ho¹ch sö dông vËt t­ hµng th¸ng quý n¨m cho c¸c ®¬n vÞ . Chøc n¨ng nhiÖm vô cña c¸c phßng ban: + V¨n phßng: Cã nhiÖm vô tiÕp nhËn ghi sæ l­u, chuyÓn c«ng v¨n, c¸c lo¹i giÊy tê cña c¸c c¬ quan chuyÓn ®Õn còng nh­ cña c¸c phßng ban trong Nhµ m¸y, lªn lÞch lµm viÖc tiÕp kh¸ch. + Phßng Tæ chøc c¸n bé- lao ®éng: Cã nhiÖm vô tæ chøc s¾p xÕp nh©n sù cña Nhµ m¸y, tæ chøc viÖc ®µo t¹o n©ng bËc l­¬ng cho c¸n bé c«ng nh©n viªn hµng n¨m, phæ biÕn h­íng dÉn thùc hiÖn c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ®èi víi c¸n bé c«ng nh©n viªn. + Phßng tµi chÝnh – KÕ to¸n: Tæ chøc thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc sæ s¸ch kÕ to¸n, h¹ch to¸n kÕ to¸n vµ thèng kª tæng hîp, tæ chøc thanh to¸n vµ h¹ch to¸n ®óng h¹n, kÞp thêi ®Çy ®ñ c¸c kho¶n thu chi tµi chÝnh ph¸t sinh. Tæ chøc sö dông nguån vèn hîp lý, cã hiÖu qu¶, lµm c¸c b¸o c¸o cña Nhµ m¸y vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh, sö dông tµi s¶n cña Nhµ m¸y vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh, sö dông tµi s¶n cña Nhµ m¸y theo th¸ng , quý, n¨m. Phßng quyÕt to¸n c«ng tr×nh: Cã nhiÖm vô kiÓm tra, thÈm ®Þnh chÊt l­îng c«ng tr×nh, ®­a ra gi¸ trÞ quyÕt to¸n cho c«ng tr×nh hoµn thµnh. Phßng kÕ ho¹ch kü thuËt: Cã nhiÖm vô lËp c¸c chØ tiªu, ®Þnh møc kü thuËt. ®­a ra c¸c kÕ ho¹ch söa ch÷a th­êng xuyªn, söa ch÷a lín cho thiÕt bÞ ho¹t ®éng trong n¨m. Phßng vËt t­: LËp kÕ ho¹ch vËt t­ hµng quý, n¨m, qu¶n lý, nhËn cÊp vËt t­ chi c¸c bé phËn sö dông. Thùc hiÖn c¸c hîp ®ång ®¶m b¶o vËt t­ vÒ mÆt, sè , chÊt l­îng, tiªu chuÈn vÒ mÆt kü thuËt vµ gi¸ c¶ hîp lý. Ban b¶o vÖ: ChÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý qu¸ tr×nh lµm viÖc cña c¸c ph©n x­ëng, ®¶m b¶o an toµn trong qu¸ tr×nh lao ®éng, s¶n xuÊt ®iÖn. Ban an toµn: Chiô tr¸ch nhiÖm qu¶n lý qu¸ tr×nh lµm viÖc cña c¸c ph©n x­ëng, ®¶m b¶o an toµn trong qu¸ tr×nh lao ®éng, s¶n xuÊt ®iÖn. Ph©n x­ëng dÞch vô: ChÞu tr¸ch nhiÖm phôc vô c¸n bé c«ng nh©n viªn Nhµ m¸y ¨n ca, nghØ ng¬i gi÷a ca lµm viÖc, ®ång thêi tæ chøc c¸c ho¹t ®éng tham quan Nhµ m¸y thu lîi nhuËn kinh doanh. Ph©n x­ëng vËn hµnh: ChÞu tr¸ch nhiÖm vËn hµnh c¸c tæ m¸y . Ph©n x­ëng thuû lùc: ChÞu tr¸ch nhiÖm b¶o qu¶n, söa ch÷a th­êng xuyªn c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ h­ háng ®¶m b¶o cho c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ vËn hµnh an toµn cã hiÖu qu¶ cao, kÕt hîp víi viÖc söa ch÷a lín, tù lµm cña Nhµ m¸y . Ph©n x­ëng ®iÖn: chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc qu¶n lý, söa ch÷a c¸c thiÕt bÞ ®iÖn, m¹ng l­íi ®iÖn cña Nhµ m¸y . Ph©n x­ëng tù ®éng: ChÞu tr¸ch nhiÖm trong viÖc ®iÒu khiÓn tù ®éng c¸c tæ m¸y trong qu¸ tr×nh vËn hµnh. Tr¹m 220-500KV: §©y lµ tr¹m nhËn ®iÖn vµ chia ®iÖn cho hai ®­êng d©y 500 KV vµ 220 KV.Tæ chøc chÝnh trÞ cña Nhµ m¸y : Gåm cã §¶ng uû vµ c«ng ®oµn, ®oµn thanh niªn. S¬ ®å tæ chøc Nhµ m¸y Thuû ®iÖn Hoµ B×nh ( S¬ ®å 1) Phßng TCCB-L§ V¨n phßng PX: Thuû lùc PX: VËn hµnh Ban an toµn PG§. Kü thuËt sx PG§ VËt t­ Phßng : DÞch vô Ban b¶o vÖ Phßng : VËt t­ Phßng KHKT Phßng quyÕt to¸n Phßng TCKT Tr¹m 220-550KV PX: Tù ®éng PX: §iÖn PX: M¸y Gi¸m ®èc B¶ng 2: C¬ cÊu tæ chøc bé m¸y Nhµ n­íc Thuû ®iÖn Hoµ B×nh ( 31/05/1999) STT Tªn bé phËn Tæng §h & C§ Trung häc Nh©n viªn, c«ng nh©n 1 Ban gi¸m ®èc 3 3 2 1 2 Phßng tµi chÝnh kÕ to¸n 11 8 1 3 4 Phßng kÕ ho¹ch kü thuËt 8 4 2 4 5 Phßng vËt t­ 24 1 3 1 6 Phßng quyÕt to¸n 13 9 1 7 Ban an toµn 3 2 1 73 9 V¨n phßng 64 3 105 5 10 Ph©n x­ëng vËn hµnh 117 7 22 45 11 Ph©n x­ëng ®iÖn 74 7 14 90 12 Ph©n x­ëng m¸y 116 12 36 26 13 Ph©n x­ëng tù ®éng 73 11 11 132 14 Ph©n x­ëng thuû lùc 164 21 26 23 15 Ph©n x­ëng dÞch vô 27 17 16 §¶ng uû 1 2 17 C«ng ®oµn 1 1 18 Tr¹m 220-500 66 1 Céng: 861 126 245 490 2.- T×nh h×nh tæ chøc kÕ to¸n ë Nhµ m¸y. 2.1: ChÝnh s¸ch kÕ to¸n. - Nhµ m¸y Thuû ®iÖn Hoµ B×nh ®¬n vÞ trùc thuéc Tæng C«ng ty §iÖn lùc ViÖt Nam do ®ã c«ng t¸c kÕ to¸n tµi chÝnh ph¶i theo chÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam ban hµnh theo quy ®Þnh 1141/Q§/C§KT ngµy 01/11/1995 cña Bé Tµi chÝnh cã söa ®æi bæ xung vµ chi tiÕt ho¸ theo ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña Nhµ m¸y . - Liªn ®é kÕ to¸n b¾t ®Çu tõ ngµy 01/01 ®Õn ngµy 31/12 hµng n¨m. - VÒ ph©n cÊp h¹ch to¸n: Nhµ m¸y tæ chøc h¹ch to¸n phô thuéc: Chøng tõ, sæ s¸ch kÕ to¸n ¸p dông h×nh thøc NhËt ký chung. - Tµi kho¶n kÕ to¸n sö dông: Quy tr×nh hÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n cïng m· sè m¸y tÝnh cña Nhµ m¸y quy ®Þnh - B¸o c¸o kÕ to¸n: Ph¶i lËp ®Çy ®ñ c¸o c¸o theo quy ®Þnh cña bé tµi chÝnh vµ mét sè biÓu mÉu cña Tæng C«ng ty §iÖn lùc. B¸o c¸o kÕ to¸n ph¶i ®­îc in ra trªn m¸y tÝnh sæ s¸ch kÕ to¸n theo quy ®Þnh cña Bé Tµi chÝnh. - Ghi chÐp sæ s¸ch kinh tÕ nhÊt thiÕt ph¶i c¨n cø vµo chøng tõ kÕ to¸n hîp lÖ, hîp ph¸p. - Nhµ m¸y Thuû §iÖn Hoµ B×nh thùc hiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n b»ng m¸y vi tÝnh ph¶i in ra sæ s¸ch kÕ to¸n c¸c lo¹i hµng th¸ng, cã luü kÕ tõ ®Çu n¨m ®Õn hÕt liªn ®é kÕ to¸n. ( Nh÷ng sæ s¸ch nµy ph¶i cã ch÷ ký cña nh©n viªn kÕ to¸n phô tr¸ch phÇn viÖc ®ã). - C¸c b¸o c¸o, chøng tõ gèc cïng sæ s¸ch sÏ ®­îc l­u l¹i Nhµ m¸y . - T¹i b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh cña Nhµ m¸y kh«ng ph¶n ¸nh doanh thu, gi¸ vèn cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt ®iÖn mµ chØ ph¶n ¸nh chi phÝ ph¸t sinh trong n¨m th«ng qua TK 136 – Ph¶i thu néi bé tõ Tæng C«ng ty vµ ®­îc ghi gi¶m khi Nhµ m¸y cã quyÕt ®Þnh thanh to¸n bï trõ hoÆc Tæng C«ng ty cÊp tiÒn. C¸c chi phÝ ph¸t sinh trong kú ®­îc tËp hîp vµo tµi kho¶n chi phÝ liªn quan theo kho¶n môc chi phÝ qu¶n lý, chi phÝ s¶n xuÊt chung, chi phÝ s¶n xuÊt trùc tiÕp. - Doanh thu ph¶n ¸nh trªn b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh cña Nhµ m¸y lµ doanh thu tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kh¸c nh­ kinh doanh “ tham quan du lÞch” ®µo t¹o … cïng c¸c chi phÝ t­¬ng øng cña ho¹t ®éng nµy. - Hµng tån kho cña Nhµ m¸y bao gåm nguyªn vËt liÖu, m¸y mãc, phô tïng thay thÕ … gi¸ trÞ hµng tån kho tÝnh theo ph­¬ng ph¸p b×nh qu©n gia quyÒn. - Tµi s¶n cè ®Þnh ( TSC§ ) ®­îc thÓ hiÖn b»ng nguyªn gi¸ trõ ®i khÊu hao luü kÕ. TSC§ ®­îc khÊu hao theo ph­¬ng ph¸p ®­êng th¼ng. Tû lÖ khÊu hao ®­îc ®¨ng ký thùc hiÖn phï hîp víi quyÕt ®Þnh 1062/TC/Q§/CSKT vµ quyÕt ®Þnh 5240 cña EVN. Theo qui ®Þnh cña h¹ch to¸n kÕ to¸n EVN th× gi¸ trÞ khÊu hao trÝch vµo chi phÝ trong n¨m sÏ ®­îc ghi gi¶m vèn t­¬ng øng.(EVN lµ ký hiÖu cña Tæng C«ng ty §iÖn lùc ViÖt Nam.) - Chi phÝ söa ch÷a lín trong kú ®­îc tËp hîp trªn TK 24131 - Chi phÝ SCL vµ söa ch÷a th­êng xuyªn h¹ch to¸n th¼ng vµo chi phÝ trong kú, ®èi øng víi TK 335 – Nguån chi phÝ SCL ph¶i tr¶ trong kÕ ho¹ch. Gi¸ trÞ c«ng tr×nh hoµn thµnh sÏ ®­îc kÕt chuyÓn gi÷a TK 2413 b»ng sè d­ Cã TK 335. C¸c chi phÝ SCL dù tÝnh. - C¸c phÇn hµnh kh¸c theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh cña EVN, - Vèn: Nguån vèn kinh doanh ®­îc Nhµ n­íc cÊp tõ khi thµnh lËp Nhµ m¸y vµ cÊp bæ sung b»ng TSC§ hoÆc nguån vèn l­u ®éng trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña Nhµ m¸y th«ng qua Tæng C«ng ty §iÖn lùc ViÖt Nam th× vèn kinh doanh ®­îc gi¶m t­¬ng øng víi gi¸ trÞ khÊu hao TSC§ trong n¨m. - C¸c quü Nhµ m¸y: §­îc trÝch lËp tõ lîi nhuËn cña ngµnh ®iÖn, sè liÖu trÝch lËp c¸c quü ®­îc Tæng C«ng ty th«ng b¸o hµng n¨m. Ngoµi ra, c¸c quü nµy ®­îc bæ sung tõ lîi nhuËn sau thuÕ cña ho¹t ®éng kinh doanh phô. C¸c quü ®­îc trÝch lËp theo qui ®Þnh hiÖn hµnh cña Tæng C«ng ty, trong ®ã: + Quü ®Çu t­ ph¸t triÓn: Quü nµy ®­îc ®iÒu tiÕt chuyÓn tõ quü ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn chung cña Tæng C«ng ty khi cã kÕ ho¹ch mua s¾m, ®Çu t­ tµi s¶n cña Nhµ m¸y. Ngoµi ra, quü cßn ®­îc bæ sung thªm tõ lîi nhuËn sau thuÕ cña c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh phô. + Quü phóc lîi vµ khen th­ëng: Tæng C«ng ty còng ®iÒu tiÕt trÝch chuyÓn cho c¸c quü nµy tuú thuéc vµo t×nh h×nh kinh doanh cña ngµnh trong c¸c n¨m nh­ng kh«ng qu¸ qui ®Þnh lµ 4 th¸ng l­¬ng. Ngoµi ra, quü cßn ®­îc bæ sung thªm tõ lîi nhuËn sau thuÕ cña c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh phô khi ®· trÝch quü ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn. 2.2 HÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n. Nh­ ®· nãi ë trªn, h×nh thøc kÕ to¸n cña Nhµ m¸y lµ h×nh thøc NhËt ký chung. C«ng t¸c kÕ to¸n ®­îc thùc hiÖn trªn m¸y tÝnh. Hµng n¨m, c¨n cø vµo c¸c chøng tõ gèc nh­: Ho¸ ®¬n kiªm phiÕu xuÊt kho, phiÕu nhËp kho, phiÕu thu, phiÕu chi, vËn ®¬n, b¶ng kª khai vËt t­, hµng ho¸ … kÕ to¸n ë c¸c phÇn hµnh sÏ ph¶n ¸nh vµo c¸c sæ cã liªn quan vµ nhËp sè liÖu vµo chøng tõ t­¬ng øng trong m¸y tÝnh, lËp c¸c bót to¸n ph©n bæ, kÕt chuyÓn tù ®éng, m¸y sÏ xö lý sè liÖu vµ ®­a vµo c¸c sæ kÕ to¸n cã liªn quan nh­ c¸c b¶ng kª, b¶ng ph©n bæ, c¸c sæ tæng hîp, chi tiÕt … cña c¸c tµi kho¶n 111, 112, 131, 152, 153, 211, 154, 155 …. Tõ c¸c chøng tõ ®· ®­îc ph©n chia thµnh tõng nhãm lËp ë trªn c¸c m¸y con sÏ ®­îc tËp hîp vÒ m¸y chñ sau ®ã lªn c¸c sæ c¸i, m¸y sÏ lËp b¶ng c©n ®èi ph¸t sinh, b¸o c¸o tµi chÝnh, b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh, b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n … Quy tr×nh nµy ®­îc thÓ hiÖn qua s¬ ®å sau: Quy tr×nh h¹ch to¸n cña Nhµ m¸y ( S¬ ®å 2) Chøng tõ gèc PhiÕu nhËp kho, phiÕu xuÊt kho, ho¸ ®¬n, vËn ®¬n, giÊy b¸o C¸c chøng tõ t­¬ng øng trong m¸y vi tÝnh NhËt ký chung Sæ c¸i tµi kho¶n B¶ng c©n ®èi ph¸t sinh B¸o c¸o tµi chÝnh C¸c biÓu mÉu b¸o c¸o tµi chÝnh kÕ to¸n Nhµ m¸y ph¶i lËp ®Þnh kú ngoµi c¸c biÓu do Nhµ n­íc qui ®Þnh. B¶ng 3: Sè hiÖu Tªn mÉu biÓu B¸o c¸o th¸ng B¸o c¸o quü B¸o c¸o n¨m 01/thk1 B¶ng tæng hîp s¶n l­îng ®iÖn * 02/thkt Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ®iÖn * 03/thk1 B¸o c¸o chi tiÕt than dÇu * * 05/thk1 B¸o c¸o c¸c kho¶n TCT cÊp ph¸t * 06/thk1 B¸o c¸o c¸c kho¶n ph¶i nép TCT * 07/thk1 B¶ng tæng hîp thuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép Nhµ n­íc * 08/thk1 B¶ng tæng hîp trÝch KH TSC§ * 09/thk1 B¶ng tæng hîp t¨ng gi¶m TSC§ * * 10/thk1 B¶ng tæng hîp c¸c c«ng tr×nh thuéc nguån vèn SCL * 10b/thkt B¶ng tæng hîp c¸c c«ng tr×nh SCL hoµn thµnh * 11/thk1 B¶ng tæng hîp kÕt qu¶ kinh doanh * 12/thk1 B¸o c¸o thu chi c¸c quü * 13/thk1 B¶ng tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ®iÖn theo yÕu tè * 13b/thk1 B¶ng tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c theo yÕu tè * 2.3 Tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n cña Nhµ m¸y S¬ ®å bé m¸y kÕ to¸n Nhµ m¸y thuû ®iÖn hoµ b×nh (s¬ ®å 3) Tr­ëng phßng tµi chÝnh kÕ to¸n KT thuÕ GTGT KT vËt liÖu & CCDC KT dÞch vô KT TSC§ KT ng©n hµng KT thanh to¸n KT SCL KÕ to¸n tæng hîp Chøc n¨ng cña bé phËn kÕ to¸n trong Nhµ m¸y C¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh t¹i Nhµ m¸y lµ kh¸ lín trong khi bé m¸y kÕ to¸n chØ cã 11 ng­êi 1 tr­ëng phßng, 2 phã phßng vµ 8 nh©n viªn nªn viÖc qu¶n lý c«ng t¸c kÕ to¸n còng gÆp nhiÒu khã kh¨n, mét nh©n viªn ph¶i n¾m gi÷ nhiÒu chøc n¨ng trong c«ng t¸c kÕ to¸n. - Tr­ëng phßng tµi chÝnh kÕ to¸n cã nhiÖm vô chØ ®¹o thùc hiÖn c«ng t¸c tµi chÝnh kÕ to¸n cña toµn Nhµ m¸y, tham m­u cho Gi¸m ®èc qu¶n lý kinh tÕ cña ®¬n vÞ. - Mét phã phßng tµi chÝnh – kÕ to¸n lµm c«ng t¸c kÕ to¸n tæng hîp vµ kÕ to¸n viªn. - Mét phã phßng tµi chÝnh – kÕ to¸n lµm c«ng t¸c kÕ to¸n vËt t­ ph¶i thu ph¶i tr¶, thuÕ. - Mét kÕ to¸n viªn lµm c«ng t¸c kÕ to¸n phÇn SCL tù lµm. - Mét kÕ to¸n viªn lµm c«ng t¸c kÕ to¸n phÇn hµnh söa ch÷a lín th­êng xuyªn, kÕ to¸n thanh to¸n. - Mét kÕ to¸n viªn lµ c«ng t¸c kÕ to¸n phÇn hµnh TSC§, c«ng cô dông cô, dÞch vô. - Mét kÕ to¸n viªn lµ c«ng t¸c kÕ to¸n phÇn hµnh thuÕ GTGT. - Mét kÕ to¸n viªn lµ c«ng t¸c kÕ to¸n vËt t­. - Mét kÕ to¸n viªn lµ c«ng t¸c thñ quü. - Mét kÕ to¸n viªn lµ c«ng t¸c kÕ to¸n phÇn hµnh kÕ to¸n ng©n hµng thanh to¸n víi ng­êi b¸n. PhÇn II Quy tr×nh kiÓm to¸n c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n TSC§ vµ chi phÝ khÊu hao t¹i nhµ m¸y do C«ng ty VACo thùc hiÖn. 1. §Æc ®iÓm TSC§ vµ yªu cÇu qu¶n lý cña nhµ m¸y. 1.1 §Æc ®iÓm TSC§ cña Nhµ m¸y. Thuû ®iÖn Hoµ B×nh ®­îc ®Æt trong nói víi chiÒu dµi 260 m. Tµi s¶n, thiÕt bÞ cña Nhµ m¸y t­¬ng ®èi hiÖn ®¹i cã gi¸ trÞ lín vµ ®­îc nhËp tõ nhiÒu n­íc kh¸c nhau nh­ng chñ yÕu lµ tõ Liªn X« cò, hiÖn nay viÖc thay thÕ vÉn chñ yÕu ®­îc mua tõ n­íc ngoµi. C¸c môc tiªu vµ h¹ng môc c«ng tr×nh lín quan träng bao gåm ®Ëp chÝnh, cöa nhËn n­íc, 8 tæ m¸y, hai tr¹m biÕn ¸p 250 KV vµ 500 KV vµ mét sè TSC§ cã gi¸ trÞ lín kh¸c. TSC§ trong Nhµ m¸y lµ c¬ së vËt chÊt kü thuËt chñ yÕu vµ chiÕm tû träng lín nhÊt trong toµn bé tµi s¶n. TSC§ ®ãng vai trß quan träng trong viÖc phôc vô ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh theo kÕ ho¹ch cña Nhµ n­íc giao. 1.2 Yªu cÇu qu¶n lý Nh»m t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý, b¶o vÖ an toµn TSC§ vµ ®¶m b¶o chÊt l­îng th«ng tin kÕ to¸n, n©ng cao vai trß kiÓm tra, gi¸m s¸t qu¸ tr×nh h×nh thµnh, sö dông, ®æi míi, söa ch÷a TSC§, c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n TSC§ Nhµ m¸y ®Ò ra c¸c yªu cÇu sau: - Thùc hiÖn h¹ch to¸n, ghi chÐp, ph¶n ¸nh t×nh h×nh TSC§ hiÖn cã cña toµn Nhµ m¸y vµ sù biÕn ®éng cña c¸c lo¹i TSC§ h÷u h×nh, v« h×nh … hao mßn, gi¸ trÞ cßn l¹i, vµ ph­¬ng thøc trÝch khÊu hao theo qui ®Þnh cña Nhµ n­íc. - Ph¶n ¸nh ®­îc t×nh h×nh sö dông TSC§ trong c¸c ®¬n vÞ: TSC§ ®ang sö dông, TSC§ ch­a cÇn sö dông, TSC§ kh«ng cÇn dïng, TSC§ dïng trong s¶n xuÊt kinh doanh, qu¶n lý dù ¸n. Sù nghiÖp vµ phóc lîi. TSC§ ®­a ra söa ch÷a lín, TSC§ h­ háng tr­íc thêi gian qui ®Þnh hoÆc TSC§ ®· hÕt thêi gian sö dông nh­ng vÉn cßn ®­îc dïng … Tõ ®ã cã kÕ ho¹ch sö dông TSC§ hiÖu qu¶. - Tæ chøc h¹ch to¸n TSC§ ph¶i ®¶m b¶o thùc hiÖn ®­îc viÖc tÝnh trÝch vµ h¹ch to¸n kÞp thêi sè khÊu hao vµo ®èi t­îng chÞu chi phÝ vµ gi¸ trÞ hao mßn TSC§, gi¸m s¸t viÖc sö dông vèn khÊu hao trong qu¸ tr×nh t¸i ®Çu t­ vµ ®Çu t­ më réng nh»m kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt, hoµn tr¶ c¸c nguån vèn vay (nÕu cã ) vµ ®¶m b¶o hiÖu qu¶ trong s¶n xuÊt kinh doanh. - §èi víi TSC§ ®­a ra söa ch÷a lín, c¸c ®¬n vÞ ph¶i thùc hiÖn ®óng qui ®Þnh cña Nhµ n­íc vµ Tæng C«ng ty vÒ c«ng t¸c qu¶n lý chØ tiªu söa ch÷a lín ®¶m b¶o h¹ch to¸n kÞp thêi, chÝnh x¸c gi¸ thµnh vµ quyÕt to¸n c¸c c«ng tr×nh söa ch÷a lín hoµn thµnh. - LËp hå s¬, tæ chøc thanh lý TSC§ vµ h¹ch to¸n kÞp thêi kÕt qu¶ vÒ thanh lý TSC§ theo qui ®Þnh cña Tæng C«ng ty. - Thùc hiÖn chÕ ®é kiÓm kª ®Þnh kú vµ kiÓm kª ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ theo qui ®Þnh cña Nhµ n­íc. - Thùc hiÖn chÕ ®é b¸o c¸o kÕ to¸n TSC§. - ViÖc qu¶n lý vµ tæ chøc h¹ch to¸n TSC§ sÏ ®­îc thùc hiÖn b»ng phÇn mÒm m¸y tÝnh, nh»m phôc vô kÞp thêi vµ chÝnh x¸c nh÷ng yªu cÇu qu¶n lý h¹ch to¸n TSC§ cña c¸c ®¬n vÞ vµ toµn Tæng C«ng ty. 2. C¸c nguyªn t¾c vÒ qu¶n lý vµ theo dâi h¹ch to¸n TSC§ vµ chi phÝ khÊu hao t¹i Nhµ m¸y. 2.1 Nguyªn t¾c qu¶n lý. - TSC§ ph¶i qu¶n lý theo dâi, h¹ch to¸n chi tiÕt theo tõng ®èi t­îng TSC§. - TSC§ ®­îc ph¶n ¸nh trªn thÎ, sæ theo nguyªn gi¸ mua s¨ma ®Çu t­ kinh doanh vµ chuyÓn giao. Mçi ®èi t­îng TSC§ kh«ng ph©n biÖt ®· sö dông hay ch­a sö dông ph¶i cã m· sè thÎ riªng. - Ngoµi viÖc theo dâi h¹ch to¸n TSC§, t¹i phßng kÕ to¸n – tµi chÝnh cña ®¬n vÞ, t¹i c¸c bé phËn ph©n x­ëng, chi nh¸nh ph¶i lËp sæ chi tiÕt theo dâi c¸c TSC§ hiÖn ®ang sö dông t¹i bé phËn. - Nguyªn t¾c x¸c ®Þnh khÊu hao TSC§. + TÊt c¶ TSC§ ®ang sö dông trong ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh ®Òu ph¶i trÝch khÊu hao theo chÕ ®é cña Tæng C«ng ty §iÖn Lùc vµ Nhµ n­íc qui ®Þnh. + Nh÷ng TSC§ ch­a cÇn dïng, kh«ng cÇn sö dông ®­îc cÊp trªn cho phÐp ®­a vµo cÊt gi÷ hoÆc chê ®iÒu ®éng cho ®¬n vÞ kh¸c; TSC§ chê quyÕt ®Þnh thanh lý th× ®¬n vÞ kh«ng ph¶i tÝnh khÊu hao. + Nh÷ng TSC§ tÝnh ®ñ khÊu hao th× kh«ng ph¶i tÝnh khÊu hao. + Nh÷ng TSC§ ch­a khÊu hao hÕt ( ch­a thu håi ®ñ vèn ) nh­ng ®· h­ háng kh«ng thÓ sö dông ®­îc ph¶i thanh lý theo nguyªn t¾c b¶o toµn vèn. + Nh÷ng TSC§ t¨ng th¸ng nµy th× b¾t ®Çu tÝnh khÊu hao tõ th¸ng sau, TSC§ gi¶m th¸ng nµy th× th¸ng tiÕp theo th«i tÝnh khÊu hao. + Nh÷ng TSC§ ®­îc h×nh thµnh tõ nhiÒu nguån vèn th× sè tiÒn ®· trÝch khÊu hao cña TSC§ nµy còng ph¶i theo dâil riªng biÖt cho tõng nguån vèn. + §èi víi TSC§ thuéc Ban qu¶n lý dù ¸n ®­îc ®Çu t­ x©y dùng, mua s¾m b»ng nguån kinh phÝ dù ¸n th× kh«ng trÝch khÊu hao mµ x¸c ®Þnh hao mßn TSC§. 2.2 Tæ chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n TSC§ t¹i Nhµ m¸y. - C¸c chøng tõ sö dông: QuyÕt ®Þnh ®Çu t­. QuyÕt ®Þnh cÊp ph¸t. QuyÕt ®Þnh ®iÒu chuyÓn QuyÕt ®Þnh thanh lý, nh­îng b¸n. QuyÕt ®Þnh kiÓm kª, ®¸nh gi¸. Biªn b¶n giao nhËn TSC§. B¶ng kª TSC§ Biªn b¶n nghiÖm thu khèi l­îng söa ch÷a lín hoµn thµnh. Biªn b¶n kiÓm kª TSC§ Biªn b¶n thanh lý TSC§ Biªn b¶n ®¸nh gi¸ TSC§. Qui tr×nh tæ chøc sæ kÕ to¸n S¬ ®å 4 Chøng tõ gèc (vÒ TSC§) PhÇn ®Çu vµo cña m¸y tÝnh Qu¸ tr×nh xö lý m¸y tÝnh Sæ chi tiÕt TSC§ NhËt ký ®Æc biÖt Sæ nhËt ký chung PhÇn ®Çu ra cña m¸y tÝnh B¶ng tæng hîp chi tiÕt ( B¶ng kª TSC§; B¶ng kª ph©n bæ khÊu hao TSC§ ) C¸c b¸o c¸o tµi chÝnh B¶ng c©n ®èi sè ph¸t sinh Sæ c¸i (TK 211,213, 214) Ghi chó: - Ghi hµng ngµy: - Ghi cuèi kú: - Quan hÖ ®èi chiÕu: 3. Qui tr×nh kiÓm to¸n TSC§ vµ chi phÝ khÊu hao t¹i Nhµ m¸y do C«ng ty VACO thùc hiÖn. 3.1 §¸nh gi¸ qu¸ tr×nh kiÓm so¸t néi bé TSC§ ë Nhµ m¸y 3.1.1 T×m hiÓu vÒ kiÓm so¸t néi bé cña Nhµ m¸y. Vai trß cña bé phËn kiÓm so¸t néi bé trong qui tr×nh kiÓm to¸n TSC§ lµ hÕt søc quan träng, nã ®­îc biÓu hiÖn qua c¸c tÝnh chÊt ®Æc thï sau ®©y: - Doanh nghiÖp cã thiÕt lËp kÕ ho¹ch vµ dù ¸n ng©n s¸ch cho viÖc mua s¾m hay kh«ng. - Bé m¸y kiÓm so¸t néi bé cã th­êng xuyªn kiÓm tra viÖc ghi sæ cho tiÕt TSC§ víi sæ c¸i hay kh«ng. - Bé m¸y kiÓm so¸t néi bé cã kiÓm tra viÖc kiÓm kª ®Þnh kú TSC§ vµ ®èi chiÕu víi sæ kÕ to¸n hay kh«ng. - C¸c chªnh lÖch gi÷a gi¸ dù to¸n vµ gi¸ thùc tÕ cã ®­îc xÐt duyÖt vµ phª chuÈn hay kh«ng. - Khi nh­îng b¸n, thanh lý tµi s¶n cã lËp Héi ®ång thanh lý bao gåm c¸c thµnh viªn qui ®Þnh kh«ng. - Cã chÝnh s¸ch ph©n biÖt gi÷a chi phÝ ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§ vµ chi phÝ cña niªn ®é hay kh«ng. 3.1.2 §¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t vµ thiÕt kÕ thö nghiÖm kiÓm so¸t. Sau khi t×m hiÓu vÒ kiÓm so¸t néi bé cña Nhµ m¸y, C«ng ty kiÓm to¸n lËp ra mét b¶ng c¸c c©u hái vÒ kiÓm so¸t nh­ phÇn trªn ®Ó th¨m dßi vÒ chøc n¨ng còng nh­ c«ng viÖc cña hÖ thèng kiÓm so¸t th­êng lµm ®Ó thiÕt kÕ ra c¸c thö nghiÖm kiÓm so¸t. 3.1.3 Thùc hiÖn c¸c thö nghiÖm kiÓm so¸t. C¸c thö nghiÖm kiÓm so¸t ®­îc c¸c kiÓm so¸t viªn lËp ra nµy dïng ®Ó ®¸nh gi¸ tÝnh h÷u hiÖu cña kiÓm so¸t néi bé vÒ lý thuyÕt vµ thùc tiÔn. VÝ dô: KiÓm to¸n viªn sÏ xem xÐt c¸c b¶ng ®èi chiÕu gi÷a sæ chi tiÕt vµ sæ c¸i vÒ TSC§ ®Ó kiÓm tra xem liÖu c¸c b¶ng ®èi chiÕu nµy cã ®­îc mét nh©n viªn cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn mét c¸ch ®Òu ®Æn kh«ng? vµ còng cã thÓ kiÓm tra nh÷ng TSC§ t¨ng trong kú b¾t ®Çu ®­îc trÝch khÊu hao khi nµo ?, c¸c giÊy tê thñ tôc khi mua vµo ®­îc phª chuÈn cña cÊp trªn cã ®óng kh«ng?, nguån gèc cña TSC§ nµy tõ ®©u ? … 3.1.4 §¸nh gi¸ l¹i rñi ro kiÓm so¸t vµ thiÕt kÕ c¸c thö nghiÖm c¬ b¶n. KiÓm to¸n viªn ®¸nh gi¸ l¹i nh÷ng rñi ro kiÓm so¸t mµ bé phËn kiÓm so¸t th­êng gÆp ®ã lµ nh÷ng thiÕu sãt cña bé phËn kiÓm so¸t nh÷ng mÆt yÕu cña kiÓm so¸t cÇn ®­îc kh¾c phôc vµ sau ®ã thiÕt kÕ thö nghiÖm c¬ b¶n. 3.2 Thùc hiÖn c¸c thö nghiÖm c¬ b¶n. 3.2.1 Thu thËp hay tù lËp b¶ng ph©n tÝch tæng qu¸t vÒ c¸c thay ®æi cña tµi s¶n vµ ®èi chiÕu víi Sæ c¸i. Tr­íc khi kiÓm tra chi tiÕt vÒ sè t¨ng gi¶m trong n¨m kiÓm to¸n viªn cÇn b¶o ®¶m r»ng sè liÖu trªn c¸c sæ chi tiÕt b»ng víi sè liÖu ph¶n ¸nh ë tµi kho¶n tæng hîp trªn Sæ c¸i. Muèn vËy, cÇn ®èi chiÕu gi÷a tæng céng tõ c¸c sæ chi tiÕt víi sè liÖu trªn Sæ c¸i. Sau ®ã: KiÓm to¸n viªn thu thËp vµ tù lËp ra mét b¶ng ph©n tÝch trong ®ã liÖt kª sè chi tiÕt ®Çu kú vµ c¸c chi tiÕt vÒ sè ph¸t sinh t¨ng, gi¶m trong n¨m kiÓm to¸n ®Ó tõ ®ã tÝnh ra sè chi cuèi kú. Sè chi ®Çu kú sÏ ®­îc kiÓm tra th«ng qua sù ®èi chiÕu víi c¸c tµi liÖu kiÓm to¸n cña n¨m tr­íc. Cßn c¸c tµi s¶n cè ®Þnh t¨ng hoÆc gi¶m trong n¨m th× trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn sÏ thu thËp thªm b»ng chøng chi tiÕt vÒ c¸c kho¶n t¨ng hay gi¶m nµy. Sau ®©y lµ vÝ dô vÒ b¶ng ph©n tÝch tæng qu¸t vÒ c¸c thay ®æi cña tµi s¶n. Chñng lo¹i Sè d­ ®Çu kú Sè ph¸t sinh t¨ng Sè ph¸t sinh gi¶m Sè d­ cuèi kú Nhµ x­ëng 120.000 17.500 - 137.000 M¸y mãc 285.000 40.400 26.000 399.400 ----- ----- ----- ----- ----- Tæng céng 927.500 62.900 26.000 964.000 3.2.2 KiÓm tra chøng tõ gèc cña c¸c nghiÖp vô t¨ng tµi s¶n cè ®Þnh trong kú. §©y lµ mét trong nh÷ng thö nghiÖm c¬ b¶n, quan träng nhÊt vÒ tµi s¶n cè ®Þnh, ph¹m vi kiÓm tra tuú thuéc vµo sù ®¸nh gi¸ cña kiÓm to¸n viªn vÒ rñi ro kiÓm so¸t. Trong qu¸ tr×nh kiÓm tra kiÓm to¸n viªn sö dông b¶ng ph©n tÝch tæng qu¸t vÒ c¸c thay ®æi cña tµi s¶n (nªu trªn ) ®Ó lÇn ®Õn c¸c bót to¸n trªn nhËt ký vµ ®Õn c¸c chøng tõ gèc cã liªn quan nh­ ho¸ ®¬n, hîp ®ång x©y dùng, sÐc ®· chi tr¶, hay giÊy b¸o nî cña Ng©n hµng vµ sù phª duyÖt cña Ban gi¸m ®èc. C¸c c«ng viÖc th­êng thùc hiÖn khi kiÓm to¸n vÒ nghiÖp vô nµy nh­ sau: - Xem xÐt sù chuÈn y ®èi víi mäi tµi s¶n t¨ng trong kú gåm c¶ tµi s¶n mua vµ x©y dùng. - DuyÖt xÐt l¹i tÊt c¶ c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn x©y dùng c¬ b¶n dë dang ®· ph¸t sinh trong n¨m, còng nh­ xem xÐt c¸c hîp ®ång thi c«ng cña c«ng tr×nh trong hai tr­êng hîp ch­a hoµn tÊt vµ ®· hoµn tÊt. - CÇn theo viÖc kÕt chuyÓn tõ tµi kho¶n x©y dùng c¬ b¶n dë dang cho ®Õn tµi kho¶n tµi s¶n cè ®Þnh. Môc ®Ých thö nghiÖm nh»m x¸c ®Þnh xem mét kho¶n môc liªn quan ®Òu ®· ®­îc kÕt chuyÓn hay ch­a? - Chän mÉu tõ c¸c nghiÖp vô mua tµi s¶n vµ lÇn theo ®Õn c¸c chøng tõ cã liªn quan nh­ hîp ®ång vµ c¸c tµi liÖu kh¸c. §ång thêi cÇn kiÓm tra sè tæng céng vµ h¹ch to¸n c¸c kho¶n chiÕt khÊu. Môc ®Ých kiÓm tra nh»m ph¸t hiÖn c¸c chi phÝ ®· kh«ng ®­îc h¹ch to¸n vµo nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh. - §iÒu tra c¸c tr­êng hîp mµ chi phÝ mua tµi s¶n. NÕu cã cÇn ph¶i x¸c ®Þnh xem c¸c chi phÝ nµy cã ®­îc chuÈn y hay kh«ng ? - §iÒu tra mäi kho¶n ghi Nî tµi kho¶n tµi s¶n cè ®Þnh nh­ng l¹i kh«ng do mua vµo, hay kh«ng do x©y dùng nªn. - Xem xÐt c¸c tµi s¶n cè ®Þnh mua d­íi h×nh thøc tr¶ gãp cã ®­îc ghi nhËn vµo tµi s¶n hay kh«ng? còng nh­ phÇn cßn ch­a tr¶ cã ®­îc ghi vµo kho¶n nî ph¶i tr¶ cña Nhµ m¸y hay kh«ng ? - Xem xÐt c¸c tµi s¶n thuª tµi chÝnh ®­îc h¹ch to¸n vµo tµi kho¶n tµi s¶n cè ®Þnh hay ®­îc h¹ch to¸n lµ tµi s¶n cè ®Þnh thuª ®Ó ho¹t ®éng? - Xem xÐt viÖc x¸c ®Þnh nguyªn gi¸ cña tµi s¶n cè ®Þnh: VÝ dô nh­ c¸c chi phÝ tiÒn l·i vay cã h¹ch to¸n vµo nguyªn gi¸ c¶u tµi s¶n cè ®Þnh hay kh«ng? - xem xÐt viÖc ®¸nh gi¸ c¸c tµi s¶n do Nhµ m¸y tù x©y dùng: kiÓm to¸n viªn ¸p dông c¸c thö nghiÖm phô ®Ó so s¸nh gi÷a tæng chi phÝ x©y dùng thùc tÕ ph¸t sinh víi gi¸ ­íc tÝnh do bªn ngoµi cung cÊp vµ cÇn l­u ý ®Æc biÖt ®Õn c¸c tµi s¶n mµ cho phÝ thùc tÕ ph¸t sinh v­ît qu¸ gi¸ thi c«ng cña bªn ngoµi. 3.2.3 Quan s¸t trùc tiÕp c¸c tµi s¶n t¨ng lªn trong kú KiÓm to¸n viªn th­êng ph¶i quan s¸t trùc tiÕp phÇn lín c¸c tµi s¶n mua trong n¨m kiÓm to¸n. C«ng viÖc nµy sÏ gióp kiÓm to¸n viªn hiÓu ®­îc ®Æc ®iÓm kinh doanh cña ®¬n vÞ vµ hiÓu ®­îc c¸c bót to¸n ghi t¨ng tµi s¶n trong kú. ViÖc quan s¸t trùc tiÕp còng rÊt thÝch hîp ®èi víi c¸c ®¬n vÞ cã hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé yÕu kÐm. Khi tiÕn hµnh quan s¸t, kiÓm to¸n viªn cã thÓ chän mét trong hai h­íng sau ®©y b¾t ®Çu tõ c¸c tµi s¶n cè ®Þnh hay tõ sæ s¸ch kÕ to¸n. Khi chän h­íng ®i tõ sè liÖu trªn c¸c sæ chi tiÕt lÇn ®Õn tµi s¶n hiÖn h÷u trªn thùc tÕ. ChiÒu h­íng kiÓm tra nµy sÏ gióp kiÓm to¸n viªn x¸c ®Þnh r»ng c¸c tµi s¶n ghi trªn sæ s¸ch kÕ to¸n lµ cã thËt vµ ®ang ®­îc sö dông. Ng­îc l¹i khi kiÓm tra b¾t ®Çu tõ mét sè tµi s¶n ®­îc chän vµ lÇn theo ®Õn sæ chi tiÕt sÏ cung cÊp b»ng chøng lµ c¸c tµi s¶n hiÖn h÷u ®Òu ®­îc ghi nhËn. ViÖc quan s¸t trùc tiÕp ®èi víi c¸c tµi s¶n cã thÓ giíi h¹n trong tµi s¶n ®­îc mua trong n¨m, hay còng cã thÓ më réng ra ®Õn c¸c tµi s¶n ®· mua trong c¸c n¨m tr­íc trong mét sè Ýt c¸c tr­êng hîp ®Æc biÖt lµ khi kiÓm so¸t néi bé yÕu kÐm - KiÓm to¸n viªn cã thÓ yªu cÇu kiÓm kª toµn bé TSC§ tuy nhiªn ®iÒu nµy C«ng ty VACO Ýt thùc hiÖn. 3.2.4. Ph©n tÝch vµ kiÓm tra chi phÝ söa ch÷a vµ b¶o tr× tµi s¶n cè ®Þnh. Môc tiªu chÝnh lµ nh»m x¸c ®Þnh c¸c chi phÝ nµo sÏ t¨ng nguyªn gi¸ TSC§ hoÆc nªn tÝnh vµo chi phÝ cña niªn ®é. Muèn vËy, tr­íc tiªn cÇn xem l¹i vÒ b¶n chÊt cña chi phÝ. VÝ dô: Nh­ lµm t¨ng thêi gian sö dông vµ nghiªn cøu chÝnh s¸ch cña ®¬n vÞ. T¹i nhiÒu Nhµ m¸y cã qui ®Þnh møc chi phÝ tèi thiÓu ®Ó cã thÓ ®­îc ghi t¨ng nguyªn gi¸ cña TSC§. Ch¼ng h¹n dùa theo tÝnh träng yÕu, chÝnh s¸ch cña Nhµ m¸y cã thÓ qui ®Þnh lµ “ Kh«ng cho phÐp kho¶n chi nµo d­íi XXX ®ång ®­îc ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§, dï r»ng c¸c chi phÝ nµy cã thÓ lµm t¨ng thêi gian sö dông cña tµi s¶n. Ngoµi ra, cßn cÇn kiÓm tra tÝnh thÝch hîp cña chi phÝ söa ch÷a vµ b¶o tr× b»ng c¸ch lÊy mÉu mét sè chi phÝ vµ ®èi chiÕu víi chøng tõ cã liªn quan nh­ ho¸ ®¬n cña ng­êi b¸n, phiÕu xuÊt kho vËt liÖu tù dïng cho viÖc söa ch÷a, c¸c tµi liÖu vÒ l­¬ng vµ tµi liÖu kh¸c cã liªn quan. §ång thêi nªn duyÖt xÐt l¹i c¸c chi phÝ tr¶ tr­íc hoÆc chi phÝ ph¶i tr¶ cã liªn quan ®Õn chi phÝ b¶o tr× vµ söa ch÷a ®Ó x¸c ®Þnh møc chi phÝ thùc tÕ. Cuèi cïng cã thÓ lËp ra mét b¶ng ph©n tÝch chi phÝ ph¸t sinh hµng th¸ng råi ®èi chiÕu víi sè ph¸t sinh cña n¨m tr­íc. BÊt cø chªnh lÖch träng yÕu nµo gi÷a sè liÖu cña c¸c th¸ng trong hai n¨m ®Òu cÇn lµm râ. 3.2.5. KiÓm tra c¸c nghiÖp vô ghi gi¶m tµi s¶n cè ®Þnh trong kú. Môc tiªu kiÓm tra lµ ®Ó xem liÖu cã tµi s¶n cè ®Þnh nµo bÞ thanh lý, nh­îng b¸n trong kú kh«ng ®­îc ph¶n ¸nh vµo sæ s¸ch kÕ to¸n hay kh«ng? Th«ng th­êng khi kiÓm tra c¸c nghiÖp vô ghi gi¶m TSC§ trong kú kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn c¸c b­íc c«ng viÖc sau ®©y: - NÕu cã mua thªm TSC§ míi trong n¨m th× ph¶i xem c¸c tµi s¶n cò cã bÞ mang ®i trao ®æi hay bÞ thanh lý kh«ng? - Ph©n tÝch tµi kho¶n thu nhËp bÊt th­êng ®Ó x¸c ®Þnh xem cã kho¶n thu nhËp nµo thu ®­îc tõ viÖc b¸n TSC§ hay kh«ng ? - NÕu cã s¶n phÈm bÞ ng­ng s¶n xuÊt trong n¨m th× cÇn ®iÒu tra vÒ viÖc sö dông c¸c thiÕt bÞ dïng cho viÖc s¶n xuÊt s¶n phÈm nµy? - Pháng vÊn c¸c nh©n viªn vµ qu¶n ®èc ph©n x­ëng ®Ó t×m xem cã tµi s¶n nµo ®­îc thanh lý trong n¨m hay kh«ng ? - Khi thanh lý tµi s¶n Nhµ m¸y cã lËp Héi ®ång thanh lý gåm c¸c thµnh viªn theo qui ®Þnh hiÖn hµnh kh«ng? - §iÒu tra c¸c kho¶n gi¶m vÒ b¶o hiÓm tµi s¶n, ®Ó xem liÖu cã ph¶i b¾t nguån tõ nguyªn nh©n gi¶m tµi s¶n hay kh«ng ? - §èi chiÕu gi÷a sè liÖu sæ s¸ch víi sè liÖu kiÓm kª ®Ó xem cã bÞ mÊt m¸t, thiÕu hôt tµi s¶n hay kh«ng? 3.2.6. KiÓm tra quyÒn së h÷u hîp ph¸p ®íi víi tµi s¶n cè ®Þnh §Ó kiÓm tra, kiÓm to¸n viªn cÇn thu thËp c¸c b»ng chøng cã liªn quan nh­ v¨n b¶n ph¸p lý vÒ quyÒn së h÷u tµi s¶n, c¸c ho¸ ®¬n ®ãng b¶o hiÓm, ho¸ ®¬n thuª, biªn nhËn khi tr¶ tiÒn cho c¸c tµi s¶n ®· bÞ thÕ chÊp. Khi thu thËp b»ng chøng ®èi víi c¸c bÊt ®éng s¶n, kiÓm to¸n viªn l­u ý ®Õn giÊy chøng nhËn quyÒn së h÷u ch­a h¼n lµ mét b»ng chøng vÒ së h÷u, bëi lÏ khi b¸n tµi s¶n cè ®Þnh th× giÊy chøng nhËn míi sÏ ®­îc lËp, nh­ng cã thÓ vÉn cßn giÊy chøng nhËn cò. Do vËy, b»ng chøng tèt nhÊt lµ truy t×m c¸c chøng tõ kh¸c cã liªn quan nh­ lµ ho¸ ®¬n nép thuÕ, c¸c hîp ®ång b¶o hiÓm, c¸c phiÕu thu tiÒn cho thuª - nÕu tµi s¶n ®em cho thuª, còng nh­ c¸c kho¶n chi ®Ó hoµn tr¶ vèn vµ l·i cho c¸c tµi s¶n ®em thÕ chÊp. Ngoµi ra, còng cÇn kiÓm tra c¸c hîp ®ång mua tµi s¶n ®Ó x¸c ®Þnh sè tiÒn cßn ch­a tr¶ cho ng­êi b¸n. 3.2.7. Xem xÐt c¸c hîp ®ång cho thuª TSC§ kiÓm tra doanh thu cho thuª. Khi kiÓm tra thu nhËp cho thuª ®éng s¶n, kiÓm to¸n viªn thu thËp c¸c ho¹ ®å chi tiÕt vÒ mäi bÊt ®éng s¶n vµ quan s¸t trùc tiÕp. Ho¹ ®å sÏ gióp cho kiÓm to¸n viªn ph¸t hiÖn nh÷ng tµi s¶n ®­îc khai lµ kh«ng sö dông, nh­ng thùc tÕ lµ ®· cho thuª vµ kh«ng ghi vµo sæ s¸ch kÕ to¸n. Ho¹ ®å cßn gióp kiÓm to¸n viªn ­íc tÝnh phÇn doanh thu cho thuª cña ®¬n vÞ. Ngoµi ra kiÓm to¸n viªn sÏ ph©n tÝch doanh thu cho thuª vµ so s¸ch víi hîp ®ång cho thuª vµ nhËt ký thu tiÒn. Cuèi cïng, cÇn xem viÖc h¹ch to¸n cã tu©n thñ c¸c chuÈn mùc kÕ to¸n hay kh«ng? Muèn vËy, kiÓm to¸n viªn chó ý xem xÐt cÈn thËn c¸c hîp ®ång cho thuª ®Ó x¸c ®Þnh xem kÕ to¸n cho ghi chÐp ®óng ®¾n hay kh«ng? MÆt kh¸c, nhê sù nghiªn cøu c¸c hîp ®ång, kiÓm to¸n viªn còng ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc c¸c chi phÝ nh­ ®iÖn n­íc, gas, ®iÖn tho¹i … sÏ do ai tr¶, vµ ®«i chiÕu víi tµi kho¶n chi phÝ cã liªn quan. 3.2.8 Thùc hiÖn c¸c thñ tôc ph©n tÝch. Do Nhµ m¸y cã ®Æc ®iÓm kinh doanh kh¸c víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt nªn kiÓm to¸n viªn ®· dïng c¸c thñ tôc ph©n tÝch sau: - Tû suÊt cña tõng lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh so víi tæng sè gi÷a c¸c n¨m. - Tû suÊt gi÷a tæng gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh víi gi¸ vèn hµng ho¸ b¸n ra cña c¸c n¨m. - So s¸nh gi÷a chi phÝ söa ch÷a, b¶o tr× cña tõng th¸ng víi cïng kú n¨m tr­íc. - So s¸nh gi¸ trÞ cña c¸c tµi s¶n mua trong n¨m víi n¨m tr­íc. - So s¸nh gi¸ trÞ cña c¸c tµi s¶n gi¶m trong n¨m víi n¨m tr­íc. CÇn chó ý lµ viÖc mua s¾m vµ thanh lý tµi s¶n cã thÓ cã sù thay ®æi rÊt lín gi÷a c¸c n¨m. Tuy nhiªn c¸c tû suÊt nµy vÉn gióp kiÓm to¸n viªn nhËn thøc vÒ xu h­íng thay ®æi vµ ph¸n xÐt tÝnh hîp lý chung. 3.2.9. Xem xÐt viÖc tr×nh bµy vµ khai b¸o. Theo qui ®Þnh hiÖn hµnh, trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, sè d­ cña tµi s¶n cè ®Þnh ®­îc tr×nh bµy riªng theo tõng lo¹i lµ TSC§ h÷u h×nh, TSC§ v« h×nh, TSC§ thuª tµi chÝnh, kho¶n môc hao mßn TSC§ còng ®­îc tr×nh bµy riªng theo tõng lo¹i nh­ trªn. Ngoµi ra ®¬n vÞ cßn cÇn ph¶i khai b¸o vÒ: - Nguyªn gi¸ cña TSC§ theo tõng nhãm vµo cuèi niªm ®é. - Tæng sè t¨ng, gi¶m cña tõng nhãm TSC§ trong kú kiÓm to¸n, lý do t¨ng, gi¶m chñ yÕu. - Gi¸ trÞ hao mßn cña tõng nhãm TSC§. - Gi¸ trÞ cßn l¹i cña tõng nhãm TSC§. - Ph­¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao. 3.3 KiÓm to¸n chi phÝ khÊu hao TSC§ cña Nhµ m¸y 3.3.1 §Æc ®iÓm cña chi phÝ khÊu hao. Kh¸c víi chi chi phÝ th«ng th­êng kh¸c, chi phÝ khÊu hao cã hai ®Æc ®iÓm riªng nh­ sau: - Tr­íc hÕt, chi phÝ khÊu hao cña Nhµ m¸y lµ mét lo¹i chi phÝ ­íc tÝnh. NghÜa lµ viÖc x¸c ®Þnh chi phÝ ph¶i trÝch h»ng n¨m lµ mét ­íc tÝnh chø kh«ng ph¶i lµ chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh. Ta biÕt r»ng møc khÊu hao phô thuéc vµo hai nh©n tè lµ nguyªn gi¸ vµ thêi gian tÝnh khÊu hao. Trong ®ã nguyªn gi¸ lµ mét nh©n tè kh¸ch quan cßn thêi gian khÊu hao l¹i phô thuéc vµ sù ­íc tÝnh cña ®¬n vÞ, chÝnh v× thÕ møc khÊu hao ph¶i trÝch mang tÝnh chÊt ­íc tÝnh. - Thø hai: KiÓm to¸n viªn sÏ kh«ng xem xÐt chi phÝ khÊu hao trong t­¬ng quan víi kiÓm so¸t néi bé nh­ c¸c lo¹i chi phÝ kh¸c. Mµ khi kiÓm to¸n TSC§, kiÓm to¸n viªn th­êng chó träng ®Õn viÖc x¸c ®Þnh sè d­ vµo cuèi thêi kho¸ còng nh­ kiÓm tra c¸c tµi s¶n t¨ng trong n¨m ®Ó x¸c ®Þnh vÒ møc khÊu hao. 3.3.2. Môc tiªu cña kiÓm to¸n khÊu hao. Môc tiªu chñ yÕu cña kiÓm to¸n khÊu hao lµ sù ®¸nh gi¸ hay sù ph©n bè. §Ó ®¸p øng môc tiªu nµy, kiÓm to¸n viªn cÇn xem xÐt ph­¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao vµ møc khÊu hao ®· trÝch ®Ó x¸c ®Þnh xem. - Ph­¬ng ph¸p vµ thêi gian tÝnh khÊu hao cã tu©n thñ theo qui ®Þnh hiÖn hµnh kh«ng. - Thêi gian tÝnh khÊu hao ®· ®¨ng ký cã ®­îc ¸p dông mét c¸ch nhÊt qu¸n hay kh«ng? NÕu cã thay ®æi cã ®­îc sù cho phÐp hay kh«ng ? - ViÖc tÝnh to¸n møc khÊu hao cã chÝnh x¸c kh«ng ? 3.3.3. Quy tr×nh kiÓm to¸n chi phÝ khÊu hao t¹i Nhµ m¸y do C«ng ty kiÓm to¸n VACO lËp vµ thùc hiÖn. 3.3.3.1 DuyÖt xÐt l¹i c¸c chÝnh s¸ch vÒ khÊu hao do Ban qu¶n lý ( Ban gi¸m ®èc ) v¹ch ra. - Xem xÐt c¸c ph­¬ng ph¸p sö dông cã phï hîp víi qui ®Þnh kh«ng? - Xem xÐt møc ®é sö dông TSC§ trong kú, ®Ó x¸c ®Þnh xem c­êng ®é sö dông tµi s¶n cã t¨ng cao hay gi¶m so víi møc b×nh th­êng hay kh«ng? NÕu cã møc khÊu hao cã ®­îc ®iÒu chØnh t­¬ng øng hay kh«ng? - Th¶o luËn víi c¸c nh©n viªn cã tr¸ch nhiÖm vÒ sù cÇn thiÕt thay ®æi thêi gian tÝnh khÊu hao, møc khÊu hao do hao mßn v« h×nh g©y ra. 3.3.3.2. Thu thËp vµ tù so¹n mét b¶ng ph©n tÝch tæng qu¸t vÒ khÊu hao. Chñng lo¹i Sè khÊu hao trÝch n¨m N Sè khÊu hao trÝch thªm cña nh÷ng TSC§ t¨ng trong n¨m N-1 Sè KH gi¶m cña nh÷ng TSC§ gi¶m trong n¨m N-1 Sè ph¶i trÝch trong n¨m N-1 1. Nhµ x­ëng 5.000.000 250.000 50.000 5.200.000 2. M¸y mãc 600.000 200.000 250.000 550.000 Céng ….. …… …… ……. Trong ®ã ghi sæ vÒ sè d­ ®Çu kú ( sè khÊu hao trÝch n¨m N sè khÊu hao trÝch trong n¨m, sè khÊu hao t¨ng, gi¶m trong n¨m vµ sè d­ cuèi kú, sè khÊu hao ph¶i trÝch n¨m N – 1 ) trªn c¬ së ®ã kiÓm to¸n viªn sÏ: - So s¸nh sè d­ ®Çu kú víi sè liÖu kiÓm to¸n n¨m tr­íc. - So s¸nh tæng sè khÊu hao t¨ng, gi¶m ë sè liÖu chi tiÕt víi tæng sè ghi trªn sæ c¸i. - So s¸nh tæng sè d­ cuèi kú trªn c¸c sæ chi tiÕt víi sè d­ cuèi kú trªn sæ c¸i. 3.3.3.3 KiÓm tra møc khÊu hao. - So s¸nh tû lÖ khÊu hao cña n¨m hiÖn hµnh víi n¨m tr­íc vµ ®iÒu tra c¸c chªnh lÖch (nÕu cã ). - TÝnh to¸n l¹i møc khÊu hao cho mét sè tµi s¶n vµ lÇn theo sè liÖu cña nã trªn sæ c¸i. Chó ý ph¸t hiÖn cã tr­êng hîp tµi s¶n ®· khÊu hao hÕt nh­ng vÉn cßn tiÕp tôc tÝnh khÊu hao. - So s¸nh sè ph¸t sinh cã cña tµi kho¶n Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh víi chi phÝ khÊu hao ghi trªn c¸c tµi kho¶n chi phÝ. 3.3.3.4 KiÓm tra c¸c kho¶n ghi gi¶m gi¸ trÞ hao mßn do thanh lý hay nh­îng b¸n tµi s¶n. - LÇn theo c¸c kho¶n ghi gi¶m nµy ®Õn c¸c b¶ng ph©n tÝch c¸c tµi s¶n gi¶m trong n¨m. - KiÓm tra tÝnh chÝnh x¸c cña viÖc tÝnh khÊu hao cho ®Õn ngµy nh­îng b¸n, thanh lý. 3.3.3.5. Xem l¹i c¸c v¨n b¶n míi nhÊt cã liªn quan ®Õn viÖc ®iÒu chØnh møc khÊu hao. C¸c v¨n b¶n qui ®Þnh ®Þnh møc trÝch khÊu hao lµ nh÷ng ®iÒu b¾t buéc kiÓm to¸n viªn ph¶i xem xÐt l¹i vÒ viÖc ®iÒu chØnh tû lÖ vµ møc khÊu hao cho phï hîp cña ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n. 3.3.3.6 Thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch ®èi víi khÊu hao. Khi tiÕn hµnh ph©n tÝch cã thÓ sö dông mét sè tû suÊt nh­ sau: - Tû suÊt gi÷a chi phÝ khÊu hao víi tæng nguyªn gi¸ TSC§ vµ so s¸nh víi n¨m tr­íc. - Tû suÊt gi÷a møc khÊu hao víi nguyªn gi¸ cña tõng nhãm tµi s¶n cè ®Þnh cña n¨m nay so víi n¨m tr­íc. - Th¶o luËn vÒ c¸c chªnh lÖch ph¸t sinh víi ®¬n vÞ ®Ó t×m kiÕm nguyªn nh©n g©y ra thiÕu hôt. 3.4 KiÓm to¸n TSC§ v« h×nh trong Nhµ m¸y. 3.4.1 §Æc ®iÓm cña TSC§ v« h×nh cña Nhµ m¸y. Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh cña Nhµ m¸y lµ mét kho¶n môc cã gi¸ trÞ rÊt lín n»m trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n vµ bao gåm nhiÒu lo¹i tµi s¶n kh¸c nhau, nh­ng chóng cã ®Æc ®iÓm chung lµ kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt, v× thÕ mµ viÖc x¸c ®Þnh khã h¬n c¸c tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh. Do ®ã, kiÓm to¸n viªn cÇn thu thËp c¸c b»ng chøng ®Ó x¸c ®Þnh vÒ sù t¨ng gi¶m cña nh÷ng tµi s¶n nµy. 3.4.2 Môc tiªu cña kiÓm to¸n TSC§ v« h×nh lµ t×m ra nh÷ng sai sãt mµ Nhµ m¸y gÆp ph¶i trong viÖc ph©n lo¹i chi phÝ th­êng víi chi phÝ khÊu hao TSC§ v« h×nh sao cho hîp lý. 3.4.3 Qui tr×nh kiÓm to¸n TSC§ v« h×nh. 3.4.3.1 §Ó kiÓm to¸n kho¶n môc nµy cña Nhµ m¸y kiÓm to¸n viªn b¾t ®Çu b»ng viÖc ph©n tÝch chi tiÕt c¸c kho¶n t¨ng gi¶m tõng lo¹i. - §èi víi nh÷ng tr­êng hîp ghi t¨ng th× cÇn thu thËp c¸c b»ng chøng cã liªn quan. VÝ dô nh­ phiÕu chi, biªn b¶n mua “ hîp ®ång kinh tÕ” … nh»m môc ®Ých x¸c minh r»ng ®©y lµ tµi s¶n chø kh«ng ph¶i lµ chi phÝ vµ c¸c chi phÝ bá ra mua TSC§ v« h×nh lµ ®óng theo qui ®Þnh cña C«ng ty. VÝ dô: C«ng ty mua mét b¶n quyÒn s¸ng chÕ m¸y ph¸t ®iÖn cña tæ m¸y sè 8 vÒ ®Ó thay thÕ cho tæ m¸y cò tr­íc ®©y cña Liªn X«, víi ®èi t¸c lµ mét C«ng ty ®iÖn lùc cña §øc víi gi¸ lµ: 1.500.000 USD sau khi hai bªn ®· ®ång ý víi nhau. VËy chi phÝ nµy ®­îc ghi t¨ng vµo kho¶n môc TSC§ v« h×nh víi cïng gi¸ trÞ lµ hîp lý. - Bªn c¹nh ®ã kiÓm to¸n viªn còng thu thËp c¸c b»ng chøng cã liªn quan ®Õn viÖc ghi gi¶m c¸c TSC§ v« h×nh. VÝ dô: Biªn b¶n quyÒn s¸ng chÕ l¾p ®Æt m¸y biÕn ¸p 350 KV cho C«ng ty ®iÖn lùc II víi gi¸ 50.000 USD. VËy gi¸ trÞ TSC§ v« h×nh ®· bÞ gi¶m ®i. §Ó kiÓm tra ®­îc viÖc t¨ng, gi¶m TSC§ v« h×nh cña Nhµ m¸y kiÓm to¸n viªn th­êng ph¶i xem xÐt ®Õn c¸c kho¶n môc chi phÝ vµ ph©n lo¹i chi phÝ sau ®ã xÕp tõng lo¹i chi phÝ ®ã theo c¸c kho¶n môc ®Ó ph©n ®Þnh râ ®©u lµ chi phÝ th­êng vµ ®©u lµ chi phÝ h×nh thµnh TSC§ v« h×nh. 3.4.3.2 Cuèi cïng kiÓm to¸n viªn kiÓm tra tÝnh hîp lý chung cña viÖc tÝnh khÊu hao TSC§ v« h×nh. Sau khi ph©n lo¹i c¸c chi phÝ h×nh thµnh nªn TSC§ v« h×nh cña Nhµ m¸y vµ c¸c giÊy tê ( b»ng chøng ) x¸c thùc ®ã lµ nh÷ng TSC§ v« h×nh ®Ých x¸c. KiÓm to¸n viªn lÇn theo c¸c kho¶n môc TSC§ v« h×nh nµy ®Ó xem ph­¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao cña Nhµ m¸y cã hîp lý kh«ng vµ cã ®­îc tÝnh to¸n chÝnh x¸c hay kh«ng. VÝ dô: Nhµ m¸y cã c¸c TSC§ v« h×nh sau: - Chi phÝ mua b¶n quyÒn s¸ng chÕ lµ: 20.000.000 USD Chi phÝ lîi thÕ th­¬ng m¹i ë bé kinh doanh du lÞch: 500.000 USD Theo qui ®Þnh cña Nhµ n­íc vµ Tæng C«ng ty ®iÖn lùc th× Nhµ m¸y ®­îc phÐp tÝnh khÊu hao nh÷ng TSC§ v« h×nh nµy tõ 4 – 40 n¨m. V× vËy mçi kú Nhµ n­íc ph¶i trÝch mét kho¶n khÊu hao lµ t­¬ng ®èi lín. §Ó xem Nhµ m¸y cã ¸p dông ®óng qui t¾c hay kh«ng. KiÓm to¸n viªn ®¸nh gi¸ viÖc tÝnh to¸n còng nh­ viÖc thùc hiÖn qui chÕ cña Nhµ m¸y. 4. Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm rót ra tõ qu¸ tr×nh kiÓm to¸n t¹i Nhµ m¸y. 4.1 Qui tr×nh kiÓm to¸n. - Trong kiÓm to¸n TSC§ vµ chi phÝ khÊu hao t¹i Nhµ m¸y cña C«ng ty kiÓm to¸n VACO ta thÊy c¸c qui tr×nh kiÓm to¸n ®Òu ®· ®­îc lËp thµnh mét ch­¬ng tr×nh tõ ®Çu. V× vËy, ®Ó ­íc l­îng mét mÉu ban ®Çu cho mét qui tr×nh th­êng lµ khã kh¨n ®Ó phï hîp víi tõng ®¬n vÞ kinh doanh (kh¸ch hµng kiÓm to¸n ) th× cÇn cã nh÷ng qui tr×nh hîp lý ®èi víi tõng lo¹i h×nh kinh doanh. MÆt kh¸c ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy c¸c nhµ lËp tr×nh ph¶i më réng ph¹m vi ph©n tÝch vµ cÇn thiÕt kÕ c¸c b¶ng c©u hái s½n ®Ó pháng vÊn bé m¸y kiÓm so¸t néi bé cña tõng ®¬n vÞ ®Ó tiÕt kiÖm thêi gian vµ ®Ó gi¶m thiÓu phÝ kiÓm to¸n cho kh¸ch hµng. C«ng ty kiÓm to¸n sau khi nhËn th­ mêi kiÓm to¸n nªn t×m hiÓu vÒ C«ng ty kh¸ch hµng, lo¹i h×nh kinh doanh, bé m¸y qu¶n lý còng nh­ bé m¸y kiÓm so¸t néi bé vµ bé m¸y kÕ to¸n ®Ó thiÕt lËp ra mét b¶ng c©u hái pháng vÊn tõng ®èi t­îng tr­íc khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n. Sau ®ã chñ nhiÖm kiÓm to¸n cã thÓ cïng víi c¸c nh©n viªn ( kiÓm to¸n viªn ) hay trî lý kiÓm to¸n thiÕt lËp mÉu ®Ó kiÓm to¸n cho phï hîp. - C«ng ty kiÓm to¸n VACO lµ C«ng ty kiÓm to¸n hµng ®Çu ë ViÖt Nam, víi chÊt l­îng kiÓm to¸n cao, c¸c thiÕt bÞ dông cô dïng trong kiÓm to¸n lµ hiÖn ®¹i. Sau ®©y lµ qui tr×nh sö dông ph­¬ng ph¸p ®iÖn tö hãa trong kiÓm to¸n cña C«ng ty. Ph­¬ng ph¸p d÷ liÖu kh¶o s¸t (S¬ ®å 5) Ch­¬ng tr×nh m¸y tÝnh cña KTV Sau khi ­íc l­îng mÉu cÇn kiÓm tra (c¸c nghiÖp vô cÇn ®­îc kiÓm to¸n (4) C¸c kÕt qu¶ xö lý thùc tÕ d­íi h×nh thøc cã thÓ thÊy ®­îc HÖ thèng m¸y tÝnh cña ®¬n vÞ kh¸c hµng ®­îc kiÓm to¸n NhËp (1) (2) (5) Sè liÖu hå s¬ gèc cña kh¸ch hµng (3) Qu¸ tr×nh so s¸nh c¸c kÕt qu¶ cña KTV (6) (9) (7) KÕt luËn hoÆc kÕt qu¶ xö lý C¸c kÕt qu¶ xö lý ®· tÝnh tr­íc (8) Ph­¬ng ph¸p ch­¬ng tr×nh m¸y tÝnh cña c¸c kiÓm to¸n viªn (S¬ ®å 6) KÕt qu¶ thùc tÕ tÝnh ®­îc d­íi d¹ng ®Ó däc HÖ thèng m¸y tÝnh cña kh¸ch hµng hoÆc cña KTV D÷ liÖu cña kh¸ch hµng KTV sö dông c¸c kÕt qu¶ ®Ó so s¸nh víi d÷ kiÖn cña kh¸ch hµng hoÆc lµm thªm c¸c kh¶o s¸t kiÓm to¸n Ch­¬ng tr×nh m¸y tÝnh cña KTV Kh¸i qu¸t qui tr×nh nh­ sau: Sau khi göi c¸c c©u hái pháng vÊn ®Õn c¸c bé phËn ®Æc biÖt lµ bé m¸y kiÓm s¸t néi bé, chñ nhiÖm kiÓm to¸n chän mÉu vµ nhËp vµo ch­¬ng tr×nh m¸y tÝnh cña kiÓm to¸n viªn tõ m¸y tÝnh cña Nhµ m¸y sau khi ®èi chiÕu víi sè liÖu hå s¬ gèc cña kh¸ch hµng vµ m¸y tÝnh cña kiÓm to¸n viªn sÏ ph©n tÝch tõ mÉu ®· chän so s¸nh víi kÕt qu¶ xö lý tõ tr­íc ®Ó ®­a ra kÕt luËn. 4.2 Bè trÝ nh©n lùc trong cuéc kiÓm to¸n. Bè trÝ nh©n sù cho mét cuéc kiÓm to¸n lµ rÊt quan träng trong ®ã chñ nhiÖm kiÓm to¸n lµ ng­êi lËp ra sao cho c«ng viÖc kiÓm to¸n diÔn ra nhanh nhÊt, hîp lý vµ phÝ tæn lµ thÊp nhÊt ®èi víi kh¸ch hµng. Sau khi t×m hiÓu ®­îc ®Æc ®iÓm kinh doanh còng nh­ bé m¸y qu¶n lý vµ ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n cña kh¸ch hµng th× viÖc bè trÝ nh©n sù ®Ó chuÈn bÞ kiÓm to¸n cÇn ph¶i ®­îc lËp ra víi bao nhiªu kiÓm to¸n viªn chuyªn vÒ lÜnh vùc tµi chÝnh kÕ to¸n, bao nhiªu chuyªn gia … lµ ®ñ cho mét cuéc kiÓm to¸n. Vµ tuú tõng møc ®é phøc t¹p cña mçi ®¬n vÞ kinh doanh mµ cÇn ®Õn c¸c chuyªn viªn kü s­ nghiªn cøu vÒ lÜnh vùc kinh doanh ®ã ®Ó kiÓm tra lµ phï hîp. KÕt luËn: §Ó thùc hiÖn thµnh c«ng mét cuéc kiÓm to¸n cÇn cã nhiÒu nh©n tè, trong ®ã con ng­êi vµ ph­¬ng tiÖn lµ cÇn thiÕt nhÊt ®Ó dÞch vô cung cÊp ngµy cµng ®­îc hoµn thiÖn phï hîp víi tõng doanh nghiÖp th× kiÓm to¸n viªn kh«ng ngõng häc tËp kinh nghiÖm tõ thùc tÕ vµ cÇn ph¶i nghiªn cøu t×m tßi c¸c ph­¬ng ph¸p sao cho chÊt l­îng kiÓm to¸n ngµy cµng cao, ®¸p øng víi nhu cÇu cña c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ hiÖn nay.  Nghiªn cøu t×m tßi vµ häc hái kinh nghiÖm thùc tÕ cña mçi sinh viªn lµ mét phÇn cña qu¸ tr×nh häc tËp ®Ó viÕt ®Ò ¸n m«n häc cña m×nh. Sinh viªn ®· nghiªn cøu vµ häc hái kinh nghiÖm ®­îc nh÷ng g× lµ tuú ë nh÷ng lÜnh vùc mµ m×nh chän häc. §Ó cã ®­îc ®Ò ¸n nµy em còng nh­ c¸c b¹n ®· tham kh¶o tµi liÖu, häc hái kinh nghiÖm tõ nh÷ng ng­êi ®i tr­íc sau ®ã viÕt theo ý mµ m×nh hiÓu lµ nh÷ng c¸i g× ë ngoµi thùc tÕ c¸c kiÓm to¸n viªn th­êng lµm. Do thêi gian ng¾n, tr×nh ®é hiÓu biÕt cßn h¹n hÑp nªn trong bµi viÕt kh«ng tr¸nh ®­îc nh÷ng sai sãt.Em rÊt mong ®­îc sù gãp ý cña quý thÇy c« vµ c¸c b¹n gióp em hiÓu râ h¬n víi nh÷ng g× cßn v­íng m¾c ch­a gi¶i quyÕt ®­îc trong bµi viÕt. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n./.