Đề tài Nghiên cứu tính đa hình AND của các dòng vải thiều Thanh Hà bằng kỹ thuật sinh học phân tử
MỞ ĐẦU Hải Dương là nơi xuất xứ của giống vải thiều Thanh Hà nổi tiếng. Đây là giống vải quí của nước ta, với những ưu điểm hạt nhỏ, cùi dày, chất lượng quả ngon, có vị thơm đặc trưng mà các giống vải khác không có. Hiện nay, ở thôn Thuý Lâm, xã Thanh Sơn, huyện Thanh Hà, tỉnh Hải Dương vẫn còn cây vải tổ của giống vải này. Theo Hội những người làm vườn Việt Nam cho biết thì đây là cây vải thiều lâu năm nhất của nước ta. Tuổi của nó vào khoảng 180 năm [14]. Qua tìm hiểu, chúng tôi thấy rằng tất cả các cây vải thiều trồng ở Thuý Lâm từ xưa tới nay đều là các thế hệ con cháu (cành chiết) của cây vải tổ này. Tìm hiểu các xã khác của huyện Thanh Hà, các địa phương khác của tỉnh Hải Dương và các tỉnh khác như Bắc Giang, Bắc Ninh, Hà Tây, Hoà Bình, Quảng Ninh ., chúng tôi được nhân dân cho biết họ đều lấy giống vải thiều ở xã Thanh Sơn, huyện Thanh Hà, tỉnh Hải Dương về trồng. Với nhu cầu về cây giống phục vụ cho việc mở rộng diện tích trồng vải ngày càng cao đã dẫn tới tình trạng cây dùng làm giống bị kiệt sức do chiết cành quá nhiều. Trước đây, ở huyện Thanh Hà các cây vải cổ thụ dùng để chiết cành làm giống thì nay hầu như không dùng được nữa. Thay vào đó là sử dụng thế hệ con cháu của các cây vải này. Mặt khác, vải là giống cây thụ phấn chéo nên hạt phấn lẫn tạp không thuần. Với những lý do đó có thể dẫn đến sự thoái hoá của giống bán ra, có những cây chất lượng quả không tốt bằng giống gốc. Vì vậy, vấn đề đặt ra cho chúng ta là phải nghiên cứu tính đa hình ADN của quần thể vải thiều trồng ở huyện Thanh Hà, tỉnh Hải Dương để đánh giá mức độ lẫn tạp và xác định sự chuẩn xác của giống. Có rất nhiều phương pháp khác nhau được sử dụng để phân tích tính đa hình ADN hệ gen như RFLP, AFLP, SSR . Tuy nhiên, các phương pháp này rất phức tạp, yêu cầu thông tin về trình tự cần nghiên cứu và đòi hỏi một lượng lớn ADN hệ gen nên chỉ có kỹ thuật RAPD (Random Amplified Polymorphic DNA - đa hình các đoạn ADN được nhân bản ngẫu nhiên) là được sử dụng phổ biến. Nói chung, RAPD là kỹ thuật đơn giản, ít tốn kém và có độ nhạy cao, dựa trên nguyên tắc của phản ứng chuỗi trùng hợp (PCR) với các mồi ADN không đặc thù để nhân bản các đoạn ADN một cách ngẫu nhiên. Các đoạn ADN nhân ngẫu nhiên có thể đa hình bởi các đoạn nhân có thể có trong mẫu ADN của cá thể này nhưng lại không có trong mẫu ADN của cá thể khác [56]. Bằng kỹ thuật này, Sun và cộng sự đã khảo sát tính đa hình ADN của các giống lúa mì xuân kháng bệnh Fusarium, Tongpamnak và cộng sự đã xác định tính đa hình di truyền của các giống vải trồng tại Thái Lan . Các kết quả thu được từ các nghiên cứu này không chỉ giúp các nhà khoa học đánh giá một cách chính xác mối quan hệ di truyền, tiến hoá giữa chúng mà còn tạo cơ sở cho công tác lai tạo giống [1], [66], [67]. Có thể nói rằng, kỹ thuật RAPD là một công cụ hữu hiệu cho phân tích tính đa hình ADN, lập bản đồ gen liên kết, xác định chỉ thị phân tử để phân biệt các giống khác nhau cũng như phân tích con lai F1 của nhiều loài động vật, thực vật và vi sinh vật [15], [20], [26]. Xuất phát từ những cơ sở nêu trên, chúng tôi tiến hành thực hiện đề tài “Nghiên cứu tính đa hình AND của các dòng vải thiều Thanh Hà bằng kỹ thuật sinh học phân tử”
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Nghiên cứu tính đa hình AND của các dòng vải thiều Thanh Hà bằng kỹ thuật sinh học phân tử, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
0
0
0
0
0
0
0
1
1,4
7
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
0
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
0
0
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
42
1,35
8
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
1,25
9
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
45
1,15
10
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
45
0,95
11
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
0
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
44
0,94
12
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2
0,76
13
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
45
0,5
14
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
TP§ ADN
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
7
8
8
8
8
8
9
8
8
8
8
8
9
9
8
8
8
8
8
8
8
8
8
7
8
8
9
8
8
8
8
8
8
8
362
Ghi chó : * lµ sè thø tù c¸c dßng v¶i nghiªn cøu ®îc kÝ hiÖu nh b¶ng 2, CD¦T: chiÒu dµi íc tÝnh; P§ ADN: ph©n ®o¹n ADN; TP§ ADN: tæng sè b¨ng ADN; Sè 1: ph©n ®o¹n ADN ®îc nh©n b¶n; Sè 0: ph©n ®o¹n ADN kh«ng ®îc nh©n b¶n.
H×nh 9. KÕt qu¶ ®iÖn di s¶n phÈm RAPD cña quÇn thÓ v¶i nghiªn cøu víi måi RA-40
3Kb
2Kb
1Kb
0,5Kb
M 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 M
Ghi chó:
M : thang ADN 1Kb (DNA ladder); thø tù c¸c c¸c cét cßn l¹i nh b¶ng 2;
: xuÊt hiÖn ph©n ®o¹n ADN;
: Kh«ng xuÊt hiÖn ph©n ®o¹n ADN.
: ChØ thÞ RAPD
B¶ng 14. C¸c ph©n ®o¹n ADN ®îc nh©n b¶n ngÉu nhiªn khi tiÕn hµnh ph¶n øng RAPD víi måi RA-40
CD¦T
(Kb)
P§
ADN
Thø tù c¸c dßng v¶i nghiªn cøu *
TB
ADN
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
2,0
1
1
1
1
1
1
1
0
1
1
1
1
1
1
1
0
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
43
1,7
2
0
0
1
1
0
1
0
0
0
0
0
1
0
1
0
0
0
0
0
0
0
0
1
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
7
1,65
3
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
45
1,5
4
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
45
1,4
5
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
0
0
1
1
1
0
0
0
0
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
0
0
37
1,35
6
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2
1,3
7
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
0
0
0
1
1,25
8
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
0
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
0
0
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
42
1,2
9
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2
1,1
10
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
1
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
3
1,0
11
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
0
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
44
0,93
12
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
0
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
44
0,85
13
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
0
0
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
43
0,8
14
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
0
0
0
1
1
1
1
1
1
1
1
0
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
42
0,7
15
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
0
0
0
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
1
0
0
0
0
0
0
1
0
0
0
5
0,68
16
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
0,67
17
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
0
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
44
0,5
18
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
0
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
44
0,45
19
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
45
0,4
20
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
0
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
44
0,35
21
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
45
TP§ ADN
15
15
16
16
15
16
14
15
15
15
15
15
15
16
14
15
15
16
14
14
15
16
16
13
14
14
14
15
15
15
15
15
15
16
14
15
15
15
15
15
15
17
15
14
14
673
Ghi chó : * lµ sè thø tù c¸c dßng v¶i nghiªn cøu ®îc kÝ hiÖu nh b¶ng 2, CD¦T: chiÒu dµi íc tÝnh; P§ ADN: ph©n ®o¹n ADN; TP§ ADN: tæng sè b¨ng ADN; Sè 1: ph©n ®o¹n ADN ®îc nh©n b¶n; Sè 0: ph©n ®o¹n ADN kh«ng ®îc nh©n b¶n.
§èi víi måi RA-40, chóng t«i nhËn ®îc tæng sè 17 ph©n ®o¹n ADN mang tÝnh ®a h×nh. Sù ph©n bè vµ vÞ trÝ c¸c ph©n ®o¹n ADN xuÊt hiÖn hay kh«ng xuÊt ®îc chØ ra trªn h×nh 9 vµ b¶ng 14. T¹i dßng TH3 (cét 3), TH4 (cét 4), TH6 (cét 6), TH14 (cét 14), TH23 (cét 23), UH24 (cét 24) cã xuÊt hiÖn ph©n ®o¹n ADN víi chiÒu dµi íc tÝnh vµo kho¶ng 1,7Kb. T¹i dßng UH24 (cét 24), UT25 (cét 25) xuÊt hiÖn ph©n ®o¹n ADN cã kÝch thíc 1,3Kb. §Æc biÖt, cã duy nhÊt dßng UH24 (cét 24) kh«ng cã ph©n ®o¹n ADN ®îc nh©n b¶n ë vÞ trÝ 1,0Kb vµ 0,4Kb. Ngoµi ra, cßn nhiÒu ph©n ®o¹n minh chøng cho sù ®a h×nh ADN cña quÇn thÓ v¶i ®îc chØ ra trªn ®iÖn di ®å.
§èi víi måi RA-40, chóng t«i còng nhËn ®îc mét ph©n ®o¹n ADN ®Æc trng cho gièng v¶i thiÒu Thanh Hµ t¹i vÞ trÝ íc tÝnh lµ 0,8Kb.
3.3.1.2.6. S¶n phÈm RAPD víi måi C-19
MÆc dï kh«ng cã sù ®a h×nh lín vÒ ph©n ®o¹n ADN gi÷a c¸c dßng v¶i nghiªn cøu nhng trªn ¶nh ®iÖn di ®å s¶n phÈm RAPD cña måi C-19 thÊy cã 10 ph©n ®o¹n ®a h×nh trong tæng sè 16 ph©n ®o¹n ADN ®îc nh©n b¶n. C¸c ph©n ®o¹n cã chiÒu dµi íc tÝnh tõ 0,75Kb ®Õn 2,5Kb vµ ®îc thÓ hiÖn trªn h×nh 10 vµ b¶ng 15.
KÕt qu¶ cho thÊy, dßng UH24 (cét 24), UT25 (cét 25) xuÊt hiÖn ph©n ®o¹n ADN ®îc nh©n b¶n t¹i vÞ trÝ 1,4Kb. Duy nhÊt dßng HB35 (cét 35) xuÊt hiÖn ph©n ®o¹n ADN ®îc nh©n b¶n ë vÞ trÝ 1,25Kb. C¸c dßng TH9 (cét 9), TH12 (cét 12), TH20 (cét 20), TH23 (cét 23), UH24 (cét 24), UT25 (cét 25), HB35 (cét 35), TH36 (cét 36), TH39 (cét 39) vµ TH40 (cét 40) ®Òu cã mét ph©n ®o¹n ADN ®· bÞ biÕn mÊt t¹i vÞ trÝ 2,5Kb (mòi tªn) so víi c¸c dßng kh¸c.
Tæng hîp kÕt qu¶ ph©n tÝch tÝnh ®a h×nh ADN cña quÇn thÓ v¶i víi 26 måi ngÉu nhiªn, chóng t«i nhËn thÊy dßng UH24, UT25, TL26 vµ HB35 lµ nh÷ng dßng biÓu hiÖn tÝnh ®a h×nh nhiÒu nhÊt. §iÒu ®ã dÔ chøng minh bëi UH24, UT25, TL26 lµ 3 gièng v¶i kh¸c nhau vµ kh¸c víi gièng v¶i thiÒu
H×nh 10. KÕt qu¶ ®iÖn di s¶n phÈm RAPD cña quÇn thÓ v¶i nghiªn cøu víi måi C-19
3Kb
2Kb
1Kb
0,5Kb
M 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 M
Ghi chó:
M: thang ADN 1Kb (DNA ladder); thø tù c¸c c¸c cét cßn l¹i nh b¶ng 2;
: xuÊt hiÖn ph©n ®o¹n ADN;
: Kh«ng xuÊt hiÖn ph©n ®o¹n ADN.
B¶ng 15. C¸c ph©n ®o¹n ADN ®îc nh©n b¶n ngÉu nhiªn khi tiÕn hµnh ph¶n øng RAPD víi måi C-19
CD¦T
(Kb)
P§
ADN
Thø tù c¸c dßng v¶i nghiªn cøu *
TB
ADN
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
2,5
1
1
1
1
1
1
1
1
1
0
1
1
0
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
0
0
0
1
1
1
1
1
1
1
1
0
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
40
2,1
2
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
45
1,6
3
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
45
1,45
4
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
45
1,4
5
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2
1,3
6
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
45
1,28
7
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2
1,25
8
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
1,22
9
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
0
0
0
0
0
0
0
0
4
1,1
10
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
45
1,0
11
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2
0,95
12
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
0,91
13
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
45
0,8
14
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
0
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
0
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
43
0,78
15
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2
0,77
16
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2
TP§ ADN
9
8
8
8
8
8
8
8
7
8
8
7
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
10
14
10
8
8
8
8
8
8
8
8
7
8
9
8
8
8
8
8
8
8
8
369
Ghi chó : * lµ sè thø tù c¸c dßng v¶i nghiªn cøu ®îc kÝ hiÖu nh b¶ng 2, CD¦T: chiÒu dµi íc tÝnh; P§ ADN: ph©n ®o¹n ADN; TP§ ADN: tæng sè b¨ng ADN; Sè 1: ph©n ®o¹n ADN ®îc nh©n b¶n; Sè 0: ph©n ®o¹n ADN kh«ng ®îc nh©n b¶n.
Thanh Hµ. Riªng dßng HB35 lµ c©y v¶i cæ thô trång t¹i n«ng trêng Thanh Hµ - Hßa B×nh tõ l©u vµ kh«ng râ nguån gèc còng biÓu hiÖn tÝnh ®a h×nh khi ph©n tÝch trªn ¶nh ®iÖn di ®å, nhng thÊp h¬n. Cßn ®èi víi quÇn thÓ v¶i thiÒu Thanh Hµ, cã 4 trong tæng sè 41 dßng (TH4, TH12, TH15 vµ TH23) biÓu hiÖn tÝnh ®a h×nh t¬ng ®èi cao.
3.3.2. Mèi quan hÖ di truyÒn cña c¸c dßng v¶i nghiªn cøu
Tõ kÕt qu¶ ph©n tÝch trªn, chóng t«i tiÕn hµnh x¸c ®Þnh møc ®é ®a h×nh cña c¸c dßng v¶i thiÒu Thanh Hµ b»ng c¸ch so s¸nh c¸c ph©n ®o¹n RAPD. C¸c ph©n ®o¹n RAPD ®îc ghi nhËn dùa trªn sù cã mÆt hay kh«ng cã mÆt cña chóng trªn ¶nh ®iÖn di ®å. NÕu xuÊt hiÖn ph©n ®o¹n ADN th× kÝ hiÖu lµ 1 cßn kh«ng th× kÝ hiÖu lµ 0. C¸c sè liÖu thu ®îc sÏ ®îc xö lý vµ ph©n tÝch trong ch¬ng tr×nh NTSYS version 2.0 ®Ó t×m ra mèi t¬ng quan gi÷a c¸c ®èi tîng nghiªn cøu th«ng qua hÖ sè t¬ng ®ång di truyÒn vµ biÓu ®å h×nh c©y.
Chóng t«i tiÕn hµnh x¸c ®Þnh gi¸ trÞ t¬ng quan kiÓu h×nh theo 3 ph¬ng ph¸p tÝnh hÖ sè di truyÒn gièng nhau (Dice, Jaccard, SM) vµ 4 kiÓu ph©n nhãm (UPGMA, WPGMA, liªn kÕt hoµn toµn vµ liªn kÕt ®¬n lÎ) (b¶ng 16). Khi ®ã, biÓu ®å h×nh c©y sÏ ®îc thiÕt lËp dùa trªn gi¸ trÞ t¬ng quan kiÓu h×nh cao nhÊt theo ba hÖ sè di truyÒn gièng nhau vµ bèn kiÓu ph©n nhãm.
B¶ng 16. Gi¸ trÞ t¬ng quan kiÓu h×nh (r)
UPGMA
WPGMA
Complete linkage
Simple linkage
SM
0,992
0,982
0,981
0,987
Dice
0,991
0,983
0,982
0,987
Jaccard
0,990
0,981
0,978
0,987
KÕt qu¶ trªn chØ ra r»ng, ba c¸ch tÝnh hÖ sè di truyÒn gièng nhau vµ bèn kiÓu ph©n nhãm ®Òu ph¶n ¸nh mèi t¬ng quan kiÓu h×nh lµ t¬ng quan rÊt chÆt (tõ 0,78 ®Õn 0,92). MÆc dï, gi¸ trÞ t¬ng quan kiÓu h×nh (r) tÝnh theo hÖ sè di truyÒn gièng nhau SM vµ kiÓu ph©n nhãm UPGMA lµ cao nhÊt (r = 0,992). Nhng do gi¸ trÞ t¬ng quan kiÓu h×nh (r) tÝnh theo hÖ sè di truyÒn gièng nhau Jaccard vµ kiÓu ph©n nhãm UPGMA còng cho gi¸ trÞ t¬ng quan kiÓu h×nh rÊt lín (r = 0,990); bªn c¹nh ®ã, chØ thÞ RAPD lµ chØ thÞ tréi cßn hÖ sè gièng nhau Jaccard lµ c«ng thøc tÝnh u tiªn cho chØ thÞ tréi. V× thÕ s¬ ®å h×nh c©y sÏ ®îc thiÕt lËp theo hÖ sè di truyÒn gièng nhau Jaccard vµ kiÓu ph©n nhãm UPGMA.
Dùa theo gi¸ trÞ t¬ng quan kiÓu h×nh, chóng t«i tiÕn hµnh x¸c ®Þnh hÖ sè t¬ng ®ång di truyÒn cña c¸c dßng v¶i nghiªn cøu theo ph¬ng ph¸p ®· chØ ra (b¶ng 17). HÖ sè t¬ng ®ång di truyÒn lµ gi¸ trÞ ph¶n ¸nh quan hÖ vÒ nguån gèc di truyÒn gi÷a c¸c ®èi tîng nghiªn cøu. C¸c cÆp dßng cã hÖ sè t¬ng ®ång di truyÒn t¬ng øng cµng gÇn 1 th× cµng gÇn nhau, ngîc l¹i hÖ sè nµy cµng gÇn 0 th× chóng cµng xa nhau vÒ ph¬ng diÖn di truyÒn.
Nh vËy, hÖ sè t¬ng ®ång di truyÒn cña c¸c dßng v¶i trong nghiªn cøu dao ®éng tõ 0,48 khi so s¸nh gi÷a dßng UT25 víi dßng HB35 vµ cao nhÊt lµ 1,00 khi so s¸nh gi÷a dßng TH30 víi dßng TH31.
Tõ b¶ng 17 chóng ta thÊy r»ng, hÖ sè t¬ng ®ång di truyÒn trung b×nh gi÷a c¸c dßng v¶i sö dông trong nghiªn cøu lµ 0,88. Trong ®ã, hÖ sè t¬ng ®ång di truyÒn gi÷a 4 dßng ®èi chøng víi c¸c dßng v¶i thiÒu Thanh Hµ vµo kho¶ng 0,542 ®èi víi dßng UH24, 0,543 ®èi víi dßng UT25, 0,734 ®èi víi dßng TL26 vµ 0,763 ®èi víi dßng HB35. §iÒu ®ã chøng tá gi÷a c¸c dßng ®èi chøng víi c¸c dßng v¶i thiÒu Thanh Hµ cã kho¶ng c¸ch di truyÒn lµ kh¸ xa vµ chóng kh«ng cïng nguån gèc.
Riªng ®èi víi quÇn thÓ v¶i thiÒu Thanh Hµ, hÖ sè t¬ng ®ång di truyÒn thÊp nhÊt lµ 0,81 khi so s¸nh gi÷a dßng TH12 víi dßng TH20 cßn hÖ sè t¬ng ®ång di truyÒn cao nhÊt lµ 1,00 khi so s¸nh gi÷a dßng TH30 víi dßng TH31.
B¶ng 17. HÖ sè t¬ng ®ång di truyÒn cña c¸c dßng v¶i dïng trong nghiªn cøu
TH1
TH2
TH3
TH4
TH5
TH6
TH7
TH8
TH9
TH
10
TH
11
TH
12
TH
13
TH
14
TH
15
TH
16
TH
17
TH
18
VT
19
TH
20
TH
21
TH
22
TH
23
UH
24
UT
25
TL
26
TH
27
TH
28
TH
29
TH
30
TH
31
TH
32
TH
33
TH
34
HB
35
TH
36
TH
37
TH
38
TH
39
TH
40
TH
41
TH
42
TH
43
TH
44
TH
45
TH1
1,00
TH2
0,93
1,00
TH3
0,90
0,92
1,00
TH4
0,89
0,91
0,89
1,00
TH5
0,94
0,97
0,95
0,91
1,00
TH6
0,91
0,93
0,94
0,92
0,95
1,00
TH7
0,95
0,94
0,94
0,89
0,97
0,94
1,00
TH8
0,94
0,95
0,92
0,91
0,97
0,93
0,96
1,00
TH9
0,89
0,91
0,90
0,89
0,92
0,90
0,91
0,89
1,00
TH10
0,94
0,94
0,92
0,94
0,95
0,94
0,94
0,96
0,88
1,00
TH11
0,94
0,94
0,95
0,90
0,97
0,95
0,98
0,97
0,90
0,95
1,00
TH12
0,82
0,84
0,84
0,84
0,85
0,84
0,84
0,84
0,83
0,84
0,85
1,00
TH13
0,95
0,95
0,93
0,90
0,97
0,95
0,96
0,96
0,91
0,94
0,95
0,82
1,00
TH14
0,94
0,93
0,94
0,91
0,95
0,95
0,97
0,97
0,90
0,95
0,98
0,85
0,96
1,00
TH15
0,88
0,90
0,89
0,85
0,91
0,91
0,91
0,90
0,86
0,89
0,91
0,90
0,90
0,91
1,00
TH16
0,94
0,93
0,91
0,88
0,94
0,92
0,94
0,93
0,91
0,93
0,93
0,82
0,95
0,93
0,88
1,00
TH17
0,96
0,94
0,93
0,90
0,96
0,94
0,98
0,96
0,90
0,95
0,97
0,83
0,96
0,97
0,90
0,94
1,00
TH18
0,94
0,93
0,93
0,90
0,95
0,94
0,97
0,95
0,90
0,95
0,97
0,84
0,96
0,98
0,91
0,93
0,97
1,00
VT19
0,91
0,92
0,89
0,89
0,93
0,92
0,92
0,93
0,91
0,91
0,92
0,82
0,93
0,93
0,89
0,94
0,92
0,92
1,00
TH20
0,87
0,89
0,87
0,88
0,91
0,88
0,89
0,89
0,91
0,86
0,89
0,81
0,90
0,89
0,85
0,90
0,88
0,88
0,94
1,00
TH21
0,94
0,95
0,95
0,90
0,98
0,95
0,98
0,96
0,93
0,94
0,97
0,85
0,96
0,96
0,90
0,94
0,97
0,96
0,92
0,90
1,00
TH22
0,92
0,94
0,94
0,90
0,97
0,93
0,95
0,94
0,92
0,94
0,95
0,85
0,94
0,93
0,89
0,92
0,94
0,94
0,90
0,88
0,97
1,00
TH23
0,85
0,87
0,88
0,89
0,89
0,91
0,87
0,87
0,85
0,87
0,88
0,89
0,87
0,88
0,90
0,86
0,86
0,87
0,84
0,83
0,89
0,89
1,00
UH24
0,56
0,54
0,55
0,52
0,55
0,54
0,54
0,56
0,53
0,54
0,55
0,49
0,54
0,55
0,50
0,53
0,54
0,53
0,53
0,51
0,54
0,55
0,52
1,00
UT25
0,55
0,55
0,54
0,52
0,55
0,54
0,55
0,55
0,52
0,55
0,55
0,51
0,55
0,55
0,52
0,54
0,55
0,55
0,53
0,51
0,55
0,54
0,50
0,65
1,00
TL26
0,75
0,77
0,74
0,72
0,76
0,74
0,75
0,77
0,70
0,76
0,76
0,68
0,75
0,76
0,72
0,74
0,75
0,76
0,73
0,70
0,75
0,74
0,69
0,54
0,64
1,00
TH27
0,93
0,95
0,92
0,90
0,95
0,93
0,95
0,97
0,90
0,95
0,95
0,85
0,94
0,94
0,90
0,93
0,95
0,94
0,92
0,88
0,96
0,97
0,88
0,55
0,55
0,77
1,00
TH28
0,93
0,95
0,95
0,90
0,99
0,97
0,97
0,95
0,93
0,94
0,97
0,85
0,97
0,95
0,92
0,94
0,96
0,95
0,93
0,91
0,98
0,97
0,90
0,55
0,55
0,75
0,95
1,00
TH29
0,93
0,95
0,94
0,90
0,97
0,95
0,95
0,94
0,92
0,93
0,95
0,86
0,95
0,94
0,90
0,95
0,94
0,94
0,92
0,91
0,96
0,96
0,91
0,54
0,54
0,74
0,95
0,98
1,00
TH30
0,94
0,96
0,94
0,89
0,97
0,94
0,96
0,97
0,91
0,94
0,98
0,85
0,94
0,96
0,90
0,94
0,95
0,95
0,92
0,89
0,97
0,96
0,88
0,56
0,55
0,76
0,97
0,97
0,96
1,00
TH31
0,94
0,96
0,94
0,89
0,97
0,94
0,96
0,97
0,91
0,94
0,98
0,85
0,94
0,96
0,90
0,94
0,95
0,95
0,92
0,89
0,97
0,96
0,88
0,56
0,55
0,76
0,97
0,97
0,96
1,00
1,00
TH32
0,95
0,97
0,93
0,90
0,97
0,94
0,95
0,97
0,90
0,95
0,95
0,85
0,95
0,95
0,91
0,95
0,95
0,95
0,94
0,89
0,95
0,95
0,87
0,55
0,55
0,77
0,97
0,96
0,95
0,98
0,98
1,00
TH33
0,92
0,95
0,93
0,92
0,96
0,94
0,93
0,96
0,91
0,95
0,95
0,84
0,93
0,94
0,88
0,92
0,92
0,93
0,91
0,88
0,95
0,95
0,88
0,55
0,54
0,76
0,95
0,95
0,94
0,97
0,97
0,95
1,00
TH34
0,92
0,92
0,90
0,90
0,92
0,91
0,93
0,94
0,89
0,94
0,94
0,83
0,91
0,93
0,88
0,91
0,93
0,94
0,88
0,85
0,93
0,93
0,86
0,54
0,54
0,75
0,94
0,92
0,92
0,94
0,94
0,94
0,94
1,00
HB35
0,77
0,78
0,77
0,74
0,80
0,78
0,79
0,77
0,78
0,76
0,78
0,71
0,79
0,78
0,74
0,79
0,78
0,79
0,77
0,77
0,80
0,80
0,74
0,49
0,48
0,64
0,78
0,81
0,81
0,79
0,79
0,79
0,78
0,76
1,00
TH36
0,92
0,94
0,94
0,89
0,97
0,94
0,95
0,94
0,93
0,93
0,96
0,85
0,95
0,94
0,91
0,93
0,94
0,93
0,93
0,91
0,96
0,97
0,89
0,56
0,54
0,74
0,94
0,98
0,97
0,97
0,97
0,96
0,95
0,91
0,81
1,00
TH37
0,95
0,94
0,93
0,91
0,95
0,94
0,96
0,95
0,90
0,96
0,97
0,85
0,95
0,97
0,91
0,93
0,96
0,97
0,91
0,87
0,95
0,95
0,88
0,55
0,56
0,77
0,97
0,95
0,95
0,96
0,96
0,96
0,94
0,94
0,78
0,94
1,00
TH38
0,92
0,94
0,95
0,89
0,97
0,96
0,95
0,94
0,91
0,93
0,97
0,85
0,95
0,95
0,91
0,94
0,94
0,95
0,92
0,90
0,97
0,95
0,90
0,54
0,54
0,75
0,94
0,98
0,98
0,95
0,95
0,94
0,94
0,92
0,80
0,96
0,95
1,00
TH39
0,90
0,93
0,93
0,90
0,95
0,95
0,93
0,94
0,90
0,94
0,95
0,86
0,93
0,94
0,90
0,93
0,92
0,93
0,94
0,90
0,95
0,95
0,90
0,54
0,53
0,74
0,94
0,96
0,96
0,95
0,95
0,94
0,97
0,92
0,80
0,97
0,94
0,97
1,00
TH40
0,91
0,94
0,96
0,91
0,97
0,94
0,95
0,95
0,92
0,94
0,97
0,86
0,94
0,95
0,91
0,91
0,94
0,94
0,92
0,90
0,97
0,97
0,89
0,55
0,54
0,74
0,94
0,97
0,95
0,96
0,96
0,94
0,96
0,92
0,78
0,97
0,94
0,96
0,96
1,00
TH41
0,91
0,94
0,96
0,91
0,97
0,94
0,95
0,94
0,93
0,93
0,97
0,85
0,94
0,95
0,91
0,91
0,94
0,94
0,92
0,91
0,96
0,95
0,88
0,55
0,54
0,74
0,93
0,97
0,95
0,96
0,96
0,94
0,95
0,92
0,78
0,97
0,94
0,96
0,95
0,99
1,00
TH42
0,90
0,93
0,93
0,91
0,94
0,95
0,92
0,94
0,91
0,93
0,94
0,83
0,93
0,94
0,90
0,90
0,92
0,94
0,93
0,88
0,94
0,95
0,87
0,54
0,53
0,73
0,93
0,95
0,93
0,93
0,93
0,92
0,94
0,92
0,78
0,95
0,93
0,94
0,95
0,97
0,96
1,00
TH43
0,92
0,94
0,94
0,90
0,95
0,94
0,94
0,92
0,93
0,93
0,95
0,86
0,94
0,93
0,91
0,93
0,93
0,93
0,92
0,90
0,95
0,95
0,90
0,55
0,53
0,74
0,93
0,97
0,97
0,95
0,95
0,94
0,94
0,91
0,80
0,97
0,94
0,97
0,96
0,97
0,97
0,95
1,00
TH44
0,90
0,93
0,94
0,92
0,95
0,94
0,93
0,94
0,92
0,93
0,95
0,84
0,92
0,94
0,89
0,89
0,92
0,93
0,93
0,91
0,95
0,95
0,87
0,54
0,54
0,74
0,94
0,95
0,93
0,94
0,94
0,92
0,96
0,92
0,77
0,95
0,93
0,94
0,95
0,98
0,98
0,97
0,95
1,00
TH45
0,90
0,93
0,94
0,91
0,95
0,94
0,93
0,95
0,91
0,93
0,95
0,84
0,92
0,94
0,88
0,89
0,92
0,93
0,92
0,90
0,95
0,95
0,87
0,55
0,54
0,75
0,95
0,95
0,93
0,95
0,95
0,93
0,97
0,93
0,77
0,95
0,93
0,94
0,95
0,97
0,97
0,96
0,94
0,99
1,00
(Thø tù c¸c dßng v¶i nh trong b¶ng 2)
§iÒu ®ã chØ ra r»ng, trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña quÇn thÓ v¶i thiÒu Thanh Hµ ®· cã mét sè thay ®æi nhÊt ®Þnh trong cÊu tróc hÖ gen. MÆc dï nh÷ng thay ®æi nµy lµ rÊt nhá (hÖ sè t¬ng ®ång di truyÒn trung b×nh lµ 0,93) nhng còng ®· biÓu hiÖn ë møc ®é ph©n tö khi ph©n tÝch b»ng kü thuËt RAPD nªu trªn.
Sau khi ph©n ph©n tÝch sè liÖu trong ch¬ng tr×nh NTSYS-SIMQUAL, chóng t«i tiÕn hµnh xö lý sè liÖu trong NTSYS-UPGMA ®Ó nhãm c¸c dßng v¶i l¹i theo møc ®é xa gÇn vÒ mÆt di truyÒn. Cuèi cïng, chóng t«i sö dông ch¬ng tr×nh NTSYS-Tree-Display ®Ó vÏ s¬ ®å h×nh c©y.
S¬ ®å h×nh c©y tÝnh theo hÖ sè Jaccard vµ ph©n nhãm UPGMA ®· chØ ra møc ®é sai kh¸c di truyÒn gi÷a c¸c dßng v¶i dïng trong nghiªn cøu. Møc ®é sai kh¸c gi÷a c¸c c©y v¶i nghiªn cøu ®îc cô thÓ ho¸ trong s¬ ®å h×nh c©y (h×nh 11). C¸c dßng cã hÖ sè t¬ng ®ång di truyÒn gièng nhau t¬ng øng ®îc xÕp vµo mét nhãm, gi÷a c¸c nhãm còng cã sù liªn hÖ víi nhau.
Dùa trªn s¬ ®å h×nh c©y biÓu thÞ ®a h×nh ADN gi÷a c¸c dßng v¶i nghiªn cøu, chóng t«i nhËn thÊy chóng ®îc chia lµm hai nh¸nh:
1) Nh¸nh 1: gåm 2 dßng UH24 vµ UT25 cã hÖ sè sai kh¸c so víi c¸c dßng ë nh¸nh cßn l¹i lµ 0,46 (1 - 0,54). Trªn thùc tÕ, hai dßng nµy cã nguån gèc tõ Trung Quèc, míi ®îc trång ë ViÖt Nam vµi n¨m gÇn ®©y. Chóng cã sù kh¸c biÖt râ rÖt vÒ kiÓu h×nh víi gièng v¶i thiÒu Thanh Hµ còng nh c©y v¶i cæ thô Hoµ B×nh. Trong khi c¸c c©y v¶i thiÒu Thanh Hµ vµ c©y v¶i cæ thô Hoµ B×nh cã l¸ nhá th× c©y U hång (UH24) cã l¸ to, ph¼ng cßn c©y U trøng (UT25) cã l¸ to nhng h¬i qu¨n. Gi÷a hai dßng nµy còng cã sù kh¸c biÖt vÒ kiÓu h×nh nh c©y U hång qu¶ h×nh tr¸i tim cßn c©y U trøng qu¶ h×nh trßn. HÖ sè t¬ng ®ång di truyÒn gi÷a chóng lµ 0,65.
2) Nh¸nh 2: gåm 43 dßng cßn l¹i vµ ®îc chia thµnh hai nh¸nh phô.
- Nh¸nh phô 1; chØ cã duy nhÊt dßng TL26, cã hÖ sè sai kh¸c so víi toµn bé c¸c dßng n»m trong nh¸nh phô 2 vµo kho¶ng 0,26 (1 - 0,74).
- Nh¸nh phô 2: gåm cã 42 dßng. Trong ®ã cã toµn bé 41 dßng v¶i thiÒu Thanh Hµ vµ mét dßng v¶i cæ thô Hoµ B×nh. §èi víi c©y v¶i cæ thô Hoµ B×nh th× cha râ nguån gèc nhng theo NguyÔn V¨n ThiÕt vµ céng sù th× c©y v¶i nµy cã quan hÖ rÊt gÇn víi gièng v¶i thiÒu Thanh Hµ [13]. Trong h×nh c©y trªn, chóng t«i còng nhËn ®îc kÕt qu¶ t¬ng tù nh vËy. C©y v¶i cæ thô Hoµ B×nh vµ toµn bé c¸c dßng v¶i thiÒu Thanh Hµ n»m trong nh¸nh phô thø 2 cã hÖ sè t¬ng ®ång di truyÒn trung b×nh lµ 0,78. Nh¸nh phô nµy l¹i ®îc chia thµnh hai nhãm.
+ Nhãm 1: chØ cã duy nhÊt dßng HB35. HÖ sè sai kh¸c cña dßng nµy so víi 41 dßng v¶i thiÒu Thanh Hµ lµ 0,22 (1 - 0,78). KÕt qu¶ nµy chØ ra r»ng, c©y v¶i cæ thô Hoµ B×nh cã sù kh¸c biÖt râ rÖt víi c¸c dßng v¶i thiÒu Thanh Hµ ®îc sö dông trong nghiªn cøu.
+ Nhãm 2: gåm toµn bé 41 dßng v¶i thiÒu Thanh Hµ víi hÖ sè t¬ng ®ång di truyÒn trung b×nh lµ 0,93. KÕt qu¶ nhËn ®îc tõ nghiªn cøu cho thÊy, c¸c dßng v¶i thiÒu Thanh Hµ h×nh thµnh mét nhãm riªng, t¸ch biÖt khái nhãm ®èi chøng. Nhãm 2 nµy l¹i ®îc ph©n ra thµnh 2 nhãm phô:
* Nhãm phô 1: gåm cã 3 dßng v¶i thiÒu Thanh Hµ lµ TH23, TH15, TH12. §©y lµ c¸c dßng cã sù sai kh¸c nhiÒu nhÊt so víi nh÷ng dßng cßn l¹i. HÖ sè sai kh¸c cña chóng so víi 38 dßng v¶i thiÒu Thanh Hµ ë nhãm phô hai lµ 0,126 (1 - 0,874) cßn hÖ sè sai kh¸c gi÷a 3 dßng nµy lµ 0,116 (1- 0,884).
* Nhãm phô 2: gåm cã tÊt c¶ lµ 38 dßng v¶i thiÒu Thanh Hµ. Chóng ®îc chia thµnh c¸c ph©n nhãm bËc thÊp h¬n (ph©n nhãm bËc I, II, III, IV, V, VI…). Nh×n chung, cã 6 côm ®îc nhãm l¹i mét c¸ch riªng biÖt nh trªn h×nh 11. C¸c côm cô thÓ nh sau:
TH1
TH16
TH2
TH8
TH30
TH31
TH32
TH27
TH33
TH7
TH17
TH11
TH14
TH18
TH37
TH10
TH5
TH28
TH21
TH29
TH38
TH36
TH39
TH43
TH22
TH40
TH41
TH44
TH45
TH42
TH6
TH3
TH34
TH9
TH19
TH20
TH4
TH12
TH15
TH23
HB35
TL26
UH24
UT25
IV
II
VI
III
V
I
Ghi chó:
TH: V¶i thiÒu Thanh Hµ (kÝ hiÖu theo b¶ng 2)
VT19: C©y v¶i tæ cña gièng v¶i thiÒu Thanh Hµ
UH24: V¶i U hång
UT25: V¶i U trøng
TL26: v¶i TÇu lai
HB35: C©y v¶i cæ thô n«ng trêng TH, Hoµ B×nh
HÖ sè t¬ng ®ång di truyÒn
H×nh 11. Mèi quan hÖ di truyÒn gi÷a c¸c dßng v¶i nghiªn cøu
Thanh S¬n
Û Côm 1: gåm hai dßng VT19 vµ TH20, gi÷a chóng cã hÖ sè t¬ng ®ång di truyÒn lµ 0,94. Dßng VT19 lµ c©y v¶i tæ cña gièng v¶i thiÒu Thanh Hµ cã tuæi nh ®· ®îc ®Ò cËp ë trªn lµ kho¶ng 180 n¨m. Dßng TH20 lµ c©y v¶i cæ thô cã tuæi kho¶ng 120 n¨m, còng ®îc trång t¹i th«n Thóy L©m. Víi hÖ sè t¬ng ®ång di truyÒn lµ 0,94 cã thÓ gi¶ thiÕt r»ng, dßng nµy ®îc chiÕt tõ nh÷ng thÕ hÖ gÇn cña c©y v¶i tæ vµ chóng kh«ng cã sù kh¸c biÖt vÒ mÆt di truyÒn.
Û Côm 2: gåm 5 dßng TH42, TH45, TH44, TH41, TH40, víi hÖ sè t¬ng ®ång di truyÒn kh¸ cao, kho¶ng 0,962. Trªn thùc tÕ, toµn bé 5 dßng nµy ®îc thu tõ x· Thanh S¬n do ®ã cã thÓ nhËn ®Þnh r»ng chóng ®îc chiÕt tõ c¸c gèc cã quan hÖ rÊt gÇn gòi.
Û Côm 3: gåm c¸c dßng TH22, TH43, TH39, TH36, TH38, TH29, TH21, TH28, TH5 cã hÖ sè t¬ng ®ång di truyÒn lµ 0,96. Trong sè 9 dßng nµy cã 5 dßng ®îc thu tõ x· Thanh S¬n, c¸c dßng cßn l¹i ®îc thu tõ c¸c x· ngoµi Thanh S¬n (TH22 - Thanh Thuû, TH5 - Phîng Hoµng cßn TH28, TH29 ®îc thu tõ Thanh BÝnh). §iÒu nµy gîi cho chóng t«i gi¶ thiÕt lµ chóng ®îc chiÕt tõ mét nguån hoÆc tõ c¸c nguån rÊt gÇn nhau.
Û Côm 4: gåm c¸c dßng TH10, TH13, TH37, TH18, TH14, TH11, TH17, TH7 cã hÖ sè t¬ng ®ång di truyÒn vµo kho¶ng 0,95. Trªn thùc tÕ c¸c dßng nµy ®îc thu tõ c¸c x· kh¸c nhau cña huyÖn Thanh Hµ.
Û Côm 5: gåm c¸c dßng TH33, TH27, TH32, TH31, TH30, TH8, TH2 cã hÖ sè t¬ng ®ång di truyÒn vµo kho¶ng 0,956. Riªng hai dßng TH30 vµ TH31 cã hÖ sè t¬ng ®ång di truyÒn rÊt cao gÇn b»ng 1. §iÒu ®ã cho phÐp chóng t«i ®Æt gi¶ thiÕt r»ng chóng ®îc chiÕt tõ mét c©y mÑ.
Û Côm 6: gåm hai dßng TH1 vµ TH16 cã hÖ sè t¬ng ®ång vµo kho¶ng 0,94. Hai dßng nµy trång ë 2 x· kh¸c nhau nhng cã tuæi trªn 40 n¨m. §iÒu ®ã ®Æt ra cho chóng t«i gi¶ thiÕt lµ tríc ®©y rÊt cã thÓ hai dßng nµy ®îc chiÕt tõ c¸c gèc cã liªn quan víi nhau.
Tõ s¬ ®å h×nh c©y chóng ta dÔ dµng nhËn thÊy r»ng, hÖ sè t¬ng ®ång di truyÒn gi÷a c¸c dßng v¶i thiÒu Thanh Hµ trong côm 2, 3, 4, 5 vµ 6 vµo kho¶ng 0,94 - 0,96, cßn hÖ sè t¬ng ®ång gi÷a chóng víi c©y v¶i tæ vµo kho¶ng 0,91. HÖ sè t¬ng ®ång di truyÒn gi÷a dßng TH20 (cã tuæi kho¶ng 120 n¨m) víi c©y v¶i tæ lµ 0,94. KÕt qu¶ nµy rÊt phï hîp víi thùc tÕ lµ c¸c dßng v¶i trong côm 2, 3, 4, 5 vµ 6 ®Òu lµ c¸c dßng v¶i cã tuæi < 40 n¨m vµ hiÖn nay nh©n d©n trong vïng Thanh Hµ chñ yÕu sö dông c¸c dßng v¶i nµy lµm gièng gèc ®Ó chiÕt cµnh mµ kh«ng sö dông c¸c c©y v¶i cæ thô. §iÒu ®ã gi¶i thÝch cho c©u hái: t¹i sao hÖ sè t¬ng ®ång di truyÒn gi÷a c¸c dßng nµy l¹i cao h¬n hÖ sè t¬ng ®ång di truyÒn gi÷a chóng hay dßng TH20 víi c©y v¶i thiÒu tæ?
Tõ c¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch trªn cã thÓ thÊy r»ng, trong quÇn thÓ v¶i thiÒu Thanh Hµ ®· cã nh÷ng thay ®æi nhÊt ®Þnh trong ADN hÖ gen. Theo nh hÖ sè t¬ng ®ång di truyÒn vµ s¬ ®å h×nh c©y, nh÷ng sai kh¸c nµy kh«ng lín tõ 0,81 (khi so s¸nh gi÷a dßng TH12 vµ TH20) ®Õn 1,0 (khi so s¸nh gi÷a dßng TH30 vµ TH31). HÖ sè t¬ng ®ång di truyÒn trung b×nh cña c¸c dßng v¶i thiÒu Thanh Hµ nghiªn cøu vµo kho¶ng 0,93. Gi¸ trÞ nµy vÒ mÆt di truyÒn lµ cha cã ý nghÜa. Tõ ®ã cã thÓ kÕt luËn r»ng, vÒ mÆt di truyÒn cha cã sai kh¸c trong quÇn thÓ v¶i thiÒu Thanh Hµ, cßn trªn ph¬ng diÖn tr×nh tù nucleotit th× ®· cã nh÷ng thay ®æi nhÊt ®Þnh trong ADN hÖ gen. §iÒu ®ã ®îc thÓ hiÖn trªn ¶nh ®iÖn di ®å s¶n phÈm ph¶n øng RAPD ®èi víi c¸c dßng v¶i dïng trong nghiªn cøu.
§Ó kh¼ng ®Þnh kÕt qu¶ ph©n nhãm theo s¬ ®å h×nh c©y, chóng t«i kiÓm ®Þnh kÕt qu¶ ph©n nhãm theo kh«ng gian ®a chiÒu (MDS = Multidimention Scaling) vµ ph¬ng ph¸p ph©n tÝch theo to¹ ®é chÝnh (PCA = Principal Co-ordinate Analysis).
KÕt qu¶ nhËn ®îc ë h×nh 12 vµ h×nh 13 ®Òu cho kÕt qu¶ t¬ng tù nh s¬ ®å h×nh c©y ë h×nh 11. C¸c dßng v¶i lai lµm ®èi chøng ®îc t¸ch riªng trong s¬ ®å ®a chiÒu MDS vµ biÓu ®å kh«ng gian PCA, cßn c¸c dßng v¶i thiÒu Thanh Hµ ®îc côm l¹i thµnh nhãm riªng biÖt.
H×nh 12. BiÓu ®å ®a chiÒu (MDS) cña c¸c dßng v¶i dïng trong nghiªn cøu
H×nh 13. BiÓu ®å kh«ng gian (PCA) cña c¸c dßng v¶i dïng trong nghiªn cøu
Tõ c¸c kÕt qu¶ trªn cã thÓ s¬ bé kÕt luËn r»ng, gièng v¶i thiÒu Thanh Hµ hiÖn nay kh«ng bÞ lÉn t¹p (hÖ sè t¬ng ®ång di truyÒn trung b×nh lµ 0,93). C¸c dßng v¶i ®èi chøng sö dông trong nghiªn cøu ®îc ph©n biÖt mét c¸ch kh¸ râ rµng trong s¬ ®å h×nh c©y, biÓu ®å ®a chiÒu MDS còng nh biÓu ®å kh«ng gian PCA víi quÇn thÓ v¶i thiÒu Thanh Hµ cÇn ph©n tÝch.
Trong sè nh÷ng nhãm ®îc hîp l¹i trong s¬ ®å h×nh c©y cho thÊy, c¸c dßng ®îc trång ë nh÷ng vïng gÇn nhau ®îc xÕp vµo cïng mét nhãm (côm 1, 2, 3). Víi nh÷ng nhãm gåm c¸c dßng ë c¸c x· kh¸c nhau th× rÊt cã thÓ chóng cã cïng nguån gèc nhng ®îc ph©n t¸n trong qu¸ tr×nh mua b¸n gièng.
3.4. Ph©n tÝch c¸c chØ tiªu sinh häc
Tõ c©y ph¸t sinh ® îc x©y dùng trªn phÇn mÒm NTSYS Version 2.0, chóng t«i ®Æt ra mét c©u hái lµ liÖu c¸c dßng trong c¸c nhãm ®îc ph©n ra ®ã cã ®Æc ®iÓm nµo riªng cña tõng nhãm kh«ng. LiÖu nh÷ng thay ®æi mÆc dï rÊt nhá ®ã cã biÓu hiÖn ra kiÓu h×nh, chÊt lîng qu¶ hay thêi gian chÝn qu¶ kh«ng?
Trªn c¬ së ®ã chóng t«i tiÕn hµnh ®iÒu tra c¸c ®Æc ®iÓm sinh lý vµ ph©n tÝch c¸c chØ tiªu sinh ho¸ cña quÇn thÓ v¶i nghiªn cøu víi hy väng r»ng cã thÓ t×m ra ®Æc ®iÓm liªn quan cña c¸c nhãm.
3.4.1. KÕt qu¶ ®iÒu tra c¸c ®Æc ®iÓm sinh lý
C¸c ®Æc ®iÓm sinh lý cÇn ®iÒu tra gåm cã tuæi c©y, t×nh h×nh sinh trëng, d¸ng t¸n, chu vi t¸n, h×nh d¸ng l¸, mµu s¾c l¸, thêi gian chÝn qu¶, n¨ng suÊt, kÝch th íc qu¶, tû lÖ c¸c thµnh phÇn vá qu¶, cïi, h¹t… ®· ® îc thu thËp vµ ph©n tÝch.
VÒ tuæi dßng lÊy mÉu nh ®· ®îc dù kiÕn ban ®Çu chóng t«i lÊy ë mçi x· 3 dßng (1 dßng ≤10 tuæi, 1 dßng ≈ 20 tuæi vµ mét dßng ≥ 30 tuæi). Do ®ã tuæi dßng dao ®éng tõ 7 tuæi (dßng TH11) ®Õn 180 n¨m tuæi (c©y v¶i tæ VT19).
Khi ®iÒu tra vÒ t×nh h×nh sinh trëng, d¸ng t¸n, chu vi t¸n, h×nh d¸ng l¸, mµu s¾c l¸, qu¶… th× thÊy kh«ng cã sù sai kh¸c gi÷a c¸c dßng. C©y v¶i nãi chung cã t¸n trßn h×nh m©m x«i, cµnh nhá, l¸ nhá h×nh l«ng chim, thon dµi, mµu xanh thÉm, l¸ng mÆt trªn, mÆt díi mèc mèc, c©y cã nhiÒu chïm qu¶ nhng qu¶ tha, qu¶ h×nh cÇu, cuèng qu¶ c¾m xiªn, gai trung b×nh. Qu¶ chÝn cã mµu ®á trªn nÒn h¬i vµng.
VÒ thêi gian chÝn qu¶ cña c¸c dßng v¶i dïng trong nghiªn cøu n¨m 2004, chóng t«i nhËn thÊy gièng v¶i U hång, U trøng vµ TÇu lai chÝm sím vµo cuèi th¸ng 4 vµ ®Çu th¸ng 5 ©m lÞch, gièng v¶i thiÒu Thanh Hµ chÝn tõ 1/5 ®Õn 30/5 ©m lÞch, nhng chñ yÕu tËp trung vµo kho¶ng tõ 10 - 25/5 ©m lÞch.
Trong sè 41 dßng v¶i thiÒu Thanh Hµ cã 3 dßng chÝn sím h¬n lµ dßng TH1, TH14, TH16 (tõ 1 - 10/5 ©m lÞch) vµ 2 dßng chÝnh muén lµ dßng TH8, TH9 (sau 25/5 ©m lÞch). ThËt ngÉu nhiªn khi dßng TH1 vµ TH16 thuéc cïng mét nhãm, ®Òu cã tuæi cao trªn 40 n¨m nhng chóng ®îc trång ë hai x· kh¸c nhau. MÆc dï thêi gian chÝn qu¶ cña c¸c dßng v¶i vµ thêi gian chÝn kh«ng kh¸c xa nhau nhiÒu (c¸ch nhau kho¶ng 10 ngµy) nhng rÊt cã thÓ côm 6 trong c©y ph©n lo¹i lµ c¸c dßng chÝn sím. §iÒu nµy chóng t«i cha thÓ kÕt luËn bëi v× thêi gian chÝn qu¶ phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè (nh c¸ch ch¨m sãc, t×nh h×nh sinh trëng, ®iÒu kiÖn thêi tiÕt khi c©y ph©n ho¸ mÇm hoa…) vµ theo nh ngêi d©n cho biÕt th× cã sù kh¸c nhau gi÷a n¨m tríc vµ n¨m sau.
Khi qu¶ chÝn, chóng t«i tiÕn hµnh thu qu¶ tõ c¸c dßng nghiªn cøu vµ thÊy r»ng: qu¶ v¶i thiÒu Thanh Hµ cã träng lîng trung b×nh lµ 22,12 g/qu¶ víi tû lÖ c¸c thµnh phÇn trong qu¶ lµ: 14,45% vá, 76,73% cïi, 8,82% h¹t. Träng lîng qu¶ dao ®éng tõ 18 ®Õn 25 g/qu¶, phÇn ¨n ®îc trung b×nh chiÕm 76%.
3.4.2. Ph©n tÝch c¸c chØ tiªu ho¸ sinh
Chóng t«i ®· tiÕn hµnh ph©n tÝch c¸c chØ tiªu hãa sinh gåm hµm l îng ®êng, hµm lîng vitamin C, hµm lîng protein hoµ tan trong dÞch Ðp cïi v¶i. KÕt qu¶ ® îc chØ ra trong b¶ng 18.
B¶ng 18. Hµm lîng ®êng, vitamin C vµ protein hoµ tan trong cïi v¶i
STT
Tªn dßng
Hµm lîng trong 100g cïi v¶i
§êng (g)
Vitamin C (mg)
Protein hoµ tan (mg)
1
TH1
5,11
37,9
450,2
2
TH2
5,16
38,5
451,2
3
TH3
5,02
37,6
450,5
4
TH4
5,18
37,1
450,8
5
TH5
4,98
38,4
449,5
6
TH6
4,78
38,1
449,4
7
TH7
5,23
37,5
451,5
8
TH8
4,89
37,6
450,2
9
TH9
4,79
38,1
450,1
10
TH10
4,94
37,0
450,3
11
TH11
5,18
37,9
450,1
12
TH12
4,81
37,3
450,2
13
TH13
4,96
38,6
450,7
14
TH14
4,88
38,1
451,1
15
TH15
5,08
39,0
450,9
16
TH16
4,96
37,8
450,0
17
TH17
4,93
37,1
449,6
18
TH18
4,82
38,7
449,9
19
VT19
4,91
38,5
449,6
20
TH20
5,21
38,3
450,1
21
TH21
5,08
38,4
449,8
22
TH22
5,15
37,6
450,1
23
TH23
5,09
38,2
450,1
24
UH24
5,16
39,1
449,9
25
UT25
5,01
38,1
449,7
26
TL26
4,77
38,5
449,8
27
TH27
4,93
37,2
450,1
28
TH28
4,79
37,9
448,9
29
TH29
4,94
38,5
449,8
30
TH30
4,86
37,6
450,1
31
TH31
5,16
37,6
450,8
32
TH32
5,04
38,1
451,0
33
TH33
5,18
38,4
450,1
34
TH34
4,81
38,1
451,4
35
HB35
5,21
36,8
450,5
36
TH36
4,88
38,6
451,0
37
TH37
5,06
37,5
450,7
38
TH38
5,12
37,5
451,3
39
TH39
4,83
38,3
451,1
40
TH40
4,95
37,6
449,5
41
TH41
4,79
37,2
449,1
42
TH42
5,26
38,3
450,1
43
TH43
5,18
37,5
450,2
44
TH44
5,11
37,2
451,2
45
TH45
5,15
38,6
450,9
Tõ b¶ng 18 cho thÊy, hµm lîng ®êng trong dÞch Ðp cïi v¶i vµo kho¶ng 5,01 g/100 g cïi, dao ®éng tõ 4,77 g/100 g cïi ®èi víi gièng v¶i TÇu lai TL26 ®Õn 5,26 g/100 g cïi ®èi víi dßng TH42 cña gièng v¶i thiÒu Thanh Hµ. Hµm lîng vitamin C trung b×nh lµ 37,9 mg/100 g cïi, cao nhÊt lµ dßng UH24 (39,1 mg/100 g cïi) vµ thÊp nhÊt lµ dßng HB35 (36,8 mg/100 g cïi). VÒ hµm lîng protein hoµ tan trong dÞch Ðp cïi v¶i cao nhÊt lµ dßng TH44 vµ thÊp nhÊt lµ dßng TH23, gi¸ trÞ trung b×nh thu ®îc lµ 0,45 g/100 g cïi.
Nãi chung, hµm l îng vitamin C vµ hµm lîng protein hoµ tan ph©n tÝch tõ dÞch Ðp qu¶ cña quÇn thÓ v¶i thiÒu Thanh Hµ kh«ng kh¸c nhau nhiÒu. ChØ cã sù kh¸c nhau vÒ hµm l îng ®êng cña gièng v¶i thiÒu Thanh Hµ víi c¸c gièng v¶i lai vµ v¶i chua lµm ®èi chøng (UH24, UT25, TL26).
Tõ c¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch c¸c chØ tiªu sinh lý vµ sinh hãa chóng t«i cã thÓ kÕt luËn r»ng kh«ng cã sù kh¸c nhau vÒ c¸c chØ sè ph©n tÝch gi÷a c¸c mÉu trong quÇn thÓ v¶i thiÒu Thanh Hµ dïng trong nghiªn cøu. Do vËy, kh«ng thÓ sö dông c¸c chØ tiªu nµy trong ph©n lo¹i c¸c dßng v¶i thiÒu Thanh Hµ.
KÕt luËn vµ §Ò nghÞ
1. KÕt luËn
1. Ph¶n øng RAPD víi 26 måi ngÉu nhiªn ®· nhËn ®îc 350 ph©n ®o¹n ADN; trong ®ã cã 245 ph©n ®o¹n mang tÝnh ®a h×nh, chiÕm 70%.
2. C©y chñng lo¹i cña c¸c dßng v¶i dïng trong nghiªn cøu ®· ®îc thiÕt lËp. C¸c dßng v¶i dïng lµm ®èi chøng ®îc t¸ch biÖt khái quÇn thÓ v¶i thiÒu trong s¬ ®å h×nh c©y còng nh s¬ ®å ®a chiÒu vµ s¬ ®å kh«ng gian. Tõ ®ã, cã thÓ thÊy r»ng, kü thuËt RAPD rÊt thÝch hîp cho ph©n tÝch ®a h×nh ADN cña quÇn thÓ v¶i.
3. QuÇn thÓ v¶i thiÒu Thanh Hµ kh«ng bÞ lÉn t¹p. Chóng ®îc nhãm l¹i thµnh mét nhãm lín víi hÖ sè t¬ng ®ång di truyÒn dao ®éng tõ 0,81 - 1,00. Trong nhãm lín ®ã, c¸c dßng ë cïng mét vïng sinh th¸i th× ®îc tËp trung thµnh mét côm nhá, riªng biÖt nh côm I, II, III trong s¬ ®å h×nh c©y.
4. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy cã thÓ sö dông kü thuËt RAPD ®Ó nhËn biÕt gièng v¶i thiÒu Thanh Hµ b»ng c¸c chØ thÞ RAPD ®Æc trng. Trong nghiªn cøu nµy, chóng t«i thu ®îc 5 chØ thÞ RAPD tõ 26 ®o¹n måi (måi RA-142 t¹i vÞ trÝ íc tÝnh kho¶ng 0,75Kb, måi RA-40 t¹i 0,8Kb, måi OPB-10 t¹i 0,5Kb, måi Q-14 t¹i 1,75Kb, måi RA-46 t¹i 1,24Kb).
5. KÕt qu¶ ph©n tÝch c¸c chØ tiªu sinh lÝ, sinh ho¸ cho thÊy chÊt lîng cña gièng v¶i thiÒu Thanh Hµ cao h¬n c¸c gièng v¶i lµm ®èi chøng cßn gi÷a c¸c dßng v¶i thiÒu Thanh Hµ th× kh«ng cã sai kh¸c g×. Do vËy, cã thÓ kÕt luËn r»ng nh÷ng ph©n tÝch sinh lÝ, sinh ho¸ kh«ng gióp ph©n biÖt sù sai kh¸c gi÷a c¸c dßng v¶i thiÒu Thanh Hµ.
2. §Ò nghÞ
§Ó cã thÓ tiÕp tôc ph¸t triÓn c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu, chóng t«i ®Ò xuÊt mét sè kiÕn nghÞ nh sau:
1. Ph¬ng ph¸p RAPD lµ ph¬ng ph¸p rÊt phï hîp cho viÖc kiÓm tra tÝnh ®a h×nh ADN. Do ®ã nªn sö dông ph¬ng ph¸p nµy trong ph©n tÝch ®a h×nh ADN cña quÇn thÓ v¶i.
2. QuÇn thÓ v¶i thiÒu Thanh Hµ kh«ng bÞ lÉn t¹p. CÇn x©y dùng th¬ng hiÖu cho c©y gièng cña gièng v¶i thiÒu Thanh Hµ vµ cã nh÷ng biÖn ph¸p nh»m b¶o tån gièng v¶i thiÒu Thanh Hµ v× ®©y lµ gièng v¶i quý cã chÊt lîng.
Tµi liÖu tham kh¶o
Tµi liÖu tiÕng ViÖt
Lª Xu©n §¾c, Bïi V¨n Th¾ng, Lª TrÇn B×nh, Lª Duy Thµnh, Lª ThÞ Muéi (2003), “§¸nh gi¸ ®a d¹ng di truyÒn cña mét sè gièng lóa t¸m ë ViÖt Nam”, T¹p chÝ C«ng nghÖ sinh häc, 1(4), tr. 493-501.
Ph¹m Hoµng Hé (2000), C©y cá ViÖt Nam, Nhµ xuÊt b¶n trÎ, Thµnh phè Hå ChÝ Minh, TËp II, tr. 322.
NguyÔn V¨n Khiªm, Lª Huy Hµm, §ç N¨ng VÞnh, Monika Messmer (2003), “§¸nh gi¸ mèi quan hÖ di truyÒn ë loµi Boswellia sacra Flueck b»ng kü thuËt RAPD”, B¸o c¸o khoa häc Héi nghÞ Sinh häc toµn quèc n¨m 2003, tr. 893-897.
Lª §×nh L¬ng, QuyÒn §×nh Thi (2002), Kü thuËt di truyÒn vµ øng dông, Nhµ xuÊt b¶n §¹i häc Quèc Gia Hµ Néi, Hµ Néi.
NguyÔn V¨n Mïi (2001), Thùc hµnh hãa sinh häc, Nhµ xuÊt b¶n §¹i häc Quèc gia Hµ Néi, Hµ Néi.
Lª ThÞ Nguyªn (2002), Gi¸o tr×nh kü thuËt n«ng nghiÖp, Nhµ xuÊt b¶n N«ng nghiÖp, Hµ Néi, tr. 272-279.
§inh ThÞ Phßng (2001), Nghiªn cøu kh¶ n¨ng chÞu h¹n vµ chän dßng chÞu h¹n ë lóa b»ng c«ng nghÖ tÕ bµo thùc vËt, LuËn ¸n TiÕn sÜ Sinh häc, ViÖn C«ng nghÖ sinh häc, Hµ Néi.
Hµ Minh T©m (2002), Gãp phÇn nghiªn cøu ph©n lo¹i hä Bå hßn (Sapindaceae Juss.) ë ViÖt Nam, LuËn v¨n Th¹c sÜ Sinh häc, ViÖn Sinh th¸i vµ Tµi nguyªn sinh vËt, Hµ Néi, tr. 41-42.
Lª Duy Thµnh (2001), C¬ së di truyÒn chän gièng thùc vËt, Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc Kü thuËt, Hµ Néi.
NguyÔn V¨n ThiÕt, Lª ThÞ Lan Oanh (1998), “Ph¬ng ph¸p t¸ch chiÕt vµ tinh chÕ ADN tõ l¸ v¶i vµ l¸ nh·n”, Kû yÕu ViÖn CNSH n¨m 1997, Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc Kü thuËt, Hµ Néi, tr. 259-266.
NguyÔn V¨n ThiÕt, Lª ThÞ Lan Oanh (1999), “Mét sè kÕt qu¶ bíc ®Çu nghiªn cøu mèi quan hÖ di truyÒn gi÷a c¸c gièng nh·n trång ë ViÖt Nam b»ng kü thuËt RAPD”, B¸o c¸o khoa häc Héi nghÞ CNSH toµn quèc lÇn hai, Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc Kü thuËt, Hµ Néi, tr. 1421-1428.
NguyÔn V¨n ThiÕt, Lª ThÞ Lan Oanh (2001), “Nghiªn cøu ®a d¹ng sinh häc cña nh·n trång ë ViÖt Nam b»ng kü thuËt RAPD”, T/c N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, 7, tr. 444-445.
NguyÔn V¨n ThiÕt, NguyÔn ThÞ Dung, NguyÔn Hoµng TØnh, Lª ThÞ Lan Oanh (2003), “C©y v¶i cæ thô ë huyÖn Kim B«i, tØnh Hoµ B×nh lµ mét nguån gen quý cÇn ®îc nghiªn cøu vµ b¶o tån”, B¸o c¸o khoa häc Héi nghÞ Sinh häc toµn quèc lÇn hai. Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc Kü thuËt, Hµ Néi, tr. 1108-1113.
TrÇn ThÕ Tôc (1997), Hái ®¸p vÒ Nh·n - V¶i. Nhµ xuÊt b¶n N«ng nghiÖp, Hµ Néi.
Tµi liÖu tiÕng Anh
Agwanda C., Lashermes P., Trouslot P., Combes H.C., Charrier A. (1997), “Identification of RAPD markers for resistance to coffee berry disease, Colletotrichum kahawae, in Arabica coffee”, Euphytica, 97, pp. 241-248.
Aljanabi S.M., Forget L., Dookun A. (1999), “An improved rapid protocol for the isolation of polysaccharide and polyphenol-free sugarcane DNA”, Plant Mol. Biol. Rep., 17, pp. 1-8.
Anuntalabhochai S., Chundet R., Chiangda J., Apavatjrut P. (2002), “Genetic diversity within Lychee (Litchi chinensis Sonn.) base on RAPD analysis”, Acta. Hort. (ISHS), 575, pp. 253-259.
Apostol B.L., Black W.C.I., Miller B.R., Reiter P., Beaty B.J. (1993), “Estimation of the number of full sibling families at an oviposition site using RAPD-PCR markers: applications to the mosquito Aedes aegypti”, Theor. Appl. Genet., 86, 991-1000.
Aradhya M.K., Zee F.T., Manshardt R.M. (1995), “Isozyme variation in lychee (Litchi chinensis Sonn.)”, Sci. Hort., 63, pp. 21-35.
Cheng K.T., Chang H.C., Huang H., Lin C.T. (2000), "RAPD analysis of Lycium barbarum medicine in Taiwan market", Bot. Bull. Acad. Sin., 41, pp. 11-14.
Chiangda J. (1998), “Random Amplified Polymorphic DNA technique for genetic analysis of litchi (Litchi chinensis Sonn.)”, Acta. Hort. (ISHS), 575, pp. 253-259.
Couch J.A. and Fritz P.J. (1990), “Isolation of DNA from plants high in polyphenolics”, Plant Mol. Biol. Rep., 8, pp. 8-12.
Dawson C.R., Magee R.J. (1995), Plant tyrosinase (polyphenol oxidase - Colowick SP, Kaplan NO (Eds) Methods in Enzymology (Vol 2), Academic Press New York, pp. 817-827
Dellaporta S.L., Wood J., Hicks J.B. (1983), "A plant DNA minipreparation: version II", Plant Mol. Biol. Rep., 1, pp. 19-21.
Demeke T., Adams R.P. (1992), "The effect of plant polysaccharides and buffer additives of PCR", Biotechniques, 12, pp. 332-334.
Ding X.D., Lu L.X., Chen X.J. (2001), “Segregation patterns of RAPD makers in an F1 population of Litchi chinensis Sonn.”, Acta. Hort. (ISHS), 558, pp. 167-172.
Do N., Adams R.P. (1991), "A simple technique for removing plant polysaccharides contaminants from DNA", Biotechniques, 10, pp. 162-166.
Doyle J.J. and Doyle J.L. (1990), "Isolation of Plant DNA from fresh tissue", Focus, 12, pp. 13-15.
Draper J., Scott R. (1991), Gene transfer to plants-Grierson (Ed) Plant Genetic Engineering (Vol 1), Chapman and Hall Publishers, New York, pp. 40 - 43.
Dwivedi S.L., Gurtu S., Chandra S., Yuejin W., Nigam S.N. (2000), “Assessment of genetic diversity among selected groundnut germplasm”, Plant Breeding, 120, pp. 345 - 394.
Egnin M. (1996), “Protocol of DNA isolation”, Plant biotechnology lab., Milbank Hall RM, pp. 104.
Fang G.S., Hammer S., Grumet R. (1992), "A quick and inexpensive method for removing polysaccharides from plant genomic DNA", Biotechniques, 13, pp. 52-57.
Gupta V.S. and Ranjekar P.K. (1994), “Use of RFLP/RAPD approach in genetic diversity analysis, bacterial blight resistance gene tagging and DNA fingerprinting in rice”, 3rd Annual Meeting (3-5 March), India.
Gustine D.L., Voigt P.W., Brummer E.C., Papadopoulos Y.A. (2002), "Genetic variation of RAPD marker for North American white clover collections an cultivars", Crop Sci., 42, pp. 343-347.
Harvey M., Botha F.C. (1996), “Use of PCR-based methodologies for the determination of DNA diversity between Saccharum varieties”, Euphytica, 89, pp. 257-265.
Itzhaki R.F., Gill D.M. (1964), Analyt. Biochem: 9, pp. 401
Lee W.L., Deng Y.X., Weng R.H., Wang D.N. (2001), “Variation of thirteen lychee cultivars”, International Symposium on Biotechnology of Tropical and Subtropical Species Taipei November 5-9 2001, pp. 47-48.
Li Q.B., Cai Q.Y., Guy C.L. (1994), “A DNA extraction method for RAPD analysis from plants rich in soluble polysaccharides”, Plant Mol. Biol. Rep., 12, pp. 215-220.
Liu C., Mei M. (2002), “Construction of a lychee genetic linkage map base on Randomly Amplified Polymorphic DNA markers”, XXVIth International Horticultural Congress, Toronto, Canada, pp. 1340-1344.
Mace E.S., Lester R.N., Gebhardt C.G. (1999), “AFLP analysis of genetic relationships among the cultivated eggplant, Solanum melongena L., and wild relatives (Solanaceae)”, Theor. Appl. Genet., 99, pp. 626-633
Marechal D.L., Guillemaut P. (1995), “A powerful but simple technique to prepare polysaccharide-free DNA quickly and without phenol extraction”, Plant Mol. Biol. Rep., 13, pp. 26-30.
Menzel C.M. (1983), "The control of floral initiation of lychee: A review", Scientia. Hort., 21, pp. 201-215.
Monna L., Miyao A., Inoue T., Fukuoka S., Yamazaki M., Zhong H.S., Sasaki T., Minobe Y. (1994), "Determination of RAPD marker in rice and their conversion into sequence tagged sites (STSs) and STS-specific primers", DNA Res., 1(3), pp. 139-48.
Murray M.G., Thompson W.F. (1980), "Rapid isolation of high molecular weight DNA", Nucleic Acids Res., 8, pp. 4321-4325.
Nei M., Li W.H. (1979), “Mathematical model for studying genetic variation in terms of restriction and nucleases”, Proc. Natl. Sci., 76, pp. 5269-5273.
Orozco C.C., Chalmers K.J., Waugh R., Powell W. (1994), “Detection of diversity and selective gene introgression in coffee using RAPD markers”, Theor. Appl. Genet., 87, pp. 934-940.
Pandey R.N., Adams R.P., Flournoy L.E. (1996), "Inhibition of random amplified polymorphic DNAs (RAPDs) by plant polysaccharides", Plant Mol. Biol. Rep., 14, pp. 17-22.
Paterson A.H., Brubaker C.L., Wendel J.F. (1993), "A rapid method for extraction of Cotton (Gossypium spp) genomic DNA suitable for RFLP or PCR analysis", Plant Mol. Biol. Rep., 11, pp. 122-127.
Porebski S., Bailey L.G. and Baum B.R. (1997), “Modification of a CTAB DNA extraction protocol for plants containing high polysaccharide and polyphenol components”, Plant Mol. Biol. Rep., 15, pp. 8-15.
Rether B., Delmas G., Laouedj A. (1993), “Isolation of polysaccharide-free DNA from plants”, Plant Mol. Biol. Rep., 11, pp. 333-337.
Rogers S.O., Bendich A.J. (1988), "Extraction of DNA from plant tissues", Plant Mol. Biol. Manual, 6, pp. 1-10.
Rohlf F.J. (2001), NTSYS Numerical Taxonomy and Multivariate Analysis System, Version 2.0, Exeter Software Publ., Setauket, New York.
Rom¸n B., Alfaro C., Torres A.M., Moreno M.T., Satovic Z., Pujadas A., Rubiales D. (2003), "Genetic relationships among Orobanche species as revealed by RAPD analysis", Annals of Botany, 91, pp. 637-642.
Rose E.A. (1991), “Applications of PCR to genome analysis”, The Faser J., pp. 46-54.
Rowland L.J., Nguyen B. (1993), "Use of PEG for purification of DNA from leaf tissue of woody plants", Biotechniques, 14, pp. 735-736.
Sales E., Nebauer S.G., Maurici M., Segura J. (2001), "Population genetic study in the balearic endemic plant species Digitalis minor (Scrophulariaceae) using RAPD makers", American Journal of Botany, 88(10), pp. 1750-1759.
Samec P., Našinec V. (1995), “Detection of DNA polymorphism among pea cultivars using RAPD technique”, Biol. Planta., 37, pp. 321-327.
Sandhu S.S., Bastos C.R., Azini L.E., Neto A.T., Colombo C. (2002), “RAPD analysis of herbicide resistant Brasilian rice lines produced via mutagenesis”, Genet. Mol. Res., 1(4), pp. 359-370.
Song B.K., Clyde M.M., Wickneswari R., Normah M.N. (2000), "Genetic relatedness among Lansium domesticum accessions using RAPD makers", Annals of Botany, 86, pp. 299-307.
Spranger M.I., Ricardo da Silva J.M., Leandro M.C., Cameira dos Santos P.J., Sun B.S., Le Roux E., Lozano Y. (1998), "Characterization of litchi (Litchi chinensis Sonn.) cultivars by analysis of the phenolic compounds in the pericarp", 2rd International Electronic Conference on Synthetic Organic Chemistry (ECSOC-2), pp. 1-30.
Stange C., Prehn D., Patricio A.J. (1998), “Isolation of Pinus radiata genomic DNA suitable for RAPD analysis”, Plant Mol. Biol. Rep., 16, pp. 1-8.
Steiner J.J., Poklemba C.J., Fjellstrom R.G., and Elliott L.F. (1995), "A rapid one-tube genomic DNA extraction process for PCR and RAPD analysis", Nucleic Acids Res., 23, pp. 2569-2570.
Stewart C.N., Via L.E. (1993), "A rapid CTAB DNA isolation technique useful for RAPD fingerprinting and other PCR applications", Biotechniques, 14(5), pp. 748-749.
Sun G., bond M., Nass H., Martin R., Dong Z. (2003), “RAPD polymorphism in spring wheat cultivars and line with different level of Fusarium resistance”. Theor. Appl. Genet., 106, pp. 1059-1067.
Tongpamnak P., Patanatara A., Babprasert C. (2002), "Determiation of genetic diversity and relationship among Thai Litchi accessions by RAPD and AFLP makers", Kasetsart J. (Nat. Sci.), 36, pp. 370-380.
Ha Minh Trung (2000), “Lychee Production in Viet Nam - prospects and problems”, Proc. 5 th National Lychee Conf., Twin Waters, Australia, pp. 83-87.
Weir B.S. (1990), Genetic data analysis - Methods for discrete genetic data, Sinauer Associates, Inc., Sunderland.
Wilkie S.E., Issac P.G., Slater R.J., (1993), "Random amplification polymorphic DNA (RAPD) markers for genetic analysis in Allium", Theor. Appl. Genet., 86, pp. 497-504.
Williams J.G.K., Kubelik A.R., Livak K.J., Rafalski J.A., Tingey S.V. (1990), "DNA polymorphisms amplified by arbitrary primers are useful as genetic markers", Nucleic acids Res., 18, pp. 6531-6535.
Yang X., Quiros C. (1993), "Identification and classification of celery cultivars with RAPD marker", Theor. Appl. Genet., 86, pp. 205-212.
Yu K., Pauls K.P. (1993), "Rapid estimation of genetic relatedness among heterogeneuos populations of alfalfa by random applification of bulked genomic DNA sample”, Theor. Appl. Genet., 87, pp. 788-794.
Zhang D.P., Ghislain M., Huam¸n Z., Golmirzaie A., Hijmans R. (1998), “RAPD variation in Sweetpotato cultivars from South America and Paua New Guinea”, Renetic Resources and Crop Evolution, 45, pp. 271-277.
Zhang J., Stewart J.McD. (2000), “Molecular Biology: Economical and Rapid Method for Extracting Cotton Genomic DNA”, The J. of Cotton Science, 4, pp. 193-201.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
17.doc
