Đề tài Bàn về yếu tố văn hoá trong doanh nghiệp Việt Nam thời hội nhập

ang rÊt thiÕu, thiÕu, kh«ng muèn, kh«ng cÇn liªn kÕt- ®ã chÝnh lµ dÊu hiÖu khëi ®Çu cho sù thÊt b¹i cña chóng ta trªn s©n ch¬i toµn cÇu, bëi nÕu suy cho cïng th× nguån gèc cña søc m¹nh c¹nh tranh chÝnh lµ liªn kÕt. ChØ cã 12% DN cã tinh thÇn hîp t¸c tèt, nh­ng kÐm th× cã tíi 52%, c¸c DN cã uy tÝn quèc tÕ chØ chiÕm 4% vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh quèc tÕ kh¸ lµ 8% (3) VÒ chÊt l­îng qu¶n trÞ kinh doanh ë n­íc ta cßn thÊp so víi tr×nh ®é khu vùc, nhÊt lµ qu¶n trÞ vÒ chiÕn l­îc c¹nh tranh, chiÕn l­îc ph¸t triÓn sp g¾n víi tÇm nh×n dµi h¹n ®Ó ®Þnh h­íng cho DN. Theo WEF, xÕp h¹ng vÒ ®iÒu hµnh vµ chiÕn l­îc cÊp c«ng ty, ViÖt Nam ë tèp cuèi b¶ng, 2004: 81/140 quèc gia vµ vïng l·nh thæ tham gia xÕp h¹ng, 2005: 81/117. VÒ qu¶n trÞ nh©n lùc cã tiÕn bé b­íc ®Çu nh­ng cßn rÊt thÊp so víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ ph¸t triÓn kh«ng ®Òu gi÷a c¸c lo¹i h×nh DN(4). 2.2.2.3. NhËn thøc cña ®éi ngò doanh nh©n ViÖt Nam vÒ v¨n hãa doanh nghiÖp PhÇn ®«ng ng­êi ViÖt Nam coi “ v¨n ho¸” nh­ mét tÝnh tõ, tøc lµ xem v¨n ho¸ nh­ “ tr×nh ®é cao trong sinh ho¹t v¨n ho¸ x· héi, biÓu hiÖn cña v¨n minh” (VD: sèng cã v¨n ho¸)(6),thiªn vÒ yÕu tè tinh thÇn ®Ó chØ sù hoµn h¶o. ChÝnh v× g¸n cho tõ VH ý nghÜa mü häc nh­ vËy, nªn phÇn ®«ng c¸c doanh nghiÖp, khi ®­îc hái vÒ VHDN cña m×nh, ®Òu t×m c¸ch nÐ tr¸nh v× sî bÞ ph¸t hiÖn ra nh÷ng khÝa c¹nh cßn khiÕm khuyÕt trong viÖc kinh doanh cña m×nh. HÇu hÕt doanh nghiÖp ViÖt Nam (58.6%) ®ång nhÊt kh¸i niÖm VHDN víi ®¹o ®øc kinh doanh, h¬n 10% doanh nghiÖp cßn ®ång nhÊt v¨n ho¸ doanh nghiÖp víi v¨n ho¸ d©n téc (7). NhiÒu c«ng ty ®· nhËn thøc ®­îc VHDN lµ g× nh­ng l¹i rÊt m¬ hå trong viÖc x¸c ®Þnh c¸c gi¸ trÞ VH cña c«ng ty m×nh. PhÇn lín hä ®ång nhÊt nÒn VHDN víi nh÷ng ho¹t ®éng ë bÒ næi: trang phôc, s¶n phÈm, c¸ch thøc x­ng h«…mµ hÇu hÕt ch­a cã ®Þnh h­íng x©y dùng VHDN râ rµng, dùa trªn c¸c nÒn t¶ng c¨n b¶n, nÐt ®Æc thï cña DN. Kh¸i niÖm v¨n ho¸ doanh nghiÖp míi chØ du nhËp vµo ViÖt Nam tõ nh÷ng n¨m 95-96,v× thÕ, ®©y vÉn lµ vÊn ®Ò kh¸ míi mÎ, ch­a cã mét chuÈn mùc thèng nhÊt, nhiÒu khi VHDN ®­îc h×nh thµnh mét c¸ch v« thøc. NhiÒu doanh nghiÖp cßn cho r»ng viÖc duy tr× v¨n ho¸ doanh nghiÖp lµ tèn kÐm, ngoµi tÇm cho phÐp cña ng©n quü, lµ “phó quý sinh lÔ nghÜa”,… Mét sè l­îng khiªm tèn ®­îc biÕt ®Õn nh­ ®iÓn h×nh vÒ ®Çu t­ cho v¨n ho¸ doanh nghiÖp lµ c¸c c«ng ty lín hoÆc ¨n lªn lµm ra trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y: FPT, §ång T©m, Mai Linh, cµ phª Trung Nguyªn…vµ c¸c gi¸m ®èc cña c¸c c«ng ty nµy ®Òu cho r»ngVHDN chÝnh lµ yÕu tè cèt lâi quyÕt ®Þnh thµnh c«ng cña hä. Theo thèng kª ch­a ®Çy ®ñ, n­íc ta cã kho¶ng h¬n 200.000 DN,tÝnh trung b×nh cø 800 ng­êi ViÖt Nam míi cã mét doanh nh©n(11). Víi sè l­îng ®«ng ®¶o, ho¹t ®éng n¨ng ®éng trªn th­¬ng tr­êng, cã mÆt trong c¸c cuéc ®µm ph¸n, héi chî quèc tÕ… doanh nh©n lµ ng­êi ®¹i diÖn ®a d¹ng vµ cã hiÖu qu¶ cho v¨n ho¸ cña mét n­íc. HiÖn nay ®· xuÊt hiÖn mét tÇng líp doanh nh©n míi, ®­îc ®µo t¹o, cã hoµi b·o vµ ®ang v­¬n lªn m¹nh mÏ. G¾n bã s©u s¾c víi ®Êt n­íc, víi d©n téc, kh¸t khao ®ãng gãp ®Ó t¹o viÖc lµm vµ ®em l¹i phån vinh cho ®Êt n­íc, nh÷ng §Æng Lª Nguyªn Vò, nhµ t¹o mÉu Minh H¹nh, Tr­¬ng Gia B×nh,… lµ mét trong nh÷ng ng­êi ­u tó ®ã. Doanh nghiÖp ViÖt Nam ®ang rÊt n¨ng ®éng n¾m b¾t c¬ héi vµ hä ®ang cã mét c¸i “ tÇm” v¨n ho¸ víi kho¶ng 70% doanh nh©n cã tuæi ®êi 45. ChÝnh c«ng cuéc ®æi míi ®· s¶n sinh ra hä, nhÊt lµ nh÷ng doanh nh©n trÎ. Tuy nhiªn, ph¶i thõa nhËn mét thùc tÕ lµ nhËn thøc cña DN cña chóng ta hiÖn nay ®èi víi viÖc gia nhËp WTO cßn rÊt h¹n chÕ, kh¶ n¨ng tiÕp cËn c¸c nguån th«ng tin, kh¶ n¨ng tiÕp xóc víi quèc tÕ…thùc sù ch­a nhiÒu, tÝnh minh b¹ch vÒ th«ng tin tµi chÝnh ë nhiÒu DN ViÖt Nam vµ c«ng t¸c kiÓm to¸n, kÕ to¸n vÉn cßn ë møc ®é ch­a cao. Trong khi ®ã, ®· héi nhËp th× ®ßi hái vÒ vÊn ®Ò nµy rÊt cao, muèn héi nhËp thµnh c«ng th× ta ph¶i tù n©ng tÇm héi nhËp cña chÝnh m×nh. Nh÷ng tÖ xÊu nh­: lµm hµng gi¶, trèn lËu thuÕ, Ðp gi¸, gian lËn gi¸… sÏ ph­¬ng h¹i kh«ng nhá ®Õn sù ph¸t triÓn cña DN. ChØ riªng mét viÖc nhá nh­ qu¶ng c¸o vµ b¸n hµng trung thùc, kh«ng ®­a s¶n phÈm khuyÕt tËt ®Õn tay ng­êi tiªu dïng… còng ph¶n ¸nh VHDN, n©ng cao uy tÝn vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. NhiÒu doanh nh©n ViÖt Nam suy nghÜ, ®· dÊn th©n vµo doanh tr­êng, kho¸c vµo m×nh c¸i nghiÖp lµm doanh nh©n th× môc ®Ých cuèi cïng lµ c«ng viÖc lµm ¨n ph¶i… sinh l·i( cã lÏ còng v× quan ®iÓm nµy mµ nhiÒu ng­êi coi c¸c gi¸m ®èc DN nhµ n­íc kh«ng ph¶i lµ doanh nh©n mµ chØ lµ nhµ qu¶n lý ¨n l­¬ng gi¸m ®èc ®iÒu hµnh mµ th«i). Môc ®Ých kinh doanh cña mçi doanh nh©n ViÖt Nam hiÖn nay còng rÊt ®a d¹ng vÒ tÝnh chÊt, bëi v× lÏ sèng cña con ng­êi lµ ®a d¹ng, phong phó nhiÒu mµu vÎ, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn héi nhËp quèc tÕ ngµy cµng s©u réng, thÓ chÕ kinh tÕ còng ®ang ®­îc hoµn thiÖn tõng b­íc. Qua c¸c cuéc ®iÒu tra x· héi häc, cã thÓ thÊy mét sè khuynh h­íng næi bËt: cã ng­êi chØ mong kiÕm ®­îc nhiÒu tiÒn, còng cã ng­êi muèn qua kinh doanh mµ, cã danh tiÕng lín, uy tÝn vµ ®Þa vÞ x· héi cao, cã ng­êi kinh doanh v× khao kh¸t tù hoµn thiÖn b¶n th©n, cã ý chÝ m¹nh vÒ sù ph¸t triÓn tù do cña con ng­êi trong chÕ ®é x· héi míi… Ngoµi bÊt tr¾c vÒ vèn vµ sù c¹nh tranh gay g¾t trªn thÞ tr­êng, DN t­ nh©n ViÖt Nam ph¶i ®èi mÆt víi qu¸ nhiÒu khã kh¨n, trë ng¹i, hiÓm nguy tõ rÊt nhiÒu phÝa trong kinh doanh: gom vèn, t×m mÆt b»ng kinh doanh, sù rèi r¾m vµ thiÕu ¨n khíp víi nhau cña hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p quy, lµm viÖc víi mét sè quan chøc nhµ n­íc t¾c tr¸ch, quan liªu…MÆc dÇu t¹o ra viÖc lµm, ®em l¹i thu nhËp chÝnh ®¸ng cho ng­êi lao ®éng, nép thuÕ, tham gia c¸c ho¹t ®éng tõ thiÖn vµ b¶o trî x· héi, doanh nh©n vÉn bÞ coi lµ “ kÎ Ých kû”, “ chØ lµm giµu cho b¶n th©n m×nh” mét c¸ch v« c¨n cø. Thµnh kiÕn cña x· héi phæ biÕn ®Õn møc, trªn phim ¶nh, t¸c phÈm v¨n häc, nÕu cã vai “Gi¸m ®èc DN t­ nh©n” th× ®ã ph¶i lµ mét kÎ l­u manh, lµm ¨n liÒu lÜnh vµ lõa ®¶o, ®åi b¹i vÒ ®¹o ®øc, sèng bu«ng th¶, t¸ng tËn l­¬ng t©m, vi ph¹m ph¸p luËt. Cßn nÕu cã nãi ®Õn t¨ng gi¶m gi¸ th× th­êng quy cho lµ t¹i “ bän t­ th­¬ng Ðp gi¸” hoÆc “ t­ th­¬ng ®Çu c¬”… Sù nhÉn nhôc chÞu ®ùng,kiªn tr×, bÒn gan kinh doanh ph¶i ®­îc coi lµ mét ®øc tÝnh quan träng cña doanh nh©n ngµy nay, mét gi¸ trÞ v¨n ho¸ cña sù chÞu ®ùng vµ thÝch nghi. Mét DN thu hót hµng ngµn lao ®éng, nép thuÕ hµng tr¨m tû ®ång mçi n¨m kh«ng thÓ bÞ ®èi xö thiÕu VH, cÇn ®­îc t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó hä ®­îc lao ®éng vµ cèng hiÕn. Tuy nhiªn, thêi gian gÇn ®©y, trong x· héi ViÖt Nam ®· vµ ®ang nhen nhãm nh÷ng luång t­ t­ëng tÝch cùc, nhËn ra vµ ngµy cµng tr©n träng vai trß, mét gi¸ trÞ x· héi cña nh÷ng th­¬ng nh©n h¬n thÓ hiÖn qua c¸ch mµ x· héi t«n vinh mét nhµ DN lµ Doanh nh©n. Nh÷ng con ng­êi kh«ng chØ thµnh c«ng trong sù nghiÖp kinh doanh mµ cßn cã mét uy tÝn x· héi cao, gãp phÇn x©y dùng ®êi sèng vËt chÊt, kinh tÕ cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña mét d©n téc, mét chÕ ®é. ChÊt l­îng s¶n phÈm, kiÓu d¸ng, ch÷ tÝn trong quan hÖ kinh doanh lµ nh÷ng bé phËn cÊu thµnh cña VH doanh nh©n. HiÓu biÕt, kiÕn thøc chuyªn m«n vµ VH vÒ d©n téc m×nh vµ c¸c d©n téc kh¸c, n¨ng lùc ngo¹i ng÷, sù lÞch thiÖp lµ nh÷ng yÕu tè cÇn thiÕt cña mét doanh nh©n cã VH. Tuy vËy, ®a sè doanh nh©n ViÖt Nam Ýt ®äc s¸ch, Ýt sö dông email vµ Ýt truy cËp th«ng tin trªn internet, kinh nghiÖm l·nh ®¹o cßn qu¸ máng, kiÕn thøc vÒ thÞ tr­êng quèc tÕ, vÒ kinh tÕ cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn còng cßn s¬ sµi. NÕu c¸c DN ViÖt Nam kh«ng tù trang bÞ cho m×nh ®Çy ®ñ tri thøc cÇn thiÕt vµ kh«ng cã tÇm nh×n xa vµ réng th× thùc khã lßng cã ®ñ søc c¹nh tranh víi thÕ giíi. PhÇn lín c¸c doanh nh©n ViÖt Nam giµnh qu¸ nhiÒu thêi gian cho c¸c ho¹t ®éng giao tÕ, vui ch¬i víi b¹n bÌ, ch­a biÕt ph©n bæ quü thêi gian hîp lý cho gia ®×nh, trong khi chÝnh nh÷ng sinh ho¹t gia ®×nh sÏ ®em l¹i sù th­ gi·n cho con ng­êi vµ møc th¨ng b»ng trong c«ng viÖc hµng ngµy. Cuéc sèng vµ lµm viÖc qu¸ c¨ng th¼ng th­êng dÉn ®Õn Stress, lµm nªn nh÷ng c¸ch øng xö nãng véi, ®éc ®o¸n, hay c¸u g¾t víi nh©n viªn. HÇu hÕt c¸c doanh nh©n ViÖt Nam n¾m gi÷ chøc vô cao kh«ng cã lÞch lµm viÖc khoa häc nh­ c¸c ®ång nghiÖp cña hä ë n­íc ngoµi. LÞch lµm viÖc ch­a ph¶n ¸nh c¸c ch­¬ng tr×nh ­u tiªn vµ träng ®iÓm cña c«ng ty, ch­a dµnh nhiÒu thêi gian trong n¨m ®Ó tham dù c¸c buæi héi th¶o trong n­íc hoÆc quèc tÕ, hoÆc häp víi c¸c ban, ngµnh, chuyªn gia t­ vÊn ®Ó th¶o luËn c¸c vÊn ®Ò ph¸t triÓn c«ng ty mang tÝnh chiÕn l­îc, th­êng thiªn vÒ c¸c c«ng viÖc sù vô, hµng ngµy, th­êng mang tÝnh bÞ ®éng. Mét ®Æc ®iÓm th­êng thÊy ë c¸c doanh nh©n n¾m gi÷ c¸c vai trß l·nh ®¹o t¹i ViÖt Nam lµ tËp qu¸n quan liªu, thiÕu trong s¸ng trong qu¶n lý vµ ch­a kh¸ch quan trong tuyÓn dông. NÕu kh«ng ch÷a trÞ, chÝnh nh÷ng chøng bÖnh nµy sÏ lµm thui chét trÝ tuÖ, n¨ng lùc, sù s¸ng t¹o, tÝnh c¹nh tranh vµ ®µ ph¸t triÓn cña mçi c«ng ty- mét c«ng viÖc kh«ng thÓ ®¬n gi¶n trong mét sím mét chiÒu, vµ chÝnh DN ph¶i tù ch÷a. Theo ­íc tÝnh cña Tæng côc thèng kª, cã tíi h¬n 90% tæng sè DN ë VN thuéc quy m« võa vµ nhá vµ mçi n¨m cã tíi gÇn 90% lao ®éng trong tæng sè lao ®éng cã viÖc ®­îc sö dông t¹i c¸c DN nµy. Trong khi tû lÖ nh÷ng nhµ qu¶n lý DN võa vµ nhá ®· qua ®µo t¹o mét c¸ch c¬ b¶n rÊt thÊp, kh«ng Ýt ng­êi ch­a hÕt tr×nh ®é PTTH, ch­a ®­îc ®µo t¹o qua mét ch­¬ng tr×nh qu¶n lý nµo(8). 2.2.2.4. Mét sè ®iÓn h×nh ph¸t huy VHDN ë ViÖt Nam Do ¸p lùc cña c¹nh tranh vµ ¶nh h­ëng trùc tiÕp cña thÞ tr­êng Quèc tÕ ®Õn viÖc tån t¹i cña b¶n th©n DN, nªn nh×n chung vµ DN bu«c ph¶i t×m kiÕm cho m×nh nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng, kh¶ n¨ng c¹nh tranh. Trong ®ã cã c¸ch tiÕp cËn VHDN. §iÒu thÊy râ ë mét sè DN lµ ý thøc x©y dùng gi¸ trÞ cña tæ chøc mµ träng t©m lµ yÕu tè con ng­êi trong dÞch vô… Hä ®· tõng b­íc g©y dùng vµ b¶o vÖ tªn tuæi cña DN m×nh. Nhê vËy, ®· n©ng cao h¬n nhËn thøc cña c¸n bé c«ng nh©n viªn vÒ hiÖu qu¶ vµ chÊt l­îng c«ng viÖc. Cã thÓ nãi v¨n ho¸ ®· ®­îc sö dông ®Ó t¨ng tÝnh hiÖu qu¶ vµ c¹nh tranh cña DN trªn thÞ tr­êng. Sau ®©y lµ vÝ dô vÒ c«ng t¸c x©y dùng vµ ph¸t huy yÕu tè v¨n ho¸ trong kinh doanh cña mét sè ®¹i gia ë ViÖt Nam. V¨n hãa FPT Cã thÓ nãi FPT thµnh c«ng do biÕt x©y dùng VHDN, dùa trªn sù kÕ thõa v¨n ho¸ truyÒn thèng, vµ häc hái cã chän läc kinh nghiÖm tõ c¸c DN thµnh ®¹t trªn ThÕ giíi trong lÜnh vùc c«ng nghÖ th«ng tin. V¨n ho¸ FPT cã ®Æc tr­ng sau: Sù kÕ thõa v¨n ho¸ d©n téc. Khëi ®Çu cho chiÕn l­îc ph¸t triÓn c«ng ty, Ban Gi¸m ®èc FPT ®· cho x©y dùng mét m« h×nh, ®­îc gäi n«m na lµ “ chiÕn tranh nh©n d©n” trong ®ã toµn c«ng ty ®­îc bè trÝ theo kiÓu qu©n ®éi, vµ cã phèi hîp chÆt chÏ víi m«i tr­êng bªn ngoµi. V× vËy trong c«ng ty cã nhãm ho¹t ®éng d­íi c¸c tªn gäi tiÓu ®éi trinh s¸t ( nghiªn cøu thÞ tr­êng); bé ®éi chñ lùc ( lËp tr×nh viªn); c©u l¹c bé sü quan ( l·nh ®¹o bé phËn)…ý t­ëng nµy h×nh thµnh tõ qu¸ tr×nh nghiªn cøu lÞch sö ViÖt Nam, còng nh­ tham kh¶o ý kiÕn c¸c nhµ cè vÊn. FPT thÊy r»ng, trong lÞch sö ViÖt Nam nh÷ng trang oanh liÖt nhÊt, thu phôc lßng ng­êi nhÊt ®Òu ®­îc t¹o nªn nhê søc m¹nh cña nh©n d©n, th«ng minh m­u trÝ, lÊy yÕu th¾ng m¹nh, Ýt ®Þch nhiÒu, cã sù phèi hîp tiÕn c«ng cña toµn bé nh©n d©n. Tõ ®ã Ban Gi¸m ®èc cho r»ng c«ng nghÖ th«ng tin nãi chung vµ lÜnh vùc s¶n xuÊt phÇn mÒm nãi riªng quan niÖm “ chiÕn tranh nh©n d©n” cã thÓ hiÓu nh­ sau: chóng ta kh«ng cã ®­îc kinh nghiÖm Quèc tÕ nh­ c¸c c«ng ty kh¸c cña c¸c n­íc t­ b¶n, nh­ng xÐt vÒ con ng­êi, FPT cã nh÷ng lËp tr×nh viªn nhiÖt t×nh vµ søc s¸ng t¹o lín. NÕu chuÈn bÞ tèt vÒ viÖc th¨m dß vµ trinh s¸t liªn tôc th× sÏ tiÕt kiÖm ®­îc rÊt nhiÒu c«ng søc. Vµ thùc tÕ ®· chøng tá tÝnh ®óng ®¾n cña chiÕn l­îc nµy. FPT cßn tÝch cùc nç lùc tæ chøc nh÷ng ho¹t ®éng kû niÖm ngµy lÔ lín cña ®Êt n­íc, víi môc ®Ých «n l¹i truyÒn thèng d©n téc vµ gi¸o dôc cho c¸n bé c«ng nh©n viªn trong c«ng ty lßng yªu n­íc, vµ yªu chÝnh c«ng ty cña m×nh. C¸c ho¹t ®éng kû niÖm ngµy 30/04, 01/05,02/09,27/07…®­îc tæ chøc ®Òu ®Æn vµ ®iÒu ®¸ng nãi lµ c¸c ho¹t ®éng nµy cña hä kh«ng hÒ mang tÝnh h×nh thøc, ¸p ®Æt. FPT coi con ng­êi lµ nguån tµi nguyªn quý b¸u nhÊt cña c«ng ty. C¸c ho¹t ®éng thÓ thao, bãng ®¸, bãng truyÒn trong c«ng ty diÔn ra hµng n¨m nh»m kh¬i l¹i nguån c¶m høng cho c¸n bé trong c«ng ty. C¸c ho¹t ®éng thÓ thao v¨n ho¸ nãi trªn ®Òu tæ chøc vµo c¸c ngµy lÔ lín, lÆp ®i lÆp l¹i hµng n¨m thµnh th«ng lÖ, cã ý nghÜa nh­ nh÷ng lÔ héi truyÒn thèng cña c«ng ty. YÕu tè con ng­êi lu«n ®­îc FPT ®Ò cao coi nh­ lµ “ selling point” ( ®iÓm hÊp dÉn kh¸ch hµng) vµ thùc tÕ ®· lµ “ selling point” quan träng. Trong c«ng ty, l·nh ®¹o chØ cã vai trß h­íng dÉn, nªn c¸ nh©n ph¶i cã kh¶ n¨ng häc tËp vµ tù nghiªn cøu rÊt cao. ViÖc ®Çu t­ cho ®µo t¹o vµ trang thiÕt bÞ còng lµ thÕ m¹nh cña c«ng ty bëi lÏ h­íng ®Çu t­ nµy chøng tá cam kÕt lµm ¨n l©u dµi víi kh¸ch hµng vµ mét tÇm nh×n xa cña l·nh ®¹o c«ng ty. NÒn v¨n ho¸ më. §Ó x©y dùng nÒn v¨n ho¸ më, FPT ®· nghiªn cøu häc hái vµ tiÕp thu kinh nghiÖm tõ c¸c c«ng ty n­íc ngoµi, trong ®ã cã nh÷ng c«ng ty tªn tuæi nh­ IBM, Microsoft, Hewlett Parkard… lµ nh÷ng ®¹i gia trong ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin vµ cã nh÷ng c«ng ty Ýt hoÆc ch­a cã tªn tuæi nh­ng cã triÓn väng ph¸t triÓn lín, vµ cã v¨n ho¸ c«ng ty tiªu biÓu. Nhê t­ t­ëng cëi më nh­ vËy mµ cho ®Õn nay FPT kh«ng chØ trë thµnh c«ng ty tin häc hµng ®Çu ViÖt Nam mµ cßn më ®­îc v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i Mü vµ c«ng ty con t¹i Ên §é. Ph¸c th¶o t­¬ng lai. Nãi lµ ph¸c th¶o nh­ng qu¶ lµ t­¬ng lai cña bÊt kú tæ chøc nµo ®Òu cã céi nguån tõ n¨m th¸ng ®· qua vµ nh÷ng g× ®ang diÔn ra trong cuéc sèng. Mét tËp ®oµn kinh tÕ v÷ng m¹nh víi nÒn v¨n ho¸ ®Æc tr­ng lµ nh÷ng g× tËp thÓ l·nh ®¹o vµ nh©n viªn hy väng ë t­¬ng lai. N¨m 2003 ®¸nh dÊu mét b­íc míi cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn sù ph¸t triÓn cña FPT khi b¾t ®Çu thùc hiÖn m« h×nh qu¶n lý kinh doanh theo h­íng tËp ®oµn kinh tÕ. Dù kiÕn s¾p xÕp l¹i m« h×nh DN nµy lµ mét b­íc tù ®æi míi chÝnh m×nh cña FPT ®Ó tr¸nh sù tr× trÖ trong ho¹t ®éng kinh doanh. Ph¸t huy tèi ®a tÝnh s¸ng t¹o, tù chñ cña c¸c bé phËn, cña mçi thµnh viªn. V¨n ho¸ Mai Linh Kh¸c víi sù rÇm ré, bÒ næi trong v¨n ho¸ FPT, v¨n ho¸ DN cña Mai Linh ®­îc h×nh thµnh muén h¬n, kÝn ®¸o h¬n nh­ng kh«ng kÐm phÇn ®Æc s¾c. Thµnh lËp n¨m 1993, cho ®Õn nay Mai Linh ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu quan träng mµ nhiÒu DN dÞch vô vËn chuyÓn hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng taxi m¬ ­íc. Tõ mét quy m« nhá bÐ, víi tµi s¶n ban ®Çu lµ 300 triÖu ®ång. Víi hai ®êi xe, vµ 25 lao ®éng ho¹t ®éng trªn ph¹m vi TP.HCM, ®Õn nay c«ng ty ®· ph¸t triÓn thµnh gia ®×nh Mai Linh víi h¬n 70 c«ng ty thµnh viªn, vµ gÇn 10.000 nh©n viªn ho¹t ®éng trªn c¸c lÜnh vùc kinh doanh dÞch vô vËn chuyÓn hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng Taxi, x©y dùng ®Þa èc, dÞch vô söa ch÷a, du lÞch vµ hµng kh«ng. c«ng ty ®· nhËn ®­îc b»ng khen cña thñ t­íng chÝnh phñ, cña UBND thµnh phè Hå ChÝ Minh vÒ thµnh tÝch kinh doanh. Mai Linh lµ c«ng ty vËn t¶i ®Çu tiªn ë ViÖt Nam ®­îc c«ng nhËn ®¹t chÊt l­îng ISO-9002/1994. ý t­ëng x©y dùng VHDN ®­îc b¾t ®Çu tõ n¨m 2003, b¾t nguån tõ ®ßi hái cña thùc tiÔn vµ ý muèn cña ban l·nh ®¹o c«ng ty: ph¸t huy lßng nhiÖt t×nh ®èi víi c«ng viÖc, sù yªu mÕn c«ng ty cña c¸c thµnh viªn, ban quan hÖ céng ®ång cña c«ng ty ®­îc thµnh lËp. L·nh ®¹o vµ nh©n viªn c«ng ty lu«n coi c«ng ty nh­ mét gia ®×nh lín mµ m×nh lµ mét thµnh viªn. C«ng ty cßn s¸ng t¸c bµi h¸t truyÒn thèng cña m×nh: “ t«i yªu Mai Linh”, ë kh¾p c¸c chi nh¸nh cña Mai Linh, th­êng xuyªn tæ chøc c¸c ®ît häc tËp, tËp huÊn, sinh ho¹t ngo¹i kho¸, trao ®æi gi÷a c¸c nh©n viªn nh»m t¹o nªn sù ®oµn kÕt vµ g¾n bã, truyÒn niÒm tin, niÒm tù hµo v× ®­îc lµ thµnh viªn cña Mai Linh. V× thÕ trong gia ®×nh Mai Linh, nguyªn t¾c øng xö tõ trªn xuèng d­íi ®Òu thèng nhÊt trªn c¬ së t×nh yªu th­¬ng, x©y dùng, vµ biÕt th«ng c¶m lÉn nhau. §ã lµ nhê vai trß “ gi÷ löa” cña ban l·nh ®¹o, kiªn tr× x©y dùng nÐt ®Ñp riªng cho c«ng ty: “ víi kh¸ch hµng, t«n träng lÔ phÐp; Víi ®ång nghiÖp ph¶i th©n t×nh gióp ®ì; Víi c«ng viÖc ph¶i tËn tuþ s¸ng t¹o; Víi gia ®×nh ph¶i yªu th­¬ng tr¸ch nhiÖm”. Thµnh viªn ban l·nh ®¹o cña c«ng ty Mai Linh ®Òu ®· tõng lµ ng­êi lÝnh, hä hiÓu sù khã nhäc vÊt v¶ trªn th­¬ng tr­êng, vÒ gi¸ trÞ cña nghÞ lùc vµ lßng yªu n­íc. Hä hiÓu r»ng chØ khi t¹o mét VH Mai Linh riªng biÖt, b¶n s¾c, trªn nÒn t¶ng tinh thÇn yªu n­íc vµ lßng tù hµo, tù t«n d©n téc, c«ng ty míi ®øng v÷ng ®­îc trªn th­¬ng tr­êng vµ ph¸t huy ®­îc tinh thÇn tù gi¸c, tù chñ cña mçi thµnh viªn. ThËt xøng ®¸ng víi danh hiÖu Hu©n ch­¬ng lao ®éng h¹ng Ba mµ c«ng ty ®­îc trao tÆng t¹i TP. Hå ChÝ Minh (29/01/2007), ®ã lµ ®iÓn h×nh vÒ c¬ chÕ khen th­ëng nh»m cñng cè VHDN: th­ëng xe cho nh©n viªn cã thµnh tÝch doanh thu cao, tinh thÇn lµm viÖc tÝch cùc vµ lµ g­¬ng ®iÓn h×nh vÒ sù tËn t×nh phôc vô kh¸ch hµng. Sù kiÖn anh B×nh “lµm bµ ®ì” trªn taxi ( 30/08/2006) sau ®ã ®­îc tÆng chÝnh chiÕc xe m×nh ®ang l¸i ®· cho thÊy Mai Linh lµ ®¬n vÞ biÕt quan t©m ®Õn VHDN, biÕt ph¸t huy gi¸ trÞ tinh thÇn VH trong ®iÒu hµnh vµ øng xö, t¹o ®éng lùc cho c¸n bé c«ng nh©n viªn phÊn ®Êu lµm viÖc tèt vµ g¾n bã víi c«ng ty. Mµu xanh Mai Linh ®· trë nªn quen thuéc trong m¾t nhiÒu ng­êi vµ g¾n kÕt mäi thµnh viªn cña Mai Linh trong mét côm tõ rÊt th©n th­¬ng lµ “ Gia ®×nh Mai Linh”, mét nÐt ®Ñp cña VHDN mµ kh«ng ph¶i DN nµo, dï giµu cã ®Õn ®©u, còng cã thÓ cã ®­îc. Víi phong c¸ch lµm viÖc quyÕt ®o¸n vµ ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn cã ®¹o ®øc tèt, nhiÖt t×nh tËn tuþ, trung thµnh vµ giµu kinh nghiÖmk c«ng ty Mai Linh ®· t¹o ®­îc mét h×nh ¶nh ®Ñp vÒ mét DN trÎ thµnh ®¹t, vµ kinh doanh cã v¨n ho¸. Tæng gi¸m ®èc c«ng ty hiÖn nay lµ mét trong nh÷ng gi¸m ®èc DN t­ nh©n ®Çu tiªn ý thøc ®­îc nÒn t¶ng v¨n ho¸ trong kinh doanh, vµ chó träng h×nh thµnh v¨n ho¸ DN ®Æc tr­ng cña Mai Linh ngay tõ nh÷ng ngay ®Çu míi thµnh lËp. D­íi ®©y lµ qu¸ tr×nh x©y dùng v¨n ho¸ DN Mai Linh nh»m n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh, Mai Linh chó träng vµo: §Ò ra triÕt lý kinh doanh phï hîp víi ngµnh taxi lµ “ An toµn- ChÊt l­îng- Moi lóc – Mäi n¬i”. TriÕt lý nµy còng lµ gi¸ trÞ ®­îc Mai Linh cñng cè, ®­îc cô thÓ ho¸ th«ng qua c¸c nghi lÔ, c¸c quy ®Þnh trong x©y dùng nguån nh©n lùc, thµnh quy t¾c hµnh xö in ë mÆt sau cña tÊm thÎ nh©n viªn mµ mäi ng­êi ®Òu ph¶i ®eo khi lµm viÖc. C¸c nghi lÔ ®­îc tiÕn hµnh long träng trong ngµy héi cña hä, lµ dÞp t«n vinh nh÷ng c¸ nh©n cã thµnh tÝch. X©y dùng ®éi ngò c¸n bé nh©n viªn b»ng nhiÒu biÖn ph¸p: Thµnh lËp Trung t©m d¹y nghÒ Mai Linh ®Ó ®¶m b¶o th­êng xuyªn ng­êi lao ®éng ®­îc ®µo t¹o phï hîp víi chiÕn l­îc cña c«ng ty m×nh. Chó träng ®Çu t­ vµo ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý c¸c cÊp. Hä kh«ng chØ ®­îc ®µo t¹o vÒ nghiÖp vô mµ c¶ vÒ c¸ch thøc lµ viÖc víi con ng­êi. §¶m b¶o chÕ ®é l­¬ng, th­ëng, ®Ò b¹t, sö dông, tuyÓn dông nhÊt qu¸n víi triÕt lý, víi gi¸ trÞ ®­îc ®Ò x­íng. §Æc biÖt, c«ng ty cã chÕ ®é tÆng cæ phiÕu ­u ®·i ®Ó nh©n viªn yªn t©m víi c«ng viÖc vµ cèng hiÕn hÕt m×nh víi c«ng ty. §Ó t¹o Ên t­îng cho kh¸ch hµng còng nh­ x©y dùng cho nh©n viªn lßng tù hµo g¾n bã víi c«ng ty, Mai Linh chñ ý x©y dùng hÖ thèng ph­¬ng tiÖn kinh doanh ®Õn mµu s¾c, ¨n mÆc,…®ång nhÊt. Mµu s¾c trªn ph­¬ng tiÖn kinh doanh: mÇu xanh l¸ c©y trªn c¸c tÊm thÎ giao dÞch, phï hiÖu, vµ v¹t nh©n viªn nam, ¸o dµi nh©n viªn n÷, mµu s¬n «t«, kiÕn tróc vµ trang trÝ trô së…®­îc lÊy tõ mÇu xanh ¸o lÝnh ®Ó thÓ hiÖn ý t­ëng nh©n viªn cña Mai Linh lµ nh÷ng ng­êi lÝnh trung thùc, dòng c¶m trªn mÆt trËn kinh doanh. Chó träng tíi nh·n hiÖu hµng ho¸ vµ th­¬ng hiÖu cña Mai Linh trªn th­¬ng tr­êng: Logo cña Mai Linh cã h×nh ¶nh con chim ViÖt ®ang bay, thÓ hiÖn quyÕt t©m cña Mai Linh muèn dùa vµo nÒn t¶ng v¨n ho¸ d©n téc ®Ó bay vµo t­¬ng lai. Kh¸c biÖt víi nh÷ng DN t­ nh©n kh¸c, th­êng coi nhÑ ho¹t ®éng ®oµn thÓ, chØ quan t©m ®Õn lîi nhuËn, l·nh ®¹o c«ng ty ®· thµnh lËp c¸c tæ chøc ®oµn thÓ trong c«ng ty. ChÝnh nh÷ng tæ chøc ®oµn thÓ nµy ®· gióp ng­êi lao ®éng liªn kÕt víi nhau gãp phÇn t¹o nªn g­¬ng mÆt v¨n ho¸ cña Mai Linh. Nhê nç lùc cña Ban Gi¸m ®èc trong x©y dùng VHDN, Mai Linh kh«ng chØ ®­îc biÕt ®Õn nh­ mét DN lµm ¨n thµnh ®¹t mµ cßn ®­îc khen ngîi nh­ mét ®iÓn h×nh vÒ ®¹o ®øc, tinh thÇn tr¸ch nhiÖm víi x· héi. NhiÒu ng­êi lao ®éng trong DN ®· ®­îc b¸o chÝ ®Ò cËp nh­ nh÷ng g­¬ng s¸ng cho ®êi th­êng. Hä ®· tr¶ l¹i c¸c tµi s¶n tiÒn b¹c cã gi¸ trÞ cao mµ kh¸ch hµng ®Ó quªn trªn xe, trong ®ã cã kho¶n tiÒn lªn tíi 7.500USD mµ kh«ng nhËn mét kho¶n th­ëng nµo vÒ phÝa kh¸ch hµng. B¶n th©n l·nh ®¹o còng nªu tÊm g­¬ng s¸ng vÒ tinh thÇn lµm viÖc vµ kh¶ n¨ng qu¶n lý theo triÕt lý mµ DN ®Ò x­íng. Hä ®ãng nhiÒu vai trß quan träng trong mét sè tæ chøc chÝnh trÞ, x· héi. DN còng thÓ hiÖn tr¸ch nhiÖm x· héi th«ng qua nhiÒu ho¹t ®éng tõ thiÖn…Võa qua, ngµy28/04- 01/05/2007, Mai Linh lµ nhµ tµi trî chÝnh cho lÔ héi 100 n¨m du lÞch SÇm S¬n. Trªn ®©y lµ vµi nÐt vÒ nh÷ng cè g¾ng b­íc ®Çu cña hai DN ViÖt Nam trong mét c«ng viÖc cßn míi mÎ öo n­íc ta lµ x©y dùng v¨n ho¸ doanh nghiÖp. C¶ hai m« h×nh nµy ®Òu kÕ thõa ®­îc nh÷ng ­u ®iÓm cña v¨n ho¸ d©n téc. M« h×nh VHDN cña c«ng ty FPT vµ Mai Linh cã thÓ ch­a ph¶i lµ tèi ­u nh­ng b­íc ®Çu ®· chøng minh r»ng doanh nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ tån t¹i, ph¸t triÓn lín manh nÕu biÕt ph¸t huy søc m¹nh cña nÒn t¶ng v¨n ho¸ trong kinh doanh, trong ®ã c¸i hay, c¸i ®Ñp cña v¨n ho¸ d©n téc ®­îc kÕ thõa. Tuy nhiªn, hÇu hÕt c¸c DN ViÖt Nam ®Òu ch­a cã mét c¸ch nh×n vµ hiÓu biÕt vÒ v¨n ho¸ doanh nghiÖp. §Æc biÖt lµ c¸c DNNN, do Ýt bÞ søc Ðp vÒ thay ®æi cña m«i tr­êng nªn viÖc ®i t×m nh÷ng c¸ch tiÕp cËn míi ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng d­êng nh­ chËm h¬n vµ Ýt ®­îc quan t©m h¬n so víi c¸c DN d©n doanh. H¬n n÷a, nhiÒu nhµ qu¶n lý l¹i cã c¸ch nh×n phiÕn diÖn. Trong nhiÒu tr­êng hîp hä coi VHDN g¾n liÒn víi phóc lîi cña ng­êi lao ®éng. 2.3. §¸nh gi¸ qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ph¸t huy yÕu tè v¨n ho¸ trong DN ViÖt Nam thêi gian qua 2.3.1. Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc HiÖn t¹i, nhiÒu DN lín ë ViÖt Nam kh«ng xem s¶n phÈm, th­¬ng hiÖu, nh·n hiÖu, sù lín nhá… lµ tiªu chÝ c¹nh tranh víi nhau n÷a. Mét trong nh÷ng ®iÒu hä quan t©m hµng ®Çu lµ VHDN trong tæ chøc. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®ang ngµy cµng chó träng ®Õn hµnh vi øng xö cña c¸c nh©n viªn ( trong néi bé doanh nghiÖp còng nh­ víi bªn ngoµi) th«ng qua viÖc tù x©y dùng cho m×nh bé quy chuÈn VHDN thèng nhÊt. Thêi gian qua, nhê sù tuyªn truyÒn réng r·i trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng: c¸c ch­¬ng tr×nh truyÒn h×nh(lµm giµu kh«ng khã, doanh nh©n ViÖt Nam, ng­êi ®­¬ng thêi,..), nh÷ng héi th¶o vÒ VHDN(gÇn ®©y nhÊt lµ héi th¶o v¨n ho¸ doanh nghiÖp, v¨n ho¸ doanh nh©n trong qu¸ tr×nh héi nhËp- do b¸o ®iÖn tö §CSVN phèi hîp víi VCCI tæ chøc t¹i Hµ Néi ngµy 07/11/2006),c¸c ch­¬ng tr×nh t«n vinh doanh nh©n ViÖt Nam, c¸c gi¶i th­ëng th­¬ng hiÖu,… ®· tõng b­íc kh¬i dËy hoµi b·o lµm giµu trong giíi trÎ 7X, 8X ngµy nay. Theo nhiÒu cuéc ®iÒu tra cho thÊy ®Æc ®iÓm næi bËt cña giíi trÎ ViÖt Nam ngµy nay lµ rÊt ­a thÝch ®µm ®¹o vÒ kinh doanh, lµm giµu. VHDN ViÖt Nam ngµy nay thÓ hiÖn trªn hai mÆt: môc ®Ých kinh doanh vµ ph­¬ng ph¸p kinh doanh , trong ®ã môc ®Ých kinh doanh lµ quyÕt ®Þnh, nãi lªn tÇm vãc cao thÊp cña VHDN. VÒ môc ®Ých kinh doanh: ®¹t hiÖu qu¶ cao ( ®em l¹i lîi nhuËn tèi ®a cho c¸ nh©n vµ hiÖu qu¶ cho x· héi), cã tÝnh nh©n v¨n( ®èi víi con ng­êi vµ thiªn nhiªn). Cßn vÒ ph­¬ng ph¸p kinh doanh: tu©n thñ ph¸p luËt( kÓ c¶ ph¸p luËt quèc gia, quèc tÕ còng nh­ ®iÒu lÖ, néi quy cña tõng DN), ®¶m b¶o minh b¹ch c«ng khai trong kinh doanh, tu©n theo nh÷ng nguyªn t¾c qu¶n lý khoa häc, dùa vµo c«ng nghÖ tiªn tiÕn trong ®iÒu hµnh s¶n xuÊt kinh doanh 2.3.2. Nh÷ng h¹n chÕ cÇn kh¾c phôc NÒn VHDN ë n­íc ta ®­îc x©y dùng trªn nÒn t¶ng d©n trÝ thÊp vµ phøc t¹p, m«i tr­êng lµm viÖc cã nhiÒu bÊt cËp, ch­a cã quan niÖm ®óng ®¾n vÒ c¹nh tranh vµ hîp t¸c, lµm viÖc ch­a cã tÝnh chuyªn nghiÖp, cßn bÞ ¶nh h­ëng bëi c¸c khuynh h­íng cùc ®oan cña nÒn kinh tÕ bao cÊp, ch­a cã sù giao thoa gi÷a c¸c quan ®iÓm ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lý do nguån gèc ®µo t¹o, ch­a cã c¬ chÕ dïng ng­êi, cã sù bÊt cËp trong gi¸o dôc ®µo t¹o nªn chÊt l­îng ch­a cao, ¶nh h­ëng cña nÒn sx n«ng nghiÖp nghÌo nµn, tµn d­ phong kiÕn, bao cÊp…. T×nh tr¹ng chñ nghÜa thùc dông, dïng mäi thñ ®o¹n ®Ó ®o¹t lîi nhuËn cao, thËm chÝ siªu lîi nhuËn, bÊt kÓ viÖc lµm ®ã cã h¹i cho ng­êi kh¸c, c¸c thñ ®o¹n lµm giµu bÊt chÊp t×nh nghÜa, thËm chÝ lµm giµu trªn sù ®au khæ cña ®èi t¸c, trªn sù ph¸ s¶n cña nh÷ng DN yÕu thÕ. C¸c doanh nghiÖp n­íc ta cßn c¹nh tranh bÊt hîp ph¸p, tranh giµnh thÞ tr­êng, ®¸ng phª ph¸n nhÊt lµ nh÷ng thñ ®o¹n h¹ gi¸, ph¸ gi¸ khi xuÊt khÈu hµng ho¸. Doanh nghiÖp ta tham gia héi chî rÊt b«i b¸c, xuÊt ngo¹i kh«ng chuÈn bÞ, kh«ng cã th«ng tin, kh«ng cã chñ ®Ých, th­êng xuyªn say xØn trong nh÷ng ngµy ë n­íc ngoµi ch¾c ch¾n kh«ng thÓ dÉn ®Õn thµnh c«ng trong kinh doanh, kh«ng cho phÐp häc hái thªm nh÷ng ®iÒu hay lÏ ph¶i vµ còng kh«ng thÓ ®¹i diÖn cho v¨n ho¸ d©n téc, g©y ph¶n c¶m n¬i ®èi t¸c n­íc ngoµi TÝnh minh b¹ch vÒ th«ng tin tµi chÝnh ë nhiÒu doanh nghiÖp ViÖt Nam vµ c«ng t¸c kiÓm to¸n, kÕ to¸n vÉn cßn ë møc ®é rÊt thÊp, ®©y lµ mét trë ng¹i lín ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ trong thêi kú héi nhËp bëi nh÷ng nhµ t­ b¶n giµu kinh nghiÖm kh«ng thÓ kh«ng xem “ tói tiÒn cña anh nh­ thÕ nµo” tr­íc khi “ hîp t¸c víi anh nh­ thÕ nµo”. NhiÒu gi¸m ®èc cßn cã nhËn thøc lÖch l¹c vÒ VHDN: cã ng­êi muèn t¹o ra sù th©n t×nh víi nh©n viªn ®· ph¶i dµnh quü thêi gian trong ngµy ®Ó “ ®¸nh phám” víi nh©n viªn cña m×nh. Trong hÇu hÕt c¸c DN cßn ch­a coi träng th­ tiÕn cö, giíi thiÖu cña DN cò, n¬i ng­êi lao ®éng lµm viÖc tr­íc khi nép ®¬n vµo chç m×nh. §©y còng lµ mét nguyªn nh©n g©y nªn t©m lý coi th­êng l·nh ®¹o ë c¸c nh©n viªn ViÖt Nam. 2.4. Môc tiªu vµ ®Þnh h­íng x©y dùng vµ ph¸t triÓn VHKD, VHDN ë ViÖt Nam trong thêi gian tíi Sù nghiÖp chÊn h­ng nÒn kinh tÕ cña ®Êt n­íc, doanh nh©n ph¶i lµ ®Çu tµu, lµ ®éng lùc to lín. Cha «ng ta tõng nãi: Phi trÝ bÊt h­ng, phi th­¬ng bÊt phó, phi c«ng bÊt ho¹t”. Giµu cã vµ n¨ng ®éng lµ nh÷ng gi¸ trÞ x· héi mµ doanh nh©n lµ nh÷ng ng­êi tiªu biÓu. Ngay trong nh÷ng ngµy ®Çu dùng n­íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ vµ gi÷ ®éc lËp d©n téc, chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· sím nhËn thÊy ý nghÜa ®¹o ®øc cña doanh nh©n ViÖt Nam. Ng­êi mong giíi c«ng th­¬ng “nç lùc” ®em tµi n¨ng vµ cña c¶i “ vµo nh÷ng viÖc Ých quèc lîi d©n”- ®ã còng lµ mét nhiÖm vô cøu n­íc (Ng­êi kªu gäi c¸c doanh nh©n tham gia “ c«ng- th­¬ng cøu quèc ®oµn”. Míi ®©y, trong mét cuéc héi th¶o vÒ VHDN, PGS. TS §µo Duy Qu¸t còng nhÊn m¹nh: “ x©y dùng vµ ph¸t huy vai trß cña VH trong DN vµ giíi doanh nh©n lµ thùc hiÖn quan ®iÓm rÊt c¬ b¶n cña nghÞ quyÕt ®¹i héi X cña §¶ng : ph¸t triÓn nhanh, bÒn v÷ng vµ quan träng h¬n, x¸c ®Þnh ph­¬ng h­íng, gi¶i ph¸p ®Ó hiÖn thùc ho¸ thµnh c«ng quan ®iÓm g¾n chÆt ph¸t triÓn kinh tÕ víi ph¸t triÓn VH ®Ó chñ ®éng, tÝch cùc héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ nhanh, m¹nh vµ bÒn v÷ng”. Trong bèi c¶nh kinh tÕ ThÕ giíi vµ khu vùc hiÖn nay, khi cuéc c¹nh tranh vÒ chÊt l­îng vµ gi¸ c¶ hµng hãa diÔn ra gay g¾t, chóng ta ®Ò cao viÖc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña mçi DN l¹i cµng ph¶i ®Ò cao tÝnh tËp thÓ, truyÒn thèng ®oµn kÕt d©n téc trong kinh doanh. Bªn c¹nh ®ã, mét ®Æc ®iÓm quan träng cña VHDN mµ chóng ta còng cÇn x©y dùng: ®Ò cao ý chÝ tù lËp, tù c­êng, søc v­¬n lªn cña mçi doanh nghiÖp, ®ång thêi huy ®éng tÝnh céng ®ång, tÝnh truyÒn thèng “ chÞ ng·, em n©ng” cña d©n téc. §ång thêi, khuyÕn khÝch DN tham gia c¸c ho¹t ®éng x· héi, nh­ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, cøu trî ®ång bµo gÆp thiªn tai, tham gia c¸c ho¹t ®éng tõ thiÖn… Trong mçi DN cÇn x©y dùng nÒn VH m¹nh ®Æc tr­ng, ®éc ®¸o, phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña m×nh, kh«ng gièng víi bÊt kú DN nµo trªn thÕ giíi.§ã lµ nÒn VH m¹nh, ®em l¹i hiÖu qu¶ cao vµ mang tÝnh nh©n v¨n s©u s¾c, trªn nÒn t¶ng ®¹o ®øc kinh doanh, tr¸ch nhiÖm ®èi víi x· héi. Môc tiªu cña nÒn VH ®ã lµ nh»m n©ng cao chÊt l­îng cuéc sèng cho con ng­êi mét c¸ch bÒn v÷ng(b¶o vÖ m«i tr­êng thiªn nhiªn). 2.5. Mét sè gi¶i ph¸p thóc ®Èy t¸c ®éng tÝch cùc cña VHDN ë ViÖt Nam thêi héi nhËp Doanh nghiÖp cÇn t¹o dùng kh¶ n¨ng vµ thãi quen t­ duy chiÕn l­îc, ®¶m b¶o sù c«ng b»ng trong DN m×nh. Ngoµi ra, doanh nghiÖp cÇn x©y dùng vµ thùc hiÖn hÖ thèng quy chÕ, néi quy, quy ®Þnh, chia sÎ tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn h¹n xuèng cÊp d­íi nhiÒu h¬n, khuyÕn khÝch tinh tinh thÇn céng ®ång trong doanh nghiÖp. DN nªn cã mét kÕ ho¹ch chiÕn l­îc tæng thÓ, thay v× mét kÕ ho¹ch hay nh÷ng ph­¬ng h­íng chung chung trong dµi h¹n. DN nªn sö dông nh÷ng kÕ ho¹ch chiÕn l­îc ®ã nh­ mét chuÈn mùc, vËn dông nã mét c¸ch nhanh nhÑn vµ linh ho¹t c¸c ho¹t ®éng trong ph¹m vi cña kÕ ho¹ch ®ã. Thùc hiÖn mét c¬ chÕ c«ng b»ng, c«ng khai râ rµng kÕ ho¹ch x©y dùng, ph¸t triÓn nh©n viªn, gióp hä thÊy ®­îc t­¬ng lai cña m×nh. Thùc vËy, thay v× chØ t¹o dùng c¸i vá bÒ ngoµi cña VHDN, c¸c DN nªn x©y dùng VHDN c¨n cø vµo ®Þnh h­íng chiÕn l­îc mµ m×nh ®· ®Æt ra trªn c¬ së c©n nh¾c mét c¸ch hîp lý c¸c yÕu tè c¬ b¶n(kh¸ch hµng, ®èi thñ c¹nh tranh, nhµ cung cÊp, sù gia nhËp tiÒm n¨ng, s¶n phÈm thay thÕ), khi Êy sÏ dÇn dÇn h×nh thµnh b¶n s¾c VH ®éc ®¸o vµ ®em l¹i hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cao h¬n. C¸c tæ chøc c«ng ®oµn còng ph¶i ®Æc biÖt quan t©m cïng l·nh ®¹o doanh nghiÖp trong viÖc x©y dùng VHDN, h­íng ®Õn môc tiªu c¶i thiÖn quan hÖ lao ®éng t¹i n¬i lµm viÖc, cïng doanh nghiÖp n©ng cao n¨ng xuÊt lao ®éng. DN cÇn khuyÕn khÝch ph¸t triÓn m« h×nh x· héi häc tËp trong céng ®ång nh»m t¹o nÒn t¶ng tri thøc cho x©y dùng VHDN. ChÝnh ngay t¹i DN, ng­êi l·nh ®¹o cÇn ý thøc ®­îc sù thay ®æi to lín cña m«i tr­êng xung quanh, vµ biÕt c¸ch t¹o ra nh÷ng thay ®æi b­íc ngoÆt, s¸ng t¹o ®Ó xuÊt hiÖn t­ t­ëng míi, t¹o ®iÒu kiÖn cho sù thay ®æi v¨n ho¸ trong doanh nghiÖp m×nh, thÝch nghi nhanh chãng h¬n víi nh÷ng thay ®æi cña m«i tr­êng kinh doanh. L·nh ®¹o cÇn ®­a ra ®­îc nh÷ng tuyªn bè râ rµng vÒ sø mÖnh, vÒ nhiÖm vô cña DN, nh»m t¨ng c­êng tÝnh thèng nhÊt trong néi bé, tr¸nh t×nh tr¹ng nh©n viªn m¬ hå lóng tóng khi hµnh ®éng. DN cÇn mét thêi gian hîp lý cho sù thay ®æi VHDN: Tõ 5 n¨m tíi 10 n¨m. V¨n ho¸ doanh nghiÖp lµ c¸i ®­îc kiÓm nghiÖm trong thêi gian, ®ñ ®Ó c¸c thµnh viªn chÊp nhËn vµ chia sÎ. §ã lµ qu¸ tr×nh hoµ nhËp gi÷a “ v¨n ho¸ ®­îc t¸n thµnh” vµ “ v¨n ho¸ trong thùc tÕ” cña DN. Do vËy, cÇn chó ý tíi sù kÕ thõa cña ban l·nh ®¹o thÕ hÖ sau vÒ ®Þnh h­íng x©y dùng VHDN cña nh÷ng ng­êi tiÒn nhiÖm. B¶n th©n ng­êi l·nh ®¹o cÇn khiÕm tèn, dÔ gÇn vµ cã ®¹o ®øc. H·y l·nh ®¹o b»ng sù tËn tuþ, kh«ng ®­îc tham lam, vun vÐn cho c¸ nh©n, kh«ng ph©n biÖt ®èi xö, c«ng b»ng, ch¾c ch¾n nh­ng ®õng bao giê nhá män, h·y vui vÎ, gÇn gòi víi mäi ng­êi, biÕt tha thø lçi lÇm, chÊp nhËn m¹o hiÓm vµ chia sÎ nh÷ng hy sinh. CÇn g­¬ng mÉu thùc hiÖn nh÷ng cam kÕt cña m×nh, nh÷ng g× m×nh ®· høa víi nh©n viªn cho nh©n viªn häc tËp tinh thÇn tr¸ch nhiÖm vµ g©y dùng lßng tin n¬i hä. C¸c DN cÇn cã c¸c ho¹t ®éng tÝch cùc phï hîp víi c¸c gi¸ trÞ míi, c¸c thñ tôc míi: TuyÓn chän nh©n viªn g¾n víi ®Þnh h­íng gi¸ trÞ cña DN. Tøc lµ trong tuyÓn chän, kh«ng chØ c¨n cø vµo kiÕn thøc, kü n¨ng phï hîp víi c«ng viÖc mµ cßn ph¶i xÐt ®Õn sù phï hîp gi÷a tÝnh c¸ch, quan ®iÓm sèng vµ lµm viÖc cña nh©n viªn víi nh÷ng ®Þnh h­íng gi¸ trÞ cña doanh nghiÖp, víi VHDN. Muèn x©y dùng VHDN, c¸c c«ng ty h·y b¾t ®Çu tõ viÖc x©y dùng “VH tuyÓn dông”. §©y lµ cöa ngâ giao tiÕp ®Çu tiªn gi÷a c«ng ty víi øng viªn, nh÷ng ng­êi lao ®éng t­¬ng lai cña c«ng ty. Mét Ên t­îng ®Ñp ban ®Çu bao giê còng lµ tiÒn ®Ò cho sù hîp t¸c l©u dµi vµ g¾n kÕt. C¸c nhµ qu¶n lý ph¶i g­¬ng mÉu ®i ®Çu. Hä chÝnh lµ biÓu t­îng ®Ó nh©n viªn noi theo, tõ c¸ch ®i ®øng, nãi n¨ng vµ hµnh ®éng. C¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o vµ huÊn luyÖn cÇn ®­îc cËp nhËt ®Ó thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®­a c¸i míi vµo DN. C«ng t¸c ®µo t¹o, båi d­ìng, khen th­ëng ®Ò b¹t vµo c¸c chøc danh, c¸c biÓu t­îng vÒ ®Þa vÞ vµ c¸c tiªu chÝ ®Ò b¹t cÇn nhÊt qu¸n víi c¸c tuyªn bè vÒ nhiÖm vô, vÒ gi¸ trÞ mµ DN h­íng tíi. Chó ý tíi L«g«, khÈu hiÖu, ng«n ng÷, huyÒn tho¹i trong DN, kiÕn tróc vµ mµu s¾c trang trÝ…sao cho ®Þnh h­íng hµnh ®éng vµ øng xö cña c¸c nh©n viªn phï hîp víi VHDN. Nh÷ng tuyªn bè nhiÖm vô vµ L«g« cña c«ng ty chÝnh lµ nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng m¹nh mÏ tíi c¬ cÊu v¨n ho¸ cña doanh nghiÖp. Th­êng xuyªn rµ so¸t l¹i c¬ cÊu tæ chøc cña DN, ®Ó h­íng c¸c bé phËn vµo luång c«ng viÖc, phï hîp víi ®Þnh h­íng gi¸ trÞ, nhiÖm vô cña doanh nghiÖp m×nh. Ng¹i ®éng ch¹m vµo bé m¸y, xem nã lµ c¸i g× nhÊt thµnh bÊt biÕn lµ t©m lý cã ë sè ®«ng ng­êi ViÖt Nam. Khi më réng ho¹t ®éng, thay ®æi nhiÖm vô vµ ®Þnh h­íng l¹i c¸c gi¸ trÞ c¬ b¶n, DN cÇn x©y dùng l¹i hÖ thèng c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh trong néi bé, nh»m l«i kÐo ®­îc sù tham gia cña c¸c nh©n viªn, giíi h¹n thãi quen cña hä vµo mét khu«n khæ chung cña DN. ThØnh tho¶ng, DN nªn tæ chøc c¸c kú nghØ lÔ kÕt hîp víi huÊn luyÖn kü n¨ng truyÒn ®¹t, giao tiÕp th«ng qua c¸c trß ch¬i qu¶n lý, h­íng tíi x©y dùng sù hîp t¸c trong c¸c bé phËn trong DN. §ång thêi, cÇn tËn dông c¸c ngµy lÔ, TÕt ®Ó ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ lao ®éng vµ khen th­ëng, g¾n nh÷ng khuyÕn khÝch vËt chÊt víi ho¹t ®éng VH cña doanh nghiÖp ®Ó mçi c¸ nh©n tù suy ngÉm vµ hµnh xö sao cho cã ®­îc c©n b»ng gi÷a thµnh qu¶ lao ®éng c¸ nh©n vµ sù hîp t¸c cña tËp thÓ. CÇn x©y dùng cho riªng m×nh mét VHDN ®Æc thï, kh«ng chØ mang nh÷ng nÐt chung cña v¨n ho¸ doanh nghiÖp ViÖt Nam mµ cßn mang nh÷ng nÐt riªng cã tiªu biÓu cho truyÒn thèng tèt ®Ñp, ®éc ®¸o cña tõng DN. Trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ hiÖn nay, DN nªn chó träng t¹o dùng vµ b¶o vÖ th­¬ng hiÖu cña m×nh, v× th­¬ng hiÖu chÝnh lµ mét bé phËn kh«ng thÓ thiÕu cña VHDN, thÓ hiÖn uy tÝn, vÞ thÕ cña s¶n phÈm, lµ niÒm tù hµo cña DN, t¹o ra niÒm tin cña ng­êi tiªu dïng ®èi víi s¶n phÈm vµ dÞch vô mµ doanh nghiÖp cung øng. Khi x©y dùng VHDN, nªn chó träng vµo thÕ giíi cña nh÷ng ®èi thñ c¹nh tranh, vµo kh¸ch hµng hay nh÷ng thay ®æi cña x· héi. DN nªn gi¶m sè l­îng c¸c cÊp qu¶n lý tõ cao xuèng thÊp. DN nªn x©y dùng VH hµnh vi øng xö trong néi bé, ®iÒu nµy sÏ gióp cho bé m¸y DN vËn hµnh tr¬n tru víi nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é cao, tu©n thñ nguyªn t¾c chung. §Ó cã mét m«i tr­êng VH øng xö néi bé tÝch cùc, DN nªn dùa trªn nh÷ng tiªu chÝ: th¸i ®é t«n träng ®ång nghiÖp, trao quyÒn hîp lý, th­ëng ph¹t c«ng minh, tuyÓn dông vµ ®Ò b¹t hîp lý, quy ®inh vÒ tr¸ch nhiÖm sö dông tµi s¶n cña DN( tiÒn mÆt, c¸c tµi s¶n tµi chÝnh, tiÖn nghi, c«ng cô, hÖ thèng th­ ®iÖn tö, internet, d÷ liÖu m¸y tÝnh…). V¨n ho¸ hµnh vi øng xö víi bªn ngoµi còng cã t¸c dông n©ng cao h×nh ¶nh cña DN trªn th­¬ng tr­êng. øng xö víi bªn ngoµi DN ( PR- public relation) ®ßi hái nh©n viªn ph¶i dùa trªn lîi Ých chung vµ thÓ hiÖn sø mÖnh c¨n b¶n cña DN, tr¸nh c¸c m©u thuÉn gi÷a lîi Ých c¸ nh©n vµ tr¸ch nhiÖm trong c«ng viÖc. Muèn vËy, DN cÇn vËn dông hai ®iÒu: ý chÝ l·nh ®¹o vµ cam kÕt nh©n viªn. VH øng xö bªn ngoµi ®­îc biÓu hiÖn qua: quµ biÕu ( chØ chÊp nhËn nh÷ng lo¹i quµ biÕu th©n thiÖn theo nguyªn t¾c truyÒn thèng cña x· héi, kh«ng ®­îc nhËn quµ tÆng v­ît qu¸ nh÷ng ­íc lÖ x· héi ®­îc ®Þnh tr­íc), nh÷ng ho¹t ®éng bªn ngoµi vµ ph¸t triÓn kü n¨ng cña nh©n viªn, th¸i ®é víi kh¸ch hµng, DN, nhµ cung cÊp, ®èi t¸c, vµ nh÷ng tæ chøc, c¸ nh©n kh¸c, vÊn ®Ò b¶o mËt nh÷ng th«ng tin nh¹y c¶m cña kh¸ch hµng, quan hÖ ®Çu t­, mua s¾m( tuyÖt ®èi kh«ng nhËn hoa hång, quµ biÕu, c¸c ®Æc ©n, hay c¸c vËn ®éng bªn ngoµi tõ phÝa ®èi t¸c). Mçi DN, muèn ph¸t triÓn tõ kh¸ lªn xuÊt s¾c ph¶i cã mét tÇm nh×n réng lín, tham väng l©u dµi, x©y dùng ®­îc mét nÒn VH cã b¶n s¾c riªng, thÓ hiÖn sù kh¸c biÖt v­ît tréi. VH m¹nh tr­íc hÕt ph¶i lµ mét tæng thÓ cã kÕt cÊu thèng nhÊt vµ m¹nh mÏ dùa trªn c¸c thµnh tè: sø mÖnh/môc tiªu/ chiÕn l­îc/ chiÕn thuËt/ chÝnh s¸ch; c¸c qu¸ tr×nh néi bé/ho¹t ®éng kinh doanh hµng ngµy/ c«ng t¸c qu¶n lý; c¸c hÖ thèng l­¬ng/ kÕ to¸n/ thiÕt kÕ c«ng viÖc bè trÝ v¨n phßng; c¸c gi¸ trÞ/ con ng­êi/ sinh ho¹t/ giao tiÕp… biÓu hiÖn qua sù duy tr× kû luËt, thèng nhÊt quan ®iÓm/ t­ t­ëng/ hµnh ®éng; chuÈn ho¸ mäi ho¹t ®éng qu¶n lý, s¶n xuÊt, kinh doanh… cïng h­íng tíi mét ®Þnh h­íng râ rµng, thÓ hiÖn qua nh÷ng mèi quan hÖ víi kh¸ch hµng vµ ®èi t¸c, hÖ thèng dÞch vô, ch¨m sãc kh¸ch hµng hoµn h¶o, linh ho¹t trong øng xö… §Ó x©y dùng mét VH m¹nh, DN lu«n ph¶i duy tr× t­ t­ëng cèt lâi cña m×nh(tÇm nh×n/sø mÖnh)vµ khuyÕn khÝch tiÕn bé kh«ng ngõng. VH m¹nh dùa trªn 3 nÒn t¶ng c¬ b¶n: n¨ng lùc cña ng­êi l·nh ®¹o( nh»m thiÕt kÕ tæ chøc h­íng ®Ých vµo c¸c môc tiªu chiÕn l­îc, sù hµi hoµ trong t­ duy, hµnh ®éng, sù nhÊt qu¸n. §Ó cã mét v¨n hãa m¹nh, doanh nghiÖp cÇn x©y dùng mét m«i tr­êng v¨n ho¸ m¹nh:c¸c gi¸ trÞ cèt lâi, c¸c niÒm tin hÖ thèng c¸c gi¸ trÞ- nguyªn t¾c- gi¸o lý néi bé doanh nghiÖp ®­îc chia sÎ, truyÒn b¸ trong doanh nghiÖp, nh÷ng nh©n vËt h×nh mÉu, c¸c tËp tôc, lÔ nghi, quy t¾c giao tiÕp, c¸c nghi thøc trong c«ng viÖc, héi häp, chÕ ®é b¸o c¸o, nghi thøc t«n vinh, ghi nhËn thµnh tÝch… (Nh©n – LÔ- NghÜa – TrÝ – TÝn). C¸c DN nªn x©y dùng bé quy chuÈn ho¹t ®éng thèng nhÊt cña riªng DN, råi nªn in thµnh s¸ch ®Ó ph¸t ®Õn tõng nh©n viªn vµ yªu cÇu ph¶i thùc hiÖn. Bªn c¹nh ®ã, DN nªn ban hµnh v¨n b¶n xö lý c¸c vi ph¹m, thµnh lËp bé m¸y gi¸m s¸t ®iÒu tra, ®Ó b¶o ®¶m viÖc thùc hiÖn mét c¸ch triÖt ®Ó. C¸c doanh nghiÖp khi x©y dùng v¨n ho¸ m¹nh, ph¶i lu«n ®Æt ra cho m×nh nh÷ng nhiÖm vô to lín, qu¸ søc m×nh, vã vÎ nh­ liÒu lÜnh, m¹o hiÓm, nh­ng ph¶i nhÊt qu¸n víi gi¸ trÞ cèt lâi cña doanh nghiÖp. C¸c doanh nghiÖp lu«n ph¶i thay ®æi, c¶i tiÕn, cè g¾ng ®Ó ngµy mai tèt h¬n ngµy h«m nay lu«n tiÕn tíi ®Ých cao h¬n, hä ph¶i x©y dùng cho m×nh mét v¨n ho¸ tiªu huû mäi sù tho¶ m·n. Tuy nhiªn, còng cÇn ph¶i ý thøc s©u s¾c r»ng con ®­êng x©y dùng v¨n hãa m¹nh nh»m môc tiªu ph¸t triÓn bÒn v÷ng lµ mét qu¸ tr×nh kh«ng ®¬n gi¶n, kh«ng thÓ chØ trong vµi th¸ng hay vµi n¨m, mµ lµ mét qu¸ tr×nh l©u dµi, bÒn bØ cña tÊt c¶ c¸c thµnh viªn trong doanh nghiÖp. Bªn c¹nh viÖc xem c«ng t¸c nh©n sù nh­ lµ mét phÇn trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn DN, ®Ó hç trî ph¸t triÓn nh©n sù tèt h¬n, trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ngµy nay, DN cÇn nghiªn cøu x©y dùng cho ®­îc VHDN xuÊt ph¸t tõ sø m¹ng c«ng ty, ®Þnh h­íng chiÕn l­îc l©u dµi cña c«ng ty, ®Ó c¸c nh©n viªn dùa vµo ®ã mµ hµnh xö, chia sÎ c¸c gi¸ trÞ, vµ ®ãng gãp ngµy cµng nhiÒu h¬n cho c«ng ty. Tr¸nh duy tr× v¨n ho¸ kiÓu gia ®×nh trÞ, tËp quyÒn hoÆc mang nÆng tÝnh hµnh chÝnh quan liªu, lµm tr× trÖ hÖ thèng, lµm chËm tiÕn tr×nh ra quyÕt ®Þnh, vµ lµm cho DN mÊt ®i c¬ héi kinh doanh hoÆc kh«ng kÞp øng phã víi nh÷ng thay ®æi cña thÞ tr­êng, cña kh¸ch hµng. Doanh nghiÖp võa vµ nhá chiÕm ®a sè trong céng ®ång doanh nghiÖp ViÖt Nam, tr­íc ¸p lùc c¹nh tranh, vÒ l©u dµi, c¸c DN nµy sÏ ph¶i tÝch cùc n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý, ®æi míi c«ng nghÖ, chó träng sö dông nguån nh©n lùc cã chÊt l­îng, nghiªn cøu kü vÒ yªu cÇu ®èi víi khu vùc thÞ tr­êng xuÊt khÈu, ph¸p luËt chi phèi, c¸c DN cÇn trang bÞ ®Çy ®ñ kiÕn thøc vÒ tiªu chuÈn chÊt l­îng, vÒ c¸c rµo c¶n kü thuËt, vÒ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ c¶i thiÖn VHDN nh»m n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, hµng ho¸(t¹o ra c¸c s¶n phÈm ®¶m b¶o chÊt l­îng, an toµn vÖ sinh thùc phÈm, kh«ng g©y ¶nh h­ëng ®Õn m«i tr­êng),gi¸ thµnh thÊp, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh, gióp DN sÏ ph¸t triÓn bÒn v÷ng h¬n trªn thÞ tr­êng. 2.6. KiÕn nghÞ Quan ®iÓm cña §¶ng cÇm quyÒn ®ãng mét vai trß quan träng ®Ó thóc ®Èy c¸c DN ViÖt Nam quan t©m h¬n n÷a ®Õn viÖc t¹o dùng v¨n ho¸ DN m×nh. Cô thÓ lµ NghÞ quyÕt Trung ­¬ng V vÒ “ x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn v¨n ho¸ ViÖt Nam tiªn tiÕn ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc” ®ang dÇn ®i vµo cuéc sèng, trong khi ®ã v¨n ho¸ DN , thùc chÊt cã thÓ coi lµ nhËn thøc vµ øng xö cña c¸c thµnh viªn trong DN ®ã, lµ nÒn t¶ng cña v¨n ho¸ x· héi. C¸c c¬ quan nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p khuyÕn khÝch, hç trî, t¹o ra mét ®éng lùc t¸i ®Þnh h×nh l¹i v¨n ho¸ cña c¸c DN ViÖt Nam thêi kú héi nhËp. T¹o s©n ch¬i b×nh ®¼ng cho c¸c DN th«ng qua m«i tr­êng ph¸p lý. §Ó DN Nhµ n­íc vµ DN t­ nh©n b×nh ®¼ng tr­íc ph¸p luËt cÇn ®¶m b¶o thÓ chÕ ®i vµo ®êi sèng, cô thÓ lµ luËt DN. CÇn tiÕp tôc hoµn chØnh hÖ thèng thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa nh»m ®ñ søc khuyÕn khÝch doanh nh©n ph¸t huy truyÒn thèng VH trong kinh doanh cña cha «ng, bæ sung nh÷ng nh©n tè míi trong VH DN cña thêi ®¹i, khuyÕn khÝch ®­îc DN x¸c ®Þnh ®óng ®¾n chiÕn l­îc kinh doanh, cã môc tiªu phÊn ®Êu l©u dµi h¬n n©ng cao søc c¹nh tranh trªn tr­êng quèc tÕ theo ®Þnh h­íng quy ho¹ch, kÕ ho¹ch chuyÓn ®æi c¬ cÊu cña nÒn kinh tÕ, t«n träng lîi Ých c¸ nh©n hîp ph¸p cña DN(®éng lùc kinh doanh), khuyÕn khÝch c¹nh tranh hîp ph¸p, kiÓm so¸t vµ h¹n chÕ ®éc quyÒn. Ban hµnh luËt míi vµ hoµn thiÖn, söa ®æi mét sè quy ®Þnh cña luËt ®· ban hµnh: ban hµnh luËt vÒ tæ chøc x· héi – nghÒ nghiÖp trong ®ã cÇn ph¸t huy vai trß cña c¸c hiÖp héi DN nh»m khai th¸c mäi nguån lùc cña x· héi, kÓ c¶ thu hót tµi trî tõ bªn ngoµi, ®Ó ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng trî gióp mét c¸ch trùc tiÕp, cã hiÖu qu¶ thiÕt thùc, kh¾c phôc nh÷ng yÕu kÐm cña DN(C¸c hiÖp héi sÏ gióp DN 4 “c¸i ®­îc” c¬ b¶n ®Ó héi nhËp tèt h¬n, gåm: tæ chøc c¸c hÖ thèng cung cÊp th«ng tin, chÝnh s¸ch; cung cÊp ®Çy ®ñ nh÷ng th«ng tin vÒ thÞ tr­êng cho c¸c DN; gióp c¸c doanh nghiÖp tiÕp cËn tèt h¬n c¸c nguån tµi chÝnh th«ng qua c¸c dù ¸n, c¸c ch­¬ng tr×nh hîp t¸c víi n­íc ngoµi; gióp DN n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng trong n­íc), t¹o ®iÒu kiÖn lµm tèt vai trß cÇu nèi gi÷a héi viªn víi c¬ quan cña chÝnh phñ, ®¹i diÖn b¶o vÖ quyÒn lîi hîp ph¸p cña DN, nhÊt lµ trong viÖc tham gia so¹n th¶o c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt liªn quan ®Õn sx kinh doanh cña DN. C¸c hiÖp héi DN cã thÓ cung cÊp nh÷ng th«ng tin t­ vÊn, ®µo t¹o, cïng th­¬ng th¶o gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò mµ trong DN riªng lÎ kh«ng tù gi¶i quyÕt ®­îc ®Ó ®¶m b¶o lîi Ých cña mçi ngµnh nghÒ, b¶o ®¶m VHDN, kh¾c phôc nh÷ng khiÕm khuyÕt cña thÞ tr­êng. Bªn c¹nh ®ã, c¸c hiÖp héi DN cßn ®ãng vai trß t¨ng c­êng qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi c¸c DN, t¹o c¨n cø ph¸p lý ®Ó xo¸ bá tµn d­ c¶u thêi bao cÊp, gãp phÇn qu¶n trÞ Quèc gia ®Ó ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Söa ®æi ph¸p lÖnh c¸n bé, c«ng chøc thµnh luËt vÒ c«ng vô- c«ng chøc g¾n víi c¶i tiÕn qu¶n lý nh©n sù trong c¸c tæ chøc Nhµ n­íc, hoµn chØnh c¸c quy ®Þnh vÒ cæ phÇn ho¸…sÏ t¸c ®éng tíi v¨n ho¸ DN. N©ng cao nhËn thøc vµ hiÓu biÕt vÒ VHDN. CÇn ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu, tuyªn truyÒn, gi¶ng d¹y vÒ VHDN, trong ®ã c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng ®ãng vai trß tÝch cùc, cÇn ®­a vµo gi¶ng d¹y cho c¸c c«ng chøc Nhµ n­íc vÒ VHDN, c¸ch thøc ¸p dông v¨n ho¸ DN nh­ mét c«ng cô qu¶n lý, cã thÓ ë d¹ng mét m«n häc riªng hoÆc lång ghÐp vµo bé m«n qu¶n lý nguån nh©n lùc, hay bé m«n ph¸t triÓn DN, qu¶n trÞ chiÕn l­îc. CÇn tiÕp tôc thay ®æi t­ duy qu¶n lý, ®Ò xuÊt nh÷ng chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch qu¶n lý ®ñ m¹nh ®Ó khuyÕn khÝch h¬n n÷a tinh thÇn kinh doanh trong nh©n d©n, h¨ng h¸i lµm giµu cho b¶n th©n vµ cho ®Êt n­íc. Thñ tiªu triÖt ®Ó quan niÖm coi th­êng kinh doanh, kh«ng coi träng doanh nh©n, chØ coi träng quan chøc, ph©n biÖt ®èi xö víi kinh tÕ t­ nh©n…. Xo¸ bá t©m lý Ø l¹i, dùa vµo bao cÊp cña Nhµ n­íc, ®Ò cao nh÷ng nh©n tè míi trong kinh doanh, nh÷ng ý t­ëng s¸ng t¹o, s¸ng kiÕn t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸. T«n vinh nh÷ng doanh nh©n n¨ng ®éng, s¸ng t¹o, kinh doanh ®¹t hiÖu qu¶ cao, cã ý chÝ v­¬n lªn, lµm r¹ng rì th­¬ng hiÖu ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. §Ó gióp doanh nh©n x©y dùng v¨n ho¸ kinh doanh vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, nªn kÕt nèi nh÷ng viÖn nghiªn cøu chuyªn s©u vÒ §«ng ph­¬ng häc, Trung Quèc häc, NhËt B¶n häc, viÖn nghiªn cøu Hoa Kú víi c¸c yªu cÇu båi d­ìng, n©ng cao hiÓu biÕt vµ kü n¨ng ®µm ph¸n, giao tiÕp cho doanh nh©n ViÖt Nam. ViÖc h×nh thµnh VHDN còng ®ßi hái ®Èy m¹nh cuéc c¶i c¸ch hµnh chÝnh d©n chñ, trong s¹ch, v÷ng m¹nh, chuyªn nghiÖp vµ hiÖn ®¹i ho¸. Tøc lµ cÇn tiÕp tôc xo¸ bá c¬ chÕ “ xin- cho”, xo¸ bá nh÷ng thñ tôc hµnh chÝnh r­êm rµ g©y tèn kÐm, t¨ng chi phÝ ®Çu t­ vµ gi¶m n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng ho¸. Ph¶i s¾p xÕp l¹i bé m¸y tinh gän, kh¾c phôc chång chÐo, quan liªu, n©ng cao hiÖu lùc vµ hiÖu qu¶ cña bé m¸y hµnh chÝnh trong qu¶n lý, ®iÒu hµnh, lµnh m¹nh hãa ®éi ngò c¸n bé… Bªn c¹nh viÖc x©y dùng mét quy chuÈn nh»m t¹o nªn nh÷ng c¸ thÓ kinh doanh hoµn h¶o víi nh÷ng phÈm chÊt riªng, cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng tÝnh céng ®ång kinh doanh víi ý nghÜa ®Ó céng ®ång kinh doanh ng­êi ViÖt còng cã tÝnh liªn kÕt tËp thÓ cao (gièng nh­ céng ®ång kinh doanh ng­êi Hoa), t¹o lËp sù hµi hoµ gi÷a tÝnh tËp thÓ vµ tÝnh c¸ thÓ trong céng ®ång kinh doanh, ®Ò cao ý chÝ tù lËp tù c­êng, søc v­¬n lªn cña mçi doanh nghiÖp, ®ång thêi huy ®éng tÝnh céng ®ång, tÝnh truyÒn thèng “ chÞ ng·, em n©ng” cña d©n téc, khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp tham gia c¸c ho¹t ®éng x· héi nh­: xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, cøu trî ®ång bµo gÆp thiªn tai, tham gia c¸c ho¹t ®éng tõ thiÖn… Muèn vËy, nªn thµnh lËp c¸c hiÖp héi dùa trªn c¸c tiªu chuÈn ®¹o ®øc(tho¸t khái lèi t­ duy cò: dùa trªn nÒn t¶ng lµ c¸c gi¸ trÞ c¸ nh©n, c¸c quyÒn con ng­êi), VH cña doanh nh©n víi t­ c¸ch lµ c¸c c¸ thÓ hoµn chØnh, h­íng tíi môc tiªu x©y dùng céng ®ång doanh nh©n ViÖt chuyªn nghiÖp víi nh÷ng c¸ thÓ chuyªn nghiÖp. CÇn ®µo t¹o vµ träng dông ®éi ngò doanh nh©n n¾m ®­îc vµ vËn dông ®­îc VHDN vµo trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, trong quan hÖ víi ®èi t¸c còng nh­ trong c«ng viÖc qu¶n lý, ®iÒu hµnh néi bé DN. Doanh nghiÖp lµ n¬i tËp hîp, ph¸t huy mäi nguån lùc con ng­êi ( ®éi ngò doanh nh©n c¸c lo¹i), lµ n¬i lµm g¹ch nèi, n¬i cã thÓ t¹o ra lùc ®iÒu tiÕt, t¸c ®éng ( tÝch cùc hay tiªu cùc) ®èi víi tÊt c¶ c¸c yÕu tè chñ quan, kh¸ch quan kh¸c nhau c¶ ë tÇng vÜ m« lÉn vi m« nh»m gãp phÇn h×nh thµnh nªn mét m«i tr­êng s¶n xuÊt kinh doanh ( th­¬ng tr­êng) ph¸t triÓn theo mét chiÒu h­íng nµo ®ã. X©y dùng nÒn v¨n ho¸ kinh doanh v× vËy vÒ thùc chÊt chÝnh lµ viÖc thùc hiÖn c¸c ®iÒu kiÖn kh¸ch quan, chñ quan trªn c¬ së ph¸t huy c¸c nh©n tè tÝch cùc, tù gi¸c nh»m ®Èy nhan qu¸ tr×nh v¨n ho¸ ho¸ trong toµn bé mäi yÕu tè cÊu thµnh nÒn s¶n xuÊt kinh doanh cña ®Êt n­íc, tr­íc hÕt tËp trung lÊy ph¸t triÓn VHDN lµm ®iÓm tùa ®Çu tiªn. Trong ®iÒu kiÖn thùc tÕ hiÖn nay, theo c¸ch thøc ®ã, chóng ta cã thÓ t¹o ra qu¸ tr×nh tÝch hîp vµ ph¸t huy m¹nh mÏ nh÷ng gi¸ trÞ vèn cã trong nÒn v¨n ho¸ truyÒn thèng cña d©n téc( truyÒn thèng yªu n­íc vµ th­¬ng ng­êi, ®oµn kÕt céng ®ång vµ träng tÝn nghÜa, cÇn cï, n¨ng ®éng vµ linh ho¹t…) kÕt hîp víi c¸c thµnh tùu v¨n ho¸ thÕ giíi ( vÒ nÒ nÕp t­ duy, phong c¸ch vµ tr×nh ®é khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ, vÒ ph­¬ng ph¸p, n¨ng lùc tæ chøc qu¶n lý kinh tÕ- x· héi trong qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸, c«ng nghiÖp hãa – hiÖn ®¹i ho¸…)…nh»m lµm cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong nÒn kinh tª thÞ tr­êng ë n­íc ta sÏ ngµy cµng ®­îc trËt tù, lµnh m¹nh vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n, h­íng ®Õn nh÷ng môc tiªu kinh tÕ- x· héi toµn diÖn, bÒn v÷ng l©u dµi cña ®Êt n­íc ®ång thêi võa cã thÓ ®em l¹i nh÷ng lîi Ých thiÕt thùc ngay tr­íc m¾t cho c¸c DN. Cô thÓ h¬n, x©y dùng VHDN ®Ó gãp phÇn vµo chiÕn l­îc ph¸t triÓn v¨n ho¸ kinh doanh ViÖt Nam hiÖn nay kh«ng thÓ kh¸c ®ã lµ viÖc n©ng cao b¶n lÜnh, tr×nh®é ®éi ngò doanh nh©n theo h­íng ngµy cµng “ chuyªn nghiÖp ho¸” nhiÒu h¬n, tr­íc hÕt ë cung c¸ch , kh¶ n¨ng sö dông tèt c¸c ph­¬ng tiÖn, c¸c thµnh tùu khoa häc kü thuËt trong lao ®éng, tæ chøc s¶n xuÊt, n¨ng lùc c¹nh tranh vµ héi nhËp víi thÞ tr­êng ( néi ®Þa lÉn quèc tÕ), trong giao tiÕp víi kh¸ch hµng, tuyªn truyÒn qu¶ng b¸ th­¬ng hiÖu, giíi thiÖu vµ b¸n s¶n phÈm… bªn c¹nh ®ã viÖc n©ng cao n¨ng lùc vµ ®iÒu kiÖn, biÖn ph¸p ®Ó ch¨m lo ®éi ngò ( c¶ vÒ ®êi sèng v¨n ho¸ c¸ nh©n lÉn ®êi sèng v¨n ho¸ tËp thÓ), kh«ng ngõng t¨ng c­êng c¬ së vËt chÊt- kü thuËt cïng mét nÒ nÕp, kû c­¬ng ho¹t ®éng theo phong c¸ch c«ng nghiÖp, hiÖn ®¹i dùa trªn nÒn t¶ng ph¸t huy tèt nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ truyÒn thèng ( ®¹o lý, nghÜa t×nh…) kÕt hîp x©y dùng b¶n chÊt tiªn tiÕn cña giai cÊp c«ng nh©n cho mäi lùc l­îng lao ®éng v× môc tiªu x©y dùng hÖ thèng DN ViÖt Nam v÷ng m¹nh toµn diÖn c¶ vÒ chuyªn m«n vµ t­ t­ëng, tæ chøc… Tuy nhiªn còng cÇn nhÊn m¹nh r»ng nç lùc h×nh thµnh vµ x©y dùng nÒn v¨n ho¸ kinh doanh ph¶i ®Õn tõ c¶ hai phÝa doanh nghiÖp vµ c¸c c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt, c¬ quan nhµ n­íc. KÕt luËn Mét trong sè c¸c nhãm gi¶i ph¸p ®Ó doanh nghiÖp héi nhËp thµnh c«ng: DN ph¶i x©y dùng ®­îc chiÕn l­îc thÞ tr­êng, chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh doanh ®i ®«i víi x©y dùng VHDN. Muèn vËy, doanh nghiÖp cÇn ph¶i coi nh©n lùc nh­ lµ mét nguån vèn ®Æc biÖt,cÇn ch¨m lo cho con ng­êi trong DN vÒ mäi khÝa c¹nh cña cuéc sèng c¸ nh©n, tõ t×nh tr¹ng søc khoÎ tíi sù tù do vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ, cÇn cã chiÕn l­îc ®µo t¹o, båi d­ìng vµ träng dông nh©n tµi, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó mäi ng­êi ph¸t huy tµi n¨ng, trÝ tuÖ tho¶ søc s¸ng t¹o trong s¶n xuÊt kinh doanh, tham gia th¶o luËn nh÷ng vÊn ®Ò cô thÓ, trong xö lý nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan trùc tiÕp ®Õn ®êi sèng cña hä, gi¶i quyÕt tèt mèi quan hÖ gi÷a chñ DN vµ ng­êi lao ®éng, gi÷a doanh nghiÖp víi b¹n hµng, víi ®èi t¸c, víi c¬ quan nhµ n­íc…Hay nãi c¸ch kh¸c DN rÊt cÇn ph¶i x©y dùng mét VHDN ®Æc tr­ng, vµ ph¸t huy v¨n ho¸ ®éc ®¸o ®ã trong mäi ho¹t ®éng cña DN: tõ l·nh ®¹o ®iÒu hµnh c¸c ho¹t ®éng néi bé, ®Õn c¸c ho¹t ®éng t­¬ng t¸c víi bªn ngoµi doanh nghiÖp. Muèn x©y dùng vµ ph¸t huy ®­îc yÕu tè v¨n hãa trong DN th× ®iÒu ®Çu tiªn lµ c¸c doanh nghiÖp nªn nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ vÊn ®Ò cÊp b¸ch nµy trong cuéc c¹nh tranh toµn cÇu, kÕ ®Õn, c¸c DN b»ng c¸c ph­¬ng ph¸p cô thÓ x©y dùng cho riªng m×nh chiÕn l­îc, sø mÖnh ho¹t ®éng cña DN m×nh, råi t¹o lËp bé quy chuÈn riªng ®Ó cã thÓ x©y dùng vµ ph¸t huy nÒn VH ®éc ®¸o cña doanh nghiÖp m×nh dùa trªn nÒn t¶ng chiÕn l­îc ®ã, nh»m h­íng tíi môc tiªu chiÕn l­îc mµ tæ chøc ®· ®Æt ra. Do nhËn thøc cßn h¹n chÕ vµ ®©y còng lµ vÊn ®Ò kh¸ míi ë ViÖt Nam, h¬n n÷a, ®Ò tµi ®­îc thùc hiÖn trong ®iÒu kiÖn c¸c nguån d÷ liÖu ch­a thËt ®Çy ®ñ nªn khã tr¸nh khái nh÷ng sai sãt, khiÕm khuyÕt, rÊt mong cã ®­îc sù ®ãng gãp ý kiÕn ch©n thµnh tõ phÝa c¸c thÇy c« còng nh­ nh÷ng ai quan t©m ®Õn v¨n ho¸ doanh nghiÖp nh»m hoµn thiÖn ®Ò tµi mét c¸ch tèt nhÊt. Nh©n ®©y em xin göi lêi c¶m ¬n ch©n thµnh ®Õn b¹n bÌ, ng­êi th©n, ®Æc biÖt em xin göi lêi c¶m ¬n ch©n thµnh ®Õn TS. NguyÔn ThÞ Minh T©m ®· trùc tiÕp h­íng dÉn, gióp ®ì, chØ b¶o tËn t×nh ®Ó em hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. tµi liÖu tham kh¶o 1. NguyÔn Hoµng ¸nh, LuËn ¸n tiÕn sÜ-vai trß cña v¨n ho¸ trong kinh doanh quèc tÕ vµ vÊn ®Ò x©y dùng v¨n ho¸ kinh doanh ë ViÖt Nam. §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng,2004, tr.108. 2. PGS. TS. D­¬ng ThÞ LiÔu. KÕt qu¶ kh¶o s¸t míi ®©y ®­a ra t¹i “héi th¶o VHDN, VH doanh nh©n trong qu¸ tr×nh héi nhËp” do b¸o ®iÖn tö §CSVN phèi hîp víi phßng TM &CNVN (VCCI) tæ chøc ngµy 07/11/2006 t¹i Hµ Néi. 3. NguyÔn TÊn Ph­íc. ChiÕn l­îc vµ chÝnh s¸ch kinh doanh. NXB Thèng Kª,1996. 4. Ths. Bïi V¨n Thµnh ( phã tæng côc tr­ëng TCVI- Bé c«ng An)- VÊn ®Ò n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh Quèc gia cña ViÖt Nam. T¹p chÝ kinh tÕ vµ dù b¸o. sè 3/2007. tr.2. 5. TS. NguyÔn M¹nh Qu©n. Gi¸o tr×nh ®¹o ®øc kinh doanh vµ VHDN. NXB lao ®éng x· héi- §HKTQD- khoa QTDN, 2004. 6. 7. 8. 9. 10.