Đề tài Kỹ năng giao tiếp của Kiểm sát viên khi tham gia phiên toà hình sự

t¹i phiªn toµ. V× vËy, KiÓm s¸t viªn sÏ kh«ng ®¹t ®­îc môc ®Ých giao tiÕp cña m×nh ®ã lµ lµm s¸ng tá sù thËt vô ¸n vµ gi¸o dôc ph¸p luËt cho nh÷ng ng­êi cã mÆt t¹i ®©y. H¬n n÷a, b»ng c¸ch diÔn ®¹t m¹ch l¹c, khóc triÕt, ý tø râ rµng KiÓm s¸t viªn dÔ dµng b¶o vÖ ®­îc quan ®iÓm cña m×nh tr­íc mét luËt s­ kinh nghiÖm vµ cã tµi hïng biÖn. Thùc tÕ quan s¸t t¹i phiªn toµ cho thÊy vÉn cßn cã nh÷ng h¹n chÕ nh­ sau: Cã kh«ng Ýt KiÓm s¸t viªn do kh«ng rÌn luyÖn giäng nãi nªn th­êng nãi ngäng hoÆc nãi l¾p, ®iÒu nµy dÔ g©y ph¶n c¶m cho ng­êi nghe, khiÕn hä kh«ng cßn chó ý vµo vÊn ®Ò KiÓm s¸t viªn tr×nh bµy. Bªn c¹nh ®ã, KiÓm s¸t viªn ch­a trau dåi vèn tõ nªn ®· sö dông tõ ng÷ ®Þa ph­¬ng hoÆc ng«n ng÷ ®êi th­êng khi tr×nh bµy khiÕn ng­êi nghe kh«ng hiÓu, ®«i khi g©y c­êi lµm mÊt tÝnh trang nghiªm cña phiªn toµ. Víi mét KiÓm s¸t viªn cßn trÎ, ch­a cã kinh nghiÖm ph¶i “®èi ®Çu” víi mét ®éi ngò luËt s­ chuyªn nghiÖp dµy d¹n kinh nghiÖm, cã thÓ sÏ mÊt b×nh tÜnh dÉn ®Õn t×nh tr¹ng diÔn ®¹t dµi dßng kh«ng tho¸t ý hoÆc nãi l¾p khiÕn ng­êi nghe kh«ng theo dâi ®­îc. Cã nh÷ng KiÓm s¸t viªn sö dông ng«n ng÷ kh«ng linh ho¹t, vèn tõ nghÌo nµn, nªn t¹i mét phiªn toµ xÐt xö ng­êi ch­a thµnh niªn, KiÓm s¸t viªn ®· hái bÞ c¸o b»ng nh÷ng thuËt ng÷ chuyªn ngµnh mµ cã khi ngay c¶ ng­êi lín còng kh«ng hiÓu ®­îc. Nh÷ng tr­êng hîp nµy th­êng r¬i vµo nh÷ng KiÓm s¸t viªn cã kü n¨ng ®Þnh h­íng vµ kü n¨ng ®Þnh vÞ biÓu hiÖn ë møc ®é thÊp. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu dÉn ®Õn nh÷ng thùc tÕ nªu trªn lµ do KiÓm s¸t viªn cã tr×nh ®é häc vÊn ch­a cao, kh«ng chÞu trau dåi kiÕn thøc, lµm phong phó vèn tõ vùng. H¬n n÷a, hä l¹i kh«ng nhiÖt t×nh víi c«ng viÖc, kh«ng t×m hiÓu kÜ vÒ ®èi t­îng giao tiÕp ®Ó chuÈn bÞ nh÷ng c¸ch diÔn ®¹t sao cho hîp lÝ, dÔ hiÓu nhÊt. 3.1.2. Nh÷ng kü n¨ng giao tiÕp cña KiÓm s¸t viªn biÓu hiÖn ë møc ®é trung b×nh Nh÷ng kü n¨ng thuéc nhãm nµy so víi c¸c kü n¨ng cßn l¹i cña kh¸ch thÓ ®iÒu tra cã ®iÓm trung b×nh kh«ng qu¸ cao mµ còng kh«ng qu¸ thÊp, trong kho¶ng tõ 8,24 ®iÓm ®Õn 9,48 ®iÓm, bao gåm 7 kü n¨ng (KN1, KN8, KN2, KN3, KN7, KN9, KN10) . - Kü n¨ng tiÕp xóc, thiÕt lËp quan hÖ giao tiÕp (KN1) + Nhãm KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè thÊp lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè £ 6 ®iÓm, bao gåm 11 KiÓm s¸t viªn chiÕm 23,9%. §©y lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn mµ nhu cÇu tiÕp xóc víi ng­êi kh¸c lµ h¹n chÕ hoÆc tuy nhu cÇu tiÕp xóc cao nh­ng l¹i gÆp khã kh¨n khi tiÕp xóc víi ng­êi l¹, khã kh¨n ®Ó t¹o lËp mét cuéc nãi chuyÖn th©n thiÖn, vui vÎ. Hä rÊt hay “cói ®Çu hoÆc quay mÆt sang h­íng kh¸c khi tiÕp xóc víi ng­êi l¹”. Sù xao nh·ng, l¬ lµ víi c©u chuyÖn khiÕn cho ®èi t­îng giao tiÕp mÊt høng thó, do ®ã cuéc tiÕp xóc trë nªn mÊt tù nhiªn. §©y còng lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn th­êng kh«ng ®ång t×nh víi nh÷ng ai ngay lËp tøc niÒm në tiÕp chuyÖn víi m×nh. ChÝnh v× thÕ mµ KiÓm s¸t viªn lµm cho hÇu hÕt c¸c cuéc tiÕp xóc trë nªn nghiªm tóc qu¸ møc cÇn thiÕt. Khi hä ®¸p l¹i th¸i ®é vån v· chµo hái b»ng c¸i nh×n kÐm thiÖn c¶m, c¸i nh×n thê ¬ l·nh ®¹m hoÆc mét c¸i chau mµy ®­¬ng nhiªn sÏ khiÕn ®èi ph­¬ng rôt rÌ vµ lóng tóng, hä kh«ng muèn vµ kh«ng thÓ cëi më suy nghÜ, t©m t­, t×nh c¶m cña m×nh ®­îc. + Nhãm KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè cao lµ nh÷ng kü n¨ng cã ®iÓm sè ³ 10 ®iÓm, gåm 14 KiÓm s¸t viªn chiÕm 30,5%. §©y lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn biÕt thiÕt lËp mèi quan hÖ, biÕt t¹o dùng mét cuéc tiÕp xóc cëi më, tù nhiªn. Hä th­êng nh×n th¼ng vµo ng­êi tiÕp xóc víi m×nh khiÕn cho nh÷ng ng­êi nµy c¶m thÊy ®ang ®­îc quan t©m, chó ý tõ ®ã cã høng thó ®Ó béc b¹ch suy nghÜ, t©m t­ cña m×nh h¬n. Do vËy môc ®Ých cña cuéc giao tiÕp dÔ dµng ®¹t ®­îc. Nh÷ng KiÓm s¸t viªn thuéc nhãm nµy Ýt khi gÆp khã kh¨n khi tiÕp xóc víi ®¸m ®«ng. Hä tù tin vµ dÔ dµng më ®Çu c©u chuyÖn. §Æc biÖt, hä biÕt c¸ch lµm cho nh÷ng ng­êi xa l¹ gÇn gòi víi m×nh h¬n. §iÒu ®ã chøng tá kü n¨ng ®Þnh h­íng trong qu¸ tr×nh giao tiÕp cña hä rÊt tèt. BiÓu hiÖn ë chç, nh÷ng KiÓm s¸t viªn nµy ®· cã kh¶ n¨ng quan s¸t kü nÐt mÆt, cö chØ, hµnh vi, lêi nãi cña ®èi t­îng giao tiÕp ®Ó nhanh chãng n¾m b¾t vµ ph¸n ®o¸n ®­îc tr¹ng th¸i t©m lý, suy nghÜ t×nh c¶m cña hä tõ ®ã cã c¸ch thøc giao tiÕp phï hîp. §ång thêi, qua ®©y còng thÊy râ kü n¨ng ®Þnh vÞ cña nh÷ng KiÓm s¸t viªn nµy biÓu hiÖn ë møc ®é t­¬ng ®èi cao. Hä biÕt ®Æt vÞ trÝ cña m×nh vµo vÞ trÝ cña ®èi t­îng giao tiÕp ®Ó t¹o mèi quan hÖ b×nh ®¼ng vµ sù ®ång c¶m khiÕn nh÷ng ng­êi nµy cã ®iÒu kiÖn tÝch cùc, chñ ®éng giao tiÕp víi m×nh. + Nhãm KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè trung b×nh lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè gÇn víi ®iÓm trung b×nh cña mÉu ®iÒu tra, sù kh¸c biÖt ®iÓm sè cña nhãm nµy so víi ®iÓm trung b×nh n»m trong kho¶ng ± 1®é lÖch chuÈn (tõ 7 ®Õn 9 ®iÓm), bao gåm 21 KiÓm s¸t viªn chiÕm 45,6%. Nh÷ng KiÓm s¸t viªn thuéc nhãm nµy kh«ng cã sù thiÕu hôt ®¸ng kÓ, còng kh«ng cã sù v­ît tréi ®¸ng kÓ vÒ kh¶ n¨ng nµy. Nh×n chung vÒ kü n¨ng tiÕp xóc, thiÕt lËp quan hÖ giao tiÕp cña KiÓm s¸t viªn phÇn lín ®¹t ë møc trung b×nh lªn (76,1%). Tuy nhiªn, vÉn cßn h¹n chÕ ë chç lµ ®iÓm sè cao nhÊt cña kü n¨ng nµy chØ ®¹t tíi 12/16 ®iÓm víi sè l­îng lµ mét ng­êi duy nhÊt, ®iÓm sè thÊp nhÊt lµ 4/16 ®iÓm. Nh÷ng h¹n chÕ cña kü n¨ng nµy biÓu hiÖn rÊt râ qua thùc tr¹ng giao tiÕp cña KiÓm s¸t viªn t¹i phiªn toµ. Qua kÕt qu¶ quan s¸t t¹i mét sè phiªn toµ h×nh sù, cho thÊy, kh«ng Ýt c¸c tr­êng hîp KiÓm s¸t viªn cói ®Çu ®äc b¶n c¸o tr¹ng tõ ®Çu ®Õn cuèi, nhiÒu c©u hái thõa kh«ng ¨n nhËp víi môc ®Ých gi¶i quyÕt vô ¸n. §¸ng lÏ KiÓm s¸t viªn ph¶i quan s¸t xem nh÷ng ng­êi cã mÆt ë phiªn toµ cã tËp trung chó ý l¾ng nghe hay kh«ng, ph¶n øng cña hä thÕ nµo ®Ó cã c¸ch diÔn ®¹t kh¸c cho phï hîp hoÆc chuyÓn sang néi dung kh¸c tr¸nh nhµm ch¸n, g©y sù chó ý cña ng­êi nghe, tõ ®ã rót kinh nghiÖm cho nh÷ng lÇn sau. Bªn c¹nh ®ã, cã nh÷ng tr­êng hîp KiÓm s¸t viªn ®i vµo phßng xÐt hái víi b­íc ®i hÊp tÊp, véi vµng, d¸ng ®i kh«ng ch÷ng ch¹c, thËm chÝ cã tr­êng hîp cßn va ch¹m g©y tiÕng ®éng lµm ®æ lÖch ghÕ ngåi, ®¸nh r¬i cÆp tµi liÖu… §iÒu nµy lµm gi¶m bít sù t«n träng cña nh÷ng ng­êi cã mÆt t¹i phiªn toµ ®èi víi KiÓm s¸t viªn khiÕn viÖc tiÕp xóc trë nªn khã kh¨n h¬n. Nguyªn nh©n cña nh÷ng hiÖn t­îng nªu trªn lµ do KiÓm s¸t viªn khi ®­îc ph©n c«ng thùc hµnh quyÒn c«ng tè vµ gi¸m s¸t viÖc xÐt xö vô ¸n ®· kh«ng nghiªn cøu kü tµi liÖu, chøng cø thu thËp ®­îc tõ giai ®o¹n khëi tè vô ¸n. Do ®ã, kh«ng ®Þnh h­íng ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò cÇn lµm s¸ng tá trong qu¸ tr×nh xÐt hái. §ång thêi, KiÓm s¸t viªn còng kh«ng nghiªn cøu kü nh÷ng ®Æc ®iÓm c¸ nh©n cña ®èi t­îng giao tiÕp nh­: Giíi tÝnh, tuæi, tr×nh ®é, nghÒ nghiÖp, sù hiÓu biÕt… ®Ó cã c¸ch thøc thu hót sù quan t©m cña hä. H¬n n÷a, KiÓm s¸t viªn còng kh«ng chÞu rÌn luyÖn ®Ó t¹o cho m×nh mét phong th¸i ®Ünh ®¹c, g©y Ên t­îng tèt ngay tõ c¸i nh×n ®Çu tiªn. - Kü n¨ng biÕt c©n b»ng nhu cÇu cña chñ thÓ vµ ®èi t­îng giao tiÕp (KN2) + Nhãm KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè thÊp lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè £ 7 ®iÓm, bao gåm 16 KiÓm s¸t viªn chiÕm 34,8%. §©y lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn kh«ng biÕt c©n b»ng nhu cÇu cña b¶n th©n vµ nhu cÇu cña ®èi t­îng giao tiÕp. Hä chØ quan t©m tíi nhu cÇu giao tiÕp vµ môc ®Ých giao tiÕp cña m×nh, thËm chÝ hä cßn cho r»ng: “NÕu quan t©m, ®Ó ý tíi tÊt c¶ nh÷ng g× mµ ng­êi kh¸c lµm th× chØ tèn thêi gian v« Ých”. Hä còng Ýt khi quan t©m ®Õn ý ®å cña ng­êi tiÕp xóc víi m×nh. §©y lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn cã kü n¨ng ®Þnh h­íng tr­íc khi giao tiÕp vµ kü n¨ng ®Þnh vÞ kÐm. Kh¶ n¨ng hiÓu ng­êi kh¸c nghÜ g×, ®Þnh lµm g× lµ h¹n chÕ nªn hä l¹i cµng kh«ng muèn t×m hiÓu. Khi kh«ng biÕt ng­êi kh¸c nghÜ g×, lµm g× th× râ rµng hä l¹i cµng tËp trung vµo nhu cÇu giao tiÕp vµ môc ®Ých giao tiÕp cña m×nh. §iÒu nµy sÏ khiÕn cho ®èi t­îng giao tiÕp nhanh chãng ch¸n n¶n v× c©u chuyÖn kh«ng gi¶i quyÕt ®­îc nhu cÇu giao tiÕp cña hä. Tõ ®ã viÖc thiÕt lËp quan hÖ còng trë nªn khã kh¨n, c©u chuyÖn sÏ diÔn ra mét c¸ch g­îng g¹o, thiÕu tù nhiªn. + Nhãm KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè cao lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè ³ 11 ®iÓm, bao gåm 8 KiÓm s¸t viªn chiÕm 17,4%. §©y lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn biÕt “kÕt hîp hµi hoµ, nhu cÇu, së thÝch” cña m×nh khi giao tiÕp. Hä kh«ng nh÷ng v¹ch môc ®Ých giao tiÕp cña m×nh mµ cßn mong muèn t×m hiÓu râ nhu cÇu, môc ®Ých cña ®èi t­îng giao tiÕp khiÕn ®èi t­îng giao tiÕp c¶m nhËn ®­îc tÇm quan träng cña m×nh trong cuéc tiÕp xóc. Tõ ®ã, hä cã th¸i ®é tÝch cùc h¬n, hä quan t©m h¬n ®Õn nh÷ng ®iÒu KiÓm s¸t viªn nãi. Nh÷ng KiÓm s¸t viªn nµy nhËn thøc ®­îc mét c¸ch râ rµng r»ng: “Khi kh«ng hiÓu ng­êi kh¸c muèn g×, th× kh«ng thÓ nãi chuyÖn mét c¸ch cã kÕt qu¶ víi ng­êi ®ã ®­îc”. Nh­ vËy, môc ®Ých cña giao tiÕp ®¹t ®­îc hay kh«ng phô thuéc rÊt lín vµo kh¶ n¨ng hiÓu biÕt vÒ ®èi t­îng giao tiÕp. Nh÷ng KiÓm s¸t viªn thuéc nhãm nµy cã kh¶ n¨ng ®Þnh h­íng vµ ®Þnh vÞ rÊt tèt. Hä s½n sµng bá rÊt nhiÒu thêi gian ®Ó nghiªn cøu, t×m tßi tµi liÖu, chøng cø gióp hä hiÓu râ vÒ bÞ c¸o, ng­êi bÞ h¹i, ng­êi lµm chøng…V× vËy, KiÓm s¸t viªn hiÓu h¬n vÒ môc ®Ých thùc sù cña nh÷ng ng­êi tham gia tè tông ®Ó ®¸nh gi¸ lêi khai cña nh÷ng ®èi t­îng nµy kh¸ch quan trung thùc h¬n. + Nhãm KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè trung b×nh lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè gÇn víi ®iÓm trung b×nh cña mÉu ®iÒu tra, sù kh¸c biÖt ®iÓm sè cña nhãm nµy so víi ®iÓm trung b×nh n»m trong kho¶ng ± 1®é lÖch chuÈn (tõ 8 ®Õn 10 ®iÓm), bao gåm 22 KiÓm s¸t viªn chiÕm 47,9%. Nh÷ng KiÓm s¸t viªn thuéc nhãm nµy kh«ng cã sù thiÕu hôt ®¸ng kÓ hay còng kh«ng cã sù v­ît tréi d¸ng kÓ vÒ kh¶ n¨ng nµy. §©y lµ mét trong nh÷ng kü n¨ng kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi KiÓm s¸t viªn, trong qu¸ tr×nh t×m ra sù thËt vô ¸n. Tuy nhiªn, ë kü n¨ng nµy sè ng­êi ®¹t ®iÓm sè cao rÊt Ýt chØ cã 8 KiÓm s¸t viªn trong ®ã: 1 KiÓm s¸t viªn ®¹t 14 ®iÓm, 1 KiÓm s¸t viªn ®¹t 13 ®iÓm, 2 KiÓm s¸t viªn ®¹t 12 ®iÓm vµ 4 KiÓm s¸t viªn ®¹t 11 ®iÓm. §iÒu nµy chøng tá r»ng, kü n¨ng biÕt c©n b»ng nhu cÇu cña chñ thÓ vµ ®èi t­îng giao tiÕp cña KiÓm s¸t viªn lµ rÊt h¹n chÕ. Thùc tÕ quan s¸t t¹i phiªn toµ còng minh chøng cho kÕt qu¶ nµy nh­ sau: T¹i phiªn toµ h×nh sù, KiÓm s¸t viªn th­êng cã thãi quen chøng minh l¹i nh÷ng chøng cø buéc téi bÞ c¸o ®· ®­îc ghi trong b¶n c¸o tr¹ng nªn hä chØ quan t©m ®Õn nhu cÇu, môc ®Ých giao tiÕp cña m×nh mµ kh«ng quan t©m ®Õn nhu cÇu môc ®Ých giao tiÕp cña bÞ c¸o, luËt s­... Trong khi nhiÖm vô cña KiÓm s¸t viªn lµ t×m ra sù thËt cña vô ¸n, t×m ra nh÷ng t×nh tiÕt ®Þnh téi, ®Þnh khung song song víi viÖc t×m ra nh÷ng t×nh tiÕt gì téi hoÆc gi¶m nhÑ tr¸ch nhiÖm h×nh sù. Do vËy, nh÷ng c©u hái mµ KiÓm s¸t viªn ®­a ra víi bÞ c¸o th­êng xoay quanh nh÷ng chøng cø ®· ®­îc thu thËp, chøng minh tõ tr­íc. §iÒu nµy t¹o cho bÞ c¸o t©m thÕ ®Ò phßng kh«ng muèn hîp t¸c víi KiÓm s¸t viªn, hoÆc cã th¸i ®é th¸ch thøc víi KiÓm s¸t viªn. Khi ®èi t­îng giao tiÕp kh«ng høng thó hîp t¸c th× môc ®Ých cña giao tiÕp khã ®¹t ®­îc mét c¸ch cã kÕt qu¶. - Kü n¨ng nghe ®èi t­îng giao tiÕp (KN3) + Nhãm KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè thÊp lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè £ 7 ®iÓm, bao gåm 15 KiÓm s¸t viªn chiÕm 22,6%. §©y lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn Ýt khi chó ý l¾ng nghe khi tiÕp xóc víi ng­êi kh¸c, mµ hay nghÜ ®Õn viÖc riªng cña m×nh. ChÝnh v× thÕ nh÷ng KiÓm s¸t viªn thuéc nhãm nµy th­êng “kh«ng diÔn ®¹t chÝnh x¸c ý ®å” cña ng­êi nãi chuyÖn tiÕp xóc víi m×nh, kh«ng chó ý ®Õn chç ngËp ngõng, l­ìng lù, khã nãi cña ng­êi tiÕp xóc. Hä còng khã tËp trung theo dâi lêi ng­êi kh¸c nãi. Khi KiÓm s¸t viªn tá ra kh«ng quan t©m chó ý ®Õn c©u tr¶ lêi cña nh÷ng ng­êi bÞ xÐt hái th× ®­¬ng nhiªn nh÷ng ng­êi nµy còng kh«ng mong muèn cung cÊp th«ng tin cã gi¸ trÞ ®Ó lµm s¸ng tá vô ¸n, hoÆc cã thÓ hä sÏ tr¶ lêi qua loa, quanh co kh«ng ®i vµo träng t©m cña c©u hái. §iÒu nµy sÏ lµm cho phiªn toµ kÐo dµi thêi gian, g©y t©m lÝ nhµm ch¸n mÖt mái cho tÊt c¶ nh÷ng ng­êi cã mÆt t¹i phiªn toµ. MÆt kh¸c, khi kh«ng nhí ®­îc néi dung lêi khai cña bÞ c¸o, KiÓm s¸t viªn sÏ kh«ng biÕt hä khai gian dèi ë t×nh tiÕt nµo ®Ó cã thÓ xo¸y s©u vµo t×nh tiÕt ®ã khiÕn cho hä “t©m phôc khÈu phôc”. + Nhãm KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè cao lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè ³ 11 ®iÓm, bao gåm 8 KiÓm s¸t viªn chiÕm 17,4%. §©y lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn rÊt chó ý l¾ng nghe khi tiÕp xóc nãi chuyÖn víi ng­êi kh¸c. Hä cã thÓ nh¾c l¹i kh¸ chÝnh x¸c nh÷ng g× mµ ng­êi tiÕp xóc víi m×nh ®· nãi, vµ hä còng hiÓu ®­îc ý ®å cña ®èi t­îng giao tiÕp, thËm chÝ hä cßn hiÓu râ ®èi t­¬ng giao tiÕp ngô ý nãi vÒ vÊn ®Ò g×. Nh÷ng KiÓm s¸t viªn thuéc nhãm nµy rÊt hay “®Ó ý ®Õn chç khã nãi, ngËp ngõng, l­ìng lù… cña ng­êi nãi chuyÖn” v× hä nhËn thøc ®­îc r»ng “nh÷ng chç ®ã cho t«i nhiÒu th«ng tin quan träng h¬n nh÷ng g× mµ hä nãi”. Trong giai ®o¹n xÐt hái vµ tranh luËn t¹i phiªn toµ, nh÷ng KiÓm s¸t viªn nµy sÏ nhanh chãng biÕt ®­îc bÞ c¸o, ng­êi bÞ h¹i, ng­êi lµm chøng… ®· tr¶ lêi loanh quanh, l¹c ®Ò kh«ng ®i vµo träng t©m cña c©u hái. Tõ ®ã ng¾t lêi kh«ng cho hä tr×nh bµy dµi dßng. T¹i phiªn toµ h×nh sù nh÷ng KiÓm s¸t viªn cã kü n¨ng nghe tèt sÏ thuËn lîi h¬n trong c«ng t¸c thi hµnh quyÒn c«ng tè vµ kiÓm s¸t viÖc xÐt xö cña m×nh. Khi chó ý l¾ng nghe vµ biÕt c¸ch l¾ng nghe, qua nh÷ng c©u hái cña H«i ®ång xÐt xö, nh÷ng c©u hái cña ng­êi bµo ch÷a vµ c©u tr¶ lêi cña bÞ c¸o, ng­êi bÞ h¹i, ng­êi lµm chøng…, KiÓm s¸t viªn cã thÓ ph¸t hiÖn ra nh÷ng t×nh tiÕt, chøng cø míi gióp cho viÖc luËn téi cña m×nh kh¸ch quan, trung thùc h¬n. + Nhãm KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè trung b×nh. §©y lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè gÇn víi ®iÓm sè trung b×nh cña mÉu ®iÒu tra, sù kh¸c biÖt ®iÓm sè cña nhãm nµy so víi ®iÓm trung b×nh n»m trong kho¶ng ± 1 ®é lÖch chuÈn (tõ 8 ®Õn 10 ®iÓm), bao gåm 23 KiÓm s¸t viªn chiÕm 50%. Nh÷ng KiÓm s¸t viªn thuéc nhãm nµy kh«ng cã sù thiÕu hôt ®¸ng kÓ, còng kh«ng cã sù v­ît tréi ®¸ng kÓ vÒ kh¶ n¨ng nµy. Kü n¨ng nghe ®èi t­îng giao tiÕp ®èi víi KiÓm s¸t viªn trong mäi ho¹t ®éng nãi chung vµ trong ho¹t ®éng thùc hµnh quyÒn c«ng tè, còng nh­ kiÓm s¸t viÖc xÐt xö nãi riªng hÕt søc quan träng. §©y lµ kü n¨ng giao tiÕp mµ KiÓm s¸t viªn ph¶i vËn dông th­êng xuyªn liªn tôc t¹i phiªn toµ, bëi v× giao tiÕp cña KiÓm s¸t viªn t¹i ®©y lµ giao tiÕp nhiÒu chiÒu: KiÓm s¸t viªn kh«ng chØ l¾ng nghe Héi ®ång xÐt xö, l¾ng nghe bÞ c¸o, ng­êi bÞ h¹i, ng­êi lµm chøng, ng­êi gi¸m ®Þnh mµ cßn ph¶i nghe sù tr×nh bµy cña ng­êi bµo ch÷a, ng­êi b¶o vÖ quyÒn lîi cho ®­¬ng sù… VÝ dô: T¹i phiªn toµ xÐt xö bÞ c¸o Phan Hång Thu ph¹m téi ®­a hèi lé diÔn ra ngµy 10/4/2007 ë TAND thµnh phè Hµ Néi, ®¹i diÖn ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n lµ «ng X ®· kh«ng tËp trung chó ý nghe bÞ c¸o tr¶ lêi c©u hái th­êng xuyªn bÞ t¸c ®éng bëi ngo¹i c¶nh. Cô thÓ: Mçi khi cã ng­êi ®i ra, ®i vµo phßng xÐt xö, hoÆc cã ng­êi chôp ¶nh bÞ c¸o hoÆc cã ng­êi ®i lªn ®­a tµi liÖu cho luËt s­… th× sù chó ý cña KiÓm s¸t viªn l¹i h­íng vµo ng­êi ®ã. Trong khi chóng t«i thÊy r»ng Héi ®ång xÐt xö, th­ ký toµ vµ c¸c vÞ luËt s­ bµo ch÷a cho c¸c bÞ c¸o vÉn hÕt søc chó ý nghe bÞ c¸o tr¶ lêi c©u hái. Kh«ng chØ cã thÕ, trong phiªn xÐt xö ®ã KiÓm s¸t viªn cßn cã lÇn ®äc tin nh¾n trªn ®iÖn tho¹i di ®éng. §iÒu ®ã, chøng tá ng­êi KiÓm s¸t viªn nµy thiÕu tinh thÇn tr¸ch nhiÖm víi c«ng viÖc, hay chó ý ®Õn viÖc riªng cña m×nh, khã tËp trung theo dâi nh÷ng lêi ng­êi kh¸c nãi. §©y lµ t×nh tr¹ng diÔn ra kh«ng Ýt ë c¸c phiªn toµ h×nh sù, ®Æc biÖt lµ ë phiªn toµ xÐt xö nh÷ng vô ¸n mµ tÝnh chÊt nghiªm träng kh«ng lín, t×nh tiÕt râ rµng, hoÆc nh÷ng vô ¸n mµ viÖc xÐt xö diÔn ra trong thêi gian dµi lµm tinh thÇn cña nh÷ng ng­êi tiÕn hµnh tè tông, nh÷ng ng­êi tham gia tè tông mÖt mái, ch¸n n¶n. Thùc tr¹ng nªu trªn ®©y kh«ng cã g× lµ khã hiÓu khi mµ tèc ®é t­ duy cña con ng­êi cao h¬n nhiÒu tèc ®é nãi. V× vËy, khi nghe ng­êi kh¸c nãi, chóng ta th­êng d­ thêi gian vµ chóng ta th­êng dïng thêi gian thõa nµy ®Ó suy nghÜ mét vÊn ®Ò kh¸c, nghÜa lµ t­ t­ëng cña chóng ta bÞ ph©n t¸n. HoÆc cã nh÷ng tr­êng hîp, KiÓm s¸t viªn v× qu¸ tËp trung vµo th«ng tin nµo ®ã mµ kh«ng chó ý ®Õn nh÷ng th«ng tin kh¸c, hay b¶n th©n hä lµ ng­êi kh«ng kiªn nhÉn khi bÞ c¸o vµ nh÷ng ng­êi tham gia tè tông tr×nh bµy vßng vo, lÆp ®i lÆp l¹i mét vÊn ®Ò. - Kü n¨ng linh ho¹t, mÒm dÎo (KN7) + Nhãm KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè thÊp lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè £ 7®iÓm, bao gåm 9 KiÓm s¸t viªn chiÕm 19,6%. §©y lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn b¶o thñ vµ cøng nh¾c. Hä lu«n c¶m thÊy “khã kh¨n khi ph¶i tiÕp thu ý kiÕn, quan ®iÓm cña ng­êi kh¸c”. ThËm chÝ, hä cßn cã th¸i ®é kh«ng quan t©m chó ý khi ®èi t­îng giao tiÕp ®­a ra nh÷ng lý lÏ míi. Nh÷ng KiÓm s¸t viªn thuéc nhãm nµy cßn cã thÓ lµ nh÷ng ng­êi hay thay ®æi quan ®iÓm khi nghe ý kiÕn cña ng­êi kh¸c. Hä lµ ng­êi “giã chiÒu nµo che chiÒu Êy”. Hä kh«ng thÓ b¶o vÖ quan ®iÓm cña m×nh tr­íc lËp luËn cña ng­êi kh¸c do hä kh«ng thÓ t×m thÊy nh÷ng ®iÓm ch­a hîp lý trong lËp luËn cña nh÷ng ng­êi ®ã, hoÆc hä kh«ng tù tin vµo b¶n th©n m×nh. + Nhãm KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè cao lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè ³ 11 ®iÓm, bao gåm 7 KiÓm s¸t viªn chiÕm 15,2%. §©y lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn rÊt linh ho¹t, mÒm dÎo. Hä nhËn thøc ®­îc r»ng: Trong khi tranh luËn, kh«ng nªn gi÷ kh­ kh­ ý kiÕn nÕu biÕt r»ng ý kiÕn ®ã sai. Hä cã ý thøc tiÕp thu nh÷ng quan ®iÓm míi, kh«ng b¶o thñ, k× cùu. Tuy nhiªn ®©y còng lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn biÕt c¸ch b¶o vÖ quan ®iÓm cña m×nh ®Õn cïng nÕu biÕt r»ng quan ®iÓm cña m×nh lµ ®óng. Hä lu«n lµ nh÷ng ng­êi ®éc lËp suy nghÜ, kh«ng bÞ phô thuéc vµo bÊt cø ai hay bÊt cø quan ®iÓm chuÈn mùc nµo. Quan ®iÓm, ý kiÕn nµo lËp luËn chÆt chÏ, hîp lý mang tÝnh thuyÕt phôc cao hä lu«n s½n sµng chÊp nhËn. Tuy nhiªn, trong nh÷ng t×nh huèng tranh luËn kh«ng qu¸ quan träng th× nh÷ng KiÓm s¸t viªn thuéc nhãm nµy cã thÓ nh­êng nhÞn ®èi ph­¬ng ®Ó lµm dÞu bÇu kh«ng khÝ. Hä kh¸ nh¹y c¶m vµ rÊt hay ®Ó ý ®Õn th¸i ®é cña ng­êi tiÕp xóc víi m×nh. + Nhãm KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè trung b×nh lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè gÇn víi ®iÓm sè trung b×nh n»m trong kho¶ng ± 1®é lÖch chuÈn (tõ 8 ®Õn 10 ®iÓm), bao gåm 30 KiÓm s¸t viªn chiÕm 65,3%. Nh÷ng KiÓm s¸t viªn thuéc nhãm nµy kh«ng cã sù thiÕu hôt ®¸ng kÓ, còng kh«ng cã sù v­ît tréi ®¸ng kÓ vÒ kh¶ n¨ng nµy. Thùc tÕ t¹i c¸c phiªn toµ h×nh sù cho thÊy, cã tr­êng hîp KiÓm s¸t viªn nhÊt ®Þnh b¶o vÖ quan ®iÓm cña m×nh ®Õn cïng tr­íc nh÷ng lËp luËn ph¶n biÖn cña LuËt s­, mÆc dï nh÷ng lËp luËn nµy ®Òu cã tÝnh hîp lý. §iÒu nµy cã thÓ lý gi¶i ®­îc bëi kh«ng Ýt tr­êng hîp KiÓm s¸t viªn cã tr×nh ®é nghiÖp vô thÊp, l¹i kh«ng chÞu khã nghiªn cøu häc hái nh÷ng kiÕn thøc, quan ®iÓm míi, nªn víi hä, quan ®iÓm cña m×nh lµ ®óng nhÊt; còng cã nh÷ng KiÓm s¸t viªn do kiÕn thøc cßn ch­a v÷ng nªn kh«ng biÕt quan ®iÓm cña ng­êi kh¸c ®óng hay sai, v× vËy tèt nhÊt kh«ng nªn tiÕp thu. XÐt vÒ khÝa c¹nh t©m lÝ do nh÷ng ng­êi nµy cã tÝnh b¶o thñ nªn tuy biÕt r»ng quan ®iÓm cña ng­êi kh¸c lµ ®óng nh­ng hä cè t×nh kh«ng chÊp nhËn. Hä sî khi thõa nhËn m×nh sai trong viÖc buéc téi bÞ c¸o, sÏ ¶nh h­ëng lín ®Õn uy tÝn cña m×nh. H¬n n÷a, do t¸c ®éng cña nghÒ nghiÖp, khi ra tr­íc toµ KiÓm s¸t viªn quen víi viÖc buéc téi ng­êi kh¸c nªn khã cã thÓ tiÕp thu ý kiÕn b¶o vÖ bÞ c¸o cña LuËt s­, l¹i cµng khã cã thÓ chÊp nhËn viÖc LuËt s­ c·i tr¾ng ¸n cho bÞ c¸o. - Kü n¨ng thuyÕt phôc ®èi t­îng giao tiÕp (KN8) + Nhãm KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè thÊp lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè £ 7, bao gåm 12 KiÓm s¸t viªn chiÕm 26%. §©y lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn mµ kh¶ n¨ng thuyÕt phôc ng­êi kh¸c lµ rÊt yÕu. Nh÷ng KiÓm s¸t viªn nµy kh«ng biÕt c¸ch ®­a ra nh÷ng lý lÏ, c¨n cø x¸c ®¸ng ®Ó khiÕn cho ®èi t­îng giao tiÕp ®ång t×nh víi m×nh, ngay c¶ khi nh÷ng ®èi t­îng nµy kh«ng tin vµo chÝnh b¶n th©n hä n÷a. + Nhãm KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè cao lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè ³ 11 ®iÓm, bao gåm 5 KiÓm s¸t viªn chiÕm 10,8%. Nh÷ng KiÓm s¸t viªn thuéc nhãm nµy rÊt biÕt c¸ch thuyÕt phôc ng­êi kh¸c. Hä th­êng khiÕn ®èi t­îng giao tiÕp tin t­ëng vµ ®ång t×nh víi quan ®iÓm mµ hä ®­a ra. Bëi v× nh÷ng KiÓm s¸t viªn nµy biÕt dïng t×nh c¶m ®Ó tranh thñ sù ñng hé cña ng­êi kh¸c, kh«ng nh÷ng thÕ trong tranh luËn hä lu«n “nãi cã s¸ch, m¸ch cã chøng” khiÕn cho mäi ng­êi t©m phôc, khÈu phôc. + Nhãm KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè trung b×nh lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè gÇn víi ®iÓm trung b×nh cña mÉu ®iÒu tra, sù kh¸c biÖt ®iÓm sè cña nhãm nµy so víi ®iÓm trung b×nh n»m trong kho¶ng ± 1®é lÖch chuÈn (tõ 8 ®Õn 10 ®iÓm), bao gåm 29 KiÓm s¸t viªn chiÕm 63,1%. Nh÷ng KiÓm s¸t viªn thuéc nhãm nµy kh«ng cã sù thiÕu hôt ®¸ng kÓ, còng kh«ng cã sù v­ît tréi ®¸ng kÓ vÒ kh¶ n¨ng nµy. KiÓm s¸t viªn còng nh­ Héi ®ång xÐt xö lµ nh÷ng ng­êi b¶o vÖ c«ng lý, b¶o vÖ ph¸p chÕ x· héi chñ nghÜa. Khi tham gia phiªn toµ h×nh sù, KiÓm s¸t viªn ph¶i ®¹i diÖn cho ViÖn kiÓm s¸t ®­a ra quan ®iÓm vÒ viÖc gi¶i quyÕt vô ¸n h×nh sù vµ b¶o vÖ quan ®iÓm ®ã tr­íc nh÷ng ph¶n biÖn cña luËt s­, bÞ c¸o, ng­êi bÞ h¹i… Quan ®iÓm cña KiÓm s¸t viªn lµ mét trong nh÷ng c¨n cø gióp cho Héi ®ång xÐt xö dùa vµo ®ã ®Ó xem xÐt vµ ra b¶n ¸n cuèi cïng, do ®ã, ph¶i lµm viÖc c«ng b»ng, kh¸ch quan, v« t­ míi cã thÓ thuyÕt phôc ®­îc Héi ®ång xÐt xö theo quan ®iÓm cña m×nh. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ kü n¨ng thuyÕt phôc cña KiÓm s¸t viªn cßn tån t¹i nhiÒu h¹n chÕ. Khi tr×nh bµy quan ®iÓm cña m×nh, cã nhiÒu KiÓm s¸t viªn ch¨m chó ®äc l¹i phÇn buéc téi trong c¸o tr¹ng mµ kh«ng quan t©m xem Héi ®ång xÐt xö, bÞ c¸o, LuËt s­… cã chó ý l¾ng nghe hay kh«ng, cã n¾m ®­îc néi dung ý kiÕn cña m×nh hay kh«ng. Cã nh÷ng tr­êng hîp, KiÓm s¸t viªn tá ra rÊt giËn d÷ víi c©u hái cña LuËt s­, cña bÞ c¸o. Bªn c¹nh ®ã, cßn cã nh÷ng KiÓm s¸t viªn v× nãi qu¸ nhá, hoÆc qu¸ nhanh, hoÆc kh«ng cã träng ©m khiÕn cho mäi ng­êi trong phßng xö ¸n kh«ng nghe râ nªn ®· lµm gi¶m tÝnh thuyÕt phôc trong bµi ph¸t biÓu. Cã thÓ lý gi¶i nguyªn nh©n cña nh÷ng hiÖn t­îng trªn ®©y nh­ sau: Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do KiÓm s¸t viªn ch­a nghiªn cøu kÜ hå s¬ vô ¸n nªn kh«ng nhí ®­îc ®Çy ®ñ c¸c t×nh tiÕt vô ¸n ®Æc biÖt lµ nh÷ng vô ¸n cã sè l­îng bót lôc nhiÒu, néi dung cña c¸c bót lôc vÒ cïng mét sù kiÖn l¹i m©u thuÉn nhau, tõ ®ã kh«ng cã c¨n cø thùc tiÔn ®Ó ®­a ra lËp luËn chÆt chÏ, thuyÕt phôc ng­êi nghe. MÆt kh¸c, do tr×nh ®é nghiÖp vô cña KiÓm s¸t viªn ch­a cao, tuæi cßn trÎ, kinh nghiÖm ch­a nhiÒu nªn kh«ng tù tin khi tr×nh bµy tr­íc ®¸m ®«ng dÉn ®Õn hiÖn t­îng nãi nhá hoÆc nãi qu¸ nhanh. Kh«ng nh÷ng thÕ nh÷ng khuyÕt tËt trong giäng nãi cña KiÓm s¸t viªn ( nãi l¾p, nãi ngäng…) còng nh­ kh¶ n¨ng vËn dông ng«n ng÷ h¹n chÕ ( lÆp tõ ng÷, tõ ng÷ thiÕu trong s¸ng…) còng lµm cho tÝnh thuyÕt phôc cña bµi ph¸t biÓu bÞ suy gi¶m. - Kü n¨ng chñ ®éng, ®iÒu khiÓn ®­îc qu¸ tr×nh giao tiÕp (KN9) + Nhãm KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè thÊp lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè £ 7 ®iÓm, bao gåm 9 KiÓm s¸t viªn chiÕm 19,5%. §©y lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn trong c¸c cuéc tiÕp xóc th­êng phô thuéc vµo ng­êi kh¸c. Hä kh«ng biÕt dÉn d¾t c©u chuyÖn theo môc ®Ých giao tiÕp cña m×nh, ngay b¶n th©n hä cßn tù c¶m thÊy r»ng m×nh lµ ng­êi “thiÕu tù tin trong khi trß chuyÖn”. + Nhãm KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè cao lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè ³ 11 ®iÓm, bao gåm 10 KiÓm s¸t viªn chiÕm 21.8%. Nh÷ng KiÓm s¸t viªn thuéc nhãm nµy th­êng lµ ng­êi chñ ®éng trong giao tiÕp víi ng­êi kh¸c. Hä biÕt c¸ch më ®Çu c©u chuyÖn, biÕt c¸ch khªu gîi nh÷ng chñ ®Ò míi ®Ó tr¸nh cho buæi tiÕp xóc trë nªn nhµm ch¸n hoÆc r¬i vµo tr¹ng th¸i im lÆng. Hä rÊt khÐo lÐo trong viÖc h­íng mäi ng­êi hµnh ®éng theo môc ®Ých ®· ®Ò ra tõ tr­íc. Hä lu«n gi÷ vai trß næi bËt trong c¸c cuéc giao tiÕp v× hä rÊt tÝch cùc vµ s«i næi. + Nhãm KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè trung b×nh lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè gÇn víi ®iÓm trung b×nh cña mÉu ®iÒu tra, sù kh¸c biÖt ®iÓm sè cña nhãm nµy so víi ®iÓm trung b×nh n»m trong kho¶ng ± 1 ®é lÖch chuÈn (tõ 8 ®Õn 10 ®iÓm), bao gåm 27 KiÓm s¸t viªn chiÕm 57,7%. Nh÷ng KiÓm s¸t viªn thuéc nhãm nµy kh«ng cã sù thiÕu hôt ®¸ng kÓ còng kh«ng cã sù v­ît tréi ®¸ng kÓ vÒ kh¶ n¨ng nµy. - Kü n¨ng sù nh¹y c¶m trong giao tiÕp (KN10) + Nhãm KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè thÊp lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè £ 8 ®iÓm, bao gåm 13 KiÓm s¸t viªn chiÕm 28,3%. §©y lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn mµ sù nh¹y c¶m trong giao tiÕp cã mÆt h¹n chÕ, ®ã lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn qu¸ cøng nh¾c, qu¸ nguyªn t¾c lóc nµo còng quan t©m ®Õn viÖc hµnh vi ph¹m téi nµy ph¶i bÞ trõng trÞ nh­ thÕ nµo cho thÝch ®¸ng mµ kh«ng quan t©m ®Õn nh÷ng t×nh tiÕt gi¶m nhÑ tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña bÞ c¸o. Hä lµ nh÷ng ng­êi kh«ng th­êng xuyªn “n¾m b¾t” ®­îc tr¹ng th¸i cña ng­êi kh¸c. HoÆc cã hiÓu ®­îc t©m tr¹ng cña ng­êi kh¸c th× nh÷ng KiÓm s¸t viªn nµy còng kh«ng quan t©m dï ®ã lµ ng­êi th©n cña m×nh. + Nhãm KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè cao lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè ³ 11 ®iÓm, bao gåm 16 KiÓm s¸t viªn chiÕm 34,8%. Nh÷ng KiÓm s¸t viªn thuéc nhãm nµy lµ ng­êi rÊt nh¹y c¶m. HÇu hÕt trong mäi t×nh huèng hä ®Òu hiÓu ®­îc th¸i ®é ®èi xö cña ng­êi kh¸c víi m×nh, hiÓu ®­îc t©m tr¹ng cña nh÷ng ng­êi nµy. + Nhãm KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè trung b×nh lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè gÇn ®iÓm trung b×nh cña mÉu ®iÒu tra, sù kh¸c biÖt ®iÓm sè cña nhãm nµy so víi ®iÓm trung b×nh n»m trong kho¶ng ± 1®é lÖch chuÈn (tõ 9 ®Õn 10 ®iÓm), bao gåm 17 KiÓm s¸t viªn chiÕm 36,9%. Nh÷ng KiÓm s¸t viªn thuéc nhãm nµy kh«ng cã sù thiÕu hôt ®¸ng kÓ còng nh­ kh«ng cã sù v­ît tréi ®¸ng kÓ vÒ kh¶ n¨ng nµy. §èi víi mét ng­êi lµm c«ng t¸c ph¸p luËt, ph¶i s¸ng suèt, b¶n lÜnh ®Ó biÕt ®óng, sai th× qu¸ nh¹y c¶m lµ ®iÒu kh«ng tèt v× nh­ vËy ho¹t ®éng cña hä sÏ bÞ t×nh c¶m chi phèi. Nh­ng qu¸ cøng nh¾c, c¶m xóc bÞ chai s¹n còng kh«ng ph¶i lµ mét ®iÒu hay. Bëi v×, kh«ng ph¶i lóc nµo kÕt luËn cña c¬ quan ®iÒu tra còng lµ ®óng ®¾n. Do ®ã ph¶i nh¹y c¶m ®Ó cã ®­îc mét ®Þnh h­íng s¸ng suèt trong viÖc t×m ra sù thËt kh¸ch quan cña vô ¸n. Kü n¨ng nh¹y c¶m lµ kü n¨ng ®Æc biÖt quan träng ®èi víi KiÓm s¸t viªn v× cã nh¹y c¶m KiÓm s¸t viªn míi nhanh chãng n¾m b¾t ®­îc t©m lÝ cña ®èi t­îng giao tiÕp tõ ®ã dÔ dµng tiÕp xóc, thiÕt lËp vµ duy tr× quan hÖ tin t­ëng víi nh÷ng ®èi t­îng nµy. §ång thêi khi n¾m b¾t ®­îc tr¹ng th¸i c¶m xóc cña ng­êi nghe, hiÓu ®­îc hä muèn g×, nghÜ g×, KiÓm s¸t viªn sÏ thuËn lîi h¬n trong viÖc chñ ®éng, ®iÒu khiÓn cuéc giao tiÕp. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ kü n¨ng nµy cßn nhiÒu h¹n chÕ. 3.1.3. C¸c kü n¨ng giao tiÕp cña KiÓm s¸t viªn biÓu hiÖn ë møc ®é thÊp ChØ cã duy nhÊt 1 kü n¨ng tù chñ c¶m xóc vµ hµnh vi (KN4) thuéc nhãm nµy. §©y lµ kü n¨ng cã ®iÓm trung b×nh thÊp nhÊt so víi ®iÓm trung b×nh cña 9 kü n¨ng (®iÓm trung b×nh cña nã lµ 7,87 ®iÓm ch­a ®¹t ®­îc møc trung b×nh ( < 8)). §iÒu nµy cã thÓ lÝ gi¶i ®­îc v× sè l­îng kh¸ch thÓ chóng t«i nghiªn cøu cã tíi 20 KiÓm s¸t viªn chiÕm 43,5% cã th©m niªn c«ng t¸c kiÓm s¸t tõ 5–10 n¨m. §©y lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn tuæi cßn trÎ, kinh nghiÖm ch­a nhiÒu nªn kh¶ n¨ng tù chñ b¶n th©n cßn h¹n chÕ. Sau ®©y chóng t«i ®i vµo ph©n tÝch cô thÓ kü n¨ng nµy. + Nhãm KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè thÊp lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè £ 6 ®iÓm, bao gåm 13 KiÓm s¸t viªn chiÕm 28,3%. §©y lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn kh«ng dÔ dµng kiÒm chÕ b¶n th©n, khã gi÷ b×nh tÜnh trong khi tranh luËn hoÆc khi ng­êi tiÕp xóc cã ®Þnh kiÕn, chôp mò… víi m×nh, hä dÔ næi giËn khi ng­êi kh¸c lµm tr¸i ý, nh­ng còng dÔ tá ra vui vÎ khi nh÷ng ng­êi ®ã lµm võa ý m×nh. C¶m xóc cña hä th­êng ®­îc béc lé qua hµnh vi cö chØ. VÝ dô: Khi tøc giËn hä cã thÓ ®Ëp bµn, qu¸t m¾ng, sö dông ng«n ng÷ thiÕu c©n nh¾c; khi vui vÎ mØm c­êi, gËt ®Çu tá ra ®ång ý. Tøc lµ ng­êi tiÕp xóc víi hä lu«n hiÓu ®­îc hä ®ang trong tr¹ng th¸i nh­ thÕ nµo tõ ®ã t×m c¸ch thøc phï hîp ®Ó ®èi phã. + Nhãm KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè cao lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè ³ 10 ®iÓm, bao gåm 9 KiÓm s¸t viªn chiÕm 19,5%. §©y lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn cã kh¶ n¨ng gi÷ ®­îc b×nh tÜnh trong mäi t×nh huèng. Víi nh÷ng ng­êi nµy khã ai lµm cho hä tá ra giËn d÷ hay vui vÎ. Hä biÕt c¸ch giÊu ®i c¶m xóc cña m×nh. T¹i phiªn toµ, hä lu«n ®iÒu khiÓn ®­îc hµnh vi, cö chØ, lêi nãi cña b¶n th©n… gi÷ cho hµnh vi, lêi nãi cña m×nh ®­îc chuÈn mùc. Víi nh÷ng KiÓm s¸t viªn nµy dï cã bÞ khÝch b¸c, chôp mò, ®Þnh kiÕn… hä vÉn lu«n gi÷ ®­îc tr¹ng th¸i c©n b»ng c¶m xóc. + Nhãm KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè trung b×nh lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm sè gÇn víi ®iÓm trung b×nh cña mÉu ®iÒu tra, sù kh¸c biÖt ®iÓm sè cña nhãm nµy so víi ®iÓm trung b×nh n»m trong kho¶ng ± 1®é lÖch chuÈn (tõ 7 ®Õn 9 ®iÓm), bao gåm 24 KiÓm s¸t viªn chiÕm 52,1%. Nh÷ng KiÓm s¸t viªn thuéc nhãm nµy kh«ng cã sù thiÕu hôt ®¸ng kÓ, còng kh«ng cã sù v­ît tréi ®¸ng kÓ vÒ kh¶ n¨ng nµy. MÆc dï ®©y lµ mét trong nh÷ng kü n¨ng giao tiÕp rÊt quan träng ®èi víi KiÓm s¸t viªn, nh­ng qua kÕt qu¶ kh¶o s¸t vµ quan s¸t thùc tiÔn chóng t«i thÊy cßn tån t¹i rÊt nhiÒu h¹n chÕ: T¹i phiªn toµ c¸c bÞ c¸o th­êng cã t©m lý khai b¸o quanh co, hay chèi téi. Khi gÆp nh÷ng t×nh h­èng nµy do tÝnh tù chñ c¶m xóc kÐm nªn KiÓm s¸t viªn ®· cã nh÷ng lêi lÏ hoÆc hµnh vi kh«ng ®Ñp m¾t t¹i phiªn toµ nh­ qu¸t m¾ng Çm Ü, ®Ëp bµn, v­¬n tay chØ trá…g©y ph¶n c¶m cho nh÷ng ng­êi cã mÆt t¹i phiªn toµ, lµm mÊt tÝnh uy nghiªm cña mét phiªn xÐt xö. §ång thêi, tÝnh gi¸o dôc cña phiªn toµ còng bÞ gi¶m sót. HoÆc trong khi nghiªn cøu hå s¬ vô ¸n, vµ nh©n th©n cña bÞ c¸o, KiÓm s¸t viªn dù kiÕn tr­íc nh÷ng t×nh huèng sÏ x¶y ra vµ c©u tr¶ lêi, mong muèn qu¸ tr×nh xÐt hái ,tranh luËn sÏ theo ®Þnh h­íng cña m×nh. Nh­ng t¹i phiªn xÐt xö, t×nh thÕ bÞ ®¶o ng­îc, nÕu kh«ng b×nh tÜnh KiÓm s¸t viªn sÏ kh«ng th¸o gì ®­îc nh÷ng t×nh huèng bÊt ngê ®ã ®Ó ®¹t ®­îc môc ®Ých giao tiÕp. §Æc biÖt, cã tr­êng hîp gi÷a KiÓm s¸t viªn vµ luËt s­ cã m©u thuÉn tõ tr­íc nªn cuéc tranh luËn t¹i phiªn toµ ®· bÞ biÕn thµnh cuéc c«ng kÝch cña c¸ nh©n. Lóc nµy, KiÓm s¸t viªn kh«ng cßn ®ñ tØnh t¸o nh×n vµo sù thËt cña vô ¸n n÷a mµ sÏ ®­a ra nh÷ng lËp luËn buéc téi mang tÝnh chñ quan, duy ý chÝ do vËy g©y hËu qu¶ xÊu lµ ®iÒu khã tr¸nh khái. 3.2. So s¸nh sù kh¸c biÖt vÒ c¸c kü n¨ng giao tiÕp vµ nhãm kü n¨ng giao tiÕp gi÷a nam vµ n÷ KiÓm s¸t viªn KÕt qu¶ so s¸nh sù kh¸c biÖt vÒ c¸c kü n¨ng giao tiÕp vµ nhãm kü n¨ng giao tiÕp gi÷a nam vµ n÷ KiÓm s¸t viªn ®­îc tr×nh bµy ë b¶ng 3.3 vµ b¶ng 3.4 d­íi ®©y: B¶ng 3.3: So s¸nh sù kh¸c biÖt vÒ c¸c kü n¨ng giao tiÕp gi÷a nam vµ n÷ KiÓm s¸t viªn. STT C¸c kü n¨ng C¸c kh¸ch thÓ ®iÒu tra Sè l­îng kh¸c thÓ ®iÒu tra §iÓm trung b×nh §éc lÖch chuÈn Møc ®é cã ý nghÜa 1 Kü n¨ng 1 Nam 29 8.59 2.08 0,58 N÷ 17 7.65 1.97 2 Kü n¨ng 2 Nam 29 8.45 1.70 0,16 N÷ 17 8.82 2.48 3 Kü n¨ng 3 Nam 29 8.72 1.65 0,04 N÷ 17 8.41 2.72 4 Kü n¨ng 4 Nam 29 7.72 2.10 0,51 N÷ 17 8.12 1.93 5 Kü n¨ng 5 Nam 29 10.38 1.88 0,14 N÷ 17 10.00 1.46 6 Kü n¨ng 6 Nam 29 10.38 2.09 0,07 N÷ 17 10.00 1.58 7 Kü n¨ng 7 Nam 29 8.66 1.40 0,02 N÷ 17 9.06 2.25 8 Kü n¨ng 8 Nam 29 8.24 1.85 0,28 N÷ 17 9.12 2.23 9 Kü n¨ng 9 Nam 29 9.10 1.68 0,01 N÷ 17 8.47 2.70 10 Kü n¨ng 10 Nam 29 9.72 1.69 0,54 N÷ 17 9.06 2.01 Theo kÕt qu¶ cña b¶ng 3.3 cho thÊy gi÷a nam KiÓm s¸t viªn vµ n÷ KiÓm s¸t viªn cã 3 kü n¨ng giao tiÕp cã sù kh¸c biÕt cã ý nghÜa. §ã lµ: - Kü n¨ng nghe ®èi t­îng giao tiÕp (KN3). - Kü n¨ng linh ho¹t, mÒm dÎo giao tiÕp (KN7). - Kü n¨ng chñ ®éng, ®iÒu khiÓn ®­îc qu¸ tr×nh giao tiÕp (KN9). +Trong ®ã chØ cã kü n¨ng linh ho¹t, mÒm dÎo giao tiÕp (KN7) cña n÷ KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm trung b×nh cao h¬n ®iÓm trung b×nh cña nam KiÓm s¸t viªn: §TBN÷ KSV = 9,06 > §TBNam KSV = 8,66 Hai kü n¨ng giao tiÕp cßn l¹i, ®iÓm trung b×nh cña n÷ kiÓm s¸t viªn thÊp h¬n ®iÓm trung b×nh cña nam kiÓm s¸t viªn, ®ã lµ kü n¨ng nghe ®èi t­îng giao tiÕp (KN3) vµ chñ ®éng ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh giao tiÕp (KN9): Kü n¨ng nghe ®èi t­îng giao tiÕp (KN3): §TBN÷ KSV = 8,4 < §TBNam KSV = 8,7 Kü n¨ng chñ ®éng ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh giao tiÕp (KN9) §TBN÷ KSV = 8,47 > §TBNam KSV = 9,1 B¶ng 3.4: So s¸nh sù kh¸c biÖt vÒ nhãm kü n¨ng giao tiÕp gi÷a nam vµ n÷ KiÓm s¸t viªn STT C¸c kü n¨ng C¸c kh¸ch thÓ ®iÒu tra Sè l­îng kh¸c thÓ ®iÒu tra §iÓm trung b×nh §éc lÖch chuÈn Møc ®é ý nghÜa 1 Nhãm A Nam 29 27,72 3,91 0,47 N÷ 17 27,59 4,53 2 Nhãm B Nam 29 18,45 2,67 0,11 N÷ 17 17,53 4,05 3 Nhãm C Nam 29 33,41 5,02 0,40 N÷ 17 33,65 6,39 4 Nhãm D Nam 29 10,38 2,09 0,07 N÷ 17 10,00 1,58 Theo kÕt qu¶ cña b¶ng 3.4 cho thÊy, sù kh¸c biÖt vÒ nhãm kü n¨ng giao tiÕp gi÷a nam KiÓm s¸t viªn vµ n÷ KiÓm s¸t viªn kh«ng cã ý nghÜa. 3.3. So s¸nh sù kh¸c biÖt vÒ c¸c kü n¨ng giao tiÕp vµ nhãm kü n¨ng giao tiÕp gi÷a c¸c kiÓm s¸t viªn cã th©m c«ng t¸c kh¸c nhau. KÕt qu¶ so s¸nh sù kh¸c biÖt vÒ c¸c kü n¨ng giao tiÕp vµ nhãm kü n¨ng giao tiÕp gi÷a c¸c KiÓm s¸t viªn cã th©m niªn c«ng t¸c kiÓm s¸t kh¸c nhau ®­îc tr×nh bµy ë b¶ng 3.5 vµ b¶ng 3.6 d­íi ®©y: B¶ng 3.5: So s¸nh sù kh¸c biÖt vÒ c¸c kü n¨ng giao tiÕp gi÷a c¸c KiÓm s¸t viªn cã th©m niªn c«ng t¸c kiÓm s¸t kh¸c nhau C¸c kü n¨ng Th©m niªn c«ng t¸c kiÓm s¸t §iÓm trung b×nh khac nhau Møc ®é kh¸c biÖt cã ý nghÜa KN1 5 – 10 n¨m 11 - 20 n¨m Trªn 20 n¨m .15 -1.14 1.000 .210 11-20 n¨m 5 – 10 n¨m Trªn 20 n¨m -.15 -1.29 1.000 1.000 Trªn 20 n¨m 5 – 10 n¨m 11 - 20 n¨m 1.14 1.29 .210 1.000 KN2 5 – 10 n¨m 11 - 20 n¨m Trªn 20 n¨m 5.0 -1.03 1.000 .276 11-20 n¨m 5 – 10 n¨m Trªn 20 n¨m -5.0 -1.08 1.000 1.000 Trªn 20 n¨m 5 – 10 n¨m 11 - 20 n¨m 1.03 1.08 .276 1.000 KN3 5 – 10 n¨m 11 - 20 n¨m Trªn 20 n¨m -5.0 -.34 1.000 1.000 11-20 n¨m 5 – 10 n¨m Trªn 20 n¨m 5.0 -.29 1.000 1.000 Trªn 20 n¨m 5 – 10 n¨m 11-20 n¨m .34 .29 1.000 1.000 KN4 5 – 10 n¨m 11-20 n¨m Trªn 20 n¨m -2.8 -9.1 .194 1.000 11-20 n¨m 5 – 10 n¨m Trªn 20 n¨m 2.8 2.7 .194 .215 Trªn 20 n¨m 5 – 10 n¨m 11-20 n¨m 9.16 -2.7 1.000 .215 KN5 5 – 10 n¨m 11 - 20 n¨m Trªn 20 n¨m -1.45 -1.2 .730 .063 11-20 n¨m 5 – 10 n¨m Trªn 20 n¨m 1.45 .25 .730 1.000 Trªn 20 n¨m 5 – 10 n¨m 11 - 20 n¨m 1.2 -.25 .063 1.000 KN6 5 – 10 n¨m 11 - 20 n¨m Trªn 20 n¨m -1.0 -1.33 1.000 .062 11-20 n¨m 5 – 10 n¨m Trªn 20 n¨m 1.0 -.33 1.000 1.000 Trªn 20 n¨m 5 – 10 n¨m 11 - 20 n¨m 1.33 .33 .062 1.000 KN7 5 – 10 n¨m 11 - 20 n¨m Trªn 20 n¨m -.30 .78 1.000 .430 11-20 n¨m 5 – 10 n¨m Trªn 20 n¨m .30 1.08 1.000 1.000 Trªn 20 n¨m 5 – 10 n¨m 11 - 20 n¨m -.78 -1.08 .430 1.000 KN8 5 – 10 n¨m 11 - 20 n¨m Trªn 20 n¨m -1.10 -1.18 1.000 .163 11-20 n¨m 5 – 10 n¨m Trªn 20 n¨m 1.10 -8.33 1.000 1.000 Trªn 20 n¨m 5 – 10 n¨m 11 - 20 n¨m 1.18 8.33 .163 1.000 KN9 5 – 10 n¨m 11 - 20 n¨m Trªn 20 n¨m -.40 -2.40* 1.000 .000 11-20 n¨m 5 – 10 n¨m Trªn 20 n¨m .40 -2.0 1.000 .396 Trªn 20 n¨m 5 – 10 n¨m 11 - 20 n¨m 2.40* 2.0 .000 .396 KN10 5 – 10 n¨m 11 - 20 n¨m Trªn 20 n¨m -1.10 -1.01 1.000 ..202 11-20 n¨m 5 – 10 n¨m Trªn 20 n¨m 1.10 8.33 1.000 1.000 Trªn 20 n¨m 5 – 10 n¨m 11 - 20 n¨m 1.01 -8.33 .202 1.000 B¶ng 3.6: So s¸nh sù kh¸c biÖt vÒ nhãm kü n¨ng giao tiÕp gi÷a c¸c KiÓm s¸t viªn cã th©m niªn kh¸c nhau C¸c nhãm kü n¨ng Th©m niªn c«ng t¸c kiÓm s¸t §iÓm trung b×nh khac nhau Møc ®é kh¸c biÖt cã ý nghÜa Nhãm A 5 – 10 n¨m 11 - 20 n¨m Trªn 20 n¨m -2.95 -4.78 .758 .000 11- 20 n¨m 5 – 10 n¨m Trªn 20 n¨m 2.95 -1.83 .758 1.000 Trªn 20 n¨m 5 – 10 n¨m 11 - 20 n¨m 4.78* 1.83 .000 1.000 Nhãm B 5 – 10 n¨m 11 - 20 n¨m Trªn 20 n¨m -1.15 -1.35 1.000 .518 11-20 n¨m 5 – 10 n¨m Trªn 20 n¨m 1.15 -.208 1.000 1.000 Trªn 20 n¨m 5 – 10 n¨m 11 - 20 n¨m 1.35 .208 .518 1.000 Nhãm C 5 – 10 n¨m 11 - 20 n¨m Trªn 20 n¨m -2.90 -1.48 1.000 1.000 11- 20 n¨m 5 – 10 n¨m Trªn 20 n¨m 2.90 1.41 1.000 1.000 Trªn 20 n¨m 5 – 10 n¨m 11-20 n¨m 1.48 -1.41 1.000 1.000 Nhãm D 5 – 10 n¨m 11 - 20 n¨m Trªn 20 n¨m -1.00 -1.33 1.000 .062 11 - 20 n¨m 5 – 10 n¨m Trªn 20 n¨m 1.00 -.33 1.000 1.000 Trªn 20 n¨m 5 – 10 n¨m 11-20 n¨m 1.33 .33 .062 1.000 Theo kÕt qu¶ cña b¶ng 3.5 vµ b¶ng 3.6 cho thÊy: - Sù kh¸c biÖt vÒ c¸c kü n¨ng giao tiÕp vµ nhãm kü n¨ng giao tiÕp gi÷a c¸c KiÓm s¸t viªn cã th©m niªn c«ng t¸c kiÓm s¸t tõ 5 – 10 n¨m vµ c¸c KiÓm s¸t viªn cã th©m niªn c«ng t¸c kiÓm s¸t tõ 11 – 20 n¨m lµ kh«ng cã ý nghÜa. - Sù kh¸c biÖt vÒ c¸c kü n¨ng giao tiÕp vµ nhãm kü n¨ng giao tiÕp gi÷a c¸c KiÓm s¸t viªn cã th©m niªn c«ng t¸c kiÓm s¸t tõ 11 n¨m – 20 n¨m vµ c¸c KiÓm s¸t viªn cã th©m niªn c«ng t¸c kiÓm s¸t tõ 20 n¨m trë lªn còng kh«ng cã ý nghÜa. - So s¸nh gi÷a c¸c KiÓm s¸t viªn cã th©m niªn c«ng t¸c kiÓm s¸t tõ 5 n¨m – 10 n¨m vµ c¸c KiÓm s¸t viªn cã th©m niªn c«ng t¸c kiÓm s¸t tõ 20 n¨m trë lªn chóng t«i thÊy, kü n¨ng chñ ®éng ®iÒu khiÓn ®­îc qu¸ tr×nh giao tiÕp (KN9) vµ nh÷ng n¨ng lùc ®ãng vai trß tÝch cùc, chñ ®éng trong giao tiÕp (nhãm A) cã sù kh¸c biÖt cã ý nghÜa. §iÓm trung b×nh cña kü n¨ng 9 vµ nhãm A ë c¸c KiÓm s¸t cã th©m niªn c«ng t¸c kiÓm s¸t tõ 20 n¨m trë lªn ®Òu cao h¬n ®iÓm trung b×nh ë c¸c KiÓm s¸t viªn cã th©m niªn c«ng t¸c kiÓm s¸t tõ 5 n¨m – 10 n¨m. §ã lµ: + Kü n¨ng chñ ®éng ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh giao tiÕp (KN9): §TBKSV cã th©m niªn CTKS tõ 20 n¨m trë lªn = 10 > §TBKSV cã th©m niªn CTKS tõ 5-10n¨m =7,6 + Nh÷ng n¨ng lùc ®ãng vai trß tÝch cùc, chñ ®éng trong giao tiÕp (NhãmA): §TBKSV cã th©m niªn CTKS tõ 20 n¨m trë lªn = 29,83 > §TBKSV cã th©m niªn CTKS tõ 5-10n¨m =25,05 Chóng t«i ®i s©u vµo lÝ gi¶i vÒ sù kh¸c biÖt cã nghÜa nµy nh­ sau: Nhãm KiÓm s¸t viªn cã thêi gian c«ng t¸c tõ 21 n¨m trë lªn so víi nhãm KiÓm s¸t viªn cã thêi gian c«ng t¸c tõ 5 – 10 n¨m, cã sù kh¸c biÖt rÊt lín vÒ nhiÒu mÆt. Bëi v×, tr­íc hÕt hä lµ nh÷ng ng­êi cã nhiÒu kinh nghiÖm trong c«ng t¸c kiÓm s¸t v× vËy hä ®· qu¸ quen thuéc víi c«ng viÖc thùc hµnh quyÒn c«ng tè vµ gi¸m s¸t viÖc xÐt xö t¹i phiªn toµ, hä biÕt c¸ch s¾p xÕp c«ng viÖc sao cho phï hîp víi quü thêi gian nh­ng l¹i ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt. Tuy ph¶i nghiªn cøu cïng mét lóc nhiÒu vô ¸n kh¸c nhau, tham dù c¸c phiªn toµ kh¸c nhau trong thêi gian ng¾n nh­ng nh÷ng KiÓm s¸t viªn nµy vÉn cã thÓ chñ ®éng trong c«ng viÖc cña m×nh. H¬n n÷a, hä còng ®­îc tiÕp xóc víi nhiÒu vô ¸n kh¸c nhau tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p, tiÕp xóc víi nhiÒu bÞ c¸o kh¸c nhau (kh¸c vÒ tr×nh ®é, tuæi t¸c, vÒ th¸i ®é víi hµnh vi m×nh ®· thùc hiÖn) nªn hä cã nhiÒu kinh nghiÖm trong viÖc thuyÕt phôc ng­êi kh¸c vµ trë nªn dÔ dµng trong viÖc kiÒm chÕ vµ ®iÒu khiÓn ng­êi kh¸c. Trong khi ®ã, nh÷ng KiÓm s¸t viªn cã th©m niªn c«ng t¸c kiÓm s¸t Ýt n¨m h¬n ch­a ®­îc thùc hµnh nhiÒu vÒ kü n¨ng nµy nªn cßn cã nh÷ng h¹n chÕ, sai sãt nhÊt ®Þnh. Bªn c¹nh ®ã, nh÷ng KiÓm s¸t viªn cã th©m niªn c«ng t¸c tõ 21 n¨m trë lªn th­êng lµ nh÷ng ng­êi ®· nhiÒu tuæi. Hä lµ nh÷ng ng­êi suy nghÜ chÝn ch¾n, phong th¸i ®iÒm ®¹m, kiÕn thøc x· héi phong phó, tr×nh ®é chuyªn m«n v÷ng ch¾c do ®ã hä lu«n chñ ®éng ®iÒu khiÓn ®­îc qu¸ tr×nh giao tiÕp. §ång thêi do chñ ®éng trong giao tiÕp nªn nh÷ng KiÓm s¸t viªn nµy còng biÕt c¸ch l«i kÐo sù ñng hé cña mäi ng­êi theo quan ®iÓm cña m×nh. Nh­ vËy, KiÓm s¸t viªn cã th©m niªn c«ng t¸c cµng cao th× kü n¨ng ®ãng vai trß tÝch cùc, chñ ®éng trong giao tiÕp, ®Æc biÖt lµ kü n¨ng thuyÕt phôc ®èi t­îng giao tiÕp cµng hoµn thiÖn. 3.4. Mèi t­¬ng quan gi÷a c¸c kü n¨ng giao tiÕp vµ c¸c nhãm kü n¨ng gi¸o tiÕp cña kiÓm s¸t viªn 3.4.1. Mèi t­¬ng quan gi÷a c¸c kü n¨ng giao tiÕp cña KiÓm s¸t viªn ë phÇn trªn chóng ta ®· ph©n tÝch 10 kü n¨ng giao tiÕp cña KiÓm s¸t viªn. C¸c kü n¨ng nµy cã mèi quan hÖ víi nhau nh­ thÕ nµo? chóng cïng tån t¹i ®ång thêi hay kh«ng ®ång thêi, cïng biÕn thiªn hay kh«ng cïng biÕn thiªn. HÖ sè t­¬ng quan nhÞ biÕn Pearson gi÷a 10 kü n¨ng giao tiÕp ®­îc biÓu thÞ ë s¬ ®å 3.1 S¬ ®å 3.1: Mèi t­¬ng quan gi÷a c¸c kü n¨ng giao tiÕp cña KiÓm s¸t viªn .363* KN9 KN2 KN5 .306* .426** .426** .517** .362* .476** .469** KN6 KN10 KN1 KN4 .370* .388** .358* .294* KN8 KN7 KN3 Ghi chó: r* khi p <0,05 vµ r** khi p < 0,01 KÕt qu¶ s¬ ®å 3.1 cho thÊy 9 kü n¨ng giao tiÕp (trõ kü n¨ng 8) cã nhiÒu mèi t­¬ng quan cã ý nghÜa vÒ mÆt thèng kª, nh­ng c¸c mèi quan hÖ nµy còng chØ tËp trung ë mét sè kü n¨ng giao tiÕp mµ th«i. TÊt c¶ c¸c hÖ t­¬ng quan ®Òu > 0 cho biÕt chiÒu cña c¸c mèi t­¬ng quan nµy lµ quan hÖ tû lÖ thuËn, nghÜa lµ khi ®iÓm ë kü n¨ng nµy cao th× cã thÓ nhËn thÊy ®iÓm ë kü n¨ng kia còng cao vµ ng­îc l¹i, khi ®iÓm cña kü n¨ng nµy thÊp th× ®iÓm cña kü n¨ng kh¸c còng thÊp. Trong c¸c kü n¨ng, næi bËt h¬n c¶ lµ t­¬ng quan tû lÖ thuËn gi÷a kü n¨ng sù nh¹y c¶m trong giao tiÕp (KN10) víi kü n¨ng thiÕt lËp tiÕp xóc, thiÕt lËp quan hÖ giao tiÕp (KN1), víi r = 0,476, p < 0,01, víi kü n¨ng biÕt c©n b»ng nhu cÇu c¸ nh©n khi giao tiÕp (KN2), víi r = 0,426, p <0,01, víi kü n¨ng nghe ®èi t­îng giao tiÕp (KN3), víi r = 0,370, p <0,05, víi kü n¨ng diÔn ®¹t cô thÓ, dÔ hiÓu (KN6), víi r = 0,362, p <0,05, víi kü n¨ng linh ho¹t, mÒm dÎo trong giao tiÕp (KN7), víi r = 0,358, p <0,05, víi kü n¨ng chñ ®éng ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh giao tiÕp (KN9), víi r = 0,306, p <0,05. §iÒu nµy cã nghÜa lµ nh÷ng KiÓm s¸t viªn cã tÝnh nh¹y c¶m cao trong giao tiÕp th× th­êng linh ho¹t, mÒm dÎo, biÕt c©n b»ng nhu cÇu giao tiÕp cña m×nh víi nhu cÇu giao tiÕp cña ®èi t­îng vµ lu«n chÞu khã l¾ng nghe, thÊu hiÓu ®èi t­îng giao tiÕp víi m×nh nªn hä cã thÓ n¾m b¾t ®­îc t©m lý cña ®èi t­îng, trªn c¬ së ®ã lùa chän c¸ch xö sù cho phï hîp víi c¸c t×nh huèng giao tiÕp. Kü n¨ng tù chñ c¶m xóc vµ hµnh vi (KN4) cã t­¬ng quan tû lÖ thuËn víi kü n¨ng tiÕp xóc, thiÕt lËp quan hÖ giao tiÕp (KN1), víi r = 0,469, p <0,01, víi kü n¨ng linh ho¹t, mÒm dÎo trong giao tiÕp (KN7), víi r = 0,370, p <0,05, víi kü n¨ng nghe ®èi t­îng giao tiÕp (KN3), víi r = 0,294, p <0,05. Nh­ vËy, nh÷ng KiÓm s¸t viªn cã kh¶ n¨ng tù chñ cao vÒ c¶m xóc vµ hµnh vi cña m×nh th× th­êng rÊt dÔ dµng thiÕt lËp quan hÖ giao tiÕp víi mäi ®èi t­îng, còng nh­ rÊt linh ho¹t, mÒm dÎo trong giao tiÕp. §Æc biÖt cã hai mèi t­¬ng quan cã hÖ sè t­¬ng quan rÊt lín, ®ã lµ: Mèi t­¬ng quan gi÷a kü n¨ng thiÕt lËp tiÕp xóc, thiÕt lËp quan hÖ (KN1) víi kü n¨ng biÕt c©n b»ng nhu cÇu c¸ nh©n khi giao tiÕp (KN2), víi r = 0,517, p <0,01; Mèi t­¬ng quan gi÷a kü n¨ng kiÒm chÕ vµ kiÓm tra ®èi t­îng giao tiÕp (KN5) víi kü n¨ng diÕn ®¹t cô thÓ, dÔ hiÓu (KN6), víi r = 0,426, p <0,01. Ngoµi ra, cßn cã mèi t­¬ng quan cã ý nghÜa gi÷a kü n¨ng kiÒm chÕ vµ kiÓm tra ®èi t­îng giao tiÕp (KN5) v¬i kü n¨ng chñ ®éng ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh giao tiÕp (KN9), víi r = 0,363, p <0,05. Cã nghÜa lµ, nh÷ng KiÓm s¸t viªn cã kh¶ n¨ng kiÒm chÕ vµ kiÓm tra ®èi t­îng giao tiÕp th× hä lu«n lµ nh÷ng ng­êi chñ ®éng ®iÒu khiÓn trong giao tiÕp. 3.4.2. Mèi t­¬ng quan gi÷a c¸c nhãm kü n¨ng giao tiÕp cña KiÓm s¸t viªn Mèi t­¬ng quan gi÷a c¸c nhãm kü n¨ng giao tiÕp cña KiÓm s¸t viªn ®­îc tr×nh bµy ë b¶ng 3.7 d­íi ®©y. C¸c nhãm Nhãm A Nhãm B Nhãm C Nhãm D Nhãm A 1.000 0,288 0,301* 0.399* Nhãm B 0,288 1.000 0,563* 0,341* Nhãm C 0,301* 0,563* 1.000 0,96 Nhãm D 0.399* 0,341* 0,96 1.000 Ghi chó: r* khi p <0,05 vµ r** khi p < 0,01 Qua b¶ng 3.7 cho thÊy kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c nhãm kü n¨ng giao tiÕp ®Òu cã mèi t­¬ng quan víi nhau, ®ång thêi ®é m¹nh cña c¸c mèi t­¬ng quan nµy còng kh«ng ®ång nhÊt gi÷a c¸c nhãm kü n¨ng. Cô thÓ lµ: - Nh÷ng n¨ng lùc ®ãng vai trß tÝch cùc, chñ ®éng trong giao tiÕp (nhãm A) cã mèi t­¬ng quan víi nh÷ng n¨ng lùc ®iÒu chØnh sù phï hîp, c©n b»ng trong giao tiÕp (nhãm C), víi r = 0,301, p <0,05, víi n¨ng lùc diÔn ®¹t cô thÓ, dÔ hiÓu (nhãm D), víi r = 0,399, p <0,05. - Nh÷ng n¨ng lùc thÓ hiÖn sù thô ®éng trong giao tiÕp (nhãm B) cã mèi t­¬ng quan víi nh÷ng n¨ng lùc ®iÒu chØnh sù phï hîp, c©n b»ng trong giao tiÕp (nhãm C), víi r = 563, p <0,01, víi n¨ng lùc diÔn ®¹t cô thÓ, dÔ hiÓu (nhãm D), víi r = 0,341, p <0,05. - Nh÷ng n¨ng lùc ®ãng vai trß tÝch cùc, chñ ®éng trong giao tiÕp (nhãm A) kh«ng cã mèi t­¬ng quan víi n¨ng lùc thÓ hiÖn sù thô ®éng trong giao tiÕp (nhãm B). Ngoµi ra, nh÷ng n¨ng lùc ®iÒu chØnh sù phï hîp, c©n b»ng trong giao tiÕp (nhãm C) còng kh«ng cã mèi t­¬ng quan víi n¨ng lùc diÔn ®¹t cô thÓ, dÔ hiÓu (nhãm D). KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ 1. kÕt luËn Tõ kÕt qu¶ nghiªn cøu lý luËn vµ thùc tiÔn, chóng t«i rót ra mét sè kÕt luËn sau ®©y: - Kü n¨ng giao tiÕp cña kiÓm s¸t viªn lµ hÖ thèng nh÷ng thao t¸c, cö chØ, ®iÖu bé, hµnh vi (kÓ c¶ hµnh vi ng«n ng÷) phèi hîp hµi hoµ hîp lÝ cña kiÓm s¸t viªn, nh»m ®¶m b¶o cho sù tiÕp xóc víi nh÷ng ng­êi tiÕn hµnh tè tông kh¸c vµ nh÷ng ng­êi tham gia tè tông ®Ó ®¹t ®­îc môc ®Ých ®Ò ra. - Ho¹t ®éng nghÒ nghiÖp cña kiÓm s¸t viªn cã nh÷ng ®Æc thï kh¸c víi ho¹t ®éng nghÒ nghiÖp cña nh÷ng ngµnh nghÒ kh¸c ë nh÷ng ®iÓm sau: Lµ lao ®éng trÝ n·o, ®Çy khã kh¨n, phøc t¹p ®Æt d­íi sù gi¸m s¸t nghiªm ngÆt cña x· héi, cña c«ng d©n; Lµ ho¹t ®éng mang tÝnh quyÒn lùc nhµ n­íc; Ho¹t ®éng cña KiÓm s¸t viªn t¹i phiªn toµ ph¶i tu©n theo mét tr×nh tù ph¸p lÝ chÆt chÏ ®­îc quy ®Þnh trong ph¸p luËt tè tông - KÜ n¨ng giao tiÕp cña KiÓm s¸t viªn t¹i phiªn toµ h×nh sù, bao gåm ba nhãm kÜ n¨ng: KÜ n¨ng ®Þnh h­íng giao tiÕp (hiÓu râ ®èi t­îng ®Ó v¹ch kÕ ho¹ch giao tiÕp); KÜ n¨ng ®Þnh vÞ (®Æt m×nh vµo t©m lÝ, hoµn c¶nh cô thÓ cña ®èi t­îng giao tiÕp ®Ó t¹o ra sù ®ång c¶m); KÜ n¨ng ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh giao tiÕp (lu«n gi÷ ®­îc sù b×nh tÜnh, tù chñ, sö dông ng«n ng÷ vµ phi ng«n ng÷ ®Ó t¸c ®éng ®Õn ®èi t­îng giao tiÕp) - Ba nhãm kü n¨ng nµy sÏ ®­îc nghiªn cøu trªn c¬ së 10 kÜ n¨ng c¬ b¶n theo tr¾c nghiÖm giao tiÕp cña V.P.Zakharov ®ã lµ: Kü n¨ng tiÕp xóc, thiÕt lËp quan hÖ giao tiÕp; Kü n¨ng biÕt c©n b»ng nhu cÇu c¸ nh©n khi giao tiÕp; Kü n¨ng nghe ®èi t­îng giao tiÕp; Kü n¨ng tù chñ c¶m xóc vµ hµnh vi; Kü n¨ng kiÒm chÕ vµ kiÓm tra ®èi t­îng giao tiÕp; Kü n¨ng diÔn ®¹t cô thÓ, dÔ hiÓu; Kü n¨ng linh ho¹t mÒm dÎo; Kü n¨ng thuyÕt phôc ®èi t­îng giao tiÕp; Kü n¨ng chñ ®éng ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh giao tiÕp vµ sù nh¹y c¶m trong giao tiÕp - Nh×n chung kü n¨ng giao tiÕp cña KiÓm s¸t viªn t¹i phiªn toµ cßn yÕu kh«ng cã kü n¨ng nµo ®¹t ®iÓm lÝ t­ëng (16 ®iÓm). Trong 10 kü n¨ng giao tiÕp ®­îc nghiªn cøu cña KiÓm s¸t viªn cã hai kü n¨ng giao tiÕp biÓu hiÖn ë møc ®é cao lµ c¸c kü n¨ng: Kü n¨ng kiÒm chÕ, kiÓm tra ng­êi kh¸c (KN5) vµ kü n¨ng diÔn ®¹t dÔ hiÓu, cô thÓ (KN6); Kü n¨ng giao tiÕp biÓu hiÖn ë møc ®é thÊp nhÊt lµ kü n¨ng tù chñ c¶m xóc, hµnh vi (KN4); C¸c kü n¨ng cßn l¹i biÓu hiÖn ë møc ®é trung b×nh (KN1, KN8, KN2, KN3, KN4, KN5, KN6, KN7, KN9, KN10) - So s¸nh gi÷a nam KiÓm s¸t viªn vµ n÷ KiÓm s¸t viªn cã sù kh¸c biÖt cã ý nghÜa ë c¸c kü n¨ng sau ®©y: Kü n¨ng nghe ®èi t­îng giao tiÕp (KN3); Kü n¨ng linh ho¹t, mÒm dÎo (KN7); Kü n¨ng chñ ®éng ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh giao tiÕp (KN10). Trong ®ã chØ cã kü n¨ng linh ho¹t, mÒm dÎo trong giao tiÕp cña n÷ KiÓm s¸t viªn cã ®iÓm trung b×nh cao h¬n nam KiÓm s¸t viªn - So s¸nh gi÷a nh÷ng KiÓm s¸t viªn cã th©m niªn c«ng t¸c kh¸c nhau chóng t«i thÊy: ChØ cã sù kh¸c biÖt cã ý nghÜa gi÷a nh÷ng KiÓm s¸t viªn cã th©m niªn c«ng t¸c tõ 5-10 n¨m víi nh÷ng kiÓm s¸t viªn cã th©m niªn c«ng t¸c tõ trªn 20 n¨m trë lªn vÒ nhãm nh÷ng kü n¨ng ®ãng vai trß tÝch cùc, chñ ®éng trong giao tiÕp (Nhãm A) vµ kü n¨ng chñ ®éng ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh giao tiÕp (KN9). Trong ®ã, kiÓm s¸t viªn cã th©m niªn c«ng t¸c tõ trªn 20 n¨m trë lªn cã ®iÓm trung b×nh cao h¬n nh÷ng KiÓm s¸t viªn cã th©m niªn c«ng t¸c tõ 5 – 10 n¨m - Theo kÕt qu¶ nghiªn cøu, trong 10 kü n¨ng giao tiÕp cã 9 kü n¨ng cã mèi t­¬ng quan chÆt chÏ víi nhau (trõ KN8). Trong ®ã cã kü n¨ng sù nh¹y c¶m trong giao tiÕp (KN10) cã mèi t­¬ng quan víi hÇu hÕt c¸c kü n¨ng cßn l¹i (KN1, KN2, KN3, KN6, KN7, KN9) 2. KiÕn nghÞ - §èi víi c«ng t¸c ®µo t¹o båi d­ìng KiÓm s¸t viªn, ngoµi nh÷ng kiÕn thøc chuyªn m«n nghiÖp vô, cÇn chó träng ®µo t¹o kü n¨ng giao tiÕp trong ho¹t ®éng nghÒ nghiÖp cña KiÓm s¸t viªn. Båi d­ìng cho KiÓm s¸t viªn ®Æc biÖt lµ kü n¨ng nh¹y c¶m, kü n¨ng ®äc vµ nghiªn cøu hå s¬ vô ¸n, kü n¨ng diÔn ®¹t l­u lo¸t, sö dông tõ ng÷ dÔ hiÓu, chÝnh x¸c, cã tÝnh thuyÕt phôc cao. §©y lµ nh÷ng kü n¨ng c¬ b¶n ®Ó KiÓm s¸t viªn tù hoµn thiÖn ba nhãm kü n¨ng: Kü n¨ng ®Þnh h­íng giao tiÕp, Kü n¨ng ®Þnh vÞ, Kü n¨ng ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh giao tiÕp. Muèn c«ng t¸c ®µo t¹o ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho häc viªn tËp gi¶i quyÕt bµi tËp t×nh huèng vµ diÔn ¸n (®Ó hä cã thÓ nhËp vai lµm KiÓm s¸t viªn, ThÈm ph¸n, Héi thÈm nh©n d©n hay ng­êi tham gia tè tông) víi sù hç trî cña gi¸o viªn t©m lÝ. - §èi víi c«ng t¸c bæ nhiÖm, t¸i bé nhiÖm KiÓm s¸t viªn chóng t«i ®Ò nghÞ bæ sung tiªu chuÈn vÒ kü n¨ng giao tiÕp cña KiÓm s¸t viªn. - §èi víi chÕ ®é ®·i ngé cña KiÓm s¸t viªn, Nhµ n­íc ph¶i quan t©m h¬n n÷a tíi viÖc ®·i ngé víi KiÓm s¸t viªn ®Ó hä ®ñ ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o cuéc sèng gia ®×nh, tr¸nh ®­îc nh÷ng c¸m dç vÒ vËt chÊt ®ång thêi toµn t©m toµn ý víi c«ng viÖc.  Môc lôc Trang Më ®Çu 1 Ch­¬ng 1:C¬ së lÝ luËn cña vÊn ®Ò nghiªn cøu 3 1.1. Mét sè kh¸i niÖm c¬ b¶n 3 1.1.1. Kh¸i niÖm kü n¨ng .....................3 1.1.2. Kh¸i niÖm giao tiÕp…………………… 4 1.1.3. Kh¸i niÖm kü n¨ng giao tiÕp 8 1.1.4. Kh¸i niÖm KiÓm s¸t viªn 9 1.1.5. Kh¸i niÖm kü n¨ng giao tiÕp cña KiÓm s¸t viªn 9 1.2. §Æc thï nghÒ nghiÖp cña kiÓm s¸t viªn 10 1.2.1. Lao ®éng cña kiÓm s¸t viªn lµ lao ®éng trÝ n·o, ®Çy khã kh¨n, phøc t¹p ®Æt d­íi sù gi¸m s¸t nghiªm ngÆt cña x· héi,cña c«ng d©n 10 1.2.2. Ho¹t ®éng cña kiÓm s¸t viªn lµ häat ®éng mang tÝnh quyÒn lùc nhµ n­íc 10 1.2.3. Ho¹t ®éng cña kiÓm s¸t viªn t¹i phiªn toµ ph¶i tu©n theo mét trËt tù ph¸p lÝ chÆt chÏ ®­îc quy ®Þnh trong ph¸p luËt tè tông 11 1.3. §Æc ®iÓm giao tiÕp cña KiÓm s¸t viªn t¹i phiªn toµ h×nh sù 12 1.4. Néi dung kü n¨ng giao tiÕp cña kiÓm s¸t viªn 13 1.4.1. Kü n¨ng ®Þnh h­íng giao tiÕp 13 1.4.2. Kü n¨ng ®Þnh vÞ khi giao tiÕp 15 1.4.3. Kü n¨ng ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh giao tiÕp 16 Ch­¬ng 2: Ph­¬ng ph¸p vµ tæ chøc nghiªn cøu 18 2.1. Kh¸ch thÓ nghiªn cøu 18 2.2. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu 19 2.2.1. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu v¨n b¶n, tµi liÖu 19 2.2.2. Ph­¬ng ph¸p tr¾c nghiÖm 19 2.2.3. Ph­¬ng ph¸p quan s¸t 21 2.2.4. Ph­¬ng ph¸p thèng kª to¸n häc 21 Ch­¬ng 3: KÕt qu¶ nghiªn cøu 23 3.1. Møc ®é biÓu hiÖn cña c¸c kü n¨ng giao tiÕp cña kiÓm s¸t viªn. 23 3.1.1. C¸c kü n¨ng giao tiÕp cña kiÓm s¸t viªn biÓu hiÖn ë møc ®é cao. 25 3.1.2. C¸c kü n¨ng giao tiÕp cña KiÓm s¸t viªn biÓu hiÖn ë møc trung b×nh 29 3.1.3. C¸c kü n¨ng giao tiÕp cña KiÓm s¸t viªn biÓu hiÖn ë møc ®é thÊp. 41 3.2. So s¸nh sù kh¸c biÖt vÒ c¸c kü n¨ng giao tiÕp vµ nhãm kü n¨ng giao tiÕp gi÷a nam vµ n÷ kiÓm s¸t viªn 42 3.3. So s¸nh sù kh¸c biÖt vÒ c¸c kü n¨ng giao tiÕp vµ nhãm kü n¨ng giao tiÕp gi÷a c¸c kiÓm s¸t viªn cã th©m niªn c«ng t¸c kh¸c nhau. 44 3.4. Mèi t­¬ng quan gi÷a c¸c kü n¨ng giao tiÕp vµ c¸c nhãm kü n¨ng giao tiÕp cña KiÓm s¸t viªn 49 3.4.1. Mèi t­¬ng quan gi÷a c¸c kü n¨ng giao tiÕp cña KiÓm s¸t viªn. 49 3.4.2. Mèi t­¬ng quan gi÷a c¸c nhãm kü n¨ng giao tiÕp cña KiÓm s¸t viªn. 51 KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ 53 Tµi liÖu tham kh¶o 56 Phô lôc