Đề tài Phân tích khai thác hệ thống lái trên ô tô tải mô phỏng hệ thống

ïng; 13 - cuïm van löu löôïng; 14 – naép bôm; 15 – ñóa tyø ; 16 – ñóa phaân phoái; 17 – roâto; 18 - truïc bôm; 19 – thaân bôm ; 20 - phieán gaït; 21 - choát ñònh vò. a. Caáu taïo C aáu taïo cuûa bôm goàm 2 phaàn chính: phaàn chuyeån ñoäng quay vaø phaàn coá ñònh Phaàn chuyeån ñoäng quay coù truïc bôm 18 ñöôïc daãn ñoäng bôûi puly 1 ñöôïc laép vaøo truïc qua then qua then baùn nguyeät ôû ñaàu truïc vaø coá ñònh nhôø ñai oác , truïc bôm 18 coù moät ñaàu ñaët trong daàu trôï löïc vaø ñaàu khoâng tieáp xuùc vôùi daàu trôï löïc. ñaàu khoâng tieáp xuùc vôùi daàu trôï löïc ñöôïc ñôõ bôûi oå bi ñôõ , oå ñôõ naøy moät ñaàu töïa leân truïc bôm 18 vaø ñaàu coøn laïi töïa leân voû bôm. OÅ bi naøy ñöôïc coá ñònh chuyeån ñoäng tònh tieán so vôùi voû bôm baèng phe chaën . Ñaàu truïc naèm trong daàu ñöôïc goái leân oå bi kim, treân phaàn thaân coù then hoa ñeå laép roâto, treân maët roâto coù xeû möôøi raõnh töông öùng laø möôøi phieán gaït ñöôïc ñaët vaøo caùc raõnh naøy. Phaàn chuyeån ñoäng vaø phaàn coá ñònh ñöôïc laép vôùi nhau nhö sau: Phieán gaït sau khi laép vaøo roâto thì ñöôïc luoàn caû vaøo ñóa phaân phoái 16, ñóa naøy coù daïng truï roãng beân trong daïng oâ van vaø phaàn truï beân ngoaøi coù daïng troøn coù raõnh laø nöõa hình truï ñöôïc coá ñònh vôùi voû thoâng qua 4 buloâng ôû boán goùc. Phaàn truï beân trong daïng oâ van ñöôïc caùc phieán gaït tì leân. Ñóa phaân phoái naøy ñöôïc eùp hai maët bôûi caùc ñóa tì beân trong vaø beân ngoaøi 15. ÔÛ ñaây ñóa phaân phoái, ñóa tyø ngoaøi, ñóa tyø trong ñöôïc coá ñònh vôùi nhau baèng choát ñònh vò 21 vaø ñöôïc coá ñònh vôùi voû bôm. Sau ñoù naép voû ñöôïc laép vôùi voû thoâng qua 4 bu loâng. ôû caùc maët laép gheùp ñeàu coù voøng ñeäm ñeå chaén daàu. Trong bôm coù boá trí van löu löôïng vaø van giaûm aùp. Bôm ñöôïc laép leân thaân xe bôûi hai buloâng. Bôm caùnh gaït söû duïng treân xe Z130 coù caáu taïo töông töï nhö treân xe Kamaz. Nhöng loaïi bôm söû duïng treân xe Z130 coù söï khaùc bieät so vôi xe Kamaz veà maët keát caáu ñoù chính laø ôû boä phaän daãn ñoäng bôm. neáu nhö treân xe Kamaz daãn ñoäng bôm baèng vieäc söû duïng caëp baùnh raêng aên khôùp thì ôû xe Z130 laïi söû duïng truyeàn ñoäng ñai ñeå daãn ñoäng. Moät söï khaùc bieät nöõa ñoù laø bình loïc söû duïng ôû ñaây naèm ngang vaø daàu hoài veà ôû treân thaân thuøng. Coøn treân xe Kamaz ñöôøng daàu hoài veà naèm ôû ñaùy thuøng daàu. Söï khaùc bieät naøy laø do söï boá trí caùc boä treân xe. Ngoaøi ra bôm xe Kamaz söû duïng 8 caùnh gaït coøn treân bôm xe Z130 söû duïng 10 caùnh gaït. Thuøng daàu ñöôïc ñaët ôû phía treân cuûa bôm nhaèm taïo ra daàu coù aùp suaát cao khi tôùi bôm. b. Nguyeân lyù hoaït ñoäng: Ban ñaàu daàu ñöôïc ñoå vaøo bình daàu qua naép daàu 5, qua loïc thoâ 7 vaø qua loïc tinh. Vaø chaûy xuoáng bôm taïi 2 cöûa G. Bôm caùnh gaït laáy moâ men töø ñoäng cô truyeàn tôùi truïc bôm thoâng qua heä thoáng truyeàn ñoäng ñai. Laøm cho truïc bôm 18 quay. Khi truïc bôm quay laøm ro to quay khi ñoù do caùc caùnh gaït ñöôïc ñaët vaøo caùc raõnh cuûa roâ to neân khi ro to quay seõ laøm cho caùc caùnh gaït quay theo vaø luoân tyø vaøo stato coù daïng oâ van ñeå caùc caùnh gaït vöøa quay vöøa chuyeàn ñoäng tònh tieán höôùng kính roâto. Trong quaù trình laøm vieäc caùc caùnh gaït coù theå luoân luoân tyø vaøo thaønh roâto laø nhôø vaøo daàu coù aùp suaát cao ñöôïc laáy ôû ñaàu ra cuûa bôm vaø ñöa vaøo trong roâ to. Caùc caùnh gaït quay seõ doàn daàu veà nôi coù theå tích nhoû hôn trong bôm. Do ñoù daàu seõ ñöôïc ñaåy ra ôû cuûa ra III. Nhaän xeùt: Khi nghieân cöùu bôm trôï löïc xe Kraz – 250, Kamaz, Z130 chuùng ta ruùt ñöôïc ra: neáu nhö boä phaän cung caáp söû duïng treân xe Kraz – 250 söû duïng bình daàu ñaët ôû xa bôm do ñoù phaûi söû duïng caùc ñöôøng oùng daãn daàu. Coøn treân xe Kamaz vaø Z130 thì söû duïng bình daàu ñaët ngaøy treân voû bôm. Ngoaøi ra xe Kraz thì hoaït ñoäng cuûa bôm chæ coù moät laàn huùt vaø moät laàn ñaåy thoâng qua moät cöûa naïp vaø moät cuûa huùt, trong khi xe Kamaz vaø Z130 thì chaát loûng ñöôïc ñöa vaøo bôm thoâng qua hai laàn huùt vaø hai laàn ñaåy thoâng qua hai cöûa naïp vaø hai cöûa huùt. ÔÛ chính giöõa vuøng theå tích daàu sau khi daàu ra khoûi bôm coù van löu löôïng 13 ñöôïc giöõ nhôø loø xo 12. Neáu löu löôïng qua bôm daàu lôùn ñuû ñeå thaéng löïc ñaåy cuûa loø xo 12 thì daàu seõ ñaåy môû van 13 vaø hoài veà ñöôøng cung caáp. Trong cuïm van löu löôïng coøn coù van giaûm aùp nhaèm ñaûm baûo aùp suaát ra khoûi bôm cuûa daàu. Van giaûm aùp ñöôïc giöõ nhôø moät loø xo, daàu luoân coù aùp löïc taùc duïng leân vieân bi caàu van giaûm aùp, khi aùp löïc naøy ñuû lôùn ñeå thaéng löïc ñaåy loø xo thì bi môû ra ñeå ñöa daàu hoài veà phía ñöôøng cung caáp nhôø ñoù aùp suaát ra khoûi bôm ñöôïc ñaûm baûo. Bôm baùnh raêng 2.1 ñaëc ñieåm chung Ngoaøi hai loaïi bôm ñaõ noùi, treân moät soá xe coøn söû duïng loaïi bôm baùnh raêng. Bôm baùnh raêng khoâng söû duïng caùnh gaït ñeå chuyeån dòch khoái chaát loûng maø söû duïng khoaûng khoâng gian giöõa caùc raêng cuûa baùnh raêng ñeå dòch chuyeån khoái chaát loûng. Trong bôm caùnh gaït chaát loûng naèm giöõa caùc caùnh gạt vöøa di chuyeån vöøa thay ñoåi daàn aùp suaát, khaùc vôùi bơm treân trong bôm baùnh raêng theå tích giöõa caùc raêng (khoaûng khoâng gian chöùa chaát loûng) khoâng ñoåi trong quaù trình dòch chuyeån do ñoù trong quaù trình dòch chuyeån chaát loûng khoâng bò thay ñoåi aùp suaát. Sô ñoà theå hieän hoaït ñoäng cuûa bôm baùnh raêng ñöôïc theå hieän treân hình 3.20 caáu taïo: nhö hình veõ 3.20 Hình 3.20. A: Khoang hút ( aùp suaát thaáp). B: Khoang đẩy ( aùp suaát cao). b. nguyeân lyù hoaït ñoäng: Baùnh raêng chuû ñoäng gaén lieàn vôùi truïc bôm aên khôùp vôùi baùnh raêng bò ñoäng. Khi bôm laøm vieäc, baùnh raêng chuû ñoäng quay keùo theo baùnh raêng bò ñoäng quay theo. Vì theå tích chöùa daàu trôï löïc trong boïng ñaåy B giaûm khi caùc raêng vaøo aên khôùp neân daàu trôï löïc bò cheøn eùp vaø taêng aùp suaát, doàn vaøo oáng ñaåy vôùi aùp suaát cao. Quaù trình naøy goïi laø quaù trình ñaåy cuûa bôm. Ñoàng thôøi ôû trong boïng huùt A xaûy quaù trình huùt: Theå tích chöùa chaát loûng taêng khi caùc raêng ra khôùp, aùp suaát giaûm thaáp hôn aùp suaát treân maët thoaùng bình chöùa laøm cho daàu trôï löïc qua oáng huùt vaøo bôm. Hai quaù trình naøy xaûy ra ñoàng thôøi vaø lieân tuïc, theo ñoù daàu trôï löïc ñöôïc huùt leân vaø taêng aùp. 2.2 Bôm trôï löïc söû duïng treân xe Maz - 6422 Keát caáu cuûa bôm baùnh raêng söû duïng treâ xe Maz – 6422 ñöôïc theå hieän treân hình 3.21 a. caáu taïo caáu taïo cuûa bôm ñöôïc theå hieän treân hình 3.21 Hình 3.21 bôm baùnh raêng treân xe Maz - 6422 1 – voøng chaën; 2 - ñeäm chaén daàu oå ñôõ; 3 - oå bi ñôõ ; 4 - ñeäm chaén daàu; 5 - ñeäm chaén daàu baïc tröôït; 6 - voû bôm döôùi; 7 - khoang chöùa daàu; 8 - baïc tröôït; 9 - baïc tröôït; 10 – ñai oác baét voû bôm döôùi vaø voû bôm treân; 11 - choát ñònh vò; 12 - voû bôm treân; 13 - truïc daãn ñoäng bôm. Treân xe maz 6422 söû duïng loaïi bôm baùnh raêng goàm moät baùnh raêng chuû ñoäng vaø moät baùnh raêng bò ñoäng (hình 3.21) coù caáu taïo nhö sau: Baùnh raêng chuû ñoäng daån ñoäng baùnh raêng bò ñoäng , hai baùnh raêng goái leân baïc tröôït 8 vaø 9, taát caû ñöôïc laép vaøo voû döôùi 6 vaø ñöôïc naép kínphía treân baèng voû treân 12, giöõa naép treân 12 vaø baïc tröôït coù ñeäm chaén daàu. Voû treân ñöôïc ñònh vò vôùi naép vaø voû döôùi bôûi caùc choát ñònh vò 11, giöõa caùc maët laép gheùp coù gioaêng laøm kín vaø ñöôïc xieát chaët baèng caùc buloâng 11. Baùnh raêng chuû ñoäng 16 ñöôïc laép chaët vôùi puly qua then baùn nguyeät vaø xieát chaët baèng buloâng . Puly ñöôïc daån ñoäng baèng ñoäng cô bôûi ñai. b. nguyeân lyù hoaït ñoäng Treân cöûa ñaåy cuûa bôm trôï löïc ngöôøi ta boá trí van löu löôïng vaø van giaûm aùp. Coù caáu taïo nhö treân hình 3.22. Caáu taïo van löu löôïng vaø van giaûm aùp nhö hình döôùi: Hình 3.22 keát caáu van löu löôïng Ñeå ñaûm baûo aùp suaát vaø löu löôïng cuûa bôm trong möùc giôùi haïn trong bôm boá trí van löu löôïng vaø van giaûm aùp. Van löu löôïng Daàu trôï löïc sau khi ra khoûi bôm seõ chia ra hai ñöôøng, moät ñöôøng ñi qua loã tieát löu ñeán van phaân phoái; ñöôøng coøn laïi ñeán ñænh van löu löôïng, luùc naøy van löu löôïng ñöôïc giöõ ôû traïng thaùi ñoùng nhôø loø xo ôû döùoi. Trong quaù trình hoaït ñoäng coù thôøi ñieàm löu löôïng cuûa bôm taêng leân ñoät ngoät, taïo aùp löïc lôùn leân ñænh van löu löôïng, ñeán khi aùp löïc naøy lôùn hôn loø xo giöõ van löu löôïng, khi ñoù loø xo naøy bò neùn, van löu löôïng ñi xuoáng, môû ñöôøng daàu thoaùt moät phaàn veà cöûa naïp cuûa bôm. Vieäc naøy ñaûm baûo löu löôïng cung caáp cho bôm ôû moät möùc nhaát ñònh. Hình 4.23. Hoaït ñoäng van löu löôïng . 01-Van tieát löu; 02-Bôm; 03-Van löu löôïng; 04-Ñeán van phaân phoái. Van giaûm aùp Daàu trôï löïc sau khi qua van tieát löu thöù nhaát ñöôïc ñöa ñeán van phaân phoái ñoàng thôøi coù moät nhaùnh töø ñoù ñi ñeán ñaùy cuûa van löu löôïng. Khi ñoù aùp löïc ñöôïc taïo neân ôû maët ñaùy van löu löôïng, aùp suaát taïo ra töø bôm taêng cao seõ laøm taêng aùp löïc naøy vaø taùc ñoäng ñeán vieân bi naèm döôùi ñaùy van löu löôïng ñöôïc giöõ ñoùng kín nhôø loø xo ñaây chính laø van giaûm aùp naèm trong van löu löôïng, van naøy môû ñeå laøm giaûm bôùt aùp löïc taùc duïng leân ñaùy van löu löôïng, vaø cho daàu ñeán ñöôøng daàu hoài veà cöûa naïp cuûa bôm. Ñieàu naøy cho pheùp van löu löôïng tieáp tuïc ñi xuoáng vaø môû roäng cöûa ñöôøng daàu hoài, laøm cho löôïng daàu hoài veà taêng. Nhôø ñoù aùp suaát ñeán van phaân phoái ñöôïc duy trì. Hình 4.24. Hoaït ñoäng van giaûm aùp . 01-Van tieát löu; 02-Bôm; 03-Van giaûm aùp; 04-Ñeán van phaân phoái. III.BOÄ PHAÄN PHAÂN PHOÁI CUÛA TRÔÏ LÖÏC LAÙI Treân oâtoâ chuû yeáu söû duïng chuû yeáu hai loaïi boä phaän phaân phoái: Boä phaän phaân phoái loaïi van phaân phoái xoay vaø boä phaän phaân phoái loaïi van phaân phoái tröôït. Noùi chung, caû hai loaïi naøy ñeàu söû duïng hieäu öùng hoài tieáp aâm ñeå phaân boá daàu coù aùp löïc cao ñeán cô caáu chaáp haønh. Chuùng ta seõ xeùt caùc keát caáu cuï theå ñeå hieåu roõ nguyeân lyù vaø keát caáu cuûa töøng loaïi. 1. Van phaân phoái Sô ñoà van phaân phoái cuûa heä thoáng trôï löïc ñöôïc trình baøy treân hình veõ 3.25 a. Caáu taïo Hình 3.25 Sô heä thoáng trôï löïc söû duïng van tröôït 1 – loø xo ñònh taâm; 2 - voû van phaân phoái; 3 – con tröôït van phaân phoái; 4 - ñöôøng daàu hoài; 5 - ñöôøng daàu tôùi van phaân phan phoái; 6 – bôm trôï löïc ; 7 – vaønh tay laùi; 8 – cô caáu laùi; 9 - loã tieát löu; 10,11 - ñöôøng daàu tôùi xi lanh löïc; 12 – xi lanh löïc b. Nguyeân lyù laøm vieäc: ôû traïng thaùi bình thöôøng khi cöôøng hoaù chöa laøm vieäc con tröôït van phaân phoái ñöôïc giöõ ôû traïng thaùi trung gian nhôø loø xo ñònh taâm, daàu töø bôm daàu 6 qua cöûa 5 vaøo trong van phaân phoái, löôïng daàu thöøa seõ ñöôïc hoài veà bình chöùa qua cöûa soá 4. Khi ngöôøi laùi muoán quay voøng traùi hoaëc quay voøng phaûi nhôø löïc doïc truïc cuûa caàn ñaåy con tröôït seõ ñöôïc ñöa sang traùi hoaëc ñöa sang phaûi, daàu töø ñöôøng cöûa 5 seõ ñi vaøo trong cöûa 10 hoaëc cöûa 11, vaø laøm cho xilanh löïc chuyeån dòch sang beân traùi hoaëc sang beân phaûi. Van phaân phoái chæ laøm vieäc khi löïc taùc duïng leân vaønh tay laùi lôùn hôn 2,5 (KG) Döôùi ñaây trình baøy moät soá loaïi xe söû duïng boä phaän trôï löïc kieåu van tröôït. 2. Trôï löïc kieåu van tröôït treân cô caáu laùi truïc vít – eâcu bi – thanh raêng treân xe Z130: Sô ñoà boá trí van phaân phoái chung vôùi cô caáu laùi ñöôïc trình baøy treân hình 3.26 Hình 3.26: sô ñoà boá trí caùc chi tieát trôï löïc laùi xe Z130 1 - naép ñaäy sau; 2 - phôùt chaén daàu; 3 - naép truïc vít; 4 - voû cô caáu laùi; 5 – piston thanh raêng; 6 - ñaàu truïc vít; 7 - truïc vít; 8 – eâcu bi; -hoäp chöùa bi; 10 – bi; 11 – raõnh phôùt chaén daàu; 12 - voû cô caáu laùi; 13 - oå bi chaën; 14 - ñeäm cao su; 15 – bi van hình caàu; 16 – con tröôït van phaân phoái; 17 - voû van phaân phoái; 18 – voøng ñeäm; 19 – ñai oác haõm; 20 - voû noái truïc laùi; 21 – vit ñieàu chænh; 22 - oác thaùo daàu; 23 - baïc ; 24 – phôt chaén daàu; 25 – cô caáu gaït daàu; 26 – voøng ñeäm; 27 – ñai oác baét ñoøn keùo ngang ; 28 – loø xo; 29 – vieân bi hình truï; 30 – vít baét chaët a. Caáu taïo: ÔÛ ñaây xi lanh löïc cuûa boä trôï löïc ñaët chung moät voû vôùi cô caáu laùi. Caùc buoàng beân traùi vaø buoàng beân phaûi cuûa xi lanh löïc ñöôïc noái vôùi caùc ñöôøng daàu cuûa boä phaän phaân phoái (van phaân phoái). Boä phaän phaân phoái ñöôïc ñaët ngay treân truïc laùi. Boä phaän phaân phoái bao goàm coù voû 17, truï 7 vaø van hình caàu 15. Trong voû ñaët nhöõng truï phaûn öùng 29 (bi hình truï) ñöôïc phaân caùch nhôø caùc loø xo bò neùn sô boä 28, loø so ñöôïc neùn vaø xieát baèng ecu ñieàu chænh. löïc xieát naøy seõ xaùc ñònh löïc ñoùng môû cuûa boä thuyû löïc. Hai ñaàu con tröôït coù boá trí hai oå bi, hai oå bi naøy coù moät khoaûng hôû #S so vôùi voû van phaân phoái 17. Truïc laùi ñöôïc noái vôùi truïc vít thoâng qua cacñaêng coù choát giöõ khoâng cho söï chuyeån ñoäng töông ñoái giöõa hai chi tieát. Ñai oác haõm 18 cho pheùp dòch chuyeån phaàn treân cuûa truïc vít trong giôùi hoaïn khoaûng hôû #S. Khi löïc taùc duïng cuûa ngöôøi laùi leân vaønh tay laùi beù. boä trôï löïc khoâng laøm vieäc, oâ toâ quay voøng do löïc cuûa baûn thaân ngöôøi laùi. Luùc ñoù caû 2 buoàng tröôùc vaø sau cuûa xi lanh thoâng nhau, aùp suaát trong caùc ñöôøng oáng baèng nhau. Khi söùc caûn quay voøng taêng thì trôï löïc seõ töï ñoäng vaø seõ baét ñaàu laøm vieäc, khi ñoù ngöôøi laùi seõ ñaùnh tay laùi sang traùi hay sang phaûi. Vaø truïc laùi seõ quay laøm cho truïc vít seõ ñöôïc vaën vaøo hay vaën ra trong ecu ñaåy truï cuûa van phaân phoái dòch chuyeån trong giôùi haïn khoaûng hôû #S. Moät trong caùc khoang traùi vaø phaûi cuûa xi lanh löïc ñöôïc noái vôùi ñöôøng daàu cuûa van phaân phoái. Ñoàng thôøi aùp suaát chaát loûng taêng seõ laøm cho piston baét ñaàu dòch chuyeån vaø qua moät soá chi tieát seõ laøm quay ñoøn quay ñöùng Nhaän xeùt : vieäc boá trí cô caáu laùi, boä phaän phaân phoái, xi lanh löïc chung thaønh moät cuïm nhö vaäy seõ coù caùc öu nhöôïc ñieåm Öu ñieåm: vieäc boá trí nhö vaäy seõ laøm cho heä thoáng goïn hôn, deã boá trí treân xedo vieäc boá trí seõ laøm giaûm soá ñöôøng oáng cho neân traùnh ñöôïc nhöõng khaû naêng phaùt sinh dao ñoäng do söï khoâng oån ñònh ñoäng löïc hoïc do cöôøng hoaù gaây ra. Nhöôïc ñieåm: nhöôïc ñieåm chuû yeâu cuûa phöông aùn naøy chính laø haøu nhö toaøn boä caùc chi tieát cuûa daãn ñoäng laùi phaûi chòu taùc duïng cuûa moâmen caûn quay voøng toaøn boä cuûa baùnh xe daãn höôùng. Ñoàng thôøi vieäc phuïc hoài söûa chuõa caùc chi tieát trong heä thoáng cuõng khoù khaên. Do ñoù khi moät cuïm chi tieát trong heä thoáng bò hö hoûng thì phaûi thay theá toaøn boä. Döôùi ñaây trình baøy sô ñoà laøm vieäc cuûa boä trôï löïc thuyû löïc ñöôïc trình baøy treân hình 3.27: Hình 3.27: Sô ñoà caùc traïng thaùi hoaït ñoäng cuûa trôï löïc laùi 1 - naép ñoå daàu ; 2 - löôùi loïc; 3 – caùc phaàn töû loïc daàu; 4 - naép ñaäy oáng loïc; 5 - ñeäm culetto; 6 – bôm caùnh gaït; 7 – van löu löôïng; 8 – bi van an toaøn; 9 – van an toaøn; 10 - loã tieát löu; 11 - ñöôøng daàu tôùi van phaân phoái; 12 – bi van phuï; 13 – vieân bi truï; 14 – con tröôït; 15 - truï van phaân phoái; 16 – keùt laøm maùt; 17 – cung raêng reõ quaït; 18 - voû cô caáu laùi; 19 - ñöôøng daàu hoài; 20 – loø xo löôùi loïc; b. Nguyeân lyù hoaït ñoäng: Traïng thaùi trung gian (öùng vôùi traïng thaùi I treân hình 3.27): sô ñoà hoaït ñoäng cuûa boä phaân phaân phoái öùng vôùi traïng thaùi trung gian ñöôïc trình baøy treân hình 3.28 Hình 3.28 traïng thaùi trung gian cuûa van phaân phoái ÔÛ traïng thaùi trung gian daàu coù aùp suaát cao seõ ñöôïc daãn truïc tieáp qua ñöôøng oáng 11 maø khoâng qua van löu löôïng ñeå ñeán van phaân phoái. Khi ñoù daàu seõ qua hai ñöôøng daàu beân traùi vaø beân phaûi cuûa van phaân phoái ñeå ñeán buoàng beân traùi vaø buoàng beân phaûi cuûa piston thanh raêng. Khi ñoù aùp suaát daàu ôû hai buoàng 2 beân piston laø baèng nhau taïo neân söï caân baèng. Ñoàng thôøi thoâng vôùi bình chöùa vaø trôû veà bình chöùa daàu. Do khoâng coù söï cheânh leäch aùp suaát giöõa hai phía cuûa piston neân thanh raêng khoâng bò dòch chuyeån maø giöõ nguyeân vò trí vôùi höôùng dòch chuyeån cuûa xe. Trong tröôøng hôïp naøy caùc va ñaäp truyeàn töø baùnh xe baùnh xe ñöôïc giaûm bôùt nhôø chaát loûng ôû aùp suaát cao trong xi lanh löïc. Tröôøng hôïp khi quay voøng sang phaûi (öùng vôùi traïng thaùi II): Sô ñoà hoaït ñoäng cuûa boä phaän phaân phoái khi quay voøng sang phaûi ñuôïc trình baøy treân hình 3.29 Hình 3.29 traïng thaùi khi quay voøng sang phaûi cuûa van phaân phoái Khi quay voøng sang phaûi ngöôøi laùi seõ ñaùnh vaønh tay laùi sang phaûi. khi ñoù boä trôï löïc seõ baét ñaàu laøm vieäc. Khi ñoù moâmen quay töø vaønh tay laùi seõ laøm chuyeån ñoäng eâcu vaø piston thanh raêng sang ph nhö hình veõ. Tuy nhieân ban ñaàu tröôùc khi ñaåy eâcu chuyeån ñoäng thì cung raêng 17 bò caûn trôû chuyeån ñoäng quay, do truyeàn ñoäng laùi bò caûn trôû bôû löïc ma saùt maët ñöôøng vaø trong caùc khôùp cuûa truyeàn ñoäng laùi do ñoù cung raêng 17 khoâng cho piston 5 dòch chuyeån sang phaûi. Do söï caûn trôû naøy seõ laøm baûn thaân truïc vít khoâng theå ñaåy eâcu 8 sang phaûi ñöôïc maø vaán toàn taïi chuyeån ñoäng quay töông ñoái cuûa truïc vít trong eâcu 8 neân baûn thaân truïc vít töï bò ñaåy sang phaûi coøn eâcu taïi thôøi ñieåm naøy vaãn ñöùng yeân. Vieäc dòch chuyeån sang phaûi cuûa truïc vít laøm cho con tröôït 16 dòch sang phaûi. Khi ñoù ñöông daàu tôùi khoang phaûi bò ñoùng laïi ñoàng thôøi ñöôøng daàu tôùi khoang traùi ñöôïc môû thoâng. Daàu töø van phaân phoái ñöôïc ñöa daàu vaøo khoang phaûi taïo aùp suaát leân beà maët pittong coù xu höôùng ñaåy pittong 5 sang beân traùi. Sau khi löïc ñaåy pittong thaéng ñöôïc löïc caûn ban ñaàu thì pittong 5 baét ñaàu dòch chuyeån sang traùi. Nhö vaäy taïi thôøi ñieåm naøy löïc ñaåy pittong bao goàm löïc cuûa heä thoáng cô khí ( chuyeån ñoäng tònh tieán do truïc vít gaây ra) vaø löïc ñaåy thuyû löïc ( löïc do daàu coù aùp suaát taùc ñoäng leân maët traùi pittong ). Thoâng qua söï aên khôùp caùc raêng cuûa cung raêng 17 vaø raêng treân pittong laøm cho cung raêng quay thoâng qua daãn ñoäng laùi laøm quay baùnh xe daãn höôùng sang phaûi. Sau khi ngöôøi laùi ñaùnh tay laùi moät goùc quay nhaát ñònh vaø giöõ ôû vò trí ñoù thì baùnh daån höôùng caàn quay ñi moät goùc nhaát ñònh vaø döøng laïi ñeå thöïc hieän quay voøng. Ñeå khoâng xaûy ra hieän töôïng daàu trôï löïc tieáp tuïc bôm vaøo khoang phaûi laøm baùnh daån höôùng vaån tieáp tuïc quay khi ngöôøi laùi döøng ñaùnh tay laùi thì sau khi môû ñöôøng daàu trôï löïc cho baùnh xe chuyeån höôùng con tröôït 16 töï ñoäng trôû veà vò trí caân baèng nhaèm caân baèng aùp löïc daàu leân hai phía cuûa pittong 5, vieäc trôï löïc ñöôïc ngöøng. Ñeå laøm ñöôïc ñieàu naøy laø nhôø: Söï taùc ñoäng cuûa loø xo caân baèng 28 leân van phaân phoái nhaèm taïo ra xu höôùng trôû veà vò trí caân baèng cuûa van chia daàu Khi ngöøng quay voøng thì truïc vít khoâng quay, aùp löïc daàu taùc duïng leân maët beân phaûi cuûa pittoâng 5 laøm pittong keùo truïc vít sang traùi khaéc phuïc laïi haønh trình töï ñaåy sang ph luùc tröôùc cuûa truïc vít . Keùo theo con tröôït dòch chuyeån veà vò trí trung gian. Tröôøng hôïp khi quay voøng sang beân traùi (öùng vôùi traïng thaùi III) Sô ñoà öùng vôùi traïng thaùi quay voøng beân traùi ñöôïc theå hieän treân hình 3.30 . Hình 3 .30 Traïng thaùi khi quay voøng sang traùi cuûa van phaân phoái Tröôøng hôïp khi quay voøng sang traùi töông töï nhö tröôøng hôïp quay voøng sang traùi nhöng coù chieàu ngöôïc laïi. Vieäc söû duïng heä thoáng coù trôï löïc seõ giuùp daäp taét caùc dao ñoäng töø ñöôøng taùc duïng leân vaønh tay laùi. Ngoaøi ra, vieäc boá trí cô caáu laùi ,boä phaân phoái , boä phaän chaáp haønh trong moät cuïm seõ taïo ra söï goïn nheï, chæ caàn boá trí hai ñöôøng daàu: Moät ñöôøng daàu aùp suaát cao vaø moät ñöôøng daàu hoài. Tuy nhieân ñieàu ñoù coù maët khoâng thuaän lôïi laø khoù khaên cho vieäc cheá taïo, vieäc söûa chöõa caùc boä phaän trong cuïm do keát caáu phöùc taïp. 3. Trôï löïc kieåu van tröôït treân cô caáu laùi truïc vít – eâcu bi – thanh raêng Xe MAZ-6422: Sô ñoà heä thoáng trôï löïc cuûa xe MAZ – 6422 ñöôïc boá trí theo phöông aùn IV cuûa sô ñoà heä thoáng trôï löïc neân coù nhöõng öu nhöïôc ñieåm töông töï nhö ñaõ neâu treân phöông aùn boá trí IV. Hình veõ 3.31 trình baøy sô ñoà heä thoáng laùi xe MAZ-6422 Hình 3.31 sô ñoà boá trí heä thoáng laùi cuûa xe MAZ – 6422 1 – vaønh tay laùi; 2 - truïc laùi; 3 – bôm baùnh raêng; 4 – bình chöùa daàu; 5 - caàu daãn höôùng; 6 – thanh keùo ngang; 7 – thanh noái hình thang laùi; 8 – baùnh xe; 9 – cam quay; 10 – thanh noái; 11- thanh keùo doïc; 12 – xi lanh; 13 – ñoøn quay ñöùng; 14 – cô caáu laùi a. Caáu taïo: Heä thoáng laùi naøy söû duïng loaïi bôm trôï löïc laø bôm baùn raêng, heä thoáng trôï löïc vôùi cô caáu laùi ñaët chung vôùi van phaân phoái, xi lanh löïc ñaët rieâng. Cô caâu laùi söû duïng loaïi truïc vít eâcu bi thanh raêng. caáu taïo cuûa heä thoáng laùi loaïi naøy so vôùi xe Z130, KAMAZ: Cô caáu laùi loaïi naøy gioáng nhö cô caáu laùi truïc vít eâcu bò thanh raêng daïng cô khí bình thöôøng (nhö MAZ – 500), xi lanh löïc ñaët rieâng reõ vôùi boä phaän phaân phoái vaø cô caáu laùi. Trong khi xe Z130, KAMAZ thì ba cuïm naøy ñaët chung thaønh moät cuïm. Boä phaän phaân phoái cuûa xe MAZ – 6422 cuõng coù khaùc so vôùi Z130, Kamaz laø ôû ñaây coù moät truïc xoaén ñöôïc lieân keát vôùi truïc laùi vaø truïc vít, do ñoù boä phaän phaûn öùng cuûa boä phaän phaân phoái cuõng coù ñieåm khaùc (seõ ñöôïc trình baøy ôû phaàn nguyeân lyù hoaït ñoäng) Boä phaän cung caáp: neáu nhö treân xe Z130, Kamaz söû duïng bôm caùnh gaït ñeå cung caáp chaát loûng (daàu trôï löïc) cho boä phaän phaân phoái, thì treân xe Maz – 6422 laïi söû duïng bôm baùnh raêng ñeå cung caáp chaát loûng cho boä phaän phaân phoái b. Keát caáu van phaân phoái xe Maz 6422: (hình 3.32) Hình 3.32 keát caáu cuûa van phaân phoái 1 – thaân van trong; 2 – thanh xoaén; 3 – than van ngoaøi; 4 - oå bi ñôõ ; 5 – con tröôït; 6 – vieân bi truï; 7 - truïc vít; 8 - ñöôøng daàu tôùi buoàng beân traùi xilanh; 9 – van phuï; 10 – thuøng chöùa daàu; 11- ñöôøng daàu tôùi van phaân phoái; 12 - ñöôøng daàu tôùi buoàng beân phaûi xilanh; 13 - ñöôøng daàu hoài veà bình chöùa Cuïm van phaân phoái naèm treân truïc laùi taïi phaàn lieân keát truïc laùi vôùi truïc vít voâ taän cuûa cô caáu laùi. Moät thanh xoaén nhoû 2 ñaët trong giöõa truïc van. Moät ñaàu cuûa thanh xoaén lieân keát vôùi truïc vít. ñaàu coøn laïi ñöôïc lieân keát vôùi thaân van trong taïi ñaàu. Thaân van trong lieân keát cöùng vôùi truïc laùi vaø treân thaân van trong coù xeû caùc raõnh daïng xoaén ñeå lieân keát vôùi thaân van ngoaøi. Thaân van trong vaø thaân van ngoaøi ñöôïc loàng vaøo vôùi nhau nhaèm taïo ra söï dòch chuyeån töông ñoái vôùi nhau. Con tröôït ñöôïc ñaët vaøo thaân van ngoaøi ,nhôø coù söï dòch chuyeån töông ñoái cuûa thaân van ngoaøi maø keùo theo söï dòch chuyeån cuûa con tröôït 5. khi con tröôït 5 dòch chuyeån töùc laø luùc heä thoáng trôï löïc baét ñaàu laøm vieäc. c. Nguyeân lyù hoaït ñoäng cuûa heä thoáng trôï löïc treân xe MAZ - 6422 nhö sau: Traïng thaùi trung gian: Sô ñoà hoaït ñoäng ôû traïng thaùi trung gian ñöôïc theâ hieän treân hình 3.33 Hình 3.33 sô ñoà cuûa heä thoáng trôï löïc öùng vôùi traïng thaùi trung gian xe MAZ – 6422 1 – thaân van trong; 2 – thanh xoaén ; 3 – thaân van ngoaøi; 4 - oå bi ñôõ; 5 – con tröôït; 6 – bi hình truï; 7 - truïc vít; 8 - ñöôøng daàu tôùi buoàng beân phaûi xi lanh; 9 – bi; 10 – bình chöùa daàu; 11 - ñöôøng daàu tôùi van phaân phoái; 12 - ñuôøng daàu tôùi buoàng beân phaûi xi lanh; 13 - ñöôøng daàu hoài; 14 – ñoøn quay ñöùng; 15 – ñoøn keùo ngang; 16 - truïc piston; 17 – xi lanh löïc; 18 – bôm baùnh raêng; piston ÔÛ traïng thaùi trung gian töông öùng vôùi tröôøng hôïp xe ñi thaúng ngöôøi laùi giöõ vaønh tay laùi. Khi ñoù vò trí töông ñoái cuûa thaân van trong vaø thaân van ngoaøi ñaûm baûo con tröôït ôû vò trí sao cho caùc ñöôøng daàu (11,12,13,8) ñeàu môû. Khi ñoù bôm baùnh raêng seõ ñöa daàu tôùi van phaân phoái vaø tôùi caùc khoang beân traùi vaø beân phaûi cuûa xi lanh. ñoàng thôøi môû ñöôøng daàu hoài veà thuøng chöùa. Do ñoù seõ khoâng coù söï cheânh leäch aùp suaát giöõa caùc buoàng beân traùi vaø beân phaûi cuûa xi lanh löïc. Neân khoâng coù söï dòch chuyeån cuûa piston. Do ñoù piston seõ giöõ nguyeân ôû traïng thaùi trung gian. ÔÛ traïng thaùi naøy heä thoáng hoaït ñoäng nhö laø moät heä thoáng cô khí bình thöôøng. Khi quay voøng sang traùi: sô ñoà khi quay voøng sang phaûi theå hieän treân hình 3.34: Hình 3.34 traïng thaùi quay voøn sang traùi cuûa xe MAZ - 6422 Khi muoán quay voøng sang traùi thì ngöôøi laùi seõ ñaùnh vaønh tay laùi sang traùi.Taïi thôøi ñieåm ban ñaàu do cung raêng bò caûn laïi bôûi söùc söùc caûn quay voøng cuûa maët ñöôøng neân ecu bi taïm thôøi ñöùng yeân do ñoù truïc vít voâ taän khoâng di chuyeån doïc truïc, do ñoù truïc vít voâ taän seõ khoâng quay. Do thaân van trong lieân keát coá ñònh vôùi truïc laùi vaø lieân keát thaân van ngoaøi bôùi caùc khía daïng raêng. Do ñoù khi quay voøng tay laùi thì heä thoáng trôï löïc seõ baét ñaàu laøm vieäc. do ñoù khi quay vaønh tay laùi seõ laøm thaân van trong quay, do do ñoù seõ laøm cho thaân van trong quay theo. Thaân van trong quay seõ laøm cho thaân van ngoaøi dòch chuyeån sang phaûi laøm con tröôït dòch chuyeån theo chieàu ngöôïc laïi. khi con tröôït dòch chuyeån seõ ñoùng caùc cöûa daàu 8,13 vaø môû caùc cöûa daàu 12,11. Khi moâmen quay voøng treân truïc raêng lôùn hôn moâmen khaùng xoaén cuûa thanh xoaén thì cung raêng quay seõ laøm cho truïc vít vöøa di chuyeån tònh tieán doïc truïc vöøa quay cuøng vôùi chieàu quay cuûa vaønh tay laùi. Khi ñoù thanh xoaén quay seõ laøm cho truïc vít quay theo( do truïc vít lieân keát cöùng vôùi thanh xoaén. Khi ñoù heä thoáng cô khí seõ cuøng vôùi heä thoáng trôï löïc seõ hoaït ñoäng. Khi ñoù daàu aùp suaát cao ñöôïc bôm baùnh raêng ñöa daàu qua ñöôøng oáng 11 qua van phaân phoái vaøo buoàng beân phaûi cuûa xi lanh löïc. AÙp löïc ñöôïc taïo ra treân beà maët piston,ñaåy piston di chuyeån veà beân traùi ñaåy ñoøn keùo ngang. Do ñoù luùc naøy heä thoáng laùi seõ laøm vieäc döôùi taùc ñoäng cuûa 2 thaønh phaàn laø löïc ñaåy cuûa heä thoáng trôï löïc vaø löïc ñöôïc taïo ra töø cuïm chi tieát truïc vít eâcu bi, ñaåy ecu tònh tieán sang traùi. Luùc naøy daàu aùp löïc thaáp seõ töø buoàng beân traùi piston seõ theo ñöôøng daàu veà cöûa 8 vaø theo ñöôøng daàu hoài veà bình chöùa. ÔÛ thôøi ñieåm ngöøng quay voøng, thaân van trong seõ ngöøng quay,döôùi taùc ñoäng ñaøn hoài cuûa thanh xoaén, khi ñoù thanh xoaén coù xu höôùng traû veà vò trí ban ñaàu.Maët khaùc ñaàu döôùi cuûa thanh xoaén lieân keát cöùng vôùi truïc vít voâ taän. Maø luùc naøy baûn thaân truïc vít vaãn coøn dòch chuyeån. do ñoù thaân van trong seõ chòu taùc ñoäng cuûa moâmen khaùng xoaén coù xu höôùng traû laïi vò trí ban ñaàu tröôùc khi quay voøng. Maët khaùc taïi thôøi ñieåm döøng quay voøng vaønh tay laùi thaân van trong ñaõ döøng laïi nhöng ñöôøng daàu vaãn môû vaøo thôøi ñieåm ñoù, do ñoù daàu aùp löïc cao seõ taùc ñoäng ngöôïc trôû laïi, laøm thaân van ngoaøi coù xu höôùng dòch chuyeån theo chieàu ngöôïc laïi laøm con tröôït dòch chuyeån theo vaø coù xu höôùng traû veà vò trí trung gian. Khi ñoù trôï löïc seõ keát thuùc vaø ñaûm baûo baùnh xe khoâng quay voøng tieáp nöõa. Khi quay voøng sang phaûi: sô ñoà khi quay voøng sang phaûi nhö treân hình veõ 3.35 Hình 3.35 traïng thaùi quay voøn sangphaûi cuûa xe MAZ - 6422 Khi quay voøng sang beân phaûi, töùc laø ngöôøi laùi ñaùnh vaønh tay laùi cuøng chieàu kim ñoàng hoà. Do cung raêng bò caûn laïi bôûi söùc caûn quay voøng neân eâcu taïm thôøi ñöùng yeân ôû thôøi ñieåm ban ñaàu. Luùc ñoù truïc vít voâ taän khoâng chuyeån ñoäng doïc truïc, do ñoù truïc vít chæ quay. Khi truïc laùi quay thì taïi thôøi ñieåm ñoù heä thoáng trôï löïc baét ñaàu hoaït ñoäng. Do thaân van ngoaøi lieân keát daïng ren vôùi thaân van tron neân thaân van ngoaøi cuøng vôùi con tröôït dòch chuyeån khi thaân van trong quay. Khi con tröôït dòch chuyeån sang phaûi seõ môû caùc ñöôøng daàu 8,13 vaø ñoùng caùc ñöôøng daàu 11,12. heä thoáng trôï löïc baét ñaàu laøm vieäc. Khi ñoù daàu aùp suaát cao seõ töø bôm qua ñöôøng daàu 11 qua van phaân phoái tôùi buoàng beân traùi xi lanh löïc, taïo ra aùp löïc treân beà maët piston vaø ñaåy piston dòch chuyeån sang phaûi. Ñoàng thôøi döôùi taùc ñoäng cuûa buoàng beân traùi seõ laøm cho daàu aùp suaát thaáp töø buoàng beân phaûi cuûa piston theo ñöôøng daàu 12 veà van phaân phoái vaø theo ñöôøng daàu hoài trôû veà bình chöùa daàu Trong tröôøng hôïp khi xe ñi treân ñöôøng gaëp vaät caûn laøm baùnh xe quay voøng ngoaøi yù muoán cuûa ngöôøi laùi. Khi ñoù ngöôøi laùi vaãn giöõ vaønh tay laùi khoâng quay. Khi baùnh xe quay ngoaøi yù muoán seõ laøm cho piston dòch chuyeån . khi piston dòch chuyeån seõ laøm cho eâcu chuyeån ñoäng tònh tieán laøm quay truïc vít do truïc vít vaø thanh xoaén. Trong khi thaân van trong vaãn ñöùng yeân. Luùc seõ taïo ra goùc xoaén khaùc bieät giöõ hai ñaàu cuûa thanh xoaén. ñaàu treân gaén vôùi thaân van trong thì goùc xoaén baèng 0 coøn ñaàu döôùi gaén vôùi truïc vít coù goùc xoaén khaùc 0. Khi piston dòch chuyeån seõ laøm cheânh leäch aùp löïc giöõa hai buoàng cuûa xi lanh . Do ñoù laøm con tröôït dòch chuyeån, seõ ñoùng môû caùc ñöôøng daàu qua van phaân phoái tôùi xi lanh löïc. ñeå ñöa baùnh xe veà vò trí tröôùc khi gaëp vaät caûn. 4. Trôï löïc treân xe Kamaz vôùi cô caáu laùi kieåu truïc vít – ecu – thanh raêng Sô ñoà cô caáu laùi coù trôï löïc cuûa xe KAMAZ ñöôïc theå hieän treân hình 3.36 a. caáu taïo Hình 3.36 sô ñoà chung cô caáu laùi coù trôï löïc treân xe KAMAZ 1 – van xaû khí - truïc reõ quaït cung raêng; 3 – khoang sau trôï löïc;4 – piston thanh raêng; 5 - ñöôøng daàu tôùi khoang sau trôï löïc; 6 - truïc ñöùng; 7 - nuùt töø tính; 8 – ñai oác bi caàu; 9 - truïc vít; 10 – cacte cô caáu laùi; 11 - ñöôøng daàu tôùi khoang sau trôï löïc; 12 – van moät chieàu; 13 – van an toaøn cô caáu laùi; 14 - ñöôøng daàu hoài; 15 – con tröïôt; 16 - oå bi chaën; 17 – vieân bi truï; 18 – loø xo trung taâm; 19 - ñöôøng daàu toùi van; 20 - voû cô caáu laùi; 21 – khoang tröôùc trôï löïc. Heä thoáng laùi xe kamaz söû duïng loaïi bôm trôï löïc laø bôm caùnh gaït. Vôùi cô caáu laùi loaïi truïc vít thanh raêng eâcu bi. ÔÛ ñaây sô ñoà boá trí cô caáu laùi, van phaân phoái vaø xi lanh löïc ñaët chung thaønh moät cuïm. piston daïng thanh raêng. Cô caáu loaïi naøy coù keát caáu khaùc cô caáu laùi loaïi cô khí moät chuùt do coù boá trí heä thoáng trôï löïc. ÔÛ ñaây truïc vít – eâcu bi ñoùng vai troø nhö laø moät piston xi lanh, di chuyeån nhôø quay vaønh tay laùi vaø söï dòch chuyeån cuûa doøng chaát loûng do söï cheânh leäch aùp suaát giöõa hai doøng chaát loûng ôû hai beân cuûa piston thanh raêng. Cô caáu laùi coù trôï löïc treân xe KAMAZ coù moät vaøi ñieåm khaùc so vôùi cô caùu laùi coù trôï löïc söû duïng treân xe Z130: neáu nhö treân xe Z130 truïc laùi ñöôïc noái thaúng vôùi truïc vít. Trong khi ñoù xe Kamaz thì truïc laùi ñuôïc noái vôùi cô caáu laùi thoâng qua moät caëp baùnh raêng aên khôùp nhö treân hình veõ 3.35. Sôû dó cô söï khaùc nhau naøy chính laø do keát caáu cuûa töøng loaïi xe khaùc nhau do ñoù maø caùch boá trí cuùng khaùc nhau. Coøn veà keát caáu cuûa cô caáu laùi thì töông ñoái gioáng nhau. Nguyeân lyù hoaït ñoäng cuõng töông töï xe Z130 b. Nguyeân lyù hoaït ñoäng: Traïng thaùi trung gian: Sô ñoà heä thoáng trôï löïc ôû traïng thaùi trung gian nhö hình veõ döôùi (hình 3.37) Hình 3.37 traïng thaùi trung gian cuûa trôï löïc xe KAMAZ ÔÛ traïng thaùi trung gian öùng vôùi tröôøng hôïp xe ñi thaúng. khi con tröôït cuûa van phaân phoái ôû vò trí trung gian seõ môû ñöôøng daàu tôùi van 17, ñöôøng daàu hoài 12 vaø 2 ñöôøng daàu tôùi xi lanh 5, 11 thoâng nhau. Khi ñoù daàu seõ töø bôm trôï löïc tôùi van phaân phoái. ñoàng thôøi seõ coù daày hoài veà thuøng chöùa baèng ñöôøng 14. vaø hai ñöôøng daàu tôùi 2 khoang cuûa xi lanh trôï löïc thoâng nhau. AÙp suaát daàu giöõa hai khoang tröôùc vaø sau cuûa xi lanh laø caân baèng nhau. Do ñoù trong tröôøng hôïp naøy piston khoâng dich chuyeån maø ôû traïng thaùi ñöùng yeân. heä thoáng trôï löïc seõ khoâng laøm vieäc. Traïng thaùi khi quay voøng sang phaûi : sô ñoà khi quay voøng sang phaûi nhö hình veõ 3.38 Hình 3.38 traïng thaùi khi quay voøng sang phaûi cuûa trôï löïc Kamaz Khi quay voøng sang phaûi ngöôøi laùi seõ ñaùnh vaønh tay laùi sang phaûi. khi ñoù boä trôï löïc seõ baét ñaàu laøm vieäc. Khi ñoù moâmen quay töø vaønh tay laùi seõ laøm chuyeån ñoäng eâcu vaø piston thanh raêng 4 sang phaûi nhö hình veõ. Tuy nhieân ban ñaàu tröôùc khi ñaåy eâcu chuyeån ñoäng thì cung raêng 2 bò caûn trôû chuyeån ñoäng quay, do truyeàn ñoäng laùi bò caûn trôû bôû löïc ma saùt maët ñöôøng vaø trong caùc khôùp cuûa truyeàn ñoäng laùi do ñoù cung raêng 2 khoâng cho piston 4 dòch chuyeån sang phaûi. Do söï caûn trôû naøy seõ laøm baûn thaân truïc vít khoâng theå ñaåy eâcu 8 sang phaûi ñöôïc maø vaán toàn taïi chuyeån ñoäng quay töông ñoái cuûa truïc vít trong eâcu 8 neân baûn thaân truïc vít töï bò ñaåy sang traùi coøn eâcu taïi thôøi ñieåm naøy vaãn ñöùng yeân. Vieäc dòch chuyeån sang traùi cuûa truïc vít laøm cho con tröôït 15 dòch sang traùi. Khi ñoù ñöông daàu 5 tôùi khoang sau bò ñoùng laïi ñoàng thôøi ñöôøng daàu 11 tôùi khoang tröôùc ñöôïc môû thoâng. Daàu töø van phaân phoái ñöôïc ñöa daàu vaøo khoang 21 taïo aùp suaát leân beà maët pittong coù xu höôùng ñaåy pittong 4 sang beân phaûi Sau khi löïc ñaåy pittong thaéng ñöôïc löïc caûn ban ñaàu thì pittong 4 baét ñaàu dòch chuyeån sang phaûi.. Nhö vaäy taïi thôøi ñieåm naøy löïc ñaåy pittong bao goàm löïc cuûa heä thoáng cô khí ( chuyeån ñoäng tònh tieán do truïc vít gaây ra) vaø löïc ñaåy thuyû löïc ( löïc do daàu coù aùp suaát taùc ñoäng leân maët traùi pittong ). Thoâng qua söï aên khôùp caùc raêng cuûa cung raêng 2 vaø raêng treân pittong laøm cho cung raêng quay thoâng qua daãn ñoäng laùi laøm quay baùnh xe daãn höôùng sang phaûi. Sau khi ngöôøi laùi ñaùnh tay laùi moät goùc quay nhaát ñònh vaø giöõ ôû vò trí ñoù thì baùnh daån höôùng caàn quay ñi moät goùc nhaát ñònh vaø döøng laïi ñeå thöïc hieän quay voøng. Ñeå khoâng xaûy ra hieän töôïng daàu trôï löïc tieáp tuïc bôm vaøo khoang 21 laøm baùnh daån höôùng vaån tieáp tuïc quay khi ngöôøi laùi döøng ñaùnh tay laùi thì sau khi môû ñöôøng daàu trôï löïc cho baùnh xe chuyeån höôùng con tröôït 15 töï ñoäng trôû veà vò trí caân baèng nhaèm caân baèng aùp löïc daàu leân hai phía cuûa pittong 4, vieäc trôï löïc ñöôïc ngöøng. Ñeå laøm ñöôïc ñieàu naøy laø nhôø: Söï taùc ñoäng cuûa loø xo caân baèng 18 leân van phaân phoái nhaèm taïo ra xu höôùng trôû veà vò trí caân baèng cuûa van chia daàu Caëp baùnh raêng coân ñöùng yeân, truïc vít khoâng quay, aùp löïc daàu taùc duïng leân maët beân traùi cuûa pittoâng 4 laøm pittong keùo truïc vít sang phaûi khaéc phuïc laïi haønh trình töï ñaåy sang traùi luùc tröôùc cuûa truïc vít keùo theo van chia daàu hoài veà vò trí trung gian. Traïng thaùi khi quay voøng sang traùi: sô ñoà quay voøng sang traùi nhö hình veõ 3.39 Hình 3.39 traïng thaùi quay voøng sang phaûi cuûa trôï löïc xe Kamaz Tröôøng hôïp khi quay voøng sang traùi töông töï nhö tröôøng hôïp quay voøng sang traùi nhöng coù chieàu ngöôïc laïi. Vieäc söû duïng heä thoáng coù trôï löïc seõ giuùp daäp taét caùc dao ñoäng töø ñöôøng taùc duïng leân vaønh tay laùi. Ngoaøi ra, vieäc boá trí cô caáu laùi ,boä phaân phoái , boä phaän chaáp haønh trong moät cuïm seõ taïo ra söï goïn nheï, chæ caàn boá trí hai ñöôøng daàu: Moät ñöôøng daàu aùp suaát cao vaø moät ñöôøng daàu hoài. Tuy nhieân ñieàu ñoù coù maët khoâng thuaän lôïi laø khoù khaên cho vieäc cheá taïo, vieäc söûa chöõa caùc boä phaän trong cuïm do keát caáu phöùc taïp. Ta xeùt caùc tính naêng cuûa heä thoáng naøy trong caùc tröôøng hôïp cuï theå. Khi baùnh xe dòch chuyeån ngoaøi yù muoán ngöôøi laùi. Khi coù moät taùc ñoäng vaøo baùnh xe laøm baùnh xe dòch chuyeån laøm chuyeån höôùng ngoaøi yù muoán cuûa ngöôøi laùi. Nhôø heä thoáng trôï löïc seõ giuùp baùnh xe nhanh choùng trôû veà vò trí cuõ, traùnh nhöõng ruûi ro do khoâng laøm chuû ñöôïc tay laùi. Tröôøng hôïp naøy heä thoáng seõ laøm vieäc nhö sau: Hình 3.40 traïng thaùi khi baùnh xe dòch chuyeån ngoaøi yù muoán cuûa ngöôøi laùi Giaû söû khi baùnh xe bò taùc ñoäng laøm chuyeån höôùng, gaây taùc ñoäng ñeán ñoøn quay ñöùng laøm ñoøn quay ñöùng quay sang phaûi, laøm cho cung raêng 2 keùo pittong 4 sang phaûi. Luùc naøy do baùnh laùi khoâng quay neân truïc vít khoâng chuyeån ñoäng töông ñoái vôùi eâcu, do ñoù khi pittong 4 dòch sang phaûi thì truïc vít seõ dòch sang phaûi keùo theo con tröôït 15 dòch sang phaûi môû ñöôøng daàu 5 ñöa daàu trôï löïc sang khoang phaûi cuûa pittong 4 ñaåy pittong 4 ngöôïc trôû laïi so vôùi höôùng cuûa baùnh xe taùc ñoäng, do ñoù ñoøn quay ñöùng ñöôïc keùo veà vò trí ban ñaàu, sau ñoù con truôït seõ dòch chuyeån trôû veà vò trí trung gian, aùp löïc daàu ñöa veà caû hai phaùi cuûa pittong , heä thoáng laùi trôû veà vò trí ban ñaàu. Töông töï khi ñoøn quay ñöùng bò gaït veà beân traùi seõ laøm cho cung raêng 2 keùo piston 4 sang traùi. Luùc naøy do baùnh laùi khoâng quay neân truïc vít khoâng chuyeån ñoäng töông ñoái vôùi eâcu, do ñoù khi pittong 4 dòch sang traùi thì truïc vít seõ dòch sang traùi keùo theo con tröôït 15 cuûa van phaân phoái dòch sang traùi môû ñöôøng daàu traùi ñöa daàu trôï löïc sang khoang traùi cuûa piston 4 ñaåy piston 4 ngöôïc trôû laïi so vôùi höôùng cuûa baùnh xe taùc ñoäng, do ñoù ñoøn quay ñöùng ñöôïc keùo veà vò trí ban ñaàu, sau ñoù con tröôït 15 laïi trôû veà vò trí trung gian, aùp löïc daàu ñöa veà caû hai phaùi cuûa piston 4, heä thoáng trôû veà vò trí trung gian. Hình 3.41 traïng thaùi dòch chuyeån veà vò trí ban ñaàu khi baùnh xe dòch chuyeån ngoaøi yù muoán Nhö vaäy baùnh xe laïi ñöôïc ñöa veà vò trí trung gian, traùnh vieäc quay voøng ngoaøi yù muoán cuûa ngöôøi laùi. Tröôøng hôïp gaït tay laùi ñoät ngoät hoaëc bôm daàu khoâng laøm vieäc. Khi gaït tay laùi ñoät ngoät : Giaû söû gaït tay laùi ñoät ngoät sang phaûi .Piston 4 ñoät ngoät dòch chuyeån sang phaûi, daàu ôû hai khoang khoâng kòp cung caáp vaø hoài veà laøm cho: + Khoang 3 theå tích giaûm ñoät ngoät , laøm taêng aùp suaát ôû khoang. Ñoøi hoûi caàn phaûi ñöa daàu thoaùt ra nhanh choùng. + Khoang 21 theå tích taêng ñoät ngoät , daàu caáp ñi vaøo khoâng kòp do ñoù trong khoang seõ coù chaân khoâng. Ñoøi hoûi phaûi coù daàu caáp vaøo kòp thôøi. *Giaû söû gaït tay laùi ñoät ngoät sang traùi . Piston 4 ñoät ngoät dòch chuyeån sang traùi, daàu ôû hai khoang khoâng kòp cung caáp vaø hoài veà laøm cho: + Khoang 21 theå tích giaûm ñoät ngoät , laøm taêng aùp suaát ôû khoang. Ñoøi hoûi caàn phaûi ñöa daàu thoaùt ra nhanh choùng. + Khoang 3 theå tích taêng ñoät ngoät , daàu caáp ñi vaøo khoâng kòp do ñoù trong khoang seõ coù chaân khoâng. Ñoøi hoûi phaûi coù daàu caáp vaøo kòp thôøi. Tình traïng treân khieán cho ngöôøi laùi khoâng theå ñaùnh tay laùi tieáp ñöôïc nghóa laø baùnh daån höôùng khoâng theå chuyeån höôùng ñöôïc. Khi bôm daàu khoâng laøm vieäc: Ñöôøng daàu 14 khoâng hoài veà ñöôïc, ñöôøng daàu 19 khoâng coù daàu caáp vaøo. Do ñoù ñaûm baûo heä thoáng vaån laøm vieäc ñöôïc. khoâng saûy ra tình traïng moät beân khoang bò neùn vaø moät beân khoang coù chaân khoâng laøm ngöôøi laùi khoâng ñieàu khieån ñöôïc caàn phaûi coù ñöôøng daàu ñeå hai khoang hai beân piston 4 thoâng vôùi nhau , luùc ñoù heä thoáng seõ laøm vieäc khoâng coù trôï löïc. Ñeå giaûi quyeát vaán ñeà treân ngöôøi ta boá trí van 13 ñeå noái thoâng hai khoang khi xaûy ra tình traïng treân. Nguyeân lyù nhö sau: +Tröôøng hôïp 1: giaû söû gaït tay laùi ñoät ngoät sang phaûi hoaëc bôm daàu khoâng laøm vieäc vaø ñaùnh tay laùi sang phaûi. + Khoang 3 theå tích giaûm ñoät ngoät , laøm taêng aùp suaát ôû khoang. Ñoøi hoûi caàn phaûi ñöa daàu thoaùt ra nhanh choùng. + Khoang 21 theå tích taêng ñoät ngoät , daàu caáp ñi vaøo khoâng kòp do ñoù trong khoang seõ coù chaân khoâng. Ñoøi hoûi phaûi coù daàu caáp vaøo kòp thôøi. Khi ñoù ñöôøng daàu hoài veà seõ qua ñöôøng daån a treân hình veõ ñeán khoang A. Khi aùp suaát taêng leân ñuû lôùn thì van 13 môû thoâng khoang A vôùi ñöôøng daàu daàu qua khoang 21. Do ñoù khaéc phuïc ñöôïc vieäc taïo ra chaân khoâng ôû khoang 21 vaø bò neùn ôû khoang 3. Hình 3.42 khi gaït tay laùi ñoät ngoät sang phaûi vaø bôm khoâng laøm vieäc +Tröôøng hôïp 2 : giaû söû gaït tay laùi ñoät ngoät sang traùi hoaëc bôm daàu khoâng laøm vieäc vaø ñaùnh tay laùi sang traùi. + Khoang 21 theå tích giaûm ñoät ngoät , laøm taêng aùp suaát ôû khoang. Ñoøi hoûi caàn phaûi ñöa daàu thoaùt ra nhanh choùng. + Khoang 3 theå tích taêng ñoät ngoät , daàu caáp ñi vaøo khoâng kòp do ñoù trong khoang seõ coù chaân khoâng. Ñoøi hoûi phaûi coù daàu caáp vaøo kòp thôøi. Khi ñoù ñöôøng daàu hoài veà seõ qua ñöôøng daån b treân hình veõ ñeán khoang A. Khi aùp suaát taêng leân ñuû lôùn thì van 13 môû thoâng khoang A vôùi ñöôøng daàu daàu qua khoang 3. Do ñoù khaéc phuïc ñöôïc vieäc taïo ra chaân khoâng ôû khoang 3 vaø bò neùn ôû khoang 21. Hình 3.42 khi gaït tay laùi ñoät ngoät sang traùi vaø bôm khoâng laøm vieäc Khi bôm daàu khoâng laøm vieäc nhôø nguyeân lyù ôû treân vieäc ñieàu khieån xe vaãn ñöôïc thöïc hieän tuy nhieân seõ coù caùc löïc lôùn taùc duïng leân caùc chi tieát cuûa heä thoáng laùi do ñoù seõ gaây maøi moøn, gaõy vôõ caùc chi tieát. chính vì theá caàn nhanh choùng khaéc phuïc söï coá. -Taïo caûm giaùc laùi toát hôn ôû toác ñoä cao. Moät trong nhöõng tính chaát quan troïng cuûa xe laø phaûn öùng chính xaùc cuûa thieát bò laùi. Ví duï ôû toác ñoä thaáp, tyû leä giöõa goùc xoay tay laùi vaø goùc leäch cuûa baùnh xe caøng thaáp caøng toát, ñoàng thôøi löïc vaàn laùi phaûi nheï. Maët khaùc, khi vaän toác lôùn, phaûn öùng cuûa xe vôùi thao taùc laùi trôû neân raát nhaïy, do vaäy tyû leä giöõa soá voøng quay voâ-laêng vôùi goùc leäch cuûa baùnh tröôùc caàn ñöôïc gia taêng vaø löïc vaàn laùi cuõng neân naëng theâm. Ñeå thöïc hieän ñöôïc vieäc taïo caûm giaùc toát ôû toác ñoä cao trong heä thoáng laùi coù nguyeân lyù nhö sau: Trong quaù trình xe chuyeån ñoäng, khi xe ñaït ñöôïc vaän toác cao thì töông öùng vôùi ñoù aùp löïc daàu lôùn (nhöng vaãn naèm trong giôùi haïn cho pheùp) ñaët ôû hai beân pittong 8. Do ñoù ôû toác ñoä cao ngöôøi laùi seõ caûm thaáy ñaùnh tay laùi naëng vaø chaéc hôn so vôùi khi chaïy ôû toác ñoä thaáp, vôùi tính naêng naøy seõ giuùp ngöôøi laùi kieåm soaùt toát hôn vieäc quay voøng khi chaïy ôû toác ñoä cao. Vieäc naøy khaùc so vôùi heä thoáng laùi khoâng trôï löïc, khi chaïy ôû vaän toác caøng lôùn thì löïc ñaùnh tay laùi caøng nhoû do ñoù laøm ngöôøi laùi maát caûm giaùc vôùi vieäc quay voâ laêng. Vieäc naøy seõ ñem laïi söï an toaøn cho xe khi chaïy ôû toác ñoä cao. Khoâng xaûy ra tình traïng ngöôøi laùi khoâng laøm chuû ñöôïc vieäc ñaùnh tay laùi do goùc quay quaù nhaïy. PHAÀN III. THIEÁT KEÁ MOÂ HÌNH HEÄ THOÁNG LAÙI COÙ TRÔÏ LÖÏC. ÑAËT VAÁN ÑEÀ. ÔÛ caùc phaàn tröôùc, thoâng qua vieäc phaân tích kyõ keát caáu vaø nguyeân lyù laøm vieäc cuûa caùc loaïi heä thoáng laùi treân oâ toâ, chuùng toâi ñaõ trình baøy moät caùch toång quaùt veà caùc heä thoáng laùi; ñaëc ñieåm keát caáu, öu nhöôïc ñieåm cuûa töøng loaïi sô ñoà vaø phaïm vi öùng duïng. Vôùi muïc ñích tìm hieåu thöïc teá, quan saùt heä thoáng laùi baèng moät keát caáu thaät. Ñoàng thôøi vôùi mong muoán taïo ra saûn phaåm laøm moâ hình tröïc quan phuïc vuï cho vieäc hoïc taäp cuûa sinh vieân neân chuùng toâi tieán haønh caét boå vaø döïng moät moâ hình veà heä thoáng laùi coù trôï löïc thuûy löïc söû duïng treân doøng xe Zil cuûa Nga. Ñaây laø loaïi cô caáu laùi ñieån hình söû duïng kieåu van tröôït cho boä phaän phaân phoái cuûa heä thoáng trôï löïc laùi. Keát caáu naøy hieän nay ñöôïc öùng duïng nhieàu treân caùc doøng xe vaän taûi khaùc. THIEÁT KEÁ MOÂ HÌNH Löïa choïn maët caét moâ hình. Ñeå ñaït ñöôïc muïc ñích ñaõ ñeà ra ôû treân, vieäc löïa choïn maët caét moâ hình caàn ñaûm baûo moät soá yeâu caàu sau: Caùc maët caét phaûi theå hieän ñöôïc haàu heát keát caáu cuûa cuïm chi tieát cuûa cô caáu. Keát caáu tuy ñaõ bò caét boå nhöng vaãn ñaûm baûo dieån taû nguyeân lyù hoaït ñoäng cô baûn cuûa heä thoáng. Moâ hình phaûi linh hoaït vaø coù tính thaåm myõ. Vôùi yeâu caàu ñoù chuùng toâi thöïc hieän caét boå theo maët caét ¼ vaø caét trích nhö sau: Vôùi cô caáu laùi: Caét ¼ phía treân caùc te cô caáu phía maët beân khoâng coù vít ñieàu chænh cung raêng. Caét ¼ loã truïc ñaàu ra cuûa truïc cung raêng. Hai maët caét naøy cho thaáy piston trôï löïc vaø söï aên khôùp cuûa thanh raêng piston vaø cung raêng Caét ¼ Voû van ñieàu khieån ñi qua: ñöôøng daàu cao aùp, loã chöùa loø xo, con tröôït phaûn löïc, khoâng caét loø xo, con tröôït phaûn löïc: Maët caét naøy cho thaáy van ñieàu khieån trôï löïc, loø xo vaø con tröôït phaûn löïc, ñöôøng daàu cao aùp. Cắt trích ¼ nắp trục bị động để thấy được cơ cấu điều chỉnh khe hở ăn khớp thanh răng cung răng. Bôm Caùnh gaït: Caét ¼ nöûa treân cuûa voû tröôùc. Cho thaáy truïc chuû ñoäng goái leân oå bi, oå bi ñöôïc chaën bôûi phe. Caét ¼ nöûa treân cuûa voû sau: caét qua ¼ loã chöùa van löu löôïng, caét qua moät choát ñònh vò ñóa phaân phoái. Caùc ñóa phaân phoái, ñóa tyø, ñóa ngoaøi khoâng caét: Maët caét naøy cho thaáy ñóa phaân phoái, ñóa tyø, ñóa ngoaøi, rotor, caùc caùnh gaït, Van löu löôïng. Vôùi caùc maët caét kim loaïi seõ ñöôïc theå hieän baèng maøu ñoû treân moâ hình. Giải pháp mô phỏng hoạt động van phân phối. Heä thoáng laùi xe Zil söû duïng heä thoáng trôï löïc trong ñoù boä phaän chaáp haønh vaø boä phaän ñieàu khieån boá trí chung moät cuïm vôùi cô caáu laùi. Ñieàu khieån van phaân phoái laø taùc ñoäng cuûa laùi xe töø vaønh laùi vaø tín hieäu phaûn hoài laø moâ men caûn quay voøng truyeàn töø baùnh xe daãn höôùng qua hình thang laùi, xilanh löïc ñeán van phaân phoái. Do moâ hình khoâng laép ñaët hình thang laùi vaø baùnh xe daãn höôùng thöïc cuûa oâ toâ neân chuùng toâi ñaõ nghieân cöùu caùch khoùa ñoøn quay ñöùng (töông ñöông vôùi vieäc taïo ra moät moâ men caûn quay voøng) khi muoán theå hieän nguyeân lyù hoaït ñoäng cuûa van tröôït. Thöïc hieän moâ hình. Quaù trình thöïc hieän nhö sau: Tröôùc khi caét boå caàn thaùo toaøn boä caùc chi tieát thaønh caùc chi tieát ñoäc laäp. Veä sinh caùc chi tieát saïch daàu môõ, buïi baån. Tieán haønh veõ caùc ñöôøng caét, ñaûm baûo caùc ñöôøng naøy ñuùng theo thieát keá vaø khoâng bò môø trong quaù trình caét boå. Thöïc hieän caét boå caùc chi tieát cuûa heä thoáng laùi theo ñöôøng veõ baèng caùc duïng cuï thuû coâng (cöa tay, duõa, ñuïc..). Sau khi caét boå caàn gia coâng laïi caùc beà maët maët caét baèng giuõa. Hoaøn taát caùc khaâu treân, caùc chi tieát ñöôïc röûa saïch vaø tieán haønh sôn caùc maët caét theo maøu quy ñònh. Caùc cuïm chi tieát ñöôïc laép gheùp laïi vôùi nhau vaø ñöôïc ñaët treân giaù ñôõ di ñoäng vöøa vôùi taàm quan saùt khi hoïc taäp. Nhö vaäy moâ hình ñaõ hoaøn thaønh vaø coù theå ñöa vaøo söû duïng ñaûm baûo caùc yeâu caàu ñaõ ñaët ra. PHaàn IV - keát luaän Qua thôøi gian laøm ñoà aùn toát nghieäp vôùi söï coá gaéng cuûa baûn thaân vaø ñaëc bieät laø söï höôùng daãn nhieät tình cuûa thaày giaùo Tieán só Nguyeãn Nöôùc. Cuõng nhö tinh thaàn chung nhaèm laøm quen vôùi nghieân cöùu vaø tìm hieåu veà heä thoáng laùi em ñaõ hoaøn thaønh ñoà aùn: ‘Phaân tích khai thaùc heä thoáng laùi xe taûi’ Trong ñoà aùn naøy em ñaõ laøm ñöôïc nhöõng vieäc sau: Neâu leân ñöôïc caùc vaán ñeà chung veà heä thoáng laùi (coâng duïng, phaân loaïi, yeâu caàu, caáu taïo chung cuûa heä thoáng laùi, cuõng nhö caùc chæ tieâu ñaùnh giaù heä thoáng laùi). Caùc loaïi cô caáu laùi thöôøng söû duïng hieän nay treân caùc loaïi oâtoâ Cô caáu laùi baùnh raêng thanh raêng Cô caáu laùi truïc vít con laên Cô caáu laùi truïc vít – eâcu bi – thanh raêng Neâu leân moät soá loaïi xe taûi thöôøng duøng treân caùc oâtoâ taûi hieän nay (Maz – 500; Kraz – 250; Kamaz; Landrover Moât soá sô ñoà daãn ñoäng laùi vaø nguyeân lyù hoaït ñoäng cuûa caùc daãn ñoäng laùi thöôøng duøng. Caùc phöông aùn boá trí heä thoáng thuyû löïc Caùc loaïi bôm trôï löïc thöôøng duøng treân oâtoâ taûi hieän nay (bôm caùnh gaït, bôm baùnh raêng) Moät soá loaïi heä thoáng laùi coù trôï löïc treân oâtoâ. Thieát keâ moâ phoûng heä thoáng laùi coù trôï löïc ( sô ñoà, quaù trình thöïc hieän) Trong phaàn baûn veõ em ñaõ laøm ñöôïc nhöõng coâng vieäc: Baûn veõ cô caáu laùi truïc vít con laên Baûn veõ cô caáu laùi truïc vít – eâcu bi – thanh raêng Baûn veõ sô caùc sô ñoà boá trí daãn ñoäng laùi Baûn veõ caùc phöông aùn boá trí heä thoáng trôï löïc thuyû löïc Baûn veõ caáu taïo vaø nguyeân lyù hoaït ñoäng cuûa bôm caùnh gaït söû duïng treân xe Z130. Baûn veõ heä thoáng laùi coù trôï löïc treân xe Z130 Baûn veõ heä thoáng laùi coù trôï löïc treân xe Kamaz Baûn veõ heä thoáng laùi coù trôï löïc treân xe Maz - 6422. Vì ñieàu kieän thôøi gian coù haïn, trình ñoä kinh nghieäm coøn bò haïn cheá maø khoái löôïng coâng vieäc lôùn cho neân chaát löôïng ñoà aùn coøn haïn cheá, coøn nhieàu thieáu soùt trong caùc phaàn trình baøy trong ñoà aùn vaø caùc phaàn baûn veõ. Raát mong söï ñoùng goùp yù kieán cuûa caùc thaày, coâ trong boä moân ñeå ñoà aùn cuûa em ñöôïc hoaøn chænh hôn. Em xin chaân thaønh caûm ôn! taøi lieäu tham khaûo Nguyễn Hữu Cẩn, Phan Đình Kiên - Thiết kế và tính toán ô tô, máy kéo. Nhà xuất bản đại học và THCN Hà Nội – 1984 Đặng Quý - Thiết kế tính toán ô tô – Đại học sư phạm kỹ thuật TPHCM LUBOROPXKIC,V.KLENNIKOP,A.XABINHIN – Ô tô – NXB Công nhân Kỹ Thuật Việt Nam Nguyễn Phú Thịnh – Máy Thuỷ Lực Và Truyền Động Thuỷ Lực Phaïm Minh ThaùI - Höôùng daãn laøm ñoà aùn moân hoïc: Thieát keá heä thoáng laùi cuûa oâtoâ - maùy keùo baùnh xe. Nguyeãn Vaên Chöôûng - Tính toaùn thieát keá heä thoáng laùi