Đề tài Đẩy mạnh quá trình cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước ở Việt Nam, thực trạng và giải pháp

Tính bức xúc của đề tài Từ năm 1991, Đảng và Nhà nước ta đã thực hiện nhiều chủ trương, biện pháp tích cực nhằm đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp nhà nước. Trong bối cảnh nền kinh tế thế giới cũng như trong khu vực đang diễn ra cạnh tranh quyết liệt và nền kinh tế nước ta còn nhiều khó khăn, doanh nghiệp nhà nước đã vượt qua nhiều thử thách, đứng vững và không ngừng phát triển. Doanh nghiệp nhà nước đã đóng góp đáng kể cho ngân sách nhà nước, bảo đảm việc làm cho trên 1 triệu lao động. Doanh nghiệp nhà nước đã đảm trách những ngành kinh tế xương sống, mũi nhọn, có vốn đầu tư cao như: Xi măng, dầu khí, hàng không, thông tin, điện lực ., góp phần ổn định tình hình kinh tế xã hội và có vai trò quyết định vào thành tựu to lớn của sự nghiệp đổi mới và phát triển đất nước. Bên cạnh những thành tựu đã đạt được, khu vực doanh nghiệp nhà nước còn những tồn tại, yếu kém như: hoạt động kém hiệu quả, khả năng cạnh tranh thấp, trình độ công nghệ lạc hậu, trình độ quản lý của cán bộ bất cập, trình độ tay nghề của người lao động trong doanh nghiệp nhà nước còn thấp. Quá trình triển khai thực hiện đổi mới và sắp xếp lại doanh nghiệp nhà nước còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc, nhất là trong cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước. Vì vậy, trong điều kiện toàn cầu hoá và hội nhập kinh tế quốc tế, việc sắp xếp lại và cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước đã trở thành xu hướng tất yếu trong tiến trình đổi mới doanh nghiệp nhà nước ở nước ta. Những năm qua đã có nhiều hội thảo, đề tài khoa học và nhiều tác giả nghiên cứu, đề cập đến vấn đề cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước trên nhiều khía cạnh khác nhau. Song vấn đề CPH DNNN diễn ra một cách chậm chạp bởi nhiều lý do khác nhau. Cùng với chủ trương mở rộng và tăng cường tiến độ CPH một bộ phận DNNN ở nước ta, vấn đề thúc đẩy tiến trình CPH DNNN đang trở thành tính thời sự. Nhằm góp phần tháo gỡ sự bức xúc đó, đề tài: “ Đẩy mạnh quá trình cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước ở Việt Nam. Thực trạng và giải phap”' được lựa chọn làm luận văn tốt nghiệp Đại học chính trị. 2/ Đối tượng, giới hạn của đề tài: Đề tài tập trung nghiên cứu về CPH và thúc đẩy CPH DNNN ở nước ta. Là vấn đề được nghiên cứu nhiều nên luận văn không đi sâu phân tích nội dung lý luận, “kỹ thuật công nghe”^. của CPH DNNN. Khía cạnh đề cập chủ yếu là làm gì để đẩy mạnh tiến trình CPH DNNN ở nước ta. Nội dung cơ bản của CPH được nghiên cứu thông qua phần kinh nghiệm CPH DNNN ở một số quốc gia. Điều đó cho phép vừa rõ được nội dung CPH vừa học hỏi kinh nghiệm từ các nước, vừa tránh trùng lặp nội dung trong trình bày đề tài. 3/ Mục đích, nhiệm vụ đề tài: - Góp phần thúc đẩy quá trình CPH DNNN ở nước ta hiện nay. - Nhiệm vụ chủ yếu gồm: o Hệ thống hoá vấn đề cơ bản về CPH DNNN. o Phân tích thực trạng CPH DNNN ở nước ta. o Đề xuất một số giải pháp góp phần đẩy nhanh tiến trình CPH DNN ở Việt Nam. 4/ Phương pháp nghiên cứu: Đề tài sử dụng phương pháp duy vật biện chứng, duy vật lịch sử, các phương pháp phân tích, tổng hợp, thống kê, so sánh và đối chiếu. 5/ Kết cấu đề tài: Ngoài mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung gồm 3 phần: -Phần thứ nhất: Một số vấn đề chung về cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước. -Phần thứ hai: Thực trạng cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước ở Việt Nam. -Phần thứ ba: Một số giải pháp nhằm đẩy nhanh quá trình cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước ở Việt Nam. tài liệu tham khảo 1- Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII Đảng Cộng sản Việt Nam, NXB Sự thật, Hà Nội, 1991. 2- Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII Đảng Cộng sản Việt Nam, NXB Chính trị Quốc, gia Hà nội, 1996. 3- Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX Đảng Cộng sản Việt Nam, NXB Chính trị Quốc gia, Hà nội, 2001. 4- Nghị quyết hội nghị lần thứ ba Ban Chấp hành Trung ương Đảng, khoá IX, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2002. 5- Phạm Long: Một số vấn đề về tài chính trong tiến trình cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước, Tạp chí Tài chính, 42001/. 6- Thu Thành: Về cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước - Thực trạng, vướng mắc và kiến nghị, Báo Nhân dân thứ Bảy, ngày 3010/2000/. 7- Nguyễn Thị Thơm: Tại sao cổ phần hoá chậm, Tạp chí Kinh tế và phát triển, số 32, 9-101999/. 8- Trần Trung Tín: Cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước - Thực trạng và giải pháp, Tạp chí thông tin lý luận, số 122000/. 9- Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh: Kinh tế nhà nước và quá trình cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước - Những vấn đề lý luận và thực tiễn ở Việt Nam, Tổng quan khoa học Đề tài cấp bộ, 1999-2000, Hà Nội, 2001. 10- Trần Văn Chánh: Đẩy mạnh tiến độ cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước, Tạp Chí kinh tế và phát triển số 111, 012000/. 11- PGS - TS Phạm Ngọc Côn: Cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Hà Nội, 2001. 12- PGS - TS Ngô Quang Minh: Kinh tế nhà nước và quá trình cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước - Những vấn đề lý luận và thực tiễn ở Việt Nam, Đề tài cấp Bộ năm 1999 - 2000. 13- Đỗ Thị Thoan: Cải cách hành chính nhằm thúc đẩy tiến trình cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước ở Việt Nam hiện nay, Luận văn Thạc sỹ Quản lý nhà nước, Hà Nội, 2001. 14- Luật doanh nghiệp nhà nước, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1995. 15- Nghị định 28NĐ-CP/ của Chính phủ về chuyển đổi một số doanh nghiệp nhà nước thành công ty cổ phần. 16- Nghị định 441998/NĐ-CP/ ngày 296/1998/ của Chính phủ về chuyển doanh nghiệp nhà nước thành công ty cổ phần. 17- Quyết định số 202CT/ ngày 86/1992/ của Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng. 18- Nghị định 642002/NĐ-CP/ ngày 196/2002/ của Chính phủ về việc chuyển doanh nghiệp nhà nước thành công ty cổ phần. 19- Một số văn bản hướng dẫn thực hiện Nghị định 44NĐ-CP/, Nghị định 642002/NĐ-CP/. danh mục các chữ viết tắt sử dụng trong tiểu luận - CNH : Công nghiệp hoá. - HĐH : Hiện đại hoá. - CPH : Cổ phần hoá. - DNNN : Doanh nghiệp nhà nước. - TBCN : Tư bản chủ nghĩa. - XHCN : Xã hội chủ nghĩa. - CNXH : Chủ nghĩa

doc37 trang | Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 2284 | Lượt tải: 0download
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Đẩy mạnh quá trình cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước ở Việt Nam, thực trạng và giải pháp, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
vµ sù cÇn thiÕt cña cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc ®Ó t¹o nªn sù thèng nhÊt trong tæ chøc thùc hiÖn; môc tiªu, ph­¬ng ph¸p, b­íc ®i trong tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ cÇn ph¶i ®­îc x¸c ®Þnh cô thÓ, râ rµng vµ phï hîp víi ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh cña ®Êt n­íc; x©y dùng khung ph¸p lý cho cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc ®­îc tiÕn hµnh thuËn lîi, ®Æc biÖt coi trong chÝnh s¸ch x· héi, nhÊt lµ chÝnh s¸ch ®èi víi ng­êi lao ®éng t¹i doanh nghiÖp nhµ n­íc cæ phÇn ho¸; x©y dùng n¨ng lùc tæ chøc ®iÒu hµnh cña c¬ quan thuéc chÝnh phñ ®ñ søc thùc hiÖn nhiÖm vô trong qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ë doanh nghiÖp nhµ n­íc. PhÇn thø hai thùc tr¹ng cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc ë ViÖt Nam 2.1- Chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc vÒ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc. Trong nh÷ng n¨m 80 cña thÕ kû 20, nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc trong t×nh tr¹ng khñng ho¶ng nghiªm träng, ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ®· béc lé nhiÒu yÕu kÐm do nhiÒu nguyªn nh©n, trong ®ã chñ yÕu bÊt cËp vÒ c¬ chÕ qu¶n lý doanh nghiÖp. ChÝnh v× vËy, viÖc ®æi míi, s¾p xÕp l¹i hÖ thèng doanh nghiÖp nhµ n­íc lµ mét ®ßi hái tÊt yÕu. Ngay tõ ®Çu thËp kû 90 cña thÕ kû 20, cïng víi viÖc ®æi míi c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi, §¶ng ta ®· sím cã chñ tr­¬ng chuyÓn mét bé phËn doanh nghiÖp nhµ n­íc thµnh c«ng ty cæ phÇn cô, cô thÓ nh­ sau: - NghÞ quyÕt héi nghÞ lÇn thø 2 Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng kho¸ VII (th¸ng 12/1991) nªu râ: "chuyÓn mét sè doanh nghiÖp quèc doanh cã ®iÒu kiÖn thµnh c«ng ty cæ phÇn vµ thµnh lËp mét sè c«ng ty quèc doanh cæ phÇn míi, ph¶i lµm thÝ ®iÓm, chØ ®¹o chÆt chÏ, rót kinh nghiÖm chu ®¸o tr­íc khi më réng ph¹m vi thÝch hîp". NghÞ quyÕt Héi nghÞ ®¹i biÓu toµn quèc gi÷a nhiÖm kú kho¸ VII (th¸ng 11/1994) ®· nªu môc ®Ých, h×nh thøc cæ phÇn ho¸ vµ møc ®é së h÷u nhµ n­íc t¹i doanh nghiÖp nhµ n­íc cæ phÇn ho¸: "§Ó thu hót thªm vèn, t¹o thªm ®éng lùc, ng¨n chÆn tiªu cùc, thóc ®Èy doanh nghiÖp nhµ n­íc lµm ¨n cã hiÖu qu¶, cÇn thùc hiÖn c¸c h×nh thøc cæ phÇn ho¸ cã møc ®é thÝch hîp víi tÝnh chÊt vµ lÜnh vùc s¶n xuÊt, kinh doanh; trong ®ã së h÷u nhµ n­íc chiÕm tû lÖ cæ phÇn chi phèi". NghÞ quyÕt sè 10 - NQ/TW ngµy 17/03/1995 cña Bé ChÝnh trÞ vÒ tiÕp tôc ®æi míi ®Ó ph¸t huy vai trß chñ ®¹o cña doanh nghiÖp nhµ n­íc ®· bæ sung thªm vÒ ph­¬ng ch©m tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸, tû lÖ b¸n cæ phÇn cho ng­êi trong vµ ngoµi doanh nghiÖp: "Thùc hiÖn tõng b­íc v÷ng ch¾c cæ phÇn ho¸ mét bé phËn doanh nghiÖp mµ Nhµ n­íc kh«ng cÇn gi÷ 100% vèn. Tuú tÝnh chÊt, lo¹i h×nh doanh nghiÖp ®Ó t¹o ®éng lùc bªn trong trùc tiÕp thóc ®Èy ph¸t triÓn vµ b¸n cæ phÇn cho c¸c tæ chøc hay c¸ nh©n ngoµi doanh nghiÖp ®Ó thu hót thªm vèn, më réng quy m« s¶n xuÊt, kinh doanh". - Trong kÕt luËn cña Bé ChÝnh trÞ (v¨n b¶n sè 301 - BBK/BCT, ngµy 12/09/1995) vÒ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi 5 n¨m 1996 - 2000 ®· bæ sung thªm môc tiªu gi÷ v÷ng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa cña cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ ph©n lo¹i doanh nghiÖp nhµ n­íc ®Ó cæ phÇn ho¸. - NghÞ quyÕt §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII cña ®¶ng (th¸ng 6/1996) ®· chØ râ: "Tæng kÕt kinh nghiÖm, hoµn chØnh khu«n khæ ph¸p luËt ®Ó triÓn khai tÝch cùc, v÷ng ch¾c cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc nh»m huy ®éng thªm vèn, t¹o ®éng lùc míi thóc ®Èy doanh nghiÖp lµm ¨n cã hiÖu qu¶, lµm tµi s¶n Nhµ n­íc ngµy mét t¨ng lªn, lµ sù kÕt hîp kinh tÕ nhµ n­íc víi kinh tÕ nh©n d©n ®Ó ph¸t triÓn ®Êt n­íc chø kh«ng ph¶i ®Ó t­ nh©n ho¸. Bªn c¹nh nh÷ng doanh nghiÖp 100% vèn nhµ n­íc, sÏ cã nhiÒu doanh nghiÖp mµ Nhµ n­íc n¾m cæ phÇn chi phèi. Gäi thªm cæ phÇn hoÆc b¸n cæ phÇn cho ng­êi lao ®éng t¹i doanh nghiÖp, cho c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n ngoµi doanh nghiÖp tuú tr­êng hîp cô thÕ; vèn thu ph¶i ®­îc dïng ®Ó ®Çu t­ s¶n xuÊt, kinh doanh". - Trªn c¬ së ®¸nh gi¸ tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸, ngµy 4/4/1997 Bé ChÝnh trÞ ra th«ng b¸o sè 63/TB - TW yªu cÇu c¸c cÊp uû §¶ng vµ chÝnh quyÒn ph¶i qu¸n triÖt vµ tuyªn truyÒn, gi¶i thÝch trong nh©n d©n chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng vÒ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc, cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng t¹i doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ mua cæ phÇn, hç trî c«ng nh©n nghÌo mua cæ phÇn nh»m gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo; cÊp cho ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ mét sè cæ phÇn tuú theo thêi gian cèng hiÕn cña mçi ng­êi; cã c¬ chÕ ®Ó hµng n¨m gäi thªm cæ phÇn. §ång thêi, yªu cÇu ph¶i t¨ng c­êng vai trß cña c¸c tæ chøc §¶ng, tæ chøc quÇn chóng t¹i c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸; tiÕn hµnh ph©n lo¹i doanh nghiÖp nhµ n­íc ®Ó lùa chän doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸; ¸p dông c¸c h×nh thøc cæ phÇn ho¸ ®a d¹ng, phï hîp víi tõng ®iÒu kiÖn cô thÓ; hoµn chØnh c¸c chÝnh s¸ch vÒ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc. - Héi nghÞ lÇn thø t­ Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng kho¸ VIII (th¸nh 12/1997) nªu râ gi¶i ph¸p cæ phÇn ho¸ nh­ sau: "Ph©n lo¹i doanh nghiÖp c«ng Ých vµ doanh nghiÖp kinh doanh, x¸c ®Þnh danh môc lo¹i doanh nghiÖp cÇn gi÷ 100% vèn nhµ n­íc, lo¹i doanh nghiÖp nhµ n­íc cÇn n¾m gi÷ cæ phÇn chi phèi, lo¹i doanh nghiÖp nhµ n­íc chØ cÇn n¾m gi÷ cæ phÇn ë møc thÊp" vµ "§èi víi doanh nghiÖp nhµ n­íc mµ nhµ n­íc kh«ng cÇn n¾m 100% vèn cÇn lËp kÕ ho¹ch cæ phÇn ho¸ ®Ó t¹o ®éng lùc ph¸t triÓn, thóc ®Èy lµm ¨n cã hiÖu qu¶". NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø ba Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng kho¸ IX nªu râ ®Þnh h­íng cæ phÇn ho¸ ®èi víi doanh nghiÖp ho¹t ®éng kinh doanh lµ: "Nhµ n­íc gi÷ cæ phÇn chi phèi hoÆc gi÷ 100% vèn ®èi víi doanh nghiÖp nhµ n­íc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong c¸c ngµnh vµ lÜnh vùc: b¸n bu«n l­¬ng thùc, b¸n bu«n x¨ng dÇu, s¶n xuÊt ®iÖn, khai th¸c kho¸ng s¶n quan träng, s¶n xuÊt mét sè s¶n phÈm c¬ khÝ, ®iÖn tö, c«ng nghÖ th«ng tin, s¶n xuÊt kim lo¹i ®en, kim lo¹i mµu, s¶n xuÊt ho¸ chÊt c¬ b¶n, ph©n ho¸ häc, thuèc b¶o vÖ thùc vËt, s¶n xuÊt xi m¨ng, c«ng nghiÖp x©y dùng, s¶n xuÊt mét sè hµng tiªu dïng vµ c«ng nghiÖp thùc phÈm quan träng, s¶n xuÊt ho¸ d­îc, thuèc ch÷a bÖnh, v©n t¶i hµng kh«ng, ®­êng s¾t, viÔn d­¬ng, kinh doanh tiÒn tÖ, b¶o hiÓm, xæ sè kiÕn thiÕt, dÞch vô viÔn th«ng c¬ b¶n; chñ yÕu lµ c¸c doanh nghiÖp cã quy m« lín, cã ®ãng gãp lín cho ng©n s¸ch, ®i ®Çu trong viÖc øng dông c«ng nghÖ mòi nhän, c«ng nghÖ cao vµ gãp phÇn æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«". §ång thêi "chuyÓn c¸c doanh nghiÖp mµ Nhµ n­íc gi÷ 100% vèn sang h×nh thøc c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n mét chñ së h÷u lµ nhµ n­íc hoÆc c«ng ty cæ phÇn gåm c¸c cæ ®«ng lµ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc". Víi doanh nghiÖp ho¹t ®éng c«ng Ých, NghÞ quyÕt nµy chØ râ ®Þnh h­íng cæ phÇn ho¸ lµ: "Nhµ n­íc gi÷ 100% vèn hoÆc cæ phÇn chi phèi ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp ho¹t ®éng c«ng Ých ®ang ho¹t ®éng trong c¸c lÜnh vùc: kiÓm ®Þnh kü thuËt ph­¬ng tiÖn giao th«ng c¬ giíi; xuÊt b¶n s¸ch gi¸o khoa; s¸ch b¸o chÝnh trÞ; phim thêi sù vµ tµi liÖu; qu¶n lý vµ b¶o tr× hÖ thèng ®­êng s¾t quèc gia, s©n bay; qu¶n lý thuû n«ng ®Çu nguån; trång vµ b¶o vÖ rõng ®Çu nguån; tho¸t n­íc ë ®« thÞ lín; ¸nh s¸ng ®­êng phè; qu¶n lý, b¶o vÖ hÖ thèng ®­êng bé, bÕn xe, ®­êng thuû quan träng; s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ cung øng c¸c dÞch vô kh¸c theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ". Nh­ vËy, chñ tr­¬ng cña §¶ng vÒ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc lµ nhÊt qu¸n vµ ngµy cµng ®­îc cô thÕ ho¸ vÒ môc tiªu, ph­¬ng thøc, ®èi t­îng vµ gi¶i ph¸p cæ phÇn ho¸. C¨n cø vµo c¸c NghÞ quyÕt cña §¶ng, ChÝnh phñ ®· tõng b­íc cã c¸c v¨n b¶n chØ ®¹o tæ chøc thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc, cô thÓ nh­ sau: Ngµy 8/6/1992, Chñ tÞch Héi ®ång Bé tr­ëng (nay lµ ChÝnh phñ) ®· ban hµnh QuyÕt ®Þnh sè 202/CT vÒ viÖc tiÕp tôc thÝ ®iÓm chuyÓn mét sè doanh nghiÖp nhµ n­íc thµnh c«ng ty cæ phÇn. Trong ®ã nªu râ: chän 7 doanh nghiÖp, ®ång thêi giao nhiÖm vô cho mçi Bé, Uû ban Nh©n d©n tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung ­¬ng chän tõ 1 ®Õn 2 doanh nghiÖp ®Ó tæ chøc thÝ ®iÓm chuyÓn thµnh c«ng ty cæ phÇn. Ngµy 4/3/1993 Thñ t­íng ChÝnh phñ cã chØ thÞ sè 84/TTg vÒ viÖc xóc tiÕn thùc hiÖn thÝ ®iÓm cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ c¸c gi¶i ph¸p ®a d¹ng ho¸ h×nh thøc së h÷u ®èi víi doanh nghiÖp nhµ n­íc. Qua mét thêi gian thùc hiÖn thÝ ®iÓm, trªn c¬ së ®¸nh gi¸ c¸c ­u ®iÓm vµ v­íng m¾c cña qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸, ngµy 7/5/1996 ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 28/CP vÒ viÖc chuyÓn mét sè doanh nghiÖp nhµ n­íc thµnh c«ng ty cæ phÇn. Sau ®ã, ngµy 26/3/1997 ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 25/CP vÒ viÖc söa ®æi mét sè ®iÒu cña NghÞ quyÕt sè 28/CP ®Ó gi¶i quyÕt mét sè v­íng m¾c n¶y sinh trong qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸. §Ó ®Èy nhanh h¬n n÷a qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc, ngµy 29/6/1998 ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 44/CP vÒ viÖc chuyÓn doanh nghiÖp nhµ n­íc thµnh c«ng ty cæ phÇn, thay thÕ cho NghÞ ®Þnh sè 28/CP vµ 25/CP nªu trªn. Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc lµ c«ng t¸c hoµn toµn míi mÎ ®èi víi n­íc ta, kh«ng nh÷ng chØ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ vµ thay ®æi c¬ cÊu doanh nghiÖp mµ cßn ph¶i ®¶m b¶o ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Do vËy, ChÝnh phñ ®· chØ ®¹o c¸c bé chøc n¨ng nghiªn cøu ban hµnh nhiÒu v¨n b¶n h­íng dÉn phôc vô yªu c©ï thÝ ®iÓm cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ tõng b­íc bæ sung, hoµn thiÖn c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®¸p øng yªu cÇu nhiÒu mÆt cña qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸. Thùc hiÖn ®Þnh h­íng s¾p xÕp, ph¸t triÓn doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ thùc hiÖn chñ tr­¬ng ®Èy m¹nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc mµ Héi nghÞ lÇn thø ba Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng (kho¸ IX) ®­a ra, ngµy 19/6/2002 chÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 64/2002/N§-CP vÒ viÖc chuyÓn doanh nghiÖp nhµ n­íc thµnh c«ng ty cæ phÇn, thay thÕ NghÞ ®Þnh sè 44/1998/N§-CP. §©y lµ mét b­íc tiÕn n÷a nh»m t¹o ra khung ph¸p lý thuËn lîi h¬n cho cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc ë n­íc ta. 2.2- Qu¸ tr×nh thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc ë ViÖt Nam. Tõ khi cã chñ tr­¬ng cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc cña §¶ng vµ ChÝnh phñ ®Õn nay, qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ cã thÓ ph©n chia lµm 3 giai ®o¹n: giai ®o¹n thÝ ®iÓm cæ phÇn ho¸, giai ®o¹n më réng cæ phÇn ho¸ vµ giai ®o¹n thóc ®Èy cæ phÇn ho¸. 2.2.1- Giai ®o¹n thÝ ®iÓm (6/1992 - 5/1996) Ngµy 8/6/1992 Chñ tÞch Héi ®ång Bé tr­ëng ra QuyÕt ®Þnh sè 202/CP, chØ ®¹o tiÕp tôc khai triÓn viÖc tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc thµnh c«ng ty cæ phÇn. §©y cã thÓ coi lµ ®iÓm mèc ViÖt Nam b­íc vµo giai ®o¹n thÝ ®iÓm cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc. Thùc hiÖn QuyÕt ®Þnh nµy, trong chØ thÞ 84/TTg ngµy 4/3/1993 ChÝnh phñ ®· chän 7 doanh nghiÖp lµm thÝ ®iÓm chuyÓn thµnh c«ng ty cæ phÇn vµ 19 doanh nghiÖp nhµ n­íc ®Ó c¸c Bé vµ ®Þa ph­¬ng trùc tiÕp tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸. Sau mét thêi gian tiÕn hµnh lµm thö, c¶ 7 doanh nghiÖp nhµ n­íc ®­îc ChÝnh phñ chän lµm thÝ ®iÓm ®Òu xin rót. Trong sè 19 doanh nghiÖp nhµ n­íc do Bé vµ ®Þa ph­¬ng chØ ®¹o cæ phÇn ho¸, chØ cã 5 doanh nghiÖp thùc hiÖn cæ phÇn ho¸. Nh­ vËy, ®Õn th¸ng 5/1996 c¶ n­íc chØ cã 5 doanh nghiÖp ®­îc chuyÓn thµnh c«ng ty cæ phÇn, trong ®ã 3 thuéc Bé vµ 2 doanh nghiÖp nhµ n­íc thuéc ®Þa ph­¬ng ®­îc cæ phÇn ho¸. C¸c doanh nghiÖp thÝ ®iÓm cæ phÇn ho¸ ®Òu lµ nh÷ng doanh nghiÖp míi ®­îc thµnh lËp, cã quy m« võa vµ nhá, chñ yÕu s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ dÞch vô trong lÜnh vùc kh«ng quan träng. Tãm l¹i, viÖc triÓn khai thÝ ®iÓm cæ phÇn ho¸ cßn qu¸ chËm, kh«ng ®¹t yªu cÇu mong muèn. §©y lµ giai ®o¹n ®Çy khã kh¨n v× c¬ chÕ vËn hµnh cña c«ng ty cæ phÇn vµ cæ phÇn ho¸ lµ vÊn ®Ò rÊt míi ë ViÖt Nam. 2.2.2- Giai ®o¹n më réng cæ phÇn ho¸ (5/1996 - 6/1998) Rót kinh nghiÖm giai ®o¹n thÝ ®iÓm, tõ tæng kÕt thùc tiÔn, chÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh 28/CP ngµy 7/5/1996 vÒ viÖc chuyÓn mét sè doanh nghiÖp nhµ n­íc thµnh c«ng ty cæ phÇn thay thÕ QuyÕt ®Þnh 202/CP. Theo NghÞ ®Þnh 28/CP, Nhµ n­íc ta chñ tr­¬ng më réng cæ phÇn ho¸ ®Õn tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc mµ xÐt thÊy kh«ng cÇn n¾m gi÷ 100% vèn, tËp trung chñ yÕu vµo c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë tÊt c¶ c¸c ngµnh vµ c¸c ®Þa ph­¬ng. H×nh thøc cæ phÇn ho¸ ®­îc bæ sung thªm, ph­¬ng thøc ®Þnh gi¸ ®· x©y dùng cô thÓ h¬n, c¸c ­u ®·i cho doanh nghiÖp sau cæ phÇn ho¸ vµ cho ng­êi lao ®éng còng ®­îc quy ®Þnh cô thÓ h¬n. Sau hai n¨m thùc hiÖn, vÉn tån t¹i t×nh h×nh lµ sè doanh nghiÖp ®¨ng ký th× nhiÒu (cã trªn 200 doanh nghiÖp ®¨ng ký cæ phÇn ho¸, chiÓm 3% sè doanh nghiÖp hiÖn cã), nh­ng trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn cã gÇn 88% sè doanh nghiÖp ®· ®¨ng ký l¹i xin rót kh«ng thùc hiÖn cæ phÇn ho¸. KÕt qu¶ chØ cã 25 doanh nghiÖp nhµ n­íc tiÕn hµnh hoµn chØnh cæ phÇn ho¸; trong ®ã cã 12 doanh nghiÖp thuéc ngµnh c«ng nghiÖp vµ x©y dùng, 3 doanh nghiÖp thuéc ngµnh giao th«ng vËn t¶i, 3 doanh nghiÖp thuéc ngµnh chÕ biÕn n«ng l©m thuû s¶n vµ 7 doanh nghiÖp thuéc ngµnh dÞch vô. Tæng sè vèn ®iÒu lÖ cña 25 doanh nghiÖp kho¶ng 244 tû ®ång, trong ®ã b×nh qu©n chung Nhµ n­íc së h÷u 36%, ng­êi lao ®éng 42% vµ cæ ®«ng ngoµi doanh nghiÖp 22%. VÒ quy m«: 1 doanh nghiÖp cã vèn 120 tû ®ång, 5 doanh nghiÖp cã vèn h¬n 10 tû ®ång. Trong sè 25 doanh nghiÖp nµy cã 1 doanh nghiÖp Nhµ n­íc kh«ng n¾m gi÷ cæ phÇn lµ C«ng ty ®Çu t­ s¶n xuÊt vµ th­¬ng m¹i Hµ Néi. Sau khi cæ phÇn ho¸, c¸c doanh nghiÖp ®Òu ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ cao h¬n tr­íc: vèn ®iÒu lÖ (kÓ c¶ vèn nhµ n­íc) t¨ng b×nh qu©n 19,05%/n¨m, doanh thu t¨ng b×nh qu©n 46%/n¨m, lîi nhuËn t¨ng b×nh qu©n 44%/n¨m, c¸c kho¶n nép ng©n s¸ch t¨ng 82%/n¨m, thu nhËp ng­êi lao ®éng t¨ng 14,3%/n¨m. Thµnh tùu cæ phÇn ho¸ ®· t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn ng­êi lao ®éng, khuyÕn khÝch nhiÖt t×nh cña ng­êi lao ®éng. Tuy nhiªn, qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ cßn chËm vµ gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n, v­íng m¾c vÒ ph¸p lý, ch¼ng h¹n quy ®Þnh x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp nh­ NghÞ ®Þnh 28/CP lµ ch­a phï hîp víi nguyªn t¾c thÞ tr­êng, hoÆc quy ®Þnh kh«ng ®­îc chuyÓn nh­îng cæ phiÕu cho kh«ng lµ qu¸ cøng nh¾c. Thùc tÕ ®ã ®ßi hái ph¶i tiÕp tôc ®æi míi chÝnh s¸ch cæ phÇn ho¸ theo h­íng th«ng tho¸ng, tÝch cùc h¬n n÷a. 2.2.3- Giai ®o¹n thóc ®Èy cæ phÇn ho¸ tõ 6/1998 ®Õn nay. Mèc khëi ®Çu giai ®o¹n nµy lµ sù ra ®êi NghÞ ®Þnh sè 44/CP (29/6/1998) thay thÕ cho NghÞ ®Þnh 28/CP. Nh×n chung NghÞ ®Þnh sè 44/CP ®­a ra nhiÒu ­u ®·i h¬n cho doanh nghiÖp nhµ n­íc cæ phÇn ho¸, thay ®æi c¸ch b¸n cæ phiÕu ­u ®·i cho ng­êi lao ®éng còng nh­ bæ sung mét sè ®iÒu kiÖn cô thÓ cho c¸ch ®Þnh gi¸ doanh nghiÖp. Cïng víi NghÞ ®Þnh 44/CP lµ viÖc ChÝnh phñ ban hµnh danh môc ph©n lo¹i doanh nghiÖp nhµ n­íc, theo ®ã cã h¬n 60% sè doanh nghiÖp nhµ n­íc hiÖn cã thuéc diÖn chuyÓn ®æi së h÷u, ®a sè trong sè doanh nghiÖp nµy thuéc diÖn cæ phÇn ho¸. ChÝnh s¸ch vÒ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc phï hîp h¬n víi thùc tÕ n­íc ta, nªn trong 6 th¸ng cuèi n¨m 1998 vµ c¶ n¨m 1999, tèc ®é cæ phÇn ho¸ ®­îc ®Èy nhanh. TÝnh ®Õn cuèi n¨m 1999 ®· cæ phÇn ho¸ ®­îc 370 doanh nghiÖp víi tæng sè vèn ®iÒu lÖ lµ 2.067 tû ®ång, trong ®ã vèn nhµ n­íc lµ 635 tû ®ång (30,7%), vèn cña ng­êi lao ®éng vµ cæ ®«ng ng­êi doanh nghiÖp lµ 1.432 tû ®ång (69,3%). N¨m 2000, tèc ®é cæ phÇn ho¸ cã ch÷ng l¹i nh­ng c¶ n¨m còng cæ phÇn ho¸ ®­îc 250 doanh nghiÖp, ®­a sè doanh nghiÖp nhµ n­íc ®· cæ phÇn ho¸ lªn 620 doanh nghiÖp, ph©n bè gÇn ®Òu kh¾p c¸c ngµnh, ®Þa ph­¬ng vµ tæng c«ng ty, trong sè 620 doanh nghiÖp ®· cæ phÇn ho¸ tÝnh ®Õn 31/12/2000, sè doanh nghiÖp cã vèn ®iÒu lÖ lín h¬n 10 tû ®ång chiÕm 13%, tõ 5 - 10 tû ®ång chiÕm 20%, cßn l¹i (67%) lµ doanh nghiÖp nhá cã vèn d­íi 5 tû ®ång. Quy m« vèn cña c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ rÊt kh¸c nhau. Cã nh÷ng doanh nghiÖp kh¸ lín nh­ C«ng ty cæ phÇn ®­êng Lam S¬n vèn ®iÒu lÖ 150 tû ®ång, C«ng ty cæ phÇn c¸p vµ vËt liÖu b­u chÝnh viÔn th«ng: 120 tû ®ång, nh­ng còng cã nhiÒu c«ng ty vèn chØ vµi tr¨m triÖu ®ång, thËm chÝ vµi chôc triÖu ®ång, nh­ C«ng ty cæ phÇn vËt liÖu x©y dùng Qu¶ng X­¬ng: 75 triÖu ®ång, C«ng ty cæ phÇn c¸ S«ng Thao: 95 triÖu ®ång,... §Õn th¸ng 5/2001, c¶ n­íc ®· cæ phÇn ho¸ ®­îc 631 doanh nghiÖp nhµ n­íc (529 doanh nghiÖp vµ 102 bé phËn doanh nghiÖp), b»ng 11% tæng sè doanh nghiÖp nhµ n­íc hiÖn cã; víi sè vèn chiÕm 1,97% tæng sè vèn nhµ n­íc trong c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc; ®· thu hót thªm 1.736 tû ®ång vèn cña ng­êi lao ®éng vµ ngoµi x· héi. TÝnh ®Õn th¸ng 6/2002, sè doanh nghiÖp nhµ n­íc thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ trªn c¶ n­íc ®¹t gÇn 890, chiÕm trªn 14% tæng sè doanh nghiÖp nhµ n­íc ®ang ho¹t ®éng, nh­ng sè vèn còng chØ chiÕm kho¶ng 2% tæng sè vèn nhµ n­íc trong c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc; sè lao ®éng ®­îc tuyÓn dông vµo c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc cæ phÇn ho¸ t¨ng tõ 10 ®Õn 20%. Sè doanh nghiÖp cã vèn ®iÒu lÖ d­íi 10 tû ®ång chiÕm ®a sè. Trong sè gÇn 890 doanh nghiÖp ®· cæ phÇn ho¸, cã: 120 doanh nghiÖp ®­îc cæ phÇn ho¸ tr­íc n¨m 1999, 250 doanh nghiÖp ®­îc cæ phÇn ho¸ n¨m 2000 vµ tõ ®Çu n¨m 2001 ®Õn nay cã gÇn 270 doanh nghiÖp ®­îc cæ phÇn ho¸. 2.2.4- Mét sè kÕt qu¶ cña cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc. Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc thùc hiÖn trong kho¶ng thêi gian 10 n¨m võa qua ®· mang l¹i nh÷ng kÕt qu¶ cã ý nghÜa cùc kú quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ë n­íc ta. §iÒu ®ã ®­îc thÓ hiÖn trªn mét sè lÜnh vùc sau: 2.2.4.1- VÒ s¶n xuÊt, kinh doanh. Nh×n chung c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc tõ sau khi cæ phÇn ho¸ ®Òu lµm ¨n cã hiÖu qu¶. Doanh thu, lîi nhuËn, nép ng©n s¸ch, tÝch luü vèn ®Òu t¨ng. Theo ®iÒu tra cña Bé Tµi chÝnh ë 247 doanh nghiÖp nhµ n­íc, sau h¬n 1 n¨m cæ phÇn ho¸ b×nh qu©n doanh thu t¨ng gÊp 1,5 lÇn so víi tr­íc khi cæ phÇn ho¸. §Æc biÖt C«ng ty c¬ ®iÖn l¹nh Thµnh phè Hå ChÝ Minh ®· ph¸t triÓn v­ît bËc, trong n¨m 1999, doanh thu ®¹t 178 tû ®ång, gÊp 4 lÇn so víi tr­íc cæ phÇn ho¸ (46 tû ®ång) vµ chØ sau 7 n¨m cæ phÇn ho¸, vèn ®iÒu lÖ t¨ng tõ 16 tû ®ång lªn møc 150 tû ®ång; C«ng ty ®· ph¸t hµnh mét ®ît tr¸i phiÕu chuyÓn ®æi gi¸ trÞ 5 triÖu USD. Ngoµi ra cßn mét sè doanh nghiÖp kh¸c còng ph¸t triÓn tèt nh­: C«ng ty cæ phÇn B«ng B¹ch TuyÕt, n¨m 1999 doanh thu ®ath 86 tû ®ång, gÊp 1,5 lÇn so víi tr­íc khi cæ phÇn (55 tû ®ång). 2.2.4.2- VÒ viÖc lµm vµ thu nhËp cña ng­êi lao ®éng §©y lµ nh÷ng vÊn ®Ò ng­êi lao ®éng rÊt lo l¾ng khi doanh nghiÖp thùc hiÖn cæ phÇn ho¸. Hä sî bÞ sa th¶i, bÞ ng­îc ®·i, viÖc lµm kh«ng æn ®Þnh dÉn ®Õn thu nhËp bÊp bªnh vµ kh«ng cã mét ®oµn thÓ nµo b¶o vÖ quyÒn lîi cho m×nh. Thùc tÕ cho thÊy, tõ khi thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ ®Õn nay, ch­a cã c«ng ty c« phÇn nµo ng­îc ®·i, sa th¶i v« lý ng­êi lao ®éng; thu nhËp vµ viÖc lµm cña ng­êi lao ®éng ®­îc ®¶m b¶o vµ æn ®Þnh h¬n tr­íc. Theo ®iÒu tra cña Bé Tµi chÝnh ë 247 doanh nghiÖp ®· cæ phÇn ho¸, sè lao ®éng cña c¸c doanh nghiÖp nµy t¨ng tõ 10 - 20%. NhiÒu ®¬n vÞ ®· thu hót ®­îc sè l­îng lao ®éng ®¸ng kÓ, nh­ c«ng ty chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu Long An t¨ng tõ 900 lªn 1.280 ng­êi, C«ng ty cæ phÇn c¬ ®iÖn l¹nh Thµnh phè Hå ChÝ Minh t¨ng tõ 344 lªn 731 ng­êi. Thu nhËp cña ng­êi lao ®éng lµm viÖc t¹i c¸c c«ng ty cæ phÇn còng t¨ng tõ 1,4 ®Õn 2 lÇn. Ch¼ng h¹n, møc thu nhËp cña ng­êi lao ®éng ë C«ng ty cæ phÇn c¬ ®iÖn l¹nh Thµnh phè Hå ChÝ Minh t¨ng tõ 932.000 ®ång lªn 1.477.000 ®ång/ng­êi/th¸ng. 2.2.4.3- VÒ huy ®éng vèn KÕt qu¶ ®iÒu tra cña Bé Tµi ChÝnh ë 247 doanh nghiÖp nhµ n­íc ®­îc cæ phÇn ho¸ cho thÊy, sau h¬n 1 n¨m, vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp ®· t¨ng gÇn 2 lÇn so víi tr­íc khi cæ phÇn ho¸. PhÇn vèn nhµ n­íc t¹i c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ khi x¸c ®Þnh l¹i, nh×n chung ®Òu t¨ng tµ 10 - 20% so víi gi¸ trÞ ghi trªn sæ s¸ch. Nh­ vËy, khi thùc hiÖn cæ phÇn ho¸, vèn cña nhµ n­íc t¹i c¸c doanh nghiÖp kh«ng mÊt ®i mµ l¹i t¨ng thªm, ®ång thêi thu hót thªm nguån vèn nhµ rçi ®¸ng kÓ trong nh©n d©n. Tuy nhiªn, so víi sè doanh nghiÖp nhµ n­íc dù kiÕn cæ phÇn ho¸ th× sè l­îng gÇn 890 doanh nghiÖp nhµ n­íc (tÝnh ®Õn th¸ng 6/2002) ®­îc cæ phÇn ho¸ cßn qu¸ Ýt (14% tæng sè doanh nghiÖp nhµ n­íc hiÖn cã); sè vèn nhµ n­íc t¹i c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ chØ chiÕm kho¶ng 2% so víi tæng sè vèn t¹i c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc hiÖn nay. §iÒu nµy cho thÊy, sè l­îng doanh nghiÖp vµ sè vèn doanh nghiÖp nhµ n­íc cæ phÇn ho¸ cßn qu¸ nhá, ch­a cã t¸c ®éng ®¸ng kÓ ®Õn viÖc c¬ cÊu l¹i vèn còng nh­ c¬ cÊu l¹i hÖ thèng doanh nghiÖp nhµ n­íc. 2.2.4.4- Gãp phÇn thóc ®Èy viÖc h×nh thµnh thÞ tr­êng chøng kho¸n Trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n, vÒ c¬ b¶n cã 5 chñ thÓ lín. ®ã lµ: ng­êi mua, ng­êi b¸n, ng­êi m«i giíi, ng­êi ®iÒu hoµ thÞ tr­êng chøng kho¸n vµ ng­êi tæ chøc ho¹t ®éng mua - b¸n chøng kho¸n. Trong 5 chñ thÓ trªn, chñ thÓ ng­êi mua vµ ng­êi b¸n mang tÝnh quyÕt ®Þnh bëi lÏ nã lµ nh©n tè ban ®Çu t¹o ra thÞ tr­êng chøng kho¸n. Nguån cung cÊp cho thÞ tr­êng chøng kho¸n gåm: ChÝnh phñ, c¸c c¬ quan ChÝnh phñ, c¸c tæ chøc tµi chÝnh, c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, nh­ng nguån quan träng nhÊt t¹o nªn sù chó ý cña ng­êi mua chøng kho¸n vÉn lµ cæ phiÕu cña c¸c c«ng ty cæ phÇn. Do vËy, cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc chÝnh lµ mét yÕu tè quan träng gãp phÇn thóc ®Èy thÞ tr­êng chøng kho¸n h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. 2.2.4.5- Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam trong khu vùc vµ thÕ giíi, thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Kh«ng thÓ cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng thùc sù nÕu trong nÒn kinh tÕ kh«ng cã c¸c c«ng ty cæ phÇn vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n. Qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc sÏ ®Èy nhanh qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi chung cña nÒn kinh tÕ, ®ång thêi trùc tiÕp gãp phÇn lµm "n¨ng ®éng ho¸", n©ng cao søc c¹nh tranh cña toµn bé nÒn kinh tÕ nãi chung vµ cña c¸c doanh nghiÖp nãi riªng. §ã chÝnh lµ tiÒn ®Ò quyÕt ®Þnh ®Ó n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam trong khu vùc vµ thÕ giíi. Cæ phÇn ho¸ gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, qua ®ã vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ n­íc ngµy cµng ®­îc cñng cè. Nh÷ng yÕu tè nµy t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam. 2.2.5- Nh÷ng tån t¹i, h¹n chÕ trong cæ phÇn ho¸ doanh ngiÖp nhµ n­íc vµ nguyªn nh©n. 2.2.5.1- Nh÷ng h¹n chÕ trong cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc MÆc dï ®¹t ®­îc kÕt qu¶ ban ®Çu nãi trªn, song so víi yªu cÇu ®æi míi, s¾p xÕp l¹i hÖ thèng doanh nghiÖp nhµ n­íc th× viÖc cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc ë n­íc ta trong nh÷ng n¨m qua vÉn cßn nhiÒu tån t¹i, h¹n chÕ, nhiÒu môc tiªu ch­a ®¹t ®­îc, ®ã lµ: - Tèc ®é tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ cßn chËm, sè doanh nghiÖp nhµ n­íc hoµn thµnh cæ phÇn ho¸ cßn Ýt. Theo dù kiÕn, ®Õn hÕt n¨m 1999 cæ phÇn ho¸ xong 400 doanh nghiÖp nhµ n­íc, ®Õn hÕt n¨m 2000 sÏ chuyÓn kho¶ng 1.200 doanh nghiÖp nhµ n­íc thµnh c«ng ty cæ phÇn, nh­ng thùc tÕ ®Õn th¸ng 6/2002 c¶ n­íc míi cæ phÇn ho¸ ®­îc 890 doanh nghiÖp. Trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸, ®· n¶y sinh nh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p ch­a gi¶i quyÕt ®­îc, trong khi chØ ®¹o kh«ng kÞp thêi, nªn nhiÒu môc tiªu cæ phÇn ho¸ ch­a ®¹t ®­îc: + VÒ môc tiªu huy ®éng vèn cña toµn x· héi vµo ®Çu t­ ph¸t triÓn: ch­a thu hót ®­îc ®«ng ®¶o c¸c nhµ ®Çu t­. Trong sè doanh nghiÖp nhµ n­íc ®· cæ phÇn ho¸ ®Õn th¸ng 5/2001, cã: gÇn 30% doanh nghiÖp kh«ng cã cæ ®«ng lµ ng­êi ngoµi doanh nghiÖp; trªn 6,8% sè doanh nghiÖp cã tû lÖ vèn do cæ ®«ng ngoµi doanh nghiÖp tham gia chiÕm trªn 50% tæng vèn ®iÒu lÖ cña doanh nghiÖp. N¨m 1999, trong sè 195 doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ cã cæ ®«ng ngoµi tham gia th× 21 doanh nghiÖp cã tû lÖ gãp vèn cña cæ ®«ng ngoµi doanh nghiÖp tham gia ë møc d­íi 10% tæng vèn ®iÒu lÖ. ViÖc b¸n cæ phÇn cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi cßn rÊt h¹n chÕ. Nh­ vËy, vèn thu hót ngoµi x· héi kh«ng nhiÒu, viÖc huy ®éng vèn cÇn thiÕt ®Ó ®æi míi c«ng nghÖ, më réng s¶n xuÊt nh­ môc tiªu ®Ò ra cßn ®ang gÆp khã kh¨n. + VÒ môc tiªu: ng­êi lao ®éng c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ cã cæ phÇn, ®­îc mua cæ phiÕu víi gi¸ ­u ®·i. Trong vÊn ®Ò nµy n¶y sinh nhiÒu sù kh«ng c«ng b»ng. Ch¼ng h¹n, quy ®Þnh møc thu nhËp d­íi 300.000®/ng­êi/th¸ng lµ tiªu chÝ chung x¸c ®Þnh "ng­êi lao ®éng nghÌo", ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c ®Þa ph­¬ng lµ kh«ng hîp lý. - Tµi s¶n cña nhµ n­íc bÞ thÊt tho¸t nhiÒu trong qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸. Theo NghÞ ®Þnh 44/CP, viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña doanh nghiÖp ®· ®­îc c¶i tiÕn h¬n nh­ tÝnh ®Õn lîi thÕ kinh doanh cña doanh nghiÖp vÒ vÞ trÝ ®Þa lý, uy tÝn mÆt hµng vµ tÝnh to¸n hîp lý chi phÝ cho cæ phÇn ho¸. Tuy nhiªn, viÖc ®Þnh gi¸ doanh nghiÖp vÉn chñ yÕu dùa vµo sè liÖu so s¸nh mµ theo ®¸nh gi¸ cña c¸c chuyªn gia ®Õn nay lµ qu¸ l¹c hËu so víi gi¸ thÞ tr­êng. H¬n n÷a khi ®Þnh gi¸ chñ yÕu dùa trªn ph­¬ng ¸n cña doanh nghiÖp ®­a ra, ®Ò nghÞ vµ Héi ®ång thÈm ®Þnh gi¸ ®iÒu chØnh l¹i. Do ®ã, nhiÒu doanh nghiÖp ®­îc ®Þnh gi¸ qu¸ thÊp so víi gi¸ trÞ thùc nªn g©y bÊt b×nh trong x· héi vµ lµm thÊt tho¸t tµi s¶n cña Nhµ n­íc. Tæ chøc §¶ng trong c«ng ty cæ phÇn (DNNN CPH) ch­a ®­îc ®æi míi vÒ chøc n¨ng, nhiÖm vô, ph­¬ng thøc ho¹t ®éng nªn lóng tóng trong sinh ho¹t, ch­a ph¸t huy vµi trß l·nh ®¹o cña m×nh. 2.2.5.2- Nguyªn nh©n cña nh÷ng h¹n chÕ trong cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc. Nguyªn nh©n kh¸ch quan: - Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt cßn thÊp. PhÇn lín c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ë n­íc ta cã c¬ së vËt chÊt - kü thuËt ë tr×nh ®é thÊp, c«ng nghÖ l¹c hËu, m¸y mãc cò. Bé phËn lao ®éng thñ c«ng vÉn chiÕm tû lÖ lín trong x· héi. Tr×nh ®é ph©n c«ng lao ®éng x· héi cßn thÊp, h¬n 70% lao ®éng, h¬n 80% d©n sè ho¹t ®éng trªn lÜnh vùc n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n. N­íc ta lµ n­íc nghÌo trªn thÕ giíi: thu nhËo b×nh qu©n ®Çu ng­êi (GDP) ®Õn n¨m 2000 míi ®¹t ë møc 400 USD, trong khi sè hé ®ãi nghÌo cßn chiÓm tû lÖ kh«ng nhá nªn kh¶ n¨ng ®Çu t­ vèn vµo c«ng ty cæ phÇn bÞ h¹n chÕ. T×nh tr¹ng ®ã lµm h¹n chÕ, thËm chÝ g©y trë ng¹i ®èi víi viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ mang tÝnh x· héi cao nh­ c«ng ty cæ phÇn. - NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam cßn ®ang trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh. N­íc ta ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng víi ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp vµ chÞu ¶nh h­ëng nÆng nÒ cña nÒn kinh tÕ tËp trung, quan liªu, bao cÊp. C¸c h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ thÞ tr­êng ®ang b¾t ®Çu h×nh thµnh, nh­ng ph¸t triÓn ch­a ®ång bé; chñ yÕu míi cã thÞ tr­êng tiªu dïng, dÞch vô; thÞ tr­êng t­ liÖu s¶n xuÊt vµ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt kh¸c, nh­: søc lao ®éng, vèn, chøng kho¸n, bÊt ®éng s¶n... cßn ë tr×nh ®é s¬ khai. - Tr×nh ®é d©n trÝ thÊp (c¶ n­íc cßn 45% lao ®éng ch­a häc hÕt phæ th«ng c¬ së; 80% thanh niªn ë tuæi lao ®éng ch­a ®­îc ®µo t¹o nghÒ); ®a sè ng­êi lao ®éng cßn mang nÆng t©m lý s¶n xuÊt nhá, ch­a quen víi lo¹i h×nh tæ chøc s¶n xuÊt, kinh doanh cßn míi mÎ nh­ c«ng ty cæ phÇn. Ng­êi lao ®éng vÉn muèn dùa vµo nhµ n­íc. NhiÒu lao ®éng trong doanh nghiÖp rÊt lóng tóng trong viÖc quyÕt ®Þnh mua hay kh«ng mua cæ phiÕu; mét sè kh«ng cã tiÒn mua cæ phiÕu cña chÝnh doanh nghiÖp n¬i m×nh ®ang lµm viÖc. Bªn c¹nh ®ã, nh÷ng hiÖn t­îng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh, lõa ®¶o chiÕm ®o¹t tµi s¶n, Ðp buéc do¹ n¹t ng­êi lao ®éng b¸n cæ phiÕu,... ®· x¶y ra, trong khi m«i tr­êng ph¸p lý ch­a hoµn thiÖn nªn ®· g©y ¶nh h­ëng tiªu cùc ®Õn t©m lý ®Çu t­ vµo cæ phiÕu cña ng­êi d©n. Nguyªn nh©n chñ quan: - NhËn thøc vÒ vai trß doanh nghiÖp nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ch­a thèng nhÊt. Cßn kh«ng Ýt ý kiÕn cho r»ng, ph¶i duy tr× nhiÒu doanh nghiÖp nhµ n­íc, nhÊt lµ ë c¸c ®Þa ph­¬ng. - Ch­a lµm tèt c«ng t¸c tuyªn truyÒn s©u réng vÒ chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ ChÝnh phñ vÒ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc. Do c«ng t¸c tuyªn truyÒn ch­a ®­îc quan t©m ®óng møc, néi dung vµ h×nh thøc tuyªn truyÒn con nghÌo nµn, mÆt kh¸c cßn ch­a phï hîp, nªn nhiÒu ng­êi hiÓu rÊt sai lÖch vÒ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc. Hä cho r»ng cæ phÇn ho¸ ch¼ng kh¸c g× t­ nh©n ho¸, sî chÖch h­íng Chñ nghÜa X· héi, ch­a nhËn thøc ®Çy ®ñ ý nghÜa vµ tÇm quan träng cña cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc. V× vËy chñ tr­¬ng cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc ch­a ®­îc c¸c cÊp, c¸c ngµnh, ®Þa ph­¬ng h­ëng øng tÝch cùc. - ViÖc ®iÒu hµnh triÓn khai thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ cßn chËm vµ lóng tóng; mét sè chÝnh s¸ch, c¬ chÕ cßn ch­a th«ng tho¸ng, thiÕu tÝnh thùc tÕ, thñ tôc cßn phiÒn hµ, nhÊt lµ trong ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp. §iÒu nµy thÓ hiÖn ë chç mét sè néi dung trong c¸c v¨n b¶n chØ ®¹o, tæ chøc triÓn khai ch­a râ rµng vµ thiÕu tÝnh hÖ thèng. Ch¼ng h¹n: cæ phÇn ho¸ lµ tù nguyÖn hay b¾t buéc ®èi víi doanh nghiÖp nhµ n­íc? Gi¸ trÞ ®Êt ®ai cã tÝnh vµo tµi s¶n doanh nghiÖp ®Ó cæ phÇn ho¸ hay kh«ng? NÕu cã th× tÝnh thÕ nµo? M·i ®Õn th¸ng 6/2002, theo NghÞ ®Þnh 64 cña ChÝnh phñ gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt lµ mét c¾n cø x¸c ®Þnh gi¸ trÞ thùc tÕ cña doanh nghiÖp. Tr¸ch nhiÖm cña Bé, Ngµnh vµ ®Þa ph­¬ng trong triÓn khai cæ phÇn ho¸ nh­ thÕ nµo?... Sù chËm trÔ vµ lóng tóng trong triÓn khai cæ phÇn ho¸ cßn thÓ hiÖn ë chç cho ®Õn nay ChÝnh phñ vÉn ch­a cã ch­¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ tæng thÓ cho toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n ®Ó lµm c¨n cø cho viÖc ®Þnh h­íng, x¸c ®Þnh tiÕn ®é, b­íc ®i cho cæ phÇn ho¸. Trong khi ®ã viÖc gi¶i quyÕt c¸c thñ tôc vÒ nhµ x­ëng, ®Êt ®ai,... nhÊt lµ kh©u x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp vµ xö lý nî cña c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ cßn nhiªï v­íng m¾c, phiÒn hµ vµ lóng tóng. - ChÕ ®é, chÝnh s¸ch ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ®· cæ phÇn ho¸ vµ ng­êi lao ®éng cña c¸c doanh nghiÖp nµy chËm ®­îc ban hµnh, ch­a ®ñ hÊp dÉn vµ kh«ng Ýt néi dung ch­a ®­îc thùc thi. Theo nghÞ ®Þnh 44/1998/N§ - CP, c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ ®­îc h­ëng mét sè ­u ®·i, tuy nhiªn vÉn ch­a ®­îc b×nh ®¼ng so víi c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc. Ch¼ng h¹n, hiÖn nay c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ®­îc h­ëng ­u ®·i h¬n vÒ møc vay, khoanh nî, xo¸ nî, gi·n nî... so víi doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸. ChÝnh s¸ch ®èi víi ng­êi lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ ®Õn nay cßn nhiÒu vÊn ®Ò cÇn th¸o gì. Ch¼ng h¹n, NghÞ ®Þnh 44/CP cã quy ®Þnh khèng chÕ tæng gi¸ trÞ cæ phÇn ­u ®·i cho ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ kh«ng v­ît qua 20% gi¸ trÞ phÇn vèn nhµ n­íc t¹i doanh nghiÖp, ®· dÉn ®Õn hiÖn t­îng kh«ng c«ng b»ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸: ë doanh nghiÖp Ýt vèn nh­ng l¹i nhiÒu lao ®éng th× ng­êi lao ®éng Ýt ®­îc mua cæ phÇn ­u ®·i; ng­îc l¹i, víi doanh nghiÖp vèn lín, cã Ýt lao ®éng th× ng­êi lao ®éng mua ®ñ sè cæ phiÕu ­u ®·i cho mét n¨m lµm viÖc t¹i doanh nghiÖp mµ doanh nghiÖp vÉn kh«ng sö dông hÕt 20% gi¸ trÞ phÇn vèn nhµ n­íc. H¹n chÕ nµy ®­îc th¸o gì ë NghÞ ®Þnh 64/2002/N§ - CP cña ChÝnh phñ míi ban hµnh ngµy 19/6/2002. Hy väng r»ng, ®iÒu nµy sÏ gãp phÇn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n cho tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc ë n­íc ta trong thêi gian tíi. VÒ tiÒn l­¬ng, hiÖn nay cã t×nh tr¹ng lµ: c¬ quan thuÕ yªu cÇu doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ x©y dùng ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng nh­ doanh nghiÖp nhµ n­íc theo NghÞ ®Þnh 28/CP (n¨m 1997) vµ NghÞ ®Þnh 03/CP (n¨m 2001). §iÒu nµy cã nghÜa lµ Së Lao ®«ng - Th­¬ng binh x· héi tØnh, thµnh phè ph¶i duyÖt ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng th× c¬ quan thuÕ míi cã c¬ së x¸c ®Þnh ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng hîp lý ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ cña doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸. V­íng m¾c nµy ®Õn nay vÉn ch­a ®­îc gi¶i quyÕt v× Së Lao ®«ng - Th­¬ng binh x· héi tõ chèi thùc hiÖn nhiÖm vô duyÖt ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng ®èi víi doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ v× lý do ch­a cã h­íng dÉn cña c¬ quan chøc n¨ng thuéc ChÝnh phñ. Theo kho¶n 2, §iÒu 13, Ph¸p lÖnh chèng tham nhòng, c¸n bé l·nh ®¹o qu¶n lý doanh nghiÖp, vî hoÆc chång, con cña hä lµm viÖc t¹i doanh nghiÖp chØ ®­îc mua cæ phÇn kh«ng v­ît qu¸ møc b×nh qu©n trong doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸. Quy ®Þnh nh­ vËy kh«ng nh÷ng chØ h¹n chÕ søc mua cña c¸c ®èi t­îng nµy mµ cßn lµm n¶n lßng c¸c cæ ®«ng kh¸c v× thùc tÕ cho thÊy, doanh nghiÖp nµo cã c¸n bé l·nh ®¹o mua nhiÒu cæ phiÕu th× c¸n bé, c«ng nh©n viªn vµ cæ ®«ng ngoµi doanh nghiÖp míi tin t­ëng mua theo. - Cïng víi viÖc ch­a cã ch­¬ng tr×nh tæng thÓ vÒ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc ë ViÖt Nam, ®Õn nay phÇn lín c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc vÉn ch­a ®­îc ph©n lo¹i, s¾p xÕp theo thø tù ­u tiªn cæ phÇn ho¸. HiÖn nay chñ yÕu vÉn lµ do c¸c doanh nghiÖp tù ®¨ng ký cæ phÇn ho¸. Do vËy, dÉn ®Õn cã nhiÒu doanh nghiÖp ®¨ng ký cæ phÇn ho¸ song khi lµm cô thÓ th× kh«ng cæ phÇn ho¸ ®­îc. Ng­îc l¹i, cã ®¬n vÞ rÊt thuËn lîi ®Ó cæ phÇn ho¸ nh­ng l¹i kh«ng ®¨ng ký. §Ó thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc, râ rµng mét vÊn ®Ò ®Æt ra lµ cÇn ph¶i cã hÖ thèng ®ång bé c¸c gi¶i ph¸p, biÖn ph¸p h÷u hiÖu vµ tÝch cùc nh»m kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ, tån t¹i trªn. PhÇn thø ba mét sè gi¶i ph¸p nh»m ®Èy m¹nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc ë ViÖt nam. Kinh nghiÖm cña c¸c n­íc cho chóng ta c¶ nh÷ng bµi häc thµnh c«ng vµ kh«ng thµnh c«ng, c¶ nh÷ng vÊn ®Ò v­íng m¾c ch­a gi¶i quyÕt ®­îc. Nh÷ng bµi häc rót ra ë ®©y lµ: sù quyÕt t©m thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc (CPH DNNN) cña ChÝnh phñ; ph¶i nhËn thøc ®óng vai trß vµ sù cÇn thiÕt cña CPH DNNN ®Ó cã sù thèng nhÊt trong tæ chøc thùc hiÖn; ph¶i x¸c ®Þnh môc tiªu, ph­¬ng ph¸p, b­íc ®i trong tiÕn hµnh CPH; x©y dùng n¨ng lùc thÓ chÕ cña c¬ quan ChÝnh phñ chÞu tr¸ch nhiÖm c¸c ho¹t ®éng liªn quan ®Õn CPH; ®Æc biÖt coi träng chÝnh s¸ch x· héi, nhÊt lµ chÝnh s¸ch ®èi víi ng­êi lao ®éng t¹i DNNN CPH. N­íc ta tiÕn hµnh CPH DNNN, víi ®Þnh h­íng chÝnh trÞ lµ x©y dùng CNXH, v× vËy, kinh nghiÖm CPH DNNN ë Trung Quèc rÊt bæ Ých, chóng ta cÇn quan t©m. Trªn c¬ së ph©n tÝch thùc tr¹ng, thuËn lîi, khã kh¨n, nguyªn nh©n trong CPH DNNN thêi gian qua, nh÷ng kinh nghiÖm vµ quan ®iÓm mang tÝnh chØ ®¹o, chóng t«i ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p c¬ b¶n nh»m thóc ®Èy tiÕn tr×nh CPH DNNN, bao gåm: 3.1- Ph¸t triÓn, hoµn thiÖn c¸c yÕu tè cña kinh tÕ thÞ tr­êng. Trªn c¬ së nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ vai trß cña DNNN vµ kinh tÕ nhµ n­íc (KTNN) trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN ë ViÖt Nam, tiÕn hµnh c¸c b­íc sau: Mét lµ, ph¸t triÓn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ: Cïng víi viÖc ®Èy m¹nh ®æi míi, n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña DNNN, x©y dùng HTX kiÓu míi, tiÕp tôc hoµn thiÖn c¬ chÕ, chÝnh s¸ch nh»m khuyÕn khÝch kinh tÕ t­ nh©n, kinh tÕ c¸ thÓ ph¸t triÓn; khuyÕn khÝch c¸c h×nh thøc liªn kÕt, liªn doanh víi nhµ n­íc; nhµ n­íc b¶o hé quyÒn së h÷u vµ lîi Ých hîp ph¸p cña hä; t¹o ®iÒu kiÖn hç trî, cung cÊp tri thøc, kinh nghiÖm, kü thuËt, gi¶i quyÕt thÞ tr­êng,... ®Ó c¸c thµnh phÇn khai th¸c cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc trong n­íc vµ thu hót vèn, kü thuËt, c«ng nghÖ, kinh nghiÖm qu¶n lý tõ n­íc ngoµi, cïng tham gia vµo c¸c c«ng ty cæ phÇn ®­îc CPH tõ DNNN. Hai lµ, t¹o lËp ®ång bé c¸c lo¹i thÞ tr­êng. Cïng víi viÖc ph¸t triÓn m¹nh thÞ tr­êng t­ liÖu s¶n xuÊt, thÞ tr­êng hµng tiªu dïng cÇn coi träng viÖc ph¸t triÓn m¹nh mÏ thÞ tr­êng c¸c lo¹i dÞch vô cho s¶n xuÊt; thÞ tr­êng c«ng nghÖ, th«ng tin, t­ vÊn ph¸p lý, t­ vÊn tiÕp thÞ, tµi chÝnh, ng©n hµng, kiÓm to¸n, b¶o hiÓm, v..v, x©y dùng vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng tiÒn tÖ. §Æc biÖt, ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n. Nhµ n­íc cÇn t¹o mäi ®iÒu kiÖn ®Ó ho¹t ®éng cña Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n ngµy cµng ph¸t triÓn thuËn lîi. §ång thêi, trong tiÕn tr×nh CPH DNNN cÇn cã biÖn ph¸p thóc ®Èy CPH nh÷ng doanh nghiÖp cã quy m« ®ñ lín, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp nµy ho¹t ®éng tèt ®Ó cã thÓ tham gia cã hiÖu qu¶ vµo TTCK. Ba lµ, hoµn thiÖn c¸c c«ng cô qu¶n lý vÜ m«. §iÓm mÊu chèt lµ t¨ng tiÒm lùc vµ lµnh m¹nh ho¸ nÒn tµi chÝnh quèc gia, hoµn thiÖn chÝnh s¸ch tµi chÝnh - tiÒn tÖ vµ ho¹t ®éng ng©n hµng, æn ®Þnh tiÒn tÖ, kiÒm chÕ c¶ l¹m ph¸t vµ thiÓu ph¸t, n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý kinh tÕ thÞ tr­êng cña c¸c cÊp, c¸c ngµnh tõ Trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng. Bèn lµ, ®iÒu chØnh vµ hoµn thiÖn hÖ thèng luËt ph¸p vÒ kinh tÕ thÞ tr­êng, ®ång thêi ph¶i h­íng dÉn, kiÓm tra nh»m b¶o ®¶m thùc hiÖn nghiªm tóc c¸c LuËt ®· ban hµnh. Sím ban hµnh mét sè luËt hoÆc ph¸p lÖnh quan träng kh¸c, nh­ luËt hoÆc ph¸p lÖnh vÒ chèng ®éc quyÒn cña doanh nghiÖp lín, ng¨n cÊm viÖc ¸p dông c¸c thñ ph¸p ®Çu c¬, b¸n ph¸ gi¸, lõa ®¶o, ®ång thêi khuyÕn khÝch c¹nh tranh lµnh m¹nh n©ng cao chÊt l­îng, h¹ gi¸ b¸n s¶n phÈm. Ban hµnh luËt hoÆc ph¸p lÖnh vÒ CPH DNNN ®Ó n©ng cao tÝnh ph¸p lý, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho CPH. T¹o hµnh lang ph¸p lý cÇn thiÕt, ®¶m b¶o ®Ó c¬ chÕ thÞ tr­êng vËn hµnh theo ®óng ®Þnh h­íng cña nhµ n­íc. 3.2- Söa ®æi, bæ sung mét sè c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, t¹o thuËn lîi cho CPH DNNN. - Söa ®æi, bæ sung NghÞ ®Þnh 44/1998/N§-CP vµ c¸c v¨n b¶n liªn quan. Mét lµ, cã thÓ b·i bá hoÆc më réng c¸c quy ®Þnh h¹n chÕ mua cæ phiÕu cña Gi¸m ®èc vµ c¸n bé qu¶n lý doanh nghiÖp. Hai lµ, vÒ viÖc b¸n cæ phiÕu gi¸ ­u ®·i cho ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp CPH, chØ khèng chÕ thêi gian c«ng t¸c vµ sè cæ phiÕu cña mçi n¨m c«ng t¸c, kh«ng khèng chÕ tæng gi¸ trÞ cæ phiÕu gi¸ ­u ®·i theo phÇn vèn nhµ n­íc. Ba lµ, ®iÒu chØnh tû lÖ ­u ®·i ®èi víi phÇn vèn tù tÝch luü cña doanh nghiÖp khi CPH. KiÕn nghÞ dµnh 50% vèn tù tÝch luü cña doanh nghiÖp ®Ó l¹i cho ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp mua cæ phiÕu nh»m ®éng viªn doanh nghiÖp ®· cã tÝch luü cao, mÆt kh¸c, cã t¸c dông khuyÕn khÝch c¸c DNNN ch­a CPH tÝch luü vèn, võa cã lîi cho nhµ n­íc, võa cã lîi cho DN khi CPH. Bèn lµ, quy ®Þnh møc khëi ®iÓm tèi thiÓu ®­îc mua cæ phiÕu ­u ®·i ®Ó khuyÕn khÝch, thu hót vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi lao ®éng trÎ, nhÊt lµ nh÷ng ng­êi ®· qua ®µo t¹o (lùc l­îng quan träng cña doanh nghiÖp), cã c¬ héi ®­îc h­ëng chÕ ®é ­u ®·i. Nªn cho ng­êi lao ®éng trÎ, ®· qua ®µo t¹o, ®ñ ®iÒu kiÖn lµm viÖc t¹i DNNN CPH, ®­îc h­ëng cæ phÇn ­u ®·i ë møc ®é nhÊt ®Þnh. Nguån chi nµy lÊy tõ quü hç trî vµ s¾p xÕp doanh nghiÖp nhµ n­íc. N¨m lµ, kh«ng khèng chÕ ph¸p nh©n, c¸ nh©n mua cæ phiÕu ë lo¹i doanh nghiÖp mµ nhµ n­íc kh«ng n¾m cæ phÇn chi phèi vµ cæ phÇn ®Æc biÖt. Trong tr­êng hîp ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp kh«ng cã kh¶ n¨ng mua hÕt tæng sè cæ phiÕu b¸n ra, kh«ng nªn khèng chÕ møc mua cæ phiÕu lÇn ®Çu cña c¸ nh©n, ph¸p nh©n ngoµi doanh nghiÖp ®Ó huy ®éng vèn thªm ngoµi x· héi, gãp phÇn rót ng¾n thêi gian CPH. S¸u lµ, cô thÓ ho¸ mét b­íc c¸c luËt ph¸p, chÝnh s¸ch vÒ CPH b»ng c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn mang tÝnh ®ång bé, thèng nhÊt; th¸o gì kÞp thêi nh÷ng v­íng m¾c ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh CPH nh»m gãp phÇn ®Èy nhanh CPH DNNN. CÇn chó ý 2 néi dung sau: + Ban hµnh quy chÕ x¸c lËp ng­êi ®¹i diÖn së h÷u vèn nhµ n­íc t¹i CTCP cïng víi sù ph©n ®Þnh râ rµng quyÒn h¹n, tr¸ch nhiÖm cña ng­êi ®¹i diÖn nµy. + §iÒu chØnh quy ®Þnh vÒ chi phÝ CPH ®ång thêi cã h­íng dÉn thùc hiÖn cô thÓ. Chi phÝ CPH nªn tÝnh trªn phÇn vèn cña nhµ n­íc ®­a ra CPH, nÕu thiÕu th× xem xÐt t¨ng thªm víi tû lÖ hîp lý. - Nghiªn cøu söa ®æi LuËt thuÕ thu nhËp. Ng­êi ®Çu t­ lu«n mong muèn ®Çu t­ vèn cµng nhiÒu ®Ó cã thu nhËp cµng cao. Nh­ng møc t¨ng thuÕ suÊt cña thuÕ thu nhËp hiÖn hµnh theo ph­¬ng ph¸p luü tiÕn qu¸ lín, kh«ng khuyÕn khÝch c¸c c¸ nh©n vµ tæ chøc trong vµ ngoµi n­íc ®©ï t­, trong ®ã ®Çu t­ vµo cæ phiÕu - t¸c ®éng xÊu ®Õn tiÕn tr×nh CPH. KiÕn nghÞ söa ®æi nh­ sau: + Møc thu nhËp tõ 3 triÖu ®Õn d­íi 5 triÖu, nép thuÕ 10%. + PhÇn thu nhËp tõ triÖu thø 5 ®Õn d­íi 10 triÖu, nép thuÕ 20%. + PhÇn thu nhËp tõ triÖu thø 10 trë lªn, nép thuÕ 30%. 3.3- T¨ng c­êng tuyªn truyÒn, kh¾c phôc t©m lý b¶o thñ, tr× trÖ ®Ó ®Èy m¹nh CPH DNNN. §Èy m¹nh c«ng t¸c tuyªn truyÒn, gi¶i thÝch, vËn ®éng trong §¶ng, trong bé m¸y nhµ n­íc, tõ Trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng, trong c¸c doanh nghiÖp vµ toµn x· héi vÒ CPH DNNN. Cô thÓ: + C¸c bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng, tæng c«ng ty tiÕp tôc më c¸c kho¸ tËp huÊn ®èi víi doanh nghiÖp vµ c¸n bé tham gia CHP, b¶o ®¶m ®Ó c¸c ®èi t­îng trong ph¹m vi m×nh qu¶n lý th«ng hiÓu tõ chñ tr­¬ng ®Õn c¸ch thøc tiÕn hµnh CPH. + KÞp thêi nªu g­¬ng tèt cña c¸c doanh nghiÖp, ®Þa ph­¬ng, bé, ngµnh trong thùc hiÖn CPH vµ nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm vÒ CPH. + Víi h×nh thøc tuyªn truyÒn ®a d¹ng vµ phï hîp; ph¸t huy tèt vai trß cña c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng trong c«ng t¸c tuyªn truyÒn vÒ CPH. + KhuyÕn khÝch c¸c nhµ khoa häc vµ qu¶n lý nghiªn cøu, lý gi¶i thËt cÆn kÏ vÒ CPH nh»m gióp cho c«ng t¸c tuyªn truyÒn ®¹t ®­îc kÕt qu¶ mong muèn. + MÆt kh¸c, vÒ l©u dµi, ®­a c¸c kiÕn thøc chñ yÕu vÒ kinh tÕ thÞ tr­êng, vÒ ®Çu t­, vÒ CTCP, TTCK, CPH DNNN, ... vµo c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o chÝnh thøc cña hÖ thèng gi¸o dôc tõ phæ th«ng ®Õn ®¹i häc nh»m h×nh thµnh nhËn thøc vµ t©m lý vÒ kinh tÕ thÞ tr­êng cho c¸c chñ nh©n t­¬ng lai cña ®Êt n­íc. 3.4- §æi míi c¸c biÖn ph¸p mang tÝnh kü thuËt vµ kinh tÕ §Ó rót ng¾n thêi gian CPH cÇn ®æi míi hai vÊn ®Ò liªn quan trùc tiÕp, ®ã lµ quy tr×nh CPH vµ ph­¬ng ph¸p ®Þnh gi¸ doanh nghiÖp CPH. + C¶i tiÕn quy tr×nh CPH sao cho bít h×nh thøc nh­ng vÉn gi÷ ®­îc vai trß kiÓm so¸t cña nhµ n­íc. Trong viÖc cô thÓ ho¸ tõng c«ng ®o¹n ®Ó tæ chøc thùc hiÖn cÇn c¨n cø vµo t×nh h×nh thùc tÕ, kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i qua tÊt c¶ c¸c c«ng ®o¹n, nh­ng ph¶i ®¶m b¶o tÝnh chÆt chÏ. + §Ò nghÞ Bé Tµi chÝnh söa ®æi, bæ sung, c¶i tiÕn ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp CPH theo h­íng ®¶m b¶o nhanh, gän, b¶o toµn ®­îc tµi s¶n nhµ n­íc, ®ång thêi nghiªn c¸u thùc hiÖn viÖc b¸n ®Êu gi¸ c«ng khai DNNN khi chuyÓn ®æi së h÷u nãi chung. Nªn t¨ng thÈm quyÒn ra quyÕt ®Þnh CPH cho c¸c cÊp chñ qu¶n, kh«ng ph¶i dõng ë møc 10 tû ®ång mµ cã thÓ cao h¬n. 3.5- Lµm tèt c«ng t¸c tæ chøc bé m¸y chuyªn tr¸ch CPH DNNN + Tr­íc hÕt, x¸c lËp ®ång bé, ®ång thêi ®æi míi ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan, c¸c ban chuyªn tr¸ch CPH DNNN tõ Trung ­¬ng, Bé, ngµnh ®Õn ®Þa ph­¬ng vµ ë mçi doanh nghiÖp khi thùc hiÖn CPH, x©y dùng ®éi ngò c¸n bé lµm c«ng t¸c CPH cã ®ñ n¨ng lùc, phÈm chÊt vµ tr¸ch nhiÖm. + Kh«ng bu«ng láng sù chØ ®¹o cña c¸c cÊp ®èi víi CPH; gi¶i quyÕt kÞp thêi theo sù ph©n cÊp nh÷ng v­íng m¾c ë c¸c doanh nghiÖp CPH; xö lý tho¶ ®¸ng nh÷ng gi¸m ®èc doanh nghiÖp, c¸n bé qu¶n lý kh«ng thùc hiÖn, hoÆc thùc hiÖn CPH mang tÝnh chÊt ®èi phã. + Sím h×nh thµnh c¸c c¬ quan t­ vÊn víi nh÷ng chuyªn gia giái vÒ CPH ë c¶ Trung ­¬ng, c¸c tØnh vµ thµnh phè, ... ®Ó t­ vÊn gióp ®ì c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn tèt tÊt c¶ c¸c c«ng ®o¹n trong tiÕn tr×nh CPH DNNN. 3.6- X©y dùng ch­¬ng tr×nh tæng thÓ quèc gia vÒ CPH. TiÕn hµnh CPH cã träng t©m, träng ®iÓm, tøc lµ x¸c ®Þnh ®óng ®èi t­îng vµ tr×nh tù tiÕn hµnh CPH. Néi dung ch­¬ng tr×nh bao gåm: + X¸c ®Þnh sè doanh nghiÖp mµ nhµ n­íc cÇn gi÷ 100% vèn, sè doanh nghiÖp cÇn chuyÓn ®æi sang h×nh thøc së h÷u kh¸c. + X¸c ®Þnh tæng sè doanh nghiÖp cÇn tiÕn hµnh CPH cña c¶ n­íc, cña tõng ®Þa ph­¬ng, tõng bé, ngµnh, v..v., trong ®ã, sè doanh nghiÖp CPH mµ nhµ n­íc cÇn n¾m cæ phÇn chi phèi, cæ phÇn ®Æc biÖt. + X©y dùng lé tr×nh CPH cô thÓ cho tõng ngµnh, tõng bé, tõng ®Þa ph­¬ng, tõng doanh nghiÖp trong mét lé tr×nh tæng thÓ cña c¶ n­íc. 3.7- Quan t©m hç trî c¸c doanh nghiÖp c¶ trong vµ sau CPH + Hoµn thiÖn c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, t¹o hµnh lang ph¸p lý th«ng tho¸ng, ®ång thêi cã v¨n b¶n h­íng dÉn thùc hiÖn râ rµng nh»m ®¶m b¶o cho c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi h×nh thøc tæ chøc ho¹t ®éng b×nh ®¼ng, c¹nh tranh lµnh m¹nh trªn thÞ tr­êng. + C¸c c¬ quan h÷u tr¸ch cÇn quan t©m chØ ®¹o s©u s¸t, cô thÓ, n¾m ch¾c t×nh h×nh c¸c doanh nghiÖp, th¸o gì kÞp thêi nh÷ng khã kh¨n, v­íng m¾c cña tõng doanh nghiÖp b»ng c¸c h×nh thøc hç trî cÇn thiÕt nh»m gióp c¸c doanh nghiÖp tiÕn hµnh CPH thuËn lîi; ng¨n chÆn viÖc g©y phiÒn hµ, s¸ch nhiÔu, ph©n biÖt ®èi xö víi doanh nghiÖp CPH; thùc hiÖn ®Çy ®ñ nh÷ng ­u ®·i ®èi víi doanh nghiÖp vµ ng­êi lao ®éng ®­îc quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh 44/1998/ND-CP. + Bé Tµi chÝnh, Bé lao ®éng, th­¬ng binh vµ x· héi cÇn ra v¨n b¶n phèi hîp h­íng dÉn vÒ thñ tôc, nguån ®Ó chi tr¶ c¸c kho¶n trî cÊp th«i viÖc cho ng­êi lao ®éng trong thêi gian lµm viÖc t¹i DNNN tr­íc khi CPH, vµ cho ng­êi lao ®éng trong c¸c c«ng ty cæ phÇn nghØ chÕ ®é sau nµy. + Bé Tµi chÝnh cÇn cã quy ®Þnh cô thÓ, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp CPH mua tê cæ phiÕu ®¸p øng yªu cÇu CPH cña doanh nghiÖp. Nªn c¨n cø vµo tiÕn ®é CPH ®Ó giao cæ phiÕu cho c¸c kho b¹c së t¹i; chÊn chØnh viÖc mét sè kho b¹c ®ßi hái doanh nghiÖp CPH nép toµn bé vèn ®iÒu lÖ vµo kho b¹c, hoÆc ®ßi hái ph¶i quyÕt to¸n chi phÝ CPH míi cung cÊp tê cæ phiÕu. §iÒu nµy kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc, bëi lÏ, thø nhÊt, trong vèn ®iÒu lÖ cã c¶ phÇn vèn nhµ n­íc gãp d­íi d¹ng hiÖn vËt vµ phÇn ng­êi lao ®éng cho doanh nghiÖp vay tr­íc khi CPH; thø hai, qu¸ tr×nh CPH chØ kÕt thóc khi bµn giao gi÷a l·nh ®¹o cò cña DNNN víi H§QT vµ gi¸m ®èc CTCP. + Bé Tµi chÝnh nghiªn cøu viÖc thµnh lËp c¸c tæ chøc mua, b¸n nî ®Ó gi¶i quyÕt c¸c kho¶n nî, nhÊt lµ nî khã ®ßi cña c¸c DNNN trong diÖn CPH nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp nµy CPH vµ ®i vµo ho¹t ®éng thuËn lîi. + §Ò nghÞ ChÝnh phñ xem xÐt viÖc ho·n thu thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®èi víi DNNN CPH trong 2 n¨m ®Çu vµ gi¶m 50% trong 3 n¨m tiÕp theo nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho CTCP míi ra ®êi ®i vµo ho¹t ®éng thuËn lîi, tr¶ lîi tøc cæ phiÕu mét c¸ch tho¶ ®¸ng ®Ó ®éng viªn c¸c cæ ®«ng vµ thu hót thªm c¸c nhµ ®Çu t­. + Bé Néi vô cÇn ra v¨n b¶n h­íng dÉn viÖc gi¶i quyÕt sè c¸n bé qu¶n lý DNNN khi ®¬n vÞ chuyÓn sang CTCP; bè trÝ s¾p xÕp hoÆc ­u tiªn gi¶i quyÕt chÕ ®é khi hä kh«ng tiÕp tôc trong CTCP. + ChØ ®¹o cô thÓ vÒ ho¹t ®éng cña tæ chøc §¶ng, c¸c tæ chøc ®oµn thÓ trong CTCP nh»m duy tr× vµ ph¸t huy tèt vai trß cña c¸c tæ chøc nµy trong ho¹t ®éng cña CTCP. Tãm l¹i, c¶ trªn ph­¬ng diÖn lý luËn, thùc tiÔn vµ kinh nghiÖm ®Òu kh¼ng ®Þnh chñ tr­¬ng CPH DNNN cña §¶ng vµ nhµ n­íc ta lµ hoµn toµn ®óng ®¾n, hîp quy luËt, cã lËp tr­êng quan ®iÓm râ rµng, hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. CPH DNNN lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p tÝch cùc nh»m n©ng cao tÝnh n¨ng ®éng vµ hiÖu qu¶ kh«ng chØ cña c¸c DNNN mµ cßn cña c¶ hÖ thèng c¸c DN trong nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc, theo ®Þnh h­íng XHCN ë ViÖt Nam. CPH DNNN ë ViÖt Nam lµ vÊn ®Ò míi, phøc t¹p vµ rÊt nh¹y c¶m. §©y lµ viÖc kh«ng thÓ chÇn chõ, chËm ch¹p, vµ cµng ®Ó l©u, g¸nh nÆng cµng lín, cµng thªm thiÖt h¹i cho nÒn kinh tÕ. ViÖc tiÕp tôc ®Èy m¹nh tiÕn tr×nh nµy ®ßi hái ph¶i gi¶i quyÕt ®ång bé kh¸ nhiÒu vÊn ®Ò, tõ thèng nhÊt vÒ quan ®iÓm, chñ tr­¬ng cho ®Õn c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ, kü thuËt vµ sù nç lùc, kiªn ®Þnh thùc hiÖn ®­êng lèi ®· v¹ch ra cña kh«ng chØ c¸c ngµnh, c¸c cÊp trùc tiÕp thùc hiÖn CPH DNNN, mµ cßn cña c¶ c¸c c¬ quan l·nh ®¹o cao nhÊt cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. kÕt luËn Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc lµ mét chñ tr­¬ng lín, mét gi¶i ph¸p quan träng nh»m ®æi míi, ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, kinh doanh cña doanh nghiÖp nhµ n­íc, gãp phÇn huy ®éng vèn cña toµn x· héi ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt, n©ng cao søc c¹nh tranh, c¬ cÊu l¹i hÖ thèng doanh nghiÖp nhµ n­íc, thay ®æi ph­¬ng thøc qu¶n lý vµ gãp phÇn t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®Êt n­íc, n©ng cao ®êi sèng ng­êi lao ®éng. MÆc dï tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ diÔn ra cßn chËm, song qu¸ tr×nh thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc trong nh÷ng n¨m qua ®· thu ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh víi gÇn 890 doanh nghiÖp hoµn thµnh cæ phÇn ho¸. KÕt qu¶ ®ã kh¼ng ®Þnh chñ tr­¬ng cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc mµ §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®Ò ra lµ ®óng ®¾n. Tuy nhiªn, cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc lµ con ®­êng gËp ghÒnh, phøc t¹p chø kh«ng ph¶i b»ng ph¼ng, dÔ ®i. Nã ®ßi hái sù quyÕt t©m cao cña toµn §¶ng, toµn d©n vµ tËp thÓ ng­êi lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp. Trong qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc, chóng ta cÇn ph¶i v­ît qua mäi t­ t­ëng b¶o thñ, tr× trÖ, ng¹i khã. Cæ phÇn ho¸ ®ông ch¹m s©u s¾c vµ toµn diÖn ®Õn mét thùc thÓ h÷u c¬ lµ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ®· tån t¹i vµ ho¹t ®éng "l©u" trong c¬ chÕ kÕ ho¹ch tËp trung, quan liªu, bao cÊp. TiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ ph¶i ®­îc chuÈn bÞ chu ®¸o, kü l­ìng vµ ph¶i chó ý toµn diÖn tíi c¸c mÆt kinh tÕ, t©m lý, ph¸p luËt, x· héi... kh«ng ®­îc phÐp ®¬n gi¶n ho¸ vµ nãng véi trong cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc bëi ng­îc l¹i sÏ g©y hËu qu¶ tiªu cùc c¶ vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ - x· héi. C¸c Bé, Ngµnh vµ ®Þa ph­¬ng ph¶i coi cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô hµng ®Çu trong qu¸ tr×nh ®æi míi nÒn kinh tÕ n­íc ta vµ quyÕt t©m thùc hiÖn hoµn thµnh môc tiªu cæ phÇn ho¸ ®· ®Þnh. Cã lµm ®­îc nh­ vËy, chóng ta míi tiÕn hµnh thµnh c«ng sù nghiÖp c¬ cÊu l¹i nÒn kinh tÕ vµ gãp phÇn vµo sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ mµ §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø IX ®· ®Æt ra. LuËn v¨n ®· cè g¾ng tr×nh bµy, ph©n tÝch mét sè vÊn ®Ò chung vÒ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc; nªu lªn thùc tr¹ng cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc ë n­íc ta thêi gian h¬n 10 n¨m võa qua; trªn c¬ së ®ã ®­a ra kiÕn nghÞ mét sè gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc ë ViÖt Nam trong thêi gian tíi. Tuy nhiªn trong thêi gian cã h¹n, sè liÖu vÒ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc cßn ch­a ®­îc cËp nhËt ®Çy ®ñ, nªn luËn v¨n khã tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, h¹n chÕ. RÊt mong ®­îc sù ®ãng gãp, bæ sung cña nh÷ng ng­êi quan t©m ®Õn vÊn ®Ò nµy. tµi liÖu tham kh¶o 1- V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VII §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, NXB Sù thËt, Hµ Néi, 1991. 2- V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, NXB ChÝnh trÞ Quèc, gia Hµ néi, 1996. 3- V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, NXB ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ néi, 2001. 4- NghÞ quyÕt héi nghÞ lÇn thø ba Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng, khãa IX, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 2002. 5- Ph¹m Long: Mét sè vÊn ®Ò vÒ tµi chÝnh trong tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc, T¹p chÝ Tµi chÝnh, 4/2001. 6- Thu Thµnh: VÒ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc - Thùc tr¹ng, v­íng m¾c vµ kiÕn nghÞ, B¸o Nh©n d©n thø B¶y, ngµy 30/10/2000. 7- NguyÔn ThÞ Th¬m: T¹i sao cæ phÇn ho¸ chËm, T¹p chÝ Kinh tÕ vµ ph¸t triÓn, sè 32, 9-10/1999. 8- TrÇn Trung TÝn: Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc - Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p, T¹p chÝ th«ng tin lý luËn, sè 12/2000. 9- Häc viÖn ChÝnh trÞ Quèc gia Hå ChÝ Minh: Kinh tÕ nhµ n­íc vµ qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc - Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn ë ViÖt Nam, Tæng quan khoa häc §Ò tµi cÊp bé, 1999-2000, Hµ Néi, 2001. 10- TrÇn V¨n Ch¸nh: §Èy m¹nh tiÕn ®é cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc, T¹p ChÝ kinh tÕ vµ ph¸t triÓn sè 111, 01/2000. 11- PGS - TS Ph¹m Ngäc C«n: Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia Hµ Néi, 2001. 12- PGS - TS Ng« Quang Minh: Kinh tÕ nhµ n­íc vµ qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc - Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn ë ViÖt Nam, §Ò tµi cÊp Bé n¨m 1999 - 2000. 13- §ç ThÞ Thoan: C¶i c¸ch hµnh chÝnh nh»m thóc ®Èy tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc ë ViÖt Nam hiÖn nay, LuËn v¨n Th¹c sü Qu¶n lý nhµ n­íc, Hµ Néi, 2001. 14- LuËt doanh nghiÖp nhµ n­íc, NXB ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi, 1995. 15- NghÞ ®Þnh 28/N§-CP cña ChÝnh phñ vÒ chuyÓn ®æi mét sè doanh nghiÖp nhµ n­íc thµnh c«ng ty cæ phÇn. 16- NghÞ ®Þnh 44/1998/N§-CP ngµy 29/6/1998 cña ChÝnh phñ vÒ chuyÓn doanh nghiÖp nhµ n­íc thµnh c«ng ty cæ phÇn. 17- QuyÕt ®Þnh sè 202/CT ngµy 8/6/1992 cña Chñ tÞch Héi ®ång Bé tr­ëng. 18- NghÞ ®Þnh 64/2002/N§-CP ngµy 19/6/2002 cña ChÝnh phñ vÒ viÖc chuyÓn doanh nghiÖp nhµ n­íc thµnh c«ng ty cæ phÇn. 19- Mét sè v¨n b¶n h­íng dÉn thùc hiÖn NghÞ ®Þnh 44/N§-CP, NghÞ ®Þnh 64/2002/N§-CP. danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t sö dông trong tiÓu luËn - CNH : C«ng nghiÖp ho¸. - H§H : HiÖn ®¹i ho¸. - CPH : Cæ phÇn ho¸. - DNNN : Doanh nghiÖp nhµ n­íc. - TBCN : T­ b¶n chñ nghÜa. - XHCN : X· héi chñ nghÜa. - CNXH : Chñ nghÜa

Các file đính kèm theo tài liệu này:

  • docĐẩy mạnh quá trình cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước ở Việt Nam Thực trạng và giải phap.DOC
Luận văn liên quan