Đề tài Phương pháp tính giá trị sản xuất, giá trị tăng thêm của ngành công nghiệp
CHƯƠNG 1: PHƯƠNG PHÁP TÍNH GIÁ TRỊ SẢN XUẤT, GIÁ TRỊ TĂNG THÊM CỦA NGÀNH CÔNG NGHIỆP CHẾ BIẾN VIỆT NAM I. TỔNG QUAN VỀ HỆ THỐNG TÀI KHOẢN QUỐC GIA (SNA), GIÁ TRỊ SẢN XUẤT, GIÁ TRỊ TĂNG THÊM 1. Về Hệ thống tài khoản quốc gia (SNA) 1.1. Quá trình vận dụng vào Việt Nam Trong xu thế hoà nhập kinh tế khu vực và thế giới, việc giao lưu giữa các nước ngày càng mở rộng, không gian ngày càng rút ngắn lại do tiến bộ của vận tải, thông tin. Nhu cầu cấp thiết về thông tin ngày càng quan trọng trong lĩnh vực quản lý tầm vĩ mô, cũng như trong hoạt động sản xuất của doanh nghiệp. Mặt khác, đường lối mở rộng quan hệ hợp tác với tất cả các nước của Đảng và Nhà nước đang tạo cơ sở khách quan cho các doanh nghiệp tiếp cận với thông tin công nghệ trên thế giới. Việc đổi mới từ nền kinh tế vận động theo cơ chế kế hoạch hoá tập trung sang nền kinh tế thị trường có sự quản lý của nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa đòi hỏi hoạt động của các doanh nghiệp trong tất cả các ngành kinh tế quốc dân phải có sự chuyển đổi mạnh mẽ. Đồng thời, việc đánh giá hoạt động sản xuất của các doanh nghiệp cũng phải được tăng cường và đổi mới. Không thể chỉ dựa vào kế hoạch sản xuất đủ số lượng sản phẩm mà còn phải chú ý đến chất lượng, mẫu mã của từng loại sản phẩm. Có như vậy, nền kinh tế nước ta mới có thể hoà nhập được vào các nước trong khu vực cũng như trên thế giới. Để đạt được điều này, đòi hỏi phải có sự giúp đỡ của khoa học kỹ thuật nhất là công nghệ thông tin. Trong cơ chế thị trường ngày nay, yêu cầu thông tin nhanh, chính xác lại càng quan trọng đối với quản lý sản xuất kinh doanh ở tầm vĩ mô cũng như tầm vi mô. Thông tin thống kê có vai trò hết sức quan trọng đối với việc quản lý của doanh nghiệp và đánh giá tổng hợp hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp. Việc quyết định sự ra đời, phát triển hay phá sản của một doanh nghiệp cần phải có những thông tin thống kê đầy đủ, chính xác và khoa học. Thông tin thống kê được phản ánh qua các chỉ tiêu thống kê. Chỉ tiêu thống kê phản ánh lượng gắn với chất của các mặt, các tính chất cơ bản của hiện tượng số lớn trong điều kiện thời gian và địa điểm cụ thể. Tính chất của các hiện tượng cá biệt được khái quát hoá trong chỉ tiêu thống kê. Như Lênin nói, các chỉ tiêu thống kê có thể giải thích bản chất và phản ánh các hiện tượng kinh tế xã hội, có ý nghĩa chứng minh sự phát triển của các hiện tượng đó”. Để thống kê được đúng các chỉ tiêu kinh tế, phục vụ đắc lực cho quản lý kinh tế trong cơ chế thị trường sôi động, ngành Thống kê đã căn cứ vào cơ sở lý luận của kinh tế học. Kinh tế học giải thích rõ phạm trù sản xuất, các hình thái sản phẩm, kết quả của quá trình sản xuất, quá trình vận động của sản phẩm từ sản xuất đến tiêu dùng . những khái niệm về thu nhập, phân phối, tích luỹ, tiêu dùng, những phạm trù đầu tư, hiệu quả kinh tế, hiệu quả đầu tư . đã được kinh tế học làm sáng tỏ. Trên cơ sở đó, thống kê mới tính toán các chỉ tiêu, phân tích các mối quan hệ kinh tế trong quá trình tái sản xuất xã hội đầy đủ, chính xác phục vụ kịp thời cho việc điều hành, quản lý đồng thời hoạch định các chính sách phát triển kinh tế xã hội trong tương lai phù hợp với khả năng của đất nước, thoả mãn nhu cầu trong quan hệ ngoại giao với bên ngoài. Nhìn chung, hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp sản xuất sản phẩm vật chất và sản phẩm dịch vụ đều rất phức tạp bao gồm nhiều quá trình, nhiều giai đoạn mới có được sản phẩm hoàn chỉnh đem trao đổi trên thị trường. Vì vậy, để tổng hợp hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp, cần xây dựng một hệ thống chỉ tiêu thống kê giúp cho việc thu thập thông tin dễ dàng có tính chính xác cao, phục vụ tốt các yêu cầu quản lý của doanh nghiệp, của các ngành kinh tế quốc dân và của Nhà nước. Hệ thống chỉ tiêu thống kê là tập hợp những chỉ tiêu thống kê, có thể phản ánh các mặt, các tính chất quan trọng các mối liên hệ cơ bản giữa các mặt tổng thể và mối liên hệ của tổng thể với các hiện tượng liên quan. Hệ thống chỉ tiêu thống kê kinh tế mỗi nước được xây dựng phù hợp với yêu cầu của lý thuyết hệ thống, yêu cầu của so sánh quốc tế, tính hiện đại và tính khả thi. Hệ thống chỉ tiêu thống kê có thể thay đổi bổ sung về mặt số lượng và cơ cấu cho phù hợp với yêu cầu quản lý và trình độ hạch toán ở mỗi thời kỳ. Từ sau những năm 20 đến năm 1992, trên thế giới có 2 hệ thống thông tin kinh tế - xã hội tổng hợp: Hệ thống bảng cân đối kinh tế quốc dân (MPS) và Hệ thống tài khoản quốc gia (SNA). Cả hai hệ thống thông tin kinh tế - xã hội tổng hợp trên có cùng mục đích phản ánh quá trình tái sản xuất xã hội của mỗi quốc gia. Trên cơ sở thu thập, xử lý và tổng hợp thông tin trên tầm vĩ mô để tính các chỉ tiêu kinh tế tổng hợp nhằm phản ánh điều kiện sản xuất, kết quả sản xuất, quá trình phân phối thu nhập, mối quan hệ giữa các ngành kinh tế trong quá trình sản xuất và sử dụng cuối cùng kết quả sản xuất của nền kinh tế quốc dân. Vì vậy, áp dụng hệ thống nào là phụ thuộc vào trình độ hạch toán ở quốc gia đó và tuỳ thuộc vào từng thời kỳ. Ở Việt Nam từ 1954-1975, đất nước bị chia cắt làm 2 miền Bắc - Nam thuộc 2 chế độ chính trị khác nhau. Trình độ thống kê và phương pháp thống kê giữa 2 miền có sự khác nhau. Ở miền Bắc, được sự giúp đỡ của các nước Xã hội chủ nghĩa trong đó chủ yếu là Liên Xô cho nên ngành thống kê trong giai đoạn này đã chịu ảnh hưởng của các nước trên. Cụ thể, ngành thống kê Việt Nam đã tiến hành tính các chỉ tiêu kinh tế tổng hợp như: Sản phẩm xã hội, tiêu hao vật chất, thu nhập quốc dân, quỹ tiêu dùng, quỹ tích luỹ, xuất nhập khẩu hàng hoá . Trên cơ sở đó, lập bảng cân đối sản xuất và sử dụng sản phẩm xã hội, thu nhập quốc dân và một số bảng cân đối khác thuộc hệ thống MPS. Ở miền Nam trong giai đoạn này, Viện Thống kê thuộc chính quyền Miền Nam tiến hành tính một số chỉ tiêu kinh tế quốc dân như: Tổng sản phẩm quốc gia (GNP), tổng sản phẩm quốc nội (GDP), tiêu dùng cuối cùng, tích luỹ tài sản, xuất nhập khẩu hàng hoá và dịch vụ . theo SNA cho phạm vi cả miền Nam. Từ năm 1976-1988, đất nước thống nhất, ngành Thống kê đã tiến hành tính các chỉ tiêu kinh tế tổng hợp và lập một số bảng cân đối thuộc MPS cho cả nước và cho tất cả các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Từ 1989-1992, ngành Thống kê được sự tài trợ của các cơ quan thống kê Liên hợp quốc tiến hành nghiên cứu và vận dụng SNA vào Việt Nam. Ngày 25/12/1992, Thủ tướng Chính phủ ra quyết định số: 183-TTg về việc Việt Nam chính thức áp dụng SNA và tính chỉ tiêu tổng sản phẩm quốc nội trong phạm vi cả nước, tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thay cho MPS và chỉ tiêu thu nhập quốc dân đã thực hiện trong thời gian trước đây. Sau một số năm thực hiện quyết định của Thủ tướng Chính phủ về việc vận dụng Hệ thống tài khoản quốc gia vào Việt Nam, ngành Thống kê đã tính toán được một số chỉ tiêu kinh tế tổng hợp như: Tổng sản phẩm quốc nội, tích luỹ tài sản, tiêu dùng cuối cùng, tổng thu nhập quốc gia (GNI), để dành và lập được một số tài khoản chủ yếu phục vụ yêu cầu quản lý ở tầm vĩ mô của Đảng và Nhà nước. Song, cơ sở số liệu ban đầu chưa đầy đủ, hệ thống hạch toán thống kê chưa cải tiến để phù hợp với nội dung các chỉ tiêu trong Hệ thống tài khoản quốc gia nên mức độ chính xác và đầy đủ của các chỉ tiêu kinh tế tổng hợp còn hạn chế. Những kết quả đạt được cần phải hoàn thiện dần trong một số năm tới. Để khắc phục những nhược điểm trên, năm 1996-1998, Ngân hàng phát triển châu Á (ADB) đã có dự án trợ giúp cho ngành thống kê hoàn thiện Hệ thống tài khoản quốc gia. Cơ quan ADB đã cử ngài Francisco T. Secretario, cố vấn trưởng cùng các chuyên gia có nhiều kinh nghiệm đến trực tiếp giúp Việt Nam xây dựng cơ sở dữ liệu, nhằm nâng cao độ tin cậy của chỉ tiêu GDP và hoàn thiện thêm một bước Hệ thống tài khoản quốc gia đang thực hiện ở Việt Nam. Đây cũng là một trong những đóng góp tích cực, to lớn có hiệu quả thiết thực của các tổ chức quốc tế để thúc đẩy công tác thống kê tài khoản quốc gia ở Việt Nam. Với sự giúp đỡ của chuyên gia ADB, các chuyên viên thống kê tài khoản quốc gia Việt Nam đã đưa ra những vấn đề cơ bản nhất của Hệ thống tài khoản quốc gia, xác định nội dung, phương pháp và nguồn thông tin để tính các chỉ tiêu kinh tế tổng hợp trong Hệ thống tài khoản quốc gia do Thống kê Liên hợp quốc mới soạn thảo năm 1993 và được vận dụng một phần vào Việt Nam. Căn cứ vào chế độ kế toán hiện hành đang áp dụng cho các đơn vị sản xuất, kinh doanh của tất cả các lĩnh vực, kết quả báo cáo thống kê và điều tra thống kê . để giới thiệu cụ thể cơ sở thông tin phục vụ cho việc tính các chỉ tiêu kinh tế tổng hợp và lập các tài khoản chủ yếu đang được thực hiện ở Việt Nam. Hiện nay, Việt Nam đã chính thức đưa Hệ thống tài khoản quốc gia vào sử dụng rộng rãi ở các doanh nghiệp, các ngành và toàn bộ nền kinh tế quốc dân. Vì vậy, cần phải hiểu rõ hơn về SNA để tiện lợi cho việc quản lý cũng như cho việc hoạch định sản xuất kinh doanh trong những năm tiếp theo. NẾU CÓ THẮC MẮC GÌ VỀ BÀI VIẾT BẠN LIÊN HỆ SỐ ***********
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Phương pháp tính giá trị sản xuất, giá trị tăng thêm của ngành công nghiệp, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
m« h×nh dù b¸o kinh tÕ...
Gi¸ trÞ t¨ng thªm ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®îc tÝnh theo ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt vµ ph¬ng ph¸p ph©n phèi. Mçi ph¬ng ph¸p cã u nhîc ®iÓm riªng, th«ng thêng ®îc tÝnh theo ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt.
Tríc khi ph©n tÝch gi¸ trÞ t¨ng thªm ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn chóng ta ph¶i tÝnh gi¸ trÞ s¶n xuÊt vµ chi phÝ trung gian cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn theo c«ng thøc:
Gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn (GO) = Doanh thu b¸n hµng + Gi¸ trÞ hµng ho¸ sö dông kh¸c
Chi phÝ trung gian (IC) = Chi phÝ vËt chÊt + Chi phÝ dÞch vô
Gi¸ trÞ t¨ng thªm (VA) = GO - IC
2. Lùa chän c¸c chØ tiªu ph©n tÝch
-Quy m« gi¸ trÞ s¶n xuÊt, gi¸ trÞ t¨ng thªm c«ng nghiÖp chÕ biÕn
- C¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n xuÊt, gi¸ trÞ t¨ng thªm c«ng nghiÖp chÕ biÕn
- Tèc ®é ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn
Sè liÖu lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó ph©n tÝch thèng kª. Mçi sè liÖu dïng cho phÐp ph©n tÝch mét khÝa c¹nh cña hiÖn tîng kinh tÕ - x· héi. Nguån sè liÖu ®ßi hái ph¶i ®Çy ®ñ, kÞp thêi, chÝnh x¸c vµ tÝnh l«gÝc cao.
TiÕn hµnh ph©n tÝch gi¸ trÞ s¶n xuÊt, gi¸ trÞ gia t¨ng c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®ßi hái nguån tµi liÖu ph¶i ®ñ lín. V× ®é dµi cña thêi gian lín th× cho phÐp thÊy râ xu híng ph¸t triÓn cña hiÖn tîng. §Ó ph©n tÝch gi¸ trÞ s¶n xuÊt, gi¸ trÞ t¨ng thªm c«ng nghiÖp chÕ biÕn cÇn cã c¸c sè liÖu sau: gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn, gi¸ trÞ t¨ng thªm c«ng nghiÖp chÕ biÕn, chØ tiªu l¬i nhuËn, doanh thu c«ng nghiÖp chÕ biÕn... ngoµi ra c¸c chØ tiªu liªn quan nh: chi phÝ trung gian, lao ®éng, tµi s¶n cè ®Þnh... nhng hiÖn nay do ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ tr×nh ®é thèng kª ë níc ta cßn nhiÒu h¹n chÕ do ®ã ®Ó ph©n tÝch gi¸ trÞ s¶n xuÊt, gi¸ trÞ t¨ng thªm c«ng nghiÖp chÕ biÕn cã tÝnh kh¶ thi nhÊt th× chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ gi¸ trÞ t¨ng thªm c«ng nghiÖp chÕ biÕn, sè lîng lao ®éng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn lµ nh÷ng sè liÖu dïng ®Ó ph©n tÝch trong chuyªn ®Ò.
Sè liÖu cÇn thiÕt ®Ó dïng cho ph©n tÝch gi¸ trÞ s¶n xuÊt, gi¸ trÞ t¨ng thªm ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn ViÖt Nam thêi kú 1991-2000 ®îc tæng kÕ trong 4 b¶ng sau:
B¶ng 1: Gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn thêi kú 1991-2000
§¬n vÞ tÝnh: tû ®ång
ChØ tiªu
N¨m
Gi¸ trÞ s¶n xuÊt
c«ng nghiÖp chÕ biÕn
(gi¸ cè ®Þnh n¨m 1994)
Gi¸ trÞ s¶n xuÊt
c«ng nghiÖp chÕ biÕn
(gi¸ hiÖn hµnh)
1991
49384,45
60274,39
1992
56460,24
68960,76
1993
63691,16
77792,63
1994
72329,62
88343,68
1995
83260,5
101694,70
1996
94787,8
119438,4
1997
107662,4
145300,1
1998
120665,5
172488,7
1999
133702,4
195578,4
2000
157173,2
271077
B¶ng 3: Tû träng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn
trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh c«ng nghiÖp thêi kú 1991-2000
(theo gi¸ cè ®Þnh n¨m 1994).
N¨m
Tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt (theo gi¸ cè ®Þnh n¨m 1994)(tû ®ång)
Gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn (theo gi¸ cè ®Þnh 1994) (tû ®ång)
Tû träng gi¸ trÞ s¶n xuÊt CNCB/Tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt(%)
1991
60182,55
49348,45
82,00
1992
70474,72
56460,24
80,11
1993
79402,82
63691,16
80,21
1994
90303,34
72329,62
80,09
1995
103520
83260,5
80,43
1996
118097
94787,8
80,26
1997
134420
107662,4
80,09
1998
151223
120665,5
79,79
1999
168749
133702,4
79,23
2000
195321
1571732
80,47
B¶ng 4: Gi¸ trÞ t¨ng thªm ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn thêi kú 1991-2000 theo gi¸ cè ®Þnh vµ gi¸ hiÖn hµnh
N¨m
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
VASo s¸nh
19552
22235
24353
26624
30231
34339
38743
42694
45888
50842
VAHiÖn hµnh
10051
17015
21275
26624
34318
41291
51700
61906
70767
81979
VA/GDP
13,1
15,39
15,17
14,91
14,99
15,18
16,48
17,15
17,69
17,69
B¶ng 5:
III. Ph©n tÝch gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn ViÖt Nam thêi kú 1991-2000.
Ph©n tÝch gi¸ trÞ s¶n xuÊt chung toµn ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn ViÖt Nam thêi kú 1991-2000
Ph©n tÝch qui m« gi¸ trÞ s¶n xuÊt chung cho toµn ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn
Xu híng biÕn ®éng
Tõ sè liÖu trªn trªn ta thÊy gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn t¨ng qua c¸c n¨m theo mét xu híng nhÊt ®Þnh biÓu hiÖn qua hµm xu thÕ:
Yt = -30138,7 + 11595t
NghÜa lµ khi lo¹i bá c¸c yÕu tè ngÉu nhiªn th× thêi gian t¨ng lªn 1 n¨m th× gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn t¨ng lªn 11595 tû ®ång.
Møc ®é biÕn ®éng
Tõ sè liÖu vÒ gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh c«ng nghiÖp theo gi¸ cè ®Þnh n¨m 1994 ®· cã ë trªn vµ qua tÝnh to¸n ta cã b¶ng sè liÖu vÒ c¸c chØ tiªu ph©n tÝch møc ®é biÕn ®éng qui m« gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn qua thêi gian 10 n¨m (1991-2000) nh sau:
(Bá qua yÕu tè vÒ gi¸, chØ ph©n tÝch gi¸ trÞ s¶n xuÊt ¶nh hëng do thêi gian)
Qui m« gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn vÒ mÆt tuyÖt ®èi t¨ng lªn râ rÖt qua c¸c n¨m. B×nh qu©n mçi n¨m t¨ng lªn 11980,5 tû ®ång (vÒ mÆt tuyÖt ®èi). H¬n n÷a nh×n vµo tèc ®é t¨ng liªn hoµn ta thÊy: qua mét thêi gian dµi tõ 1991-1996 gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn t¨ng víi tèc ®é cao, cô thÓ n¨m 1992 so víi n¨m 199 1 t¨ng 14,4% t¬ng øng t¨ng vÒ mÆt tuyÖt ®èi lµ 7075,79 tû ®ång; n¨m 1993 so víi n¨m 1992 t¨ng 12,8% t¬ng øng t¨ng 7230,92 tû ®ång; n¨m 1993 so víi n¨m 1994 t¨ng 13,6% t¬ng øng 8683,46 tû ®ång; n¨m 1995 so víi n¨m 1994 t¨ng 15,1% t¬ng ®¬ng 10930,88 tû ®ång; n¨m 1996 so víi n¨m 1995 t¨ng 13,8% t¬ng øng t¨ng 11527,3 tû ®ång. Nhng ®Õn n¨m 1997 qui m« gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn cã dÊu hiÖu t¨ng chËm l¹i vµ cµng thÓ hiÖn râ nÐt h¬n vµo n¨m 1998 vµ 1999. Cô thÓ: n¨m 1997 so víi n¨m 1996 t¨ng 13,6% t¬ng øng víi 12874,6 tû ®ång; n¨m 1998 so víi n¨m 1997 chØ t¨ng 12,5% t¬ng ®¬ng t¨ng 13003,1 tû ®ång; n¨m 1999 so víi n¨m 1998 gi¶m xuèng cßn 10,8% t¬ng ®¬ng t¨ng 13036,9 tû ®ång. Nhng ®Õn n¨m 2000 qui m« gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ®· b¾t ®Çu t¨ng æn ®Þnh trë l¹i víi tèc ®é cao (n¨m 2000 so víi n¨m 1999 t¨ng 17,6% t¬ng ®¬ng t¨ng 23470,8 tû ®ång), t¨ng cao h¬n c¶ thêi ®iÓm b¾t ®Çu cña thêi kú 10 n¨m.
2.1. Ph©n tÝch c¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n xuÊt chung cho toµn ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn
C¬ cÊu kinh tÕ lµ vÊn ®Ò kh«ng mét quèc gia nµo trªn thÕ giíi kh«ng quan t©m v× nã quyÕt ®Þnh søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ vµ hiÖu qu¶ cña nÒn s¶n xuÊt x· héi níc ®ã. C¬ cÊu kinh tÕ lµ tæng thÓ c¸c ngµnh, lÜnh vùc, bé phËn kinh tÕ cã quan hÖ h÷u c¬ t¬ng ®èi gi÷a c¸c ngµnh, lÜnh vùc, bé phËn kinh tÕ. Xem xÐt c¬ cÊu kÕt qu¶ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn cho phÐp chóng ta ®¸nh gi¸ sù chuyÓn dÞch gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, gi÷a c¸c ngµnh, gi÷a c¸c vïng; xem xÐt mèi quan hÖ gi÷a c¸c khu vùc kinh tÕ víi nhau. Th«ng qua chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt ta cã thÓ thÊy ®îc xu híng biÕn ®éng c¬ cÊu c«ng nghiÖp chÕ biÕn trong giai ®o¹n 1991-2000.
a) Xu thÕ biÕn ®éng
Tõ sè liÖu vÒ c¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn t×m ®îc xu thÕ biÕn ®éng cña nã theo hµm xu thÕ nh sau:
dt = 81,01 + 29,3t
Nh vËy qua hµm xu thÕ ta thÊy nÕu bá qua yÕu tè ngÉu nhiªn khi thêi gian t¨ng lªn 1 n¨m th× tû träng gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn t¨ng 29,3%
b) C¸c møc ®é biÕn ®éng
B¶ng 9: C¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ møc ®é biÕn ®éng c¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp thêi kú 1991-2000
N¨m
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
Tæng
BQ
GOCNCB/åGOCN
82
80.11
80.,21
80,09
80,43
80,26
80,09
79,79
79,23
80,47
722,57
72,227
Dd (%)
-
-1,89
-0,1
-0,12
0,34
-0,17
-0,17
-0,3
-0,56
1,24
-1,73
-0,19
Tû träng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp t¨ng gi¶m kh«ng theo mét quy luËt nhÊt ®Þnh, tû träng so s¸nh gi÷a c¸c n¨m Ýt biÕn ®éng. Do ¶nh hëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ ch©u ¸ (7/1997) lµm cho tû träng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn gi¶m xuèng m¹nh h¬n tõ 80,09% xuèng cßn 79,79% n¨m 1998; ®Æc biÖt gi¶m râ nhÊt lµ n¨m 1999 tû träng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn chiÕm trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh c«ng nghiÖp ViÖt Nam chØ cßn 79,23%. Nhng ®Õn n¨m 2000 th× ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®· b¾t ®Çu kh¼ng ®Þnh l¹i vÞ trÝ cña m×nh trong ngµnh c«ng nghiÖp ®ã lµ tû träng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chiÕm tíi 80,47%, gÇn b»ng víi tû träng nã chiÕm trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp n¨m 1991.
1.3. Ph©n tÝch tèc ®é ph¸t triÓn gi¸ trÞ s¶n xuÊt chung cho toµn ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn
a) Xu thÕ biÕn ®éng
§Ó nghiªn cøu xu híng biÕn ®éng cña tèc ®é ph¸t triÓn gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn qua c¸c n¨m ta dù vµo xu híng biÕn ®éng cña gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn (theo gi¸ cè ®Þnh) tõ ®ã ta cã xu híng biÕn ®éng cña tèc ®é ph¸t triÓn gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn khi lo¹i trõ yÕu tè ngÉu nhiªn.
b) C¸c møc ®é biÕn ®éng
B¶ng 11: gi¸ trÞ s¶n xuÊt vµ møc ®é biÕn ®éng cña tèc ®é ph¸t triÓn gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn
(theo gi¸ cè ®Þnh n¨m 1994)
N¨m
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
Tæng
BQ
Iy
-
114,4
112,8
113,6
115,1
113,8
113,6
112,1
110,8
117,6
113,8
DIy
-
-
-1,6
0,8
1,5
-1,8
-0,2
-1,5
-1,3
5
Qua b¶ng ta thÊy: biÕn ®éng tèc ®é ph¸t triÓn gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn t¨ng gi¶m kh«ng ®Òu. Cô thÓ lµ tõ 1991-1996 tèc ®é ph¸t triÓn t¨ng dÇn theo c¸c n¨m, ®Õn n¨m 1997 cã xu híng gi¶m dÇn vµ æn ®Þnh b¾t ®Çu tõ n¨m 1999 vµ vµo n¨m 2000. Dùa vµo b¶ng ta thÊy tèc ®é ph¸t triÓn lµ 114,4% t¨ng 14,4% n¨m 1992 so víi n¨m 1991; n¨m 1999 tèc ®é ph¸t triÓn gi¶m xuèng cßn 110,8% t¨ng 10,8% so víi n¨m 1998, vµ ®Õn n¨m 2000 th× tèc ®é ph¸t triÓn l¹i ®¹t 117,6% t¨ng lªn 17,6% ®©y lµ dÊu hiÖu ®¸ng mõng.
2. Ph©n tÝch gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ
2.1. Ph©n tÝch quy m« gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ
a) Xu thÕ biÕn ®éng
V× ph¬ng ph¸p ph©n tÝch gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ t¬ng tù nhau, v× thÕ chØ ph©n tÝch 3 thµnh phÇn lín, chÝnh ®ã lµ kinh tÕ quèc doanh, ngoµi quèc doanh vµ kinh tÕ cã vèn ®Çu t níc ngoµi.
* §èi víi kinh tÕ quèc doanh (theo gi¸ cè ®Þnh)
Tõ sè liÖu cã ®îc vÒ gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn ph©n theo thµnh phÇn kinh tÕ ta thÊy r»ng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh t¨ng dÇn qua c¸c n¨m theo xu híng nhÊt ®Þnh, ®îc biÓu hiÖn qua hµm xu thÕ sau:
yt = 23112,9 + 4232,8t
NghÜa lµ khi lo¹i bá yÕu tè ngÉu nhiªn th× khi thêi gian t¨ng lªn mét n¨m th× gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn cña thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh t¨ng lªn 4232,8 tû ®ång.
* §èi víi thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh
Tõ d·y sè ta thÊy ®îc xu thÕ biÕn ®éng cña gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn thµnh phÇn nµy biÓu hiÖn qua hµm xu thÕ:
yt = 10178,4 + 2947,5t
Nh vËy, lo¹i trõ c¸c yÕu tè ngÇu nhiªn th× khi thêi gian t¨ng lªn mét n¨m th× gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn ngoµi quèc doanh t¨ng lªn 2947,5 tû ®ång.
* Thµnh phÇn kinh tÕ cã vèn ®Çu t níc ngoµi
Hµm xu thÕ biÓu diÔn xu híng thÕ biÕn ®éng cña gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn thµnh phÇn nµy nh sau:
yt = 25628,7 + 8518,9t
Còng gièng nh c¸c thµnh phÇn trªn trªn, nÕu lo¹i trõ yÕu tè ngÉu nhiªn th× khi thêi gian t¨ng lªn 1 n¨m th× gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn thµnh phÇn cã vèn ®Çu t níc ngoµi t¨ng lªn 8518,9 tû ®ång.
b) Møc ®é biÕn ®éng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ
B¶ng 8: T×nh h×nh biÕn ®éng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp
chÕ biÕn cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ViÖt Nam thêi kú 1991-2000
N¨m
Tèc ®é ph¸t triÓn (lÇn)
Lîng t¨ng tuyÖt ®èi (tû ®ång)
QD
NQD
§TNN
QD
NQD
§TNN
1991
-
-
-
-
-
-
1992
113,5
106,9
137,2
3708,66
1071,49
2331,64
1993
114,9
108,2
113,8
4676,71
1370,13
1184,07
1994
115
111,2
112,7
5392,07
2005,53
1240,07
1995
105,0
123,9
136,8
2085,92
4784,39
4060,57
1996
110,8
111,4
126,6
4697,6
2819,6
4010,1
1997
109,9
109,4
128,9
4766
2595,7
5512,9
1998
107,5
107,2
127,9
3965,5
2174,9
6862,7
1999
105,1
111,6
120,4
2872,6
3741,5
6422,8
2000
112,2
118,3
125,2
7313,2
6612,2
9545,4
Qua kÕt qu¶ tÝnh to¸n ta thÊy:
C«ng nghiÖp chÕ biÕn quèc doanh vÉn gi÷ ®îc tèc ®é t¨ng trëng cao. Së dÜ c«ng nghiÖp chÕ biÕn quèc doanh vÉn gi÷ ®îc tèc ®é t¨ng trëng cao nh thÕ lµ do nhÞp ®é t¨ng trëng cña c¸c ngµnh vµ c¸c s¶n phÈm chñ yÕu cã vÞ trÝ chiÕn lîc nh than cèc, dÇu má tinh chÕ... t¨ng víi nhÞp ®é cao. C«ng nghiÖp chÕ biÕn cã vèn ®Çu t níc ngoµi tèc ®é ph¸t triÓn cao víi lîng t¨ng gi¶m tuyÖt ®èi cao. C«ng nghiÖp chÕ biÕn ngoµi quèc doanh vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn quèc doanh hai n¨m 1999, 2000 cã gi¶m h¬n so víi c¸c n¨m tríc nhng tèc ®é t¨ng cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn cã vèn ®Çu t níc ngoµi vÉn gi÷ ®îc tèc ®é cao.
Nh vËy qua ph©n tÝch c¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn ta thÊy râ, sau thêi kú ph¸t triÓn kh«ng æn ®Þnh 1980-1990, ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn nãi riªng vµ ngµnh c«ng nghiÖp ViÖt Nam nãi chung ®· nhanh chãng vît qua nh÷ng th¸ch thøc cña c¬ chÕ thÞ trêng dÇn dÇn kh«i phôc vµ æn ®Þnh, tèc ®é t¨ng trëng ngµy cµng cao. Kh¼ng ®Þnh ®©y lµ mét ngµnh quan träng gãp phÇn tÝch cùc ®Èy m¹nh sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
2.2. Ph©n tÝch c¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn cho tõng thµnh phÇn kinh tÕ
a) Xu thÕ biÕn ®éng
Tõ sè liÖu trªn ta thÊy tû träng gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ chiÕm trong tæng thÓ gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn kh«ng theo xu híng nhÊt ®Þnh, t¨ng qua mét thêi kú dµi tõ 1991-1994 nhng l¹i gi¶m dÇn tõ 1995-2000. §Ó biÓu hiÖn xu híng biÕn ®éng c¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ so víi tæng toµn ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn ta ph¶i x¸c ®Þnh hµm xu thÕ ®èi víi tõng thµnh phÇn kinh tÕ sÏ cã xu thÕ biÕn ®éng riªng vµ nh vËy sÏ cã hµm xu thÕ riªng nh sau:
* §èi víi thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh
dt = 59,9 - 1,6t
Theo hµm xu thÕ trªn ta thÊy, nÕu lo¹i trõ c¸c yÕu tè ngÉu nhiªn th× khi thêi gian t¨ng lªn mét n¨m th× c¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn cña thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt toµn ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn sÏ gi¶m xuèng 1,6%.
* §èi víi thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh
Hµm xu thÕ cã d¹ng: dt = 30,6 - 0,4t
Ta thÊy, còng t¬ng tù nh c¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn quèc doanh, khi lo¹i trõ c¸c yÕu tè ngÉu nhiªn khi thêi gian t¨ng lªn mét n¨m th× c¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn ngoµi quèc doanh trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn sÏ gi¶m 0,4%. Tuy nhiªn tèc ®é gi¶m Ýt h¬n so víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn quèc doanh.
* §èi víi thµnh phÇn kinh tÕ cã vèn ®Çu t níc ngoµi
Hµm xu thÕ cã d¹ng: dt = 8,2 + 2,1t
Nh×n vµo hµm xu thÕ ta thÊy kh¸c víi hai thµnh phÇn kinh tÕ trªn, ®èi víi thµnh phÇn kinh tÕ cã vèn ®Çu t níc ngoµi th× nÕu lo¹i trõ c¸c yÕu tè ngÉu nhiªn th× khi thêi gian t¨ng lªn 1 n¨m th× gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn cña thµnh phÇn nµy t¨ng lªn 2,1%. Chøng tá thµnh phÇn kinh tÕ ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn víi tèc ®é t¨ng cao.
b) Møc ®é biÕn ®éng c¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh c«ng nghiÖp.
V× ph¬ng ph¸p tÝnh vµ ph©n tÝch c¸c chØ tiªu ®Ó biÓu hiÖn biÕn ®éng c¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ t¬ng tù nhau nªn ta cã thÓ tæng hîp kÕt qu¶ tÝnh to¸n vµo chung vµo mét b¶ng sau:
Qua b¶ng trªn ta thÊy: c«ng nghiÖp chÕ biÕn Nhµ níc vÉn chiÕm tû träng lín. N¨m 1991 chiÕm 55,8%; n¨m 1995 chiÕm 52,13%; n¨m 2000 chiÕm 42,64%. Trong ®ã c«ng nghiÖp chÕ biÕn Trung ¬ng chiÕm 34,04% n¨m 1991; 31,8% n¨m 1995 vµ 25,68% n¨m 2000. C«ng nghiÖp chÕ biÕn Trung ¬ng vÉn gi÷ hÇu hÕt c¸c ngµnh s¶n xuÊt ra c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp chÕ biÕn cã vÞ trÝ chiÕn lîc ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n. NhiÒu s¶n phÈm c«ng nghiÖp chÕ biÕn quèc doanh Trung ¬ng vÉn t¨ng lªn c¶ vÒ sè lîng, chÊt lîng vµ chñng lo¹i ®· lµm t¨ng søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng.
C«ng nghiÖp chÕ biÕn ®Þa ph¬ng tuy cã nhiÒu khã kh¨n c¶ vÒ ®Çu vµo vµ ®Çu ra cña s¶n phÈm nhng vÉn gi÷ ®îc tû träng cao trong c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. N¨m 1991 chiÕm 21,76% trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn c¶ níc; n¨m 1995 chiÕm 20,24% vµ gi¶m xuèng cßn 16,96% n¨m 2000. §iÒu ®¸ng chó ý lµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®Þa ph¬ng ®· rót ng¾n kho¶ng c¸ch t¨ng trëng so víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn Trung ¬ng tõ - 0,56% cßn -0,16% n¨m 1998. §ã lµ mét cè g¾ng lín cña c¸c tØnh, thµnh phè trong ®Çu t ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®Þa ph¬ng trªn c¬ së ph¸t huy lîi thÕ vÒ nhiªn liÖu vµ nguån lao ®éng t¹i chç. C«ng nghiÖp chÕ biÕn quèc doanh ®Þa ph¬ng ®· gãp phÇn cïng víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn quèc doanh trung ¬ng gi÷ vai trß chñ ®¹o trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
Tuy nhiªn víi chÝnh s¸ch ®Èy m¹nh thu hót vèn FDI, thùc hiÖn cæ phÇn ho¸, kÝch thÝch cho khu vùc t nh©n ph¸t triÓn nªn c«ng nghiÖp chÕ biÕn Nhµ níc cã xu híng gi¶m xuèng, khu vùc ®Çu t níc ngoµi t¨ng lªn. N¨m 1991 chiÕm 12,7% trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®Õn n¨m 2000 lªn ®Õn 30,18%.
C«ng nghiÖp ngoµi quèc doanh vÉn t¨ng trëng víi tèc ®é chËm dÇn. N¨m 1996 t¨ng 9,2%, n¨m 1998 chØ t¨ng 0,5%, khã kh¨n chung vÒ c¬ së vËt chÊt, kü thuËt, vèn, c«ng nghiÖp vµ thÞ trêng, nhiÒu DNTN, C«ng ty cæ phÇn, C«ng ty TNHH cã quy m« lín, s¶n xuÊt vÉn ®¹t tèc ®é cao.ë c¸c thµnh phè lín nh Hµ Néi, H¶i Phßng, TP Hå ChÝ Minh.....C«ng nghiÖp chÕ biÕn ngoµi quèc doanh ph¸t triÓn kh¸ ®a d¹ng vµ tõng bíc tù ®iÒu quy m« vµ ph¬ng ¸n s¶n xuÊt phï hîp víi nhu cÇu thÞ trêng nªn ®øng v÷ng vµ t¨ng trëng kh¸. ë nhiÒu tØnh vµ thµnh phè kh¸c, c«ng nghiÖp chÕ biÕn ngoµi quèc doanh víi c¸c h×nh thøc ®a d¹ng, chñ yÕu lµ quy m« võa vµ nhá ®· tõng bíc tho¸t ra khái t×nh tr¹ng tr× trÖ, kh«ng æn ®Þnh vµ cã khëi s¾c trong mét sè ngµnh, lÜnh vùc; nhÊt lµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n thùc phÈm n«ng th«n. C«ng nghiÖp ngoµi quèc doanh chiÕm 31,50% n¨m 1991; trong ®ã tËp thÓ chiÕm 4,83%; t nh©n chiÕm 1,44%; c¸ thÓ chiÕm 25,23%. §Õn n¨m 1995 c«ng nghiÖp chÕ biÕn ngoµi quèc doanh chiÕm 29,76% trong ®ã tËp thÓ chiÕm 0,69%; t nh©n chiÕm 2,72%, hçn hîp chiÕm 2,68%; c¸ thÓ chiÕm 21,42%. N¨m 2000, c«ng nghiÖp chÕ biÕn ngoµi quèc doanh chiÕm 27,8% trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn, trong ®ã tËp thÓ chiÕm 0,73%; t nh©n chiÕm 2,77%; hçn hîp chiÕm 7,60%; c¸ thÓ chiÕm 16,30%. C«ng nghiÖp chÕ biÕn ngoµi quèc doanh cã xu híng gi¶m nhng trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh sù biÕn ®æi c¬ cÊu rÊt lín, thµnh phÇn kinh tÕ tËp thÓ gi¶m m¹nh tõ 4,83% n¨m 1991 xuèng cßn 0,73% n¨m 2000; thµnh phÇn kinh tÕ hçn hîp l¹i ph¸t triÓn nhanh tõ 0% n¨m 1991 lªn 7,6% n¨m 2000; thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ vÉn gi÷ vai trß chñ ®¹o trong c«ng nghiÖp chÕ biÕn ngoµi quèc doanh; c«ng nghiÖp chÕ biÕn cã nguån vèn FDI ®· më réng ph¹m vi ho¹t ®éng, t¨ng c¶ vÒ sè lîng vµ chÊt lîng, ®ång thêi nã còng chiÕm tû träng ngµy cµng cao trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh c«ng nghiÖp vµ trong c¶ níc; n¨m 1991 chiÕm 12,7%; n¨m 1995 chiÕm 18,11% vµ ®Õn n¨m 2000 lªn ®Õn 30,18%. ChÝnh tèc ®é t¨ng trëng cao vµ tû träng lín cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®Çu t níc ngoµi ®· gãp phÇn quyÕt ®Þnh duy tr× nhÞp ®é t¨ng trëng cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn níc ta ngay c¶ trong ®iÒu kiÖn cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ.
2.3. Ph©n tÝch tèc ®é ph¸t triÓn gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn ph©n theo thµnh phÇn kinh tÕ.
a) Xu thÕ biÕn ®éng:
§Ó nghiªn cøu xu híng biÕn ®éng cña tèc ®é ph¸t triÓn gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn ph©n theo thµnh phÇn kinh tÕ qua c¸c n¨m ta dùa vµo xu híng biÕn ®éng cña gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn (theo gi¸ cè ®Þnh) tõ ®ã ta cã xu híng biÕn ®éng cña tèc ®é ph¸t triÓn gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn khi lo¹i trõ yÕu tè ngÉu nhiªn.
b) Møc ®é biÕn ®éng
Qua b¶ng sè liÖu sau ®©y ta thÊy rÊt râ sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trong ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn gi÷a c¸c thµnh phÇn víi nhau vµ tèc ®é ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn trong c¸c thµnh phÇn biÕn ®éng m¹nh mÏ. Nhng ®ã lµ biÕn ®éng t¬ng ®èi tÝch cùc. Tøc lµ tèc ®é ph¸t triÓn thµnh phÇn kinh tÕ cã vèn ®Çu t níc ngoµi t¨ng lªn nhng quèc doanh vÉn gi÷ vai trß chñ ®¹o mÆc dï cã gi¶m xuèng cßn ngoµi quèc doanh ®ang ngµy cµng t¨ng lªn.
B¶ng 12: Gi¸ trÞ s¶n xuÊt vµ møc ®é biÕn ®éng cña tèc ®é ph¸t triÓn gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn ph©n theo thµnh phÇn kinh tÕ
(theo gi¸ cè ®Þnh n¨m 1994).
N¨m
QD
NQD
§TNN
IGO
DIGO
IGO
DIGO
IGO
DIGO
1991
-
-
-
-
-
-
1992
113,5
-
106,9
-
137,2
-
1993
114,9
1,4
108,2
1,3
113,8
-23,4
1994
115,0
1
111,2
3
112,7
-1,1
1995
105,0
-10
123,9
12,5
136,8
24,1
1996
110,8
5,8
111,4
-1,25
126,6
-10,2
1997
109,9
-0,9
109,4
-2
128,9
2,3
1998
107,5
-2,4
107,2
-2
127,9
-1
1999
105,1
-2,4
111,6
4,4
120,4
-7,5
2000
112,2
7,1
118,3
6,7
125,2
4,8
Tæng
BQ
110,4
112,0
125,5
3. Ph©n tÝch ¶nh hëng cña c¸c nh©n tè ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn ViÖt Nam
Ngµy nay, sù ph¸t triÓn kinh tÕ thÕ giíi ®· ®¹t ®Õn møc biªn giíi quèc gia chØ cßn ý nghÜa vÒ hµnh chÝnh, sù giao lu kinh tÕ ®· liªn kÕt c¸c quèc gia cã chÕ ®é chÝnh trÞ kh¸c nhau thµnh mét thÞ trêng thèng nhÊt. Bèi c¶nh quèc tÕ vµ khu vùc ®· më ra cho ta nhiÒu thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
Xu híng ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ thÕ giíi ®· gióp c«ng nghiÖp chÕ biÕn níc ta tiÕp cËn nhanh vµo kü thuËt míi. Nh÷ng thµnh c«ng bíc ®Çu trong nh÷ng n¨m thùc hiÖn ®êng lèi ®æi míi cña §¶ng ®· t¹o tiÒn ®Ò chÝnh trÞ vµ x· héi, vËt chÊt vµ tinh thÇn còng nh tÝch luü thªm ®îc kinh nghiÖm qu¶n lý ®iÒu hµnh kinh tÕ vÜ m« vµ vi m«. ChÝnh s¸ch kinh tÕ ®óng ®¾n, cïng víi néi lùc s½n cã sÏ t¹o tiÒn ®Ò cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nhanh cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn. Víi c¸c nguån tµi nguyªn cã s½n th× d©n sè vµo nguån lao ®éng lµ mét ®éng lùc ph¸t triÓn cùc kú quan träng, quyÕt ®Þnh tÊt c¶ co sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi.
Nh÷ng thiÕu hôt trong nh©n tè con ngêi cµng quan träng bao nhiªu th× sù yÕu kÐm trong nh©n tè con ngêi cµng g©y hËu qu¶ tiªu cùc bÊy nhiªu. NÕu kh«ng kh¾c phôc sù yÕu kÐm nµy th× nÒn kinh tÕ sÏ kh«ng tr¸nh khái bÞ r¬i vµo t×nh tr¹ng tr× trÖ nhng bï ®¾p ®îc nh÷ng thiÕu hôt vÒ nh©n tè con ngêi kh«ng thÓ ngµy mét ngµy hai ®îc mµ ph¶i trong thêi gian dµi.
Trong 10 n¨m (1991-2000), ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®· t¹o ra rÊt nhiÒu viÖc lµm cho lao ®éng. Lao ®éng trong c«ng nghiÖp chÕ biÕn ngµy cµng t¨ng lªn vÒ sè lîng còng nh chÊt lîng. ¸p dông ph¬ng ph¸p chØ sè ®Ó ph©n tÝch biÕn ®éng cña gi¸ trÞ s¶n xuÊt qua 2 thêi kú 1998-2000 tõ ®ã thÊy ®îc nh©n tè nµo lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh ®Õn sù t¨ng hoÆc gi¶m cña gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn. Tõ nguån sè liÖu cã ®îc ë b¶ng 1, b¶ng 2 vµ sè liÖu vÒ lao ®éng trong ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn ph©n theo thµnh phÇn kinh tÕ trong 2 n¨m 1998 vµ 2000 ta cã b¶ng tÝnh to¸n mét sè chØ tiªu phôc vô cho ph©n tÝch biÕn ®éng gi¸ trÞ s¶n xuÊt theo gi¸ hiÖn hµnh vµ gi¸ so s¸nh do ¶nh hëng cña lao ®éng, n¨ng suÊt lao ®éng vµ kÕt cÊu lao ®éng nh sau:
B¶ng
- tTheo gi¸ hiÖn hµnh
Ta cã kÕt qu¶ tÝnh hÖ thèng chØ sè nh sau:
1,57 = 1,47 x 1,07
98676 = 86907 + 11769
Gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn theo gi¸ hiÖn hµnh n¨m 2000 so víi n¨m 1998 t¨ng tõ 172414 tû ®ång lªn 271090 tû ®ång tøc t¨ng 57% hay 98676 tû ®ång lµ do ¶nh hëng cña 2 nh©n tè:
+ Do n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n toµn ngµnh t¨ng 47% lµm cho gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn theo gi¸ hiÖn hµnh t¨ng 86907 tû ®ång.
+ Do tæng lao ®éng toµn ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn t¨ng 7% lµm cho gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña ngµnh t¨ng 11769 tû ®ång.
C¶ hai nh©n tè ®Òu ¶nh hëng tèt ®Õn gi¸ trÞ s¶n xuÊt nhng n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n toµn ngµnh lµ nh©n tè c¬ b¶n lµm cho gi¸ trÞ s¶n xuÊt t¨ng lªn.
- Theo gi¸ cè ®Þnh
Theo sè liÖu b¶ng trªn ta cã kÕt qu¶ tÝnh to¸n hÖ thèng chØ sè nh sau:
Sè t¬ng ®èi: 1,28 = 1,19 x 1,08
Sè tuyÖt ®èi: 34424 = 25009 + 9415
Gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn theo gi¸ cè ®Þnh n¨m 2000 so víi n¨m 1998 t¨ng tõ 121188 tû ®ång lªn 155612 tû ®ång tøc t¨ng 28% hay 34424 tû ®ång lµ do ¶nh hëng cña 2 nh©n tè:
+ Do n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n toµn ngµnh t¨ng 19% lµm cho gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn theo gi¸ cè ®Þnh t¨ng lªn 25009 tû ®ång.
+ Do tæng sè lao ®éng toµn ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn t¨ng lªn 8% lµm cho gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn t¨ng lªn 9415 tû ®ång.
C¶ 2 nh©n tè ®Òu cã ¶nh hëng tèt ®èi víi gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn trong ®ã n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n lµ nh©n tè chñ yÕu lµm t¨ng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn.
* Ph©n tÝch ¶nh hëng cña n¨ng suÊt lao ®éng c¸ biÖt, kÕt cÊu lao ®éng vµ tæng sè lao ®éng tíi gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn.
- Theo gi¸ hiÖn hµnh
IGO = IW X IdT X IåT
Trong ®ã:
Tõ sè liÖu tÝnh to¸n ®îc ta thay vµo c«ng thøc trªn ta cã kÕt qu¶ tÝnh to¸n hÖ thèng chØ sè:
Sè t¬ng ®èi: 1,57 = 1,5 x 0,98 x 1,07
Sè tuyÖt ®èi:
98676 = (0,081-0,054)3348790 + (0,054-0,055)3348790 + (3348790-3129711)0,055
98676 = 89975 - 3349 + 12049
Gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn theo gi¸ hiÖn hµnh n¨m 2000 so víi n¨m 1998 t¨ng tõ 172488,7 tû ®ång lªn 271077 tû ®ång tøc t¨ng 57% hay 98676 tû ®ång lµ do ¶nh hëng cña 3 nh©n tè:
Thø nhÊt: do n¨ng suÊt lao ®éng c¸ biÖt cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ t¨ng 50% lµm cho gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn theo gi¸ hiÖn hµnh t¨ng 89975 tû ®ång.
Thø hai: do kÕt cÊu lao ®éng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ thay ®æi lµm cho gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn gi¶m 3349 tû ®ång.
Thø ba: do tæng sè lao ®éng b×nh qu©n toµn ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn t¨ng 7% lµm cho gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn theo gi¸ hiÖn hµnh t¨ng 12049 tû ®ång.
C¶ 3 nh©n tè ®Òu cã ¶nh hëng tèt ®Õn gi¸ trÞ s¶n xuÊt trong ®ã n¨ng suÊt lao ®éng c¸ biÖt lµ nh©n tè chñ yÕu lµm t¨ng gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn.
- Theo gi¸ cè ®Þnh
IGO = IW X IdT X IåT
Trong ®ã:
Tõ ®ã ta cã:
Sè t¬ng ®èi: 1,28 = 1,24 x 0,97 x 1,07
Sè tuyÖt ®èi:
34424 = 29230 + 3348 + 8544
Gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn theo gi¸ cè ®Þnh n¨m 2000 so víi n¨m 1998 t¨ng tõ 120665.5 tû ®ång lªn 157173.2 tû ®ång tøc lµ t¨ng 28% hay 34424 tû ®ång lµ do ¶nh hëng cña 3 nh©n tè:
Thø nhÊt: Do n¨ng suÊt lao ®éng c¸ biÖt cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ t¨ng lªn 24% lµm cho gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn theo gi¸ cè ®Þnh t¨ng 29230 tû ®ång. §©y lµ nh©n tè cã ¶nh hëng tèt ®Õn gi¸ trÞ s¶n xuÊt.
Thø hai: do kÕt cÊu lao ®éng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ thay ®æi lµm cho gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn theo gi¸ cè ®Þnh gi¶m 3349 tû ®ång.
Thø ba: do tæng sè lao ®éng toµn ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn t¨ng lªn 7% lµm cho gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn t¨ng lªn 8544 tû ®ång.
C¶ 3 nh©n tè ®Òu cã ¶nh hëng tèt ®Õn gi¸ trÞ s¶n xuÊt vµ nh©n tè n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n toµn ngµnh lµ nh©n tè chñ yÕu lµ t¨ng gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña ngµnh.
Qua c¸c m« h×nh ph©n tÝch gi¸ trÞ s¶n xuÊt ta thÊy yÕu tè n¨ng suÊt lao ®éng cã vai trß quan träng trong sù t¨ng trëng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn. Tuy nhiªn n¨ng suÊt lao ®éng cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn cßn thÊp, v× vËy ®Ó s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn tiÕp tôc t¨ng trëng víi nhÞp ®é cao vµ æn ®Þnh ®ßi hái ph¶i cã chÝnh s¸ch ®Çu t ®óng ®¾n vµ n©ng cao chÊt lîng lao ®éng trong c«ng nghiÖp. YÕu tè n¨ng suÊt lao ®éng lµ yÕu tè chÊt lîng quyÕt ®Þnh c¬ b¶n ®Õn sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n nãi chung vµ ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn nãi riªng.
IV. Ph©n tÝch gi¸ trÞ t¨ng thªm ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn
1. Ph©n tÝch qui m« gi¸ trÞ t¨ng thªm ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn
1.1. Ph©n tÝch qui m« gi¸ trÞ t¨ng thªm ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn theo gi¸ hiÖn hµnh
a) Xu híng biÕn ®éng
Tõ b¶ng sè liÖu trªn ta thÊy gi¸ trÞ t¨ng thªm c«ng nghiÖp chÕ biÕn t¨ng qua c¸c n¨m vµ c¸c møc ®é t¨ng t¬ng ®èi ®Òu nhau. Qua tÝnh to¸n biÓu hiÖn hµm xu thÕ sau:
§iÒu ®ã chøng tá nÕu kh«ng ¶nh hëng cña c¸c nh©n tè ngÉu nhiªn th× gi¸ trÞ t¨ng thªm ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn tiÕn triÓn theo mét xu híng nhÊt ®Þnh lµ cø thêi gian t¨ng thªm 1 n¨m th× gi¸ trÞ t¨ng thªm ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn t¨ng thªm ®îc 7932,5 tû ®ång.
b) Møc ®é biÕn ®éng: Tõ d·y sè VA tÝnh ®îc c¸c møc ®é biÕn ®éng t¹i b¶ng sau:
Nh vËy, sau mét thêi gian kÐo dµi tõ 1991-1996 ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn ViÖt Nam t¨ng trëng víi tèc ®é cao. Cô thÓ: N¨m 1992 so víi n¨m 1991 ®¹t 169,3%; n¨m 1995 so víi n¨m 1994 ®¹t 128,9% th× n¨m 1997 so víi n¨m 1996 ®¹t 125,2%, ®Õn n¨m 1998 so víi n¨m 1997 lµ 119,7%; n¨m 1999 so víi n¨m 1998 chØ cßn 114,3%. §Õn n¨m 2000 so víi n¨m 1999 ®¹t 115,8%, cã t¨ng h¬n so víi n¨m 1999 so víi n¨m 1998 nhng kh«ng ®¸ng kÓ, con sè ®ã tuy rÊt nhá nhng ®ã lµ ®iÒu ®¸ng chó ý ®èi víi ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn ViÖt Nam.
Víi tèc ®é ph¸t triÓn gi¸ trÞ t¨ng thªm cña ngµnh ®¹t ®îc nh vËy t¬ng øng víi tèc ®é ph¸t triÓn cña c¸c n¨m nh sau:
Gi¸ trÞ t¨ng thªm ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn n¨m 1992 t¨ng so víi n¨m 1991 lµ 69,3% t¬ng ®¬ng t¨ng 6964 tû ®ång; n¨m 1993 t¨ng so víi n¨m 1992 lµ 25% t¬ng ®¬ng t¨ng 4260 tû ®ång; n¨m 1994 t¨ng so víi n¨m 1993 lµ 25,1% t¬ng øng t¨ng 5349 tû ®ång; n¨m 1995 t¨ng so víi n¨m 1994 lµ 28,9% t¬ng øng t¨ng 7694 tû ®ång; n¨m 1996 t¨ng so víi n¨m 1995 lµ 20,3% t¬ng øng t¨ng 6973 tû ®ång; th× ®Õn n¨m 1997 t¨ng so víi n¨m 1996 lµ 25,2% t¬ng ®¬ng t¨ng 10409 tû ®ång; n¨m 1998 t¨ng so víi n¨m 1997 lµ 19,7% t¬ng øng t¨ng 10206 tû ®ång; n¨m 1999 t¨ng so víi n¨m 1998 lµ 14,3% hay t¨ng 8861 tû ®ång, ®©y lµ n¨m cã tèc ®é t¨ng thÊp nhÊt trong kú, ®Õn n¨m 2000 so víi n¨m 1999 t¨ng lªn 15,8% t¬ng øng t¨ng 11212 tû ®ång, ®Õn ®©y b¾t ®Çu cã xu híng t¨ng lªn vµ dÇn æn ®Þnh.
1.2. Ph©n tÝch qui m« gi¸ trÞ t¨ng thªm ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn theo gi¸ cè ®Þnh n¨m 1994.
T¬ng tù nh khi ph©n tÝch gi¸ trÞ t¨ng thªm ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn theo gi¸ hiÖn hµnh, khi ta ph©n tÝch gi¸ trÞ t¨ng thªm ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn theo gi¸ cè ®Þnh th× tríc hÕt ta ph¶i tÝnh gi¸ trÞ s¶n xuÊt vµ chi phÝ trung gian cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn theo gi¸ cè ®Þnh n¨m 1994, nh vËy ta cã: VAC§ = GOC§ - ICC§
a) Xu híng biÕn ®éng
Gi¸ trÞ t¨ng thªm ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn (theo gi¸ cè ®Þnh n¨m 1994) t¨ng qua c¸c n¨m theo mét xu híng nhÊt ®Þnh, biÓu hiÖn ®iÒu ®ã qua hµm xu thÕ sau:
NghÜa lµ khi lo¹i bá yÕu tè ngÉu nhiªn th× thêi gian t¨ng thªm mét n¨m th× gi¸ trÞ t¨ng thªm ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn t¨ng lªn 3511,2 tû ®ång.
b) C¸c møc ®é biÕn ®éng
Tõ nh÷ng sè liÖu cña biÓu ta cã nhËn xÐt vÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn ViÖt Nam nh sau:
(Bá qua yÕu tè vÒ gi¸ ta chØ ph©n tÝch gi¸ trÞ t¨ng thªm cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn ¶nh hëng do yÕu tè thêi gian).
Sau mét thêi gian kÐo dµi tõ 1991-1996 c«ng nghiÖp chÕ biÕn ViÖt Nam t¨ng víi tèc ®é cao. Cô thÓ nh sau:
N¨m 1992 t¨ng so víi n¨m 1993 lµ 13,7& t¬ng øng víi 2683 tû ®ång vµ n¨m 1994 so víi n¨m 1993 t¨ng 9,3 t¬ng ®¬ng víi 2271 tû ®ång; nhng ®Õn n¨m 1997 ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn ViÖt Nam cã chiÒu híng t¨ng chËm l¹i vµ cµng thÓ hiÖn râ ë n¨m 1998 vµ n¨m 1999. Nhng ®Õn n¨m 2000 ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®· b¾t ®Çu ®i vµo æn ®Þnh vµ t¨ng trëng trë l¹i víi tèc ®é cao.
2. Ph©n tÝch c¬ cÊu (tû träng) gi¸ trÞ t¨ng thªm ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn.
a) Xu thÕ biÕn ®éng
Qua sè liÖu vÒ tû träng gi¸ trÞ t¨ng thªm ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn trong GDP ta thÊy tû träng gi¸ trÞ t¨ng thªm ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn so víi GDP t¨ng qua c¸c n¨m theo mét xu híng t¨ng lªn lµ cïng t¨ng qua c¸c n¨m v× vËy ®Ó biÓu hiÖn xu híng biÕn ®éng cña tû träng nµy so víi GDP ta sö dông hµm xu thÕ sau:
Hµm xu thÕ cã d¹ng:
Qua hµm xu thÕ ta thÊy bá qua c¸c yÕu tè ngÉu nhiªn khi thêi gian t¨ng lªn mét n¨m th× tû träng gi¸ trÞ t¨ng thªm ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn t¨ng lªn 0,53%.
b) C¸c møc ®é biÕn ®éng
B¶ng 15: Tû träng VA/GDP ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn
(theo gi¸ hiÖn hµnh)
N¨m
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
VA/GDP
13,1
15,39
15,17
14,91
14,99
15,18
16,48
17,15
17,69
18,46
Dd(%)
-
2,29
-0,22
-0,26
0,08
0,19
1,3
0,67
0,54
0,77
Trong khu vùc nµy do chÝnh s¸ch ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, tû träng ®Çu t cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn t¨ng lªn lµm cho c¬ cÊu VA/GDP c«ng nghiÖp chÕ biÕn ngµy mét cao kÓ tõ n¨m 1995-2000. §iÓn h×nh n¨m 1995 ®¹t 14,99% vµ t¨ng so víi n¨m 1994 lµ 0,08% vµ t¨ng dÇn qua c¸c n¨m, ®Õn n¨m 2000 t¨ng lªn 18,46% trong tæng sè.
3. Ph©n tÝch tèc ®é ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn
a) Xu híng biÕn ®éng
§Ó nghiªn cøu xu híng biÕn ®éng cña gi¸ trÞ t¨ng thªm ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn (theo gi¸ cè ®Þnh n¨m 1994) tõ ®ã cã xu híng biÕn ®éng cña tèc ®é ph¸t triÓn gi¸ trÞ t¨ng thªm ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn khi lo¹i bá yÕu tè ngÉu nhiªn.
b) C¸c møc ®é biÕn ®éng
B¶ng 16: Gi¸ trÞ t¨ng thªm vµ c¸c møc ®é biÕn ®éng cña tèc ®é ph¸t triÓn gi¸ trÞ t¨ng thªm ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn
(theo gi¸ cè ®Þnh n¨m 1994).
N¨m
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
VA
19552
22235
24353
26624
30231
34339
38743
42694
45888
52177
Iy
-
113,7
109,5
109,3
113,5
113,6
112,9
110,2
107,5
113,7
DIy
-
-
-4,2
-0,2
4,2
0,1
-0,7
-2,7
-2,7
6,2
Qua b¶ng sè liÖu ta thÊy tèc ®é ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn theo mét xu híng nhÊt ®Þnh. Cô thÓ tõ 1991 ®Õn 1996 tèc ®é ph¸t triÓn t¨ng dÇn theo c¸c n¨m, ®Õn n¨m 1997 cã xu híng gi¶m dÇn vµ æn ®Þnh vµo n¨m 2000. Dùa vµo b¶ng sè liÖu ta thÊy tèc ®é ph¸t triÓn n¨m 1992 lµ 113,7% t¨ng lªn 13,7% so víi n¨m 1991 vµ t¨ng gi¶m kh«ng ®Òu qua c¸c n¨m, ®Õn n¨m 1996 ®¹t 113,6% t¨ng 13,6% so víi n¨m 1995. §Õn n¨m 1997 tèc ®é ph¸t triÓn gi¶m xuèng cßn 112,9% t¨ng 12,9% so víi n¨m 1996; n¨m 1999 tèc ®é ph¸t triÓn gi¶m xuèng cßn 107,5 % t¨ng 7,5% so víi n¨m 1998 vµ ®Õn n¨m 2000 ®¹t 113,7% gÇn b»ng víi n¨m 1991 t¨ng 13,7% so víi n¨m 1999. §ã lµ dÊu hiÖu ®¸ng mõng cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn.
KiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p
HiÖn nay viÖc tÝnh to¸n vµ ph©n tÝch c¸c chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt, gi¸ trÞ t¨ng thªm cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn theo SNA phô thuéc vµo chÕ ®é h¹ch to¸n, hÖ thèng chøng tõ vµ quan niÖm cña c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh vÒ néi dung vµ giíi h¹n tµi kho¶n... ChÝnh v× thÕ ë níc ta, tuy ®· cã quyÕt ®Þnh ¸p dông SNA, song ®Õn nay nhiÒu ®¬n vÞ c¬ së vÉn cha triÓn khai ®îc. NhiÒu ®¬n vÞ (c¸c doanh nghiÖp, hîp t¸c x·...) vÉn sö dông hÖ thèng chØ tiªu theo MPS, ®ång thêi cã tÝnh to¸n mét sè chØ tiªu míi theo SNA nhng hoµn toµn mang tÝnh h×nh thøc, møc ®é tin cËy cßn h¹n chÕ. Do ®ã, tÝnh vµ ph©n tÝch c¸c chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt, gi¸ trÞ t¨ng thªm cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn gÆp nhiÒu khã kh¨n do sè liÖu ë c¸c ®¬n vÞ c¬ së ®a lªn cã ®é chÝnh x¸c kh«ng cao. Tuy nhiªn, c¸c doanh nghiÖp còng ®· tÝnh ®îc mét sè chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Tõ ®ã gióp cho c¸c cÊp l·nh ®¹o ph©n tÝch ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp nh: ®¸nh gi¸, ph©n tÝch t×nh h×nh sö dông c¸c yÕu tè cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt; ®¸nh gi¸, ph©n tÝch t×nh h×nh s¶n xuÊt, tiªu thô s¶n phÈm cña doanh nghiÖp. Th«ng qua nh÷ng chØ tiªu mµ doanh nghiÖp còng nh c¸c ®¬n vÞ thèng kª tÝnh gióp cho c¸c cÊp l·nh ®¹o cã nh÷ng thay ®æi tÝch cùc lµm t¨ng ho¹t ®éng ®em l¹i lîi Ých kinh tÕ lín h¬n vµ gi¶m c¸c ho¹t ®éng ®em l¹i Ýt lîi Ých. §Ó ®¹t ®îc kÕt qu¶ ®ã, ngµnh thèng kª ®· x©y dùng ph¬ng ph¸p tÝnh c¸c chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp quan träng cho tõng thµnh phÇn kinh tÕ vµ mét hÖ thèng chØ tiªu kh¸c t¹o thuËn lîi cho ngêi qu¶n lý trong viÖc kiÓm so¸t c¸c b¸o c¸o ho¹t ®éng cña c¬ së, cña ngµnh t¹o ra sù thèng nhÊt vÒ tÝnh to¸n trong ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn trªn ph¹m vi c¶ níc, lµm c¬ së cho sù so s¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cã ho¹t ®éng chÕ biÕn víi c¸c ngµnh kh¸c trong nÒn kinh tÕ.
NÒn kinh tÕ thÞ trêng víi sù song song tån t¹i cña nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ, ®îc nhµ níc khuyÕn khÝch t¹o ®iÒu kiÖn cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nªn ho¹t ®éng cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ rÊt ®a d¹ng. Còng nh c¸c ngµnh kh¸c trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ ho¹t ®éng chÕ biÕn s¶n phÈm mµ bªn c¹nh ®ã cßn cã nh÷ng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c. Theo nguyªn t¾c tÝnh gi¸ trÞ s¶n xuÊt th× c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt phô kh«ng thuéc ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn ph¶i ®îc t¸ch riªng ®Ó ®a vÒ ngµnh t¬ng øng. Theo quy ®Þnh cña Tæng côc thèng kª c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt phô kh«ng thuéc ph¹m vi ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn mµ cã doanh thu nhá h¬n 15% tæng doanh thu s¶n xuÊt chÝnh th× tÝnh vµo tæng doanh thu s¶n xuÊt chÝnh, trêng hîp doanh thu s¶n xuÊt phô lín h¬n 15% tæng doanh thu s¶n xuÊt chÝnh th× ph¶i bãc t¸ch ®Ó ®a vÒ ngµnh t¬ng øng. Tuy nhiªn, trong thùc tÕ c¸c ®¬n vÞ thêng kh«ng tiÕn hµnh bãc t¸ch c¸c s¶n phÈm phô ®Ó ®a vÒ ngµnh t¬ng øng mµ ®Ó hÕt vµo tæng doanh thu s¶n xuÊt chÝnh cña ®¬n vÞ. §©y lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn viÖc tÝnh gi¸ trÞ s¶n xuÊt, gi¸ trÞ t¨ng thªm cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn cã nhiÒu sai sãt.
Trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp thêng ph¸t sinh nhiÒu chi phÝ mµ trong ph¬ng ph¸p tÝnh c¸c chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp thêng kh«ng ®Ò cËp hÕt ®îc. Bªn c¹nh nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt chÝnh, cßn nhiÒu kho¶n chi phÝ ph¸t sinh kh¸c th× doanh nghiÖp thêng ®a tÊt c¶ vµo yÕu tè chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn, trong yÕu tè chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn bao gåm c¶ chi phÝ trung gian vµ gi¸ trÞ t¨ng thªm. Muèn tÝnh ®îc chÝnh x¸c chØ tiªu chi phÝ trung gian, ph¶i tiÕn hµnh bãc t¸ch c¸c chØ tiªu trong yÕu tè chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn ®Ó ®a vÒ chØ tiªu chi phÝ trung gian, gi¸ trÞ t¨ng thªm. Trong thùc tÕ, viÖc bãc t¸ch nµy Ýt khi ®îc thùc hiÖn ë c¸c ®¬n vÞ c¬ së v× nã g©y phiÒn hµ vµ kh«ng ®em l¹i lîi Ých kinh tÕ. ViÖc bãc t¸ch nµy thêng ®îc thùc hiÖn ë c¬ quan thèng kª qua hÖ sè bãc t¸ch trong s¸ch "Nh÷ng hÖ sè c¬ b¶n cña hÖ thèng tµi kho¶n quèc gia n¨m 1997". §Ó cã thÓ bãc t¸ch mét c¸ch chÝnh x¸c th× Tæng côc thèng kª nªn ®iÒu tra mçi n¨m mét lÇn ®Ó cã ®îc hÖ sè bãc t¸ch cña tõng n¨m. Nhng trong thùc tÕ, do ®iÒu kiÖn kinh phÝ h¹n chÕ nªn Tæng côc thèng kª thêng tõ 3-5 n¨m míi ®iÒu tra mét lÇn nªn khi bãc t¸ch c¸c chØ tiªu trong yÕu tè chi phÝ kh¸c b»ng tiªn dùa vµo hÖ sè nµy lµ cã ®é chÝnh x¸c kh«ng cao.
§Ó tÝnh ®îc c¸c chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt, gi¸ trÞ t¨ng thªm cña c¸c doanh nghiÖp, thêng dùa vµo b¶ng b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh, b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, biÓu chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo yÕu tè. Song c¸c b¸o c¸o quyÕt to¸n cña ®¬n vÞ cßn thiÕu chÝnh x¸c do c¶ yÕu tè chñ quan vµ yÕu tè kh¸ch quan. MÆt kh¸c c¸c chØ tiªu trong b¸o c¸o quyÕt to¸n thêng kh«ng chi tiÕt cho tõng kho¶n môc, ®Ó tÝnh ®îc chi phÝ trung gian, gi¸ trÞ t¨ng thªm mét c¸ch t¬ng ®èi chÝnh x¸c th× ph¶i dùa vµo hÖ sè bãc t¸ch hay xuèng c¬ së ®iÒu tra mét c¸ch trùc tiÕp. Song kinh phÝ dïng cho c¸c cuéc ®iÒu tra l¹i h¹n hÑp, sè mÉu ®iÒu tra thêng nhá kh«ng ®¶m b¶o ®é tin cËy. MÆt kh¸c khi ®iÒu tra thêng dïng ph¬ng ph¸p hái ®¸p, håi tëng ®Ó ghi l¹i nªn møc ®é chÝnh x¸c cã phÇn h¹n chÕ.
Trªn ®©y lµ nh÷ng khã kh¨n trong qu¸ tr×nh tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt, gi¸ trÞ t¨ng thªm cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn. Nh÷ng khã kh¨n nµy lµ do mét sè nguyªn nh©n chñ quan vµ kh¸ch quan sau:
- ViÖc tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt, gi¸ trÞ t¨ng thªm ph¶i dùa trªn c¬ së b¸o c¸o quyÕt to¸n cña c¸c ®¬n vÞ c¬ së, nhng b¸o c¸o cña c¸c ®¬n vÞ thêng kh«ng ®Çy ®ñ vµ kÐm chÝnh x¸c.
- Do kinh phÝ h¹n chÕ cho c¸c cuéc ®iÒu tra ®Þnh kú ®Ó kiÓm tra ®é tin cËy cña sè liÖu b¸o c¸o. Sè mÉu ®iÒu tra thêng nhá kh«ng ®ñ ®¶m b¶o tÝnh ®¹i diÖn dÉn ®Õn kÕt qu¶ thu ®îc cã ®é tin cËy cha cao.
Bªn c¹nh nh÷ng khã kh¨n th× còng cã nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong viÖc tÝnh to¸n vµ ph©n tÝch c¸c chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp gi¸ trÞ s¶n xuÊt, gi¸ trÞ t¨ng thªm cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn. ë c¸c ®¬n vÞ c¬ së, c¸c cÊp l·nh ®¹o ®· phÇn nµo thÊy ®îc vai trß quan träng cña viÖc tÝnh c¸c chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt, gi¸ trÞ t¨ng thªm cña doanh nghiÖp mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c. Th«ng qua c¸c chØ tiªu nµy gióp c¸c cÊp l·nh ®¹o ph©n tÝch ®îc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp c¶ vÒ quy m« vµ c¬ cÊu, gióp cho c¸c nhµ qu¶n lý cã nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt lµm c¨n cø khoa häc ®Ó x©y dùng chiÕn lîc s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ ph¸t triÓn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh theo h×nh thøc ®· lùa chän. ChÝnh v× nhËn thÊy ®îc tÇm quan träng cña nã, c¸c doanh nghiÖp ®· t¹o ®iÒu kiÖn kinh phÝ cho bé phËn thèng kª t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc thu thËp xö lý th«ng tin ®Ó tÝnh c¸c chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt, gi¸ trÞ t¨ng thªm cho doanh nghiÖp cña m×nh. Khi c¸c doanh nghiÖp ®· cã sè liÖu vÒ gi¸ trÞ s¶n xuÊt, gi¸ trÞ t¨ng thªm cña doanh nghiÖp th× viÖc tÝnh chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp gi¸ trÞ s¶n xuÊt, gi¸ trÞ t¨ng thªm cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn sÏ gÆp nhiÒu thuËn lîi.
Ph¬ng ph¸p tÝnh c¸c chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp cho thµnh phÇn kinh tÕ t nh©n, tËp thÓ, c¸ thÓ trong ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn, viÖc tÝnh to¸n diÔn ra ë c¸c c¬ quan thèng kª. Do ®ã viÖc thu thËp th«ng tin ph¶i th«ng qua c¸c cuéc ®iÒu tra thèng kª ®Þnh kú mµ kinh phÝ dïng cho c¸c cuéc ®iÒu tra h¹n hÑp. Do vËy sè mÉu ®iÒu tra thêng nhá kh«ng ®¶m b¶o ®é tin cËy, mÆt kh¸c sè liÖu ®iÒu tra hÇu nh kh«ng h¹ch to¸n chi tiÕt. Trong c¸c cuéc ®iÒu tra nµy thêng sö dông ph¬ng ph¸p hái ®¸p, håi tëng ®Ó ghi l¹i nªn møc ®é chÝnh x¸c cã phÇn h¹n chÕ. Còng cã trêng hîp c¬ quan thèng kª ph¶i dïng hÖ sè bãc t¸ch chung ®Ó tÝnh.
Trªn c¬ së ph©n tÝch nh÷ng u, nhîc ®iÓm trong qu¸ tr×nh tÝnh c¸c chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp gi¸ trÞ s¶n xuÊt, gi¸ trÞ t¨ng thªm cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn, ë ®©y em xin ®a ra mét sè kiÕn nghÞ vÒ ph¬ng ph¸p tÝnh vµ ph©n tÝch c¸c chØ tiªu nµy.
- §æi míi hÖ thèng tæ chøc th«ng tin, chÕ ®é h¹ch to¸n c¬ së phï hîp víi yªu cÇu cña viÖc ¸p dông hÖ thèng tµi kho¶n quèc gia cho tõng ®¬n vÞ c¬ së còng nh toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Trªn c¬ së ®ã ®Ó thùc hiÖn chÕ ®é thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, ®ång thêi cung cÊp th«ng tin ®Ó tÝnh gi¸ trÞ t¨ng thªm cho toµn ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn. Tæ chøc hÖ thèng th«ng tin chñ yÕu theo kªnh thèng kª nhµ níc lµ ®óng, song tæ chøc th«ng tin ®Ó tÝnh gi¸ trÞ s¶n xuÊt, chi phÝ trung gian, gi¸ trÞ t¨ng thªm cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn cã ®Æc thï riªng v× chñ yÕu dùa vµo hÖ thèng th«ng tin kÕ to¸n, tµi vô nh: b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, b¶ng b¸o c¸o vÒ kÕt qu¶ kinh doanh, b¸o c¸o vÒ chi phÝ s¶n xuÊt... V× vËy cÇn tæ chøc th«ng tin theo ®¬n vÞ chñ qu¶n lµ phï hîp. Trong ®iÒu kiÖn kh¶ n¨ng xö lý th«ng tin b»ng m¸y vi tÝnh hiÖn nay, th«ng tin cña c¸c trung t©m xö lý theo mét ch¬ng tr×nh thèng nhÊt.
Nguån th«ng tin trong c¸c b¸o c¸o thèng kª ®Þnh kú t¹i c¬ së ph¶i ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, biÓu chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo yÕu tè nªn chi tiÕt h¬n. §Ó ®¶m b¶o sè liÖu cña c¸c ®¬n vÞ c¬ së göi lªn cã ®é chÝnh x¸c cao, nhµ níc nªn quy ®Þnh b¸o c¸o thèng kª ®Þnh kú cña c¸c doanh nghiÖp ph¶i th«ng qua mét c¬ quan kiÓm to¸n.
§èi víi c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kh«ng cã b¸o c¸o thèng kª ®Þnh kú th× ph¶i tiÕn hµnh ®iÒu tra, lËp dµn mÉu. NÕu ®iÒu kiÖn kinh phÝ cho phÐp th× Tæng côc thèng kª nªn ®iÒu tra mçi n¨m mét lÇn, khi ®iÒu kiÖn kinh phÝ h¹n hÑp, Tæng côc còng nªn ®iÒu tra tõ 3-5 n¨m mét lÇn. Tuy nhiªn ngµnh thèng kª nªn x©y dùng mét trung t©m vÒ ®iÒu tra thèng kª, tr¸nh viÖc c¸c ngµnh, c¸c ban ®Òu tham gia ®iÒu tra t¹o nªn sù chång chÐo mµ hiÖu qu¶ kh«ng cao.
G¾n liÒn c¸c cuéc ®iÒu tra thèng kª víi thèng kª thuÕ vô, thèng kª h¶i quan ®Ó n©ng cao chÊt lîng sè liÖu cña s¶n xuÊt t nh©n, c¸ thÓ, hé gia ®×nh.
- VÒ ph¬ng ph¸p tÝnh: Khi tÝnh gi¸ trÞ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p c«ng xëng lÊy xÝ nghiÖp lµm ®¬n vÞ tÝnh to¸n, trong trêng hîp tæ chøc s¶n xuÊt thay ®æi sÏ ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn chØ tiªu tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt. Khi tæ chøc s¶n xuÊt ®îc liªn hiÖp l¹i, d©y chuyÒn s¶n xuÊt khÐp kÝn th× tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt sÏ lµ thÊp nhÊt v× gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu chØ tÝnh cã mét lÇn. Ngîc l¹i khi tæ chøc s¶n xuÊt theo chuyªn m«n ho¸ cµng s©u th× gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu chu chuyÓn qua tõng xÝ nghiÖp bÞ tÝnh trïng nhiÒu lÇn, do ®ã gi¸ trÞ s¶n xuÊt sÏ t¨ng lªn. VËy ta nªn tÝnh theo ph¬ng ph¸p ngµnh ®Ó tr¸nh sù trïng lÆp trªn.
Khi tÝnh gi¸ trÞ t¨ng thªm cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn nªn dïng ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt v× nÕu tÝnh theo ph¬ng ph¸p ph©n phèi th× c¸c yÕu tè cña chØ tiªu nµy kh«ng ®îc c¸c xÝ nghiÖp h¹ch to¸n ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c. Trong khi ®ã c¸c yÕu tè cña chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt vµ chi phÝ trung gian l¹i ®îc h¹ch to¸n ®Çy ®ñ h¬n. Thªm vµo ®ã khi muèn tÝnh chØ tiªu gi¸ trÞ t¨ng thªm ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn theo gi¸ so s¸nh dïng ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt sÏ thuËn lîi h¬n v× nã ®îc tæng hîp tõ nhiÒu yÕu tè cÊu thµnh nªn, h¬n n÷a nã sÏ ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c.
- VÒ c«ng t¸c thèng kª t¹i doanh nghiÖp: Ngµnh thèng kª nªn kÕt hîp víi trêng ®¹i häc kinh tÕ quèc d©n, ®Æc biÖt lµ Khoa Thèng kª më c¸c kho¸ ®µo t¹o, ®µo t¹o l¹i ®Ó cñng cè vµ n©ng cao kiÕn thøc thèng kª cho c¸n bé c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp. MÆt kh¸c, ®µo t¹o, n©ng cao tr×nh ®é tin häc, ngo¹i ng÷ cho c¸n bé, c«ng nh©n viªn gióp cho hä thùc hiÖn tèt nhiÖm vô cña m×nh.
- VÒ tuyªn truyÒn c«ng t¸c thèng kª: HÖ thèng tµi kho¶n quèc gia (SNA) míi phæ biÕn cho c¸c ngµnh kÕ to¸n cßn c¸c ngµnh kh¸c hÇu nh kh«ng ®îc quan t©m. §Ó n©ng cao chÊt lîng tÝnh to¸n vµ ph©n tÝch c¸c chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt, gi¸ trÞ t¨ng thªm c¸c nhµ qu¶n lý ®Æc biÖt lµ Tæng côc thèng kª cÇn ph¶i phèi hîp víi c¸c c¬ quan tuyªn truyÒn, tæ chøc c¸c cuéc héi th¶o, nãi chuyÖn, phæ biÕn tÇm quan träng cña SNA trong nÒn Ýt quèc d©n.
- X©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng chØ tiªu thèng kª c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ c¸c ph¬ng ph¸p ph©n tÝch.
§©y lµ c«ng viÖc rÊt quan träng hiÖn nay, bëi v× muèn ph©n tÝch mét c¸ch toµn diÖn vµ s©u s¾c t×nh h×nh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn th× cÇn ph¶i cã hÖ thèng chØ tiªu thèng kª c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®Çy ®ñ, hoµn chØnh vµ kÌm theo ®ã lµ ph¶i cã c¸c ph¬ng ph¸p ph©n tÝch thÝch hîp ®èi víi tõng chØ tiªu.
ChØ tiªu gi¸ trÞ t¨ng thªm lµ mét trong nh÷ng chØ tiªu rÊt quan träng, ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ tæng hîp cña s¶n xuÊt. Nhng thùc tÕ hiÖn nay vÉn cha tÝnh cô thÓ hoÆc nÕu cã th× còng kh«ng thêng xuyªn chØ tiªu nµy trong c¸c b¸o c¸o ®Þnh kú. Nh vËy sÏ rÊt khã kh¨n ®Ó cã thÓ ®¸nh gi¸ mét c¸ch chÝnh x¸c hiÖu qu¶ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn khi kh«ng cã chØ tiªu nµy. V× vËy thiÕt nghÜ nªn tÝnh chØ tiªu nµy trong c¸c b¸o c¸o hµng n¨m; ngoµi ra còng nªn tÝnh to¸n mét sè chØ tiªu kh¸c nh gi¸ trÞ xuÊt nhËp khÈu cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn, n¨ng suÊt lao ®éng cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn...
HiÖn nay, viÖc ¸p dông hÖ thèng tµi kho¶n quèc gia ngµy cµng ®îc hoµn thiÖn, n©ng cao chÊt lîng tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp. Muèn tÝnh ®îc chÝnh x¸c c¸c chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt, gi¸ trÞ t¨ng thªm cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn, vÊn ®Ò quan träng nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn b¸o c¸o quyÕt to¸n chÝnh x¸c vµ sè chØ tiªu trong b¸o c¸o chi tiÕt h¬n.
§Ó thùc hiÖn tèt c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc th× ngµnh c«ng nghiÖp nãi chung vµ ®Æc biÖt ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn nãi riªng cÇn ph¶i:
- Ph¸t triÓn nhanh c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cã kh¶ n¨ng ph¸t huy lîi thÕ c¹nh tranh, chiÕm lÜnh thÞ trêng trong níc vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, nh chÕ biÕn n«ng, l©m, thuû s¶n, may mÆc, da - giÇy, ®iÖn tö - tin häc, mét sè s¶n phÈm c¬ khÝ vµ hµng tiªu dïng...
- Ph¸t triÓn m¹nh c¸c ngµnh c«ng nghiÖp c«ng nghÖ cao, nhÊt lµ c«ng nghÖ th«ng tin, viÔn th«ng, ®iÖn tö, tù ®éng ho¸. Chó träng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp s¶n xuÊt phÇn mÒn tin häc thµnh ngµnh kinh tÕ cã tèc ®é t¨ng trëng vît tréi.
- Quy ho¹ch ph©n bè hîp lý c«ng nghiÖp chÕ biÕn trªn c¶ níc. Ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ c¸c khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghiÖp, x©y dùng mét sè khu c«ng nghÖ cao, h×nh thµnh c¸c côm c«ng nghiÖp lín vµ khu kinh tÕ më.
- Ph¸t triÓn réng kh¾p c¸c c¬ së s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chÕ biÕn nhá vµ võa víi ngµnh nghÒ ®a d¹ng. §æi míi, n©ng cÊp c«ng nghÖ trong c¸c c¬ së hiÖn cã ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt lîng, hiÖu qu¶. Sö dông phï hîp c¸c c«ng nghÖ cã kh¶ n¨ng thu hót nhiÒu lao ®éng. Ph¸t triÓn nhiÒu h×nh thøc liªn kÕt gi÷a c¸c doanh nghiÖp nhá, võa vµ lín, gi÷a s¶n xuÊt nguyªn vËt liÖu víi chÕ biÕn, tiªu thô s¶n phÈm trªn c¬ së ®¶m b¶o hµi hoµ vÒ lîi Ých. T¨ng tû lÖ néi ®Þa ho¸ trong c«ng nghiÖp chÕ biÕn gia c«ng, l¾p r¸p. T¨ng cêng c«ng t¸c kiÓm tra chÊt lîng s¶n phÈm, b¶o hé së h÷u c«ng nghiÖp...
KÕt luËn
Trong xu thÕ ph¸t triÓn toµn cÇu ho¸ hiÖn nay, chØ cã ph¸t triÓn c«ng nghiÖp lµ con ®êng duy nhÊt gióp níc ta tiÕn kÞp xu thÕ cña thêi ®¹i, héi nhËp víi thÕ giíi vµ khu vùc. C«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu lµ ®Õn n¨m 2020 níc ta trë thµnh mét níc c«ng nghiÖp, ®ßi hái sù nç lùc cña c¸c cÊp, c¸c ngµnh mµ ®Æc biÖt lµ ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn, ngµnh chiÕm tû träng cao trong ngµnh c«ng nghiÖp nãi chung vµ trong toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. H¬n n÷a kh«ng thÓ kh«ng chó träng ph¸t triÓn ngµnh thèng kª - ngµnh ®ãng vai trß kh«ng thÓ thiÕu vµ viÖc ¸p dông hÖ thèng tµi kho¶n quèc gia vµo viÖc tÝnh to¸n vµ ph©n tÝch còng nh dù ®o¸n vÒ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ gãp phÇn vµo viÖc ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn nãi riªng vµ ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp nãi chung còng nh ph¸t triÓn toµn bé nÒn kinh tÕ níc ta.
Trªn c¬ së kiÕn thøc lý luËn chung häc ®îc t¹i trêng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n, lý thuyÕt chuyªn ngµnh riªng ë Khoa Thèng kª - trêng Kinh tÕ quèc d©n vµ qua thêi gian thùc tËp t¹i Vô HÖ thèng tµi kho¶n quèc gia (SNA) - Tæng côc thèng kª, em ®· hoµn thµnh chuyªn ®Ò thùc tËp nµy, tuy nhiªn víi kh¶ n¨ng cã h¹n nªn ch¾c ch¾n r»ng chuyªn ®Ò kh«ng tho¸t khái nh÷ng thiÕu sãt, rÊt mong sù ®ãng gãp ý kiÕn vµ nhËn xÐt ®Ó cã thÓ n©ng cao ®îc kiÕn thøc còng nh sù hiÓu biÕt h¬n vÒ ®Ò tµi còng nh vÒ c¸c lÜnh vùc kh¸c.
Cuèi cïng em xin bµy tá lßng c¶m ¬n ch©n thµnh nhÊt ®Õn sù gióp ®ì vµ híng dÉn nhiÖt t×nh cña PGS.TS. Phan C«ng NghÜa - Chñ nhiÖm khoa Thèng kª - Trêng ®¹i häc Kinh tÕ quèc d©n; chó TrÞnh Quang Vîng - phßng Tæng hîp vµ ph©n tÝch vµ c¸c b¸c, c¸c c« chó, c¸c anh chÞ trong Vô HÖ thèng tµi kho¶n quèc gia - Tæng côc thèng kª ®· gióp ®ì vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó em hoµn thµnh ®îc chuyªn ®Ò nµy.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
Phương pháp tính giá trị sản xuất, giá trị tăng thêm của ngành công nghiệp.DOC
