Đề tài Một số giải pháp tạo việc làm cho người lao động ở nông thôn Việt Nam hiện nay

. §Æc biÖt lao ®éng ®­îc gi¶i quyÕt khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh t¨ng nhanh. §ång thêi Nhµ n­íc còng ban hµnh chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi, më réng s¶n xuÊt, thµnh lËp c¸c khu chÕ suÊt, khu c«ng nghiÖp võa cã tÝnh chiÕn l­îc trong ph¸t triÓn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp võa t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho lao ®éng ®Æc biÖt lao ®éng n«ng th«n. Mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch quan träng trong chiÕn l­îc gi¶i quyÕt viÖc lµm lµ cã sù ra ®êi cña quü quèc gia gi¶i quyÕt viÖc lµm. Hµng n¨m, quü nµy ®· vay t¹o viÖc lµm cho tõ 25-35 v¹n lao ®éng, gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm cho 20-25% sè lao ®éng ®­îc bè trÝ viÖc lµm mçi n¨m. C¸c chÝnh s¸ch quan t©m cña §¶ng vµ Nhµ n­íc nãi trªn ®· lµm thay ®æi c¬ b¶n côc diÖn vÒ viÖc lµm, ®­a sù viÖc viÖc lµm vµo mét thêi kú míi, thêi kú vËn ®éng vµ ph¸t triÓn chÞu sù t¸c ®éng cña quy luËt kh¸ch quan, ®ã lµ quy luËt cung cÇu trong thÞ tr­êng lao ®éng. 4.2 Nh©n tè gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. Lao ®éng n«ng th«n chiÕm h¬n 3/4 lao ®éng cña c¶ n­íc. Tuy vËy, nguån nh©n lùc n«ng th«n ch­a tèt nghiÖp cÊp I,II vÉn cßn nhiÒu (44,35% trong ®ã n«ng th«n chiÕm 54,2%) . Kh«ng nh÷ng tr×nh ®é v¨n ho¸ mµ cßn c¶ tr×nh ®é chuyªn m«n còng vËy. BiÓu 12: ChÊt l­îng nguån nh©n lùc n«ng th«n n¨m 2000. Vïng BiÕt ch÷ Tèt nghiÖp cÊp I Tèt nghiÖp cÊp II, cÊp III Cao ®¼ng, ®¹i häc Lao ®éng ch­a qua ®µo t¹o Lao ®éng ®· qua ®µo t¹o C¶ n­íc 96% 76,85% 55,65% 21,6% 80,7% 19,3% Thµnh thÞ 97% 82,2% 65,5% 33,2% 70,7% 29,3% N«ng th«n 95% 71,5% 45,8% 10% 90,7% 9,3% Nguån: T¹p chÝ Lao ®éng x· héi (sè 12/ 2001). Trong mÊy n¨m gÇn ®©y, nhê cã sù quan t©m cña §¶ng vµ Nhµ n­íc mµ sù nghiÖp gi¸o dôc vµ ®µo t¹o cã b­íc ph¸t triÓn míi c¶ vÒ quy m«, chÊt l­îng, h×nh thøc ®µo t¹o vµ c¬ së vËt chÊt. Quy m« häc sinh tiÕp tôc t¨ng ë tÊt c¶ c¸c bËc häc, ngµnh häc. M¹ng l­íi tr­êng phæ th«ng ®· ®­îc s¾p xÕp t­¬ng ®èi æn ®Þnh. C¶ n­íc cã trªn 21.000 tr­êng tiÓu häc vµ trung häc c¬ së ®Õn n¨m 2001 c¶ n­íc ®· hoµn thµnh môc tiªu xo¸ mï ch÷ vµ phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc; b¾t ®Çu phæ cËp trung häc c¬ së ë mét sè thµnh phè, tØnh ®ång b»ng. Riªng c¸c tØnh nh­ T©y B¾c lµ vïng cã tr×nh ®é häc vÊn cña d©n sè ho¹t ®éng th­êng xuyªn n¨m 2001 thÊp nhÊt c¶ n­íc: tû lÖ ch­a biÕt ch÷ chiÕm tíi 23,5%, tû lÖ tèt nghiÖp phæ th«ng trung häc chØ cã 8,8%. Nhê cã sù quan t©m cña §¶ng, Nhµ n­íc vµ b¶n th©n nh÷ng ng­êi d©n nªn kh«ng chØ tr×nh ®é nhËn thøc mµ tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt cña ng­êi d©n còng ®­îc n©ng lªn. MÆc dï tr×nh ®é häc vÊn cña lùc l­îng lao ®éng nãi chung t­¬ng ®èi nh­ng tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt vÉn cßn thÊp: tÝnh chung c¶ n­íc, sè ng­êi cã tr×nh ®é s¬ cÊp hoÆc cã chøng chØ nghÒ trë lªn chØ chiÕm 13,05% tæng lùc l­îng lao ®éng. Trong ®ã, tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n cã sù kh¸c biÖt lín: ë khu vùc thµnh thÞ lµ 39,96% gÊp gÇn 4 lÇn so víi n«ng th«n (10,11%). Tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt cã ¶nh h­ëng lín tíi sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu, ®ã lµ mét trong nh÷ng yÕu tè ¶nh h­ëng tíi t¹o viÖc lµm bëi trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n cã sö dông phÇn lín lao ®éng phôc vô cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. 3.3 Nh©n tè d©n sè Nh©n tè d©n sè ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn quy m« t¹o viÖc lµm. N¨m 1996 lao ®éng x· héi lµ 35.886 ngh×n ng­êi (lao ®éng n«ng th«n lµ 29.028 ngh×n ng­êi), nhµ n­íc ta chØ cÇn t¹o viÖc lµm cho 1 triÖu lao ®éng nh­ng ®Õn n¨m 2001, nguån lao ®éng x· héi t¨ng lªn 39.489 ngh×n ng­êi (lao ®éng n«ng th«n 30.307 ngh×n ng­êi) khiÕn cho quy m« t¹o viÖc lµm còng t¨ng lªn 1,4 triÖu chç lµm viÖc míi. Nguån lao ®éng x· héi t¨ng cho ta mét nguån lùc rÊt dåi dµo. Trong qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp lµ c¬ héi ®Ó n­íc ta thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n song chÊt l­îng nguån nh©n lùc cña n­íc ta ch­a ®¸p øng yªu cÇu kü thuËt, tr×nh ®é chuyªn m«n do vËy ®ßi hái vÒ viÖc lµm vÉn ®ang lµ vÊn ®Ò bøc xóc. D©n sè t¨ng nhanh ®· lµm cho nguån di d©n n«ng th«n ra thµnh thÞ t¨ng lªn. GÇn ®©y §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch vÒ viÖc lµm vµ t¹o viÖc lµm ®Ó gi¶m bít t×nh tr¹ng nµy song cã nhiÒu yÕu tè t¸c ®éng nh­ hÖ thèng gi¸o dôc ®µo t¹o, hÖ thèng th«ng tin míi ®­îc ph¸t triÓn nªn nhËn thøc cña ng­êi d©n cã chuyÓn biÕn nh­ng vÊn mang tÝnh phong kiÕn. V× vËy, nhËn thøc vÒ lao ®éng, viÖc lµm ch­a ®ång bé gi÷a c¸c ngµnh, c¸c cÊp, ®Þa ph­¬ng nhÊt lµ trong viÖc bè trÝ chiÕn l­îc, kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ t¹o viÖc lµm. §Ó gi¶m bít søc Ðp vÒ viÖc lµm, n©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc, ®Ó t¹o viÖc lµm mét c¸ch cã hiÖu qu¶ cÇn kh¾c phôc hiÖn t­îng d©n sè t¨ng nhanh mçi ®Þa ph­¬ng cÇn thùc hiÖn tèt c¸c ch­¬ng tr×nh kÕ ho¹ch hãa gia ®×nh, truyÒn ®¹t kiÕn thøc cÇn thiÕt cho c¸c cÆp vî chång ®Æc biÖt lµ ng­êi phô n÷ ®Ó hä thÊy ®­îc nh÷ng mÆt lîi cña viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch ho¸. 4. Ph©n tÝch c¸c chÝnh s¸ch t¹o viÖc lµm. Trong nh÷ng n¨m qua, vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm ®· ®­îc Nhµ n­íc hÕt søc quan t©m, ®· triÓn khai nhiÒu biÖn ph¸p, chÝnh s¸ch nh­ khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc vÒ n«ng th«n, ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n©ng cÊp vµ x©y dùng míi c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ vµ x· héi, t¨ng c­êng c«ng t¸c ®µo t¹o vµ giíi thiÖu viÖc lµm, më réng kh¶ n¨ng hîp t¸c lao ®éng quèc tÕ, h×nh thµnh Quü quèc gia gi¶i quyÕt vl, triÓn khai c¸c ch­¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia nh­ Ch­¬ng tr×nh 327, 733, ®Þnh canh ®Þnh c­, hç trî ®ång bµo d©n téc ®Æc biÖt khã kh¨n... ChÝnh s¸ch t¹o viÖc lµm lµ mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch x· héi c¬ b¶n, lµ nhiÖm vô quan träng trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta. Trªn mçi ®Þa bµn x·, huyÖn, thÞ cßn nhiÒu ng­êi sèng trong c¶nh nghÌo ®ãi do kh«ng cã viÖc lµm. NhËn thøc râ ®iÒu ®ã, trong nh÷ng n¨m qua §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· cã nhiÒu chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch nh»m t¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. §ã lµ c¸c ch­¬ng tr×nh viÖc lµm quèc gia ®­îc triÓn khai ®ång bé trªn 3 h­íng: ph¸t triÓn kinh tÕ, t¹o më nhiÒu chç lµm viÖc; ®Èy m¹nh xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia; hç trî trùc tiÕp gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng lao ®éng. §Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, vÊn ®Ò quan träng nhÊt lµ Nhµ n­íc ph¶i t¹o ra c¸c ®iÒu kiÖn vµ m«i tr­êng thuËn lîi ®Ó ng­êi lao ®éng tù t¹o viÖc lµm trong c¬ chÕ thÞ tr­êng th«ng qua nh÷ng chÝnh s¸ch vÜ m«. §ã lµ c¸c chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn c¸c yÕu tè c¬ b¶n nhÊt cña viÖc lµm nh­ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vèn, ®èi t­îng lao ®éng, kü thuËt vµ c«ng nghÖ… ChÝnh s¸ch t¹o vèn. M­êi n¨m qua, Nhµ n­íc ta ®· ®Ò ra vµ triÓn khai thùc hiÖn nhiÒu chÝnh s¸ch, chñ tr­¬ng t¹o ra m«i tr­êng ngµy cµng thuËn lîi h¬n ®Ó cung øng vèn, t¹o viÖc lµm, ph¸t triÓn s¶n xuÊt, thu hót lao ®éng vµ t¨ng thu nhËp ë n«ng th«n. N¨m 1998 hÖ thèng ng©n hµng ®· cã nh÷ng c¶i c¸ch c¬ b¶n lµ chuyÓn tõ hÖ thèng ng©n hµng mét cÊp sang hÖ thèng hai cÊp vµ ban hµnh chÝnh s¸ch vÒ hÖ thèng ng©n hµng t­ nh©n, gãp phÇn t¹o lËp m«i tr­êng tÝn dông ®a d¹ng cho nÒn kinh tÕ. HiÖn nay bªn c¹nh hÖ thèng ng©n hµng quèc doanh cã hÖ thèng ng©n hµng t­ nh©n, ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn vµ quü tÝn dông nh©n d©n. HiÖn nay cã 4 ng©n hµng Th­¬ng m¹i quèc doanh vµ 32 ng©n hµng Th­¬ng m¹i cæ phÇn ho¹t ®éng phôc vô ph¸t triÓn n«ng th«n. C¸c ng©n hµng Th­¬ng m¹i cæ phÇn ch­a cã ho¹t ®éng réng r·i trªn thÞ tr­êng tÝn dông n«ng th«n. Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n lµ ng©n hµng cã chøc n¨ng cung cÊp tÝn dông cho khu vùc n«ng th«n, ®­îc thµnh lËp tõ n¨m 1990, víi 30 ngµn c¸n bé nh©n viªn vµ 500 chi nh¸nh. §Õn nay, ng©n hµng ®· cã 2.600 c¬ së ë c¸c ®Þa ph­¬ng víi tæng vèn 26.000 tû ®ång, trong ®ã 90% lµ vèn huy ®éng. §èi t­îng cho vay lµ nh÷ng ng­êi nghÌo cã søc lao ®éng nh­ng thiÕu vèn s¶n xuÊt. Môc tiªu vay vèn lµ mua s¾m vËt t­, c«ng cô s¶n xuÊt, ph¸t triÓn ngµnh nghÒ, dÞch vô, bu«n b¸n nhá nh»m t¹o viÖc lµm, t¨ng thu nhËp, kh«ng ®ßi hái thÕ chÊp mµ lµ tÝn chÊp cña c¸c tæ chøc ®oµn thÓ x· héi. Thêi h¹n vay dao ®éng tõ 1-3 n¨m, l·i suÊt 14,4% n¨m. Trong 3 n¨m 1996-1998 ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n ®· cho 3.663.000 l­ît hé ®ang cã d­ nî víi sè d­ b×nh qu©n lµ 1,4 triÖu ®ång/hé, trong ®ã, nî trung h¹n chiÕm 65%. Cho vay ®Ó trång trät vµ ch¨n nu«i lµ chñ yÕu (chiÕm kho¶ng 85%) cho vay c¸c ho¹t ®éng kh¸c chñ chiÕm 15%. ë n«ng th«n, thu nhËp cña ng­êi lao ®éng rÊt thÊp. Thêi gian r¶nh rçi nhiÒu, hä muèn lµm nh÷ng c«ng viÖc phô nh­ ph¸t triÓn ngµnh nghÒ thñ c«ng truyÒn thèng còng kh«ng cã vèn. VËy viÖc t¹o ®iÒu kiÖn cho hä vay vèn lµ môc ®Ých t¹o viÖc lµm cho b¶n th©n hä. §Ó t¹o ®­îc nhiÒu chç lµm viÖc ®Æc biÖt lµ chç lµm viÖc míi th× c¸c ng©n hµng ®Þa ph­¬ng ph¶i lµm tèt c«ng t¸c cho vay gióp ng­êi lao ®éng cã vèn ®Ó tù t¹o viÖc lµm cho b¶n th©n. 4.2 ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn n«ng nghiÖp hµng ho¸ vµ ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm. T¸c dông cña c¸c chÝnh s¸ch nh­ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ hé, ph¸t triÓn n«ng, l©m, ng­ tr¹i... ®· t¹o ra nhÞp ®é t¨ng tr­ëng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hµng ho¸ æn ®Þnh vµ t¹o thªm ®­îc nhiÒu viÖc lµm trªn c¬ së ph¸t triÓn m¹nh mÏ kinh tÕ hé, gåm c¶ thuÇn n«ng, hé kiªm nghÒ. PhÇn lín c¸c hé kiªm nghÒ ®· n¨ng ®éng tù huy ®éng vèn, ®Çu t­ vµo c¸c lÜnh vùc chÕ biÕn n«ng l©m, thuû s¶n nh­ bón, xay s¸t, bu«n b¸n nhá vµ dÞch vô liªn quan ®Õn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp víi môc ®Ých tù t¹o viÖc lµm vµ thu nhËp cho c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh. Mét bé phËn hé n«ng nghiÖp cã diÖn tÝch lín ®· ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng, l©m, ng­ d­íi h×nh thøc trang tr¹i cã thuª thªm lao ®éng th­êng xuyªn vµ thêi vô víi sè l­îng tõ 2-5 lao ®éng th­êng xuyªn vµ 10 ®Õn hµng chôc v¹n lao ®éng thêi vô. Thùc tÕ cho thÊy qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång, vËt nu«i vµ ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hµng ho¸ ®· t¹o thªm viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng n«ng nghiÖp. VÝ dô HuyÖn Gia L©m, Hµ Néi ®· t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó hé n«ng d©n tù t¹o viÖc lµm b»ng c¸ch cung cÊp gièng, cho phÐp thuª sö dông ®Êt c«ng thêi h¹n l©u dµi ®Ó ph¸t triÓn trang tr¹i. KÕt qu¶ lµ tû lÖ sö dông thêi gian lao ®éng ®¹t møc kh¸ cao, trªn 80% quü thêi gian lao ®éng t¹i chç ®· ®­îc sö dông vµ sè l­îng lao ®éng di chuyÓn ®i n¬i kh¸c kh«ng nhiÒu mµ ng­îc l¹i Gia L©m cßn thu hót thªm lao ®éng tõ c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c ®Õn lµm viÖc. Thuû s¶n lµ mét ngµnh gåm nhiÒu kh©u s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c nhau, tõ khai th¸c h¶i s¶n, ®¸nh b¾t, nu«i trång, chÕ biÕn vµ th­¬ng m¹i thñy s¶n. Ph¸t triÓn ngµnh thuû s¶n ®em l¹i nhiÒu c¬ héi ®Ó ph¸t triÓn c¸c ngµnh kh¸c, t¹o thªm viÖc lµm vµ thu nhËp cho lao ®éng x· héi. HiÖn nay c¶ n­íc cã 301.952 hé thuû s¶n gåm 1.557 ngh×n khÈu vµ 756.300 lao ®éng, chiÕm 27% tæng lùc l­îng lao ®éng n«ng, l©m, thuû s¶n, t¨ng thªm 5,5% so víi 1990(21,5%). Ngoµi lao ®éng trùc tiÕp, kho¶ng 1 triÖu lao ®éng gi¸n tiÕp tham gia vµo c¸c ngµnh dÞch vô, chÕ biÕn vµ th­¬ng m¹i chuyªn nghiÖp vµ b¸n chuyªn nghiÖp, 200.000 lao ®éng dÖt, v¸ l­íi vµ bao b×, 100.000 lao ®éng ®ãng söa tµu thuyÒn vµ kho¶ng 50.000 lao ®éng c¬ khÝ. 4.3 ChÝnh s¸ch thuÕ sö dông ®Êt ®ai. §èi víi n­íc ta, ®Êt ®ai lµ ®èi t­îng c¬ b¶n nhÊt cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn viÖc lµm, ®Æc biÖt lµ ë n«ng th«n. Theo luËt ®Êt ®ai, ®Êt ®ai lµ së h÷u cña toµn d©n do Nhµ n­íc thèng nhÊt qu¶n lý. Ng­êi n«ng d©n ®­îc Nhµ n­íc giao quyÒn sö dông ruéng ®Êt l©u dµi, ®­îc chuyÓn nh­îng quyÒn sö dông ruéng ®Êt ®Ó tËp trung ruéng ®Êt vµo c¸c hé gia ®×nh cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hµng ho¸. §ã lµ nh÷ng chÝnh s¸ch rÊt c¬ b¶n trong lÜnh vùc ruéng ®Êt gãp phÇn to lín gi¶i quyÕt tiÒm n¨ng lao ®éng, t¹o më viÖc lµm. N¨m 2000, ®Êt ®­îc sö dông trong c¶ n­íc lµ 32.924,1 ngh×n ha (®Êt ®· giao vµ cho thuª lµ 23.840,5 ngh×n ha) trong ®ã ®Êt n«ng nghiÖp ®· giao vµ cho thuª lµ 9.345,4 ngh×n ha chiÕm 39,2% ®Êt ®· giao vµ cho thuª cña c¶ n­íc; ®Êt l©m nghiÖp cã rõng ®· giao vµ cho thuª lµ 41,13%. Trªn thùc tÕ ®­îc giao vµ cho thuª hÕt tuy nhiªn viÖc sö dông ®Êt ch­a hiÖu qu¶ l¾m, ®Êt l©m nghiÖp cã rõng ch­a ®­îc giao cßn 1.769,7 ngh×n ha. HiÖn nay c¶ n­íc cã 589,4 ngh×n ha ®Êt b»ng ch­a ®­îc sö dông trong khi nhµ n­íc míi giao vµ cho thuª 196,5 ngh×n ha (nguån sè liÖu Niªn gi¸m Thèng kª n¨m 2000). §Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi lao ®éng cã ®iÒu kiÖn sö dông ®Êt mét c¸ch cã hiÖu qu¶, tÝch cùc tham gia s¶n xuÊt, tù t¹o viÖc lµm cho b¶n th©n m×nh Nhµ n­íc ®· cã chÝnh s¸ch vÒ thuÕ sö dông ®Êt ®ai. N¨m 2000 ®Õn nay, Nhµ n­íc cã chñ tr­¬ng më réng diÖn xÐt miÔn gi¶m thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch miÔn gi¶m cô thÓ cho c¸c hé s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ë c¸c vïng lò lôt, vïng khã kh¨n, vïng s©u, vïng xa, ®ång bµo miÒn nói, c¸c hé chÝnh s¸ch x· héi, hé ®ãi nghÌo, hé s¶n xuÊt lóa ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long, T©y Nguyªn lµm cho sè thuÕ ®­îc xÐt miÔn gi¶m cña hé nép thuÕ t¨ng lªn. Trong 6 n¨m qua, Nhµ n­íc ®· cho më réng diÖn gi¶m thuÕ lµm cho thùc tÕ møc ®éng viªn hµng n¨m gi¶m xuèng kho¶ng 3% so víi thùc tÕ. §iÒu ®ã ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho n«ng d©n t¨ng kh¶ n¨ng tÝch lòy cho ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ c¶i thiÖn ®êi sèng. Ngoµi nh÷ng chÝnh s¸ch trªn cßn cã mét sè chÝnh s¸ch kh¸c nh­: chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ hé ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm, chÝnh s¸ch di d©n x©y dùng vïng kinh tÕ míi, chÝnh s¸ch kh«i phôc vµ ph¸t triÓn lµng nghÒ truyÒn thèng, chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch tù do di chuyÓn lao ®éng vµ hµnh nghÒ theo ph¸p luËt. Nhê nh÷ng chÝnh s¸ch trªn kh«ng chØ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng mµ cßn ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc nãi chung vµ n«ng nghiÖp n«ng th«n nãi chung. PhÇn III: Gi¶i ph¸p t¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng n«ng th«n trong giai ®o¹n hiÖn nay I.Môc tiªu, ph­¬ng h­íng vµ nhiÖm vô giai ®o¹n (2001-2005). 1. Dù b¸o nguån nh©n lùc lao ®éng n«ng th«n (2000 - 2010) Víi sù gia t¨ng d©n sè nãi chung vµ nguån lao ®éng n«ng th«n nãi riªng trong nh÷ng n¨m tíi cÇn cã nh÷ng dù b¸o vÒ nguån nh©n lùc ®Ó thÊy ®­îc nhu cÇu cÇn viÖc lµm tõ ®ã ®Ò ra ph­¬ng h­íng môc tiªu cô thÓ. B¶ng13 : Dù b¸o d©n sè n«ng th«n Nhãm tuæi 2000 2005 2010 0-4 1.387,1 1.597,2 1.699,7 5-9 1.718,6 1.507,0 1.656,4 10-14 1.779,9 1.830,2 1.634,5 15-19 1.916,2 2010,0 2.056,3 20-24 1.853,4 2.193,2 2.287,9 25-29 1.773,9 2.014,7 2.358,0 30-34 1.615,9 1.879,3 2.120,2 35-39 1.541,7 1.695,2 1.958,5 40-44 1.353,8 1.602,8 1.754,3 45-49 934,6 1.390,5 1.638,9 50-54 628,3 951,9 1.407,5 55-59 489,1 633,2 953,6 60-64 403,9 481,9 622,4 65-69 365,9 385,4 458,0 70-74 269,9 325,3 348,6 75-79 168,0 220,4 260,4 80+ 154.8 191,7 236,0 Tæng 18.354,8 20.910,1 23.451,4 Nguån: B¸o c¸o dù b¸o D©n sè ViÖt Nam 2000-2010 cña Bé Lao ®éng-Th­¬ng binh vµ x· héi 2. Môc tiªu ®Ò ra KÕ ho¹ch 5 n¨m (2001-2005) ®· ®­îc Quèc héi kho¸ X kú häp thø 10 th«ng qua ngµy 25/12/01. KÕ ho¹ch 5 n¨m 2001-2005 cã vÞ trÝ rÊt quan träng trong viÖc t¹o tiÒn ®Ò v÷ng ch¾c ®Ó thùc hiÖn chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi 2001-2010 vµ x©y dùng n­íc ta c¨n b¶n trë thµnh n­íc c«ng nghiÖp vµo n¨m 2020. V× vËy, môc tiªu ®Ò ra: T¨ng tr­ëng kinh tÕ nhanh vµ bÒn v÷ng, æn ®Þnh vµ c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n. ChuyÓn dÞch m¹nh c¬ cÊu kinh tÕ, c¬ cÊu lao ®éng theo h­íng ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. N©ng cao râ rÖt hiÖu qu¶ vµ søc m¹nh cña nÒn kinh tÕ. Më réng kinh tÕ ®èi ngo¹i. T¹o chuyÓn biÕn m¹nh vÒ gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, khoa häc vµ c«ng nghÖ, ph¸t huy nh©n tè con ng­êi. T¹o nhiÒu viÖc lµm, c¬ b¶n xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, ®Èy lïi c¸c tÖ n¹n x· héi. TiÕp tôc t¨ng c­êng kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ-x· héi, h×nh thµnh mét b­íc quan träng thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Gi÷ v÷ng æn ®Þnh kinh tÕ chÝnh trÞ vµ trËt tù an ninh x· héi, b¶o vÖ v÷ng ch¾c ®éc lËp chñ quyÒn toµn vÑn l·nh thæ vµ an ninh quèc gia. Riªng ®èi víi n«ng nghiÖp, n«ng th«n: Trong nh÷ng n¨m tíi vÉn coi c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n lµ mét träng ®iÓm quan träng, cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn sù thµnh c«ng cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. V× vËy, cÇn t¨ng c­êng sù l·nh ®¹o vµ huy ®éng c¸c nguån lùc cÇn thiÕt ®Ó ®Èy nhanh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n. TiÕp tôc ph¸t triÓn vµ ®­a n«ng nghiÖp, l©m, ng­ nghiÖp lªn mét tr×nh ®é míi b»ng viÖc øng dông tiÕn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ, nhÊt lµ c«ng nghÖ sinh häc; quy ho¹ch sö dông ®Êt hîp lý; ®æi míi c¬ cÊu c©y trång, vËt nu«i, t¨ng gi¸ trÞ thu ®­îc trªn ®¬n vÞ diÖn tÝch; ®Èy m¹nh thuû lîi ho¸, c¬ giíi ho¸, ®iÖn khÝ ho¸; gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸. §Çu t­ nhiÒu h¬n cho ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ vµ x· héi ë n«ng th«n. Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, dÞch vô, c¸c ngµnh nghÒ ®a d¹ng, chó träng c«ng nghiÖp chÕ biÕn, c¬ khÝ phôc vô n«ng nghiÖp, c¸c lµng nghÒ; chuyÓn mét bé phËn quan träng lao ®éng n«ng nghiÖp sang khu vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, t¹o nhiÒu viÖc lµm míi, n©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc, c¶i thiÖn ®êi sèng n«ng d©n vµ d©n c­ ë n«ng th«n. Gi¸ trÞ gia t¨ng n«ng nghiÖp (kÓ c¶ thuû s¶n, l©m nghiÖp) t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m 4,0-4,5%. §Õn n¨m 2010, tæng s¶n l­îng l­¬ng thùc cã h¹t ®¹t kho¶ng 40 triÖu tÊn. Tû träng n«ng nghiÖp trong GDP kho¶ng 16-17% (n¨m 2005 lµ 20-21%); tû träng ngµnh ch¨n nu«i trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp t¨ng lªn kho¶ng 25%; thuû s¶n ®¹t s¶n l­îng 3,0-3,5 triÖu tÊn (trong ®ã kho¶ng 1/3 lµ s¶n phÈm nu«i, trång). B¶o vÖ 10 triÖu ha rõng tù nhiªn, hoµn thµnh ch­¬ng tr×nh trång 5 triÖu ha rõng, n©ng ®é che phñ cña rõng lªn 43%. Kim ng¹ch xuÊt khÈu n«ng, l©m, thuû s¶n ®¹t 9-10 tû USD, trong ®ã thuû s¶n kho¶ng 3,5 tû USD. Tû lÖ lao ®éng n«ng nghiÖp cßn kho¶ng 50%. Víi n­íc ta, lùc l­îng lao ®éng lµ chñ yÕu nh­ng cßn nhiÒu bÊt cËp: sè l­îng lao ®éng n«ng th«n t¨ng, thêi gian n«ng nhµn nhiÒu, sè viÖc lµm ®­îc t¹o ra ch­a ®¸p øng nhu cÇu viÖc lµm cho ng­êi d©n lao ®éng. Do vËy cÇn cã môc tiªu cô thÓ cho vÊn ®Ò viÖc lµm vµ t¹o viÖc lµm. N¨m 2002 sÏ gi¶i quyÕt viÖc lµm cho 1,4 triÖu lao ®éng t­¬ng ®­¬ng víi n¨m 2001, trong ®ã sÏ cã 330.000 lao ®éng ®­îc hç trî th«ng qua quü quèc gia, hç trî ph¸t triÓn. §ång thêi khu vùc n«ng nghiÖp n«ng th«n sÏ tiÕp tôc thu hót kho¶ng 700.000-750.000 lao ®éng. C«ng nghiÖp x©y dùng thu hót 180.000-200.000 lao ®éng. Th­¬ng m¹i dÞch vô tõ 320.000-350.000 lao ®éng. Môc ®Ých tõng b­íc rót dÇn lao ®éng trong n«ng nghiÖp sang ph¸t triÓn ngµnh nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ dÞch vô trong n«ng nghiÖp. PhÊn ®Êu ®Õn n¨m 2005, t¹o viÖc lµm vµ æn ®Þnh viÖc lµm cho kho¶ng 7,5 triÖu lao ®éng ( b×nh qu©n trªn 1,5 triÖu lao ®éng /n¨m) vµ ®Õn n¨m 2010 ®­a tû lÖ thµnh thÞ xuèng d­íi 5%, quü thêi gian lao ®éng ®­îc sö dông ë n«ng th«n lªn kho¶ng 80-85%, n©ng tû lÖ ng­êi lao ®éng ®­îc ®µo t¹o nghÒ lªn kho¶ng 40%.§Õn n¨m 2010 vÒ c¬ b¶n kh«ng cßn hé nghÌo. 2.1 Ph­¬ng h­íng vµ nhiÖm vô §¹i héi IX ®Ò ra chiÕn l­îc ph¸t triÓn c¸c vïng lµ: ph¸t huy vai trß cña c¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm cã møc t¨ng tr­ëng cao, tÝch luü lín; ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn c¸c vïng kh¸c trªn c¬ së ph¸t huy thÕ m¹nh cña tõng vïng, liªn kÕt víi vïng träng ®iÓm t¹o møc t¨ng kh¸. Cô thÓ: 2.1.1Vïng trung du vµ miÒn nói B¾c Bé. Ph¸t huy thÕ m¹nh vÒ ®Êt vµ rõng, chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång, t¨ng diÖn tÝch c©y c«ng nghiÖp, c©y ¨n qu¶, ch¨n nu«i ®¹i gia sóc g¾n víi chÕ biÕn. Ph¸t triÓn m¹nh kinh tÕ trang tr¹i ... ph¸t triÓn c¸c vïng c©y c«ng nghiÖp tËp trung t¹o ra khèi l­îng hµng ho¸ lín nh­ chÌ, c©y ¨n qu¶, ph¸t triÓn c¸c vïng c©y ®Æc s¶n, rõng nguyªn liÖu giÊy, trô má, ... thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, ®Þnh canh, ®Þnh c­ kÕt hîp víi phñ xanh ®Êt trèng, ®åi nói träc, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn l©m s¶n... 2.1.2. Vïng ®ång b»ng s«ng Hång vµ vïng träng ®iÓm B¾c Bé Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸, quy ho¹ch vïng lóa cao s¶n, h×nh thµnh c¸c vïng lóa xuÊt khÈu ë tØnh H¶i D­¬ng, Hµ T©y vµ c¸c tØnh kh¸c ë Nam ®ång b»ng s«ng Hång. TiÕp tôc ph¸t triÓn thÕ m¹nh c¸c vô ®«ng, ph¸t triÓn c©y thùc phÈm vµ ch¨n nu«i g¾n víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn nhiÒu tr×nh ®é c«ng nghÖ; h×nh thµnh c¸c vïng chuyªn canh s¶n xuÊt rau, thÞt, tr¸i c©y, hoa… phôc vô cho ®« thÞ, du lÞch vµ xuÊt khÈu; khai th¸c vµ sö dông hîp lý d¶i ven biÓn, ph¸t triÓn nghÒ nu«i trång vµ ®¸nh b¾t thuû, h¶i s¶n. 2.1.3. Duyªn h¶i Nam Trung Bé vµ vïng träng ®iÓm miÒn Trung. Lùa chän tËp ®oµn gièng ®Ó th©m canh c©y lóa n­íc ë vïng ®ång b»ng ven biÓn. §Èy m¹nh ch¨n nu«i, ph¸t triÓn ch¨n nu«i c¸c con ®Æc s¶n nh­ h­¬u, dª ®Ó t¹o nªn s¶n phÈm hµng ho¸. Ph¸t triÓn m¹nh nu«i trång thuû, h¶i s¶n, c«ng nghiÖp ®¸nh b¾t vµ chÕ biÕn h¶i s¶n. T¸i t¹o vèn rõng, trång c©y phñ xanh ®Êt trèng ®åi nói träc. Ph¸t triÓn c¸c lo¹i c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy nh­ l¹c, mÝa, d©u t»m, thuèc l¸, cãi, … vµ c¸c c©y c«ng nghiÖp dµi ngµy nh­ hå tiªu, cµ phª, cao su, ®iÒu ë nh÷ng vïng phï hîp víi sinh th¸i ph¸t triÓn c©y trång. Trång rõng ch¾n giã, ch¾n c¸t ven biÓn, h×nh thµnh c¸c vµnh ®ai xanh quanh thµnh phè, thÞ x·, khu c«ng nghiÖp. 2.1.4. Vïng T©y Nguyªn Víi ­u thÕ vÒ ®Êt ®ai, cÇn ph¸t triÓn víi tèc ®é nhanh theo h­íng th©m canh c©y c«ng nghiÖp xuÊt khÈu (cµ phª, chÌ, cao su, ®iÒu, hå tiªu,...) vµ c¸c lo¹i c©y c«ng nghiÖp kh¸c nh­ b«ng, d©u t»m, c©y d­îc liÖu, c©y ¨n qu¶, rõng nguyªn liÖu giÊy, vµ c¸c lo¹i c©y ®Æc s¶n kh¸c... g¾n viÖc trång rõng míi, trång c©y c«ng nghiÖp, c©y ¨n qu¶ víi viÖc kh«i phôc vµ b¶o vÖ, ch¨m sãc rõng gi÷ v÷ng m«i tr­êng sinh th¸i vµ t¨ng nhanh ®é che phñ cña rõng. Më réng diÖn tÝch vµ th©m canh c©y ng«, ph¸t triÓn c¸c lo¹i c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy, h¹n chÕ tiÕn tíi chÊm døt viÖc ph¸ rõng lµm n­¬ng rÉy. Ph¸t triÓn ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm, ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. Ph¸t huy lîi thÕ trong vïng, tËp trung ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn cµ phª, cao su, mÝa ®­êng, c«ng nghiÖp thùc phÈm, ®Æc biÖt lùa chän, trang bÞ mét sè d©y chuyÒn c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®Ó chÕ biÕn tinh c¸c lo¹i s¶n phÈm c©y c«ng nghiÖp, l©m s¶n, c¸c s¶n phÈm ch¨n nu«i... 2.1.5. Vïng miÒn §«ng Nam Bé vµ träng ®iÓm phÝa Nam Ph¸t huy thÕ m¹nh ®Êt ®ai ®Ó ph¸t triÓn m¹nh c©y c«ng nghiÖp ( cao su, cµ phª, ®iÒu, mÝa ®­êng...), c©y ¨n qu¶, c©y nguyªn liÖu giÊy. Cñng cè c¸c ®iÓm d©n c­ tËp trung lín vÒ cµ phª vµ cao su, t¹o ®iÒu kiÖn thu hót thªm lao ®éng tõ ®ång b»ng s«ng Cöu Long.Ph¸t triÓn khai th¸c nu«i trång, chÕ biÕn vµ c¸c dÞch vô nghÒ c¸. 2.1.6. Vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long Ph¸t huy lîi thÕ cña vïng s¶n xuÊt l­¬ng thùc, rau qu¶, ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm, thuû, h¶i s¶n hµng ho¸ lín nhÊt cña c¶ n­íc, t¨ng nhanh diÖn tÝch gieo trång, n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng s¶n phÈm ®i ®«i víi ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng, l©m, thuû s¶n xuÊt khÈu vµ c¸c dÞch vô... tËp trung ph¸t triÓn c©y lóa, coi träng th©m canh, nghiªn cøu, chuyÓn ®æi mïa vô mét sè lo¹i c©y trång ®Ó phßng tr¸nh h¹n h¸n, lò lôt. H×nh thµnh c¸c vïng chuyªn canh lóa vµ mét sè c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy cã n¨ng suÊt, chÊt l­îng cao. TËp trung khai th¸c vïng tø gi¸c Long Xuyªn, §ång Th¸p M­êi, T©y s«ng HËu vµ b¸n ®¶o cµ mau... ph¸t triÓn m¹nh ngµnh khai th¸c vµ nu«i trång thuû s¶n cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu cao, ®Æc biÖt lµ t«m, cua vµ c¸c lo¹i h¶i s¶n kh¸c ®Ó cã thÓ ®ãng gãp 50% gi¸ trÞ xuÊt khÈu thuû, h¶i s¶n cña c¶ n­íc... khai th¸c lîi thÕ vÒ vÞ trÝ ®Þa lý ®Ó ph¸t triÓn nhanh c¸c lo¹i h×nh du lÞch miÖt v­ên, sinh th¸i, ... II. Mét sè gi¶i ph¸p t¹o viÖc lµm. Tr­íc thùc tr¹ng d©n sè kh«ng ngõng t¨ng, diÖn tÝch ®Êt canh t¸c dÇn bÞ thu hÑp ®· lµm cho t×nh tr¹ng thõa lao ®éng, thiÕu viÖc lµm ngµy cµng gia t¨ng ®Æc biÖt ë n«ng th«n. Nguån lao ®éng tËp trung chñ yÕu ë n«ng th«n (chiÕm 76,6% d©n sè c¶ n­íc), v× vËy gi¶i quyÕt viÖc lµm cho lao ®éng ë n«ng th«n lµ mét trong nh÷ng chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. §Ó sö dông nguån lùc lao ®éng n«ng th«n mét c¸ch cã hiÖu qu¶ tr¸nh l·ng phÝ nguån lùc ®ã vµ tËn dông nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn cña ®Êt n­íc cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p nhÊt ®Þnh t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó con ng­êi cã viÖc lµm. T¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng kh«ng nh÷ng gi¶m lao ®éng d­ thõa vµ thêi gian nhµn rçi mµ cßn t¹o thu nhËp cho ng­êi d©n gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi lµ ®iÒu kiÖn ®Ó n©ng cao møc sèng cña d©n c­ vµ ng­êi lao ®éng ®ång thêi æn ®Þnh, an ninh chÝnh trÞ x· héi. §Ó t¹o ®­îc nhiÒu chç lµm viÖc cho ng­êi lao ®éng cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p trong giai ®o¹n tíi. Cô thÓ: 1.Thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ g¾n víi gi¶i quyÕt viÖc lµm. 1.1 Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp theo chiÒu s©u. D©n sè n«ng th«n n­íc ta chiÕm phÇn lín trong ®ã thu nhËp cña d©n c­ n«ng th«n vÉn chñ yÕu dùa vµo n«ng nghiÖp vµ l©m nghiÖp. HiÖn nay, n«ng nghiÖp n­íc ta cßn nhiÒu tiÒm n¨ng cÇn khai th¸c (®Êt trèng, ®åi träc cßn 1 triÖu ha, mÆt n­íc ao hå cßn 1,4 triÖu ha...), rÊt cÇn ®Õn nguån lùc con ng­êi. §Ó tr¸nh l·ng phÝ nguån lùc lao ®éng vµ khai th¸c tiÒm n¨ng trong n«ng nghiÖp lµm gi¶m søc Ðp vÒ viÖc lµm, t¨ng thêi gian sö dông thêi gian lao ®éng n«ng th«n cÇn chó ý: + §Èy m¹nh th©m canh t¨ng n¨ng suÊt c©y trång trªn quü ®Êt hiÖn cã. Th©m canh lµ con ®­êng ®óng ®¾n, lµ ph­¬ng thøc canh t¸c tiªn tiÕn trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nh»m môc ®Ých t¨ng s¶n phÈm trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch canh t¸c. §èi víi c¸c n­íc tiªn tiÕn, qu¸ tr×nh th©m canh ®ång thêi lµ qu¸ tr×nh gi¶i phãng lao ®éng n«ng nghiÖp cßn ë n­íc ta qu¸ tr×nh th©m canh l¹i lµ qu¸ tr×nh thu hót lao ®éng. Thùc tÕ cho thÊy ®Çu t­ lao ®éng sèng cho th©m canh lóa ë n­íc ta vÉn ®ang cã hiÖu qu¶. Víi c¬ chÕ kho¸n s¶n phÈm, ng­êi lao ®éng thùc hiÖn ph­¬ng ch©m “lÊy c«ng lµm l·i” ®· ®Çu t­ lao ®éng sèng nhiÒu h¬n ®Ó lµm ®Êt kü, gieo m¹ tèt, cÊy ®óng kü thuËt, ®¶m b¶o mËt ®é, ®óng thêi vô, lµm cá nhiÒu lÇn, t­íi tiªu tèt, bãn ph©n tèt theo nhu cÇu sinh tr­ëng cña c©y lóa ®· gãp phÇn t¨ng ®¸ng kÓ n¨ng suÊt vµ s¶n l­îng. §Æc biÖt ®èi víi c¸c hé nghÌo, vïng nghÌo do vèn Ýt, c¸c kh©u kh¸c trong quy tr×nh kü thuËt kh«ng ®­îc thùc hiÖn chÆt chÏ, nªn kh¶ n¨ng t¨ng n¨ng suÊt lóa cßn rÊt lín. NÕu thùc hiÖn tèt c¸c kh©u trªn cã thÓ t¨ng n¨ng suÊt lóa gÊp 1,5-2 lÇn. Nh­ vËy, viÖc ®Çu t­ lao ®éng sèng cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®Ó t¨ng khèi l­îng s¶n phÈm, t¹o ra ®Þa t« chªnh lÖch vÉn ®ang cßn kh¶ n¨ng thùc hiÖn ë mét sè vïng. ViÖc c¶i t¹o ®ång ruéng, lµm cá nhiÒu lÇn, bãn ph©n ®óng kü thuËt… vÉn cÇn t¨ng thªm lao ®éng sèng. §ã lµ biÖn ph¸p ®Ó t¨ng thªm viÖc lµm, t¨ng thu nhËp vµ c¶i thiÖn ®êi sèng cña n«ng d©n. Xu h­íng nµy tuy ng­îc víi quy luËt phæ biÕn cña c¸c n­íc trong qu¸ tr×nh ®­a n«ng nghiÖp ®i lªn s¶n xuÊt lín theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nh­ng l¹i phï hîp víi nÒn n«ng nghiÖp, n«ng th«n n­íc ta. V× vËy, ë nh÷ng vïng n«ng th«n cßn cã kh¶ n¨ng th©m canh t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng mµ lao ®éng d­ thõa cßn lín, ngµnh nghÒ chËm ph¸t triÓn, th× xu h­íng t¨ng chi phÝ lao ®éng sèng lµ h­íng ®i cã hiÖu qu¶ cÇn ®­îc nghiªn cøu vµ vËn dông. + Më réng diÖn tÝch gieo trång: lµ mét trong nh÷ng h­íng quan träng ®Ó t¹o thªm viÖc lµm, t¨ng thªm thu nhËp cho lao ®éng n«ng nghiÖp. Tuy nhiªn mçi vïng cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ tËp qu¸n canh t¸c theo thêi kú nhÊt ®Þnh, do vËy mçi ®Þa ph­¬ng trong c¸c vïng n«ng th«n cÇn tõng b­íc bè trÝ l¹i c¬ cÊu c©y trång, vËt nu«i. Nh÷ng c¸nh ®ång, l« ®Êt cã kh¶ n¨ng t¨ng vô cÇn bè trÝ l¹i theo mïa vô thÝch hîp. §ång b»ng B¾c Bé vµ B¾c Trung Bé h­íng t¨ng vô chñ yÕu lµ më réng diÖn tÝch vô ®«ng víi c¸c c©y trång chÝnh lµ mµu l­¬ng thùc (ng« ®«ng, khoai lang ®«ng, khoai t©y ®«ng), rau ®Ëu c¸c lo¹i, kÓ c¶ n«ng s¶n xuÊt khÈu. Nh÷ng vïng trung du, miÒn nói cã thÓ më réng diÖn tÝch gieo trång b»ng t¨ng vô trªn ®Êt mét vô chñ yÕu lµ vô ®«ng. Vïng duyªn h¶i miÒn Trung cã ®iÒu kiÖn më réng diÖn tÝch gieo trång b»ng t¨ng vô lóa thø ba. V× vËy cÇn khuyÕn khÝch c¸c hé n«ng d©n tiÕp tôc më réng diÖn tÝch lóa vô thø ba ®Ó khai th¸c kh¶ n¨ng tiÒm tµng cña ®Êt, khÝ hËu vµ tËn dông lao ®éng d«i d­ ë n«ng th«n. VÒ l©u dµi, më réng diÖn tÝch gieo trång b»ng c¸ch t¨ng vô ®Ó cã thªm viÖc lµm, s¶n phÈm vµ t¨ng ®é che phñ mÆt ®Êt, ®Þnh canh, th©m canh, tæ chøc mét nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp æn ®Þnh, tõng b­íc gi¶m ®ãi nghÌo vÉn lµ h­íng quan träng ë n­íc ta. ë nh÷ng vïng cßn ®Êt trèng ®åi träc cÇn khai th¸c sö dông ®­a vµo s¶n xuÊt n«ng, l©m nghiÖp. Thùc tÕ cho thÊy ®Êt trèng ®åi nói träc ë n­íc ta cßn t­¬ng ®èi lín, nÕu ®­îc ®Çu t­, khai th¸c, c¶i t¹o, ®­a vµo sö dông trång c¸c lo¹i c©y nh­ cao su, cµ phª, c©y ¨n qu¶... cã thÓ gi¶i quyÕt c«ng ¨n, viÖc lµm cho hµng triÖu lao ®éng n«ng nghiÖp n«ng th«n. Ngoµi phÇn ®Êt cã kh¶ n¨ng sö dông cho n«ng nghiÖp nªu trªn, phÇn ®Êt trèng nói träc cßn l¹i cÇn ®­îc xem xÐt ®Ó trång rõng vµ phôc håi rõng. Tuy nhiªn ®Ó më réng diÖn tÝch ®Êt canh t¸c b»ng ®Êt trèng, ®åi nói träc cÇn ®­îc ®iÒu tra chi tiÕt vµ x©y dùng c¸c dù ¸n ®Çu t­ cã tÝnh kh¶ thi cho tõng vïng, chän ®iÓm ®Çu t­ vµ h×nh thøc ®Çu t­ thÝch hîp. VÒ ®èi t­îng vµ h×nh thøc nªn quan t©m ®Õn hé gia ®×nh vµ tiÓu chñ n«ng nghiÖp, d­íi h×nh thøc cho vay l·i suÊt thÊp vµ ®Çu t­ trùc tiÕp. TÊt nhiªn viÖc më réng nµy quy m« lín nªn ph¶i huy ®éng vèn d­íi h×nh thøc gãp vèn liªn doanh. §ång thêi më réng h×nh thøc ®Çu t­ cho c¬ së quèc doanh tõ ®ã phèi hîp vèn víi c¸ thÓ s¶n xuÊt vµ më réng h×nh thøc gäi vèn n­íc ngoµi, vèn x©y dùng vïng kinh tÕ míi cña Nhµ n­íc. Thu nhËp cña ng­êi n«ng d©n rÊt thÊp do ®ã ®Ó më réng diÖn tÝch gieo trång cÇn cã chÝnh s¸ch hç trî vèn s¶n xuÊt ®Õn tiªu thô s¶n phÈm; ®Çu t­ thuû lîi b¶o ®¶m nguån n­íc t­íi tiªu; c¸c chÝnh s¸ch thÝch hîp vÒ thuÕ n«ng nghiÖp vµ ph©n phèi s¶n phÈm ®Æc biÖt lµ c¸c kho¶n cho t¨ng vô. Nh÷ng chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc cho hä niÒm tin vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt mµ hä ph¶i ®Çu t­ søc lao ®éng, thêi gian vµ nguån vèn cña b¶n th©n hä +Ph¸t triÓn ch¨n nu«i vµ kinh tÕ v­ên: do kh¶ n¨ng ®Çu t­ cña hé n«ng d©n co h¹n, diÖn tÝch lóa vô ba kh«ng thÓ t¨ng nªn v« h¹n. Do vËy ph¸t triÓn ch¨n nu«i vµ kinh tÕ v­ên lµ biÖn ph¸p quan träng ®Ó t¨ng thu nhËp vµ t¨ng thªm viÖc lµm cho n«ng d©n. +VÒ ph¸t triÓn ch¨n nu«i cÇn tuú vµo thÕ m¹nh cña mçi vïng sinh th¸i ®Ó lùa chän ch¨n nu«i c¸c lo¹i gia sóc gia cÇm hîp lý. C¸c vïng miÒn nói, trung du th× ch¨n nu«i bß, dª,... §èi víi c¸c vïng ven biÓn th× ch¨n nu«i lîn, gia cÇm, nu«i trång thuû s¶n. NhiÒu vïng quª cã s«ng hå nªn tËn dông diÖn tÝch mÆt n­íc ®Ó nu«i t«m, cua, èc, c¸ n­íc ngät... Nhê vËy, ë c¸c vïng nµy ngoµi viÖc sö dông lao ®éng d­ thõa, ®· tËn dông lao ®éng n«ng nhµn, lao ®éng phô gãp phÇn t¨ng thªm ®¸ng kÓ s¶n phÈm cho gia ®×nh, cho x· héi vµ gãp phÇn ng¨n ngõa c¸c tÖ n¹n x· héi. Ph¸t triÓn kinh tÕ v­ên bao gåm VAC (V­ên- Ao- Chuång ) vµ VACR (V­ên- Ao- Chuång- Rõng). ThÕ m¹nh cña h×nh thøc nµy lµ viÖc tæ chøc lao ®éng s¶n xuÊt rÊt tiÖn lîi vÒ thêi gian, kh«ng gian, vÒ lao ®éng vµ nghØ ng¬i. Bëi lÏ, kinh tÕ VAC mét ngµnh kinh tÕ kü thuËt g¾n liÒn víi kinh tÕ gia ®×nh vµ mäi ng­êi trong gia ®×nh ®Òu cã thÓ tham gia, do ®ã cã kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt viÖc lµm t¹i chç cho ng­êi lao ®éng trong vµ ngoµi ®é tuæi lao ®éng ë n«ng th«n; kinh tÕ VAC víi huy ®éng lùc l­îng lao ®éng ë n«ng th«n. MÆt kh¸c, kü thuËt VAC kh«ng theo mïa vô, kh«ng cã thêi kú n«ng nhµn nªn cã thÓ lao ®éng quanh n¨m víi tÊt c¶ mäi løa tuæi. V× vËy, xÐt trªn c¶ tÇm vi m« vµ vÜ m«, ph¸t triÓn kinh tÕ vïng cã c¸ch bè trÝ, s¾p xÕp vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm cho lao ®éng n«ng th«n. Nh­ vËy, ph¸t triÓn kinh tÕ VAC ë c¸c hé gia ®×nh tr­íc m¾t vµ sau nµy ®ang lµ mét trong nh÷ng h­íng chÝnh s¸ch ®Ó sö dông hîp lý nguån lao ®éng ë n«ng th«n. Nh÷ng hé gia ®×nh lµm VAC cµng giái quy m« cµng lín th× gi¶i quyÕt viÖc lµm cho lao ®éng cµng nhiÒu h¬n. + Khai th¸c tiÒm n¨ng ®a d¹ng ë c¸c vïng n«ng th«n ven biÓn ®Ó sö dông hîp lý nguån lao ®éng t¹i chç. Tµi nguyªn biÓn n­íc ta rÊt phong phó vµ ®a d¹ng víi h¬n 2000 loµi c¸, 300 loµi t«m, h¬n 1500 loµi nhuyÔn thÓ, víi nhiÒu kho¸ng s¶n quý nh­ dÇu khÝ, muèi ¨n vµ kim lo¹i hiÕm kh¸c. Trong nh÷ng n¨m qua, do ¶nh h­ëng cña c«ng cuéc ®æi míi, tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cã cao h¬n song tiÒm n¨ng cña vïng nµy vÉn ch­a ®­îc khai th¸c vµ sö dông hîp lý. Nh÷ng lo¹i ®Æc s¶n: ngäc trai, yÕn sµo, bµo ng­, t«m cua... míi chØ khai th¸c ®­îc mét phÇn. §Æc biÖt nguån lao ®éng ë c¸c vïng nµy cßn l·ng phÝ rÊt lín, nhiÒu ng­êi cßn thiÕu viÖc lµm. §Ó tËn dông nguån lao ®éng ë n«ng th«n kÕt hîp khai th¸c tiÒm n¨ng ®a d¹ng n¬i ®©y Nhµ n­íc cÇn quan t©m: ®Çu t­ thªm lao ®éng cho nghÒ ®¸nh b¾t; nu«i trång h¶i s¶n, tÝch cùc khai hoang lÊn biÓn; liªn doanh, liªn kÕt ®Çu t­ khai th¸c h¶i s¶n vµ du lÞch; ®¶m b¶o æn ®Þnh vµ tõng b­íc më réng thÞ tr­êng tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸; gi¶i quyÕt tèt nguån vèn s¶n xuÊt cho n«ng d©n; ®Èy m¹nh c«ng t¸c khuyÕn n«ng, khuyÕn ng­ ®Ó khuyÕn khÝch mäi ng­êi ¸p dông kü thuËt canh t¸c tiÕn bé vµ c¸c bé phËn kh¸c vÒ gièng, vÒ m«i tr­êng thuû h¶i s¶n... 1.2 ChuyÓn dÞch c¬ cÊu theo h­íng hiÖu qu¶. Theo kÕt qu¶ dù b¸o d©n sè ®Õn n¨m 2010 d©n sè n­íc ta kho¶ng trªn 88 triÖu ng­êi, trong ®ã d©n sè n«ng th«n lµ 60 triÖu ng­êi (chiÕm kho¶ng 68%). Giai ®o¹n 2001-2010 sè ng­êi b­íc vµo tuæi lao ®éng tiÕp tôc t¨ng ë møc cao, b×nh qu©n trªn 1,6-1,7 triÖu ng­êi mçi n¨m do vËy viÖc lµm trë thµnh ¸p lùc lín trong ph¹m vi toµn quèc. Nhu cÇu lao ®éng n«ng nghiÖp sÏ ngµy cµng gi¶m do diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp ngµy cµng bÞ thu hÑp; do yªu cÇu cña øng dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt, ®­a c¬ giíi ho¸ vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®Ó t¨ng n¨ng suÊt, t¨ng s¶n phÈm hµng ho¸ vµ n©ng cao søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm n«ng nghiÖp nªn ®Èy m¹nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu theo h­íng t¨ng tû träng c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, gi¶m tû träng n«ng nghiÖp kh«ng nh÷ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò viÖc lµm tr­íc m¾t mµ cßn thùc hiÖn chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸n«ng nghiÖp n«ng th«n nãi riªng vµ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc nãi chung. §Ó t¹o viÖc lµm theo h­íng chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng n«ng th«n cÇn tiÕn hµnh c¸c gi¶i ph¸p sau: + §Èy nhanh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, c¬ cÊu ngµnh nghÒ n«ng th«n theo h­íng gi¶m tû träng n«ng nghiÖp, t¨ng dÇn tû träng c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. Tr­íc hÕt, cÇn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trong lÜnh vùc n«ng- l©m- ng­ nghiÖp theo h­íng ®a canh, ®a d¹ng ho¸ vËt nu«i c©y trång. H×nh thµnh nÒn n«ng nghiÖp hµng ho¸ lín, trªn c¬ së ®iÖn khÝ hãa, c¬ giíi ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n; ®­a nhanh tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp gãp phÇn t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, n©ng cao chÊt l­îng vµ søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm. CÇn quy ho¹ch c¸c vïng chuyªn canh, thùc hiÖn chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång vËt nu«i cho phï hîp víi lîi thÕ cña tõng ®Þa ph­¬ng, tõng vïng. Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ dÞch vô n«ng th«n víi ph­¬ng ch©m ®­a c«ng nghiÖp g¾n víi c¸c vïng nguyªn liÖu, víi thÞ tr­êng n«ng th«n, t¹o sù liªn kÕt g¾n bã gi÷a c«ng nghiÖp víi n«ng nghiÖp vµ thu hót lao ®éng d­ thõa trong n«ng th«n. Tr­íc m¾t cÇn tËp trung ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn sö dông nguyªn liÖu t¹i chç nh­ mÝa ®­êng, cµ phª, chÌ, rau qu¶, chÕ biÕn gç vµ l©m s¶n; c¸c ngµnh c«ng nghiÖp sö dông nhiÒu lao ®éng nh­ s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng, thñ c«ng mü nghÖ, c¬ ®iÖn n«ng th«n, dÖt may ... kh«i phôc c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng, ph¸t triÓn c¸c lµng nghÒ míi. Ph¸t triÓn c¸c ngµnh dÞch vô. + N©ng cao chÊt l­îng lao ®éng n«ng th«n. §èi víi lao ®éng trong lÜnh vùc n«ng l©m ng­ nghiÖp cÇn më réng vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh ®µo t¹o ng¾n h¹n, kÕt hîp ®µo t¹o víi khuyÕn n«ng khuyÕn l©m, x©y dùng m¹ng l­íi ®µo t¹o víi tõng x· nh»m g¾n ®µo t¹o víi sö dông, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông lao ®éng n«ng nghiÖp. §èi víi nh÷ng lao ®éng kh«ng cã nhu cÇu sö dông trong n«ng nghiÖp cÇn ph¶i ®­îc ®µo t¹o ®Ó t¨ng c¬ héi cã viÖc lµm trong c¸c lÜnh vùc phi n«ng nghiÖp t¹i ®Þa bµn n«ng th«n. Theo h­íng nµy cÇn sím tiÕn hµnh quy ho¹ch m¹ng l­íi c¸c c¬ së d¹y nghÒ trªn ®Þa bµn n«ng th«n. §æi míi ch­¬ng tr×nh, néi dung vµ ph­¬ng ph¸p ®µo t¹o phï hîp víi ®èi t­îng ®­îc ®µo t¹o. Ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc ®µo t¹o di ®éng. T¨ng nguån lùc ®Çu t­ ph¸t triÓn ®µo t¹o nghÒ cho n«ng th«n. Më réng c¬ héi ®Ó lao ®éng n«ng th«n tham gia vµo ch­¬ng tr×nh xuÊt khÈu lao ®éng. + Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n. §©y lµ h×nh thøc t¹o viÖc lµm vµ x· héi ho¸ gi¶i quyÕt viÖc lµm dùa trªn c¸c quan hÖ kinh tÕ thÞ tr­êng, nh»m khai th¸c tèt h¬n tiÒm n¨ng cña c¸c vïng, h­íng ®i tíi ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ ë n«ng th«n. HiÖn nay trªn ®Þa bµn n«ng th«n ®ång thêi tån t¹i c¸c lo¹i h×nh kinh tÕ nhµ n­íc, kinh tÕ tËp thÓ, kinh tÕ t­ nh©n, kinh tÕ hé gia ®×nh. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, trong khi kh¶ n¨ng t¹o viÖc lµm vµ duy tr× viÖc lµm cña kinh tÕ tËp thÓ, kinh tÕ quèc doanh ngµy cµng gi¶m th× kinh tÕ hé gia ®×nh vµ kinh tÕ t­ nh©n tá ra cã nhiÒu ­u viÖt trong t¹o viÖc lµm vµ t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng. + T¨ng c­êng nguån lùc cho ph¸t triÓn kinh tÕ vµ t¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng n«ng th«n. Trong nh÷ng n¨m qua nguån lùc ®Çu t­ cho n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n ch­a t­¬ng xøng víi ®ãng gãp cña lÜnh vùc nµy cho nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ kh¶ n¨ng t¹o viÖc lµm. N«ng nghiÖp sö dông h¬n 3/4 lùc l­îng lao ®éng, t¹o ra h¬n 1/4 tæng s¶n phÈm nh­ng l¹i chØ nhËn ®­îc h¬n 10% trong tæng ®Çu t­ cña Nhµ n­íc. ViÖc ®Çu t­ cho ngµnh nghÒ vµ dÞch vô n«ng nghiÖp, n«ng th«n ®ÆcbiÖt lµ c¸c doanh nghiÖp víi quy m« võa vµ nhá ch­a ®­îc quan t©m ®óng møc c¶ vÒ chñ tr­¬ng vµ gi¶i ph¸p nªn ch­a t¹o ®­îc nh÷ng tiÒn ®Ò vËt chÊt cÇn thiÕt cho sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu. §Ó thóc ®Èy n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n ph¸t triÓn trong thêi gian tíi cÇn cã sù thay ®æi trong c¬ cÊu ®Çu t­ cña Nhµ n­íc, thay ®æi m«i tr­êng vµ ®iÒu kiÖn ®Ó thu hót nguån vèn trong vµ ngoµi n­íc ®Çu t­ ph¸t triÓn ngµnh nghÒ trªn ®Þa bµn n«ng th«n. 2. Thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. Trong c¸c yÕu tè cña sù ph¸t triÓn nhanh, bÒn v÷ng cña nÒn kinh tÕ th× nguån lùc con ng­êi lµ yÕu tè c¬ b¶n nhÊt. Nguån nh©n lùc võa lµ ng­êi s¸ng t¹o võa lµ ng­êi sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn ph©n phèi c«ng nghÖ ®Ó ®¹t lîi Ých kinh tÕ cao nhÊt. Nguån nh©n lùc cÇn ®­îc sö dông cã hiÖu qu¶, ®ång thêi ph¶i ®­îc ®·i ngé tho¶ ®¸ng. Do vËy, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cã tÇm quan träng trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. 2.1 ChÝnh s¸ch ®Çu t­ cho ®µo t¹o nh©n lùc. Tr­íc thùc tr¹ng nguån lao ®éng n«ng th«n dåi dµo nh­ng chÊt l­îng kÐm ®· h¹n chÕ rÊt lín ®Õn viÖc lµm vµ sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸. Tuy nhiªn, ng­êi d©n n«ng th«n cã thu nhËp thÊp v× vËy ®Ó n©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc cÇn cã sù quan t©m ®óng møc cña Nhµ n­íc. Cã thÓ nãi ®Çu t­ cho gi¸o dôc ®µo t¹o lµ ®Çu t­ trùc tiÕp, c¬ b¶n vµ l©u dµi cho sù phån thÞnh cña ®Êt n­íc vµ lµ h­íng ®Çu t­ cã lîi nh©t. So víi c¸c ho¹t ®éng kh¸c, c¸c c¬ së ®µo t¹o nh©n lùc (c¸c tr­êng líp c«ng lËp, b¸n c«ng, d©n lËp) ®Òu ®­îc Nhµ n­íc ­u ®·i h¬n thÓ hiÖn qua nh÷ng chÝnh s¸ch tµi trî nhµ tr­êng, hç trî gi¸o viªn vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn. 2.2 ChÝnh s¸ch gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. Tõ chç coi gi¶i quyÕt viÖc lµm lµ tr¸ch nhiÖm hoµn toµn phô thuéc n«ng nghiÖp vµ chØ khi lµm viÖc trong c¬ quan Nhµ n­íc míi coi lµ cã viÖc lµm ®· chuyÓn sang nhËn thøc míi, ng­êi lao ®éng ®· chñ ®éng t×m viÖc lµm cho m×nh, cïng víi sù chñ ®éng cña mäi ng­êi d©n Nhµ n­íc còng rÊt quan t©m ®Õn vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm trªn c¬ së ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, huy ®éng c¸c ®oµn thÓ, c¸c tæ chøc x· héi cïng tham gia vµo c¸c ch­¬ng tr×nh gi¶i quyÕt viÖc lµm. Mçi n¨m ChÝnh phñ ®· chi hµng tr¨m tû ®ång vµ hµng ngµn tû ®ång cña ng­êi d©n ®ãng gãp ®Ó thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh nµy(ch­¬ng tr×nh 135,227…). D­íi sù chØ ®¹o cña ban qu¶n lý ch­¬ng tr×nh quèc gia xóc tiÕn viÖc lµm, ®Õn hÕt n¨m 2000 ®· cã 145 trung t©m DÞch vô viÖc lµm trªn ph¹m vi c¶ n­íc ®­îc thµnh lËp nh»m ®µo t¹o nghÒ, giíi thiÖu viÖc lµm vµ thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh hç trî viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. §Ó thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng cÇn lµm tèt c«ng t¸c vËn ®éng ng­êi lao ®éng tÝch cùc tham gia vµo ch­¬ng tr×nh cña c¸n bé ®Þa ph­¬ng; gi¶m bít kh©u trung gian tr¸nh hiÖn t­îng thÊt tho¸t vèn ®ång thêi cã bé phËn gi¸m s¸t c¸c c«ng tr×nh thi c«ng x©y dùng c¬ së h¹ tÇng ë c¸c x·, huyÖn. 2.3 ChÝnh s¸ch sö dông nguån nh©n lùc. Sö dông nguån nh©n lùc cÇn ®¶m b¶o nguyªn t¾c sö dông ®Çy ®ñ, khai th¸c tèi ®a tiÒm n¨ng søc lao ®éng, ®·i ngé tho¶ ®¸ng theo gi¸ trÞ lao ®éng ®­îc s¸ng t¹o ra ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn cã chÝnh s¸ch ®óng ®Ó ph¸t huy cao tÝnh tù do s¸ng t¹o cña con ng­êi, nhÊt lµ lao ®éng chÊt x¸m. Bëi nguån lùc con ng­êi chØ cã thÓ ph¸t huy t¸c dông khi ®­îc quan t©m ®Çy ®ñ, ®óng møc, ®­îc lao ®éng trong mét m«i tr­êng x· héi lµnh m¹nh, d©n chñ vµ c«ng b»ng. Khi ®ã hä sÏ lµm viÖc hÕt m×nh biÕn nhiÖm vô thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ thµnh ®éng lùc cña b¶n th©n, gãp phÇn ®­a ®Êt n­íc trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i phån vinh. 3. Thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ ch­¬ng tr×nh quèc gia vÒ viÖc lµm. + C¸c “Ch­¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia vÒ viÖc lµm ®Õn n¨m 2005” nh»m t¹o më viÖc lµm míi, duy tr×, ®¶m b¶o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng cã yªu cÇu lµm viÖc. Môc tiªu phÊn ®Êu mçi n¨m thu hót 1,3-1,4 triÖu lao ®éng cã chç lµm viÖc; gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ xuèng 5%, n©ng tû lÖ sö dông thêi gian lao ®éng ë n«ng th«n lªn 80% vµo n¨m 2005. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu nµy trong 5 n¨m (2001-2005) ph¶i t¹o më ®­îc 7 triÖu chç lµm viÖc míi vµ ®µo t¹o l¹i nghÒ cho 5,5 triÖu ng­êi n©ng tû lÖ qua ®µo t¹o trong lùc l­îng lao ®éng lªn 30%. Theo ch­¬ng tr×nh nµy, c¸c c¬ quan thÈm quyÒn sÏ tæ chøc x©y dùng, bæ sung c¸c chÝnh s¸ch vÒ viÖc lµm nh­: chÕ ®é x©y dùng vµ kiÓm so¸t chØ tiªu t¹o viÖc lµm míi; chÝnh s¸ch dÞch vô viÖc lµm; chÝnh s¸ch cho vay vèn t¹o viÖc lµm; chÝnh s¸ch b¶o hiÓm thÊt nghiÖp... nh»m b¶o ®¶m cho mäi ng­êi cã kh¶ n¨ng lao ®éng ®Òu t×m ®­îc c¬ héi cã viÖc lµm gãp phÇn gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp ë n­íc ta hiÖn nay. + Ch­¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo víi viÖc lµm: Ch­¬ng tr×nh huy ®éng nguån vèn kh¸ lín (n¨m 1999 kho¶ng trªn 700 tû ®ång; n¨m 2000 trªn 1200 tû ®ång). Víi môc tiªu vÒ viÖc lµm phÊn ®Êu gi¶i quyÕt viÖc lµm cho 1,4-1,5 triÖu lao ®éng; gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp khu vùc thµnh thÞ xuèng 5-6%; n©ng tû lÖ sö dông thêi gian lao ®éng ë n«ng th«n lªn 80% vµo n¨m 2005. + C¸c ho¹t ®éng hç trî trùc tiÕp cña ch­¬ng tr×nh sÏ tæ chøc d¹y nghÒ g¾n víi viÖc lµm cho 1 triÖu ng­êi, cho vay vèn hç trî gi¶i quyÕt viÖc lµm cho 1,5-2,0 triÖu ng­êi th«ng quy Quü quèc gia Hç trî viÖc lµm.Tæ chøc cho ng­êi thÊt nghiÖp, ng­êi thiÕu viÖc lµm ®¨ng ký t×m viÖc lµm t¹i c¸c trung t©m dÞch vô viÖc lµm. Nh÷ng ch­¬ng tr×nh gi¶i quyÕt vÒ viÖc lµm cã ý nghÜa ®Æc biÖt víi diÖn ®Çu t­ réng vµ quy m« nhiÖm vô ngµy cµng lín, chÝnh v× vËy ®Ó thùc hiÖn tèt c¸c ch­¬ng tr×nh nµy trong thêi gian tíi cÇn cã sù nç lùc chung cña c¸c cÊp, c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph­¬ng. ChÝnh phñ, Quèc héi cÇn ph¶i t¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t h¬n n÷a. Cã nh­ vËy míi ph¸t huy ®­îc hiÖu qu¶ cña ch­¬ng tr×nh vµ ®i nhanh vµo cuéc sèng t¹o ra sù hå hëi, tin t­ëng cña ®ång bµo c¸c d©n téc vµo ®­êng lèi chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. 4. XuÊt khÈu lao ®éng. §­a ng­êi lao ®éng, chuyªn gia ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë n­íc ngoµi (gäi t¾t lµ xuÊt khÈu lao ®éng ) lµ mét chñ tr­¬ng cã tÝnh chiÕn l­îc quan träng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. XuÊt khÈu lao ®éng lµ c¬ héi ®Ó cã thªm viÖc lµm, thu nhËp cao (trung b×nh 300 USD/ ng­êi /th¸ng) cho ng­êi lao ®éng trong ®ã cã mét bé phËn lµ lao ®éng n«ng th«n. Song coi xuÊt khÈu lao ®éng lµ mét gi¶i ph¸p thiÐt thùc t¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng cÇn ph¶i kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ trong c«ng t¸c tæ chøc qu¶n lý lao ®éng, c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng ... ®Ó gi¶i ph¸p t¹o viÖc lµm cã hiÖu qu¶ cao. + §Èy m¹nh c«ng t¸c ®µo t¹o nguån lao ®éng cho xuÊt khÈu: Môc ®Ých cña c«ng t¸c nµy trang bÞ cho ng­êi häc v÷ng vµng c¸c kiÕn thøc vÒ chuyªn m«n, hiÓu biÕt vÒ quan hÖ chñ thî trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng dång thêi n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸, søc khoÎ ý thøc tæ chøc tæ chøc kû luËt vµ mét sè vÊn ®Ò kh¸c. Tõ ®ã ®¶m b¶o chÊt l­îng lùc l­îng lao ®éng xuÊt khÈu. + S¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp vµ lµm tèt c«ng t¸c tuyÓn chän: XuÊt khÈu lao ®éng kh¸c víi xuÊt khÈu hµng ho¸. ViÖc xuÊt khÈu lao ®éng cÇn th«ng qua c¸c doanh nghiÖp cã ®ñ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt vµ ®­îc phÐp xuÊt khÈu. §Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng lao ®éng xuÊt khÈu cÇn lµm tèt c«ng t¸c tuyÓn chän: Thanh tra, kiÓm tra vµ c«ng khai c«ng bè c¸c th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó ng­êi ®i xuÊt khÈu lao ®éng hiÓu râ quyÒn lîi tr¸ch nhiÖm vµ yªu cÇu. Sau ®ã ®µo t¹o båi d­ìng ®Ó ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu ®ã. Quy tr×nh tuyÓn chän cÇn chÆt chÏ; nghiªm minh võa tr¸nh ®­îc tiªu cùc, võa chän ®­îc ng­êi cã ®ñ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt vÒ chuyªn m«n tay nghÒ, søc khoÎ, ngo¹i ng÷. + TÝch cùc khai th¸c thÞ tr­êng míi, gi÷ v÷ng thÞ tr­êng ®· cã: §Ó lµm tèt viÖc nµy cÇn cã sù ®Çu t­ thÝch ®¸ng vÒ thêi gian vµ tiÒn vèn nh»m thu thËp th«ng tin vÒ sè l­îng, chÊt l­îng vµ c¬ cÊu lao ®éng c¸c n­íc yªu cÇu ... tr¸nh rñi ro cña thÞ tr­êng míi khai th¸c vµ n©ng cao hiÖu qu¶ cña thÞ tr­êng cò. + T¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý ë n­íc ngoµi. Khi sè lao ®éng ë n­íc ngoµi t¨ng lªn, t¨ng c­êng qu¶n lý ®èi víi sè lao ®éng nµy lµ viÖc rÊt quan träng. ViÖc qu¶n lý nµy nh»m kh¾c phôc nh÷ng rñi ro ë n­íc nhËn lao ®éng; kÞp thêi gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp gi÷a ng­êi lao ®éng vµ chñ doanh nghiÖp; kh¾c phôc mèi quan hÖ kh«ng tèt gi÷a lao ®éng ViÖt Nam víi d©n ®Þa ph­¬ng ®Æc biÖt h¹n chÕ hiÖn t­îng ph¸ vì hîp ®ång. C¸c doanh nghiÖp vµ c¬ quan chøc n¨ng cÇn nghiªn cøu lùa chän h×nh thøc qu¶n lý cho tõng tr­êng hîp cô thÓ (tõng n­íc, tõng ®Þa bµn). + C¶i tiÕn c«ng t¸c tµi chÝnh vµ th«ng tin vÒ xuÊt khÈu lao ®éng: C¬ chÕ tµi chÝnh thÝch hîp trong xuÊt khÈu lao ®éng nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ khuyÕn khÝch mäi ng­êi ®i xuÊt khÈu lao ®éng. Gióp ®ì ng­êi lao ®éng nhÊt lµ ®èi víi lao ®éng thuéc diÖn chÝnh s¸ch, lao ®éng ë n«ng th«n cã hoµn c¶nh nghÌo khã trong viÖc vay tiÒn ®Ó ®Æt cäc vµ tiÒn ®ãng gãp cã liªn quan ®Õn xuÊt khÈu lao ®éng. §ång thêi lµm tèt c«ng t¸c th«ng tin tuyªn truyÒn trong nh©n d©n ®Ó ng­êi lao ®éng biÕt ®­îc c¸c doanh nghiÖp ®­îc phÐp xuÊt khÈu lao ®éng tr¸nh bÞ lõa vµ h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt c¸c rñi ro th­êng gÆp. XuÊt khÈu lao ®éng lµ mét gi¶i ph¸p t¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, lµ chiÕn l­îc cña §¶ng vµ Nhµ n­íc v× vËy kh«ng nh÷ng Nhµ n­íc t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi lao ®éng ®i xuÊt khÈu lao ®éng mµ b¶n th©n ng­êi lao ®éng còng ph¶i nç lùc ®Ó duy tr× viÖc lµm, ®em l¹i thu nhËp cho b¶n th©n vµ cho ®Êt n­íc. Víi nh÷ng ng­êi n«ng d©n ë n«ng th«n, hä chØ cã thÓ tù t¹o viÖc lµm víi sè vèn so víi thu nhËp thµnh thÞ cã thÓ nãi lµ rÊt nhá. Do vËy, c¸c gi¶i ph¸p t¹o viÖc lµm th­êng tËp trung vµo phÝa Nhµ n­íc. §Ó t¹o ®­îc nhiÒu chç lµm viÖc cho lao ®éng n«ng th«n Nhµ n­íc ph¶i cã c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n t¹o viÖc lµm víi quy m« lín. §Ó c¸c dù ¸n ®­îc tiÕn hµnh cã hiÖu qu¶ Nhµ n­íc cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch cô thÓ vÒ vèn, vÒ thuÕ;c¸c chÝnh s¸ch chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ nguån lùc;chÝnh s¸ch khuyÕn n«ng;chÝnh s¸ch ­u ®·i; chÝnh s¸ch vÒ tiªu thô s¶n phÈm ... t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi lao ®éng tÝch cùc h­ëng øng. Ngoµi nh÷ng gi¶i ph¸p nªu trªn, viÖc tiÕp tôc thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p sinh ®Î cã kÕ ho¹ch nh»m h¹n chÕ søc Ðp vÒ d©n sè vµ lao ®éng t¨ng thªm mçi n¨m, gi¶m nhanh tèc ®é t¨ng tù nhiªn d©n sè vÉn lµ ph­¬ng h­íng c¬ b¶n vµ l©u dµi ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, n©ng cao møc sèng d©n c­ nãi chung vµ khu vùc n«ng th«n nãi riªng. 5. Ho¹t ®éng gi¸n tiÕp vµ trùc tiÕp t¹o viÖc lµm. Ngoµi c¸c gi¶i ph¸p nªu trªn mçi ®Þa ph­¬ng cÇn quan t©m tho¶ ®¸ng ®Õn c¸c vÊn ®Ò sau: + ViÖc ®Çu t­ x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ x· héi cho n«ng th«n ®Æc biÖt lµ thuû lîi, giao th«ng, ®iÖn n­íc sinh ho¹t, th«ng tin liªn l¹c tr­êng häc vµ tr¹m x¸ t¹o ®iÒu kiÖn thuû lîi cho ng­êi lao ®éng n«ng th«n trong viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸. + T¨ng c­êng ho¹t ®éng dÞch vô viÖc lµm ®Æc biÖt lµ dÞch vô t­ vÊn lùa chän häc nghÒ, h×nh thøc vµ n¬i häc; t­ vÊn ph¸p luËt liªn quan ®Õn viÖc lµm; cung cÊp th«ng tin vÒ thÞ tr­êng lao ®éng. + §Çu t­ ®µo t¹o nghÒ cho ng­êi lao ®éng d­íi h×nh thøc dµi h¹n, ng¾n h¹n, chÝnh quy, ®µo t¹o bªn c¹nh xÝ nghiÖp, ®µo t¹o kÌm cÆp trong s¶n xuÊt, ®µo t¹o t¹i c¸c trung t©m d¹y nghÒ cña c¸c huyÖn, c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh, ®µo t¹o theo hîp ®ång, theo ®Þa chØ , c¸c c¬ së, c¸c líp ®µo t¹o nghÒ t­ nh©n, ®µo t¹o nghÒ th«ng qua hîp t¸c quèc tÕ. + §Èy m¹nh c«ng t¸c th«ng tin tuyªn truyÒn. Th­êng xuyªn ®­a ra c¸c ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc ®µo t¹o; phæ biÕn cho ng­êi d©n vÒ thùc hiÖn khuyÕn n«ng, l©m, ng­ nghiÖp; nh÷ng bÝ quyÕt ®Ó lµm tèt c«ng t¸c viÖc nhµ n«ng, c¸c m« h×nh kinh tÕ hé, kinh tÕ trang tr¹i th«ng qua ®µi ph¸t thanh, truyÒn h×nh, b¸o chÝ. KÕt luËn Nguån lao ®éng lµ nguån lùc v« cïng quý b¸u cña mäi quèc gia. Mét ®Êt n­íc trë thµnh mét n­íc ph¸t triÓn khi cã nguån nh©n lùc dåi dµo, chÊt l­îng cao bëi nguån nh©n lùc lµ lîi thÕ c¹nh tranh lín. Th­íc ®o ®¸nh gi¸ mçi ng­êi lao ®éng chÝnh lµ viÖc lµm cña hä. Lao ®éng, viÖc lµm lµ quyÒn c¬ b¶n cña mçi ng­êi. Muèn kh¼ng ®Þnh ®­îc m×nh tr­íc x· héi, hä ph¶i lµm viÖc hay nãi kh¸c ph¶i tù t¹o viÖc lµm cho b¶n th©n. Nguån lao ®éng ViÖt Nam nãi chung vµ nguån lao ®éng n«ng th«n nãi riªng, víi quy m« lín, tèc ®é t¨ng nhanh song chÊt l­îng cßn thÊp ®· g©y ra søc Ðp vÒ viÖc lµm. V× vËy, gi¶i quyÕt viÖc lµm trong ®ã cã t¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng n«ng th«n lµ môc tiªu cña toµn §¶ng, toµn d©n ®Æc biÖt trong giai ®o¹n hiÖn nay. T¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng n«ng th«n tr¸nh ®­îc t×nh tr¹ng thiÕu viÖc lµm, ph¸t huy ®­îc lîi thÕ, tiÒm n¨ng cña ®Êt n­íc, gi¶m bít tÖ n¹n x· héi lµ mét trong nh÷ng tiªu chÝ ®¶m b¶o ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, lµ chÝnh s¸ch x· héi c¬ b¶n gãp phÇn ®¶m b¶o n©ng cao ®êi sèng cho ng­êi d©n, æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn x· héi. Tµi liÖu tham kh¶o S¸ch: 1.Gi¸o tr×nh kinh tÕ lao ®éng tr­êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n- chñ biªn PGS.PTS nhµ gi¸o ­u tó Ph¹m §øc Thµnh vµ PTS. Mai Quèc Ch¸nh 2.Bé luËt lao ®éng cña n­íc céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam NXB ChÝnh trÞ quèc gia 3.Lý thuyÕt tæng qu¸t vÒ viÖc lµm, l·i suÊt cña I.M. Keynes NXB Gi¸o dôc 1995 4.VÒ chÝnh s¸ch gi¶i quyÕt viÖc lµm ë ViÖt Nam cña NguyÔn H÷u Dung vµ TrÇn H÷u Trung NXB ChÝnh trÞ quèc gia 1997 5.Thùc tr¹ng lao ®éng viÖc lµm ë ViÖt Nam 1997,1998,1999,2000,2001 NXB Thèng kª 6. Sè liÖu §iÒu tra Lao ®éng – Th­¬ng binh vµ x· héi ë ViÖt Nam n¨m 1996-2000 NXB Lao ®éng x· héi 7. Dù b¸o D©n sè ViÖt Nam 1999-2024 cña Bé Lao ®éng – Th­¬ng binh vµ x· héi NXB Thèng kª n¨m 2000 T¹p chÝ: Kinh tÕ ph¸t triÓn: sè 39/2000, sè 50/2001, sè 48/2001 Th«ng tin tµi chÝnh: sè 10/2001 Kinh tÕ ViÖt Nam vµ ThÕ giíi: sè 161/2001 Con sè vµ sù kiÖn: sè 12/2000, sè 3/2000, sè 3/2001, sè 9/2001, sè 4/2002 Lý luËn chÝnh trÞ sè 1/2002 Kinh tÕ vµ dù b¸o: sè 12/1999, sè 3/2002 Nghiªn cøu lý luËn: sè 7/1999 Nghiªn cøu kinh tÕ: sè 12/2000 N«ng th«n míi: sè 38/1999, sè 48/2000 Thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt Nam n¨m 2000-2001 vµ 2001-2002 Môc lôc