Đề tài Một số giải pháp hoàn thiện công tác lập và thẩm định dự án ở Tổng công ty xây dựng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

s¬ ®å sau: Tê tr×nh cña doanh nghiÖp xin lËp dù ¸n Tæng c«ng ty Ra quyÕt ®Þnh duyÖt dù ¸n kh¶ thi QuyÕt ®Þnh cho phÐp lËp dù ¸n kh¶ thi LËp dù ¸n kh¶ thi ThÈm ®Þnh Dù ¸n Tê tr×nh xin Tæng c«ng ty phª duyÖt dù ¸n kh¶ thi C¬ quan t­ vÊn hoÆc chñ ®Çu t­ Phßng KÕ ho¹ch - §Çu t­ ThÞ tr­êng. Phßng Kü thuËt – C«ng nghÖ VÒ tµi chÝnh, vèn vay: Phßng KÕ ho¹ch - §Çu t­ - ThÞ tr­êng VÒ thiÕt bÞ, c«ng nghÖ, nhµ x­ëng, kÕt cÊu h¹ tÇng: Phßng Kü thuËt – C«ng nghÖ S¬ ®å 1.12 Quy tr×nh thÈm ®Þnh dù ¸n §Çu t­ x©y dùng nhµ m¸y g¹ch Tuynel Méc Ch©u Qua s¬ ®å trªn chóng ta cã thÓ thÊy ®¬n vÞ chÝnh trong ho¹t ®éng thÈm ®Þnh lµ phßng KÕ ho¹ch - §Çu t­ - ThÞ tr­êng vµ phßng Kü thuËt – C«ng nghÖ cña Tæng c«ng ty. Nh÷ng yªu cÇu chñ yÕu ®èi víi c«ng t¸c thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n ®Çu t­ cña Tæng c«ng ty lµ: N¾m v÷ng chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc, cña ngµnh, cña lÜnh vùc m×nh phô tr¸ch, cña ®Þa ph­¬ng vµ c¸c quy chÕ luËt ph¸p vÒ qu¶n lý kinh tÕ, qu¶n lý ®Çu t­ vµ x©y dùng cña nhµ n­íc. HiÓu biÕt vÒ bèi c¶nh, ®iÒu kiÖn vµ ®Æc ®iÓm cô thÓ cña dù ¸n, t×nh h×nh vµ tr×nh ®é kinh tÕ chung cña ®Êt n­íc, cña ®Þa ph­¬ng, cña ngµnh, cña thÕ giíi. N¾m v÷ng t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh , nhu cÇu nguyªn liÖu cña ®Þa ph­¬ng xin dù ¸n, t×m hiÓu kü ®Çu vµo còng nh­ ®Çu ra cho dù ¸n ®Ó phÇn thÈm ®Þnh vïng nguyªn liÖu, thÞ tr­êng ®­îc chuÈn x¸c, c¸c sè liÖu tµi chÝnh cña doanh nghiÖp, c¸c quan hÖ tµi chÝnh tÝn dông cña doanh nghiÖp víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c, víi ng©n hµng... BiÕt x¸c ®Þnh vµ kiÓm tra ®­îc c¸c chØ tiªu kinh tÕ – kü thuËt quan träng cña dù ¸n, ®ång thêi th­êng xuyªn thu thËp, ®óc kÕt, x©y dùng c¸c chØ tiªu kinh tÕ – kü thuËt tæng hîp trong vµ ngoµi n­íc ®Ó phôc vô cho viÖc thÈm ®Þnh. §¸nh gi¸ kh¸ch quan, khoa häc vµ toµn diÖn ®èi víi néi dung dù ¸n, cã sù phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c ®¬n vÞ liªn quan, c¸c chuyªn gia trong vµ ngoµi n­íc. ThÈm ®Þnh kÞp thêi, tham gia ý kiÕn ngay tõ khi nhËn ®­îc hå s¬ dù ¸n. Th­êng xuyªn hoµn thiÖn quy tr×nh thÈm ®Þnh, phèi hîp ph¸t huy ®­îc trÝ tuÖ tËp thÓ. §iÒu nµy ®ång nghÜa víi viÖc hoµn thiÖn vµ n©ng cao ®éi ngò c¸n bé, chuyªn viªn chuyªn tr¸ch trong c«ng t¸c thÈm ®Þnh nh÷ng dù ¸n ®Çu t­ thuéc lÜnh vùc m×nh thùc hiÖn 3.2.2 §¸nh gi¸ thùc tr¹ng thÈm ®Þnh: Dù ¸n ®· ®­îc thÈm ®Þnh ®óng chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña c¸c bªn liªn quan theo néi dung ®· lËp. Cã thÓ ®¸nh gi¸ c«ng t¸c thÈm ®Þnh theo c¸c néi dung chÝnh sau: VÒ néi dung thÈm ®Þnh: ViÖc thÈm ®Þnh chñ yÕu thùc hiÖn theo c¸c néi dung ®­îc bªn chñ ®Çu t­ lËp. Nh÷ng néi dung rÊt quan träng nh­ thÞ tr­êng, nguån nguyªn liÖu, nguån vèn (tµi chÝnh cho dù ¸n) cßn ch­a ®­îc ®Ò cËp kü khi thÈm ®Þnh. XÐt theo yªu cÇu thÈm ®Þnh tÝnh kh¶ thi cña mét dù ¸n th× viÖc thÈm ®Þnh dù ¸n §Çu t­ x©y dùng nhµ m¸y g¹ch Tuynel Méc Ch©u ch­a ®¹t ®­îc yªu cÇu vÒ néi dung. §iÒu nµy sÏ dÉn ®Õn viÖc dù ¸n ®­îc lËp kh«ng hoµn chØnh nh­ng viÖc thÈm ®Þnh còng s¬ sµi dÉn ®Õn dù ¸n sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n khi triÓn khai nh­ thiÕu vèn, thÞ tr­êng kh«ng chÊp nhËn... VÒ quy tr×nh thÈm ®Þnh: Quy tr×nh cßn ®¬n gi¶n, cã thÓ sÏ dÉn tíi bá sãt néi dung cÇn thÈm ®Þnh. NhiÖm vô ®Æt ra cho tõng phßng cßn chung chung, c«ng t¸c thÈm ®Þnh ch­a ®­îc coi lµ nhiÖm vô träng yÕu cña Tæng c«ng ty. VÒ ph­¬ng ph¸p thÈm ®Þnh: Sö dông chñ yÕu ph­¬ng ph¸p thÈm ®Þnh theo tr×nh tù vµ so s¸nh chØ tiªu. Nh÷ng ph­¬ng ph¸p thÈm ®Þnh hiÖn ®¹i cßn ch­a ®­îc sö dông. ViÖc sö dung ph­¬ng ph¸p so s¸nh cßn nhiÒu h¹n chÕ, nh÷ng tiªu thøc cña ngµnh kh«ng ®­îc ¸p dông nh­ tû lÖ l·i thÊp nhÊt cã thÓ chÊp nhËn ®­îc (MARR) hay cßn gäi lµ tû lÖ l·i ®Þnh møc cña ngµnh ®Ó so s¸nh víi gi¸ trÞ cña IRR cña dù ¸n ®· ®­îc lËp hoÆc tû lÖ sè chç lµm t¨ng thªm trªn tæng vèn ®Çu t­ t¨ng thªm... lµm c¬ së cho ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng lËp vµ thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n ®Çu t­ cña Tæng c«ng ty x©y dùng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n. Trªn c¬ së ph©n tÝch thùc tr¹ng lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n “§Çu t­ x©y dùng nhµ m¸y g¹ch Tuynel Méc Ch©u” vµ thùc tr¹ng chung ®Çu t­ cho c¸c dù ¸n cïng lo¹i chóng ta cã thÓ thÊy ®­îc hai néi dung yÕu nhÊt trong c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n cña Tæng c«ng ty lµ c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng vµ x©y dùng c¸c b¶ng tµi chÝnh chuÈn. Víi l­îng vèn kh«ng nhiÒu nh­ng viÖc x¸c ®Þnh c¸c b¶ng tµi chÝnh ch­a chuÈn sÏ lµm ¶nh h­ëng tíi quyÕt ®Þnh ®Çu t­ dÉn tíi dù ¸n cã nhiÒu khã kh¨n khi thùc hiÖn. §¸nh gi¸ chung vÒ c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n ®Çu t­ cña Tæng c«ng ty x©y dùng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n: C¸c dù ¸n mÆc dï ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn míi nh­ng vÉn ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu trong thêi ®iÓm hiÖn t¹i, ch­a lµm tèt viÖc nghiªn cøu thÞ tr­êng, ch­a cã sù kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c bé phËn tham gia c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n. §èi víi néi dung lËp vµ thÈm ®Þnh: néi dung vÒ thÞ tr­êng, nguyªn liÖu ®Çu vµo, tÝnh kh¶ thi vÒ tµi chÝnh cho dù ¸n còng nh­ hiÖu qu¶ kinh tÕ x©y dùng ch­a ®­îc ®Ò cËp ®Çy ®ñ. §©y lµ nh÷ng néi dung rÊt c¬ b¶n x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng ®i vµo ho¹t ®éng thùc tÕ cã hiÖu qu¶ cña dù ¸n. V× ch­a ®­îc ®Ò cËp ®Çy ®ñ nªn trªn thùc tÕ mét sè dù ¸n khi ®­a vµo ho¹t ®éng ®Òu ch­a cã thÞ tr­êng ®Çu ra hîp lý, tÝnh c¹nh tranh kh«ng cao. VÒ quy tr×nh lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n: ViÖc lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n cßn ch­a theo mét quy tr×nh chuÈn. Quy tr×nh cña Bé mµ Tæng c«ng ty x©y dùng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n ¸p dông ch­a g¾n tr¸ch nhiÖm cña nh÷ng bé phËn tham gia trong qu¸ tr×nh lËp hoÆc thÈm ®Þnh víi kÕt qu¶ thùc hiÖn dù ¸n. ViÖc cßn thiÕu chÆt chÏ trong c¸c kh©u sÏ dÉn tíi bá sãt hoÆc trïng lÆp. Khi dù ¸n ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶ (chñ yÕu do c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n ) th× kh«ng thÓ quy tr¸ch nhiÖm cho ai. Mét sè kh©u quan träng trong quy tr×nh nh­: thu thËp d÷ liÖu, ph©n tÝch d÷ liÖu cßn ch­a ®­îc cô thÓ ho¸ th«ng th­êng chØ dùa trªn c¸c ý kiÕn t­ vÊn cña ®¬n vÞ lËp dù ¸n, nh­ng nh÷ng ý kiÕn ®Ò xuÊt nµy l¹i th­êng ®­îc x©y dùng trªn c¬ së lîi Ých cña ®¬n vÞ ®ã, viÖc thÈm tra l¹i nh÷ng kÕt qu¶ cña ®¬n vÞ ®Ò xuÊt ch­a ®­îc coi träng, ®iÒu nµy dÉn ®Õn chÊt l­îng cña c¸c dù ¸n ®­îc lËp hoÆc thÈm ®Þnh ch­a cao. VÒ ph­¬ng ph¸p lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n: C¸c ph­¬ng ph¸p ¸p dông cho lËp vµ thÈm ®Þnh cßn ®¬n gi¶n, ®Æc biÖt lµ c¸c ph­¬ng ph¸p dù b¸o, dù ®o¸n, c¸c ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch, ®¸nh gi¸. D÷ liÖu ®Çu vµo cho dù ¸n ch­a ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c, ph­¬ng ph¸p xö lý d÷ liÖu cßn yÕu dÉn ®Õn c¸c dù ¸n gÆp nhiÒu khã kh¨n khi thùc hiÖn. VÒ chi phÝ cho lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n: Chi phÝ cho lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n cßn thÊp vµ cßn thÊp nhiÒu so víi hiÖu qu¶ mµ lËp vµ thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n dù ¸n ®em l¹i. §©y chÝnh lµ nguyªn nh©n dÉn tíi chÊt l­îng lËp vµ thÈm ®Þnh kh«ng cao. V× kinh phÝ tÝnh theo tû lÖ phÇn tr¨m chi phÝ x©y l¾p vµ thiÕt bÞ cho nªn nhiÒu khi kh«ng phï hîp víi ®Æc thï cña tõng dù ¸n. ChÝnh v× chi phÝ thÊp khiÕn cho Tæng c«ng ty còng kh«ng m¹nh d¹n ®Çu t­ l©u dµi cho c¸c ho¹t ®éng tèi cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng t­ vÊn nh­: HÖ thèng c¬ së d÷ liÖu. M¸y mãc thiÕt bÞ, hÖ thèng xö lý th«ng tin. N©ng cao chuyªn m«n, nghiÖp vô cho ®éi ngò chuyªn gia. Ph¸t triÓn hÖ thèng céng t¸c viªn. ... ViÖc qu¶n lý lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n cßn nhiÒu bÊt cËp, ®Æc biÖt lµ c«ng t¸c ®Êu thÇu tuyÓn chän t­ vÊn. NhiÒu dù ¸n v× kh«ng ®Êu thÇu tuyÓn chän t­ vÊn nªn kh«ng chän ®­îc c¸c t­ vÊn ®¶m b¶o yªu cÇu chÊt l­îng còng nh­ gi¸ c¶. Bªn c¹nh c«ng t¸c ®Êu thÇu tuyÓn chän t­ vÊn lËp vµ thÈm ®Þnh lµ viÖc rµng buéc tr¸ch nhiÖm. Trªn thùc tÕ hiÖn nay ch­a cã c¬ chÕ rµng buéc tr¸ch nhiÖm cña bªn lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n víi kÕt qu¶ dù ¸n ®­îc lËp vµ thÈm ®Þnh. HiÖn nay cã mét sè dù ¸n cïng lo¹i ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶ nh­ng kh«ng thÓ quy ®­îc tr¸ch nhiÖm thuéc vÒ ai. Trªn c¬ së ®¸nh gi¸ nh÷ng ®iÓm cßn bÊt cËp trªn, l·nh ®¹o Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, l·nh ®¹o Tæng c«ng ty ®· ®Þnh h­íng ®èi víi c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n ®Çu t­ lµ: Kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n b»ng c¸ch n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n nh÷ng c¸n bé lµm c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n hiÖn t¹i, tuyÓn dông ®éi ngò c¸n bé trÎ cã n¨ng lùc vµ tr×nh ®é phï hîp víi yªu cÇu hiÖn t¹i. Qua ph©n tÝch thùc tr¹ng c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n ®Çu t­ vµ thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña c¸c dù ¸n chóng ta cã kÕt luËn: C¸c dù ¸n ®­îc lËp vµ thÈm ®Þnh ch­a ®¶m b¶o tÝnh kh¸ch quan, tÝnh kh¶ thi, c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh ch­a ®¶m b¶o ®­îc yªu cÇu hiÖu qu¶. VÊn ®Ò ®æi míi c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n cña Tæng c«ng ty ®· trë thµnh vÊn ®Ò cÊp b¸ch. Nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó ®æi míi c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh trong ngµnh cÇn tËp trung vµo néi dung, quy tr×nh vµ ph­¬ng ph¸p lËp vµ thÈm ®Þnh nh»m c¶i thiÖn chÊt l­îng c¸c dù ¸n ®­îc lËp trªn c¬ së ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t­ trong Tæng c«ng ty. Ch­¬ng III Mét sè gi¶i ph¸p §Þnh h­íng ph¸t triÓn trong thêi gian tíi cña Tæng c«ng ty. Kh¸i qu¸t vÊn ®Ò chung. Nh×n chung, trong nh÷ng n¨m võa qua, Tæng c«ng ty x©y dùng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn míi, tõng b­íc kh¼ng ®Þnh ®­îc tªn tuæi trªn th­¬ng tr­êng. §Ó ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng cña tõng c¸ nh©n, tËp thÓ trong Tæng c«ng ty th× trong thêi gian tíi Tæng c«ng ty tiÕp tôc ®Èy m¹nh s¶n xuÊt, ph¸t triÓn thÞ tr­êng, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, dÞch vô. 2. ChiÕn l­îc ®Çu t­ ph¸t triÓn cña Tæng c«ng ty. Tæng c«ng ty x©y dùng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n ®ang cã nh÷ng b­íc tiÕn v÷ng ch¾c trªn th­¬ng tr­êng. §iÒu ®ã ®­îc kh¼ng ®Þnh th«ng qua doanh thu, tèc ®é t¨ng tr­ëng, møc ®é ®ãng gãp cho ng©n s¸ch nhµ n­íc, thu nhËp cña c¸n bé c«ng nh©n viªn... §Ó ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tÝch ®ã vµ xøng ®¸ng lµ ®¬n vÞ dÉn ®Çu trong lÜnh vùc x©y dùng cña Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n th× c¸n bé c«ng nh©n viªn cña toµn Tæng c«ng ty ®· ph¸t huy trÝ tuÖ vµ søc m¹nh tËp thÓ, m¹nh d¹n cã nh÷ng b­íc ®i míi trong s¶n xuÊt kinh doanh phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ. §Ó Tæng c«ng ty tiÕp tôc lµ ®¬n vÞ dÉn ®Çu trong Bé ®ång thêi s¸nh ngang víi nh÷ng ®¬n vÞ x©y dùng m¹nh kh¸c th× Ban l·nh ®¹o Tæng c«ng ty ®· ®­a ra nh÷ng chiÕn l­îc ph¸t triÓn cho Tæng c«ng ty trong thêi gian tíi phï hîp víi bèi c¶nh cña ngµnh, lÜnh vùc mµ ®¬n vÞ tham gia kinh doanh. Tr­íc hÕt ®ã lµ ph¸t huy søc m¹nh cña Tæng c«ng ty trong lÜnh vùc x©y dùng c¸c c«ng tr×nh thuû lîi. §ã lµ lÜnh vùc x©y dùng mµ Tæng c«ng ty cã nhiÒu kinh nghiÖm vµ ®· ®­îc kh¼ng ®Þnh. Thø hai lµ ngoµi nhËn thÇu c¸c c«ng tr×nh x©y dùng th× Tæng c«ng ty tiÕn hµnh tù chñ trong c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­. Chñ ®éng x©y dùng c¸c dù ¸n cña m×nh tõ ®ã t¹o c«ng ¨n viÖc lµm còng nh­ t¨ng tiÒm lùc tµi chÝnh cho Tæng c«ng ty. Thø ba lµ më réng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh phï hîp víi kh¶ n¨ng cña c«ng ty nh­: xuÊt khÈu lao ®éng, xuÊt nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ x©y dùng ... Thø t­, muèn cã chÊt l­îng ®Ó ®¸p øng ®­îc nh÷ng ®ßi hái ngµy cµng cao cña kh¸ch hµng th× Tæng c«ng ty ph¶i kh«ng ngõng ®µo t¹o c¸n bé vµ cã nh÷ng chÝnh s¸ch thu hót nh©n tµi ®Ó phôc vô chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña Tæng c«ng ty. 3. NhiÖm vô cô thÓ. Trong thêi gian tíi, Tæng c«ng ty cÇn thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô cô thÓ nh­ sau: Thø nhÊt: VÒ thÞ tr­êng, tiÕp tôc thùc hiÖn theo ph­¬ng ch©m 4 ®a mµ c«ng ty ®· ®Ò ra, quyÕt t©m ®i vµo thùc hiÖn mét sè dù ¸n ®Çu t­ chñ ®éng mét c¸ch ch¾c ch¾n, an toµn vµ hiÖu qu¶. T¨ng c­êng liªn doanh liªn kÕt víi c¸c ®¬n vÞ b¹n ®Ó tham gia vµo nh÷ng tæ hîp thÇu phï hîp. §èi víi thÞ tr­êng Lµo, tiÕp tôc cñng cè vµ duy tr× víi c¸c ®èi t¸c hiÖn nay. Thø hai, lµ hoµn thµnh c«ng t¸c cæ phÇn ho¸ vµ ®a d¹ng ho¸ h×nh thøc së h÷u doanh nghiÖp. Thø ba, vÒ c«ng t¸c tµi chÝnh, träng t©m lµ ph¶i thu håi c«ng nî, ®ång thêi huy ®éng tèi ®a c¸c nguån vèn phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña Tæng c«ng ty. Thø t­, tiÕp tôc x©y dùng vµ phª duyÖt c¸c dù ¸n ®Çu t­ theo chiÒu s©u. Thø n¨m, vÒ c«ng t¸c c¸n bé vµ tæ chøc bé m¸y cÇn rµ so¸t, s¾p xÕp l¹i c¸c phßng ban vµ c¸c ®¬n vÞ trong Tæng c«ng ty ®Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn tèt c«ng t¸c s¶n xuÊt kinh doanh, kh«ng ngõng tæ chøc cho c¸n bé ®i häc hái n©ng cao tr×nh ®é. Thø s¸u, t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý chÊt l­îng s¶n phÈm. Thø b¶y, n©ng cao c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra vµ kiÓm so¸t trong toµn Tæng c«ng ty nh»m gióp cho c¸c ®¬n vÞ ho¹t ®éng trong nh÷ng lÜnh vùc mµ luËt ph¸p quy ®Þnh. Gi¶i ph¸p. Tõ nh÷ng ph©n tÝch vÒ thùc tr¹ng cña c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n t¹i Tæng c«ng ty x©y dùng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, nh÷ng nhËn ®Þnh, ®¸nh gi¸ vÒ nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i trong c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n chóng ta cã thÓ thÊy ®­îc ®iÓm yÕu nhÊt trong c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n t¹i Tæng c«ng ty lµ vÊn ®Ò nghiªn cøu thÞ tr­êng vµ x©y dùng b¶ng tµi chÝnh chuÈn. ChÝnh v× vËy trong phÇn gi¶i ph¸p nµy ®Ò cËp vµ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò mÊu chèt trªn. Ph­¬ng h­íng ®æi míi vµ nhãm gi¶i ph¸p chÝnh. Nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ lËp vµ thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n ®Çu t­, th× trong thêi gian tíi Tæng c«ng ty x©y dùng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n cÇn cã nh÷ng ®æi míi trong c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n theo c¸c ph­¬ng h­íng chñ yÕu sau: §æi míi nh­ng ph¶i ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu chÝnh cña c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n ®ã lµ: §¶m b¶o tÝnh kh¸ch quan, tÝnh kh¶ thi, yªu cÇu vÒ mÆt thêi gian cña c¸c dù ¸n ®­îc lËp vµ thÈm ®Þnh còng nh­ b¶o ®¶m hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n ®Çu t­. Coi ®æi míi c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n ®Çu t­ lµ mét qu¸ tr×nh liªn tôc, viÖc ®æi míi ph¶i phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn chung cña Tæng c«ng ty, cña c¸c ngµnh cã liªn quan. Nh×n nhËn ®óng vÒ c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t­. CÇn coi viÖc lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n nh­ s¶n xuÊt hµng ho¸ mµ mçi dù ¸n ®­îc lËp vµ thÈm ®Þnh lµ mét s¶n phÈm tõ ®ã n©ng cao tr¸ch nhiÖm, tr×nh ®é chuyªn m«n cña c¸c c¸ nh©n vµ ®¬n vÞ thùc hiÖn c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n. §æi míi qu¶n lý c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n ®Çu t­ theo h­íng ngµy cµng ph¸t huy tÝnh chñ ®éng, s¸ng t¹o cña c¸c ®¬n vÞ c¬ së, t¹o ra sù c¹nh tranh lµnh m¹nh trong c¸c ®¬n vÞ t­ vÊn, ®ång thêi vÉn ®¶m b¶o ®­îc yªu cÇu, ®Þnh h­íng ph¸t triÓn cña Tæng c«ng ty còng nh­ cña ngµnh. Nh÷ng ph­¬ng h­íng trªn sÏ ®­îc cô thÓ ho¸ ®ã lµ, hoµn thiÖn c¶ vÒ néi dung, quy tr×nh vµ ph­¬ng ph¸p thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n ®Çu t­. VÒ néi dung: cÇn bæ xung vµ hoµn thiÖn c¸c néi dung nh­ ph©n tÝch ®¸nh gi¸, dù b¸o, dù ®o¸n thÞ tr­êng ®Çu vµo vµ ®Çu ra cña dù ¸n, bæ sung ph©n tÝch n¨ng lùc tµi chÝn cña dù ¸n còng nh­ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ tµi chÝnh cña dù ¸n theo h­íng ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n n÷a. HÖ thèng c¸c chØ tiªu hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cña dù ¸n còng cÇn ®­îc x©y dùng theo h­íng ngµy cµng phï hîp h¬n víi ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. VÒ quy tr×nh: CÇn x©y dùng ®­îc mét quy tr×nh hîp lý ®i tõ ý t­ëng ®Õn khi t¹o ra mét s¶n phÈm cô thÓ ®ã lµ dù ¸n ®Çu t­. Quy tr×nh ®ã ph¶i hÕt søc chÆt chÏ, kh«ng bá sãt vµ kh«ng trïng lÆp chøc n¨ng. §èi víi mçi c«ng viÖc cÇn cã c¸c quy ®Þnh trong ®ã x¸c ®Þnh râ ai lµm, lµm nh­ thÕ nµo, ai chÞu tr¸ch nhiÖm. C¸c quy tr×nh cÇn lu«n ®­îc c¶i tiÕn, hoµn thiÖn nh»m kh«ng ngõng ®¸p øng c¸c yªu cÇu cña lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n trong t­¬ng l¹i. VÒ ph­¬ng ph¸p: Tõng b­íc ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p hiÖn ®¹i cho lËp vµ thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n. C¸c ph­¬ng ph¸p cÇn ®­îc ¸p dông ®ång thêi víi viÖc ®Çu t­ cho lËp vµ thÈm ®Þnh còng nh­ hoµn thiÖn bé m¸y tæ chøc, qu¶n lý c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh. C¸c ph­¬ng ph¸p nªn ®­îc ¸p dông lµ ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu thÞ tr­êng, c¸c ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch nh­: ph©n tÝch ®é nh¹y, ph©n tÝch theo kÞch b¶n vµ ph©n tÝch rñi ro. Nh÷ng ®æi míi cña c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n chó träng vµo hai h­íng chÝnh: Thø nhÊt, gi¶m thêi gian lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n. Thø hai, n©ng cao chÊt l­îng c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n. Thø ba, gi¶m chi phÝ lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n. §Ó gi¶m thêi gian lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n chóng ta sö dông c¸c gi¶i ph¸p sau: N©ng cao n¨ng lùc chuyªn m«n cña t­ vÊn lËp vµ thÈm ®Þnh. Thùc hiÖn ®Êu thÇu tuyÓn chän t­ vÊn lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n. C¶i tiÕn quy tr×nh, néi dung, ph­¬ng ph¸p lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n. ¸p dông nh÷ng mÉu chuÈn ®Ó lËp còng nh­ thÈm ®Þnh dù ¸n. T¨ng chi phÝ ®Çu t­ cho c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n. N©ng cao chÊt l­îng lËp vµ thÈm ®Þnh c¸c dù ®Çu t­ chóng ta cã thÓ sö dông nh÷ng gi¶i ph¸p sau: N©ng cao n¨ng lùc chuyªn m«n cña t­ vÊn lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n. Rµng buéc tr¸ch nhiÖm gi÷a viÖc lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n víi kÕt qu¶ dù ¸n ®­îc lËp vµ thÈm ®Þnh. C¶i tiÕn quy tr×nh, néi dung, ph­¬ng ph¸p lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n. T¨ng thêi gian lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n. T¨ng chi phÝ lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n. Gi¶m chi phÝ lËp vµ thÈm ®Þnh chóng ta cã thÓ sö dông nh÷ng biÖn ph¸p sau: ¸p dông nh÷ng mÉu chuÈn ®Ó lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n. C¶i tiÕn quy tr×nh, néi dung, ph­¬ng ph¸p lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n. N©ng cao n¨ng lùc chuyªn m«n cña t­ vÊn lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n. Thùc hiÖn ®Êu thÇu tuyÓn chän t­ vÊn. ViÖc gi¶m chi phÝ ë ®©y lµ viÖc gi¶m chi phÝ do viÖc chËm trÔ trong viÖc thùc hiÖn c«ng t¸c lËp hoÆc thÈm ®Þnh dù ¸n g©y ra, chÝnh v× vËy nã kh«ng m©u thuÉn víi viÖc ®Ò nghÞ t¨ng kinh phÝ trong viÖc lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n trªn phÇn tr¨m tæng kinh phÝ. Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ®æi míi, n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t­ cña Tæng c«ng ty. Trªn c¬ së nh÷ng ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p ®æi míi c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t­ cña Tæng c«ng ty, chóng ta sÏ ®Ò cËp tíi mét sè gi¶i ph¸p nh»m thùc hiÖn nh÷ng ph­¬ng h­íng ®Ò ra. Hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý lËp vµ thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n ®Çu t­. Gi¶i ph¸p nµy liªn quan ®Õn c¸c c¬ quan chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý ho¹t ®éng ®Çu t­ trong Tæng c«ng ty. §Ó c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n ®Çu t­ trong Tæng c«ng ty ®¸p øng ®­îc yªu cÇu thùc tiÔn vµ hiÖu qu¶ th× c¬ quan qu¶n lý cÇn thùc hiÖn phèi hîp nhiÒu biÖn ph¸p, trong ®ã tËp trung vµo c¸c biÖn ph¸p chñ yÕu nh­ ®æi míi nhËn thøc vÒ dù ¸n ®Çu t­, t¨ng c­êng ®Çu t­ cho c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh, t¹o m«i tr­êng c¹nh tranh b×nh ®¼ng cho c¸c tæ chøc, c¸ nh©n t­ vÊn lËp vµ thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n ®Çu t­, thùc hiÖn tèt c«ng t¸c quy ho¹ch nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh, x©y dùng hÖ thèng tiªu chuÈn, quy ph¹m lµm c¬ së cho c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh. §æi míi nhËn thøc vÒ dù ¸n ®Çu t­ ®­îc coi lµ mét b­íc më ®Çu cho ®æi míi c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n ®Çu t­. NÕu kh«ng cã ®æi míi c¸nh nh×n vÒ dù ¸n th× sÏ kh«ng cã ®éng lùc ®æi míi c«ng t¸c nµy. ViÖc ®æi míi ph¶i thÓ hiÖn ë chç coi dù ¸n lµ mét s¶n phÈm hµng ho¸ mµ gi¸ trÞ cña nã lµ n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t­. Tõ c¸ch nh×n ®óng vÒ dù ¸n míi cã thÓ xo¸ bá ®­îc t­ t­ëng coi lËp vµ thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n ®Çu t­ chØ lµ mét b­íc thñ tôc nh»m huy ®éng vèn hoÆc xin giÊy phÐp ®Çu t­. T¨ng c­êng ®Çu t­ cho c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh: Tõ c¸nh nh×n ®óng vÒ dù ¸n chóng ta sÏ ph¶i ®Çu t­ cho c«ng t¸c nµy. ViÖc ®Çu t­ sÏ tËp trung vµo con ng­êi, trang thiÕt bÞ, ph­¬ng tiÖn, c¬ së d÷ liÖu... Dù ¸n ®Çu t­ lµ mét s¶n phÈm, chÝnh v× vËy muèn cã nh÷ng dù ¸n cã chÊt l­îng cao chóng ta cÇn ph¸t triÓn ®éi ngò c¸n bé t­ vÊn cã chÊt l­îng. T¹o m«i tr­êng c¹nh tranh b×nh ®¼ng cho c¸c tæ chøc, c¸ nh©n t­ vÊn lËp vµ thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n ®Çu t­: §èi víi c¸c dù ¸n cã quy m« võa vµ lín nªn tæ chøc ®Êu thÇu réng r·i lËp hoÆc thÈm ®Þnh dù ¸n. CÇn b¶o ®¶m tÝnh ®éc lËp cña t­ vÊn, cã nh­ vËy dù ¸n ®­îc lËp hoÆc thÈm ®Þnh míi cã tÝnh kh¸ch quan. C«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n ®Çu t­ ph¶i ®¶m b¶o tÝnh minh b¹ch, muèn vËy ph¶i thùc hiÖn sù ®éc lËp gi÷a t­ vÊn lËp vµ t­ vÊn thÈm ®Þnh. T­ vÊn lËp sÏ kh«ng ®­îc thÈm ®Þnh dù ¸n ®ã. Thùc hiÖn tèt c«ng t¸c quy ho¹ch nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh. X©y dùng hÖ thèng c¸c tiªu chuÈn, quy ph¹m lµm c¬ së cho c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh: C¨n cø ®Ó lËp vµ thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n ®Çu t­ lµ hÖ thèng c¸c tiªu chuÈn, ®Þnh møc cña ngµnh. HiÖn nay, c¸c tiªu chuÈn ®Þnh møc trong c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n cña Tæng c«ng ty cßn ch­a phï hîp víi yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. N©ng cao n¨ng lùc chuyªn m«n cña t­ vÊn lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n vµ thùc hiÖn quy chÕ ®Êu thÇu tuyÓn chän t­ vÊn. Thêi gian, chÊt l­îng vµ chi phÝ lËp dù ¸n bÞ phô thuéc nhiÒu vµo n¨ng lùc chuyªn m«n cña c¸c t­ vÊn. Bªn c¹nh viÖc ®ßi hái t­ vÊn ph¶i v« t­ vµ ®éc lËp ®Ó tõ ®ã ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p còng nh­ nh÷ng nhËn xÐt ch©n thùc, kh¸ch quan vÒ dù ¸n, ®iÒu kh«ng thÓ thiÕu lµ cÇn n©ng cao n¨ng lùc c¸c t­ vÊn. ViÖc x©y dùng n¨ng lùc nªn tËp trung vµo ba khÝa c¹nh chÝnh sau: §Çu t­ cho con ng­êi. Tæ chøc c¸c nhãm ho¹t ®éng. §Çu t­ cho trang thiÕt bÞ vµ ®iÒu kiÖn lµm viÖc. Gi¶i ph¸p nµy ®­îc coi lµ quan träng nhÊt trong ®æi míi c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n ®Çu t­. Khi n¨ng lùc chuyªn m«n cña t­ vÊn ®­îc n©ng lªn th× chÊt l­îng cña dù ¸n ®­îc lËp sÏ ®­îc n©ng cao vµ chi phÝ còng nh­ thêi gian lËp vµ thÈm ®Þnh nãi chung sÏ gi¶m ®i. ViÖc ®Êu thÇu tuyÓn chän t­ vÊn sÏ ®¶m b¶o chän ®­îc ®¬n vÞ t­ vÊn tho¶ m·n nh÷ng yªu cÇu vÒ chÊt l­îng lËp còng nh­ thÈm ®Þnh dù ¸n, chi phÝ lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n hîp lý nhÊt. C¶i tiÕn ph­¬ng ph¸p x©y dùng dßng tiÒn sau thuÕ Nh×n chung, cã nhiÒu biÓu mÉu ®­îc ¸p dông nh­ng kh«ng bao qu¸t ®­îc t×nh h×nh chung cña c¶ dù ¸n, c¸c kÕt qu¶ tÝnh to¸n th­êng ®¬n gi¶n vµ thiÕu chÝnh x¸c, kh«ng ph¶n ¸nh tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng trªn, trong ph¹m vi ®Ò tµi nµy ®Ò xuÊt ph­¬ng ¸n c¶i tiÕn ph­¬ng ph¸p x©y dùng dßng tiÒn sau thuÕ nh­ sau: STT Tiªu thøc N¨m 0 1 2 … … n 1 §Çu t­ 2 Doanh thu 3 Chi phÝ ho¹t ®éng (Ch­a tÝnh khÊu hao) 4 Chi phÝ khÊu hao 5 C¸c chi phÝ kh¸c 6 Nhu cÇu vèn ho¹t ®éng 7 Thu nhËp chÞu thuÕ 8 ThuÕ ph¶i nép 9 Lîi nhuËn thuÇn sau thuÕ 10 T¨ng vèn ho¹t ®éng 11 Dßng tiÒn sau thuÕ Dßng doanh thu cña dù ¸n bao gåm toµn bé doanh thu do dù ¸n ®em l¹i. Dßng chi phÝ ho¹t ®éng (kh«ng bao gåm khÊu hao) bao gåm toµn bé c¸c chi phÝ ®­îc sö dông trong n¨m ho¹t ®éng cña dù ¸n bao gåm chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp, chi phÝ tiÒn l­¬ng, chi phÝ nguyªn vËt liÖu ... cïng víi chi phÝ m¸y mãc thiÕt bÞ (khÊu hao). §©y lµ nh÷ng chi phÝ chñ yÕu cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Chi phÝ khÊu hao lµ chi phÝ do hao mßn m¸y mãc thiÕt bÞ ®­îc x¸c ®Þnh cho tõng n¨m ho¹t ®éng cña dù ¸n. Dßng chi phÝ khÊu hao ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së m« h×nh khÊu hao ¸p dông cho dù ¸n. C¸c m« h×nh khÊu hao cã thÓ dïng lµ khÊu hao ®Òu, th­êng th× c¸c dù ¸n th­¬ng sö dông c¸ch tÝnh khÊu hao nµy cho tµi s¶n cè ®Þnh, khÊu hao gi¶m dÇn hoÆc t¨ng gi¶m theo mét hÖ sè nhÊt ®Þnh theo mét quy ®Þnh chung mµ dù ¸n cã thÓ ¸p dông ®Ó tÝnh khÊu hao... Nhu cÇu vèn ho¹t ®éng: trªn thùc tÕ, dù ¸n cã thÓ cÇn mét l­îng vèn l­u ®éng ®Ó ®¶m b¶o viÖc vËn hµnh trong tõng n¨m, nhu cÇu nµy lín hay nhá phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña dù ¸n. Nhu cÇu nµy cã thÓ x¸c ®Þnh b»ng l­îng vèn l­u ®éng dù tr÷ céng víi c¸c kho¶n ph¶i thu vµ trõ ®i c¸c kho¶n ph¶i tr¶ trong n¨m ho¹t ®éng. Dßng tiÒn ph¶i nép sÏ b»ng dßng thu nhËp chÞu thuÕ nh©n víi thuÕ suÊt, cßn dßng lîi nhuËn thuÇn sau thuÕ sÏ b»ng dßng thu nhËp chÞu thuÕ trõ ®i dßng thuÕ ph¶i nép. PhÇn t¨ng vèn ho¹t ®éng lµ chªnh lÖch nhu cÇu vèn ho¹t ®éng n¨m nay so víi nhu cÇu vèn ho¹t ®éng n¨m tr­íc. Dßng tiÒn sau thuÕ sÏ b»ng dßng lîi nhuËn sau thuÕ céng víi dßng khÊu hao, trõ ®i dßng ®Çu t­ vµ trõ ®i dßng t¨ng vèn ho¹t ®éng. Dßng tiÒn sau thuÕ lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh c¸c tiªu thøc hiÖu qu¶ cña dù ¸n, mÆt kh¸c nã l¹i lµ c¬ së ®Ó x©y dùng kÕ ho¹ch huy ®éng vèn. Víi m« h×nh x¸c ®Þnh dßng tiÒn sau thuÕ nh­ trªn sÏ ®¶m b¶o chi viÖc tÝnh to¸n cña dù ¸n chÝnh x¸c h¬n vµ dÔ dµng h¬n khi lËp dù ¸n. Víi hÖ sè chiÕt khÊu ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: Trong ®ã: Ivk : Sè vèn vay tõ nguån k rk : L·i vay tõ nguån k n : Sè nguån vay. ¸p dông ph­¬ng ph¸p c¶i tiÕn dßng tiÒn sau thuÕ vµo dù ¸n “§Çu t­ x©y dùng nhµ m¸y g¹ch Tuynel Méc Ch©u” ta cã: NPV = 1.285.710.000VND > 0, ®iÒu nµy chøng tá vÒ mÆt tµi chÝnh dù ¸n kh¶ thi. Nh­ng nÕu theo tÝnh to¸n cña b¶ng tµi chÝnh trong luËn chøng kh¶ thi th× hiÖu qu¶ tµi chÝnh cña dù ¸n gi¶m ®i ®¸ng kÓ (NPV= 4.705.084.000VND) ViÖc cã nhiÒu biÕn ®éng trong sù thay ®æi cña dßng tiÒn céng víi hÖ sè chiÕt khÊu (10%) møc trung b×nh chung cña c¸c dù ¸n ®­îc lËp ®· lµm cho hiÖu qu¶ tµi chÝnh cña dù ¸n thay ®æi lín. Trong ®ã víi dù ¸n nµy th× víi hÖ sè chiÕt khÊu ®­îc lÊy lµ 3.5% t­¬ng ®­¬ng víi l·i suÊt vay vèn ­u ®·i cña tØnh. Thùc ra viÖc lÊy hÖ sè chiÕt khÊu cña dù ¸n lµ 3.5% kh«ng ph¶n ¸nh gi¸ trÞ thùc mµ dù ¸n ®em l¹i. NÕu dù ¸n lÊy hÖ sè chiÕt khÊu lÊy t­¬ng øng víi gi¸ trÞ chiÕt khÊu chung cña ngµnh th× sÏ ph¶n ¸nh mét c¸ch trung thùc h¬n gi¸ trÞ vÒ mÆt tµi chÝnh mµ dù ¸n ®em l¹i. Víi nh÷ng c¶i tiÕn trong viÖc x©y dùng dßng tiÒn sau thuÕ ®· lµm cho kh«ng chØ NPV thay ®æi mµ cßn lµm cho nh÷ng chØ tiªu kh¸c thay ®æi theo. TiÕp sau ®ã lµ tû lÖ hoµn vèn néi bé còng ®· cã nh÷ng biÕn ®æi phï hîp. HÖ sè chiÕt khÊu sö dông ®Ó tÝnh tû lÖ hoµn vèn néi bé ®­îc tr×nh bµy trong b¶ng. Ph­¬ng ph¸p néi suy ®· ®­îc ¸p dông vµo tr­êng hîp nµy. IRR cña dù ¸n ®­îc tÝnh theo c«ng thøc sau: Chän r1 sao cho NPV1 > 0 vµ gÇn b»ng 0. Chän r2 sao cho NPV2 < 0 vµ gÇn b»ng 0. Khi ®ã: NPV = r1 + . Víi NPV1 = 182.774 vµ NPV2 = -50.462 ®­îc tÝnh theo r1 = 0.14, r2 = 0.15 ®­îc chän, theo c«ng thøc trªn tÝnh ®­îc IRR = 0.1478 (14.78%). Tiªu thøc N¨m 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 §Çu t­ 5307.861 Doanh thu 1715.786 2273.416 2530.784 2573.679 2573.679 2573.679 2573.679 2573.679 2573.679 2573.679 Chi phÝ ho¹t ®éng 967.034 1113.044 1220.036 1220.036 1220.036 1220.036 1220.036 1220.036 1220.036 1220.036 Chi phÝ khÊu hao 463.991 463.991 463.991 463.991 463.991 463.991 396.056 396.056 212.160 212.160 C¸c chi phÝ kh¸c 185.371 163.5 141.729 118.507 95.285 72.064 48.842 25.62 14.009 14.009 Nhu cÇu vèn ho¹t ®éng 122.210 137.486 152.762 152.762 152.762 152.762 152.762 152.762 152.762 152.762 Thu nhËp chÞu thuÕ 99.39 532.881 705.028 771.145 794.367 817.588 908.745 931.967 1127.474 1127.474 ThuÕ ph¶i nép 0 0 0 0 59.577525 61.3191 68.155875 69.897525 84.56055 84.56055 Lîi nhuËn thuÇn sau thuÕ 99.39 532.881 705.028 771.145 734.78948 756.2689 840.58913 862.06948 1042.9135 1042.9135 T¨ng vèn ho¹t ®éng 122.210 15.276 15.276 0 0 0 0 0 0 0 Dßng tiÒn sau thuÕ -5307.861 441.171 981.596 1153.743 1235.136 1198.780 1220.260 1236.645 1258.125 1255.073 1255.073 HSCK (r=0.1) 1 0.909091 0.8264463 0.7513148 0.6830135 0.6209213 0.5644739 0.5131581 0.4665074 0.4240976 0.3855433 PVCFi -5307.861 401.0645 811.23636 866.82419 843.61451 744.34836 688.8049 634.59449 586.92482 532.27366 483.88515 NPV 1285.71 HSCK (r=0.14) 1 0.877193 0.7694675 0.6749715 0.5920803 0.5193687 0.4555865 0.3996373 0.3505591 0.3075079 0.2697438 PVCFi(r=0.14) -5307.861 386.9921 755.30625 778.74366 731.29967 622.60901 555.934 494.20955 441.04728 385.94505 338.54829 NPV1 182.774 HSCK (r=0.15) 1 0.869565 0.7561437 0.6575162 0.5717532 0.4971767 0.4323276 0.375937 0.3269018 0.2842624 0.2471847 PVCFi(r=0.15) -5307.861 383.627 742.2276 758.60475 706.19302 596.00576 527.55203 464.90071 411.28345 356.77021 310.23496 NPV2 -50.462 IRR 0.1478365 ViÖc x¸c ®Þnh dßng tiÒn sau thuÕ kh«ng chuÈn dÉn tíi viÖc x¸c ®Þnh thêi ®iÓm thu håi vèn kh«ng chÝnh x¸c. §iÒu nµy ¶nh h­ëng tíi kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Theo b¶ng x¸c ®Þnh dßng tiÒn míi, viÖc x¸c ®Þnh thêi h¹n thu håi vèn ®Çu t­ còng cã nh÷ng biÕn ®æi nhÊt ®Þnh vµ cÇn ®­îc tÝnh to¸n l¹i cho chÝnh x¸c tõ ®ã x©y dùng kÕ ho¹ch ho¹t ®éng dµi h¹n cña c«ng ty mét c¸ch hiÖu qu¶. Sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p dù b¸o trong c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n. ViÖc sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p dù b¸o lµ rÊt quan träng, qua ®ã chóng ta cã thÓ kh¸i qu¸t ®­îc xu h­íng ph¸t triÓn còng nhu cÇu trong t­¬ng lai. VÒ ph­¬ng ph¸p dù b¸o th× trong lÜnh vùc ho¹t ®éng ®Çu t­ chóng ta ¸p dông mét vµi ph­¬ng ph¸p sau: Ph­¬ng ph¸p dù b¸o b×nh qu©n di ®éng: Theo ph­¬ng ph¸p nµy, gi¸ trÞ dù b¸o kú t (tøc lµ ) ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: (yt-1 + yt-2 +…+ yt-n+1) (1.1) Trong ®ã: yt - gi¸ trÞ kú t n - sè ®iÓm d÷ liÖu qu¸ khø Ph­¬ng ph¸p dù b¸o san b»ng sè mò gi¶n ®¬n: Theo ph­¬ng ph¸p nµy, gi¸ trÞ dù b¸o kú t (tøc lµ ) ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: = ayt-1 + a(1-a)yt-2 + a(1-a)2yt-3 +… (1.2) Trong ®ã: gi¸ trÞ träng sè a ®­îc gäi lµ tham sè ®iÒu chØnh, nã th­êng ®­îc chän trong kho¶ng 0,1 £ a £ 0,3 Ph­¬ng ph¸p Brown: Theo ph­¬ng ph¸p nµy, gi¸ trÞ dù b¸o kú t + m (tøc lµ ) ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: = at + mbt (1.3) Trong ®ã: at - mÉu dù b¸o bt - ®é dèc cña ®­êng gi¸ trÞ dù b¸o m - thêi ®iÓm tÝnh tõ thêi ®iÓm t Ph­¬ng ph¸p Holt: Theo ph­¬ng ph¸p nµy, gi¸ trÞ dù b¸o kú t + m - ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: = St + mbt (1.4) Trong ®ã: St = ayt + (1- a)(St-1 + bt-1); víi 0£ a£1 bt = g(St - St-1) + (1 - g)bt-1; víi 0£ g£1 m - thêi ®iÓm tÝnh tõ thêi ®iÓm t Ph­¬ng ph¸p hÖ sè co gi·n: HÖ sè co gi·n cña cÇu s¶n phÈm X khi nhËn nh©n tè Z nµo ®ã thay ®æi ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: ez = (% thay ®æi cña Qx)/(% thay ®æi cña Z) ez = (1.5) hay: ez = (1.6) Qx - CÇu s¶n phÈm X Qxi - CÇu s¶n phÈm X t¹i thêi ®iÓm i DQx = Qx2 - Qx1 lµ sù thay ®æi cña Qx Z - nh©n tè ¶nh h­ëng Z Ph­¬ng ph¸p hµm håi quy: Ph­¬ng ph¸p nµy nh»m x¸c ®Þnh mèi quan hÖ gi÷a biÕn phô thuéc víi c¸c biÕn ®éc lËp, vÝ dô nhu cÇu mét hµng hãa (biÕn phô thuéc) sÏ phô thuéc vµo gi¸ c¶, thu nhËp, qu¶ng c¸o,…(c¸c biÕn ®éc lËp) b»ng mét ph­¬ng tr×nh nµo ®ã: = f(Pt, It, At,…) Trong ®ã: Pt lµ gi¸ c¶ t¹i thêi ®iÓm t It lµ thu nhËp t¹i thêi ®iÓm t At lµ qu¶ng c¸o t¹i thêi ®iÓm t §©y cã thÓ lµ m« h×nh håi quy phi tuyÕn tÝnh hoÆc håi quy tuyÕn tÝnh, håi quy ®¬n hoÆc håi quy béi. ChÊt l­îng cña dù b¸o ®­îc ®¸nh gi¸ sau b»ng c¸c ph­¬ng ph¸p thèng kª, chñ yÕu dùa trªn tÝnh to¸n sai sè dù b¸o, tøc lµ ®é sai lÖch gi÷a gi¸ trÞ thùc tÕ vµ gi¸ trÞ dù b¸o. NÕu ký hiÖu t lµ gi¸ trÞ dù b¸o ë thêi ®iÓm t yt lµ gi¸ trÞ thùc tÕ cña ®èi t­îng quan s¸t t¹i thêi ®iÓm t vµ et lµ sai sè dù b¸o ë thêi ®iÓm t Khi ®ã sai sè dù sÏ lµ: et = yt - t Nh÷ng ph­¬ng ph¸p trªn th«ng th­êng ®­îc ®ång thêi sö dông cho c«ng t¸c dù b¸o, sau ®ã ph­¬ng ph¸p nµo cã kÕt qu¶ chÝnh x¸c nhÊt sÏ ®­îc lùa chän. Ph­¬ng ph¸p cã gi¸ trÞ sai sè nhá nhÊt sÏ ®­îc coi lµ ph­¬ng ph¸p chÝnh x¸c nhÊt. Trong thùc tÕ ng­êi ta dïng bè chØ tiªu sau ®©y ®Ó ®¸nh gi¸ dù b¸o. §é lÖch tuyÖt ®èi trung b×nh (MAD) MAD = Sai sè b×nh ph­¬ng trung b×nh (MSE) MSE = Sai sè dù b¸o trung b×nh.(MFE) MFE = PhÇn tr¨m sai sè tuyÖt ®èi trung b×nh (MAPE). MAPE = Ph­¬ng ph¸p nµo cã gi¸ trÞ MAD, MSE, MFE hoÆc MAPE nhá nhÊt sÏ ®­îc coi lµ ®¸ng tin cËy nhÊt vµ sè liÖu ph©n tÝch tõ ph­¬ng ph¸p nµy sÏ ®­îc sö dông cho c«ng t¸c lËp dù ¸n ®Çu t­. Dù b¸o vèn ®Çu t­ vµ vèn s¶n xuÊt. Vèn ®Çu t­ cho s¶n xuÊt ®­îc ph©n thµnh hai bé phËn: Vèn ®Çu t­ c¬ b¶n nh»m t¸i s¶n xuÊt ra tµi s¶n cè ®Þnh vµ vèn ®Çu t­ vËn hµnh nh»m t¨ng thªm tµi s¶n l­u ®éng. Gi÷a vèn s¶n xuÊt cè ®Þnh vµ vèn l­u ®éng cã sù kh¸c biÖt c¨n b¶n lµ tèc ®é chu chuyÓn. Trong khi vèn s¶n xuÊt cè ®Þnh chu chuyÓn ®­îc mét vßng th× vèn l­u ®éng chu chuyÓn ®­îc nhiÒu vßng. Tuy nhiªn chóng ®Òu gièng nhau ë c¬ chÕ t¸i s¶n xuÊt, tøc lµ qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt ®­îc chia lµm hai giai ®o¹n: giai ®o¹n thùc hiÖn vèn ®Çu t­ tøc lµ biÕn vèn ®Çu t­ thµnh vèn s¶n xuÊt vµ giai ®o¹n sö dông. §Ó m« t¶ c¬ chÕ t¸i s¶n xuÊt cña vèn s¶n xuÊt ta sö dông nh÷ng ký hiÖu sau: Kt : Vèn s¶n xuÊt cè ®Þnh trung b×nh n¨m t IK : Vèn ®Çu t­ vµo vèn cè ®Þnh s¶n xuÊt VKt : Vèn s¶n xuÊt cè ®Þnh míi ®­a vµo sö dông n¨m t WKt : Khèi l­îng vèn s¶n xuÊt cè ®Þnh bÞ ®µo th¶i trong n¨m t SKt : Khèi l­îng x©y dùng ch­a hoµn thµnh t¨ng thªm n¨m t St : Khèi l­îng vèn s¶n xuÊt l­u ®éng n¨m t Is, Vs, Ws : C¸c ký hiÖu t­¬ng øng ®èi víi vèn l­u ®éng K, i, v : Tèc ®é t¨ng trung b×nh n¨m cña c¸c chØ tiªu t­¬ng øng Tv : Thêi h¹n ®Çu t­ vèn cè ®Þnh TW : Thêi h¹n ®µo th¶i vèn ®Çu t­ cè ®Þnh Ts : Thêi h¹n phôc vô cña vèn l­u ®éng 1.* c¬ chÕ t¸i s¶n xuÊt vèn cè ®Þnh. Khèi l­îng vµ biÕn ®éng cña vèn s¶n xuÊt cè ®Þnh cã thÓ biÓu hiÖn b»ng ph­¬ng tr×nh sau: Kt = K0 + = = Víi T : Giai ®o¹n nghiªn cøu C¸c hÖ thøc nµy chøng tá r»ng qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt cña vèn s¶n xuÊt cè ®Þnh thùc chÊt lµ qu¸ tr×nh ®Çu t­ vèn víi hai giai ®o¹n: Giai ®o¹n thø nhÊt: Thùc hiÖn vèn ®Çu t­, tøc lµ biÕn vèn ®Çu t­ s¶n xuÊt thµnh vèn ®Çu t­ s¶n xuÊt cè ®Þnh vµ dùa vµo häat ®éng víi ®é trÔ t­¬ng øng. NghÜa lµ kh«ng ph¶i toµn bé vèn ®Çu t­ trong n¨m ®Òu trë thµnh vèn s¶n xuÊt cè ®Þnh trong n¨m ®ã mµ chØ mét bé phËn cña nã, cßn l¹i lµ khèi l­îng x©y dùng ch­a hoµn thµnh t¨ng thªm. Nh­ vËy: Víi gi¶i thiÕt Vk,t t¨ng ®Òu ta cã: Vµ: Tõ ®ã ®é trÔ ®Çu t­: §é trÔ ®Çu t­ còng lµ mét tham sè quan träng cÇn ®­îc dù b¸o. NÕu xÐt trªn toµn bé nÒn kinh tÕ th× ®é trÔ ®Çu t­ lµ trung b×nh cña c¸c ®é trÔ ®Çu t­ c¸ biÖt cña c¸c ngµnh, c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh x©y dùng kh¸c nhau. Nh×n chung ®é trÔ ®Çu t­ chÞu quyÕt ®Þnh ë ®é trÔ x©y dùng, v× thêi h¹n l¾p ®Æt thiÕt bÞ th­êng nhá h¬n hoÆc nhá h¬n nhiÒu so víi ®é trÔ x©y dùng. Giai ®o¹n thø hai cña qu¸ tr×nh ®Çu t­ vèn bao gåm thêi kú tån t¹i vµ ho¹t ®éng cña kÕt qu¶ ®Çu t­, kÓ tõ khi vèn s¶n xuÊt ®­îc ®­a vµo ho¹t ®éng cho ®Õn khi nã bÞ ®µo th¶i. §ã lµ thêi h¹n phôc vô cña vèn s¶n xuÊt cè ®Þnh. Víi ®iÒu kiÖn t¨ng ®Òu, liªn hÖ gi÷a Vk vµ Wk ®­îc biÓu diÔn nh­ sau: Wk,t = Khi ®ã khèi l­îng vèn t¨ng thªm lµ: Khi th× : Trong tr­êng hîp nµy vèn ®­a vµo ho¹t ®éng hoµn toµn lµm t¨ng thªm vèn s¶n xuÊt cè ®Þnh. Khi th× : HÇu hÕt vèn ®­a vµo ho¹t ®éng lµ ®æi míi chø kh«ng lµm t¨ng thªm vèn s¶n xuÊt. Tõ hÖ thøc trªn cã thÓ x¸c ®Þnh tham sè nh­ sau: Dùa vµo c¸c sè liÖu thèng kª, cã thÓ tÝnh ®­îc Wk,t, vµ lµ nh÷ng chØ tiªu cÇn thiÕt cho ph©n tÝch qu¸ tr×nh ®Çu t­. 2.* C¬ chÕ t¸i s¶n xuÊt vèn l­u ®éng C¬ chÕ t¸i s¶n xuÊt vèn s¶n xuÊt l­u ®éng vµ vèn s¶n xuÊt cè ®Þnh cã sù t­¬ng tù nhau vÒ mÆt h×nh thøc: St = S0 + = S0 + ë ®©y: : Vèn s¶n xuÊt l­u ®éng t¨ng thªm trong n¨m; Vs,t : Vèn s¶n xuÊt l­u ®éng ®­îc ®­a vµo sö dông trong n¨m; Ws,t : Vèn s¶n xuÊt l­u ®éng ®· ®­îc sö dông trong n¨m. Do ®­îc sö dông mét lÇn nªn tèc ®é vßng quay vèn s¶n xuÊt l­u ®éng cao h¬n nhiÒu so víi vèn s¶n xuÊt cè ®Þnh vµ do ®ã thêi h¹n phôc vô cña nã ng¾n h¬n mét c¸ch t­¬ng øng. ë ®©y ®é dµi mét vßng quay vµ chØ tiªu nghich ®¶o Vßng quay cña vèn ®­îc quyÕt ®Þnh bëi thêi gian di chuyÓn, b¶o qu¶n vßa thêi gian cÇn thiÕt ®Ó biÕn mét t­ liÖu s¶n xuÊt thµnh s¶n phÈm hay b¸n thµnh phÈm. Khi ®ã: Ws,t = Vµ th× th× Nh­ vËy, c¬ chÕ t¸i s¶n xuÊt vèn l­u ®éng ®­îc m« t¶ t­¬ng tù nh­ cña vèn s¶n xuÊt cè ®Þnh. Do ®ã, còng cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc c¸c chØ tiªu Ws,t, vµ t­¬ng tù nh­ trong tr­êng hîp t¸i s¶n xuÊt vèn cè ®Þnh. 2.4.7 Dù b¸o b»ng ph­¬ng ph¸p thêi vô. C¸c ph­¬ng ph¸p ®· ®­îc tr×nh bµy trong môc tr­íc thÝch hîp víi ph©n tÝch chuçi thêi gian dõng vµ chuçi thêi gian biÓu hiÖn xu thÕ. Tuy nhiª, trong thùc tÕ , cã nh÷ng chuçi thêi gian cã liªn quan víi c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ diÔn ra trong c«ng - n«ng nghiÖp , vËn t¶i , th­¬ng m¹i, x©y dùng th­êng cã dao ®éng theo chu kú víi ®é dµi thêi gian nh­: n¨m, quý, th¸ng, tuÇn … Chuçi thêi gian víi giao ®éng chu kú ®­îc gäi lµ chuç thêi vô. ViÖc ph©n tÝch vµ dù b¸o nã ®ßi hái nh÷ng ph­¬ng ph¸p ®Æc biÖt cã tªn lµ ph­¬ng ph¸p thêi vô. Cã thÓ chia c¸c ph­¬ng ph¸p th«ng dông thµnh ba lo¹i: Lo¹i trõ tÝnh thêi vô trªn c¬ së trung b×nh tr­ît. Ph­¬ng ph¸p gi¶i tÝch ®iÒu hßa. Dù b¸o chuçi biÕn ®éng thêi vô b»ng ph­¬ng ph¸p ®Æt biÕn gi¶. XuÊt ph¸t ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p thø nhÊt lµ viÖc x©y dùng mét trung b×nh tr­ît víi ®é dµi cña mét chu kú æn ®Þnh. Ch¼ng h¹n nÕu chuçi thêi vô cã biÕn ®éng theo qóy th× kho¶ng trung b×nh tr­ît ®­îc x¸c ®Þnh lµ 4. Cßn nÕu biÕn ®éng thêi vô theo th¸ng th× khi ®ã kho¶ng trung b×nh tr­ît lµ 12 víi c¸c sè liÖu cña th¸ng vµ mét chu kú thêi vô theo n¨m, ng­êi ta kh¶o s¸t 12 møc b»ng trung b×nh tr­ît. Sau ®ã tÝnh chØ sè thêi vô theo quý, th¸ng, ®ã lµ th­¬ng cña c¸c møc trong chuçi thêi gian vµ trung b×nh tr­ît. C¸c ph­¬ng ph¸p ®­îc ph©n biÖt víi nhau th«ng qua møc ®é hoµn thiÖn theo phÐp lÆp c¸c chØ sè thêi vô. Ph­¬ng ph¸p Winter lµ ph­¬ng ph¸p tiªu biÓu cña nhãm nµy. Ph­¬ng ph¸p thø hai cÇn ph¶i biÓu diÔn thµnh phÇn biÕn ®éng thêi vô b»ng c¸c biÓu thøc gi¶i tÝch ®iÒu hßa ®­îc thÓ hiÖn b»ng c¸c hµm Sin, Cosin. Ph­¬ng ph¸p thø ba ®­îc tiÕn hµnh trªn c¬ së kÕt hîp xu thÕ víi thµnh phÇn thêi vô th«ng qua viÖc ®­a c¸c biÕn gi¶ vµo m« h×nh dù b¸o. Sè l­îng c¸c biÕn gi¶ nµy lu«n Ýt h¬n sè mïa trong chuçi thêi vô. Ph­¬ng ph¸p thêi vô Winter Bªn c¹nh sù ®¬n gi¶n vÒ mÆt to¸n häc, ­u ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p Winter cßn thÓ hiÖn ë chç nã cã liªn hÖ chÆt chÏ víi san mò. XuÊt ph¸t ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p Winter lµ m« h×nh tuyÕn tÝnh san mò: (m = 1, 2, …) M« h×nh xu thÕ ®­îc kÕt hîp mét nh©n tè thêi vô m« t¶ sù giao thoa gi÷a xu thÕ vµ thêi vô: .Sij (m = 1, 2, …) Trong ®ã: Sij : ChØ sè thêi vô cña thêi ®iÓm i = t - L + m modL vµ j = (t+m) modL, ë ®©y t lµ thêi ®iÓm hiÖn t¹i, L lµ ®é dµi cña chu kú thêi vô vµ m modL lµ phÇn d­ cña phÐp chia cho L Theo ph­¬ng ph¸p Winter, gi¸ trÞ c¬ së ®­îc tÝnh theo c«ng thøc sau th«ng qua san mò: (0 < < 1) (*) ë ®©y ­íc l­îng cò () mét lÇn n÷a l¹i ®­îc ®iÒu chØnh bëi hÖ sè cña sai sè dù b¸o, qua ®ã møc hiÖn thêi cña chuçi thêi gian xt ®­îc lo¹i trõ tÝnh thêi vô, ®Ó cã thÓ so s¸nh nã víi gi¸ trÞ c¬ së vµ gi¸ trÞ xu thÕ. V× hÖ sè thêi vô “míi” ch­a tÝnh ®­îc, nªn sÏ lÊy hÖ sè thêi vô qua L thêi kú (mét chu kú) . Gi¸ trÞ xu thÕ ®­îc tÝnh nh­ sau: (0 < < 1 ) Sai sè dù b¸o ph¶i ®­îc biÓu diÔn th«ng qua sai lÖch gi÷a xu thÕ “thùc” vµ xu thÕ ­íc l­îng. V× kh«ng cã mét gi¸ trÞ quan s¸t nµo cho xu thÕ thùc, nªn ph­¬ng ph¸p Winter sÏ nhËn gi¸ trÞ xu thÕ míi nhÊt, ®­îc ­íc l­îng th«ng qua c¸c gi¸ trÞ c¬ së vµ . TÝnh hÖ sè thêi vô. Ph­¬ng ph¸p Winter x¸c ®Þnh hÖ sè thêi vô th«ng qua san mò b»ng c«ng thøc: ( 0 < < 1 ) (**) Sù thÝch nghi®¹t ®­îc th«ng qua . Tuy nhiªn, cÇn chó ý r»ng tÝnh theo ph­¬ng tr×nh (*) víi hÖ sè thêi vô qua L thêi kú. Ë ®©y cã sù m©u thuÉn trong ph­¬ng ph¸p lÏ ra ph¶i tÝnh b»ng th­¬ng sè , trong khi ®ã ®Ó cã ®­îc th× theo ph­¬ng tr×nh (**) ph¶i tÝnh ®­îc . §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy trong ph­¬ng tr×nh (*) ®¸ng lÏ ph¶i tÝnh , ph­¬ng ph¸p Winter l¹i lÊy hÖ sè thêi vô cuèi cïng , hÖ sè ®ã cã thÓ cã mét ¶nh h­ëng kh«ng mong muèn ®Õn chÊt l­îng dù b¸o, v× cÊu tróc cña chuçi thêi gian cã thÓ thay ®æi trong L thêi kú ®ã. Ph­¬ng ph¸p chuyªn gia: Dù b¸o b»ng ph­¬ng ph¸p chuyªn gia trong qu¶n lý ®· cã nguån gèc tõ xa x­a g¾n liÒn víi sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña x· héi loµi ng­êi. C¸c viÖn Nguyªn l·o vµ c¸c §¹i hiÒn nh©n, héi ®ång nhµ n­íc vµ quèc phßng, Th­îng viÖn vµ c¸c héi ®ång t­ vÊn … lµ c¸c h×nh thøc kh¸c nhau thùc hiÖ sù ®¸nh gi¸ cña c¸c chuyªn gia. Ngµy nay ph­¬ng ph¸p chuyªn gia tá ra lµ mét ph­¬ng ph¸p rÊt hiÖu qu¶ vµ trong nhiÒu tr­êng hîp nã tá ra lµ mét ph­¬ng ph¸p duy nhÊt ®Ó dù b¸o nh÷ng vÊn ®Ò phi h×nh thøc trong c¸c lÜnhvùc kinh tÕ , chÝnh trÞ, t­ t­ëng v¨n hãa, qu©n sù… vµ c¸c vÊn ®Ò kh¸c trong cuéc sèng cña con ng­êi. Trong ®iÒu kiÖn cuéc c¸ch m¹ng khoa häc ®ang diÔn ra nhanh chãng, nh÷ng ®¸nh gi¸ cña chuyªn gia cã mét vai trß ®Æc biÖt, cã t¸c ®éng s©u s¾c tíi tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng kinh tÕ – x· héi. T×nh tr¹ng th«ng tin kh«ng ®Çy ®ñ vµ thiÕu tÝnh x¸c thùc th­êng kh«ng cho phÐp ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p khoa häc chÝnh x¸c ®Ó tiÕn hµnh dù b¸o vµ kiÓm tra kÞp thêi, cã hiÖu qu¶. a. Kh¸i niÖm vµ ph¹m vi ¸p dông ph­¬ng ph¸p chuyªn gia. Ph­¬ng ph¸p chuyªn gia lµ ph­¬ng ph¸p thu thËp vµ xö lý nh÷ng ®¸nh gi¸ dù b¸o b»ng c¸ch tËp hîp vµ hái ý kiÕn c¸c chuyªn gia giái thuéc mét lÜnh vùc hÑp cña khoa häc – kü thuËt hoÆc s¶n xuÊt. Qu¸ tr×nh ¸p dông ph­¬ng ph¸p chuyªn gia cã thÓ chia lµm ba giai ®o¹n lín: Lùa chän chuyªn gia. Tr­ng cÇu ý kiÕn chuyªn gia. Thu thËp vµ xö lý c¸c ®¸nh gi¸ dù b¸ol Chuyªn gia giái lµ ng­êi thÊy râ nhÊt nh÷ng m©u thuÉn vµ nh÷ng vÊn ®Ò tån t¹i trong lÜnh vùc ho¹t ®éng cña m×nh, ®ång thêi vÒ mÆt t©m lý hä lu«n h­íng vÒ t­¬ng lai ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ®ã dùa trªn nh÷ng hiÓu biÕt s©u s¾c, kinh nghiÖm s¶n xuÊt phong phó vµ linh c¶m nghÒ nghiÖp nh¹y bÐn. Ph­¬ng ph¸p chuyªn gia dùa trªn c¬ së ®¸nh gi¸ tæng kÕt kinh nghiÖm, kh¶ n¨ng ph¶n ¸nh t­¬ng lai mét c¸ch tù nhiªn cña c¸c chuyªn gia giái vµ xö lý thèng kª c¸c c©u tr¶ lêi mét c¸ch khoa häc. NhiÖm vô cña ph­¬ng ph¸p lµ ®­a ra nh÷ng dù b¸o kh¸ch quan vÒ t­¬ng lai ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt hoÆc s¶n xuÊt dùa trªn viÖc xö lý cã hÖ thèng c¸c ®¸ng gi¸ c¸c dù b¸o cña c¸c chuyªn gia. Ph­¬ng ph¸p chuyªn gia ®­îc ¸p dông ®Æc biÑt cã hiÖu qu¶ trong c¸c tr­êng hîp sau ®©y: Khi ®èi t­îng dù b¸o cã tÇm bao qu¸t lín phô thuéc nhiÒu yÕu tè mµ hiÖn t¹i cßn ch­a cã hoÆc thiÕu nh÷ng c¬ së lý luËn ch¾c ch¾n ®Ó x¸c ®Þnh. Trong ®iÒu kiÖn cßn thiÕu th«ng tin vµ nh÷ng thèng kª ®Çy ®ñ, ®¸ng tin cËy vÒ ®Æc tÝnh cña ®èi t­îng dù b¸o. Trong ®iÒu kiÖn cã ®é bÊt ®Þnh lín vÒ chøc n¨ng cña ®èi t­îng dù b¸o Khi dù b¸o trung h¹n vµ dµi h¹n nh÷ng ®èi t­îng thuéc ngµnh c«ng nghiÖp míi, chÞu ¶nh h­ëng m¹nh bëi nh÷ng ph¸t minh trong khoa häc c¬ b¶n ( c«ng nghiÖp vi sinh häc, ®iÖn tö th«ng tin...). Trong ®iÒu kiÖn thiÕu thêi gian, hoµn thµnh cÊp b¸ch ph­¬ng ph¸p chuyªn gia còng ®­îc ¸p dông ®Ó ®­a ra c¸c dù b¸o kÞp thêi. ë n­íc ta, ph­¬ng ph¸p chuyªn gia ®· ®­îc ¸p dông trong c«ng t¸c dù b¸o cña c¸c ngµnh x©y dùng, §iÖn lùc, n¨ng l­îng vµ ®Æc biÖt lµ trong viÖc ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi dµi h¹n. b. C¸c ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ cña chuyªn gia. Trong qu¸ tr×nh ®­a ra ý kiÕn, c¸c chuyªn gia ph¶i tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ vÒ ®èi t­îng dù b¸o. Th«ng th­êng cã c¸c ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ cña chuyªn gia nh­ sau: XÕp h¹ng: Lµ thñ tôc s¾p xÕp thø tù cña ®èi t­îng dù b¸o do mét chuyªn gia thùc hiÖn. Dùa trªn nh÷ng kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm cña m×nh, chuyªn gia s¾p xÕp c¸c ®èi t­îng theo mét chØ tiªu hoÆc mét sè chØ tiªu so s¸nh. Tuú theo lo¹i quan hÖ gi÷a c¸c ®èi t­îng dù b¸o, cã thÓ cã nh÷ng c¸ch s¾p xÕp kh¸c nhau. Tr­êng hîp trong c¸c ®èi t­îng kh«ng cã c¸c ®èi t­îng nh­ nhau theo chØ tiªu so s¸nh, tøc lµ kh«ng cã ®èi t­îng t­¬ng ®­¬ng, th× gi÷a c¸c ®èi t­îng chØ tån t¹i mét quan hÖ (h¬n kÐm): O1 > O2, ... > On. Trong ®ã ®èi t­îng cã chØ sè 1 lµ ®­îc ­a thÝch nhÊt vµ theo thø tù ®èi t­îng thø n lµ kÐm ®­îc ­a thÝch nhÊt. øng víi chuçi ®· s¾p xÕp trªn lµ mét quan hÖ theo thø tù “lín h¬n” hoÆc “nhá h¬n” vµ ng­êi ta sö dông n sè tù nhiªn ®Çu tiªn ®Ó xÕp h¹ng cho n ®èi t­îng. Theo c¸ch s¾p xÕp nµy th× ®èi t­îng ®­îc ­a thÝch nhÊt ®­îc s¾p xÕp víi h¹ng nhÊt vµ kÕ tiÕp ®Õn h¹ng thø n ( lµ h¹ng thÊp nhÊt): r1 = 1; r2 = 2; rn = n. Trong tr­êng hîp cã c¸c ®èi t­îng lµ t­¬ng ®­¬ng nhau, th× h¹ng cña c¸c ®èi t­îng nµy lµ trung b×nh céng cña c¸c sè tù nhiªn g¸n cho chóng. Khi ¸p dông ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ tËp thÓ, mçi chuyªn gia j sÏ g¸n cho mçi ®èi t­îng i mét h¹ng lµ rij. KÕt qu¶ lµ ta ®­îc mét ma trËn h¹ng cã kÝch th­íc lµ (n,m), trong ®ã n lµ sè ®èi t­îng, m lµ sè chuyªn gia. ­u ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p g¸n h¹ng lµ thñ tôc tiÕn hµnh hÕt søc ®¬n gi¶n. Tuy nhiªn, trong thùc tÕ kh«ng thÓ s¾p xÕp thø tù cho nhiÒu ®èi t­îng, v× trong qu¸ tr×nh g¸n h¹ng mçi chuyªn gia ph¶i thiÕt lËp mèi liªn hÖ gi÷a c¸c ®èi t­îng t¨ng lªn. Do vËy, sù ph©n tÝch mét sè lín c¸c mèi quan hÖ sÏ bÞ h¹n chÕ bëi kh¶ n¨ng t©m lý cña con ng­êi vµ kÕt qu¶ lµ chuyªn gia cã thÓ m¾c sai lÇm. So s¸nh tõng ®«i mét: lµ thñ tôc thiÕt lËp thø tù ­u tiªn cho c¸c ®èi t­îng khi so s¸nh tÊt c¶ c¸c cÆp ®èi t­îng víi nhau. Khi so s¸nh mét cÆp ®èi t­îng cã thÓ xuÊt hiÖn nh÷ng quan hÖ thø tù hoÆc c¶ quan hÖ thø tù vµ quan hÖ t­¬ng ®­¬ng. NÕu Oi > Oj th× f(Oi) = 2 vµ f(Oj) = 0 NÕu Oi = Oj th× f(Oi) = 1 vµ f(Oj) = 1 Nh÷ng kÕt qu¶ mµ c¸c chuyªn gia so s¸nh ®­îc biÓu diÔn trong b¶ng cã c¸c hµng vµ cét, sè trong c¸c « thÓ hiÖn sù ­a thÝch quy ­íc vµ b¶ng cã d¹ng sau ®©y: O1 O2 O3 O4 O5 O1 1 2 2 1 2 O2 0 1 2 1 0 O3 0 0 1 0 1 O4 1 1 2 1 2 O5 0 2 1 0 1 phÇn iii: KÕt luËn Th«ng qua qu¸ tr×nh nghiªn cøu lý luËn vµ t×m hiÓu thùc tÕ t¹i Tæng c«ng ty x©y dùng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, tiÕn hµnh ph¸t triÓn ®¸nh gi¸ nh÷ng mÆt ®· lµm ®­îc, nh÷ng mÆt cßn tån t¹i ®Ó tõ ®ã ®­a ra nh÷ng nhËn ®Þnh vÒ c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n t¹i Tæng c«ng ty. Tr­íc hÕt, ph¶i kh¼ng ®Þnh r»ng c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n cña Tæng c«ng ty ®· cã nh÷ng thay ®æi cho phï hîp víi t×nh h×nh chung. §iÒu ®ã ®· ®­îc kh¼ng ®Þnh b»ng nh÷ng luËn chøng cô thÓ vµ thuyÕt phôc. Sau ®ã còng kh«ng thÓ kh«ng nãi tíi nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i trong c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n t¹i Tæng c«ng ty. §ã lµ nh÷ng yÕu kÐm trong nh©n sù, nh÷ng h¹n chÕ trong n¨ng lùc c¸n bé, nh÷ng h¹n chÕ vÒ trang thiÕt bÞ lµm viÖc. §iÒu nµy ¶nh h­ëng kh«ng nhá tíi chÊt l­îng nh÷ng dù ¸n ®­îc lËp. Tõ viÖc ph¸t hiÖn nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i trong c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n trong Tæng c«ng ty vµ b»ng nh÷ng kiÕn thøc ®· lÜnh héi ®­îc trong qu¸ tr×nh häc tËp t¹i tr­êng em ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n t¹i Tæng c«ng ty x©y dùng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n víi mong muèn chÊt l­îng c¸c dù ¸n ®­îc lËp vµ thÈm ®Þnh ngµy cµng cã chÊt l­îng, hiÖu qu¶. Tµi liÖu tham kh¶o 1. Gi¸o tr×nh kinh tÕ ®Çu t­ - PGS.TS NguyÔn B¹ch NguyÖt (Chñ biªn) - NXB TK - 2003. 2. Gi¸o tr×nh lËp vµ qu¶n lý dù ¸n ®Çu t­ – PGS.TS NguyÔn B¹ch NguyÖt (Chñ biªn) – NXB TK – 2000. 3. Gi¸o tr×nh dù b¸o ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi - TS. Lª Huy §øc (Chñ biªn) - NXB TK - 2003. 4. Dù ¸n ®Çu t­ lËp – thÈm ®Þnh hiÖu qu¶ tµi chÝnh – ThS. §inh ThÕ HiÓn – NXB KÕ to¸n. 5. Dù th¶o luËt ®Çu t­. 6. LuËn v¨n tèt nghiÖp c¸c kho¸ 41,42. 7. Bµi gi¶ng cña c¸c thÇy c« trong Bé m«n Kinh tÕ §Çu t­ – Tr­êng §¹i häc Kinh TÕ Quèc D©n. 8. www. Vneconomy.com.vn 9. Dù ¸n “§Çu t­ x©y dùng nhµ m¸y g¹ch Tuynel Méc Ch©u” 10. Vµ mét sè tµi liÖu kh¸c. Môc lôc PhÇn I Lêi nãi ®Çu 1 PhÇn II Néi dung 3 Ch­¬ng I Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung 3 I. Nh÷ng lý luËn vÒ dù ¸n ®Çu t­ 3 1. Kh¸i niÖm dù ¸n ®Çu t­ 3 2. Chu kú dù ¸n ®Çu t­ 4 3. Vai trß dù ¸n ®Çu t­ 5 3.1 §èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc 5 3.2 §èi víi c¸c chñ thÓ 6 4. Sù cÇn thiÕt ph¶i ®Çu t­ theo dù ¸n 7 II. ph­¬ng ph¸p luËn vÒ lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t­ 8 A. LËp dù ¸n ®Çu t­ 8 1. Kh¸i niÖm 8 2. C«ng t¸c tæ chøc thùc hiÖn lËp dù ¸n ®Çu t­ 8 2.1 Yªu cÇu vµ c«ng dông cña c«ng t¸c lËp dù ¸n ®Çu t­ 8 2.2 LËp nhãm so¹n th¶o dù ¸n ®Çu t­ 8 2.3 Quy tr×nh, lÞch tr×nh so¹n th¶o dù ¸n 9 2.3.1 LogÝc cña qu¸ tr×nh lËp dù ¸n 9 2.3.2 C¸c ho¹t ®éng trong lËp dù ¸n 10 2.3.3 C¸c b­íc ®Ó chuÈn bÞ lËp dù ¸n 11 2.3.4 X©y dùng quy tr×nh lËp dù ¸n 12 3. Tr×nh tù vµ néi dung nghiªn cøu trong qu¸ tr×nh so¹n th¶o dù ¸n ®Çu t­ 14 3.1 Tr×nh tù nghiªn cøu. 14 3.1.1 Nghiªn cøu ph¸t hiÖn c¬ héi ®Çu t­ 14 3.1.2 Nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi 16 3.1.3 Nghiªn cøu kh¶ thi 18 3.2 Néi dung nghiªn cøu 20 3.2.1 Nghiªn cøu khÝa c¹nh kinh tÕ x· héi vµ thÞ tr­êng cña dù ¸n 20 3.2.2 Ph©n tÝch kü thuËt dù ¸n ®Çu t­ 21 3.2.3 Ph©n tÝch tµi chÝnh dù ¸n ®Çu t­ 24 3.2.4 Ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cña dù ¸n ®Çu t­ 26 4. C¸c yÕu tè chñ yÕu ¶nh h­ëng tíi c«ng t¸c lËp dù ¸n 30 b. thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t­ 30 1. Kh¸i niÖm thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t­ 30 2. Môc ®Ých vµ ý nghÜa cña thÈm ®Þnh dù ¸n 32 3. Yªu cÇu cña thÈm ®Þnh dù ¸n 32 4. C¬ së ph¸p lý cña thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t­ 32 4.1 Hå s¬ tr×nh duyÖt 32 4.2 CÊp thÈm ®Þnh vµ xÐt duyÖt dù ¸n 33 4.3 Quy ®Þnh vÌ thÈm quyÒn ra quyÕt ®Þnh ®Çu t­, cho phÐp vµ cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ 33 5. Néi dung thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t­. 34 5.1 Nh÷ng yÕu tè thuéc m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m«. 34 5.2 Nh÷ng yÕu tèc thuéc m«i tr­êng kinh tÕ vi m« 35 6. Ph­¬ng ph¸p thÈm ®Þnh dù ¸n 35 6.1 Ph­¬ng ph¸p so s¸nh c¸c chØ tiªu 35 6.2 Ph­¬ng ph¸p thÈm ®Þnh theo tr×nh tù. 35 6.3 Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch ®é nh¹y cña dù ¸n. 36 6.4 Ph­¬ng ph¸p dù b¸o. 36 6.5 Ph­¬ng ph¸p triÖt tiªu rñi ro. 36 7. Quy tr×nh thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t­ 37 Ch­¬ng II Thùc tr¹ng c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t­ t¹i Tæng c«ng ty x©y dùng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n 40 I. Kh¸i qu¸t vÒ ®Æc ®iÓm, t×nh h×nh ho¹t ®éng cña Tæng c«ng ty 40 1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña Tæng c«ng ty 40 2. Chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña Tæng c«ng ty 40 3. §Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh vµ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt cña Tæng c«ng ty 41 4. C¬ cÊu tæ chøc bé m¸y qu¶n lý cña Tæng c«ng ty 42 5. Nh÷ng kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña Tæng c«ng ty 43 II. Thùc tr¹ng c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n t¹i Tæng c«ng ty 45 1. Thùc tr¹ng vÒ c«ng t¸c lËp dù ¸n 45 1.1 §Æc ®iÓm c¸c dù ¸n ®­îc lËp ë tæng c«ng ty 45 1.2 Quy tr×nh thùc hiÖn c«ng t¸c lËp dù ¸n 46 1.3 Néi dung c¸c b­íc so¹n th¶o 48 1.4 Thêi gian lËp dù ¸n 50 1.5 Qu¶n lý dù ¸n ®Çu t­ 50 2. Thùc tr¹ng vÒ c«ng t¸c thÈm ®Þnh dù ¸n 51 2.1 Nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan tíi thÈm ®Þnh dù ¸n cña tæng c«ng ty 51 2.2 Quy tr×nh thÈm ®Þnh dù ¸n t¹i Tæng c«ng ty 51 2.3 Néi dung vµ ph­¬ng ph¸p thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t­ 53 3 VÝ dô minh ho¹. 59 3.1 LËp dù ¸n “§Çu t­ x©y dùng nhµ m¸y g¹ch Tuynel Méc Ch©u” 59 3.2 Thùc tr¹ng thÈm ®Þnh dù ¸n “§Çu t­ x©y dùng nhµ m¸y g¹ch Tuynel Méc Ch©u”. 85 3.3 §¸nh gi¸ thùc tr¹ng lËp vµ thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n ®Çu t­ cña Tæng c«ng ty x©y dùng N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n 89 Ch­¬ng III Mét sè gi¶i ph¸p 92 I. §Þnh h­íng ph¸t triÓn trong thêi gian tíi cña Tæng c«ng ty 92 1. Kh¸i qu¸t vÊn ®Ò chung 92 2. ChiÕn l­îc ®Çu t­ ph¸t triÓn cña Tæng c«ng ty 92 3. NhiÖm vô cô thÓ 93 II. Gi¶i ph¸p 94 1. Ph­¬ng h­íng ®æi míi vµ nhãm gi¶i ph¸p chÝnh 94 2. Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ®æi míi, n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t­ cña Tæng c«ng ty 96 2.1 Hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý lËp vµ thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n ®Çu t­ 96 2.2 N©ng cao n¨ng lùc chuyªn m«n cña t­ vÊn lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n vµ thùc hiÖn quy chÕ ®Êu thÇu tuyÓn chän t­ vÊn. 98 2.3 C¶i tiÕn ph­¬ng ph¸p x©y dùng dßng tiÒn sau thuÕ. 98 2.4 Sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p dù b¸o trong c«ng t¸c lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n 102 2.4.1 Ph­¬ng ph¸p dù b¸o b×nh qu©n di ®éng 102 2.4.2 Ph­¬ng ph¸p dù b¸o san b»ng sè mò 102 2.4.3 Ph­¬ng ph¸p Brown 102 2.4.4 Ph­¬ng ph¸p Holt 103 2.4.5 Ph­¬ng ph¸p hÖ sè co gi·n 103 2.4.6 Ph­¬ng ph¸p håi quy 104 2.4.7 Dù b¸o b»ng ph­¬ng ph¸p thêi vô 108 2.4.8 Dù b¸o b»ng ph­¬ng ph¸p chuyªn gia 111 PhÇn III KÕt luËn 114 Tµi liÖu tham kh¶o 115 NhËn xÐt cña gi¸o viªn h­íng dÉn Gi¸o viªn h­íng dÉn THs. TrÇn mai hoa NhËn xÐt cña gi¶ng viªn ph¶n biÖn