Đề tài Biện pháp nâng cao khả năng cạnh tranh của hàng hoá Việt Nam trên thị trường quốc tế

µng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ BiÖn ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ Ch­¬ng I Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ c¹nh tranh vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ I. Kh¸i qu¸t vÒ c¹nh tranh vµ c¸c lo¹i h×nh c¹nh tranh C¹nh tranh lµ mét vÊn ®Ò xuÊt hiÖn ngay, khi nÒn kinh tÕ chuyÓn tõ h×nh thøc nÒn kinh tÕ tËp chung bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Cã thÓ nãi c¹nh tranh lµ mét vÊn ®Ò g¾n liÒn víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, víi c¬ chÕ thÞ tr­êng. Chóng ta cã thÓ hiÓu c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng lµ trong ®ã c¶ ng­êi mua lÉn ng­êi b¸n ®Òu kh«ng cã søc m¹nh thÞ tr­êng. C¹nh tranh trªn thÞ tr­êng sÏ bao gåm nhiÒu h·ng vµ kh«ng h·ng nµo chiÕm phÇn quan träng trong tæng s¶n l­îng. C¸c s¶n phÈm ®Òu ®ång nhÊt, s¶n phÈm cña mét h·ng hÇu nh­ kh«ng kh¸c biÖt víi s¶n phÈm cña c¸c h·ng kh¸c. TÊt c¶ c¸c h·ng c¹nh tranh sÏ t×m c¸ch më réng s¶n l­îng cho tíi khi chi phÝ cËn biªn b»ng gi¸ c¶ bëi v× gi¸ c¶ vµ doanh thu cËn biªn lµ nh­ nhau ®íi víi c¸c h·ng nµy. C¸c trë ng¹i ®èi víi viÖc gia nhËp thÞ tr­êng lµ kh«ng ®¸ng kÓ. NÕu cã thÓ thu ®­îc lîi nhuËn kinh tÕ th× nhiÒu h·ng sÏ muèn ra tham gia kinh doanh. Xu h­íng më réng s¶n xuÊt vµ cung cÊp trªn thÞ tr­êng khi cã lîi nhuËn cao sÏ g©y ra søc Ðp lín ®èi víi gi¸ vµ lîi nhuËn trong c¸c ngµnh c¹nh tranh. Lîi nhuËn kinh tÕ sÏ tiÕn tíi 0 khi gi¸ gi¶m xuèng møc chi phÝ b×nh qu©n tèi thiÓu. Khi nh×n thÊy lîi nhuËn, nhiÒu nhµ kinh doanh sÏ nh¶y vµo c¹nh tranh sù xuÊt hiÖn thªm c¸c nhµ kinh doanh míi sÏ lµm t¨ng cung, vµ kÕt qu¶ lµ ®­êng cung dÞch chuyÓn vÒ bªn ph¶i, møc c©n b»ng míi ®­îc thiÕt lËp, gi¸ b¸n gi¶m xuèng. C¸c gi¸ ®ã lµ gi¸ c¹nh tranh ®­îc h×nh thµnh th«ng qua c¹nh tranh khèc liÖt trªn thÞ tr­êng. * C¸c lo¹i h×nh c¹nh tranh. Cã thÓ nãi ¸p lùc c¹nh tranh cña thÞ tr­êng lµ ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn c¹nh tranh sÏ dÉn ®Õn gi¶m chi phÝ, t¨ng cung, gi¶m gi¸ b¸n, c¶i tiÕn c«ng nghÖ, chÊt l­îng s¶n phÈm. Ng­êi tiªu dïng sÏ ®­îc léc trong thÞ tr­êng c¹nh tranh. Hä sÏ cã nhiÒu s¶n phÈm h¬n møc hä mong muèn víi gi¸ ngµy cµng gi¶m. Mét thÞ tr­êng c¹nh tranh cã xu h­íng dÉn ®Õn t¨ng tèc ®é ®a hiÖu qu¶. Mét nh­îc ®iÓm th­êng hay ®­îc nh¾c tíi cña c¹nh tranh lµ viÖc ®ãng cöa s¶n xuÊt, tíi khái kinh doanh hay ph¸ s¶n cña mét lo¹t c¸c h·ng trªn thÞ tr­êng xuÊt hiÖn 2 lo¹i h×nh c¹nh tranh. * C¹nh tranh hoµn h¶o: X¶y ra khi kh«ng mét nhµ s¶n xuÊt nµo cã thÓ t¸c ®éng lªn gi¸ c¶ thÞ tr­êng mµ nhµ s¶n xuÊt ®Òu ph¶i bµn ra theo gi¸ thÞnh hµnh trªn thÞ tr­êng. C¹nh tranh hoµn h¶o x¶y ra khi cã mét sè lín doanh nghiÖp nhá, s¶n xuÊt mét mÆt hµng y hÖt nhau vµ s¶n l­îng cña tõng doanh nghiÖp qu¸ nhá kh«ng thÓ t¸c ®éng ®Õn gi¸ c¶ thÞ tr­êng. C¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o lµ tr¹ng th¸i trung gian gi÷a 2 th¸i cùc cña thÞ tr­êng lµ c¹nh tranh hoµn h¶o vµ ®éc quyÒn. Trong c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o, c¸c h·ng cã Ýt nhiÒu søc m¹nh thÞ tr­êng: C¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o cã 2 h×nh thøc: C¹nh tranh ®éc quyÒn vµ ®éc quyÒn tËp ®oµn. + C¹nh tranh ®éc quyÒn cã c¸c ®Æc tr­ng: Cã nhiÖm vô h·ng tham gia, kh¶ n¨ng x©m nhËp vµ rót lui khái thÞ tr­êng t­¬ng ®èi dÔ dµng. C¸c h·ng b¸n s¶n phÈm gièng nhau nh÷ng kh«ng ph¶i lµ ®ång nhÊt víi nhau: c¹nh tranh kh«ng ph¶i qua gi¸ mµ chñ yÕu th«ng qua c¸c h×nh thøc qu¶ng c¸o, giíi thiÖu, chµo hµng, th«ng qua bao b×. + §éc quyÒn tËp ®oµn cã nh÷ng ®Æc tr­ng chñ yÕu sau: Sè l­îng hµng Ýt ®Õn møc c¸c h·ng nµy hiÓu nhau rÊt râ, mét h·ng lµm g× th× h·ng kia biÕt ngay, s¶n phÈm cu¶ c¸c h·ng t­¬ng ®èi gièng nhau. ViÖc x©m nhËp thÞ tr­êng rÊt khã kh¨n. II. Nh÷ng biÖn ph¸p chung vÒ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ Nãi ®Õn c¹nh tranh lµ chóng ta cã thÓ nghÜ tíi: ChÊt l­îng vµ gi¸ c¶ cña s¶n phÈm. Mét hµng ho¸ khi ®em giao b¸n trªn thÞ tr­êng, muèn cã chç ®øng trªn thÞ tr­êng, chiÕm lÜnh thÞ tr­êng ®ßi hái hµng ho¸ ®ã ph¶i cã chÊt l­îng tèt, gi¸ c¶ hîp lý vµ ®­îc ng­êi tiªu dïng chÊp nhËn. Mét doanh nghiÖp khi s¶n xuÊt s¶n phÈm hµng ho¸ ®¸p øng nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng. §iÒu ®Çu tiªn hä nghÜ tíi lµ chÊt l­îng vµ gi¸ c¶, mong t×m cho m×nh mét vÞ trÝ trªn th­¬ng tr­êng, thÞ tr­êng quyÕt ®Þnh sù sèng cßn cña hµng ho¸. Mét hµng ho¸ ®­îc s¶n xuÊt ra ngay tõ ®Çu ®· ph¶i ®ãi phã víi sù c¹nh tranh cña cïng lo¹i hµng ho¸ ®ã nh­ng do h·ng kh¸c s¶n xuÊt. Muèn ®­îc thÞ tr­êng ng­êi tiªu dïng chÊp nhËn nã ph¶i c¹nh tranh ®Ó t×m cho m×nh mét vÞ trÝ. Cã thÓ nãi sù c¹nh tranh diÔn ra lµ v« cïng kh¾c nghiÖt quyÕt ®Þnh sù sèng cßn cña s¶n phÈm. ChÝnh v× vËy mµ mét s¶n phÈm chÊt l­îng tèt gi¸ c¶ hîp lý, ch¾c ch¾n nã sÏ ®­îc ng­êi tiªu dïng chÊp nhËn tõ ®ã, nã sÏ dÔ dµng cã ®­îc søc m¹nh thÞ tr­êng, ®ñ søc c¹nh tranh víi c¸c s¶n phÈm kh¸c. V× vËy, ®Ó cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh, tõng doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¶i tù v­¬n lªn nh»m ®¹t lîi nhuËn cao vµ n¾m ®­îc thÞ phÇn trong n­íc, tõng b­íc ®ét ph¸, ®Æt ch©n vµo thÞ tr­êng thÕ giíi cô thÓ lµ doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn khai th¸c tèt nh÷ng s¶n phÈm mµ ViÖt Nam cã lîi thÕ, cã tÝnh ®éc ®¸o, ®Æc s¾c vµ cã chÊt l­îng cao, ph¶i tÝnh to¸n sao cho gi¸ thµnh hîp lý ®ñ søc c¹nh tranh víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i trªn th­¬ng tr­êng, ph¶i cã sù chuyªn m«n ho¸ cao ®Ó cã sù lùa chän s¶n phÈm mµ kh«ng c¹nh tranh triÖt tiªu nhau: Ph¶i ®Çu t­ ®æi míi nhanh thiÕt bÞ c«ng nghÖ ®i ®«i víi x©y dùng vµ thùc hiÖn chiÕn l­îc nghiªn cøu triÓn khai ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm ®¹t chÊt l­îng cao phï hîp víi thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng, ph¶i coi ®µo t¹o nguån nh©n lùc sö dông thµnh c«ng míi nh­ mét yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh. Cuèi cïng tËp chung gi¶i quyÕt kh©u tiÕp thÞ – kh©u yÕu nhÊt hiÖn nay. VÒ gi¸ qu¶n lý vÜ m«, ®iÒu cÇn thiÕt lµ c¶i thiÖn m«i tr­êng kinh doanh ®Ó ai còng cã thÓ kinh doanh theo ph¸p luËt mét c¸ch thuËn lîi vµ ®­îc h­ëng c¸c dÞch vô c«ng râ rµng. §Æc biÖt, Nhµ n­íc hç trî tÝch cùc doanh nghiÖp vÒ nghiªn cøu triÓn khai tiÕp thÞ, xuÊt khÈu vµ ®¹o t¹o nguån lùc con ng­êi. Tãm l¹i, chØ cã ph¸t huy søc m¹nh tæng hîp tõ 2 phÝa (Nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp) th× míi t¨ng ®­îc søc c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam. §ã lµ ®ßi hái cña cuéc sèng ®Ó chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ th¾ng lîi III. C¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi Hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi chÞu sù ¶nh h­ëng hai chiÒu cña c¸c yÕu tè khi tham gia thÞ tr­êng thÕ giíi còng nh­ sù c¹nh tranh cña c¸c lo¹i hµng ho¸ kh¸c trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Chóng ta cã thÓ kÓ ra rÊt nhiÒu yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn hµng ho¸ ViÖt Nam khi gia nhËp thÞ tr­êng quèc tÕ nh­ng tùu chung l¹i, cã 3 nh©n tè chÝnh t¸c ®éng trùc tiÕp lªn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi: §ã lµ: + M«i tr­êng kinh tÕ + ChÝnh s¸ch hç trî cña nhµ n­íc + Khoa häc c«ng nghÖ C¶ ba yÕu tè trªn ®Òu t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn chÊt l­îng, gi¸ c¶ vµ kh¶ n¨ng còng nh­ sù thuËn lîi cña hµng ho¸ ViÖt Nam khi gia nhËp thÞ tr­êng quèc tÕ, lµm t¨ng hay gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam. Mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ nÕu biÕt tró träng, tËn dông nh÷ng thuËn lîi cña 3 yÕu tè trªn ch¾c ch¾n sÏ thµnh tronng viÖc chiÕm lÜnh thÞ tr­êng, t¨ng søc c¹nh tranh cña hµng ho¸. M«i tr­êng kinh tÕ: M«i tr­êng kinh tÕ tr­íc hÕt ph¶n ¸nh qua tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ chung vÒ c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ, c¬ cÊu vïng. T×nh h×nh ®ã cã thÓ t¹o nªn tÝnh hÊp dÉn vÒ thÞ tr­êng vµ søc mua kh¸c nhau ®èi víi cc thÞ tr­êng hµng ho¸ kh¸c. M«i tr­êng kinh tÕ còng bao gåm c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn søc mua vµ c¬ cÊu chi tiªu cña ng­ßi tiªu dïng. C¸c nhµ ho¹t ®éng thÞ tr­êng ®Òu quan t©m ®Õn søc mua vµ viÖc ph©n bæ thu nhËp ®Ó mua s¾m c¸c lo¹i hµng ho¸ vµ dÞch vô kh¸c nhau. Tæng sè søc mua l¹i phô thuéc vµo nhiÒu nh©n tè nh­ thu nhËp hiÖn t¹i, gi¸ c¶ hµng ho¸ dÞch vô, c¸c kho¶n tiÕt kiÖm, tÝn dông. Khi nÒn kinh tÕ ë vµo giai ®o¹n khñng ho¶ng, tû lÖ l¹m ph¸t còng nh­ thuÕ kho¸ t¨ng ¶nh h­ëng ®Õn gi¸ c¶ hµng ho¸ vµ søc mua cña ng­êi tiªu dïng. T×nh tr¹ng tr¸i ng­îc l¹i lµm cho nhÞp vµ chu kú kinh doanh trë nªn phån thÞnh. NÒn kinh tÕ thÕ giíi vÉn ®· vµ ®ang diÔn ra xu h­íng vËn ®éng nhiÒu chiÒu, sù ph©n ho¸ giÇu nghÌo gi÷a c¸c quèc gia chËm ph¸t triÓn vµ c¸c quèc gai ph¸t triÓn theo h­íng “DÞch vô hËu c«ng nghiÖp ” xu thÕ toµn cÇu ho¸, nh÷ng næ lùc c¹nh tranh vµ hîp t¸c ®ang lµm thay ®æi bé mÆt ®êi sèng kinh tÕ tõng vïng, tõng khu vùc. ChÝnh v× vËy, viÖc n¾m b¾t t×nh h×nh kinh tÕ thÕ giíi sÏ gÆp cho c¸c nhµ ho¹t ®éng thÞ tr­êng cã nhiÒu c¬ héi trong lÜnh vùc kinh doanh s¶n xuÊt hµng ho¸, chiÕn l­îc Marketing toµn cÇu, ®a quèc gia, xuyªn quèc gia lµ mét ®ßi hái tÊt yÕu, mét thµnh thùc ®èi víi c¸c nhµ ho¹t ®éng thÞ tr­êng nh»m môc ®Ých t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ khi gia nhËp thÞ tr­êng quèc tÕ vµ c¸c n­íc trong khu vùc. + Nh÷ng chÝnh s¸ch hç trî cña nhµ n­íc ë gãc ®é C«ng ty, c¬ së s¶n xuÊt, chóng ta ®Òu biÕt r»ng vÞ thÕ c¹nh tranh tuú thuéc mét phÇn vµo quy m« s¶n xuÊt, mét phÇn vµo kh¶ n¨ng vÒ vèn dåi dµo ®Ó vßng quay vèn liªn tôc. Trong quan hÖ quèc tÕ c¹nh tranh gay g¾t ®Æt ra nhiÒu vÊn ®Ò c¹nh tranh quèc tÕ ë nh÷ng khÝa c¸nhau hµng chôc C«ng ty ®a quèc gia c¹nh tranh víi tÊt c¶ sø mÖnh cña hä c¸c ngµnh kinh tÕ mâi nhän tham gia c¹nh tranh khai th¸c nh÷ng thµnh tùu míi nhÊt vÒ khoa häc kü thuËt ®Ó th¾ng trong c¹nh tranh c¸c Ng©n hµng quèc tÕ, thÞ tr­êng, chøng kho¸n, thÞ tr­êng quèc tÕ trong hµng chôc Mü Kim vµo chiÕn tranh th­¬ng m¹i, chiÕn tranh l·i suÊt, chiÕn tranh håi suÊt (ph¸ gi¸ tiÒn l«ii cuèn tiÒn tÕ khai ph¸ gi¸ theo) lËp c¸c khèi thÞ tr­êng chung EU, Nam Mü vµ ASEAN … c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ mËu dÞch, ph©n biÖt ®èi xö, b¶o vÖ xuÊt nhËp khÈu. Trong bèi c¶nh nµy c¸c quèc gia cÇn huy ®éng tèi ®a tµi chÝnh ®Ó n©ng ®ì C«ng ty, xÝ nghiÖp cña m×nh tËp chung thóc ®Èy s¶n xuÊt lËp c¸c khu chÕ xuÊt ®Ó t¹o ra søc m¹nh, ký kÕt c¸c hiÖp ­íc vÒ xuÊt nhËp khÈu ®Ó giµnh chç ®øng trªn thÞ tr­êng cho c¸c hµng ho¸ cña n­íc m×nh. ThÞ tr­êng cho hµng ho¸ cña ViÖt Nam trªn thÕ giíi còng nh­ nhiÒu n­íc kh¸c lu«n khã kh¨n. VÊn ®Ò thÞ tr­êng kh«ng ph¶i chØ lµ vÊn ®Ò cña mét n­íc riªng lÎ nµo mµ trë thµnh vÊn ®Ò träng yÕu cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. V× vËy viÖc h×nh thµnh mét hÖ thèng c¸c biÖn ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng ho¸ trë thµnh mét c«ng cô quan träng nhÊt ®Ó chiÕm lÜnh thÞ tr­êng còng nh­ viÖc nh»m môc ®Ých n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ cña n­íc m×nh so víi hµng ho¸ cïng lo¹i cña c¸c n­íc kh¸c. Nhµ n­íc cÇn hç trî s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, n©ng cao chÊt l­îng h×nh thøc, mÉu m·, bao b× víi chi phÝ thÊp, t¹o ®iÒu kiÖn cho nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ tù do c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Ngoµi ra, nhµ n­íc t¹o m«i tr­êng ph¸p lý thuËn lîi b×nh ®¼ng cho c¸c doanh nghiÖp c¹nh tranh vµ hîp t¸c ®Ó ph¸t triÓn b»ng chiÕn l­îc, quy ho¹ch, kÕ ho¹ch vµ chÝnh s¸ch. Nhµ n­íc tiÕp tôc c¶i c¸ch hÖ thèng thuÕ phï hîp víi t×nh h×nh trong n­íc vµ cam kÕt quèc tÕ, ®¬n gi¶n ho¸ c¸c s¾c thuÕ, thùc hiÖn chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i linh ho¹t theo cung cÇu ngo¹i tª. T¨ng c­êng më réng thªm thÞ tr­êng ë n­íc ngoµi, x¸c ®Þnh thêi h¹n b¶o hé hîp lý vµ cã hiÖu qu¶ ®èi víi mét sè s¶n phÈm quan träng, tÝch cùc chuÈn bÞ, më réng, héi nhËp thÕ giíi. H¹n chÕ vµ kiÓm so¸t ®éc quyÒn kinh doanh. + Khoa häc – kü thuËt §èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸, viÖc ¸p dông c¸c tiÕn ®é cña khoa häc kü thuËt lµ mét b­íc ®ét ph¸ lín trong lÜnh vùc s¶n xuÊt hµng ho¸ phôc vô nhu cÇu cña thÞ tr­êng. ViÖc ¸p dông c¸c tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt kh«ng nh÷ng lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng cao, chÊt l­îng s¶n phÈm ®­îc ®¶m b¶o, s¶n phÈm mang tÝnh ®ång nhÊt cao. C«ng nghiÖp ho¸ lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi tõ sö dông søc lao ®éng cïng víi c«ng nghÖ, ph­¬ng tiÖn vµ ph­¬ng ph¸p tiªn tiÕn, hiÖn t¹i t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng x· héi cao. §èi víi n­íc ta, mét n­íc n«ng nghiÖp víi c¸c hµng n«ng s¶n lµ chÝnh, s¶n phÈm n«ng nghiÖp mang ®Æc tÝnh nhiÖt ®íi, thÕ m¹nh cña hµng ho¸ ViÖt Nam chñ yÕu lµ n«ng s¶n. ViÖc ¸p dông khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi, kinh tÕ t¨ng tr­ëng nhanh, chÊt l­îng hµng n«ng s¶n ®­îc chÕ biÕn mét c¸ch kü cµng vµ ®ång nhÊt th«ng qua mét hÖ thèng c¸c d©y chuyÒn s¶n xuÊt, tinh chÕ: cafe, chÌ…khoa häc kü thuËt gióp doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, gi¶m ®¸ng kÓ søc lao ®éng cña ng­êi c«ng nh©n dÉn ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt gi¶m, gi¸ c¶ cña hµng ho¸ tõ ®ã còng gi¶m theo t¹o ra lîi thÕ c¹nh tranh cho hµng ho¸ khi gia nhËp thÞ tr­êng quèc tÕ víi nh÷ng s¶n phÈm cïng lo¹i. §èi víi nh÷ng n­íc ®i sau nh­ n­íc ta, t×nh h×nh kh«ng gièng nh­ c¸c n­íc t­ b¶n ë thÕ kû 18,19 khi mµ mäi c«ng nghÖ cÇn thiÕt cho c«ng nghiÖp ho¸ ®Òu ph¶i chç nh÷ng ph¸t minh khoa häc lµm c¬ së cho sù ph¸t triÓn c«ng nghÖ ®ã hoÆc ph¶i cã thêi gian dµi ®óc kÕt vµ hoµn thiÖn dÇn trong thùc tiÔn s¶n xuÊt. Ngµy nay, hÇu hÕt c¸c c«ng nghÖ cÇn thiÕt cho c«ng nghiÖp tiÒn tÖ, thËm chÝ cßn thay ®æi rÊt nhanh, buéc hä ph¶i chuyÓn giao c¸c c«ng nghÖ ®· l¹c hËu cña hä cho c¸c n­íc ®i sau vÊn ®Ò ngµy nay kh«ng cßn lµ ph¶i tù m×nh s¸ng t¹o mµ lµ ph¶i n¸m b¾t ®­îc nh÷ng c«ng nghÖ tiªn tiÕn nhÊt mµ lµ c«ng nghÖ ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi vµ cã ®iÒu kiÖn tiÕp nhËn chuyÓn giao c«ng nghÖ. §iÒu kiÖn quèc tÕ míi ®· më ra cho chóng ta con ®­êng ®i t¾t tíi viÖc cho phÐp thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ trong mét thêi gian rÊt ng¾n kh«ng ph¶i tr¶i qua tuÇn tù c¸c b­íc nh­ cña c¸c n­íc ®· ®i tr­íc. C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®ßi hái ph¶i ®éng viªn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, c¸c doanh nghiÖp tÝch cùc tham gia ®Çu t­ ph¸t triÓn xö lý tèt mèi quan hÖ trªn thÞ tr­êng. ViÖc x©y dùng c¸c chiÕn l­îc ph¸t triÓn c«ng nghÖ trong lÜnh vùc s¶n xuÊt ph¶i xuÊt ph¸t tõ nh÷ng yªu caïa cña s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn, chiÕm lÜnh thÞ tr­êng thÕ giíi. Gi¸ c¶ phÇn lín hµng ho¸, dÞch vô ®­îc h×nh thµnh trªn thÞ tr­êng ph¶n ¸nh nhu cÇu x· héi nhu cÇu vÒ hµng ho¸. Tõ nh÷ng ph©n tÝch trªn vµ thùc tÕ cho thÊy yÕu tè khoa häc kü thuËt trong s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ rÊt cÇn thiÕt ®èi víi thÞ tr­êng quèc tÕ, hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng cña c¸c doanh nghiÖp, h·ng, C«ng ty s¶n xuÊt hµng ho¸ cung cÊp trªn thÞ tr­êng, hä ®Òu ¸p dông khoa häc kü thuËt hiÖn ®¹i vµo s¶n xuÊt, chÊt l­îng s¶n phÈm cao, mÉu m· ®Ñp, s¶n phÈm ®ång nhÊt, tÝnh c¹nh tranh cao. VÊn ®Ò ®Æt ra cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam s¶n xuÊt hµng ho¸ khi tham gia thÞ tr­êng quèc tÕ lµ ph¶i kh«ng ngõng ®æi míi s¶n xuÊt, thiÕt bÞ, d©y chuyÒn s¶n xuÊt, kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. §Ó c¹nh tranh th¾ng lîi, chiÕm lÜnh ®­îc tû phÇn thÞ tr­êng thÕ giíi tr­íc hÕt cÇn tró träng ®Õn chÊt l­îng vµ gi¸ c¶ cña s¶n phÈm tham gia c¹nh tranh. §Ó s¶n phÈm cã chÊt l­îng tèt cÇn chó ý ®Õn kh©u s¶n xuÊt. C¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ lu«n diÔn ra rÊt gay g¾t quyÕt liÖt chÝnh v× vËy ®ßi hái c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp lu«n kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, ®ång nghÜa víi viÖc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Tãm l¹i: Khi mét hµng ho¸ gia nhËp thÞ tr­êng thÕ giíi ph¶i chÞu sù c¹nh tranh rÊt gay g¾t cña c¸c h·ng cã s¶n phÈm cïng lo¹i, chÞu sù t¸c ®éng cña rÊt nhiÒu yÕu tè. Bªn c¹nh c¸c yÕu tè chÝnh nªn trªn. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ cßn phô thuéc nhiÒu vµo yÕu tè kh¸c liªn quan ®Õn ng­êi tiªu dïng s¶n phÈm, vµo c¸c yÕu tè kh¸c liªn quan ®Õn ng­êi tiªu dïng s¶n phÈm, nh­, t©m lý, thu nhËp, së thÝch cña ®èi t­îng, kh¸ch hµng trªn thÞ tr­êng c¹nh tranh, ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng cña c¸c n­íc t­ b¶n ¢u, Mü vµ mét sè n­íc trong khu vùc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Nhu cÇu ®ßi hái vÒ s¶n phÈm cña hä lu«n ë møc ®é cao vµ hoµn thiÖn. ChÝnh v× vËy muèn c¹nh tranh chiÕm lÜnh thÞ tr­êng quèc tÕ ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i nghiªn cøu vËn dông, kÕt hîp linh ho¹t tÊt c¶ c¸c yÕu tè lµm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng lo¹t hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Ch­¬ng II Thùc tr¹ng vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi I. §Æc ®iÓm t×nh h×nh kinh tÕ ViÖt Nam NÒn kinh tÕ ViÖt Nam tõ khi b­íc vµo thêi kú ®æi míi ®· ph¸t triÓn m¹nh. Tõ mét nÒn kinh tÕ bao cÊp, trÝ tuÖ b­íc sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng n¨ng ®éng víi c¬ chÕ thÞ tr­êng, c¬ cÊu nÒn kinh tÕ ®· ®­îc chuyÓn dÞch râ nÐt, c¬ cÊu lao ®éng ®­îc chuyÓn dÞch theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. NÒn kinh tÕ b­íc ®Çu ®· cã b­íc t¨ng tr­ëng râ rÖt. §êi sèng ng­êi d©n ®­îc c¶i thiÖn quan hÖ ®èi ngo¹i kh«ng ngõng ®­îc më réng, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®­îc tiÕn hµnh chñ ®éng vµ ®¹t nhiÒu kÕt qu¶ tèt. NÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh, cã hieuÑ qu¶ vµ bÒn v÷ng, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, c¬ cÊu lao ®éng theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ mäi ho¹t ®éng kinh tÕ ®­îc ®¸nh gi¸ b»ng hiÖu qu¶ tæng hîp vÒ kinh tÕ, tµi chÝnh, x· héi, méi tr­êng, quèc phßng vµ an ninh, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, nhÊt lµ doanh nghiÖp nhµ n­íc, hiÖu qu¶ ®Çu t­, hiÖu qu¶ sö dông vèn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, c¬ cÊu ®Çu t­ dùa trªn c¬ së ph¸t huy c¸c thÕ m¹nh vµ c¸c lîi thÕ so s¸nh,m cña ®Êt n­íc, t¨ng søc c¹nh tranh g¾n nhu cÇu thÞ tr­êng trong n­íc vµ ngoµi n­íc. T¹o thªm søc mua cña thÞ tr­êng trong n­íc vµ më réng thÞ tr­êng ngoµi n­íc, ®Çy m¹nh xuÊt khÈu. T¨ng c­êng sù chØ ®¹o vµ huy ®éng c¸c nguån lùc cÇn thiÕt ®Ó ®Èy nhanh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ N«ng nghiÖp n«ng th«ng. TiÕp tôc ®­a N«ng nghiÖp, l©m nghiÖp vµ ng­ nghiÖp lªn mét tr×nh ®é míi b»ng øng dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt, nhÊt lµ c«ng nghÖ sinh häc, quy ho¹ch sö dông ®Êt hîp lý, ®æi míi c¬ cÊu c©y trång vËt nu«i t¨ng gi¸ trÞ thu ®­îc trªn ®¬n vÞ diÖn tÝch. §Èy m¹nh thuû lîi ho¸ c¬ giíi ho¸, ®iÖn khÝ ho¸, gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸. §Çu t­ nhiÒu h¬n n÷a cho ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ x· héi ë n«ng th«n, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp dÞch vô, c¸c ngµnh nghÒ ®a d¹ng, chó träng c«ng nghiÖp chÕ biÕn, c¬ khÝ phôc vô n«ng nghiÖp, c¸c lµng nghÒ, chuyÓn mét bé phËn quan träng lao ®éng N«ng nghiÖp sang khu vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô t¹o nhiÒu viÖc lµm míi, n©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc, c¶i thiÖn ®êi sèng n«ng d©n vµ d©n c­ ë n«ng th«n. C«ng nghiÖp võa ph¸t triÓn c¸c ngµnh sö dông nhiÒu lao ®éng, võa ®i nhanh vµo mét sè ngµnh lÜnh vùc cã c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, c«ng nghÖ cao, ph¸t triÓn m¹nh c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n thuû s¶n, may mÆc, mét sè s¶n phÈm c¬ khÝ, ®iÖn tö, c«ng nghiÖp phÇn mÒm. Chó träng ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, x©y dùng mét sè tËp ®oµn lín ®i ®Çu trong c¹nh tranh vµ hiÖn ®¹i ho¸ ph¸t triÓn m¹nh vµ ph¸t huy vai trß chiÕn l­îc cña kinh tÕ biÓn kÕt hîp víi b¶o vÖ vïng biÓn. Më réng nu«i chång ®¸nh b¾t, chÕ biÕn h¶i s¶n. TiÕp tôc ®æi míi c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®èi víi doanh nghiÖp nhµ n­íc ®Ó t¹o ®éng lùc ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ theo h­íng xo¸ bao cÊp, doanh nghiÖp c¹nh tranh b×nh ®¼ng trªn thÞ tr­êng, tù trÞu tr¸ch nhiÖm vÒ s¶n xuÊt kinh doanh, nép ®ñ thuÕ vµ cã l·i, thùc hiÖn tèt quy chÕ d©n chñ trong doanh nghiÖp. Nhµ n­íc t¹o ®iÒu kiÖn, m«i tr­êng ph¸p lý thuËn lîi b×nh ®¼ng cho c¸c doanh nghiÖp c¹nh tranh, b×nh ®¼ng vµ hîp t¸c ph¸t triÓn. TiÕp tôc c¶i c¸ch hÖ thèng thuÕ phï hîp víi t×nh h×nh thuÕ trong n­íc vµ cam kÕt quèc tÕ, ®¬n gi¶n c¸c x¸c thuÕ, ¸p dông tõng b­íc hÖ thèng thuÕ thèng nhÊt. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i linh ho¹t theo cung cÇu ngo¹i tÖ. Tãm l¹i: Víi nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ trong n­íc tõng b­íc ph¸t triÓn n¾m v÷ng thÞ phÇn trong n­íc vµ h­íng s¶n phÈm cña m×nh ra thÞ tr­êng quèc tÕ, tham gia c¹nh tranh, chiÕm lÜnh tû phÇn thÞ tr­êng quèc tÕ. III. T×nh h×nh xuÊt khÈu cña hµng ho¸ ViÖt Nam nh÷ng n¨m võa qua Trong nh÷ng n¨m võa qua, nhê chÝnh s¸ch ®æi míi cña §¶ng vµ nhµ n­íc, nÒn kinh tÕ n­íc ta ®a t¨ng tr­ëng m¹nh ®¸p øng ®Çy ®ñ nhu cÇu cña nh©n d©n h­íng tõng b­íc ra xuÊt khÈu trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Qu¸ tr×nh héi nhËp, më cöa vµ giao l­u víi c¸c n­íc trªn khu vùc vµ trªn thÕ giíi ®· t¹o ®iÒu kiÖn gióp c¸c doanh nghiÖp m¹nh d¹n xuÊt khÈu s¶n phÈm hµng ho¸ cu¶ m×nh ra thÞ tr­êng quèc tÕ, ®¸nh dÊu sù ph¸t triÓn vµ t¨ng tr­ëng cña toµn bé nÒn kinh tÕ nãi chung vµ cña tõng doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ nãi riªng. §Õn nay, Uû ban Ch©u ¢u ®· chÝnh thøc cho 12 doanh nghiÖp ë ViÖt Nam ®­îc phÐp xuÊt khÈu thñy s¶n vµo Ch©u ¢U n©ng tû sè doanh nghiÖp ViÖt Nam xuÊt khÈu thuû s¶n vµo Ch©u ¢u lµ 61 doanh nghiÖp. Ngoµi ra, céng ®ång Ch©u ¢u còng c«ng nhËn 5 vïng quy ho¹ch t¹i TiÒn Giang vµ BÕn Tre vµo danh s¸ch c¸c n­íc xuÊt khÈu miÔn thÓ hai m¶nh vá. Trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 2001 ngµnh thuû s¶n ®· ®¹t tæng l­îng khai th¸c lµ 1.079.382 tÊn, tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña toµn ngµnh ­íc tÝnh ®¹t 813,030 triÖu USD b»ng 50,81% so víi kÕ ho¹ch n¨m. XuÊt khÈu g¹o còng lµ nh÷ng thÕ m¹nh chÝnh vÒ hµng xuÊt khÈu ë n­íc ta trong nhiÒu n¨m qua, xuÊt khÈu g¹o lu«n gi÷ vÞ trÝ cao trong c¸c hµng ho¸ mµ ViÖt Nam xuÊt khÈu ra thÞ tr­êng c¸c n­íc trªn thÕ giíi. Trong n¨m th¸ng ®Çu n¨m 2001 xuÊt khÈu g¹o ®¹t trªn 1,7 triÖu tÊn. Víi kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam t¨ng 64,4% kim ng¹ch t¨ng 24,4% riªng trong th¸ng 5-2001 l­îng g¹o xuÊt khÈu ®¹t 800.000 ngh×n tÊn t¨ng 190.000 tÊn so víi th¸ng 4 n¨m 2001. §èi víi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp (kÓ c¶ tiÓu thñ c«ng nghiÖp) t¨ng nhanh n¨m 2000 ®¹t 10 tû USD gÊp h¬n 3,4 lÇn n¨m 1995 chiÕm kho¶ng 70% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc. Tãm l¹i, trong thêi gian qua ho¹t ®éng xuÊt khÈu liªn tôc ph¸t triÓn. Tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu 5 n¨m ®¹t trªn 51,6 tû USD, t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m trªn 21%, gÊp 3 lÇn møc t¨ng GDP (7%) khèi l­îng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc ®Òu t¨ng kh¸. C¬ cÊu hµng xuÊt khÈu ®· cã sù thay ®æi mét b­íc. Tû träng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña nhãm hµng n«ng s¶n, l©m, thuû s¶n tuy vÉn chiÕm vÞ trÝ quan träng nh­ng cã xu h­íng gi¶m dÇn tõ 42,3% n¨m 1996 xuèng cßn 30% n¨m 2000, tû träng cña nhãm hµng c«ng nghiÖp nhÑ vµ tiÓu c«ng nghiÖp, thñ c«ng nghiÖp t¨ng t­¬ng øng tõ 29% lªn 34,3%. Nhãm hµng c«ng nghiÖp nÆng vµ kho¸ng s¶n tõ 28,7% lªn 35,7% n¨m 2000 kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t trªn 184USD/ng­êi, tuy cßn ë møc thÊp nh­ng ®· thuéc lo¹i c¸c n­íc cã nguån ngo¹i th­¬ng ph¸t triÓn. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu ®­îc cñng cè vµ më réng thªm. thÞ tr­êng Ch©u ¸ chiÕm gÇn 58% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ trªn 80% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam. Riªng thÞ tr­êng c¸c n­íc ASEAN t­¬ng øng chiÕm trªn 18% vµ 29%. Trªn mét sè thÞ tr­êng kh¸ nh­ EU, Ch©u Mü, Trung §«ng hµng xuÊt khÈu cña ta ®· cã mÆt vµ ®ang t¨ng dÇn. Khi ch­a tÝnh vµo c©n ®èi xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ hµng n¨m nh­ng c¸c dÞch vô thu ngo¹i tÖ nh­ kiÒu hèi, x©y dùng c¸c c«ng tr×nh n­íc ngoµi, xuÊt khÈu lao ®éng, dÞch vô trao ®æi chuyªn gia ®· lªn nhanh chãng trong thêi gian qua. Møc chªnh lÖch xuÊt nhËp khÈu so víi kim ng¹ch xuÊt khÈu ®· tõ 49,6% n¨m 1995 ®¹t xuèng cßn 6,3% n¨m 2000 III. Ph©n tÝch kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi Thêi gian thùc hiÖn cam kÕt trong ASEAN, b¶o ®¶m lé tr×nh tham gia APTA ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam còng nh­ tõng doanh nghiÖp ®Ó ®i vµo héi nhËp kinh tÕ cã hiÖu qu¶ thùc sù lµ mét søc Ðp, mét th¸ch thøc gay g¾t. N¨m 2000, d­íi sù chØ ®aä vµ ®iÒu hµnh cña ChÝnh phñ, ®éi ngò doanh nghiÖp ViÖt Nam tham gia th­¬ng tr­êng thÕ giíi ngµy cµng ®«ng. B­íc chËp chöng nµy cho thÊy bµi häc vÒ sù lùa chän s¶n phÈm mµ ta cã lîi thÕ so s¸nh nh­ g¹o, thuû h¶i s¶n, dÖt may, da giÇy, cµ phª, cao su, h¹t ®iÒu, h¹t tiªu…. Nh÷ng mÆt hµng nhá tõ nh÷ng c¬ së nhá gãp l¹i còng ®· cho mét gi¸ trÞ kh«ng thÓ xem th­êng nh­ ®å gèm xø, thñ c«ng mü nghÖ kim khÝ tiªu dïng, chÐ biÕn l­¬ng thùc, thùc phÈm….. N¨m 2000 ®¹t tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu c¶ n­íc 20%. Theo dù b¸o míi ®©y cña c¬ quan t×nh b¶o kinh tÕ Anh (EIV) gi¸ g¹o b×nh qu©n trªn thÞ tr­êng thÕ giíi trong n¨m 2001 sÏ ë møc 190USD/tÊn vµ vµo cuèi n¨m 2002 sÏ t¨ng lªn 260USD /tÊn. C¸c chuyªn gia trªn thÞ tr­êng EIV cho r»ng dù b¸o nµy dùa trªn ­íc tÝnh nhu cÇu g¹o trªn thÞ tr­êng thÕ giíi sÏ t¨ng tõ 407 triÖu tÊn trong niªn vô 2000-2002 vµ lªn kho¶ng 417 triÖu tÊn 2002-2003. Còng theo dù b¸o cña EIV, l­îng g¹o trao ®ái ë trªn thÞ tr­êng thÕ giíi còng t¨ng dÇn lªn kho¶ng 26 triÖu tÊn vµo n¨m 2002 vµ lªn kho¶ng 28 triÖu tÊn vµo n¨m 2003. ViÖt nam chóng ta lµ mét n­íc N«ng nghiÖp víi 80% d©n sè lµm N«ng nghiÖp s¶n xuÊt lóa vµ c¸c c©y l­¬ng thùc, hoa mÇu tËp trung chñ yÕu ë hai khu vùc lín lµ ®ång b»ng S«ng Hång vµ ®ång b»ng S«ng C÷u Long. ¦u thÕ vÒ ®Þa lý vµ tù nhiªn cho phÐp ViÖt Nam ph¸t triÓn nghÒ chång lóa. Víi diÖn tÝch s¶n xuÊt lóa ph©n bæ kh¾p c¶ n­íc hµng n¨m thu ho¹ch hµng triÖu tÊn lóa ®­a ViÖt Nam trë thµnh n­íc thø 3 vÒ xuÊt khÈu g¹o trªn thÕ giíi. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y nhµ n­íc ­u tiªn c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn N«ng nghiÖp, ®iÖn khÝ ho¸, c¬ giíi ho¸ trong s¶n xuÊt N«ng nghiÖp lµm n¨ng suÊt lóa kh«ng ngõng t¨ng cao. Gi¸ lóa g¹o miÒn trung ë møc ®é æn ®Þnh. ChÊt l­îng g¹o ®­îc ®¶m b¶o ë møc ®é nhÊt ®Þnh ®ñ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu kh¾c khe vÒ g¹o trªn thÞ tr­êng mét sè n­íc trªn thÕ giíi. Trong 5 th¸ng ®Çu n¨m 2001 xuÊt khÈu g¹o ®¹t trªn 1,7 triÖu tÊn. Víi kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o t¨ng 64,4%, kim ng¹ch t¨ng 24,4%. Riªng chØ trong th¸ng 5-2001 l­îng g¹o xuÊt khÈu ®¹t 500 ngh×n tÊn t¨ng 190 ngh×n tÊn so víi th¸ng 4 n¨m 2001. §iÒu ®ã chøng tá r»ng s¶n phÈm lóa g¹o ë ViÖt Nam ®· chiÕm lÜnh ®­îc tû phÇn lín víi thÞ tr­êng vÒ lóa g¹o trªn thÕ giíi. Gia nhËp thÞ tr­êng thÕ giíi mét c¸ch tù tin v÷ng vµng vµ lu«n gi÷ ë møc cao vÒ l­îng hµng xuÊt khÈu. ChÊt l­îng lu«n ®¶m b¶o vµ ®­îc ng­êi tiªu dïng trªn thÕ giíi còng nh­ ®­îc thÞ tr­êng thÕ giíi chÊp nhËn. S¶n phÈm lóa g¹o ë ViÖt Nam kh«ng thua kÐm c¸c n­íc kh¸c trªn thÕ giíi nh­ Trung Quèc, Th¸i Lan…. VÒ chÊt l­îng vµ gi¸ c¶. §iÒu ®ã còng chøng tá ®­îc ­u thÕ cña s¶n phÈm lóa g¹o ë ViÖt Nam vÒ nhiÒu mÆt, ®ñ søc c¹nh tranh víi s¶n phÈm lóa g¹o cña c¸c n­íc kh¸c khi tham gia chiÕm lÜnh thÞ tr­êng quèc tÕ. Cã thÓ nãi, xuÊt khÈu g¹o lµ mét thø m¹nh trong xuÊt khÈu hµng ho¸ ë ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Tuy vËy víi t×nh h×nh c¹nh tranh gay g¾t, quyÕt liÖt nh­ hiÖn nay. §Ó gi÷ ®­îc vÞ trÝ thø 3 vÒ xuÊt khÈu g¹o ®ßi hái chóng ta ph¶i liªn tôc phÊn ®Êu, c¶i tiÕn s¶n xuÊt, gièng lóa cho n¨ng suÊt cao, ®Çu t­ trong viÖc ch¨m bãn lu«n t¹o ra n¨ng suÊt cao, chÊt l­îng tèt. §Çu t­ h¬n n÷a vµo lÜnh vùc chÕ biÕn xay s¸t b¶o qu¶n s¶n phÈm lóa g¹o ®¶m b¶o gi÷ ®­îc chÊt l­îng cao, gi¸ thµnh æn ®Þnh kh«ng ngõng n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi vÒ s¶n phÈm lóa g¹o. S¶n phÈm chñ lùc thø hai cña hµng ho¸ ViÖt Nam xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng quèc tÕ lµ Cµ phª. S¶n phÈm cµ phª ViÖt Nam ®· b¸n ®­îc sang thÞ tr­êng cña h¬n 40 quèc gia víi s¶n l­îng ngµy cµng lín h¬n. Trong n¨m 2000 tæng s¶n l­îng Cµ phª toµn thÕ giíi lµ 111,4 triÖu bao (60Kg) riªng s¶n l­îng cµ phª ViÖt Nam lµ 12 triÖu bao so víi tæng s¶n l­îng cµ phª toµn thÕ giíi . Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, do nguån cafª víi Rebusta cña thÕ giíi t¨ng nhanh ngµy cµng lín h¬n møc cÇu nªn gi¸ Cµ phª ®· gi¶m m¹nh gi¶m m¹nh h¬n nhiÒu so víi gi¸ cµ phª chÌ. Trong khi ®ã, víi c¬ cÊu s¶n phÈm qu¸ mÊt c©n ®èi gÇn nh­ 100% s¶n l­îng cµ phª hµng n¨m 700.000 tÊn lµ cµ phª Robusta, cµ phª chÌ ch­a chiÕm næi 2% ngµnh cµ phª ViÖt Nam sÏ thiÖt h¹i lín nÕu chiÒu h­íng nµy tiÕp tôc diÔn ra. §Ó ®èi phã víi t×nh h×nh thÞ tr­êng Cµ phª thÕ giíi biÕn ®éng nh­ hiÖn nay, cÇn cã sù ®iÒu chØnh thÝch hîp vÒ diÖn tÝch, s¶n l­îng, c¬ cÊu gi÷a Cµ phª chÌ vµ cµ phª vèi nh÷ng v­ên cµ phª míi trång ngoµi vïng, quy ho¹ch, kh«ng phï hîp víi thæ nh­ìng, khÝ hËu, n¨ng xuÊt thÊp cÇn ph¶i lo¹i bá ®Ó gi÷ ®­îc chÊt l­îng cµ phª vµ n¨ng suÊt æn ®Þnh. §Ó ®¶m b¶o cho xuÊt khÈu s¶n phÈm cµ phª cña ViÖt Nam sang c¸c n­íc kh¸c trªn thÕ giíi, cÇn nhanh chãng n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm cµ phª vµ còng lµ vÊn ®Ò chÝnh mµ VICOFA liªn tôc nh¾c tíi trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. VÊn ®Ò chÊt l­îng cµ phª n©ng cao lµ rÊt cÊp thiÕt, ®Æc biÖt trong thêi ®iÓm thÞ tr­êng cµ phª trªn thÕ giíi ®ang cã nhiÒu biÕn ®éng, gi¸ b¸n cµ phª ViÖt Nam mÆc dï lu«n thÊp h¬n th­êng tõ 50-100 USD/tÊn so víi gi¸ b¸n Brazin vµ Indonexia, Colombia, Mexico…. Lµ nh÷ng n­íc næi tiÕng vÒ s¶n phÈm cµ phª vµ ®­îc toµn thÕ giíi ­u chuéng. Gi¸ cµ phª ViÖt Nam lu«n ë møc thÊp h¬n gi¸ b¸n s¶n phÈm cµ phª c¶ c¸c n­íc trªn lµ do mét phÇn chÊt l­îng s¶n phÈm cµ phª cña ViÖt Nam ch­a cao, ch­a chó ý nhiÒu ®Õn chÊt l­îng.. Trong khi ®ã c¸c nhµ s¶n xuÊt cµ phª ViÖt Nam vµ ng­êi trång cµ phª m·i ch¹y theo n¨ng suÊt, theo s¶n l­îng. Muèn b¸n ®­îc gi¸ cao, muèn kh«ng thua lç vµ cã l·i, ng­ßi trång cµ phª ViÖt Nam cµng cÇn ph¶i ®Çu t­ h¬n n÷a vµo thu hót, ph¬i sÊy, chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n s¶n phÈm. C¸c nhµ, h·ng s¶n xuÊt cµ phª ViÖt Nam cÇn x©y dùng ch­¬ng tr×nh s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm cµ phª cã chÊt l­îng cao, rÊt cao nh­ cµ phª h÷u c¬, cµ phª ®Æc biÖt, cµ phª h·o h¹ng ®Ó ®¸p øng thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng cao cÊp, víi gi¸ b¸n còng cao h¬n so víi gi¸ cµ phª th­ßng ®¶m b¶o sù ®a d¹ng vÒ chÊt l­îng cña s¶n phÈm cµ phª ViÖt Nam. Nh­ vËy, víi mét lo¹i s¶n phÈm hµng ho¸ thø cÊp nh­ cµ phª khi xuÊt khÈu ra thÞ tr­êng quèc tÕ, ®­îc ng­êi tiªu dïng trªn thÕ giíi chÊp nhËn ®ßi hái ph¶i ®¶m b¶o ®­îc nhu cÇu còng nh­ thÞ hiÕu kh¾c khe cña ng­êi tiªu dïng trªn kh¾p thÕ giíi. Trong khi ®ã s¶n phÈm cµ phª næi tiÕng g¾n liÒn víi tªn tuæi cña c¸c n­íc nh­: Brazin, Mexico, Colombia, Indonexia lu«n ®­îc ng­¬× tiªu dïng kh¾p n¨m ch©u ­u chuéng thËm chÝ ngay c¶ ë ViÖt Nam. VÊn ®Ò ®Æt ra ë ®©y, ®èi víi c¸c h·ng s¶n xuÊt cµ phª ViÖt Nam lµ ph¶i nhanh chãng n¾m gi÷ ®­îc thÞ phÇn trong n­íc vµ gi÷ cho nã æn ®Þnh, nhanh chãng n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm cµ phª ViÖt Nam gi÷ v÷ng ®­îc thÞ tr­êng xuÊt khÈu trªn thÕ giíi. Gi¸ c¶ cña s¶n phÈm cµ phª ViÖt Nam thÊp h¬n gi¸ cµ phª cña c¸c n­íc kh¸c nh­ng chÊt l­îng cµ phª ViÖt Nam cßn kÐm h¬n chÊt l­îng cµ phª cña c¸c n­íc ®ã v× vËy, muèn s¶n phÈm cµ phª ViÖt Nam gi÷ v÷ng ®­îc thÞ hiÕu xuÊt khÈu vµ kh«ng ngõng ph¸t triÓn, cÇn nhanh chãng n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm cµ phª ViÖt Nam s¸nh kÞp víi chÊt l­îng cña c¸c n­íc trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. §Ó s¶n phÈm cµ phª ViÖt Nam ®ñ søc vµ n©ng cao h¬n n÷a vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cÇn lµm ngay nh÷ng viÖc lµm cã thÓ ®­îc nµy thÓ hiÖn b»ng viÖc chän c¸c chñng lo¹i cµ phª cã n¨ng xuÊt cao, chÊt l­îng s¶n phÈm tèt, chèng chÞu ®­îc s©u bÖnh vµ c¸c ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh kh¸c bÊt thuËn, tiÕt kiÖm sö dông ph©n ho¸ häc, thuèc trõ s©u vµ n­íc t­íi. §iÒu cÇn chó ý lµ nªn lµm ngay viÖc thay ®æi c¸ch nghÜ tr­íc ®©y lµ cè g¾ng cã ®­îc n¨ng suÊt cao nhÊt sang c¸ch nghÜ lµm sao ®Ó cã n¨ng suÊt thÝch hîp, cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt, chÊt l­îng vµ gi¸ c¶ lu«n lµ 2 yÕu tè quan träng trong viÖc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i. §èi víi h·ng s¶n xuÊt s¶n phÈm cµ phª ViÖt Nam muèn s¶n phÈm cña m×nh cã søc m¹nh vÒ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. Bªn c¹nh, viÖc chän c¸c chñng lo¹i, gièng cµ phª cã n¨ng suÊt chÊt l­îng cao, cho s¶n phÈm tèt, cÇn chó träng vµo kh©u chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n. Qu¸ tr×nh chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n s¶n phÈm cµ phª lµ mét c«ng ®o¹n v« cïng quan träng cña s¶n phÈm cµ phª. Nã quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt l­îng cña s¶n phÈm. C¸c h·ng s¶n xuÊt cÇn chó träng h¬n n÷a vµo ®Çu t­ mua s¾m trang thiÕt bÞ m¸y mãc, d©y chuyÒn chÕ biÕn hiÖn ®¹i ®¶m b¶o cho s¶n phÈm ®¹t chÊt l­îng cao, ®ång nhÊt. ViÖt Nam lµ n­íc ®i s©u vÒ c«ng nghÖ kü thuËt. Trong khi ®ã c¸c n­íc kh¸c trªn thÕ giíi lu«n ¸p dông nh÷ng c«ng nghÖ, kü thuËt hiÖn ®¹i vµo s¶n xuÊt chÕ biÕn s¶n phÈm. S¶n phÈm cµ phª ViÖt Nam muèn cã chÊt l­îng cao ®ßi hái ph¶i cã d©y chuyÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i, kü thuËt b¶o qu¶n s¶n phÈm tèt, míi ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó c¹nh tranh víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i cña c¸c h·ng kh¸c trªn thÕ giíi. §iÒu mÊu chèt quyÕt ®Þnh n©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm lµ chÊt l­îng. ChÊt l­îng cµng cao, s¶n phÈm cµng cã søc c¹nh tranh lín. S¶n phÈm xuÊt khÈu ®­îc coi lµ lîi thÕ cña ViÖt Nam lµ ngµnh s¶n xuÊt hµng da giÇy, thÞ tr­êng xuÊt khÈu chñ yÕu cña hµng da giÇy ViÖt Nam lµ thÞ tr­êng Ch©u ¢u (EU) theo sè liÖu thèng kª cña Bé th­¬ng m¹i cho thÊy, kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng da trong quý I n¨m nay chØ b»ng 68% so víi cïng kú n¨m ngo¸i. HiÖn nay “hai con chim ®Çu ®µn” cña tæng C«ng ty Da giÇy ViÖt Nam lµ C«ng ty giÇy HiÖp H­ng, C«ng ty da sµi gßn (hai doanh nghiÖp nµy chiÕm kho¶ng 30% tæng s¶n l­îng cña tæng C«ng ty ) HiÖn nay, møc tiªu thô ®å da cña thÞ tr­êng EU vµo kho¶ng 8 tû USD/n¨m trong ®ã §øc chiÕm kho¶ng 20%, Ph¸p vµ Italia mçi n­íc chiÕm kho¶ng 16% Anh chiÕm 10%. §èi víi ngµnh s¶n xuÊt da giÇy ViÖt Nam, theo ®¸nh gi¸ cña Bé th­¬ng m¹i t×nh h×nh s¶n xuÊt cña ngµnh da giÇy ViÖt Nam ®ang ®øng tr­íc nhiÒu th¸ch thøc, chñ yÕu do t×nh h×nh xuÊt khÈu cña c¸c mÆt hµng ho¸ nµy sang thÞ tr­êng liªn minh Ch©u ¢u (EU) thÞ tr­êng nµy chiÕm 75% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu ®å da cña ViÖt Nam trong 5 n¨m gÇn ®©y ®ang cã xu h­íng gi¶m m¹nh. VÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt cßn d­ thõa nhiÒu c«ng suÊt s¶n xuÊt do nhËn ®­îc rÊt Ýt c¸c hîp ®ång. §øng tr­íc nh÷ng th¸ch thøc nh­ hiÖn nay, ngµnh s¶n xuÊt da giÇy ViÖt Nam cÇn nhanh chãng t×m l¹i vÞ trÝ cña m×nh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm da giÇy ViÖt Nam víi s¶n phÈm cña c¸c n­íc kh¸c trªn thÞ tr­êng EU. Thùc tÕ cho thÇy, lý do lµm suy gi¶m kim ng¹ch xuÊt khÈu còng nh­ gi¶m søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm da giÇy ViÖt Nam trong thêi gian qua lµ do nhiÒu doanh nghiÖp xuÊt khÈu ®å da chØ ho¹t ®éng theo kiÓu “¨n xæi” trong khi vÉn tån t¹i t×nh tr¹ng kh¸ch hµng t×m ®Õn doanh nghiÖp mµ doanh nghiÖp ch­a tù t×m ®­îc kh¸ch hµng. ThËm chÝ ngay c¶ ®Õn c«ng ®o¹nh rÊt quan träng lµ nghiªn cøu thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng ®å da giÇy ë c¸c thÞ tr­êng cô thÓ ®Ó ®­a ra nh÷ng mÉu thiÕt kÕ phï hîp th× cho ®Õn nay, hÇu hÕt c¸c nhµ s¶n xuÊt trong n­íc gÇn nh­ vÉn “kho¸n tr¾ng” cho c¸c trung gian lµ doanh nghiÖp n­íc ngoµi. T×nh tr¹ng kh«ng n¾m b¾t kü thuËt th«ng tin vÒ c¸c thÞ tr­êng nhËp khÈu còng kh¸ phæ biÕn trong sè c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu da giÇy ë ViÖt Nam. V× vËy chØ cÇn mét biÕn ®éng nhë tõ phÝa thÞ tr­êng nhËp khÈu, ®¬n cö nh­ viÖc ®ång EURO gi¶m gi¸ so víi ®ång USD trong thêi gian gÇn ®©t lµ lËp tøc c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu, da giÇy cña ViÖt Nam bÞ lao ®ao. Trªn thùc tÕ, viÖc xuÊt khÈu da giÇ cña ViÖt Nam sang EU chñ yÕu vÉn ph¶i thùc hiÖn qua c¸c C«ng ty trung gian cña §µi Loan, Hång K«ng vµ Trung Quèc. §iÒu ®ã còng ¶nh h­ëng kh«ng nhá tíi gi¸ c¶ cña s¶n phÈm da giÇy ViÖt Nam, lµm gi¶m tèc ®é xuÊt khÈu cña hµng da giÇy ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Ch©u ¢u (EU). Bªn c¹nh ®ã, hµng da giÇy cña ViÖt Nam ®ang ®­îc h­ëng quy chÕ ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp (GSP) cña EU (víi møc thuÕ chi b»ng 2/3 møc thuÕ th«ng th­êng) v× vËy trong thêi gian tíi khi EU kh«ng cho h­ëng ­u ®·i nµy n÷a, ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®å da giÇy ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng nµy cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n h¬n n÷a. Cã thÓ nãi, viÖc gia nhËp thÞ tr­êng thÕ giíi, t×m ®­îc cho m×nh mét vÞ trÝ, mét chç ®øng trªn thÞ tr­êng nµy lµ mét vÊn ®Ò kh¸ khã kh¨n, phøc t¹p ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt s¶n phÈm trong n­íc. Tr­íc sù c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t vµ khèc liÖt xuÊt ph¸t tõ thÞ tr­êng ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp cÇn nhanh chãng n¾m b¾t c¸c th«ng tin tõ c¸c thÞ tr­êng mµ doanh nghiÖp xuÊt khÈu s¶n phÈm cña m×nh sang ®ã. §Ò ra c¸c chiÕn l­îc x©m nhËp thÞ tr­êng, bªn c¹nh ®ã, ph¶i n©ng cao kh«ng ngõng chÊt l­îng s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ®¶m b¶o tÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm. §èi víi c¸c doanh nghiÖp da giÇy ViÖt Nam “chõng nµo ViÖt Nam ch­a cã ®­îc mét quy ho¹ch cô thÓ trong tÊt c¶ c¸c kh©u tõ viÖc x©y dùng vïng nguyªn liÖu cho ®Õn ®Çu t­ n©ng cÊp vµ hiÖn ®¹i ho¸ m¸y mãc trang thiÕt bÞ, th× c¸c nhµ s¶n xuÊt ®ß da trong n­íc muèn xuÊt khÈu s¶n phÈm sang EU vÉn ph¶i thùc hiÖn qua c¸c C«ng ty trung gian” vµ ®iÒu ®ã sÏ ¶nh h­ëng kh«ng nhá tíi ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®èi víi hµng da giÇy ViÖt Nam. Theo thèng kª cña Bé c«ng nghiÖp, cho ®Õn nay, trong sè c¸c ®¬n vÞ thuéc da trong n­íc, míi chØ duy nhÊt mét ®¬n vÞ lµ C«ng ty da Sµi Gßn ®­îc trang bÞ d©y chuyÒn vµ thiÕt bÞ hiÖn ®¹i ®Ó cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ chÊt l­îng víi da thuéc ë n­íc ngoµi. HiÖn nay, tæng C«ng ty da giÇy ViÖt Nam ®· ph¸t triÓn räng m¹ng l­íi c¸c C«ng ty s¶n xuÊt hµng da giµy trong kh¾p n­íc. Nh÷ng n¨m tr­íc, hµng da giÇy ViÖt Nam lu«n gi÷ v÷ng ®­îc tû phÇn thÞ tr­êng cña m×nh ë c¸c n­íc trªn thÕ giíi ®Æc biÖt lµ EU. HiÖn nay, tr­íc t×nh h×nh ph¸t triÓn, t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ mét sè n­íc cã thÕ m¹nh xuÊt khÈu, sù c¹nh tranh quyÕt liÖt trªn th­¬ng tr­êng, tranh giµnh tû phÇn thÞ tr­êng trªn thÕ giíi ®ßi hái c¸c C«ng ty s¶n xuÊt da giÇy ViÖt Nam cÇn nhanh chãng t×m kiÕm c¸c ho¹ch ®Þnh cho m×nh c¸c chiÕn l­îc ph¸t triÓn vÒ s¶n phÈm n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, n©ng coa kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng da giÇy ViÖt Nam. §ång nghÜa víi ®ã lµ viÖc nghiªn cøu thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng ®å da giÇy ë c¸c thÞ tr­êng cô thÓ, n¾m b¾t chÝnh x¸c c¸c th«ng tin vÒ thÞ tr­êng nhËp khÈu, cÇn cã mét quy ho¹ch cô thÓ trong tÊt c¶ c¸c kh©u, tõ viÖc x©y dùng vïng nguyªn liÖu cung cÊp cho s¶n xuÊt s¶n phÈm ®Õn viÖc ®Çu t­ n©ng cÊp vµ hiÖn ®¹i ho¸ trang thiÕt bÞ m¸y mãc, chñ ®éng t×m c¸ch xuÊt khÈu trùc tiÕp hµng da giÇy ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU tr¸nh viÖc ph¶i thùc hiÖn qua c¸c C«ng ty trung gian. §¶m b¶o vµ gi÷ æn ®Þnh chÊt l­îng còng nh­ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm da giÇy ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i cña c¸c h·ng kh¸c s¶n xuÊt trªn thÕ giíi. Bªn c¹nh c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc trªn, ngnµh dÖt may còng lµ ngµnh xuÊt khÈu chÝnh cña ViÖt Nam sang c¸c n­íc kh¸c trªn thÕ giíi. S¶n phÈm dÖt may cña ViÖt Nam ®­îc thÞ tr­êng nhiÒu n­íc ­u chuéng nh­ §øc, §µi Loan, vµ mét vµi n­íc thuéc B¾c Mü vµ Trung ®«ng. Chøng tá ®­îc chÊt l­îng còng nh­ ­u thÕ vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm. Mét sè c¸c C«ng ty nh­: C«ng ty may 10, may Th¨ng Long, nhµ may dÖt kim §«ng Xu©n, 19-5 lu«n ®¶m b¶o ®­îc chÊt l­îng, uy tÝn vµ gi¸ c¶ c¹nh tranh so víi s¶n phÈm cña mét vµi n­íc kh¸c trªn thÕ giíi nhê viÖc thay ®æi so víi s¶n phÈm mét vµi n­íc kh¸c trªn thÕ giíi nhê viÖc thay ®æi vµ ®æi míi m¸y mãc, d©y chuyÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i, n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l­îng ®ñ søc c¹nh tranh víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i. XuÊt khÈu h¹t ®iÒu còng lµ mét thÕ m¹nh cña hµng ViÖt Nam, chÊt l­îng h¹t §iÒu cña ViÖt Nam cao ®­îc nhiÒu n­íc ­u chuéng trªn thÕ giíi. Chøng tá ®­îc kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña m×nh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Thêi gian gÇn ®©y do nhu cÇu h¹t tiªu t¨ng m¹nh tõ phÝa Trung Quèc nªn gi¸ h¹t tiªu t¨ng llªn cao trªn thÕ giíi. Trong khi ®ã gi¸ h¹t tiªu ViÖt Nam rÎ h¬n, chÊt l­îng ®¶m b¶o nªn Trung Quèc ®· t×m h¹t tiªu ViÖt Nam víi sè l­îng lín, gi¸ h¹t tiªu ®en chÊt l­îng kh¸ (FAQ) cña ViÖt Nam ë møc gÇn 1750USD/tÊn vÉn thÊp h¬n 300 USD/taans so víi møc 2000USD/taans vµo th¸ng 4/2001 trªn thÕ giíi. ViÖt Nam lµ n­íc s¶n xuÊt h¹t tiªu lín thø 3 trªn thÕ giíi, dù kiÕn s¶n xuÊt 45000 tÊn vµo n¨m 2001. Trong 5 th¸ng ®Çu n¨m 2001 ViÖt Nam ®· xuÊt ®­îc 40.900 tÊn h¹t tiªu vµ phÇn lín sang thÞ tr­êng Trung Quèc. Tãm l¹i, ®èi víi c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ phôc vô xuÊt khÈu, yÕu tè c¹nh tranh cña hµng ho¸ lµ v« cïng quan träng. ChÝnh v× vËy vÊn ®Ò ®Æt ra cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ ViÖt Nam ph¸t triÓn m¹nh, ®a d¹ng ho¸ c¸c mÆt hµng, n©ng cao chÊt l­îng cña hµng ho¸, xuÊt khÈu hµng ho¸ sang thÞ tr­êng thÕ giíi còng ®­îc chó träng ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn. Qu¸ tr×nh x©m nhËp thÞ tr­êng thÕ giíi cña hµng ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng kÓ kh¼ng ®Þnh ®­îc sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ trong n­íc. Chøng tá chÊt l­îng hµng ViÖt Nam kh«ng thua kÐm g× c¸c s¶n phÈm cña c¸c h·ng s¶n xuÊt s¶n phÈm trªn thÕ giíi. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ còng ®ñ søc ®¸nh b¹i mét sè s¶n phÈm cïng lo¹i. Mét sè s¶n phÈm ®Æc tr­ng cho thÕ m¹nh xuÊt khÈu cña ViÖt Nam nh­, g¹o, h¹t tiªu, h·ng thuû s¶n vµ mét sè c¸c s¶n phÈm NK§ kh¸c lu«n ®­îc ng­êi tiªu dïng trªn toµn thÕ giíi còng nh­ thÞ tr­êng thÕ giíi chÊp nhËn vµ lu«n gi÷ v÷ng ®­îc tû phÇn thÞ tr­êng quèc tÕ, chøng minh ®­îc ­u thÕ c¹nh tranh h¬n h½n c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i do c¸c h·ng thuéc c¸c n­íc kh¸c trªn thÕ giíi s¶n xuÊt vÒ chÊt l­îng vµ gi¸ c¶. Bªn c¹nh c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu thÕ m¹nh trªn, cßn mét sè hµng ho¸ xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng quèc tÕ cßn thua kÐm kh¶ n¨ng c¹nh tranh so víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i nh­: Cµ phª vµ mét sè s¶n phÈm trong ngµnh c«ng nghiÖp, dÖt may, da giÇy, cao su, .... thÕ yÕu vÒ c¹nh tranh cña c¸c lo¹i hµng ho¸ trªn lµ do c«ng nghÖ, d©y truúªn s¶n xuÊt cßn nghÌo nµn, l¹c hËu, thua kÐm h½n c¸c n­íc trªn thÕ giíi. §Ó n©ng cao chÊt l­îng vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ thuéc lÜnh vùc c«ng nghiÖp cÇn ®Çu t­ h¬n n÷a vµo kh©u s¶n xuÊt víi c«ng nghÖ míi kü thuËt cao cho n¨ng xuÊt vµ chÊt l­îng tèt. Ch­¬ng III BiÖn ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi I. Môc tiªu vµ ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn, xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ ViÖt Nam vµ sù cÇn thiÕt n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh Thêi gian thùc hiÖn cam kÕt trong ASEAN, b¶o ®¶m lé tr×nh tham gia AFTA ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam còng nh­ tõng doanh nghiÖp ®Ó ®i vµo héi nhËp kinh tÕ cã hiÖu qu¶ thùc sù lµ mét søc Ðp, mét th¸ch thøc gay g¾t. Víi môc tiªu më réng vµ n©ng cao h¬n n÷a hiÖu qu¶ cña kinh tÕ ®èi ngo¹i, còng cè thÞ tr­êng còng cè thÞ tr­êng ®· cã vµ më réng thªm thÞ tr­êng míi. T¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó t¨ng nhanh xuÊt khÈu, thu hót vèn, c«ng nghÖ tõ bªn ngoµi. Chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cã hiÖu qu¶ thùc hiÖn c¸c cam kÕt song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng. N©ng cao chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ ph¸t triÓn kinh tÕ, t¨ng søc c¹nh tranh cña hµng ho¸, ph¸t huy c¸c thÕ m¹nh vµ c¸c lîi thÕ cña c¸c s¶n phÈm trong n­íc phôc vô xuÊt khÈu, g¾n víi nhu cÇu cña thÞ tr­êng trong n­íc vµ ngoµi n­íc trong lÜnh vùc s¶n xuÊt c¸c lo¹i s¶n phÈm hµng ho¸. N¨m 2000 d­íi sù ®iÒu hµnh vµ chØ ®¹o cña ChÝnh phñ, ®éi ngò doanh nghiÖp ViÖt Nam tham gia th­¬ng tr­êng thÕ giíi ngµy cµng ®«ng. B­íc chËp ch÷ng nµy thÊy bµi häc vÒ sù lùa chän s¶n phÈm mµ ta cã lîi thÕ so s¸nh nh­ g¹o, thuû h¶i s¶n, dÖt may, da giÇy, cµ phª, cao s­, h¹t tiªu, h¹t ®iªu. Nh÷ng mÆt hµng nhá tõ nh÷ng c¬ së nhá gãp l¹i còng ®· cho mét gi¸ trÞ kh«ng thÓ xem th­êng nh­ ®å gèm xø, thñ c«ng mü nghÖ, kim khÝ tiªu dïng, chÕ biÕn l­¬ng thùc, thùc phÈm. N¨m 2000 ®· ®¹t tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu c¶ n­íc 20%. Trªn c¬ së x¸c ®Þnh môc tiªu, ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ ViÖt Nam trong thêi gian tíi, ®· ®Æt ra trong toµn bé nÒn kinh tÕ n­íc ta b­íc vµo mét giai ®o¹n míi ®ã lµ giai ®o¹n cña héi nhËp kinh tÕ vµ t¨ng tr­ëng. T¨ng c­êng sù giao l­u bu«n b¸n víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi, ph¸t triÓn m¹nh c¸c doanh nghiÖp hµng ho¸ trong n­íc. §©y lµ c¬ héi ®Ó c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ trong n­íc cã ®iÒu kiÖn ®Ó kh¼ng ®Þnh m×nh, cã c¬ héi ®Ó ®em c¸c s¶n phÈm cña m×nh ra nhËp thÞ tr­êng quèc tÕ. ChÝnh v× vËy viÖc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm hµng ho¸, n©ng cao h¬n n÷a chÊt l­îng s¶n phÈm cña m×nh lµ cÇn thiÕt ®èi víi mçi doanh nghiÖp s¶n xuÊt. Sù tham gia thÞ tr­êng quèc tÕ, ®ång nghÜa víi viÖc chÊp nhËn mét “Cuéc ch¬i” mµ cuéc ch¬i nµy cã ng­êi th¾ng, kÎ b¹i, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ cïng lo¹i trªn thÞ tr­êng nµy lµ rÊt gay g¾t, quyÕt liÖt. TÝnh quyÕt ®Þnh thÓ hiÖn ë sù sèng cßn cña s¶n phÈm. S¶n phÈm cña mét doanh nghiÖp nµo ®ã muèn cã mÆt trªn thÞ tr­êng quèc tÕ ph¶i cã søc m¹nh thÞ tr­êng, søc m¹nh c¹nh tranh cña hµng ho¸. TÝnh c¹nh tranh cña hµng ho¸ thÓ hiÖn ë chÊt l­îng, h×nh thøc mÉu m·, bao b× ®Ñp, gi¸ c¶ hîp lý phï hîp víi thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng ­u chuéng vµ chÊp nhËn. Doanh nghiÖp s¶n xuÊt s¶n phÈm lu«n mong muèn ®­a s¶n phÈm cña m×nh lªn tíi møc ®é hoµn thiÖn. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh chiÕm lÜnh thÞ tr­êng lóc ®ã lµ rÊt lín. ChÝnh v× vËy mµ viÖc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ lu«n cÇn thiÕt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. II. Mét sè biÖn ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi Chñ tr­¬ng chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp tr­íc ®©y trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ lµ mét chñ tr­¬ng lµ mét h­íng ®i ®óng ®¾n cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. NÒn kinh tÕ hµng ho¸ lµ mét m«i tr­êng thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn hµng ho¸ trong n­íc, tËn dông vµ khai th¸c hîp lý nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn ®­a vµo s¶n xuÊt s¶n phÈm dÞch vô nhu cÇu trong n­íc vµ xuÊt khÈu. Trªn c¬ së nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ®­îc, thùc tÕ cho thÊy so víi chÝnh m×nh ®· cã sù tiÕn bé. Tuy nhiªn, kho¶ng c¸ch vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn n¨ng lùc qu¶n lý, cÊp ®é c«ng nghÖ cña thÕ giíi vµ khu vùc ta cßn kÐm xa, yÕu vÒ quy m« ®· ®µnh, nh­ng quan träng h¬n lµ yÕu vÒ n¨ng lùc c¹nh tranh. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam cÇn ph¶i ®­îc liªn tôc n©ng cao míi ®¶m b¶o ®­îc ­u thÕ còng nh­ vÞ trÝ cña m×nh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. §· ®Õn lóc tõng doanh nghiÖp ph¶i tù v­¬n lªn nh¾m ®¹t ®­îc lîi nhuËn cao vµ æn ®Þnh ®èi víi thÞ phÇn trong n­íc, tõng b­íc m¹nh d¹n ®ét ph¸ vµ ®Æt ch©n v÷ng ch¾c vµo thÞ tr­êng thÕ giíi. Cô thÓ lµ vÒ phÝa doanh nghiÖp, cÇn khai th¸c tèt nh÷ng s¶n phÈm mµ ViÖt Nam cã lîi thÕ víi tÝnh ®éc ®¸o, ®Ëm s¾c vÒ chÊt l­îng cao, ®ñ søc c¹nh tranh víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i trªn th­¬ng tr­êng, ph¶i cã sù ph©n c«ng chuyªn m«n ho¸ cao, ®Ó cã sù lùa chän s¶n phÈm mµ kh«ng c¹nh tranh triÖt tiªu nhau, ph¶i ®Çu t­ ®æi míi nhanh thiÕt bÞ, c«ng nghÖ ®i ®«i víi viÖc x©y dùng vµ thùc hiÖn c¸c chiÕn l­îc nghiªn cøu triÓn khai ®Ó s¶n phÈm ®¹t chÊt l­îng cao, phï hîp víi thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng chÊt l­îng cña s¶n phÈm quyÕt ®Þnh ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm, ph¶i coi ®µo t¹o nguån nh©n lùc sö dông thµnh th¹o c«ng nghÖ míi nh­ lµ mét yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh. S¶n phÈm do ®éi ngò c«ng nh©n lµnh nghÒ, s¶n xuÊt lu«n cã chÊt l­îng ®¶m b¶o vÒ mäi yªu cÇu. Nguån nh©n lùc do lý thuyÕt vµ thùc tÕ lu«n lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn møc ®é ph¸t triÓn vµ tèc ®é t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸. chÊt l­îng nguån nh©n lùc ph¶i ®­îc cäi träng vµ ®­îc ®µo t¹o th«ng qua viÖc t¨ng c­êng cËp nhËt ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o hiÖn ®¹i, n¾m b¾t ®ù¬c nh÷ng c«ng nghÖ míi, t¨ng c­êng viÖc giao l­u ®µo t¹o nghÒ víi c¸c n­íc kh¸c. Cã nh­ vËy míi cã thÓ thay ®æi chÊt l­îng lao ®éng trong n­íc vµ ®ã lµ yÕu tè quan träng lµm t¨ng søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. §Ó t¨ng søc c¹nh tranh cña hµng ho¸, mèi doanh nghiÖp cÇn tËp trung gi¶i quyÕt kh©u thiÕt bÞ. HiÖn nay ®©y lµ kh©u yÕu nhÊt. Ho¹t ®éng tiÕp thÞ qu¶ng c¸o s¶n phÈm ®­îc coi lµ mét chiÕn l­îc trong kinh doanh, vµ trong viÖc gia nhËp më réng thÞ tr­êng. VÒ phÝa qu¶n lý vÜ m«, ®iÒu cÇn thiÕt lµ c¶i thiÖn m«i tr­êng kinh doanh ®Ó ai còng cã thÓ kinh doanh theo ph¸p luËt mét c¸ch c«ng khai thuËn lîi vµ ®­îc h­ëng c¸c dÞch vô kh«ng dÔ dµng. §Æc biÖt Nhµ n­íc cÇn tÝch cùc hç trî trong viÖc vÒ nghiªn cøu triÓn khai, tiÕp thÞ, xuÊt khÈu vµ ®µo t¹o nguån lùc con ng­êi. ChØ cã ph¸t huy søc m¹nh tæng hîp tõ hai phÝa Nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp th× míi t¨ng ®­îc søc c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam. §ã lµ mét ®ßi hái cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ®Ó chñ ®éng nÒn kinh tÕ th¾ng lîi. Tãm l¹i, cã thÓ ®­a ra mét sè biÖn ph¸p nh»m n©ng cao søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ nh­ sau: * VÒ phÝa doanh nghiÖp: - §Çu t­, nhanh chãng ®æi míi c«ng nghÖ, d©y truyÒn s¶n xuÊt vµo s¶n xuÊt s¶n phÈm lµ môc tiªu chÊt l­îng. - X©y dùng c¸c chiÕn l­îc nghiªn cøu, x©m nhËp thÞ tr­êng thÕ giíi, nghiªn cøu nhu cÇu, thÞ hiÕu cña thÞ tr­êng xuÊt khÈu. - TËp trung gi¶i quyÕt kh©u tiÕp thÞ * VÒ phÝa Nhµ n­íc - C¶i thiÖn m«i tr­êng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc cã ®iÒu kiÖn tËp trung hµng ho¸ h­íng ra thÞ tr­êng xuÊt khÈu. - Nhµ n­íc hç trî c¸c doanh nghiÖp nghiªn cøu, triÓn khai nh»m môc ®Ých n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm - Ph¸t huy søc m¹nh tæng hîp cña Nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm hµng ViÖt Nam. III. §iÒu kiÖn, tiÒn ®Ò ®Ó thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p vÒ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ §èi víi mçi doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, ®iÒu kiÖn tr­íc nhÊt lµ ph¶i tù v­¬n lªn nh»m ®¹t lîi nhuËn cao æn ®Þnh ®èi víi thÞ phÇn trong n­íc. Khai th¸c tèt nh÷ng s¶n phÈm mµ ViÖt Nam cã lîi thÕ c¹nh tranh víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i trªn th­¬ng tr­êng. X©y dùng vµ ®¹o t¹o chÊt l­îng nguån lao ®éng phï hîp víi tr×nh ®é c«ng nghÖ, d©y truyÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i. Tæ chøc nghiªn cøu vÒ nhu cÇu, thÞ hiÕu cña thÞ tr­êng mµ s¶n phÈm cña m×nh sÏ xuÊt khÈu sang, liªn tôc n¾m b¾t vÒ c¸c th«ng tin vÒ thÞ tr­êng tõ ®ã míi x©y dùng vµ nghiªn cøu c¸c chiÕn l­îc c¹nh tranh, x©m nhËp thÞ tr­êng. * VÒ phÝa Nhµ n­íc, cÊp qu¶n lý vÜ m«, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó doanh nghiÖp dÔ®µng x©m nhËp vµo thÞ tr­êng thÕ giíi b»ng viÖc ®¬n gi¶n ho¸ mét sè thñ tôc trong ho¹t ®éng trong ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cô thÓ lµ sÏ kh«ng buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã chøng nhËn kiÓm dÞch vµ kh«ng ph¶i nép mét sè giÊy tê chøng nhËn xuÊt xø hµng ho¸ cho hµng ho¸ xuÊt khÈu, kh«ng ph¶i chøng minh nguån gèc nguyªn liÖu s¶n xuÊt ra s¶n xuÊt hoÆc nguån gèc cña hµng ho¸ xuÊt khÈu nÕn trong tho¶ thuËn song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng kh«ng b¾t buéc thùc hiÖn. Nhµ n­íc ®Çu t­ vèn, hç trî c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ®æi míi trang thiÕt bÞ, dæi míi n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm t¨ng søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm trong n­íc. Tãm l¹i ph¶i cã sù ph¸t huy tæng hîp søc m¹nh cña c¶ doanh nghiÖp vµ Nhµ n­íc míi t¨ng kh¶ n¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. KÕt luËn Qu¸ tr×nh ®æi míi nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ trong n­íc ph¸t triÓn m¹nh, ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, hµng ho¸ ViÖt Nam xuÊt khÈu sang c¸c n­íc trªn thÕ giíi t¨ng cao. §­îc thÞ tr­êng thÕ giíi ­u chuéng vµ chÊp nhËn. Mét sè hµng thÕ m¹nh xuÊt khÈu cña ViÖt Nam nh­ lóa g¹o, hµng thuû s¶n, n«ng s¶n ... lu«n gi÷ ®­îc chÊt l­îng vµ ­u thÕ c¹nh tranh cña m×nh. Tuy nhiªn tr­íc t×nh h×nh kinh tÕ thÕ giíi nh­ hiÖn nay, t×nh tr¹ng c¹nh tranh quyÕt liÖt trªn thÞ tr­êng thÕ giíi cña c¸c n­íc cã s¶n phÈm xuÊt khÈu ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ ViÖt Nam ë trong n­íc kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng, uy tÝn vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm do m×nh s¶n xuÊt. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i tù v­¬n lªn ®¹t ch©n v÷ng ch¾c vµo thÞ tr­êng thÕ giíi. BiÖn ph¸p ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi ®ßi hái ph¸i cã sù ph¸t huy tæng hîp søc m¹nh tõ hai phÝa Nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp. ChØ cã nh­ vËy th× míi ph¸t huy ®­îc kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Hµ Néi, ngµy 20-6-2001 §µo Xu©n Linh Môc lôc