Đề tài Một số giải pháp hỗ trợ các Doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Việt Nam

i vµ ®Çu t­ më réng -ThiÕu mét c¬ chÕ ph¸p lý ®Ó thùc hiÖn khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc ®èi víi kinh tÕ trang tr¹i lµ nh÷ng DNN&V ë n«ng th«n vµ miÒn nói. -C¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc ch­a t¹o ra c¬ héi cho nh÷ng ng­êi nghÌo,yÕu thÕ tham gia ®Çu t­ mµ míi chØ quan t©m tíi c¸c chñ thÓ kinh doanh nh÷ng ngµnh nghÒ mµ Nhµ n­íc cÇn khuyÕn khÝch vµ ë c¸c ®Þa bµn cÇn khuyÕn khÝch. -Cßn thiÕu chiÕn l­îc khuyÕn khÝch ®Çu t­ ®èi víi DNN&V. Ngay c¶ c¸c dù ¸n nghiªn cøu vÒ DNN&V còng bÞ ph©n t¸n viÖc nghiªn cøu ®Ó t×m gi¶i ph¸p ®ång bé ch­a cã sù chØ huy thèng nhÊt, nªn cho ®Õn nay ch­a cã ®­îc mét chÝnh s¸ch cô thÓ ®èi v¬i DNN&V. -Mèi quan hÖ gi÷a chÝnh s¸ch ®èi víi DNN&V vµ c¸c chÝnh s¸ch xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, c¸c chÝnh s¸ch ®èi víi hîp t¸c x· cÇn cã mét sù lång ghÐp. -C¸c dù ¸n liªn quan ®Õn hç trî DNN&V ngoµi quèc doanh cÇn phèi hîp hµnh ®éng v× môc tiªu chung x©y dùng ®­îc luËt hç trî DNN&V ngoµi quèc doanh ®Ó thay thÕ LuËt KhuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc hiªn hµnh. PhÇn IV: LU¢T DOANH NGHIÖP- Cë Së PH¸P Lý MíI §èI VíI C¸C DOANH NGHIÖP NHá Vµ VõA NGOµI QUèC DOANH. Ng­êi kinh doanh cÇn nh÷ng h×nh thøc ph¸p lý phï hîp ®Ó ®Çu t­ vèn, tæ chøc kinh doanh, chia sÎ rñi ro vµ lîi nhuËn. Ph¸p luËt ViÖt Nam hiÖn hµnh t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi kinh doanh cã thÓ lùa chän nhiÒu m« h×nh tæ chøc kinh doanh kh¸c nhau tuú theo sè l­îng vèn, ngµnh nghÒ vµ môc ®Ých kinh doanh. ViÖc t×m hiÓu quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ c¸c m« h×nh nµy lµ rÊt cÇn thiÕt, v× nÕu kh«ng hiÓu biÕt ph¸p luËt mµ ®Çu t­ sai quy ®Þnh, cã thÓ sÏ bÞ Toµ ¸n ViÖt Nam coi lµ hµnh vi ph¹m ph¸p. I-Thùc Tr¹ng Ph¸p LuËt HiÖn Hµnh §èi Víi Doanh NghiÖp Nhá Vµ Võa Ngoµi Quèc Doanh D­íi gi¸c ®é cña mét nhµ ®Çu t­, theo ph¸p luËt hiÖn hµnh, ng­êi kinh doanh cã thÓ ®Çu t­ vèn theo c¸c h×nh thøc d­íi ®©y: -Kinh doanh theo NghÞ ®Þnh sè 66/H§BT- C¸ nh©n kinh doanh -Gãp vèn cïng ng­êi kh¸c kinh doanh theo NghÞ ®Þnh sè 66/H§BT- Nhãm kinh doanh -Kinh doanh theo m« h×nh Tæ hîp t¸c- §iÒu 120 - 129 BLDS -Thµnh lËp Hîp t¸c x· theo luËt hîp t¸c x· 1996 -Thµnh lËp Doanh nghiÖp t­ nh©n -Thµnh lËp C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n -Thµnh lËp c«ng ty cæ phÇn C¸c h×nh thøc nªu trªn cã thÓ ®­îc gäi lµ ®Çu t­ thµnh lËp c¸c doanh nghiÖp. Ngoµi ra, tuú theo ngµnh nghÒ vµ sù linh ho¹t cña ng­êi kinh doanh, cã thÓ chän rÊt nhiÒu h×nh thøc ®Çu t­ kh¸c mµ kh«ng thµnh lËp doanh nghiÖp míi. Phï hîp víi c¸c m« h×nh kinh doanh kÓ trªn, theo sè l­îng thèng kª, c¸c m« h×nh doanh nghiÖp hiÖn cã ë ViÖt Nam nh­ sau: +6300 Doanh nghiÖp nhµ n­íc +350 Doanh nghiÖp cña c¸c tæ chøc chÝnh trÞ, chÝnh trÞ - x· héi +8903 C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n +2882 Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi +200 C«ng ty cæ phÇn +21358 Doanh nghiÖp t­ nh©n +1.800.000 c¸ nh©n vµ nhãm kinh doanh theo NghÞ ®Þnh sè 66/H§BT B¶ng thèng kª nµy cho thÊy,DNN&V ngoµi quèc doanh tËp trung ë m« h×nh “C¸ nh©n vµ nhãm kinh doanh” theo NDD sè 66/H§BT, “Doanh nghiÖp t­ nh©n” vµ mét sè Ýt h¬n ë d¹ng C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n. C«ng ty cæ phÇn lµ m« h×nh ch­a ®­îc ­a chuéng réng r·i ë ViÖt Nam. II-Mét Sè §iÓm Míi C¬ B¶n Cña LuËt Doanh NghiÖp 1999 LuËt doanh nghiÖp gåm 10 ch­¬ng víi 124 ®iÒu ®· ®­îc Quèc héi th«ng qua ngµy12-6-1999, cã hiÖu lùc tõ ngµy 01-01-1999, thay thÕ LuËt c«ng ty vµ LuËt doanh nghiÖp t­ nh©n. §èi víi c¸c doanh nghiÖp d©n doanh, LuËt nµy lµ mét b­íc tiÕn míi, t¹o nhiÒu ®iÒu kiÖn ph¸p lý thuËn lîi cho ng­êi ®Çu t­ trong viÖc thµnh lËp vµ tæ chøc kinh doanh. Nh×n tæng thÓ, nh÷ng thµnh c«ng c¬ b¶n cña LuËt doanh nghiÖp thÓ hiÖn ë nh÷ng ®iÓm sau: -Lµ mét b­íc tiÕn míi thùc hiÖn ®­¬ng lèi c¶i c¸ch kinh tÕ cña Nhµ n­íc ViÖt Nam: +Ph¸t huy néi lùc +T¹o ra sù b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ +§a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc ph¸p lý cho c¸c ho¹t ®éng kinh doanh +C¶i c¸ch hµnh chÝnh +Ph¸p ®iÓn ho¸ -Lµ mét thµnh c«ng lín trong viÖc khuyÕn khÝch lµm giµu hîp ph¸p: +C¶i c¸ch c¬ b¶n thñ tôc thµnh lËp doanh nghiÖp +B¶o hé quyÒn tù do kinh doanh +KhuyÕn khÝch sù n¨ng ®éng +KhuyÕn khÝch sù tù chÞu tr¸ch nhiÖm trong kinh doanh +B¶o vÖ quyÒn lîi cña cæ ®«ng thiÓu sè +B¶o vÖ quyÒn lîi cña chñ nî +Quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm cña ng­êi qu¶n lý doanh nghiÖp trong c¸c giao dÞch t­ lîi. -Lµ mét ®¹o luËt cã tÇm nh×n chiÕn l­îc trong t­¬ng quan víi: +C¶i c¸ch doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp ®oµn thÓ +NhÊt thÓ ho¸ luËt ®Çu t­ trong n­íc vµ n­íc ngoµi +Hç trî thÞ tr­êng chøng kho¸n ph¸t triÓn +ChuyÓn ®æi h×nh thøc doanh nghiÖp, c¬ së ph¸p lý cho c¸c liªn kÕt tËp ®oµn +N©ng ph¸p luËt ViÖt Nam hµi hoµ ho¸ víi ph¸p luËt quèc tÕ (WTO). PhÇn V: NH÷NG KHÝa C¹NH PH¸P Lý Cña VIÖC THUÕ §ÊT KINH DOANH THÕ CHÊP QUYÒN Sö DôNG §ÊT §Ó VAY VèN HiÕn ph¸p 1992 n­íc CHXHCN viÖc x¸c ®Þnh “Nhµ n­íc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cu¶ Nhµ n­íc, theo ®Þnh h­íng XHCN. C¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn víi c¸c h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt, kinh doanh ®a d¹ng dùa trªn chÕ ®é së h÷u toµn d©n, së h÷u tËp thÓ, së h÷u t­ nh©n, trong ®ã së h÷u toµn d©n vµ së h÷u tËp thÓ lµ nÒn t¶ng”.Víi môc ®Ých gióp cho c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, nhÊt lµ c¸c DNN&V ngoµi quèc doanh cã thÓ c¹nh tranh, lµm ¨n cã hiÖu qu¶; tån t¹i, ®øng v÷ng vµ c¹nh tranh lµnh m¹nh trong c¬ chÕ thÞ tr­êng, th× viÖc t×m hiÓu c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ vÊn ®Ò sö dông ®Êt ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh lµ mét viÖc lµm cÇn thiÕt kh«ng thÓ thiÕu ®­îc cña chñ doanh nghiÖp. I-Thuª §Êt Kinh Doanh 1-C¸c tr­êng hîp thuª ®Êt: LuËt ®Êt ®ai 1993 quy ®Þnh Nhµ n­íc cho thuª ®Êt trong c¸c tr­êng hîp sau: -Tæ chøc kinh tÕ sö dông ®Êt ®Ó s¶n xuÊt, kinh doanh theo dù ¸n ®­îc c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn phª duyÖt. -Hé gia ®×nh, c¸ nh©n cã nhu cÇu sö dông ®Êt ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh. Ngoµi ra, Nhµ n­íc cßn cho tæ chøc, c¸ nh©n n­íc ngoµi, ng­êi ViÖt Nam ®Þnh c­ ë n­íc ngoµi thuª ®Êt ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam. 2-Thêi h¹n cho thuª ®Êt: LuËt ®Êt ®ai quy ®Þnh:Thêi h¹n cho thuª ®Êt ®­îc x¸c ®Þnh theo dù ¸n ®· ®­îc c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn phª duyÖt nh­ng kh«ng qu¸ 50 n¨m, ®èi víi dù ¸n cÇn thêi h¹n thuª ®Êt dµi h¬n th× c¨n cø vµo quy ®Þnh cña Uû ban Th­êng vô Quèc h«Þ, ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh thêi h¹n cho thuª ®Êt ®èi víi tõng dù ¸n, nh­ng kh«ng qu¸ 70 n¨m. 3-VÊn ®Ò cho thuª l¹i ®Êt trong khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt cña tæ chøc trong n­íc Thùc hiÖn c«ng cuéc “C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸” ®Êt n­íc do §¶ng khëi x­íng, Nhµ n­íc ta ban hµnh quy chÕ thµnh lËp khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghiÖp nh»m khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi ®Çu t­ s¶n xuÊt, gia c«ng, l¾p r¸p c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp ®Ó s¶n xuÊt vµ tiªu thô t¹i thÞ tr­êng trong n­íc, x©y dùng vµ kinh doanh c¸ c«ng tr×nh c¬ së h¹ tÇng, tiÕn hµnh c¸c dÞch vô hç trî s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. II- ThÕ ChÊp QuyÒn Sö Dông §Êt §Ó Vay Vèn Kinh Doanh 1-Kh¸i NiÖm: ThÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt lµ tr­êng hîp ng­êi sö dông ®Êt dïng quyÒn sö dông ®Êt cña m×nh ®Ó b¶o ®¶m viÖc thùc hiÖn nghÜa vô d©n sù phï hîp víi c¸c quy ®Þnh cña Bé luËt d©n sù vµ ph¸p luËt ®Êt ®ai. Së dÜ ®iÒu kiÖn thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt ®­îc ph¸p luËt quy ®Þnh kh«ng kh¾t khe nh­ ®èi víi c¸c h×nh thøc kh¸c cña chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt lµ v×: sau khi hîp ®ång thÕ chÊp ®­îc lËp th× ng­êi sö dông ®Êt vÉn tiÖp tôc ®­îc chiÕm h÷u vµ sö dông ®Êt. Trªn thùc tÕ ch­a cã sù chuyÓn giao quyÒn sö dông ®Êt cho ng­êi kh¸c.Nãi c¸ch kh¸c, ph¸p luËt kh«ng cÇn thiÕt ph¶i can thiÖp s©u vµo vÊn ®Ò nµy v× thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt còng chØ lµ mét biÖn ph¸p b¶o ®¶m cho hîp ®ång vay vèn, lµ h×nh thøc chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt cã ®iÒu kiÖn tøc lµ chØ x¶y ra khi ng­êi sö dông ®Êt kh«ng tr¶ ®­îc tiÒn vay. 2-C¬ Së Ph¸p Lý Cña ViÖc Quy §Þnh ThÕ ChÊp QuyÒn Sö Dông §Êt *§iÒu 18-HiÕn ph¸p 1992: Nhµ n­íc giao ®Êt cho c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n sö dông æn ®Þnh l©u dµi. *§iÒu 78c - LuËt söa ®æi bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt ®Êt ®ai 1993:Tæ chøc kinh tÕ ®­îc Nhµ n­íc giao ®Êt cã thu tiÒn sö dông ®Êt cã quyÒn: “ThÕ chÊp gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt ®ai tæ chøc tÝn dông ViÖt Nam ®Ó vay vèn s¶n xuÊt, kinh doanh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt” *§iÒu 78d - LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt ®Êt ®ai n¨m 1993 quy ®Þnh: -Tæ chøc kinh tÕ ®­îc Nhµ n­íc cho thuª ®Êt mµ tr¶ tiÒn thuª ®Êt hµng n¨m cã quyÒn thÕ chÊp tµi s¶n thuéc quyÒn sö h÷u cña m×nh g¾n liÒn víi ®Êt thuª t¹i tæ chøc tÝn dông ViÖt Nam ®Ó vay vèn s¶n xuÊt kinh doanh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. -Tæ chøc kinh tÕ ®­îc Nhµ n­íc cho thuª ®Êt mµ ®· tr¶ tiÒn thuª ®Êt cho c¶ thêi gian thuª cã quyÒn thÕ chÊp gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt vµ tµi s¶n thuéc së h÷u cña m×nh g¾n liÒn víi ®Êt thuª trong thêi h¹n thuª t¹i tæ chøc tÝn dông ViÖt Nam ®Ó vay vèn s¶n xuÊt kinh doanh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt -Tæ chøc kinh tÕ ®­îc Nhµ n­íc cho thuª ®Êt ®· tr¶ tr­íc tiÒn thuª ®Êt cho nhiÒu n¨m nÕu thêi h¹n thuª ®Êt ®· ®­îc tr¶ tiÒn cßn l¹i Ýt nhÊt lµ 5 n¨m th× cã quyÒn cña tæ chøc kinh tÕ ®­îc Nhµ n­íc cho thuª ®Êt cho c¶ thêi gian thuª. *Bé luËt d©n sù ViÖt Nam n¨m 1995: Hîp ®ång thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt. *QuyÕt ®Þnh sè 217/Q§NH1 ngµy 17-8-96 cña Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n­íc ban hµnh quy chÕ thÕ chÊp, cÇm cè tµi s¶n vµ b¶o l·nh vay vèn ng©n hµng. *NghÞ ®Þnh 17/CP ngµy 29-3-99 cña ChÝnh phñ vÒ thñ tôc chuyÓn ®æi, chuyÓn nh­îng cho thuª, cho thuª l¹i thõa kÕ quyÒn sö dông ®Êt, thÕ chÊp gãp vèn b»ng gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt. VËy cho thuª quyÒn sö dông ®Êt vµ thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt ®Ó vay vèn s¶n xuÊt kinh doanh lµ nh÷ng quy ®Þnh míi cña ph¸p luËt ®Êt ®ai nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi sö dông ®Êt khai th¸c tèi ®a mäi tiÒm n¨ng ®Êt ®ai, ®ång thêi gióp hä sö dông cã hiÖu qu¶ ®Êt ®ai. Tuy nhiªn c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cô thÓ ho¸ c¸c quy ®Þnh nµy ®ang vµ sÏ ®­îc ban hµnh, trong ®ã thiÕu c¸c quy ®Þnh cho c¸c DNN&V ngoµi quèc doanh. §iÒu ®ã g©y kh«ng Ýt khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh trong viÖc lµm thñ tôc vay vèn s¶n xuÊt kinh doanh t¹i c¸c tæ chøc tÝn dông cña Nhµ n­íc. Nh÷ng khÝa c¹nh ph¸p lý vÒ cho thuª ®Êt vµ thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt ®­îc ®Ò cËp trªn ®©y míi dõng l¹i ë viÖc giíi thiÖu c¸c quy ®Þnh mang tÝnh kh¸i qu¸t ch¾c ch¾n ch­a thÓ tho¶ m·n ®­îc ®ßi hái cña c¸c doanh nghiÖp, ®èi t­îng trùc tiÕp thùc thi c¸c quy ®Þnh nµy. §iÒu ®ã ®Æt ra vÊn ®Ò cÇn ph¶i cã nh÷ng bæ sung, söa ®æi vµ ph¸p ®iÓn ho¸ trong c¸c quy ®Þnh cña Bé luËt ®Êt ®ai trong t­¬ng lai th× míi cã thÓ ®¸p øng ®­îc ®ßi hái cña thùc tiÔn cuéc sèng vµ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu vÒ vèn vµ sö dông ®Êt cña c¸c doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. PhÇn VI: CHÝNH S¸CH,PH¸P LUËT THUÕ, TÝN DôNG Hç TRî PH¸T TRIÓN DOANH NGHIÖP NHá Vµ VõA. Kinh nghiÖm thùc tiÔn ë nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi cho thÊy r»ng, c¸c DNN&V ®ãng vai trß rÊt quan träng trong c¬ cÊu tæng thÓ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. C¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa tuy cã quy m« vèn kh«ng lín, sè l­îng lao ®éng kh«ng nhiÒu, song nã cã nhiÒu ­u thÕ vÒ qu¶n lý vµ sù n¨ng ®éng trong kinh doanh.Víi vÞ trÝ, vai trß vµ nh÷ng lîi thÕ cña chóng, nhiÒu n­íc trªn toµn thÕ giíi ®Òu cã nh÷ng b¶o ®¶m ®Çu t­ vµ nh÷ng ­u ®·i, kÝch thÝch sù ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ nµy §èi víi ViÖt Nam, viÖc khuyÕn khÝch, hç trî ph¸t triÓn c¸c DNN&V trong giai ®o¹n hiÖn nay cµng cã ý nghÜa s©u s¾c khi chóng ta ®ang thùc hiÖn chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ c¬ cÊu hai thµnh phÇn sang c¬ cÊu ®a thµnh phÇn, ®a h×nh thøc së h÷u.Ph¸t triÓn DNN&V hiÖn nay lµ phï hîp víi bèi c¶nh kinh tÕ ®Êt n­íc hiÖn nay trªn tÊt c¶ c¸c ph­¬ng diÖn cña ®Çu t­ tõ vèn, kü thuËt,c«ng nghÖ ®Õn qu¶n lý. Tuy nhiªn cho ®Õn nay, nh÷ng ­u ®·i nh»m hç trî ph¸t triÓn c¸c DNN&V, ®Æc biÖt lµ c¸c DNN&V ngoµi quèc doanh ch­a nhiÒu, ch­a h×nh thµnh mét c¬ chÕ ®ång bé, ®ñ hÊp dÉn ®Ó kÝch thÝch sù ph¸t triÓn cña chóng. NhËn thøc ®­îc c¸c vÊn ®Ò trªn ®©y, trong mÊy n¨m gÇn ®©y §¶ng vµ Nhµ n­íc ta b¾t ®Çu quan t©m ®Õn viÖc x©y dùng vµ ban hµnh c¸c c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, ph¸p luËt nh»m hç trî vµ kÝch thÝch sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp nµy. §Æc biÖt lµ võa qua, ngµy 31-5-99 Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· ký quyÕt ®Þnh sè 133/1999/Q§-TTg thµnh lËp tæ nghiªn cøu c¬ chÕ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn DNN&V vµ ch¾c ch¾n r»ng trong mét t­¬ng lai kh«ng xa, chóng ta sÏ h×nh thµnh ®­îc mét c¬ chÕ ®ång bé cho viÖc ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp naú. Nãi nh­ vËy, kh«ng cã nghÜa r»ng hiÖn nay chóng ta ch­a cã c¬ chÕ chÝnh s¸ch ­u ®·i, hç trî c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa ngoµi quèc doanh. Trong chÝnh s¸ch ph¸p luËt hiÖn hµnh cã nhiÒu ­u ®·i, hç trî cho c¸c nhµ ®Çu t­, c¸c doanh nghiÖp mµ c¸c DNN&V ngoµi quèc doanh cã thÓ lùa chän ®Ó dµnh lÊy ­u ®·i cho qu¸ tr×nh ®Çu t­ vµ ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh.Trong ph¹m vi bµi viÕt nµy t«i xin ®Ò cËp tíi hai lÜnh vùc ­u ®·i, hç trî mµ chóng t«i cho r»ng ®©y lµ hai lo¹i ­u ®·i hÊp dÉn nhÊt, cã ý nghÜa trùc tiÕp nhÊt vÒ mÆt kinh tÕ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp, ®ã lµ c¸c ­u ®·i vÒ thuÕ vµ tÝn dông. I-Nh÷ng ¦u §·i Cña Ph¸p LuËt ThuÕ 1-Nh÷ng ­u ®·i vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp Trong c¸c ­u ®·i vÒ thuÕ, ­u ®·i vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp lµ ­u ®·i cã ý nghÜa thiÕt thùc nhÊt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp, c¸c nhµ ®Çu t­. Bëi v× thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp lµ lo¹i thuÕ trùc thu, ®iÒu tiÕt trùc tiÕp vµo thu nhËp cña doanh nghiÖp. ViÖc miÔn gi¶m thuÕ lµ t¹o thªm kh¶ n¨ng vµ ®iÒu kiÖn tµi chÝnh ®Ó doanh nghiÖp dïng thu nhËp cã ®­îc ®Ó t¸i ®Çu t­ l¹i qu¸ tr×nh kinh doanh. V× lÏ ®ã, c¸c quy ®Þnh vÒ miÔn gi¶m thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cã tÝnh hÊp dÉn cao h¬n nhiÒu so víi c¸c miÔn gi¶m thuÕ kh¸c. C¸c ­u ®·i vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp gåm: a-C¸c ­u ®·i vÒ thuÕ suÊt Muèn hiÓu vµ n¾m v÷ng c¸c ­u ®·i vÒ thuÕ suÊt thuÕ thu nhËp, cÇn x¸c ®Þnh râ dù ¸n ®Çu t­ cña doanh nghiÖp, nhµ ®Çu t­ thuéc lo¹i nµo? lo¹i dù ¸n ®ã ®­îc xÕp vµo danh môc lo¹i A, B, C. Muèn vËy cÇn ®èi chiÕu víi c¸c danh môc A, B, C ®­îc ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh sè 51/1999/N§-CP ngµy 8/7/99 cña ChÝnh phñ, quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc. -Danh môc A: Ngµnh, nghÒ thuéc c¸c lÜnh vùc ®­îc h­ëng ­u ®·i ®Çu t­. -Danh môc B: §Þa bµn cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ khã kh¨n. -Danh môc C: §Þa bµn cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi ®Æc biÖt khã kh¨n. C¸c ­u ®·i vÒ thuÕ suÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp bao gåm: +ThuÕ suÊt 25% ®èi v¬Ý dù ¸n ®Çu t­ thuéc danh môc A +ThuÕ suÊt 25% ®èi víi dù ¸n ®Çu t­ thuéc danh môc B +ThuÕ suÊt 20% ®èi víi dù ¸n ®Çu t­ thuéc danh môc A thùc hiÖn ë ®Þa bµn thuéc danh môc B +ThuÕ suÊt 20% ®èi víi dù ¸n ®Çu t­ thuéc danh môc C +ThuÕ suÊt 15% ®èi víi dù ¸n ®Çu t­ thuéc danh môc A thùc hiÖn t¹i ®Þa bµn thuéc danh môc C. b-C¸c ­u ®·i vÒ thêi h¹n miÔn gi¶m thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp Nhµ ®Çu t­ cã dù ¸n thµnh lËp c¬ së s¶n xuÊt,kinh doanh ®¸p øng ®iÒu kiÖn quy ®Þnh t¹i ®iÒu 15,16 NghÞ ®Þnh 51/1999/N§-CP ngµy 8-7-99 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc (söa ®æi) ®­îc miÔn thuÕ, gi¶m thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp kÓ tõ khi cã thu nhËp chÞu thuÕ. Thêi h¹n miÔn thuÕ tõ 2 ®Õn 4 n¨m vµ gi¶m 50% tõ 2 ®Õn 9 n¨m tiÕp theo tuú tõng dù ¸n ®¸p øng c¸c ®iÒu kiÖn theo luËt ®Þnh (ngµnh nghÒ, sö dông lao ®éng, ®Þa bµn...). c-MiÔn gi¶m thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®èi víi c¸c dù ¸n ®Çu t­ më réng, ®Çu t­ chiÒu s©u -§èi víi dù ¸n thuéc danh môc A ®­îc miÔn gi¶m mét n¨m vµ gi¶m 50% sè thuÕ ph¶i nép trong 4 n¨m tiÕp theo. - §­îc miÔn 3 n¨m vµ gi¶m 50% sè thuÕ ph¶i nép trong 5 n¨m tiÕp theo ®èi víi dù ¸n ®Çu t­ thùc hiÖn t¹i ®Þa bµn quy ®Þnh t¹i danh môc B. - §­îc miÔn 4 n¨m vµ gi¶m 50% sè thuÕ ph¶i nép trong 7 n¨m tiÕp theo ®èi víi dù ¸n ®Çu t­ thùc hiÖn t¹i ®Þa bµn quy ®Þnh t¹i danh môc C. d-MiÔn gi¶m thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®èi víi dù ¸n BOT, BTO Nhµ ®Çu t­ cã dù ¸n theo h×nh thøc hîp ®ång X©y dùng, kinh doanh, chuyÓn giao (BTO) hoÆc hîp ®ång X©y dùng, chuyÓn giao, kinh doanh (BTO) ®­îc miÔn thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp 4 n¨m ®Çu kÓ tõ khi cã thu nhËp chÞu thuÕ vµ gi¶m 50% sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép 9 n¨m tiÕp theo. e-¦u ®·i bæ sung vÒ thuÕ ®èi víi nhµ ®Çu t­ s¶n xuÊt, kinh doanh hµng xuÊt khÈu Ngoµi c¸c ­u ®·i vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp trªn ®©y c¸c nhµ ®Çu t­ s¶n xuÊt, kinh doanh hµng xuÊt nhËp khÈu cßn ®­îc h­ëng thªm ­u ®·i vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp nh­ sau: -§­îc gi¶m 50% sè thuÕ ph¶i nép cho phÇn thu nhËp cã ®­îc trong c¸c tr­êng hîp: + XuÊt khÈu cña n¨m ®Çu tiªn ®­îc thùc hiÖn b»ng c¸ch xuÊt khÈu trùc tiÕp +XuÊt khÈu mÆt hµng míi cã tÝnh n¨ng kinh tÕ - kü thuËt, tÝnh n¨ng sö dông kh¸c víi mÆt hµng tr­íc ®©y doanh nghiÖp ®· xuÊt khÈu +XuÊt khÈu ra thÞ tr­êng mét quèc gia míi, hoÆc l·nh thæ míi kh¸c víi thÞ tr­êng tr­íc ®©y. -§­îc gi¶m 50% sè thuÕ thu nhËp ph¶i nép cho phÇn thu nhËp t¨ng thªm do xuÊt khÈu trong n¨m tµi chÝnh ®èi víi nhµ ®Çu t­ cã doanh thu xuÊt khÈu n¨m sau cao h¬n n¨m tr­íc. -§­îc gi¶m 20% sè thuÕ thu nhËp ph¶i nép cho phÇn thu nhËp cã ®­îc do xuÊt khÈu tronh n¨m tµi chÝnh ®èi víi c¸c tr­êng hîp: +Cã doanh thu xuÊt khÈu ®¹t tû träng trªn 50% tæng doanh thu +Duy tr× thÞ tr­êng xuÊt khÈu æn ®Þnh vÒ sè l­îng hoÆc gi¸ trÞ hµng ho¸ xuÊt khÈu trong 3 n¨m liªn tôc tr­íc ®ã. - §­îc gi¶m thªm 25% sè thuÕ ph¶i nép cho phÇn thu nhËp cã ®­îc do xuÊt khÈu trong n¨m tµi chÝnh ®èi víi nhµ ®Çu t­ nãi t¹i ®iÓm 1,2 hoÆc 3 trªn ®©y thùc hiÖn dù ¸n ®Çu t­ t¹i ®Þa bµn t¹i danh môc B. -§­îc miÔn toµn bé sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép cho phÇn thu nhËp cã ®­îc do xuÊt khÈu trong n¨m tµi chÝnh ®èi víi nhµ ®Çu t­ nãi t¹i ®iÓm 1,2 hoÆc 3 trªn ®©y, thùc hiÖn dù ¸n ®Çu t­ t¹i ®Þa bµn quy ®Þnh t¹i danh môc C. 2-MiÔn thuÕ nhËp khÈu ®èi v¬i thiÕt bÞ m¸y mãc t¹o thµnh tµi s¶n cè ®Þnh Nhµ ®Çu t­ cã dù ¸n ®Çu t­ thuéc danh môc A hoÆc cã dù ¸n ®Çu t­ thùc hiÖn t¹i ®Þa bµn quy ®Þnh t¹i danh môc B hoÆc C ®­îc miÔn thuÕ nhËp khÈu ®èi víi hµng ho¸ sau ®©y mµ trong n­íc ch­a s¶n xuÊt ®­îc hoÆc s¶n xuÊt ®­îc nh­ng ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu chÊt l­îng: -ThiÕt bÞ, m¸y mãc, ph­¬ng tiÖn vËn t¶i chuyªn dïng ( n»m trong d©y chuyÒn c«ng nghÖ) nhËp khÈu ®Ó t¹i tµi s¶n cè ®Þnh cña doanh nghiÖp hoÆc më réng quy m« ®Çu t­, ®æi míi c«ng nghÖ. -Ph­¬ng tiªn vËn chuyÓn dïng ®Ó ®­a ®ãn c«ng nh©n. 3-MiÔn thuÕ thu nhËp c¸ nh©n -Nhµ ®Çu t­ lµ c¸ nh©n ®­îc miÔn thuÕ thu nhËp cho phÇn thu nhËp cã ®­îc do gãp vèn, mua cæ phÇn cña doanh nghiÖp, cña quü hç trî ®Çu t­, quü hç trî xuÊt khÈu hoÆc quü hç trî ph¸t triÓn khoa häc vµ c«ng nghÖ quèc gia trong thêi h¹n 5 n¨m kÓ tõ khi nhµ ®Çu t­ cã nghÜa vô nép thuÕ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ thuÕ thu nhËp ®èi víi c¸ nh©n. -Nhµ ®Çu t­ lµ c¸ nh©n ®­îc miÔn thuÕ thu nhËp cho phÇn thu nhËp cã ®­îc do gãp vèn, mua cæ phÇn cña doanh nghiÖp ë ®Þa bµn quy ®Þnh t¹i danh môc B vµ C trong thêi h¹n 10 n¨m kÓ tõ khi nhµ ®Çu t­ cã nghÜa vô nép thuÕ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ thuÕ thu nhËp ®èi víi c¸ nh©n. -Nhµ ®Çu t­ gãp vèn b»ng quyÒn së h÷u trÝ tuÖ, bÝ quyÕt kü thuËt, quy tr×nh c«ng nghÖ ®­îc miÔn thuÕ thu nhËp cã ®­îc tõ phÇn vèn gãp nµy. 4-MiÔn gi¶m thuÕ sö dông ®Êt -Nhµ ®Çu t­ ®­îc Nhµ n­íc giao ®Êt cã dù ¸n ®Çu t­ theo quy ®Þnh t¹i danh môc A ®­îc miÔn, gi¶m thuÕ sö dông ®Êt, kÓ tõ khi ®­îc giao ®Êt nh­ sau: +§­îc miÔn gi¶m 50% thuÕ sö dông ®Êt trong 7 n¨m ®èi víi dù ¸n ®Çu t­ quy ®Þnh t¹i môc II danh môc A. +§­îc miÔn nép thuÕ sö dông ®Êt trong suèt thêi gian thùc hiÖn dù ¸n ®èi víi dù ¸n quy ®Þnh t¹i môc I danh môc A. -Nhµ ®Çu t­ cã dù ¸n ®Çu t­ t¹i ®Þa bµn thuéc danh môc B ®­îc miÔn nép thuÕ sö dông ®Êt, kÓ tõ khi ®­îc giao ®Êt nh­ sau: +§­îc miÔn 7 n¨m ®èi víi dù ¸n t¹i ®Þa bµn quy ®Þnh t¹i môc II danh môc B. +§­îc miÔn 10 n¨m ®èi víi dù ¸n t¹i ®Þa bµn quy ®Þnh t¹i môc I danh môc B. -Nhµ ®Çu t­ cã dù ¸n ®Çu t­ t¹i ®Þa bµn quy ®Þnh t¹i danh môc B ®ång thêi ®¸p øng ®iÒu kiÖn quy ®Þnh t¹i ®iÒu 15 NghÞ ®Þnh 51/1999/N§-®­îc miÔn thuÕ sö dông ®Êt, kÓ tõ khi ®­îc giao ®Êt nh­ sau: +§­îc miÔn 11 n¨m ®èi víi dù ¸n ®Çu t­ thuéc danh môc A +§­îc miÔn 15 n¨m ®èi víi dù ¸n ®¸p øng ®ång thêi hai ®iÒu kiÖn quy ®Þnh t¹i kho¶n 1, kho¶n 2, ®iÒu 15 NghÞ ®Þnh 51/1999/N§-CP. -Nhµ ®Çu t­ cã dù ¸n ®Çu t­ ë ®Þa bµn quy ®Þnh t¹i danh môc C ®­îc miÔn nép thuÕ sö dông ®Êt, kÓ tõ khi ®­îc giao ®Êt nh­ sau: +§­îc miÔn 11n¨m ®èi víi dù ¸n t¹i ®Þa bµn quy ®Þnh t¹i môc II danh môc C +§­îc miÔn 15 n¨m ®èi víi dù ¸n t¹i ®Þa bµn quy ®Þnh t¹i môc I danh môc C. -§­îc miÔn nép thuÕ sö dông ®Êt trong suèt thêi gian thùc hiÖn dù ¸n ®èi víi dù ¸n ®Çu t­ thuéc danh môc A thùc hiÖn t¹i ®Þa bµn quy ®Þnh t¹i danh môc C. II-Nh÷ng ¦u §·i VÒ TÝn Dông 1-¦u ®·i tõ tin dông ®Çu t­ ph¸t triÓn cña Nhµ n­íc Võa qua ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh 43/1999/N§-CP ngµy 29thangs 6 n¨m 1999 vÒ tÝn dông ®Çu t­ ph¸t triÓn cña Nhµ n­íc. Môc ®Ých cña viÖc ban hµnh chÝnh s¸ch nµy lµ nh»m hç trî cho c¸c dù ¸n ®Çu t­ ph¸t triÓn cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ thuéc mét sè ngµnh, lÜnh vùc, ch­¬ng tr×nh kinh tÕ lín cña Nhµ n­íc vµ c¸c vïng khã kh¨n cÇn khuyÕn khÝch ®Çu t­. NghÞ ®Þnh 43 còng lµ mét b­íc tiÕn quan träng trong viÖc thèng nhÊt c¬ chÕ, thÓ lÖ tÝn dông vµ ®Çu mèi cho vay ®Çu t­ ph¸t triÓn Nhµ n­íc. Theo NghÞ ®Þnh nµy, tÝn dông ®Çu t­ ph¸t triÓn cña Nhµ n­íc ®­îc thùc hiÖn th«ng qua Quü hç trî ph¸t triÓn (®­îc ChÝnh phñ thµnh lËp theo NghÞ ®Þnh 50/1999/N§-CP ngµy 8-7-1999) d­íi ba h×nh thøc hç trî ®Çu t­ lµ: -Cho vay ®Çu t­ -Hç trî l·i suÊt sau ®Çu t­ -B¶o l·nh tÝn dông ®Çu t­ a-Cho vay ®Çu t­: §èi t­îng ®­îc cho vay theo h×nh thøc nµy lµ c¸c dù ¸n ®Çu t­ ph¸t triÓn cã kh¶ n¨ngthu håi vèn trùc tiÕp. -Nh÷ng dù ¸n ®Çu t­ t¹i c¸c vïng khã kh¨n theo c¸c danh môc B vµ C thuéc mét sè ngµnh nghÒ nh­: s¶n xuÊt ®iÖn, khai th¸c kho¸ng s¶n, ho¸ chÊt, chÕ t¹o m¸y c«ng cô, x©y dùng míi c¬ së chÕ biÕn n«ng ,l©m, thuû s¶n, lµm muèi, s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, trång rõng nguyªn liÖu tËp trung... -C¸c dù ¸n nu«i trång thuû h¶i s¶n, ch¨n nu«i bß s÷a. -C¸c dù ¸n thùc hiÖn chñ tr­¬ng cña chÝnh phñ vÒ x· héi ho¸ y tÕ, gi¸o dôc, v¨n ho¸, thÓ dôc thÓ thao. -C¸c dù ¸n cã sö dông vèn hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) cho vay l¹i. -Mét sè ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ®Çu t­ kh¸c theo quyÕt ®Þnh cña Thñ t­íng ChÝnh phñ. Thêi h¹n vay ®­îc x¸c ®Þnh theo kh¶ n¨ng thu håi vèn vµ tr¶ nî cña chñ ®Çu t­, nh­ng tèi ®a lµ 10 n¨m. L·i suÊt cho vay lµ 9% n¨m ®­îc x¸c ®Þnh t¹i thêi ®iÓm ký hîp ®ång tÝn dông vµ ®­îc gi÷ nguyªn trong suèt thêi h¹n cho vay. b-Hç trî l·i suÊt sau ®Çu t­ §©y lµ h×nh thøc mµ Nhµ n­íc th«ng qua quü hç trî ph¸t triÓn hç trî mét phÇn l·i suÊt cho chñ ®Çu t­ vay vèn cña c¸c tæ chøc tÝn dông ®Ó ®Çu t­ dù ¸n sau khi dù ¸n ®· hoµn thµnh vµ ®­a vµo sö dông. §èi t­îng ®­îc hç trî l·i suÊt sau ®Çu t­ lµ c¸c dù ¸n ®­îc h­ëng ­u ®·i theo luËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc hiÖn hµnh. Møc hç trî l·i suÊt sau ®Çu t­. Sè tiÒn hç trî l·i xuÊt sau ®Çu t­ ®­îc x¸c ®Þnh b»ng tæng sè vèn ®· vay ®Çu t­ cña tæ chøc tÝn dông nh©n (x) víi 50% møc l·i suÊt tÝn dông ®Çu t­ ph¸t triÓn cña Nhµ n­íc. Møc l·i suÊt hç trî ®­îc tÝnh t¹i thêi ®iÓm vay vèn vµ Ên ®Þnh trong suèt thêi h¹n vay vèn. c-B¶o l·nh tÝn dông ®Çu t­ B¶o l·nh tÝn dông ®Çu t­ lµ cam kÕt cña quü hç trî ph¸t triÓn víi tæ chøc tÝn dông cho vay vèn vÒ viÖc tr¶ nî ®µy ®ñ, ®óng h¹n cña bªn ®i vay. Trong tr­êng hîp bªn ®i vay kh«ng tr¶ ®­îc nî hoÆc tr¶ kh«ng ®ñ nî khi ®Õn h¹n, Quü hç trî ph¸t triÓn sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm tr¶ nî thay cho bªn ®i vay. §èi t­îng ®­îc b¶o l·nh lµ c¸c chñ ®Çu t­ cã dù ¸n ®Çu t­ thuéc diÖn ®­îc h­ëng ­u ®·i ®Çu t­ theo luËt KhuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­¬cs nh­ng kh«ng ®­îc hç trî l·i suÊt sau ®Çu t­, kh«ng ®­îc vay hoÆc míi chØ vay mét phÇn vèn tÝn dông ®Çu t­ ph¸t triÓnt cña Nhµ n­íc. Møc b¶o l·nh ®èi víi mét dù ¸n b»ng møc vèn vay cña tæ chøc tÝn dông trong tæng m­cs ®Çu t­ cña dù ¸n, nh­ng tèi ®a kh«ng v­ît møc quy ®Þnh cña LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc. PhÝ b¶o l·nh. Chñ ®Çu t­ ®­îc b¶o l·nh ph¶i tr¶ cho Quü hç trî ph¸t triÓn mét kho¶n phÝ b¶o l·nh lµ 0,5%/n¨m tÝnh trªn sè tiÒn ®ang b¶o l·nh. 2-C¸c ­u ®·i tÝn dông trong mét sè lÜnh vùc cô thÓ: a-ChÝnh s¸ch tÝn dông ng©n hµng phôc vô ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n. (Theo QuyÕt ®Þnh sè 67/1999/Q§-TTg ngµy 30-3-1999 cña thñ t­íng ChÝnh phñ). Cã ba lo¹i cho vay: -Cho vay th«ng th­êng: ®Ó ®¸p øng c¸c nhu cÇu vÒ vay vèn trong ®Çu t­, s¶n xuÊt cña c¸c hé gia ®×nh, hîp t¸c x·....C¸c hé gia ®×nh vay ®Õn 10 triÖu ®ång th× kh«ng ph¶i thÕ chÊp tµi s¶n mµ chØ nép kÌm theo ®¬n xin vay giÊy chøng nh©n quyÒn sö dông ®Êt. §èi víi Hîp t¸c x· ®­îc dïng tµi s¶n cña c¸c thµnh viªn ban qu¶n lý hoÆc tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay lµm b¶o ®¶m tiÒn vay. -Cho vay víi l·i suÊt ­u ®·i, ®­îc thùc hiÖn theo quyÕt ®Þnh riªng cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vµ luËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc. -Cho vay theo c¸c ch­¬ng tr×nh, chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc nh­: cho vay c¸c hé nghÌo, cho vay kh¾c phôc hËu qu¶ b·o lôt, thiªn tai, cho vay ®ãng míi, c¶i ho¸ tµu ®¸nh b¾t c¸ vµ tµu dÞch vô ®¸nh b¾t h¶i s¶n xa bê, cho vay c¸c ch­¬ng tr×nh kh¸c. b-ChÝnh s¸ch cho vay vèn t¹o viÖc lµm: Theo th«ng t­ liªn tÞch sè 13/1999/TTLT-BL§TBXH-BTC-BKH§T ngµy 8-5-1999 vÒ h­íng dÉn cho vay quü quèc gia hç trî viÖc lµm vµ lËp quü gi¶i quyÕt viÖc lµm t¹i ®Þa ph­¬ng. -§èi t­îng vay: lµ c¸c hé gia ®×nh, tæ hîp t¸c,hîp t¸c x·, c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng theo LuËt doanh nghiÖp cã dù ¸n t¹o chç lµm viÖc míi, thu hót thªm lao ®éng. -Møc vèn vay: +§èi víi hé gia ®×nh kh«ng qu¸ 10 triÖu ®ång +§èi víi dù ¸n cã nhiÒu hé vay vèn, møc vay cña mçi hé tèi ®a kh«ng qu¸ 10 triÖu ®ång +§èi víi dù ¸n cña c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh møc vay kh«ng qu¸ 300 triªu ®ång vµ kh«ng qu¸ 10 triÖu ®ång trªn mét chç lµm viÖc míi -L·i suÊt cho vay thÊp h¬n l·i suÊt ng©n hµng th­¬ng m¹i. Møc cô thÓ tõng thêi kú do Bé Tµi chÝnh quy ®Þnh. PhÇn VII: KHU VùC MËU DÞCH Tù DO ASEAN (AFTA), TH¸CH THøC §èI VíI DOANH NGHIÖP NHá Vµ VõA Cña VIÖT NAM. Ngµy nay vÊn ®Ò toµn cÇu ho¸, tù do ho¸ th­¬ng m¹i ®· trë thµnh vÊn ®Ò cÊp thiÕt. Trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, c¸c quèc gia ngµy cµng phô thuéc lÉn nhau vÒ vèn, nguyªn liÖu, c«ng nghÖ, thÞ tr­êng....Do d©n sè thÕ giíi kh«ng ngõng t¨ng lªn,tµi nguyªn thiªn nhiªn ngµy cµng c¹n kiÖt cïng víi m«i tr­êng sinh th¸i bÞ huû ho¹i nghiªm träng, nªn c¸c quèc gia buéc ph¶i t¨ng c­êng liªn kÕt kinh tÕ, më cöa thÞ tr­êng, hîp t¸c ®Ó ph¸t triÓn. Kh«ng cã quèc gia nµo ®ãng cöa thÞ tr­êng mµ ®¹t ®­îc sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ bÒn v÷ng. Mét vÝ dô ®iÓn h×nh lµ t¹i §«ng ¸, tõ ®Çu thÕ kû thø 19, n­íc NhËt ®· më cöa thÞ tr­êng bu«n b¸n víi ph­¬ng T©y, tiÕp thu khoa häc c«ng nghÖ,c¶i c¸ch nÒn kinh tÕ. §Æc biÖt lµ thêi gian sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai, NhËt B¶n ®· thùc hiÖn chiÕn l­îc xuÊt khÈu nh»m môc tiªu c«ng nghÖ ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, kÕt qu¶ hä ®· trë thµnh mét trong nh÷ng n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn nhÊt thÕ giíi (nhãm G8), Hµn Quèc, §µi Loan, Singapore tuy cã chËm h¬n nh­ng hä còng trë thµnh nh÷ng n­íc c«ng nghiÖp míi (Nics). I-Lý ThuyÕt VÒ Tù Do Ho¸ Th­¬ng M¹i Vïng Theo lý thuyÕt vÒ héi nhËp vïng, th× ¶nh h­ëng cña viÖc t¹o lËp th­¬ng m¹i sÏ dÉn ®Õn thay ®æi c¶ trong s¶n xuÊt lÉn tiªu dïng. SÏ cã sù thay thÕ s¶n xuÊt néi ®Þa b»ng s¶n xuÊt cña n­íc b¹n hµng vµ sù thay thÕ tiªu dïng cña n­íc b¹n hµng b»ng hµng ho¸ s¶n xuÊt néi ®Þa. T¹o lËp th­¬ng m¹i s¶n sinh ra hai lo¹i lîi Ých kinh tÕ: mét lµ, tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ s¶n xuÊt do nhËp khÈu nguyªn liÖu ®Çu vµo víi gi¸ rÎ h¬n, hai lµ, do thay thÕ chi phÝ cao b»ng chi phÝ thÊp sÏ t¹o ra lîi Ých thÆng d­ cña ng­êi tiªu dïng. Tù do ho¸ th­¬ng m¹i vïng cã thÓ mang l¹i lîi Ých nÕu hÇu hÕt c¸c nhµ s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ ®Òu lµ thµnh viªn. Tù do ho¸ th­¬ng m¹i sÏ buéc c¸c nhµ s¶n xuÊt cña n­íc thµnh viªn ph¶i t¨ng c­êng kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ gi¸, chÊt l­îng, mÉu m·, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm nh»m chiÕm lÜnh thÞ tr­êng. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu, nhµ s¶n xuÊt ph¶i lu«n ®æi míi c«ng nghÖ vµ ph¶i ®Çu t­ vµo lÜnh vùc nµo cã hiÖu qu¶ nhÊt. Ng­êi tiªu dïng sÏ ®­îc h­ëng lîi tõ viÖc c¹nh tranh nµy. Tù do ho¸ th­¬ng m¹i còng lµm cho xuÊt nhËp khÈu nhiÒu h¬n vµ ®ã lµ yÕu tè kÝch thÝch t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Nhµ kinh tÕ häc cæ ®iÓn David Ricardo ®­a ra lý thuyÕt vÒ lîi thÕ so s¸nh, lý thuyÕt nµy hiÖn nay ®· ®­îc c¸c nÒn kinh tÕ thµnh viªn ¸p dông, ph¸t huy thÕ m¹nh cña m×nh trong qu¸ tr×nh héi nhËp, nã còng lµ kÕt qu¶ cña viÖc ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ mét c¸ch tù nhiªn, theo quy luËt thÞ tr­êng. Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA) ®­îc xem nh­ lµ c¬ héi ®Ó ViÖt Nam thùc hiÖn b­íc ®i ®Çu tiªn cña m×nh trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi, nh­ng nã còng lµ th¸ch thøc ®èi víi nÒn s¶n xuÊt cña chóng ta. II-Môc Tiªu Cña AFTA, C«ng Cô Thùc HiÖn Vµ Cam KÕt Cña ViÖt Nam 1-Môc tiªu cña AFTA: -Thø nhÊt lµ thùc hiÖn tù do ho¸ th­¬ng m¹i b»ng viÖc lo¹i bá hµng rµo thuÕ quan trong th­¬ng m¹i néi bé ASEAN, trong khi vÉn cho phÐp n­íc thµnh viªn duy tr× chÝnh s¸ch víi phÇn cßn l¹i cña thÕ giíi. -Thø hai, ph¶i gi¶m dÇn vµ tiÕn tíi xo¸ bá h¼n c¸c biÖn ph¸p phi quan thuÕ, nh­: h¹n chÕ sè l­îng, quota, giÊy phÐp, phô thu h¶i quan, c¸c biÖn ph¸p c¶n trë th­¬ng m¹i kh¸c. -Thø ba, lµm cho ASEAN thÝch nghi víi m«i tr­êng kinh tÕ quèc tÕ, dÇn dÇn phï hîp víi c¸c nguyªn t¾c cña APEC vµ WTO. -Thø t­, thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo khu vùc b»ng viÖc ®­a ra mét khèi thÞ tr­êng chung thèng nhÊt víi nh÷ng ®iÒu kiÖn ­u ®·i hÊp dÉn ®Çu t­ n­íc ngoµi h¬n c¸c khu vùc kh¸c. 2-C«ng cô ®Ó thùc hiÖn môc tiªu AFTA a-C«ng cô ®Ó thùc hiÖn tù do ho¸ th­¬ng m¹i, thùc hiÖn môc tiªu Khu vùc MËu dÞch tù do ASEAN lµ HiÖp ®Þnh ­u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung (CEPT). Ngay sau khi trë thµnh thµnh viªn ASEAN, th¸ng 7-1995 ViÖt Nam ®· ký kÕt tham gia hiÖp ®Þnh nµy, cam kÕt gi¶m dÇn thuÕ suÊt thuÕ nhËp khÈu xuèng 0 ®Õn 5%. B¾t ®Çu thùc hiÖn tõ n¨m 1996 vµ ph¶i hoµn thµnh vµo n¨m 2006 ( trõ c¸c mÆt hµng thuéc danh môc lo¹i trõ hoµn toµn vµ mét sè mÆt hµng thuéc danh môc lo¹i trõ t¹m th¬×), gi¶m dÇn vµ th«i ¸p dông c¸c biÖn ph¸p b¶o hé mËu dÞch kh¸c; lo¹i bá c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan (giÊy phÐp, quota, h¹n chÕ ®Þnh l­îng, phô thu h¶i quan...), chØ ®­îc b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc b»ng biÖn ph¸p thuÕ quan nh­ng ë møc thÊp vµ mét sè biÖn ph¸p kh¸c phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ nh­: tiªu chuÈn kü thuËt, an toµn vÖ sinh thùc phÈm, m«i tr­êng, søc khoÎ céng ®ång... b-Kh¸i niÖm vÒ c¸c danh môc mÆt hµng trong hiÖp ®Þnh CEPT HiÖp ®Þnh ¸p dông víi tÊt c¶ s¶n phÈm chÕ t¹o, s¶n phÈm c¬ b¶n vµ n«ng s¶n, chia ra lµm 4 lo¹i danh môc hµng ho¸: +Danh môc lo¹i trõ hoµn toµn (GEL): Lµ danh môc bao gåm c¸c mÆt hµng ¶nh h­ëng tíi an ninh quèc gia, søc khoÎ, v¨n ho¸ phÈm ¶nh h­ëng xÊu tíi ®¹o ®øc x· héi, lÞch sö, truyÒn thèng v¨n ho¸.(ViÖt Nam quy ®Þnh kho¶ng 213 mÆt hµng thuéc danh môc nµy, chiÕm kho¶ng 41% kim ng¹ch NK víi ASEAN). +Danh môc lo¹i trõ t¹m thêi (TEL) Tøc lµ c¸c mÆt hµng t¹m thêi ch­a ®­a vµo thùc hiÖn hiÖp ®Þnh CEPT, chiÕm 34% kim ng¹ch nhËp khÈu tõ ASEAN. +Danh môc hµng n«ng s¶n ch­a chÕ biÕn nh¹y c¶m (SEL): Danh môc nµy gåm c¸c mÆt hµng n«ng s¶n rÊt nh¹y c¶m ®èi víi nÒn kinh tÕ, nÕu ®­a vµo thùc hiÖn CEPT ngay nã sÏ t¸c ®éng bÊt lîi tíi s¶n xuÊt ( ®èi víi danh môc nµy mçi n¨m c¸c n­íc thµnh viªn ph¶i chuyÓn 20% mÆt hµng vµo danh môc c¾t gi¶m). +Danh môc mÆt hµng ®­a vµo thùc hiÖn CEPT: Danh môc nµy ®­îc chia lµm hai lo¹i: lo¹i gi¶m nhanh vµ lo¹i gi¶m b×nh th­êng. Võa qua, t¹i Héi nghÞ th­îng ®Ønh ASEAN lÇn thø VI t¹i Hµ Néi th¸ng12-1998. Nguyªn thñ cña nhiÒu quèc gia thµnh viªn l¹i ®Ò nghÞ rót ng¾n thªm thêi gian hoµn thµnh, ®èi víi ViÖt Nam c¸c n­íc vÉn dµnh ­u tiªn cho thêi gian hoµn thµnh lµ vµo n¨m 2006 nh­ng ph¶i cã nghÜa vô tèi ®a ho¸ c¸c dßng thuÕ ®¹t 0 - 0,5% vµo n¨m 2003 ( tèi ®a ho¸ tù nguyÖn). III-T×nh H×nh THùc HiÖn HiÖp §Þnh CEPT Cña ViÖt Nam +N¨m 1996, n¨m ®Çu tiªn ViÖt Nam thùc hiÖn c¾t gi¶m thuÕ theo CEPT,ChÝnh phñ ban hµnh NghÞ ®Þnh 91/CP ngµy 18-12-1995, ®­a 875 mÆt hµng vµo thùc hiÖn HiÖp ®Þnh. +N¨m 1997,ChÝnh phñ ban hµnh NghÞ ®Þnh 82/CP ngµy 13-12-1996 ®­a 1496 mÆt hµng vµo thùc hiÖn CEPT, tuy ®­a vµo HiÖp ®Þnh nh­ng trªn thùc tÕ ta ch­a thùc sù c¾t gi¶m thuÕ. +N¨m 1998,ChÝnh phñ ban hµnh NghÞ ®Þnh 15/1998/N§-CP ngµy 12-3-1998 gåm 1719 mÆt hµng. +N¨m 1999,ChÝnh phñ tiÕp tôc ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 14/1999/N§-CP gåm 3582 mÆt hµng vµ ®©y còng lµ n¨m chóng ta thùc sù gi¶m thuÕ nhËp khÈu víi ASEAN. Ngoµi 4 NghÞ ®Þnh trªn ®©y, ChÝnh phñ còng ®· th«ng qua lÞch tr×nh gi¶m thuÕ nhËp khÈu tæng thÓ víi ASEAN cho c¶ giai ®o¹n 10 n¨m (1996-2006 ) s¸ch h­íng dÉn lÞch tr×nh nµy ®· ®­îc Bé tµi chÝnh xuÊt b¶n th¸ng 2-1998 vµ ®· chuyÓn tíi c¸c Bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng ®Ó h­íng dÉn cho doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ. VÒ lé tr×nh gi¶m c¸c biÖn ph¸p phi quan thuÕ: HiÖp ®Þnh CEPT quy ®Þnh c¸c n­íc thµnh viªn ph¶i huû bá ngay c¸c h¹n chÕ vÒ ®Þnh l­îng ®èi víi c¸c s¶n phÈm trong danh s¸ch c¾t gi¶m vµ huû bá c¸c biÖn ph¸p phi quan thuÕ kh¸c trong vßng 5 n¨m kÓ tõ khi c¾t gi¶m. ViÖt Nam b¾t ®Çu thùc hiÖn b­íc c¾t gi¶m vµo n¨m 1996, ®iÒu ®ã cã ý nghÜa r»ng viÖc huû bá c¸c biÖn ph¸p phi quan thuÕ ph¶i hoµn thµnh vµo n¨m 2000, sau c¸c n­íc kh¸c 3 n¨m.Nh­ng ®Õn nay ta vÉn ch­a hoµn thµnh. Thêi gian qua, ViÖt Nam ®· cã nhiÒu cè g¾ng trong c¶i c¸ch thñ tôc xuÊt nhËp khÈu (NghÞ ®Þnh 57/1998/N§-CP), cho phÐp th­¬ng nh©n thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®­îc thµnh lËp hîp ph¸p ®Òu ®­îc phÐp xuÊt nhËp khÈu trùc tiÕp mµ kh«ng cÇn xin giÊy phÐp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, chØ cÇn ®¨ng ký m· sè kinh doanh XNK víi côc H¶i quan cÊp tØnh, thµnh phè. Thñ tôc kiÓm tra H¶i quan ®· cã mét sè c¶i tiÕn, doanh nghiÖp tù kª khai tÝnh thuÕ XNK, tù chÞu tr¸ch nhiÖm, thêi gian gi¶i phãng hµng ®· rót ng¾n, ®· thùc hiÖn hÖ thèng hµnh lang xanh víi c¸c n­íc ASEAN. IV-Anh H­ëng Cña AFTA §èi Víi NÒn Kinh TÕ 1-§èi víi th­¬ng m¹i: Thêi gian qua hÇu hÕt c¸c mÆt hµng nhËp khÈu tõ ASEAN ®Òu ch­a ®­îc h­ëng ­u ®·i thuÕ quan cña ta, do yªu cÇu b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc thªm mét thêi gian n÷a. MÆc dï ch­a ®­îc gi¶m thuÕ tèi ®a, ViÖt Nam vÉn bÞ nhËp siªu. C¸c mÆt hµng cã thuª suÊt thÊp, ®­îc ®­a vµo c¸c NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ, trªn thùc tÕ ta kh«ng nhËp cña ASEAN. Ch¾c ch¾n vµo nh÷ng n¨m ®Çu cña n¨m 2000, theo cam kÕt ta ph¶i gi¶m m¹nh thuÕ suÊt thuÕ nhËp khÈu, lo¹i bá c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ ®Þnh l­îng, lóc ®ã ¶nh h­ëng cña viÖc tham gia AFTA ®èi víi th­¬ng m¹i vµ s¶n xuÊt sÏ rÊt râ rµng. 2-§èi víi ®Çu t­: TÝnh ®Õn hÕt th¸ng 5-1998 ta ®· cÊp giÊy phÐp cho 345 dù ¸n ®Çu t­ cña c¸c n­íc ASEAN, b»ng 15,9% tæng sè dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam, trÞ gi¸ 9,2 tû USD. Ta còng ®· cam kÕt dµnh ®·i ngé quèc gia cho c¸c nhµ ®Çu t­ ASEAN (AIA). Võa qua, do t¸c ®éng cña khñng ho¶ng tµi chÝnh khu vùc, ®Çu t­ cña ASEAN vµo ViÖt Nam cã gi¶m sót, nh­ng vÒ lý thuyÕt, khi ®­îc h­ëng ­u ®·i thuÕ quan th× c¸c nhµ ®Çu t­ ASEAN sÏ l¹i t×m kiÕm c¬ héi t¸i ®Çu t­. 3-§èi víi dÞch vô: ViÖt Nam ®· cam kÕt më cöa mét sè ph©n ngµnh thuéc 7 lÜnh vùc dÞch vô, gåm: du lÞch, hµng h¶i, hµng kh«ng, tµi chÝnh, b¶o hiÓm, kÕ to¸n vµ dÞch vô kinh doanh. ViÖc më cöa thÞ tr­êng dÞch vô, tuy cßn bÞ h¹n chÕ vÒ h×nh thøc trao ®æi kinh doanh dÞch vô song nÕu ta kh«ng tù v­¬n lªn th× c¸c doanh nghiÖp cña ta sÏ ph¶i ®­¬ng ®Çu vµ c¹nh tranh quyÕt liÖt víi c¸c doanh nghiÖp kinh doanh dÞch vô cña ASEAN. V-Anh H­ëng Cña AFTA §èi Víi Doanh NghiÖp Nhá Vµ Võa: 1-C¬ Héi: +Lµ c¬ héi më réng thÞ tr­êng, do thÞ tr­êng trong n­íc nhá, quy m« h¹n hÑp, søc mua yÕu (d©n sè kho¶ng 80 triÖu ng­êi, GDP tÝnh theo ®Çu ng­êi thÊp xÊp xØ 300 USD) tham gia AFTA, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam míi cã thªm c¬ héi tiÕp cËn víi thÞ tr­êng bªn ngoµi. +Lµ ®éng lùc ®æi míi c«ng nghÖ, thiÕt bÞ, tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, dÞch vô, nh»m chiÕm lÜnh thÞ tr­êng +SÏ xuÊt hiÖn nh÷ng ngµnh, nghÒ míi do t¹o lËp th­¬ng m¹i dÉn ®Õn thay ®æi c¶ s¶n xuÊt lÉn tiªu dïng ,thay thÕ s¶n xuÊt néi ®Þa b»ng s¶n xuÊt cña n­íc b¹n hµng vµ ng­îc l¹i. Thùc tÕ nµy ®· diÔn ra,Singapore vµ Malaysia ®· chuyÓn sang c¸c ngµnh c«ng nghÖ cao, hµm l­îng vèn lín,c¸c ngµnh cÇn nhiÒu lao ®éng dÇn chuyÓn sang Th¸i Lan vµ Indonesia. +æn ®Þnh vµ hÊp dÉn ®Çu t­ n­íc ngoµi h¬n do rµo ch¾n th­¬ng m¹i khu vùc bÞ rì bá. +Ng­êi tiªu dïng trong n­íc ®­îc lùa chän,sö dông hµng ho¸ tèt h¬n, gi¸ thµnh h¹ h¬n víi nhiÒu chñng lo¹i hµng ho¸ kh¸c nhau. 2-Th¸ch Thøc: Do thiÕu th«ng tin vµ sè liÖu vÒ doanh nghiÖp nhá vµ võa nªn b¸o c¸o chØ ph©n tÝch ¶nh h­ëng cña AFTA ®èi víi DNN&V, dùa trªn hai yÕu tè: yÕu tè ngµnh hµng, vµ lîi thÕ cña ®èi thñ c¹nh tranh. a-Ngµnh hµng: -VÒ s¶n xuÊt:DNN&V cña ta hiÖn nay ho¹t ®éng phæ biÕn trong c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, khai th¸c chÕ biÕn l©m s¶n, nu«i trång ®¸nh b¾t, chÕ biÕn thuû s¶n, trong c«ng nghiÖp cã dÖt , may, da giÇy, chÕ biÕn gç, sµnh sø,vËt liÖu x©y dùng, mét sè s¶n phÈm c«ng nghiÖp tù cung tù cÊp, ®å thñ c«ng mü nghÖ, mét sè thiÕt bÞ, m¸y mãc vµ nhËn gia c«ng b¸n thµnh phÈm cho c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi... -VÒ dÞch vô: ho¹t ®éng chñ yÕu trong c¸c linh vùc: dÞch vô söa ch÷a, vËn t¶i hµng ho¸,vËn chuyÓn hµnh kh¸ch, dÞch vô du lÞch,kinh doanh kh¸ch s¹n, nhµ hµng, x©y dùng, kiÕn tróc, t­ vÊn ®Çu t­, ph¸p lý... -VÒ th­¬ng m¹i: phæ biÕn lµ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, ph©n phèi, l­u th«ng hµng ho¸, ®¹i lý b¸n bu«n, tæ chøc b¸n lÎ cho c¸c doanh nghiÖp lín, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, h·ng n­íc ngoµi. b-VÒ ®èi thñ c¹nh tranh: -Doanh nghiÖp cña c¸c nÒn kinh tÕ thµnh viªn ASEAN cã n¨ng lùc c¹nh tranh cao h¬n nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp cña Singapore, Malaysia, Thailan...Trong khi doanh nghiÖp cña ViÖt Nam cã quy m« vèn Ýt, c«ng nghÖ, thiÕt bÞ m¸y mãc l¹c hËu, ch­a cã kinh nghiÖm qu¶n lý, thiÕu kiÕn thøc vÒ bu«n b¸n quèc tÕ... -VÒ thÞ tr­êng tiªu thô khu vùc ®· dÇn æn ®Þnh, do ASEAN tù do ho¸ th­¬ng m¹i tr­íc ta, c¸c doanh nghiÖp cña hä ®· tiÕp cËn vµ chiÕm lÜnh thÞ tr­êng tõ nhiÒu n¨m nay, doanh nghiÖp ViÖt Nam khã cã kh¶ n¨ng th©m nh©p. -Lîi thÕ so s¸nh cña ta trïng víi lîi thÕ so s¸nh cña c¸c n­íc trong khu vùc: nguyªn liÖu ch­a chÕ biÕn, hµng n«ng s¶n, l©m s¶n, thuû s¶n còng ®Òu thuéc thÕ m¹nh cña ASEAN. Hµng ho¸ sö dông nhiÒu lao ®éng nh­: dÖt, may mÆc, quÇn ¸o, giÇy dÐp, x©y dùng... thuéc thÕ m¹nh cña Thailan, Indonesia. Hµng c«ng nghÖ cao, ®iÖn, ®iÖn tö, c«ng nghiÖp thùc phÈm chÕ biÕn (Singapore, Malaysia). -C¸c nÒn kinh tÕ thµnh viªn còng cã thÕ m¹nh vÒ lao ®éng -VÒ dÞch vô, phÇn lín c¸c n­íc thµnh viªn ®¹t tr×nh ®é cao h¬n ta, nhÊt lµ dÞch vô hµng kh«ng, vËn t¶i biÓn, du lÞch,kh¸ch s¹n, viÔn th«ng, kiÓm to¸n, kÕ to¸n, b¶o hiÓm, ng©n hµng, tµi chÝnh, x©y dùng, dÞch vô xuÊt khÈu lao ®éng... -C¸c ngµnh c«ng nghÖ cao, hµm l­îng lao ®éng Ýt: c«ng nghÖ th«ng tin, m¸y tÝnh, linh kiÖn m¸y tÝnh, phÇn mÒm, hµng ®iÖn tö (Singapore, Malaysia). 3-KÕt luËn: Tãm l¹i, th¸ch thøc ®èi víi DNN&V lµ tÝnh c¹nh tranh gay g¾t cña viÖc më cöa thÞ tr­êng, héi nhËp kinh tÕ khu vùc. C«ng cô b¶o hé chñ yÕu cña Nhµ n­íc ®èi víi s¶n xuÊt néi ®Þa lµ hµng rµo thuÕ quan cao vµ phi thuÕ quan sÏ dÇn mÊt ®i vµ kÕt thóc vµo n¨m 2006. Ng­êi tiªu dïng trong n­íc sÏ lùa chän vµ sö dông hµng ho¸ rÎ vµ tèt h¬n, dÉn ®Õn nguy c¬ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam bÞ thua ngay trªn thÞ tr­êng trong n­íc. §Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh quèc tÕ, tr­íc hÕt doanh nghiÖp ph¶i tù v­¬n lªn, ph¶i hÕt søc linh ho¹t, nhÊt lµ viÖc tiÕp cËn thÞ tr­êng, x¸c ®Þnh chiÕn l­îc kinh doanh, quyÕt ®Þnh quy m« s¶n xuÊt, c¬ cÊu ®Çu t­ phï hîp, thay thÕ m¸y mãc thiÕt bÞ cò kü, d©y chuyÒn s¶n xuÊt l¹c hËu. §a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh kinh doanh, dÞch vô, c¶i tiÕn thay ®æi mÉu m·,chuyÓn h­íng s¶n xuÊt, ®Çu t­ vµo c¸i g× hiÖu qu¶ nhÊt. VÒ ®Çu t­ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, DNN&V ch­a chó träng ®Õn kiÕn thøc qu¶n trÞ kinh doanh, t×m hiÓu th©m nhËp thÞ tr­êng, n¾m vµ hiÓu biÕt c¸ch thøc, thÓ lÖ bu«n b¸n quèc tÕ, ký kÕt, thùc hiÖn, gi¶i quyÕt tranh chÊp hîp ®ång ngo¹i...N©ng cao tr×nh ®é cña c¶ ng­êi sö dông lao ®éng chÝnh lµ yÕu tè t¨ng c­êng kh¶ n¨ng c¹nh tranh. Mét viÖc n÷a mµ c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i lµm ngay lµ tæ chøc thµnh lËp hoÆc tham gia vµo c¸c hiÖp héi ngµnh hµng ë ®Þa ph­¬ng m×nh. ChÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc ®èi víi DNN&V, thêi gian tíi lµ xem xÐt, th¸o gì khã kh¨n, v­íng m¾c, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó doanh nghiÖp ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng cña m×nh. Nhµ n­íc sÏ nghiªn cøu c¸c chÝnh s¸ch: vÒ ­u ®·i tÝn dông, vÒ thuÕ, tû gi¸, cung cÊp th«ng tin thÞ tr­êng, thµnh lËp c¸c trung t©m xóc tiÕn th­¬ng m¹i, quü hç trî xuÊt khÈu, c¶i c¸ch vµ ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc xuÊt nhËp khÈu, cho thuª ®Êt, thÕ chÊp vay tÝn dông, thµnh lËp doanh nghiÖp vµ ®¨ng ký kinh doanh,....nh»m hç trî doanh nghiÖp nhá vµ võa trô l¹i ®­îc trong ®iÒu kiÖn më cöa thÞ tr­êng. PhÇn VIII: PhÇn KÕt LuËn Thø nhÊt: Ph¸t triÓn doanh nghiÖp nhá vµ võa, mét nhiÖm vô chiÕn l­îc: C­¬ng lÜnh x©y dùng ®Êt n­íc trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ®· x¸c ®Þnh x©y dùng nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h­íng XHCN, vµ “trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ l¹c hËu lªn c¬ cÊu kinh tÕ hiÖn ®¹i, nÒn kinh tÕ quèc d©n sÏ bao gåm nhiÒu ngµnh, nghÒ, nhiÒu quy m«, nhiÒu tr×nh ®é c«ng nghÖ”. Thùc tÕ ®· chØ râ, vÒ quy m« s¶n xuÊt kinh doanh ë n­íc ta, ®iÒu hîp lý lµ ph¶i kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a quy m« lín, quy m« võa vµ quy m« nhá, trong ®ã quy m« nhá vµ võa lµ chñ yÕu. Thø hai: H×nh thµnh mét hÖ thèng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch: Mét hÖ thèng chÝnh s¸ch minh b¹ch, nhÊt qu¸n, æn ®Þnh vµ ®­îc thùc thi nghiªm tóc ®ang lµ ®ßi hái rÊt cÊp b¸ch cña DNN&V, ®Ó DNN&V cã thÓ ®øng v÷ng trong thÞ tr­êng trong n­íc vµ cã ®ñ søc c¹nh tranh trong héi nhËp quèc tÕ. Cã thÓ nªu c¸c chÝnh s¸ch chñ yÕu nh­ sau: +ChÝnh s¸ch vÒ vèn +ChÝnh s¸ch thÞ tr­êng +ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ +ChÝnh s¸ch thuÕ +ChÝnh s¸ch mÆt b»ng kinh doanh +ChÝnh s¸ch vÒ c«ng nghÖ Thø ba: DNN&V cã rÊt nhiÒu kh¶ n¨ng thu hót lao ®éng, gi¶i quyÕt viÖc lµm. Nh­ng tr×nh ®é tay nghÒ cña ng­êi lao ®éng ë ®©y rÊt kÐm, chñ yÕu lµ lao ®éng phæ th«ng.V× vËy rÊt cÇn ®Èy m¹nh viÖc ®µo t¹o nh©n c«ng lµnh nghÒ t¹i c¸c tr­êng, líp ®µo t¹o b»ng nhiÒu h×nh thøc do c¸c DNN&V hoÆc c¸c tæ chøc x· héi ®¶m nhiÖm. Nhµ n­íc t¹o thuËn lîi, khuyÕn khich ph¸t triÓn vµ n©ng cao chÊt l­îng c¸c trung t©m d¹y nghÒ, khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp lín liªn kÕt, gióp ®ì c¸c DNN&V ®µo t¹o c«ng nh©n lµnh nghÒ. §èi víi doanh nh©n, ®iÒu quan träng lµ cã sù nh×n nhËn míi cña c¸c nhµ qu¶n lý vµ cña x· héi, xo¸ bá mäi kú thÞ, ph©n biÖt ®èi xö, cÇn c¶i thiÖn bé mÆt cña doanh nh©n trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng.Doanh nh©n trong khu vùc kinh tÕ d©n doanh lµ nh÷ng ng­êi rÊt ®¸ng t«n vinh v× hä ®· m¹nh d¹n bá vèn ®Çu t­ kinh doanh trong ®iÒu kiÖn khã kh¨n, bÊt tr¾c hiÖn nay.Tuy nhiªn, ®iÒu d¸ng chó ý hiÖn nay lµ nhiÒu doanh nh©n ch­a ®­îc ®µo t¹o vÒ qu¶n trÞ kinh doanh, chØ cã kho¶ng 30% lµ cã tr×nh ®é tõ cao ®¼ng trë lªn, vµ kho¶ng 48% doanh nh©n kh«ng cã b»ng cÊp chuyªn m«n. Kinh nghiÖm qu¶n lý doanh nghiÖp cßn rÊt thiÕu, cßn bì ngì tr­íc thÞ tr­êng ®ang ®Çy rÉy c¹nh tranh vµ th¸ch thøc. V× vËy, rÊt cÇn thiÕt b»ng nhiÒu h×nh thøc do Nhµ n­íc tæ chøc vµ nhÊt lµ khuyÕn khÝch m¹nh c¸c tæ chøc x· héi më réng viÖc båi d­ìng, ®µo t¹o ®éi ngò doanh nh©n phï hîp víi kinh tÕ thÞ tr­êng. Thø t­: M¹ng l­íi c¸c tæ chøc t­ vÊn, hç trî: Trong ®iÒu kiÖn kinh doanh võa rÊt míi, võa rÊt khã kh¨n, ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc t­ vÊn, tæ chøc hç trî lµ rÊt cÇn thiÕt. Néi dung t­ vÊn cã rÊt nhiÒu: tõ t­ vÊn vÒ thÞ tr­êng, c«ng nghÖ ®Õn qu¶n trÞ kinh doanh, v.v...C¸c ho¹t ®éng hç trî còng rÊt ®a d¹ng, nhÊt lµ vÒ vèn, ®µo t¹o nghÒ. C¸c DNN&V hiÖn nay còng rÊt thiÕu th«ng tin, kÓ c¶ c¸c v¨n b¶n ph¸p quy vÒ chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch mµ hä cÇn biÕt ®Ó thi hµnh, th«ng tin vÒ thÞ tr­êng, vÒ c«ng nghÖ... Chóng ta cã thÓ dùa vµo c¸c tæ chøc n­íc ngoµi ®Ó gi¶i quyÕt yªu cÇu nµy, nh­ng chñ yÕu vÉn ph¶i lµ khai th¸c kh¶ n¨ng trong n­íc.Trong kinh tÕ thÞ tr­êng, céng ®ång x· héi vµ c¸c tæ chøc x· héi gi÷ vai trß cùc kú quan träng, gi÷ cÇu nèi víi Nhµ n­íc víi doanh nghiÖp trong nhiÒu lo¹i ho¹t ®éng. Céng ®ång c¸c DNN&V r¶i r¸c kh¾p n­íc, cã nh÷ng tiÒm n¨ng rÊt phong phó ®Ó tù lo liÖu c«ng viÖc cña hä. Nhµ n­íc chØ nªn qu¶n lý nh÷ng c«ng viÖc ®Ých thùc cÇn thiÕt, chØ nªn lµm nh÷ng viÖc mµ x· héi vµ doanh nghiÖp kh«ng lµm ®­îc. C¸c tæ chøc nghÒ nghiÖp nh­ phßng th­¬ng m¹i, héi c«ng th­¬ng, c©u l¹c bé doanh nghiÖp, trung t©m t­ vÊn...lµ nh÷ng tæ chøc d©n sù rÊt ®¸ng khuyÕn khÝch ph¸t triÓn, lµ n¬i mµ céng ®ång c¸c DNN&V cïng nhau bµn luËn mét c¸ch d©n chñ vµ gióp nhau gi¶i quyÕt ®­îc nhiÒu viÖc vÒ t­ vÊn vµ hç trî nãi trªn mµ kh«ng cÇn thiÕt ®Õn bµn tay cña Nhµ n­íc, kÓ c¶ viÖc th«ng qua c¸c tæ chøc x· héi ®ã, doanh nh©n tù gi¸o dôc ®Ó tù hoµn thiÖn. §ã chÝnh lµ m« thøc “ChÝnh phñ nhá, x· héi lín” mµ Trung Quèc nªu lªn trong cuéc c¶i c¸ch më cöa. Thø n¨m: Vai trß cña Nhµ n­íc Trong kinh tÕ thÞ tr­êng, thÞ tr­êng cã vai trß trùc tiÕp h­íng dÉn c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ lùa chän c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng vµ ph­¬ng ¸n tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶. Nhµ n­íc cã chøc n¨ng ®Þnh h­íng, dÉn d¾t c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, t¹o m«i tr­êng vµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, kiÓm so¸t vµ xö lý c¸c vi ph¹m ph¸p luËt trong ho¹t ®éng kinh tÕ, khuyÕn khÝch c¹nh tranh hîp ph¸p, chèng ®éc quyÒn, b¶o ®¶m sù hµi hoµ gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ph¸t triÓn x· héi. Nhµ n­íc lµ “ng­êi cÇm l¸i” chø kh«ng ph¶i lµ “ng­êi cÇm chÌo”. Nhµ n­íc kh«ng can thiÖp vµo nh÷ng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cô thÓ cña doanh nghiÖp. Theo h­íng ®ã, Nhµ n­íc cÇn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n n÷a cho DNN&V trong c¸c mÆt nh­: +§¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc ®¨ng ký kinh doanh. Thay v× doanh nghiÖp ph¶i xin cÊp giÊy phÐp thµnh lËp vµ xin cÊp giÊy ®¨ng ký kinh doanh, sau ®ã l¹i ph¶i xin cÊp rÊt nhiÒu giÊy phÐp hµnh nghÒ nh­ tr­íc ®©y, tõ nay doanh nghiÖp chØ cÇn ®¨ng ký kinh doanh víi thñ tôc ®¬n gi¶n.Theo NghÞ ®Þnh 25/1999 ngµy 8-7-1999 ban hµnh quy chÕ ®Çu t­ vµ x©y dùng, giÊy phÐp ®Çu t­ ®èi víi doanh nghiÖp trong n­íc còng ®· ®­îc b·i bá, kho¶ng gÇn 200 lo¹i giÊy phÐp hµnh nghÒ còng ®ang ®­îc nghiªn cøu gi¶m bít. +§Ó hç trî c¸c DNN&V, Nhµ n­íc cÇn h×nh thµnh râ mét hÖ thèng c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn m¹nh h¬n n­· DNN&V nh­ ®· tr×nh bµy ë trªn. §iÒu quan träng lµ x¸c ®Þnh râ nhiÖm vô cña c¸c c¬ quan Nhµ n­íc, c¸c c¬ quan chÝnh quyÒn c¸c cÊp trong viÖc nghiªn cøu, ban hµnh vµ chØ ®¹o thùc hiÖn nghiªm tóc c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, hç trî ®· ®­îc ban hµnh. Kh¾c phôc khuynh h­íng c¸c bé,nganhfban hµnh c¸c v¨n b¶n, c¸c th«ng t­ kh«ng qu¸n triÖt ®­êng lèi ®æi míi, quy ®Þnh nh÷ng ®iÒu kho¶n b¶o vÖ cho quyÒn hµnh vµ lîi Ých côc bé cña bé, ngµnh ®ã mµ kh«ng quan t©m ®Õn nh÷ng khã kh¨n vÊt v¶ cña doanh nghiÖp khi thùc hiÖn. ChÝnh phñ còng ®· quy ®Þnh quyÒn cña doanh nghiÖp trong viÖc tham gia ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, ®èi víi c¸c v¨n b¶n liªn quan ®Õn ®èi t­îng thi hµnh lµ doanh nghiÖp th× tr­íc khi ban hµnh, ph¶i ®­îc lÊy ý kiÕn ®ãng gãp cña doanh nh©n th«ng qua c¸c tæ chøc nh­: Phßng th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam, c¸c hiÖp héi c«ng th­¬ng. +TiÕp tôc ®Èy m¹nh c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh vÉn lµ mét nhiÖm vô rÊt nÆng nÒ cña c¸c c¬ quan hµnh chÝnh nhµ n­íc. Ph¶i lµm cho mäi c«ng chøc nhËn thøc ®Çy ®ñ r»ng hä lµ nh÷ng ng­êi do d©n, do doanh nghiÖp ®ãng thuÕ ®Ó nu«i, chøc tr¸ch cña hä lµ phôc vô d©n, phôc vô doanh nghiÖp, chø kh«ng ph¶i lµ cÊp trªn, cã quyÒn ban ¬n cho c¸c doanh nghiÖp, hä thi hµnh c«ng vô chÝnh lµ thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc ®­îc ph¸p luËt giao cho, hä “chØ ®­îc lµm nh÷ng g× mµ ph¸p luËt cho phÐp” chø kh«ng ®­îc bµy vÏ ra nh÷ng lÖ lµng ®Ó s¸ch nhiÔu doanh nghiÖp. Nh÷ng hµnh vi cöa quyÒn, s¸ch nhiÔu cña c«ng chøc ®èi víi doanh nghiÖp ph¶i ®­îc trõng trÞ nghiªm kh¾c. +ViÖc thanh tra kiÓm tra c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ®ang lµ mét lÜnh vùc g©y rÊt nhiÒu khã kh¨n, phiÒn hµ, lµm n¶n lßng c¸c doanh nh©n. Nhµ n­íc ®· cã NghÞ ®Þnh quy ®Þnh kh¸ chÆt chÏ vÒ c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra cña c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn. ViÖc thanh tra, kiÓm tra ph¶i theo ®óng chøc n¨ng, ®óng thÈm quyÒn vµ tu©n thñ c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt. LuËt doanh nghiÖp còng quy ®Þnh râ: viÖc thanh tra vÒ tµi chÝnh ®­îc thùc hiÖn kh«ng qu¸ mét lÇn trong mét n¨m ®èi víi mét doanh nghiÖp, thêi h¹n thanh tra kh«ng qu¸ 30 ngµy. Khi thanh tra ph¶i cã quyÕt ®Þnh, kÕt thóc ph¶i cã b¶n kÕt luËn. C«ng chøc lîi dông thanh tra ®Ó s¸ch nhiÔu doanh nghiÖp th× ph¶i bÞ xö lý, nÕu g©y thiÖt h¹i th× ph¶i båi th­êng cho doanh nghiÖp. §ã lµ nh÷ng quy ®Þnh râ rµng nh»m b¶o vÖ quyÒn cña doanh nghiÖp, cÇn ®­îc thùc hiÖn nghiªm tóc. +C¸c c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt, khi xö lý c¸c vô doanh nh©n vi ph¹m ph¸p luËt, cÇn ph©n tÝch toµn diÖn, hiÓu râ nh÷ng khã kh¨n mµ doanh nghiÖp gÆp ph¶i trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh còng nh­ nh÷ng bÊt cËp cña hÖ thèng ph¸p luËt hiÖn hµnh mµ xö lý ®óng ng­êi, ®óng téi, kh«ng nªn mét chiÒu h×nh sù ho¸ c¸c quan hÖ d©n sù. +§Ó h×nh thµnh c¸c tæ chøc x· héi trong c¸c ho¹t ®éng t­ vÊn, hç trî c¸c DNN&V, Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch ñng hé, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c tæ chøc x· héi ®ã ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ thiÕt thùc, kh¾c phôc c¸c tiªu cùc cã thÓ x¶y ra. VÒ phÝa m×nh, ChÝnh phñ cÇn h×nh thµnh mét tæ chøc cña Nhµ n­íc lµm ®Çu mèi phèi hîp c¸c c¬ quan Nhµ n­íc, c¸c tæ chøc x· héi nghiªn cøu vµ ®Ò xuÊt c¸c c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, c¸c ch­¬ng tr×nh hç trî DNN&V,v.v... Tãm l¹i, ®Ó ph¸t triÓn m¹nh h¬n n÷a c¸c DNN&V, cÇn gi¶i quyÕt nhiÒu vÊn ®Ò ®ång bé, tõ nhËn thøc ®Õn c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, khung ph¸p lý phï hîp vµ tæ chøc thîc hiÖn cã hiÖu qu¶, ®ßi hái sù cè g¾ng v­¬n lªn cña c¸c DNN&V, nh­ng chñ yÕu vÉn lµ c¸c c¬ quan Nhµ n­íc ph¶i tiÕp tôc ®æi míi nÒn hµnh chÝnh Nhµ n­íc, tõ thÓ chÕ ®Õn bé m¸y vµ c«ng chøc, b¶o ®¶m cho Nhµ n­íc thùc hiÖn ®óng chøc n¨ng cña m×nh trong quan hÖ víi doanh nghiÖp. MôC LôC PhÇn më ®Çu PhÇn I: §Þnh nghÜa khu vùc doanh nghiÖp nhá vµ võa PhÇn II: §Æc ®iÓm khu vùc doanh nghiÖp nhá vµ võa PhÇn III: DNN&V víi luËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc PhÇn IV: LuËt doanh nghiÖp - C¬ së ph¸p lý míi ®èi víi c¸c DNN&V ngoµi quèc doanh PhÇn V: Nh÷ng khÝa c¹nh ph¸p lý cña viÖc thuª ®Êt kinh doanh, thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt ®Ó vay vèn PhÇn VI: ChÝnh s¸ch, ph¸p luËt thuÕ, tÝn dông hç trî ph¸t triÓn DNN&V PhÇn VII: Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA), th¸ch thøc ®èi víi DNN&V cña ViÖt Nam PhÇn VIII: PhÇn kÕt luËn Tµi LiÖu Tham Kh¶o 1-C¸c V¨n B¶n Ph¸p LuËt VÒ Qu¶n Lý Doanh NghiÖp 2-Ph¸t TriÓn Kinh TÕ 3-Kû YÕu Khoa Häc: Dù ¸n chÝnh s¸ch hç trî ph¸t triÓn 4-Kinh TÕ Ngoµi Quèc Doanh Thêi Kú Më Cöa 5-T¹p ChÝ C«ng NghiÖp 6-T¹p ChÝ Céng §ång Ph¸t TriÓn 7-T¹p ChÝ ViÖt Nam Ch©u ¸ Th¸i B×nh D­¬ng.