Đề tài Hiệp hội doanh nghiệp Việt Nam với vai trò vận động chính sách

oïng, khoâng giaûi trình coâng khai vaø roõ raøng taïi sao khoâng tieáp thu caùc yù kieán ñoùng goùp. Moät soá ngöôøi coù traùch nhieäm chöa nhaän thaáy söï caàn thieát cuûa vai troø ñoäc laäp cuûa caùc hieäp hoäi ñoái vôùi cô quan Nhaø nöôùc. Moät xu höôùng ñaùng lo ngaïi hieän nay laø muoán chuyeån caùc hoäi, trong ñoù coù hieäp hoäi doanh nghieäp veà tröïc thuoäc söï quaûn lyù tröïc tieáp cuûa caùc Boä vaø cô quan ngang Boä. YÙ töôûng naøy ñaõ trôû thaønh moät Döï thaûo Quyeát ñònh cuûa Thuû töôùng Chính phuû maø Boä Noäi vuï ñaõ döï ñònh trình leân39. Ñaây laø xu höôùng muoán "taêng cöôøng söï quaûn lyù cuûa Nhaø nöôùc ñoái vôùi caùc hieäp hoäi doanh nghieäp" töø phía caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc. Vôùi suy nghó raèng khi giao cho Boä, cô quan ngang Boä thì "caùc hoäi seõ ñöôïc taïo ñieàu kieän thuaän lôïi hôn trong vieäc tham gia vaøo caùc hoaït ñoäng thuoäc lónh vöïc, ngaønh do Boä quaûn lyù, ñöôïc tham khaûo yù kieán thöôøng xuyeân hôn veà caùc vaán ñeà quaûn lyù, chuyeân moân, nghieäp vuï cuûa hoäi; ñoàng thôøi ñöôïc tham gia moät caùch saâu hôn vaøo quaù trình xaây döïng cô cheá, chính saùch vaø caùc vaên baûn phaùp luaät khaùc veà quaûn lyù nhaø nöôùc lieân quan ñeán lónh vöïc hoaït ñoäng cuûa hoäi" chöùng toû raèng tính ñoäc laäp, töï chuû cuûa hieäp hoäi doanh nghieäp chöa ñöôïc chuù troïng. Tính minh baïch keùm laø vaán ñeà phoå bieán hieän nay trong cô quan Nhaø nöôùc. Keát quaû ñieàu tra veà chæ soá caïnh tranh caáp tænh PCI cuûa VCCI vaø VNCI trong hai naêm 2005 vaø 2006 cho thaáy, chæ soá thaønh phaàn minh baïch luoân laø moät trong nhöõng chæ soá thaønh phaàn thaáp nhaát. Chæ coù 8,84% doanh nghieäp daân doanh cho bieát chính quyeàn tænh coù tham vaán yù kieán caùc doanh nghieäp veà nhöõng thay ñoåi veà chính saùch vaø phaùp luaät. 62,50% doanh nghieäp cho raèng caàn phaûi coù "moái quan heä" ñeå coù ñöôïc caùc taøi lieäu keá hoaïch cuûa tænh… 2. Veà phía hieäp hoäi Khoù khaên veà taøi chính laø moät caûn trôû lôùn ñoái vôùi hoaït ñoäng cuûa caùc hieäp hoäi doanh nghieäp Vieät Nam trong ñoùng goùp xaây döïng vaø phaûn bieän chính saùch. Keát quaû khaûo saùt 64 hieäp hoäi doanh nghieäp treân toaøn quoác cuûa VCCI naêm 2006 coù ñeán 72% hieäp hoäi doanh nghieäp Vieät Nam cho raèng vieäc thieáu kinh phí laø khoù khaên chính trong hoaït ñoäng hieän nay cuûa hieäp hoäi. Thöïc teá quyõ cuûa caùc hieäp hoäi doanh nghieäp hieän nay thöôøng raát nhoû beù. Caùc hieäp hoäi thöôøng 39 Leâ Thoï Bình, Seõ "Nhaø nöôùc hoùa" Hoaït ñoäng Hoäi? Ñaêng taïi Vietnamnet: ngaøy 08/11/2004. HIEÄP HOÄI DOANH NGHIEÄP VIEÄT NAM VÔÙI VAI TROØ VAÄN ÑOÄNG CHÍNH SAÙCH 31 döïa vaøo boán nguoàn thu nhaäp chính: i) ngaân saùch hoã trôï töø Nhaø nöôùc, ii) phí thu ñöôïc töø cung caáp dòch vuï, iii) hoäi phí do doanh nghieäp hoäi vieân ñoùng vaø iv) caùc khoaûn taøi trôï khaùc. Ngaân saùch Nhaø nöôùc hieän raát haïn cheá vaø thöôøng coù taùc ñoäng khoâng tích cöïc khaùc ñeán tính ñoäc laäp, khaùch quan cuûa hieäp hoäi. Phí thu töø caùc nguoàn cung caáp dòch vuï cuûa hieäp hoäi coøn raát haïn cheá. Coøn hoäi phí do doanh nghieäp hoäi vieân ñoùng thì raát hieám. Chaúng haïn nhö theo baùo caùo taøi chính cuûa Hieäp hoäi Coâng thöông Haø Noäi, trong 10 naêm hoaït ñoäng töø naêm 1996 ñeán 2006 thì thu hoäi phí chæ laø 101.590.000 ñoàng trong toång khoaûn thu laø 5.173.035.055 ñoàng (chieám chöa ñeán 2%), chöa ñuû moät nöûa chi phí haønh chính cho hoaït ñoäng cuûa vaên phoøng hieäp hoäi vaø chæ baèng khoaûng 1/8 soá tieàn thueâ truï sôû!40 Khoù khaên veà nhaân löïc. Keát quaû ñieàu tra 64 hieäp hoäi doanh nghieäp cuûa VCCI thaùng 8 naêm 2006 cho thaáy 52% soá hieäp hoäi cho raèng vieäc thieáu nhaân löïc ñuû trình ñoä laø khoù khaên chính hieän nay trong hoaït ñoäng hieäp hoäi. Ñoäi nguõ nhaân vieân chuyeân traùch cuûa caùc hieäp hoäi doanh nghieäp hieän nay thöôøng raát ít thaäm chí khoâng coù. Trong 64 hieäp hoäi doanh nghieäp ñöôïc ñieàu tra, 5 hieäp hoäi khoâng coù nhaân vieân chuyeân traùch naøo, 9 hieäp hoäi chæ coù moät nhaân vieân chuyeân traùch vaø 8 hieäp hoäi coù 2 nhaân vieân chuyeân traùch. Phaàn lôùn caùc hieäp hoäi khoâng coù nhaân vieân chuyeân traùch laø caùc hieäp hoäi doanh nghieäp caáp ñòa phöông. Theo keát quaû ñieàu tra treân, 74% soá hieäp hoäi doanh nghieäp hieän nay khoâng coù boä phaän/nhaân vieân chuyeân phuï traùch caùc vaán ñeà phaùp luaät vaø chính saùch. Vì vaäy, naêng löïc nghieân cöùu cuûa hieäp hoäi veà caùc vaán ñeà lieân quan ñeán chính saùch thöôøng keùm. Qua quan saùt cuûa nhoùm nghieân cöùu, hieän nay chæ coù Hieäp hoäi doanh nghieäp Treû thaønh phoá Hoà Chí Minh coù thaønh laäp Ban Vaän ñoäng Chính saùch41 (beân caïnh Ban Hoã trôï Hoäi vieân vaø Ban Hoaït ñoäng Coäng ñoàng). Tuy vaäy, hoaït ñoäng cuûa Ban naøy vaø hoaït ñoäng vaän ñoäng chính saùch cuûa Hieäp hoäi naøy chöa noåi baät trong thôøi gian qua. Theo moät ñieàu tra ñaùnh giaù nhu caàu vaø söï haøi loøng cuûa thaønh vieân Hoäi doanh nghieäp treû do Coâng ty AC Nielsen thöïc hieän thaùng 12 naêm 2005 (ñieàu tra 161 doanh nghieäp hoäi vieân) thì tyû leä doanh nghieäp hoäi vieân haøi loøng ñoái vôùi hoaït ñoäng vaän ñoäng chính saùch chæ ñoùng goùp 5,6% möùc haøi loøng chung ñoái vôùi toaøn boä hoaït ñoäng cuûa hieäp hoäi, trong ñoù 31% doanh nghieäp hoäi vieân khoâng bieát hoaëc chöa töøng tham gia caùc hoaït ñoäng vaän ñoäng chính saùch cuûa hieäp hoäi. Khoù töø laõnh ñaïo hieäp hoäi: Hieän nay, ôû Vieät Nam thöôøng coù hai daïng laõnh ñaïo hieäp hoäi. Thöù nhaát phoå bieán laø laõnh ñaïo hieäp hoäi doanh nghieäp laø caùc quan chöùc Nhaø nöôùc veà höu. Thöù hai laø caùc doanh nhaân kieâm nhieäm. Vôùi dieän thöù nhaát, laøm trong ngaønh tröôùc ñaây, raát am hieåu veà lónh vöïc ñoù vaø coù xu höôùng deø daët trong ñoùng goùp vaø phaûn bieän chính saùch (vì coù theå nhieàu 40 Hieäp hoäi Coâng thöông thaønh phoá Haø Noäi, Baùo caùo Keát quaû hoaït ñoäng nhieäm kyø I vaø phöông höôùng nhieäm vuï nhieäm kyø II (2006-2010), thaùng 6 naêm 2006 41 Theo Sô ñoà, toå chöùc cuûa Hoäi Doanh nghieäp Treû thaønh phoá Hoà Chí Minh, Ban Vaän ñoäng Chính saùch coù caùc nhieäm vuï: 1) Vaän ñoäng vaø trieån khai cho caùc hoäi vieân veà caùc luaät ñoái vôùi caùc toå chöùc nhaø nöôùc, caùc toå chöùc thöông maïi nöôùc ngoøai, caùc hieäp hoäi; 2) Hoã trôï hoäi vieân trong caùc cô hoäi xuùc tieán thöông maïi vôùi caùc toå chöùc thöông maïi, caùc hieäp hoäi quoác teá; 3) Cuøng vôùi Ban Vaên Phoøng xaây döïng caùc quy trình hoã trôï döï aùn taøi chaùnh, tín duïng; 4) Tham gia xaây döïng chöông trình ñaøo taïo keá toùan, quaûn lyù theo nhu caàu cuûa hoäi vieân; 5) Thöôøng xuyeân toå chöùc vaø vaän ñoäng caùc toå chöùc nhaø nöôùc cuøng tham gia vôùi Hoäi Doanh Nghieäp Treû veà caùc vaán ñeà lao ñoäng tieàn löông, coâng ngheä, moâi tröôøng. Sô ñoà toå chöùc, ñieàu leä vaø thoâng tin chi tieát theâm xin vaøo website cuûa Hoäi Doanh nghieäp treû thaønh phoá Hoà Chí Minh: www.ybhcm.com chính saùch hieän taïi caàn thay ñoåi laïi laø saûn phaåm cuûa chính quan chöùc ñoù tröôùc ñaây!). Ñoái vôùi caùc doanh nhaân kieâm nhieäm, thöôøng khoù khaên lôùn nhaát laø coù ít thôøi gian, ñoäng löïc gaén boù vôùi coâng vieäc cuûa hieäp hoäi. Xu höôùng "Nhaø nöôùc hoaù" trong toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa hieäp hoäi. Moät soá hieäp hoäi "gaén keát" quaù nhieàu vôùi caùc Boä, ngaønh vaø cô quan Nhaø nöôùc caùc caáp, nhö vieäc caùn boä ñöông chöùc cuûa boä ñöôïc cöû giöõ caùc vò trí laõnh ñaïo hieäp hoäi42, kinh phí vaø cô sôû vaät chaát cho hoaït ñoäng cuûa hieäp hoäi haàu nhö leä thuoäc vaøo cô quan Nhaø nöôùc. Moät soá hieäp hoäi doanh nghieäp ñòa phöông hieän nay nhaân söï thöôøng tröïc laø caùn boä Nhaø nöôùc, chuû tòch Hieäp hoäi thöôøng laø Chuû tòch hay Phoù Chuû tòch UBND phuï traùch kinh teá 43 . Vôùi ñieàu kieän naøy, khoù xaùc ñònh ñöôïc söù meänh cuûa hieäp hoäi laø gì, tieáng noùi cuûa hieäp hoäi ñang thöïc söï ñaïi dieän cho ai, vò chuû tòch hieäp hoäi coù theå noùi tieáng noùi ñaïi dieän cho caùc doanh nghieäp hoäi vieân hay khoâng? Moät soá hieäp hoäi khoâng gaén keát vôùi caùc doanh nghieäp hoäi vieân, khoâng "noùi cuøng tieáng noùi" vôùi caùc doanh nghieäp hoäi vieân. Nhieàu hieäp hoäi khoâng naém baét ñöôïc tình hình laøm aên, kinh doanh cuûa caùc hoäi vieân, thaäm chí, khaù nhieàu hieäp hoäi doanh nghieäp khoâng theå öôùc tính chính xaùc soá doanh nghieäp hoäi vieân hieän thôøi cuûa hieäp hoäi. Möùc ñoä söû duïng coâng ngheä, caäp nhaät thoâng tin cuûa hieäp hoäi yeáu. Hieän nhieàu hieäp hoäi khoâng noái maïng internet, trang thieát bò cho hoaït ñoäng cuûa hoäi coøn ngheøo naøn, do vaäy chöa chuû ñoäng ñöôïc trong vieäc töï khai thaùc thoâng tin vaø chöa thöïc hieän vieäc goùp yù kieán qua e-mail hay internet. HIEÄP HOÄI DOANH NGHIEÄP VIEÄT NAM VÔÙI VAI TROØ VAÄN ÑOÄNG CHÍNH SAÙCH32 42 Ñieån hình nhö tænh Hoøa Bình, tænh coù 2 hieäp hoäi doanh nghieäp trong ñoù Bí thö Tænh uûy laø Chuû tòch Hoäi Doanh nghieäp Treû, Chuû tòch UBND tænh laø Chuû tòch Hoäi Doanh nghieäp Nhoû vaø Vöøa. 43 Chaúng haïn nhö moät Hieäp hoäi Doanh nghieäp caáp quaän ôû Haø Noäi, Chuû tòch hieäp hoäi laø Chuû tòch UBND quaän, ñoäi nguõ caùn boä thöôøng tröïc cuûa Hieäp hoäi laø caùn boä Phoøng Kinh teá - Keá hoaïch cuûa Quaän. Hoäp 8 Doanh nghieäp loã, hieäp hoäi xin ñöôïc taëng huaân chöông! Ñieàu nhaân cuoái naêm 2005 rôùt giaù thaûm haïi. Tröôùc tình hình naøy, nhieàu doanh nghieäp cheá bieán ñieàu xuaát khaåu Vieät Nam nhö ñang ngoài treân löûa bôûi ñang rôi vaøo tình caûnh thua loã. Döï baùo ñeán cuoái naêm, tình hình xuaát khaåu ñieàu caøng bi ñaùt hôn bôûi khaùch haøng nöôùc ngoaøi ñaõ ngöøng mua haøng cho leã Noel vaø Teát Döông lòch, trong khi cuoái naêm caùc ngaân haøng seõ buoäc caùc nhaø maùy phaûi traû nôï ñeán haïn cuûa ngaân haøng. Giaùm ñoác moät doanh nghieäp xuaát khaåu ñieàu böùc xuùc: “Trong thôøi ñieåm khoù khaên naøy, khoâng thaáy Hieäp hoäi Ñieàu hoïp baøn caùch phoái hôïp giaûi quyeát khoù khaên cuûa ngaønh hoaëc keâu goïi Chính phuû hoã trôï giaõn nôï ngaân haøng. Maø trong thoâng baùo veà cuoäc hoïp ngaøy 29/10/2005 göûi caùc nhaø maùy, ngoaøi vieäc nhaéc nhôû hoäi vieân ñoùng hoäi phí, Hieäp hoäi Ñieàu chæ ñeà nghò Chính phuû taëng thöôûng thaønh tích cho caùc ñôn vò, caù nhaân vaø ñeà nghò taëng thöôûng cho Hieäp hoäi Ñieàu Huaân chöông Anh huøng trong thôøi kyø ñoåi môùi”. Theo vò giaùm ñoác naøy, vieäc ñeà nghò Nhaø nöôùc coâng nhaän coâng lao ñoùng goùp cuûa ngaønh ñieàu laø caàn thieát, nhöng laïi khoâng ñuùng thôøi ñieåm. Vaán ñeà maø doanh nghieäp hoäi vieân ñang “noùng ruoät” laø thaùo gôõ khoù khaên, nhöng hieäp hoäi laïi “laïnh luøng”! Nguoàn: Ñaïi Döông, G. Hy, Vaøo hieäp hoäi cho… vui, Baùo Ngöôøi Lao ñoäng soá ngaøy 1/1/2006. HIEÄP HOÄI DOANH NGHIEÄP VIEÄT NAM VÔÙI VAI TROØ VAÄN ÑOÄNG CHÍNH SAÙCH 33 III. NHÖÕNG XU HÖÔÙNG ÑAÙNG LO NGAÏI Trong quaù trình chuyeån ñoåi cuûa Vieät Nam hieän nay, quaù trình vaän ñoäng chính saùch cuûa caùc hieäp hoäi doanh nghieäp khoâng phaûi khoâng coù nhöõng xu höôùng phaùt trieån ñaùng lo ngaïi. Coù theå caàn phaûi coù theâm thôøi gian ñeå khaúng ñònh baát cöù moät nhaän ñònh naøo döôùi ñaây, nhöng töø kinh nghieäm cuûa moät soá nöôùc cuõng nhö töø thöïc teá cuûa caùc hieäp hoäi doanh nghieäp ôû Vieät Nam, nhoùm nghieân cöùu coù theå taïm lieät keâ moät soá xu höôùng ñaùng lo ngaïi sau: Söï baønh tröôùng cuûa caùc hieäp hoäi doanh nghieäp lôùn, coù theá löïc hay laø tình traïng "luõng ñoaïn chính saùch". Trong khi caùc hieäp hoäi, nhoùm lôïi ích "ñoái troïng" laïi chöa phaùt trieån hoaëc khoâng ñöôïc taïo ñieàu kieän ñeå phaùt trieån. Do vaäy, treân thöïc teá, coù nguy cô nhöõng hieäp hoäi doanh nghieäp coù tieàm löïc kinh teá maïnh taïo ra söï "luõng ñoaïn veà chính saùch". Tröôùc taäp hôïp huøng maïnh vaø chaët cheõ cuûa caùc nhaø saûn xuaát oâ toâ taïi Vieät Nam (Hieäp hoäi caùc nhaø saûn xuaát oâ toâ Vieät Nam), lieäu tieáng noùi cuûa moät soá doanh nghieäp vaän taûi haønh khaùch, haøng hoaù ñöôøng boä veà chi phí ñaàu tö cao moät caùch "phi lyù" cho caùc phöông tieän vaän taûi lieäu coù ñöôïc cô quan quaûn lyù xem xeùt ñeán? Lôïi ích cuûa ngöôøi tieâu duøng ñöôïc baûo veä ñeán ñaâu? Söï "níu keùo" cuûa nhöõng nhoùm lôïi ích, cuûa caùc hieäp hoäi ñang höôûng lôïi töø caùc chính saùch hieän haønh. Caùc hieäp hoäi doanh nghieäp, hieäp hoäi ngaønh haøng hieän ñang ñöôïc Nhaø nöôùc baûo hoä, bao caáp veà nhieàu maët khoù coù theå töø boû vieäc vaän ñoäng Nhaø nöôùc tieáp tuïc duy trì nhöõng ñaëc quyeàn cuûa mình vaø caûn trôû caùc doanh nghieäp môùi gia nhaäp thò tröôøng44. Voøng "luaån quaån" cuûa caùc hieäp hoäi doanh nghieäp trong nöôùc: Ña phaàn caùc hieäp hoäi doanh nghieäp ôû Vieät Nam ñeàu gaëp khoù khaên veà kinh phí trong hoaït ñoäng, haïn cheá veà kinh phí daãn ñeán nhöõng haïn cheá veà nhaân löïc coù chaát löôïng; töø ñaáy daãn ñeán haïn cheá trong caùc hoaït ñoäng hoã trôï doanh nghieäp vaø vaän ñoäng chính saùch, do vaäy ít doanh nghieäp tham gia laøm hoäi vieân, nguoàn kinh phí cuûa hieäp hoäi do vaäy caøng eo heïp… Roõ raøng ñaây laø moät voøng "luaån quaån", khoù vöôït qua ñoái vôùi nhieàu hieäp hoäi doanh nghieäp cuûa Vieät Nam. Trong quaù trình toaøn caàu hoaù kinh teá ñang dieãn ra maïnh meõ hieän nay, cuøng vôùi vieäc môû roäng thò tröôøng, nhu caàu cuûa caùc doanh nghieäp ngaøy caøng taêng, trong khi naêng löïc cuûa hieäp hoäi khoâng ñaùp öùng ñöôïc… vaø khoaûng caùch giöõa caùc doanh nghieäp vaø hieäp hoäi ngaøy caøng xa nhau. Duø chöa phoå bieán, nhöng ñaõ coù moät soá doanh nghieäp saün loøng boû soá tieàn lôùn ñeå tham gia laøm hoäi vieân hieäp hoäi doanh nghieäp ôû nöôùc ngoaøi trong khi töø choái tham gia hieäp hoäi Vieät Nam vôùi möùc phí "töôïng tröng". Tính "ích kyû" cuûa caùc hieäp hoäi doanh nghieäp, nhoùm lôïi ích khi chæ höôùng tôùi lôïi ích, muïc tieâu cuûa mình, boû qua lôïi ích chung cuûa coäng ñoàng vaø xaõ hoäi. Toàn taïi caùc hình thöùc vaän ñoäng chính saùch "ngaàm", khoâng chính thöùc. Nhieàu doanh nghieäp lôùn khoâng thoâng qua keânh hieäp hoäi maø tröïc tieáp döïa nhieàu vaøo quan heä caù nhaân ñeå taùc ñoäng ñeán chính saùch. Ñoù coù theå laø nhöõng moái quan heä xaõ hoäi ñöôïc hình thaønh trong xaõ hoäi töø quan heä ñoàng höông, ñoàng moân… cho ñeán nhöõng thoûa thuaän mang laïi lôïi ích caù nhaân. Duøng nhöõng haønh ñoäng phi phaùp, phi ñaïo ñöùc ñeå vaän ñoäng chính saùch nhaèm ñaït ñöôïc caùc lôïi ích cuûa mình. Vôùi thöïc traïng tham nhuõng cuûa Vieät Nam hieän nay, khoâng khoù ñeå coù theå quan saùt ñöôïc xu höôùng lieân keát giöõa caùc nhoùm doanh nghieäp vaø quan chöùc Nhaø nöôùc. 44 Coù theå thaáy qua baùo chí raát nhieàu kieán nghò vaø khuyeán nghò leân Chính phuû cuûa caùc hieäp hoäi nhö Hieäp hoäi caùc saân goft Vieät Nam ñeà nghò Chính phuû haïn cheá caáp pheùp theâm caùc saân goân môùi; khuyeán nghò cuûa Hieäp hoäi Theùp caàn thaän troïng khi caáp pheùp ñaàu tö caùc döï aùn theùp quy moâ lôùn; ñeà nghò cuûa Hieäp hoäi Kính xaây döïng Vieät Nam khoâng caáp pheùp cho caùc döï aùn ñaàu tö saûn xuaát kính xaây döïng cho ñeán 2010 … Ph aàn HIEÄP HOÄI DOANH NGHIEÄP VIEÄT NAM VÔÙI VAI TROØ VAÄN ÑOÄNG CHÍNH SAÙCH34 3 I. KIEÁN NGHÒ ÑOÁI VÔÙI HIEÄP HOÄI DOANH NGHIEÄP VIEÄT NAM Caàn chuyeân nghieäp hoaù hoaït ñoäng ñoùng goùp xaây döïng vaø phaûn bieän chính saùch cuûa caùc hieäp hoäi doanh nghieäp. Cô quan Nhaø nöôùc, ban soaïn thaûo vaên baûn phaùp luaät khoâng chaáp nhaän yù kieán cuûa caùc hieäp hoäi doanh nghieäp Vieät Nam phaàn naøo cuõng do giaù trò thuyeát phuïc cuûa noäi dung yù kieán keùm, hình thöùc truyeàn ñaït yù kieán chöa phuø hôïp. Hieän coøn quaù ít hieäp hoäi doanh nghieäp coù ñuû ñoäi nguõ chuyeân moân ñeå tham gia coù hieäu quaû vaøo xaây döïng phaùp luaät vaø chính saùch. Ñoái vôùi caùc hieäp hoäi doanh nghieäp khoâng coù ñoäi nguõ caùn boä chuyeân traùch gioûi, hoäi vieân hieäp hoäi caàn theå hieän quan ñieåm "mong muoán gì", "nhö theá naøo" töø caùc vaên baûn phaùp luaät hay chính saùch vaø chöùng lyù ñaày ñuû treân thöïc tieãn, coøn ñeå ñaït ñöôïc ñieàu naøy baèng vaên baûn, ñieàu khoaûn cuï theå thì luoân caàn söï hoã trôï cuûa caùc chuyeân gia vôùi ñuû kieán thöùc, kinh nghieäm vaø kyõ naêng. Caàn chuû ñoäng ñeà xuaát vaø kieán nghò chính saùch ñoái vôùi Nhaø nöôùc. Phaùt huy lôïi theá cuûa caùc hieäp hoäi ñeå coù theå ñaùnh giaù ñöôïc saâu saéc, thaáu ñaùo veà caùc chính saùch cuûa Nhaø nöôùc, caùc hieäp hoäi coù theå ñeà xuaát caùc chính saùch cuï theå cho Nhaø nöôùc. Söï kieän VUSTA chuû ñoäng xaây döïng moät Döï thaûo Luaät veà Hoäi rieâng beân caïnh Döï thaûo Luaät veà Hoäi do Boä Noäi vuï soaïn thaûo coù theå ñöôïc xem laø moät kinh nghieäm toát cho caùc hieäp hoäi doanh nghieäp khaùc . Caùc hoaït ñoäng ñoái thoaïi veà chính saùch caàn laø moät quy trình lieân tuïc, khoâng neân chæ laø caùc söï kieän rôøi raïc. Hieän nay, moät soá hieäp hoäi doanh nghieäp duø toå chöùc caùc dieãn ñaøn ñoái thoaïi quy moâ nhöng chöa taïo ra ñöôïc caùc cô cheá ñeå theo doõi thöôøng xuyeân moät caùch coù hieäu quaû nhaèm giaùm saùt nhöõng khuyeán nghò gì ñöôïc caùc cô quan Nhaø nöôùc tieáp thu vaø thöïc hieän treân thöïc teá, ñaùnh giaù möùc ñoä thöïc hieän cam keát, ñaùnh giaù thieän chí vaø thaùi ñoä cuûa töøng cô quan thöïc hieän cam keát… Xaây döïng ñöôïc cô cheá naøy seõ haïn cheá ñöôïc tình traïng khaù phoå bieán hieän nay ôû Vieät Nam laø ñaïi dieän caùc cô quan Nhaø nöôùc cam keát taïi dieãn ñaøn nhöng sau ñoù khoâng thöïc hieän hoaëc tình traïng cuøng moät vaán ñeà ñöôïc nhaéc laïi ôû nhieàu dieãn ñaøn khaùc nhau, naêm naøy qua naêm khaùc. Caùc hieäp hoäi neân hoïc taäp caùc kinh nghieäm thaønh coâng cuûa moät soá hieäp hoäi doanh nghieäp hieän nay. Ñoù laø caùc kinh nghieäm töø toå chöùc boä maùy, caùch thöùc thu thaäp chöùng lyù, laáy yù kieán doanh nghieäp thaønh vieân ñeå cuûng coá cho caùc yù kieán cho ñeán vaän ñoäng caùc ñoái taùc "ñoàng minh" cuøng tham gia, löïa choïn toå chöùc hoã trôï… CAÙC KIEÁN NGHÒ 44 Draft Law on Associations prepared by VUSTA and discussions on draft Law on Associations are available at the website: www.vusta.org.vn. Trong quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá hieän nay, taäp hôïp vaø ñoaøn keát laïi trong hieäp hoäi doanh nghieäp maïnh laø moät giaûi phaùp taát yeáu ñeå baûo veä quyeàn lôïi cuûa caùc doanh nghieäp. Vôùi caùc thuû tuïc kieän choáng baùn phaù giaù raát phöùc taïp vaø toán keùm, vieäc taäp hôïp yù kieán caùc doanh nghieäp trong ngaønh ñeå cuøng vôùi Chính phuû ñaøm phaùn quoác teá, vieäc keát hôïp nguoàn löïc laïi laø söï löïa choïn hieån nhieân. Ñoù laø chöa tính ñeán nhöõng nghieân cöùu quy moâ, chuyeân saâu veà chính saùch, thò tröôøng trong nöôùc vaø quoác teá. II. KIEÁN NGHÒ ÑOÁI VÔÙI NHAØ NÖÔÙC Caàn minh baïch quaù trình ban haønh chính saùch: Khi moät chính saùch ñöôïc ban haønh khoù traùnh ñöôïc "keû ñöôïc, ngöôøi maát", nhöng ñieàu quan troïng laø Nhaø nöôùc caàn minh baïch nhöõng tranh luaän xung quanh vieäc ban haønh chính saùch ñoù. Moïi hieäp hoäi ñeàu coù cô hoäi trình baøy caùc yù kieán cuûa mình vaø nhöõng tranh luaän ñöôïc coâng khai ñoù giuùp cho xaõ hoäi bieát ñöôïc chính saùch maø Nhaø nöôùc ban haønh ñaõ ñöôïc caân nhaéc kyõ vaø laø söï löïa choïn toát nhaát. Caàn ñaûm baûo söï "caân baèng veà thoâng HIEÄP HOÄI DOANH NGHIEÄP VIEÄT NAM VÔÙI VAI TROØ VAÄN ÑOÄNG CHÍNH SAÙCH 35 Hoäp 9 Taùm kinh nghieäm trong ñoái thoaïi vôùi caùc cô quan Nhaø nöôùc Töø thöïc tieãn hoaït ñoäng cuûa mình, Hieäp hoäi Vaän taûi haøng hoùa ñöôøng boä Haûi Phoøng ñaõ ñuùc ruùt ñöôïc moät soá kinh nghieäm trong toå chöùc ñoái thoaïi vôùi cô quan Nhaø nöôùc: „ Hieäp hoäi neân toå chöùc theo ngaønh ngheà, coù muïc tieâu chung vaø deã ñoàng thuaän noäi boä. „ Laõnh ñaïo hoäi phaûi bieát tìm ra nhöõng vaán ñeà troïng taâm, troïng ñieåm öu tieân giaûi quyeát tröôùc, khoâng ñaët ra nhieàu muïc tieâu traøn lan. „ Ñoái thoaïi vôùi nhaø chöùc traùch, hieäp hoäi duy trì quan ñieåm "tri kyû, tri bæ" (bieát mình, bieát ngöôøi), tìm caùch hôïp taùc toát nhaát. „ Khi ñoái thoaïi caàn chuaån bò chu ñaùo caùc chöùng lyù. „ Tìm ñöôïc nhieàu ñoàng minh vaø thuyeát phuïc ñeå coù ñöôïc tieáng noùi chung. „ Phaûi tìm ñöôïc "baø ñôõ" gioûi, coù taâm, coù taøi, coù uy tín vaø am hieåu phaùp luaät ñeå nhôø tö vaán hoã trôï. „ Phaûi choïn ñöôïc khoâng gian, thôøi gian thích hôïp ñeå toå chöùc ñoái thoaïi. Nguoàn: Tham luaän cuûa ñaïi dieän Hieäp hoäi Vaän taûi haøng hoùa Ñöôøng boä Haûi phoøng taïi Toïa ñaøm "Naâng cao vai troø cuûa Hieäp hoäi doanh nghieäp trong vieäc tham gia xaây döïng phaùp luaät" do VCCI vaø GTZ toå chöùc ngaøy 2/11/2005 taïi Haø Noäi. HIEÄP HOÄI DOANH NGHIEÄP VIEÄT NAM VÔÙI VAI TROØ VAÄN ÑOÄNG CHÍNH SAÙCH36 tin" giöõa Nhaø nöôùc vaø hieäp hoäi, giöõa caùc hieäp hoäi doanh nghieäp vôùi nhau, tieán tôùi Nhaø nöôùc caàn xaây döïng chính saùch/quy ñònh veà quyeàn ñöôïc thoâng tin cuûa toå chöùc vaø caù nhaân. Nhaø nöôùc caàn côûi môû vaø minh baïch trong quaù trình vaän ñoäng chính saùch, tieán tôùi coâng khai vieäc tieáp nhaän vaø tieáp thu caùc yù kieán ñoùng goùp töø caùc nhoùm lôïi ích khaùc nhau. Ñaûm baûo cô cheá ñeå caùc hieäp hoäi doanh nghieäp quy moâ nhoû cuõng coù theå tieáp caän ñeå phaûn aùnh caùc vaán ñeà veà chính saùch leân caùc cô quan Nhaø nöôùc coù lieân quan. Ñeå quaù trình ban haønh chính saùch ñöôïc minh baïch, phaûi ñaïi dieän cho soá ñoâng, Nhaø nöôùc thöïc söï coâng baèng trong löïa choïn chính saùch, thôøi gian tôùi raát caàn thieát phaûi taùch baïch hoaït ñoäng cuûa caùc hieäp hoäi doanh nghieäp vôùi caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc, ñaëc bieät laø moái quan heä giöõa caùc hieäp hoäi ngaønh haøng vaø boä chuyeân ngaønh. Caùi daây raøng buoäc giöõa hieäp hoäi doanh nghieäp vaø cô quan nhaø nöôùc chuû quaûn cuõng caàn ñöôïc thaùo gôõ. Kinh nghieäm nhieàu nöôùc cho thaáy, caàn thieát laäp cô cheá chính thöùc baét buoäc theo luaät veà vieäc phaûi tham vaán, thu thaäp yù kieán cuûa taát caû caùc ñoái töôïng quan taâm veà nhöõng vaán ñeà chính saùch quan troïng, ñaëc bieät laø nhöõng vaán ñeà seõ ñöôïc ñöa ra ñaøm phaùn vôùi nöôùc ngoaøi. Caùc cô cheá tham vaán naøy cuõng ñöôïc duy trì ñeå giaùm saùt vieäc thi haønh caùc cam keát cuûa phía ñoái taùc nöôùc ngoaøi sau khi keát thuùc ñaøm phaùn. Ñeå nghe ñöôïc nhieàu "tieáng noùi" töø cuoäc soáng hôn vaø ñeå giaûm ñöôïc söùc eùp khi ban haønh chính saùch, Nhaø nöôùc caàn taïo ñieàu kieän ñeå nhieàu hieäp hoäi doanh nghieäp ñöôïc thaønh laäp chöù khoâng phaûi haïn cheá quaù trình naøy. Do vaäy, thuû tuïc thaønh laäp hieäp hoäi doanh nghieäp caàn phaûi ñôn giaûn, deã daøng vaø thuaän tieän hôn nöõa. Trong chöøng möïc naøo ñoù, Nhaø nöôùc caàn hoã trôï, taïo ñieàu kieän thuùc ñaåy söï ra ñôøi vaø lôùn maïnh cuûa caùc hieäp hoäi coâng ích (nhö hoäi baûo veä moâi tröôøng, hoäi baûo veä ngöôøi tieâu duøng…) ñeå coù nhöõng kieàm cheá, ñoái troïng caàn thieát ñoái vôùi caùc hieäp hoäi doanh nghieäp. Trong cuoäc tranh caõi veà chính saùch cho pheùp nhaäp khaåu oâ toâ cuõ vaø giaù xe oâ toâ quaù cao ôû Vieät Nam thôøi gian qua, tieác raèng vai troø cuûa caùc hieäp hoäi ngöôøi tieâu duøng hay caùc hoäi baûo veä moâi tröôøng coøn quaù môø nhaït. HIEÄP HOÄI DOANH NGHIEÄP VIEÄT NAM VÔÙI VAI TROØ VAÄN ÑOÄNG CHÍNH SAÙCH Söï aûnh höôûng cuûa caùc nhoùm lôïi ích khaùc nhau trong xaõ hoäi, trong ñoù coù caùc hieäp hoäi doanh nghieäp laø xu theá taát yeáu trong thôøi gian tôùi cuûa xaõ hoäi Vieät Nam. Bôûi vì treân con ñöôøng tieán tôùi moät xaõ hoäi daân söï, vôùi hình thöùc "Nhaø nöôùc nhoû - xaõ hoäi lôùn", caùc thieát cheá daân söï phi Nhaø nöôùc seõ ngaøy caøng ñoùng vai troø quan troïng hôn trong ñieàu chænh moïi hoaït ñoäng cuûa xaõ hoäi. Ñieàu naøy hoaøn toaøn khoâng laøm aûnh höôûng ñeán vai troø cuûa Nhaø nöôùc maø ngöôïc laïi, ñaït ñöôïc muïc ñích cuûa Nhaø nöôùc laø xaây döïng moät xaõ hoäi maø tính tích cöïc cuûa coâng daân, cuûa hieäp hoäi ñöôïc ñaåy maïnh. Ngoaøi ra, thöïc teá naøy cuõng phuø hôïp vôùi quy trình daân chuû hoaù ñôøi soáng xaõ hoäi, quy trình ban haønh vaø thöïc hieän chính saùch ngaøy caøng minh baïch theo ñoøi hoûi cuûa chuaån möïc chung theá giôùi, giaûi quyeát ñöôïc caùc nguy cô veà xung ñoät, baát ñoàng khi Vieät Nam phaûi môû cöûa thò tröôøng. Treân con ñöôøng phaùt trieån ñoù, Nhaø nöôùc chuû ñoäng xaây döïng theå cheá (ban haønh vaên baûn phaùp luaät, höôùng daãn toå chöùc thöïc hieän, laø "baø ñôõ" cho söï phaùt trieån cuûa caùc hieäp hoäi); taïo khoâng khí daân chuû, bình ñaúng trong quan heä giöõa cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc vaø hieäp hoäi; khuyeán khích söï phaûn bieän, traùch nhieäm giaûi trình, xoaù cô cheá "boä chuû quaûn doanh nghieäp, hieäp hoäi doanh nghieäp". Töø ñoù caùc hieäp hoäi seõ laøm toát hôn vaän ñoäng chính saùch, giuùp cho chính saùch khoâng phaûi laø saûn phaåm töø treân xuoáng maø laø söï keát hôïp haøi hoaø giöõa Nhaø nöôùc – xaõ hoäi. 37 K E ÁT L U A ÄN KEÁT LUAÄN HIEÄP HOÄI DOANH NGHIEÄP VIEÄT NAM VÔÙI VAI TROØ VAÄN ÑOÄNG CHÍNH SAÙCH38 1. Phaïm Duy Nghóa, Vaän ñoäng Haønh lang: Vai troø cuûa caùc Hieäp hoäi Kinh teá trong Hoaït ñoäng Laäp phaùp, Taïp chí Nghieân cöùu laäp phaùp soá 7 (thaùng 7 naêm 2004). 2. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright, Taøi lieäu Hoäi thaûo "Hieän traïng caùc ñònh cheá phaùp lyù vaø chính saùch hoã trôï phaùt trieån cho caùc doanh nghieäp lôùn coù khaû naêng caïnh tranh quoác teá cuûa Vieät Nam", thaønh phoá Hoà Chí Minh ngaøy 12/6/2006. 3. Nguyeãn An Nguyeân, Caùc nhoùm Lôïi ích ôû Vieät Nam, Tuoåi treû Chuû nhaät soá ra ngaøy 26/2/2006 vaø 5/3/2006. 4. Nguyeãn Phöông Quyønh Trang vaø Jonathan R. Stromseth, Hieäp hoäi doanh nghieäp Vieät Nam: Thöïc traïng, Vai troø vaø Hoaït ñoäng, Chuyeân ñeà nghieân cöùu thaønh phaàn kinh teá tö nhaân soá 13 Chöông trình phaùt trieån döï aùn Meâ Koâng (MPDF), thaùng 8 naêm 2002. 5. Döï aùn CIVICUS CSI-SAT, Ñaùnh giaù ban ñaàu veà xaõ hoäi daân söï taïi Vieät Nam, thaùng 1 naêm 2006. 6. VCCI vaø GTZ, Taøi lieäu Toïa ñaøm "Naâng cao vai troø cuûa Hieäp hoäi doanh nghieäp trong ñoùng goùp xaây döïng vaên baûn phaùp luaät vaø ñoái thoaïi veà chính saùch", toå chöùc taïi Haø Noäi ngaøy 2 thaùng 11 naêm 2005. 7. Markus Taussig vaø Leâ Duy Bình, Tham vaán YÙ kieán trong Quaù trình Xaây döïng Moâi tröôøng Phaùp lyù cho Doanh nghieäp, Haø Noäi naêm 2006. 8. Scott Kennedy, The Business of Lobbying in China, Harvard University Press, 2005. 9. Jonathan R. Stromseth, Business Associations and Policy – Making in Vietnam, Vietnam Update Series (Getting Organized in Vietnam: Moving in and around the Socialist State, Institute of Southeast Asian Studies, Singapore), 2003. 10. Benjamin Henzberg & Andrew Wight, Competitiveness Partnerships – Building and Maintaining Public-Private Dialogue to improve the investment climate, Multilateral Investment Guarantee Agency (MIGA), World Bank Group, 2005. TAØI LIEÄU THAM KHAÛOT A ØI L IE ÄU TH A M K H A ÛO HIEÄP HOÄI DOANH NGHIEÄP VIEÄT NAM VÔÙI VAI TROØ VAÄN ÑOÄNG CHÍNH SAÙCH 39 P H U Ï L U ÏC PHUÏ LUÏC 1 An Giang 6 33 Khaùnh Hoaø 8 2 Baéc Giang 1 34 Kieân Giang 2 3 Baéc Kaïn 1 35 Kon Tum 0 4 Baïc Lieâu 0 36 Lai Chaâu 1 5 Baéc Ninh 1 37 Laâm Ñoàng 1 6 BR-VT 13 38 Laïng Sôn 1 7 Beán Tre 5 39 Laøo Cai 1 8 Bình Ñònh 1 40 Long An 5 9 Bình Döông 1 41 Nam Ñònh 2 10 Bình Phöôùc 1 42 Ngheä An 6 11 Bình Thuaän 6 43 Ninh Bình 3 12 Caø Mau 1 44 Ninh Thuaän 8 13 CaànThô 4 45 Phuù Thoï 0 14 Cao Baèng 1 46 Phuù Yeân 6 15 Ñaø Naüng 12 47 Quaûng Bình 0 STT Tænh STT Tænh Phuï luïc 1: Soá löôïng hieäp hoäi doanh nghieäp taïi caùc tænh, thaønh phoá Soá löôïng hieäp hoäi doanh nghieäp Soá löôïng hieäp hoäi doanh nghieäp HIEÄP HOÄI DOANH NGHIEÄP VIEÄT NAM VÔÙI VAI TROØ VAÄN ÑOÄNG CHÍNH SAÙCH40 Nguoàn: Thoáng keâ chöa ñaày ñuû cuûa VCCI tính ñeán thôøi ñieåm 31/12/2004 16 Ñaéc Laéc 1 48 Quaûng Nam 2 17 Ñaéc Noâng 0 49 Quaûng Ngaõi 1 18 Ñieän Bieân 0 50 Quaûng Ninh 2 19 Ñoàng Nai 5 51 Quaûng Tri 1 20 Ñoàng Thaùp 2 52 Soùc Traêng 0 21 Gia Lai 1 53 Sôn La 0 22 Haø Giang 1 54 Taây Ninh 4 23 Haø Nam 2 55 Thaùi Bình 3 24 Haø Noäi 78 56 Thaùi Nguyeân 2 25 Haø Taây 2 57 Thanh Hoaù 6 26 Haø Tónh 0 58 TT - Hueá 4 27 Haûi Döông 2 59 Tieàn Giang 3 28 Haûi Phoøng 9 60 Traø Vinh 0 29 Haäu Giang 0 61 Tuyeân Quang 1 30 Hoaø Bình 2 62 Vónh Long 2 31 TP. HCM 42 63 Vónh Phuùc 2 32 Höng Yeân 3 64 Yeân Baùi 2 Toång soá hieäp hoäi doanh nghieäp caû nöôùc: 283 HIEÄP HOÄI DOANH NGHIEÄP VIEÄT NAM VÔÙI VAI TROØ VAÄN ÑOÄNG CHÍNH SAÙCH 41 STT Tænh STT Tænh Tyû leä DN tham gia Hieäp hoäi (%) Tyû leä DN tham gia Hieäp hoäi (%) 1 An Giang 19,15 33 Höng Yeân 32,22 2 Baéc Kaïn 38,96 34 Khaùnh Hoøa 26,73 3 Baéc Giang 39,86 35 Kieân Giang 28,57 4 Baïc Lieâu 10,81 36 Kon Tum 17,11 5 Baéc Ninh 8,24 37 Lai Chaâu 59,46 6 Beán Tre 10,20 38 Laâm Ñoàng 18,52 7 Bình Ñònh 11,02 39 Laïng Sôn 40,98 8 Bình Döông 25,00 40 Laøo Cai 30,97 9 Bình Phöôùc 19,78 41 Long An 20,93 10 Bình Thuaän 18,97 42 Nam Ñònh 28,00 11 BR - VT 24,72 43 Ngheä An 49,53 12 Caø Mau 12,50 44 Ninh Bình 38,68 13 Caàn Thô 28,57 45 Ninh Thuaän 4,67 14 Cao Baèng 31,46 46 Phuù Thoï 21,88 Phuï luïc 2: Tyû leä doanh nghieäp daân doanh tham gia hieäp hoäi HIEÄP HOÄI DOANH NGHIEÄP VIEÄT NAM VÔÙI VAI TROØ VAÄN ÑOÄNG CHÍNH SAÙCH42 15 Ñaø Naüng 17,81 47 Phuù Yeân 20,16 16 Ñaéc Laéc 20,43 48 Quaûng Bình 13,86 17 Ñaéc Noâng 5,36 49 Quaûng Nam 17,39 18 Ñieän Bieân 26,42 50 Quaûng Ngaõi 16,19 19 Ñoàng Nai 23,16 51 Quaûng Ninh 34,19 20 Ñoàng Thaùp 14,05 52 Quaûng Trò 23,58 21 Gia Lai 9,64 53 Soùc Traêng 2,50 22 Haø Giang 23,61 54 Sôn La 29,81 23 Haø Nam 24,55 55 Taây Ninh 7,27 24 Haø Noäi 20,00 56 Thaùi Bình 38,14 25 Haø Taây 28,13 57 Thaùi Nguyeân 29,07 26 Haø Tónh 32,81 58 Thanh Hoaù 42,22 27 Haûi Döông 26,12 59 Tieàn Giang 7,41 28 Haûi Phoøng 9,92 60 Traø Vinh 8,15 29 Haäu Giang 5,41 61 Tuyeân Quang 23,85 30 TP. HCM 43,16 62 Vónh Long 15,00 31 Höng Yeân 66,67 63 Vónh Phuùc 30,77 32 Hueá 19,74 64 Yeân Baùi 30,43 Trung bình caû nöôùc: 25,89 Nguoàn: Keát quaû ñieàu tra 6.319 doanh nghieäp cuûa Khaûo saùt veà Chæ soá caïnh tranh caáp tænh (PCI) naêm 2006 cuûa VCCI vaø VNCI. HIEÄP HOÄI DOANH NGHIEÄP VIEÄT NAM VÔÙI VAI TROØ VAÄN ÑOÄNG CHÍNH SAÙCH 43 „ Quyeàn ngöôøi daân tham gia thaûo luaän caùc vaán ñeà chung cuûa Nhaø nöôùc vaø ñòa phöông laø quyeàn hieán ñònh (Ñieàu 53 Hieán phaùp 1992); „ Quyeàn cuûa ngöôøi daân, doanh nghieäp tham gia vaøo quaù trình soaïn thaûo vaø ban haønh vaên baûn quy phaïm phaùp luaät ñöôïc ghi nhaän trong Luaät Ban haønh vaên baûn quy phaïm phaùp luaät, Luaät Ban haønh vaên baûn quy phaïm phaùp luaät cuûa HÑND vaø UBND, caùc Nghò ñònh höôùng daãn, caùc chæ thò cuûa Thuû töôùng Chính phuû vaø nhieàu vaên baûn phaùp luaät khaùc. „ Quyeàn cuûa doanh nghieäp coù lieân quan tham gia vaøo quaù trình soaïn thaûo caùc vaên baûn quy phaïm phaùp luaät trong lónh vöïc kinh doanh cuõng ñöôïc Vieät Nam cam keát taïi nhieàu Ñieàu öôùc, thoûa thuaän thöông maïi quoác teá (nhö Hieäp ñònh Thöông maïi song phöông Vieät Nam - Hoa Kyø…). Phuï luïc 4: Quyeàn tham gia Cô quan ban haønh Loaïi vaên baûn Quoác hoäi Hieán phaùp, Luaät, Nghò quyeát Uyû ban Thöôøng vuï Quoác hoäi Phaùp leänh, Nghò quyeát Chuû tòch nöôùc Leänh, Quyeát ñònh Chính phuû Nghò quyeát, Nghò ñònh Thuû töôùng Chính phuû Quyeát ñònh, Chæ thò Boä tröôûng, Thuû tröôûng cô quan ngang Boä Quyeát ñònh, Chæ thò, Thoâng tö Hoäi ñoàng Thaåm phaùn Toaø aùn nhaân daân Toái cao Nghò quyeát Chaùnh aùn Toaø aùn nhaân daân Toái cao vaø Vieän tröôûng Vieän Kieåm saùt nhaân daân Toái cao Quyeát ñònh, Chæ thò, Thoâng tö Caùc cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn Cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn vôùi Nghò quyeát, Thoâng tö lieân tòch Toå chöùc chính trò - xaõ hoäi Hoäi ñoàng nhaân daân Nghò quyeát Uyû ban nhaân daân Quyeát ñònh, Chæ thò Ph uï l uïc 3: Caùc loaïi vaên baûn quy phaïm phaùp luaät vaø cô quan ban haønh HIEÄP HOÄI DOANH NGHIEÄP VIEÄT NAM VÔÙI VAI TROØ VAÄN ÑOÄNG CHÍNH SAÙCH44 Ph uï lu ïc 5: C aùc g ia i ñ oa ïn th am g ia v aø ño ái t öô ïng c où th eå ta ùc ño äng 46 G ia i ñ oa ïn H ìn h th aøn h sa ùng k ie án ph aùp lu aät C ô qu an c où th eå ta ùc ño äng „ U Ûy ba n Th öô øng v uï Q uo ác ho äi; „ C aùc U Ûy ba n cu ûa Q uo ác ho äi; „ C hí nh p hu û; „ B oä Tö p ha ùp; Th ua än lô ïi Ñ aây la ø g ia i ñ oa ïn ph uø hô ïp ñe å c aùc h ie äp ho äi ñe à n gh ò ñö a nh öõ ng ch ín h sa ùch lô ùn le ân th aøn h lu aät , ph aùp le änh h ay ñ eà ng hò s öûa ñ oåi ca ùc dö ï a ùn lu aät ñ an g co ù hi eäu lö ïc. Th aùc h th öùc TV ie äc th am g ia c uûa h ie äp ho äi va øo gi ai ño aïn n aøy h ie än m ôùi c hæ d öøn g la ïi ô û q uy ñò nh c où tín h ly ù th uy eát . T hö ïc te á th ôøi g ia n qu a th eo q ua n sa ùt cu ûa nh oùm n gh ie ân cö ùu ch öa c où sa ùng k ie án lu aät n aøo t rö ïc tie áp ñö ôïc c aùc h ie äp ho äi do an h ng hi eäp ñö a ra th aøn h co âng . C aùc h ie äp ho äi kh oân g th eå ñö a yù tö ôûn g tr öï c tie áp le ân Q uo ác ho äi, U Ûy ba n Th öô øng v uï Q uo ác ho äi m aø ph aûi t ho âng qu a M aët tr aän T oå qu oác V ie ät N am , c aùc ña ïi bi eåu q uo ác ho äi ñe å c ô qu an , ca ù nh aân n aøy ti eáp th u, x öû ly ù v aø gö ûi l eân c ô qu an c où th aåm q uy eàn . H ie än ch öa c où cô c he á t ie áp nh aän , tö ø ch oái c aùc s aùn g ki eán la äp ph aùp , d o va äy, kh oân g co ù g ì ña ûm b aûo l aø ca ùc sa ùng ki eán n aøy s eõ ñö ôïc x em x eùt m in h ba ïch ñe å ñ öa v aøo c hö ôn g tr ìn h xa ây dö ïng Lu aät , P ha ùp le änh . K ha û n aên g ta ùc ño äng ñ eán n oäi d un g cu ûa 46 P ha àn na øy ch r ñ eà ca äp ca ùc lo aïi v aên b aûn p ho å b ie án nh aát la ø L ua ät, P ha ùp le änh th uo äc th aåm q uy eàn c uûa Q uo ác ho äi v aø U yû ba n Th öô øng v uï Q uo ác ho äi, N gh ò ñ òn h va ø Q uy eát ñ òn h th uo äc th aåm q uy eàn c uûa C hí nh p hu û v aø Th uû tö ôùn g C hí nh p hu û. C aùc v aên b aûn p ha ùp lu aät k ha ùc th uo äc th aåm q uy eàn c uûa C hu û tò ch n öô ùc, T oa ø a ùnN ha ân da ân to ái c ao , V ie än K ie åm sa ùt n ha ân da ân to ái c ao , v aên b aûn p ha ùp lu aät U B N D c aáp tæ nh k ho âng ñ öô ïc ñe à c aäô r ña ây. HIEÄP HOÄI DOANH NGHIEÄP VIEÄT NAM VÔÙI VAI TROØ VAÄN ÑOÄNG CHÍNH SAÙCH 45 Q ua ù t rìn h so aïn th aûo va ên ba ûn ph aùp lu aät ta ïi ca ùc B oä, ng aøn h va ø c ô qu an ñ öô ïc gi ao n hi eäm vu ï s oa ïn th aûo kh aùc „ B oä, n ga ønh , c ô qu an ñö ôïc g ia o nh ie äm v uï ch uû trì s oa ïn th aûo ; „ C aùc th aøn h vi eân B an so aïn th aûo th uo äc ca ùc cô qu an k ha ùc nh au . K ha û n aên g ta ùc ño äng s ôùm ño ái v ôùi c aùc c hí nh s aùc h kh i va ên ba ûn m ôùi tro ng gi ai ño aïn h ìn h th aøn h. C aùc h ie äp ho äi co ù t he å t ha ûo lu aän vô ùi cô qu an N ha ø nö ôùc v eà nh öõn g va án ñe à c ô ba ûn nh ö ca ùch tie áp ca än, ñò nh h öô ùng l ôùn , n hö õng va án ñe à c où tín h ly ù t hu ye át, ho ïc th ua ät … dö ï t ha ûo va ên ba ûn qu y ph aïm p ha ùp lu aät ph uï th uo äc ra át lô ùn va øo tr ìn h ño ä, uy tí n va ø s öï nh ie ät tìn h cu ûa ca ù n ha ân nh öõn g ng öô øi th am g ia B an s oa ïn th aûo 4 7 ; s öï ca àu th ò v aø cô ûi m ôû cu ûa cô q ua n ch uû tr ì so aïn th aûo . Th öïc t eá kh oân g co ù n hi eàu ñ aïi d ie än cu ûa H ie äp ho äi tro ng c aùc B an S oa ïn th aûo ( vì vi eäc l öïa c ho ïn th aøn h vi eân B an S oa ïn th aûo t hu oäc q uy eàn q uy eát ñ òn h cu ûa cô qu an n ha ø n öô ùc co ù th aåm q uy eàn 4 8 ) . Th oân g th öô øng t ín h gi aûi t rìn h cu ûa ca ùc ba n so aïn t ha ûo kh oân g ca o. K ho âng c où nh ie àu sö ï p ha ûn bi eän , tra o ño åi cô ûi m ôû gi öõa c aùc c ô qu an s oa ïn th aûo v aø ng öô øi ño ùng g oùp y ù k ie án. 47 B ôûi th oân g th öô øng B an S oa ïn th aûo h oa ït ñ oän g kh aù hì nh th öùc , b oä ph aän c hò u tra ùch n hi eäm c hí nh tr on g vi eäc tr öïc ti eáp s oa ïn th aûo la ø T oå B ie ân ta äp ho aëc m oät n ho ùm n ho û h ôn (th öô øng la ø c aùc c hu ye ân vi eân c uûa C ô qu an c hu û tr ì s oa ïn th aûo ). 48 L ua ät B an h aøn h V aên b aûn q uy p ha ïm p ha ùp lu aät c hæ q uy ñ òn h th aøn h vi eân B an s oa ïn th aûo la ø c aùc ñ aïi d ie än tö ø c aùc c ô qu an , t oå ch öùc h öõu q ua n, c aùc n ha ø c hu ye ân m oân , n ha ø kh oa h oïc ( Ñ ie àu 25 , 6 0) , v ie äc xa ùc ñò nh to å c hö ùc na øo la ø “ hö õu qu an ”, ai la ø “ nh aø kh oa h oïc , n ha ø c hu ye ân m oân ” tu yø th uo äc va øo ña ùnh g ia ù c hu û q ua n cu ûa cô q ua n co ù t ha åm qu ye àn th aøn h la äp. HIEÄP HOÄI DOANH NGHIEÄP VIEÄT NAM VÔÙI VAI TROØ VAÄN ÑOÄNG CHÍNH SAÙCH46 Q ua ù t rìn h th aåm ñò nh v aên b aûn ph aùp lu aät ta ïi C hí nh p hu Q ua ù t rìn h th aåm tr a va ên ba ûn ph aùp lu aät ta ïi ca ùc U Ûy ba n cu ûa Q uo ác ho äi „ B oä, n ga ønh , c ô qu an ñ öô ïc gi ao n hi eäm v uï ch uû trì so aïn th aûo ; „ V aên p ho øng C hí nh p hu û; „ B oä Tö p ha ùp „ V C C I v aø ca ùc to å c hö ùc ch ín h trò - x aõ ho äi k ha ùc „ U Ûy ba n Th öô øng v uï Q uo ác ho äi; „ C aùc U Ûy ba n cu ûa Q uo ác ho äi; „ B oä, n ga ønh , c ô qu an ñö ôïc g ia o nh ie äm v uï ch uû trì s oa ïn th aûo ; „ C aùc ñ aïi b ie åu Q uo ác ho äi (c hu ye ân tra ùch ); Q ua ù t rìn h na øy la ø li eân q ua n ñe án nh ie àu cô q ua n kh aùc nh au . D o va äy, ñ oái tö ôïn g co ù th eå nh aän c aùc y ù k ie án go ùp yù cu ûa hi eäp h oäi k ha ù ro äng . M oät ñ ie åm t íc h cö ïc nö õa la ø va i t ro ø c uûa V C C I, to å c hö ùc hi eäp h oäi q uo ác gi a, ñ öô ïc qu y ñò nh c uï th eå la ø m oät q uy trì nh ba ét bu oäc ta ïi N gh ò ñò nh 16 1/ 20 05 /N Ñ -C P hö ôùn g da ãn th i ha ønh L ua ät B an ha ønh ca ùc va ên ba ûn qu y ph aïm p ha ùp lu aät . V eà ng uy eân ta éc, ca ùc U Ûy ba n cu ûa Q uo ác ho äi ñ aïi d ie än ch o lô ïi íc h ch un g, k ho âng ñö ùng t öø kh ía c aïn h cu ïc bo ä nh ö ca ùc bo ä, n ga ønh . Y Ù k ie án th aåm t ra c uûa c aùc U Ûy ba n na øy th öô øng r aát c où tro ïng l öô ïng v ôùi c aùc B an so aïn th aûo . Ñ aây c où th eå la ø gi ai ñ oa ïn tö ôn g ño ái m uo än ño ái vô ùi ca ùc va ên ba ûn ph aùp l ua ät ca áp C hí nh p hu û n hö N gh ò ñò nh , Q uy eát ñò nh c uûa T hu û t öô ùng …, ñ aëc b ie ät ño ái v ôùi nh öõn g va ên ba ûn ña õ n ha än ñö ôïc s öï ño àng th ua än ca o cu ûa ca ùc bo ä, ng aøn h kh aùc nh au . K ho ù k ha ên cu ûa qu aù trì nh n aøy la ø k ho ù c où th eå ñö a ra n hö õng c hæ nh s öûa lô ùn. C aùc U Ûy ba n co ù t he å k ho âng c où ña ày ñu û t ho âng tin v eà qu aù trì nh s oa ïn th aûo c uõn g nh ö nh öõn g tra nh lu aän c où lie ân qu an . C aùc b an s oa ïn th aûo t hö ôøn g ña õ c où sö ï th am g ia v aø go ùp yù cu ûa ca ùc V uï ch uy eân m oân c uûa V aên p ho øng Q uo ác ho äi ( cô q ua n gi uùp v ie äc ch o ca ùc U Ûy ba n na øy) , d o va äy co ù th eå aûn h hö ôûn g ñe án tie áng n oùi ñ oäc la äp. HIEÄP HOÄI DOANH NGHIEÄP VIEÄT NAM VÔÙI VAI TROØ VAÄN ÑOÄNG CHÍNH SAÙCH 47 Th aûo lu aän v aên ba ûn ph aùp lu aät ta ïi Q uo ác ho äi va ø b ie åu qu ye át th oân g qu a. So aïn th aûo c aùc va ên ba ûn hö ôùn g da ãn cu ûa ca ùc bo ä, n ga ønh Va ên ba ûn ph aùp lu aät ña ng co ù hi eäu lö ïc. „ U Ûy ba n Th öô øng v uï Q uo ác ho äi; „ C aùc ñ aïi b ie åu Q uo ác ho äi va ø c aùc Ñ oa øn ña ïi b ie åu qo ác ho äi. „ C aùc U Ûy ba n cu ûa Q uo ác ho äi. „ C hí nh p hu û. „ B oä, n ga ønh , c ô qu an ñö ôïc g ia o nh ie äm v uï ch uû trì s oa ïn th aûo ; „ C aùc B oä, n ga ønh c où lie ân qu an ; „ B oä Tö p ha ùp; „ V C C I va ø ca ùc to å ch öùc ch ín h trò - x aõ ho äi k ha ùc. „ C hí nh p hu û, c aùc B oä ng aøn h co ù li eân q ua n. „ C aùc ñ aïi b ie åu Q uo ác ho äi. „ C aùc h ie äp ho äi l ôùn n hö V C C I. C où th eå th u hu ùt sö ï c hu ù y ù ro äng r aõi c uûa d ö lu aän b aùo ch í. V ôùi v ai tr oø ño äc la äp va ø tín h ch aát d ie ãn ña øn ne ân ca ùc ña ïi bi eåu q uo ác ho äi co ù t he å ne âu ra c aùc v aán ñ eà ñö ôïc ña ùnh g ia ù la ø " ga i g oùc ". Th ua än lô ïi cu ûa qu aù trì nh na øy la ø co ù th eå ñe à ca äp nh öõn g va án ñe à c hi t ie át, cu ï th eå va ø th öô øng ñö ôïc aùp du ïng tr eân th öïc te á. Th ua än lô ïi c uûa q ua ù tr ìn h na øy la ø t ín h th uy eát p hu ïc ca o cu ûa ki eán n gh ò v ì n hö õng v aán ñ eà m aø hi eäp h oäi d oa nh n gh ie äp ph aûn aùn h th öô øng ñ aõ ñö ôïc c hö ùng m in h tre ân th öïc te á th öïc h ie än. Th ôøi g ia n ñe å t ha ûo lu aän t aïi Q uo ác ho äi th öô øng k ho âng c où nh ie àu. L òc h trì nh th oân g qu a ca ùc dö ï lu aät th öô øng ñ aõ ñö ôïc ñò nh s aün , d o va äy th öô øng k ho ù th ay ñ oåi nh öõn g va án ñe à lô ùn ôû gi ai ñ oa ïn na øy. N go aøi r a, t hö ôøn g to àn ta ïi sö ï b aát ñ oái xö ùng v eà th oân g tin g iö õa ca ùc ña ïi bi eåu Q uo ác ho äi v aø cô q ua n so aïn th aûo . Lö u yù ra èng tí nh c uïc b oä cu ûa bo ä, n ga ønh kh aù ca o. D o tín h ch aát la ø v aên b aûn h öô ùng da ãn ne ân nh ie àu va án ñe à b ò g iô ùi h aïn ô û c aùc va ên ba ûn co ù h ie äu lö ïc ca o hô n. Q uy tr ìn h ba n ha ønh c aùc v aên b aûn h öô ùng d aãn c uûa ca ùc bo ä, n ga ønh th öô øng k ho âng c oân g kh ai va ø k eùm m in h ba ïch h ôn q uy t rìn h ba n ha ønh lu aät v aø ng hò ñ òn h. K ho ù k ha ên ôû qu aù trì nh la ø c aàn th ôøi g ia n ñe å k hô ûi ñ oän g m oät q uy tr ìn h ba n ha ønh , sö ûa ño åi va ên ba ûn ph aùp lu aät m ôùi , ña ëc bi eät k hi c hö ôn g trì nh x aây d öïn g lu aät , ph aùp lu aät ñ aõ ñö ôïc x aùc ñ òn h trö ôùc . K ho ù k ha ên nö õa la ø t ha ùi ño ä k ho âng t íc h cö ïc va ø k ho âng h ôïp t aùc c uûa c aùc b oä, ng aøn h. HIEÄP HOÄI DOANH NGHIEÄP VIEÄT NAM VÔÙI VAI TROØ VAÄN ÑOÄNG CHÍNH SAÙCH48 Ph uï lu ïc 6. M oät s oá hì nh th öùc ta ùc ño äng c uûa h ie äp ho äi d oa nh n gh ie äp C aùc h ìn h th öùc ta ùc ño äng To å c hö ùc ca ùc ho äi th aûo , d ie ãn ña øn ño ái t ho aïi To å c hö ùc ca ùc ñi eàu tr a, k ha ûo sa ùt do an h ng hi eäp , th öïc te á G öûi b aûn k ie án ng hò tr öïc ti eáp le ân ca ùc cô q ua n N ha ø nö ôùc c où lie ân qu an Ñ aïi d ie än hi eäp h oäi ph aùt b ie åu yù ki eán ta ïi c aùc h oäi th aûo , di eãn ñ aøn d o cô qu an N ha ø n öô ùc ha y ca ùc to å c hö ùc kh aùc to å c hö ùc Ph aùt b ie åu th oân g qu a ca ùc ph öô ng tie än th oân g tin ñ aïi ch uùn g Th ua än lô ïi C où th eå ño ái th oa ïi trö ïc tie áp vô ùi cô q ua n N ha ø n öô ùc co ù lie ân qu an . Tí nh ñ oái t ho aïi ha i c hi eàu c ao . C aùc v aán ñ eà tra o ño åi c où th eå sa âu. C aùc y ù k ie án go ùp yù se õ c où sö ùc th uy eát ph uïc , co ù tr oïn g lö ôïn g hô n. K ho âng c aàn n hi eàu th ôøi g ia n va ø c hi p hí . K ho âng ñ oøi h oûi v eà ch i ph í lô ùn va ø n ha ân lö ïc nh ie àu. P ha ïm v i tru ye àn ña ït th oân g tin ro äng , ch i ph í th oân g th öô øng kh oân g lô ùn. Ta ùc ño äng k ha ù to át. Th aùc h th öùc C hi p hí k ha ù lô ùn. C aàn p ha ûi c où sö ï h ôïp ta ùc va ø t hi eän c hí t öø ca ùc cô q ua n N ha ø nö ôùc c où lie ân qu an . H uy ñ oän g ñö ôïc s öï th am g ia c uûa c aùc n ha ø n gh ie ân cö ùu, ca ùc cô q ua n ba ùo ch í. Y eâu c aàu t oån g hô ïp to át ñ öô ïc ca ùc yù ki eán ñ oùn g go ùp… Ñ oøi h oûi v eà ch i p hí v aø th ôøi g ia n, n ha ân lö ïc ñe å t ie án ha ønh c aùc h oa ït ño äng ñ ie àu tra c hu ye ân ng hi eäp . C hö ôn g trì nh c aàn th ie át co ù s öï th am g ia cu ûa ca ùc ch uy eân g ia v aø do an h ng hi eäp c où ki nh n gh ie äm . K ho âng ta ïo ñö ôïc n hi eàu ta ùc ño äng k hi c ô qu an N ha ø n öô ùc kh oân g hô ïp ta ùc va ø q ua n he ä h ai c hi eàu th öô øng x uy eân gi öõa h ie äp ho äi v aø cô q ua n nh aø nö ôùc . P hu ï t hu oäc n hi eàu v aøo c hu û ñ eà cu ûa ho äi th aûo . C aùc h ie äp ho äi kh où ch uû ño äng ñö ôïc v eà no äi du ng v aø ño ái tö ôïn g dö ï ki eán ta ùc ño äng . Q ua n he ä p hö ùc ta ïp, ñ aëc b ie ät la ø t ha ùch th öùc t ro ng k ie åm s oa ùt no äi du ng c aùc th oân g ñi eäp . Ñ aëc ñ ie åm P hu ø h ôïp v ôùi n hö õng v aên ba ûn ph aùp lu aät q ua n tro ïng , nh öõn g va án ñe à c hí nh s aùc h lô ùn. P hu ø h ôïp v ôùi c aùc v aán ñ eà lô ùn, c aàn d aãn c hö ùng , so á lie äu cu ï th eå ñe å c hö ùng m in h ch o la äp lu aän . P hu ø h ôïp v ôùi y eâu c aàu ñ oùn g go ùp yù ki eán v ôùi c aùc v aên ba ûn tro ng t hô øi gi an n ga én, va án ñe à k ho âng lô ùn. P hu ø h ôïp v ôùi c aùc v aán ñ eà ch un g ho aëc l aø hì nh t hö ùc sö û d uïn g ke át hô ïp vô ùi ca ùc hì nh t hö ùc kh aùc v aän ñ oän g kh aùc c uûa h ie äp ho äi. P hu ø h ôïp v ôùi c aùc v aán ñ eà no ùng , m ôùi , c où tín h ba ùo ch í. Phoøng Thöông maïi Coâng nghieäp Vieät Nam No. 9 Dao Duy Anh Str., Hanoi, Vietnam Tel: (84-4) 574 2022 Fax: (84-4) 574 2020 Website: www.vcci.com.vn V¨n phßng GTZ Hµ Néi TÇng 6, Hanoi Towers 49 Hai Bµ Tr-ng, Hµ Néi, ViÖt Nam Tel: (84-4) 934 4951 Fax: (84-4) 934 4950 E-Mail: gtz-vietnam@ gtz.de office.sme@ gtz-vietnam.com.vn Website: www.gtz.de/vietnam www.sme-gtz.org.vn www.sme.com.vn