Đề tài Thiết kế bộ nguồn ổn áp dải rộng kiểu xung ngắt mở cho máy thu hình màu

G l = 546 nm. Mµu lam (Blue) B l = 435 nm. Lý do ®Ó chän 3 mµu nµy lµm mµu c¬ b¶n lµ: NÕu ®em 2 trong 3 mµu c¬ b¶n trén víi nhau th× kh«ng cho ra mµu thø 3. NÕu ®em 3 mµu trén víi nhau theo c¸c tû lÖ kh¸c nhau th× sÏ cho ra hÇu hÕt c¸c mµu cã trong thiªn nhiªn. TÝn hiÖu mµu lµ hiÖu sè cña tÝn hiÖu mµu c¬ b¶n vµ tÝn hiÖu chãi. Trong truyÒn h×nh mµu ng­êi ta ®· kh«ng trùc tiÕp ph¸t ®i c¸c tÝn hiÖu mµu c¬ b¶n mµ ph¸t ®i c¸c tÝn hiÖu hiÖn mµu, v× t¹i ¶nh mµu tr¾ng c¸c tÝn hiÖu hiÖn mµu ®Òu b»ng sè 0, do ®ã kh«ng g©y nhiÔm mµu lªn ¶nh ®en tr¾ng. * Ba tÝn hiÖu mµu lµ: EA - EY = EG - (0,3EA + 0,59EG + 0,11EB) = 0,7ER - 0,59EG - 0,11EB EG - EY = EG - (0,3ER + 0,59EG + 0,11EB) = 0,3ER- 0,4BEG - 0,11EB EB - EY = EG - (0,3ER + 0,59EG + 0,11 EB) = 0,3 ER - 0,59EG - 0,11EB 2. Sù t¸i t¹o mµu. §Ó kÕt hîp gi÷a truyÒn h×nh mµu víi truyÒn h×nh tr¾ng ®en, ®µi ph¸t truyÒn h×nh mµu ®· ph¸t ®i mét tÝn hiÖu chãi víi hai tÝn hiÖu hiÖn mµu lµ ®ñ. TÝn hiÖu hiÖn mµu thø 3 lµ EG - EY ®· bá kh«ng göi v×: - Qu·ng biÕn thiªn biªn ®é cña EG - EY lµ nhá nhÊt, l­îng th«ng tin Ýt, kÐm râ rµng. M¾t ng­êi rÊt nh¹y c¶m víi mµu lôc G, cã thÓ ph©n biÖt ®­îc c¸c chi tiÕt rÊt nhá, do ®ã ph¶i göi ®i mµu lôc G víi d¶i phæ réng, lµm phøc t¹p thªm vÒ kÜ thuËt. Bëi vËy ë phÝa m¸y thu, ph¶i dïng m¹ch ma trËn G - Y ®Ó t¹o ra tÝn hiÖu hiÖn mµu thø 3 lµ EG - EY theo biÓu thøc sau ®©y: EY = 0,3ER + 0,59EG + 0,11EB . Þ EY = 0,3 (ER - EY) + 0,59(EG - EY) + 0,11 (EB - EY) ® EB - EY = 0,3 (ER - EY) + 0,59(EG - EY) + 0,11 (EB - EY) Þ 0,59 (EG - EY) = - 0,3(ER - EY) - 0,11 (EB - EY) Þ EG - EY = - 0,51 (ER - EY) - 0,19 (EB - EY) TiÕp ®ã tõ 3 tÝn hiÖu mµu sÏ kh«i phôc l¹i 3 tÝn hiÖu mµu c¬ b¶n ER, EG, EB b»ng m¹ch ma trËn RGB theo c¸c biÓu thøc sau ®©y: (EG - EY) + EY = ER. (EG - EY) + EY = EG (EG - EY) + EY = EB 3. M· ho¸ vµ gi¶i m· (Coder & Decoder). 3.1. M· ho¸. H×nh a m« t¶ c¸ch thøc ®Ó chia 2 tÝn hiÖu s¾c vµo trong kªnh sãng ®· cã s½n cña truyÒn h×nh tr¾ng ®en. Tr­íc hÕt mét m¹ch ma trËn sÏ lµm c«ng viÖc céng trõ c¸c ®iÖn ¸p theo c¸c tû lÖ ®· ®Þnh s½n, ®Ó chuyÓn ®æi ER, EG, EB thµnh ra mét tÝn hiÖu chãi EY vµ 2 tÝn hiÖu s¾c víi sãng phô (Sub camer - fsc) cã tÇn sè bÐ h¬n tÇn sè cao nhÊt cña EY (ch¼ng h¹n OIRT th× fsc = 4.43MC, ë FCC th× fsc = 3.58MC). Cuèi cïng cho nhËp chung sãng mang phô ®· ®iÒu chÕ nµy vµo trong tÝn hiÖu chãi EY, ®Ó cã ®­îc c¸i gäi lµ tÝn hiÖu h×nh mµu. Toµn bé c«ng viÖc b¾t ®Çu tõ 3 tin tøc ®Çu tiªn ER, EG, EB chuyÓn ®æi dÇn dÇn thµnh ra tÝn hiÖu mµu nh­ võa nãi ®­îc gäi lµ m· ho¸ tÝn hiÖu mµu (color Video) H×nh (b). 3.2. Gi¶i m· Kho¶ng tÇn sè tÝn hiÖu mµu (Color Video) h×nh trªn vÉn hoµn toµn n»m trong kªnh sãng OIRT (hoÆc FCC) nh­ cò. Nã ®­îc ®iÒu biªn (AM) vµ truyÒn ®i gièng nh­ truyÒn tÝn hiÖu ®en tr¾ng. Nh­ vËy phÇn ®Çu cña m¸y thu h×nh mµu gåm Anten, Tuner, IF vµ t¸ch sãng h×nh gièng y nh­ m¸y thu h×nh ®en tr¾ng. T¹i ngâ ra cña tÇng d¶i ®iÒu biªn (t¸ch sãng h×nh) b©y giê ta cã ®­îc gäi lµ tÝn hiÖu mµu. Mét m¹ch läc gi¶i sÏ läc ra sãng mang phô ®iÒu chÕ rêi t¸ch sãng ®Ó cã l¹i 2 tÝn hiÖu s¾c C1, C2. phèi hîp víi tÝn hiÖu chãi EY, c¶ 3 tÝn hiÖu b¾n ra sÏ mang l¹i 3 tÝn hiÖu tin tøc ®Çu tiªn lµ ER, EG, EB. TÊt c¶ c«ng viÖc trªn ®­îc gäi lµ gi¶i mµu. 4. Kh¶o s¸t tÝn hiÖu chãi EY. TÝn hiÖu chãi chÝnh lµ tÝn hiÖu h×nh ¶nh trong truyÒn h×nh tr¾ng ®en. ë truyÒn h×nh mµu, tÝn hiÖu chãi ®­îc tæ hîp tõ 3 tÝn hiÖu mµu c¬ b¶n ER, EG, EB theo biÓu thøc sau ®©y: EY = 0,3ER + 0,59ER + 0,1 1EB. §é chãi mµ m¾t ng­êi cã thÓ c¶m nhËn ®­îc cã sù tham gia 30% ¸nh s¸ng ®á, 59% ¸nh s¸ng mµu l¸ c©y vµ 11% lµ cña mµu xanh l¬. V× thÕ ng­êi ta chÕ t¹o ®¸p tuyÕn vÒ ®é nh¹y cña ®Ìn ®iÖn tõ VIDICON cã ®é nh¹y gièng ®é nh¹y m¾t ng­êi ®Ó cã ®­îc tin tøc vÒ ®é chãi cña ¶nh t¹o h×nh tr¾ng ®en. Gi¶ sö ¶nh lµ tr¾ng cã c­êng ®é ¸nh s¸ng chuÈn (møc chãi 10%). Camera ®en tr¾ng thu ¶nh nµy víi biªn ®é ®Ønh - ®Ønh\1Volt. ë camera mµu phæ ®­îc chia lµm 3 ®o¹n nh­ng biªn ®é cña 3 quang phæ nh­ cò, ba ®Ìn ®iÖn tõ VIDICON vÉn ®o ®­îc ER = 1Volt, EB = 1Volt, EG = 1Volt. §Ó t¹o l¹i tÝn hiÖu chãi gièng nh­ Camera ®en tr¾ng ng­êi ta lÊy 30% ER 59% cña EG vµ 1111 cña EB ®Ó cã: EY = 30 + 59 + 11 = 100% 5. TÝn hiÖu chãi cña b¶n chuÈn säc mµu. B¶ng chuÈn cã 8 säc mµu vµ ®å thÞ biÓu diÔn qu¶ng biÕn thiªn ®é cña c¸c tÝn hiÖu mµu øng víi b¶ng chuÈn. Trong kü thuËt truyÒn h×nh mµu, ng­êi ta dïng mét b¶ng chuÈn sè 8 säc mµu, víi ®é réng b»ng nhau vµ s¾p xÕp theo tr×nh tù gi¶m dÇn ®é chãi tõ tr¸i sang ph¶i, ®ã lµ c¸c mµu. Tr¾ng, Vµng, Xanh l¬, Xanh lôc, TÝm, §á, Lam, §en. * S¬ ®å khèi m¸y ph¸t t¹o tÝn hiÖu b¶ng chuÈn cã 8 säc mµu.  C¸c säc mµu ®· ®¹i diÖn cho c¸c mµu ®· b·o hoµ vµ nh­ vËy biªn ®é tÝn hiÖu mµu ë c¸c trÞ sè tèi ®a, ë säc tr¾ng, ®iÖn ¸p cña tÝn hiÖu ®iÒu b»ng 0. Qu·ng biÕn thiªn cña c¸c tÝn hiÖu mµu lÇn l­ît sÏ lµ: EB - EY Phô thuéc vµo + 0,89V. 6. To¹ ®é mµu vµ sù trung thùc mµu a. To¹ ®é mµu Mçi mµu s¾c ®iÒu ®­îc x¸c ®Þnh bëi mét tÝn hiÖu chãi vµ hai tÝn hiÖu mµu lµ ER - EY vµ EB - EY. NÕu ta dïng mét hÖ trôc vu«ng gãc mµ trôc tung lµ ER - EY vµ trôc hoµnh lµ EB - EY th× ta cã thÓ biÓu diÔn mçi s¾c mµu b»ng mét vÐct¬ mµ gãc pha cña vÐct¬ ®ã tÝnh tõ pha chuÈn 00 sÏ biÓu thÞ s¾c mµu, cßn ®é dµi cña vÐct¬ biÓu thÞ b·o hoµ mµu: BiÓu thÞ mµu ®á víi: ER -EY = 0,7V, EB - EY = -0,59V. BiÓu thÞ mµu ®á víi: ER -EY = -0,59V, EB - EY = -0,59V. BiÓu thÞ mµu ®á víi: ER -EY = -0,11V, EB - EY = 0,89V. Gãc a cña vÐc t¬ mµu ®á OR biÓu thÞ s¾c mµu ®á. Cßn ®é dµi OR = BiÓu thÞ ®é b·o hoµ mµu. §©y lµ mµu ®á ®Ëm nhÊt, ®· b·o hoµ. NÕu mét vÐct¬ kh¸c cã cïng gãc a nh­ng ®é dµi ng¾n h¬n th× vÉn lµ mµu ®á nh­ng nh¹t h¬n, cµng ng¾n cµng nh¹t, cho ®Õn t©m ®iÓm lµ mµu tr¾ng. b. Sù trung thùc mµu Quan niÖm vÒ sù trung thùc mµu, hay gièng mµu lµ mét ý niÖm rÊt khã x¸c ®Þnh v× mµu s¾c chØ lµ c¶m gi¸c chñ quan cña riªng tõng ng­êi. ViÖc kiÓm tra sù trung thùc mµu s¾c thùc ra lµ kiÓm tra c¸c ®iÖn ¸p ngâ ra vµ ngâ vµo cña c¸c m¹ch ma trËn xem chóng cã n»m trong giíi h¹n sai sè cho phÐp ®Ó cho ra c¸c mµu thÝch hîp. + Trung thùc vÒ t©m lý: lµ sù chÊp nhËn mµu trªn mÆt ®Ìn h×nh mµu cã thÓ kh¸c mµu cö c¶nh, miÔn lµ c¸c mµu Êy ®Ó chÞu vµ võa m¾t ng­êi. §iÒu nµy cã nghÜa lµ chÊp nhËn mét sè itsai sãt nhÊt ®Þnh trong to¹ ®é cña c¸c mµu. + Trung thùc vÒ kh¸ch quan vËt lý: ta thÊy phæ cña ®iÓm mµu trªn ®Ìn h×nh cã ®óng lµ phæ cña ®iÓm mµu cña c¶nh mµu ®­îc truyÒn ®i hay kh«ng? Ta thÊy sù trung thùc vËt lý kh«ng thÓ ®¹t ngay tõ nguyªn t¾c cña truyÒn h×nh mµu, v× truyÒn h×nh mµu kh«ng thÓ truyÒn ®i nguyªn h×nh d¹ng cña phæ, mµ nã chØ truyÒn ®i 3 møc trung b×nh cña 3 quang phæ mµ th«i. + Trung thùc vÒ sinh lý chñ quan: Tøc lµ cho m¾t nh×n mµu ë c¶nh vËt vµ nh×n mµu ë mÆt ®Ìn h×nh, nÕu gièng nhau tøc lµ cã trung thùc sinh lý. CÊp trung thùc nµy còng chØ ®¹t ®­îc trong phßng thÝ nghiÖm. Ch­¬ng IV S¬ ®å khèi m¸y thu h×nh mµu PhÇn ®­êng h×nh mµu gåm c¸c khèi tõ 9 ®Õn 16. PhÇn ®ång bé vµ t¹o xung quÐt gåm c¸c khèi tõ 17 ®Õn 23. PhÇn xö lý ®iÒu khiÓn gåm c¸c khèi 23, 24. PhÇn nguån gåm khèi 25 vµ 26. 1. PhÇn cao tÇn - trung tÇn - t¸ch sãng. * Khèi 1: Hép kªnh cña b¨ng UHF. * Khèi 2: Hép kÖnh cña b¨ng VHF. * Khèi 3: M¹ch khuÕch ®¹i trung tÇn chung. * Khèi 4: T¸ch sãng Video vµ khuÕch ®¹i s¬ bé sau t¸ch sãng Video. * Khèi 5: M¹ch tù ®éng ®iÒu chØnh tÇn sè ngo¹i sai AFC (Auto Frequency Control) hoÆc AFT (Auto Frequency Tuning). * Khèi 6: Tù ®ång ®iÒu chØnh hÖ sè khuÕch ®¹i AGC (Auto Gain Control). 2. PhÇn ®­êng tiÕng. * Khèi 7: Quy ®æi vµ t¹o' trung tÇn tiÕng lÇn 2 ®Ó cã thÓ thu ®­îc tiÕng cña hÖ mµu kh¸c nhau. * Khèi 8: Toµn bé ®­êng tiÕng cña ti vi. 3. PhÇn ®­êng h×nh. * Khèi 9: KhuÕch ®¹i vµ xö lý tÝn hiÖu chãi EY. * Khèi 10: M¹ch gi¶i m· mµu cña hÖ mµu kh¸c nhau ®Ó lÊy ra 2 tÝn hiÖu mµu lµ ER - EY vµ EB - EY. * Khèi 11: M¹ch ma trËn G - Y ®Ó t¹o tÝn hiÖu mµu thø 3 lµ EG - EY mµ ®µi ph¸t ®· kh«ng göi ®i. * Khèi 12: M¹ch ma trËn R, G, B ®Ó kh«i phôc l¹i 3 tÝn hiÖu mµu c¬ b¶n lµ ER, EG vµ EB. * Khèi 13: M¹ch khuÕch ®¹i tÝn hiÖu mµu ®á lÇn cuèi. * Khèi 14: M¹ch khuÕch ®¹i tÝn hiÖu lôc lÇn cuèi. * Khèi 15 : M¹ch khuÕch ®¹i tÝn hiÖu lam lÇn cuèi. Ba m¹ch khuÕch ®¹i tÝn hiÖu mµu cuèi ®· ph©n biÖt khuÕch ®¹i 3 tÝn hiÖu mµu c¬ b¶n cho ®iÖn ¸p lín lªn cì 100V vµ ®· thµnh cùc tÝnh ©m ®Ó ®­a lªn 3 katèt cña ®Ìn h×nh mµu ®iÒu khiÓn 3 tia ®iÖn tö b¾n lªn c¸c ®iÓm ph¸t ra mµu t­¬ng øng ë trªn mµn h×nh ®Ó pha trén thµnh ¶nh mµu. * Khèi 16: M¹ch c©n b»ng mµu tr¾ng. Thùc tÕ ní kh«ng ph¶i lµ mét khèi riªng mµ chØ lµ bé phËn ®iÒu chØnh n»m ngay trong dßng cña 3 tÇng khuÕch ®¹i mµu cuèi, dïng ®Ó ®iÒu khiÓn 3 tia ®iÖn tö b¾n lªn c¸c ®iÓm ph¸t ra mµu t­¬ng øng ë trªn mµn h×nh víi mét c­êng ®é thÝch hîp, sao cho khi ch­a cã tÝn hiÖu mµu ®­a ®Õn th× viÖc pha trén ¶nh trªn mµn h×nh sÏ ra mµu tr¾ng. 4. PhÇn ®ång bé vµ t¹o xung quÐt. * Khèi 17: M¹ch t¸ch xung ®ång bé, khuÕch ®¹i vµ ph©n chia xung ®ång bé. * Khèi 18: Toµn bé quÐt dßng cña tivi. * Khèi 19: Toµn bé quÐt mµnh cña tivi. * Khèi 20: M¹ch phèi hîp gi÷a xung quÐt dßng víi xung quÐt mµnh ®Ó t¹o ra d¹ng xung söa mÐo gèi. * Khèi 21: M¹ch phèi hîp h×nh thµnh xung ®i xo¸ tia quÐt ng­îc. * Khèi 22: M¹ch chØnh l­u ®¹i cao ¸p. 5. PhÇn xö lý ®iÒu khiÓn. * Khèi 23: M¹ch tiÕp nhËn lÖch ®iÒu khiÓn tõ xa b»ng tia hång ngo¹i. * Khèi 24: M¹ch xö lý ®iÒu khiÓn c¸c ho¹t ®éng cña tivi. 6. PhÇn nguån * Khèi 25: M¹ch khö tõ d­ t¹o ra xung tõ tr­êng rÊt m¹nh mçi lÇn b¾t ®Çu më m¸y, tån t¹i t­¬ng thêi gian ng¾n nhÊt ®Ó quÐt s¹ch tõ d­ ë khu vùc mµn h×nh, gi÷ cho mµn h×nh kh«ng bÞ loang mµu. * Khèi 26: Khèi nguån bao gåm c¸c m¹ch chØnh l­u l¹c vµ æn ¸p ®Ó t¹o ra c¸c møc ®iÖn ¸p 1 chiÒu æn ®Þnh cÇn thiÕt ®Ó nu«i tivi. Ch­¬ng V: HÖ mµu HiÖn nay trªn thÕ giíi ®ang cã 3 hÖ truyÒn h×nh mµu: - HiÖn NTSC (National Television System Committee). - HÖ PAL (Phase Altemation Linne) - HÖ SECAM (Se’ quentiel Couieur Ame’moire) 1. HÖ NTSC. TÝn hiÖu tõ ®µi ph¸t h×nh göi têi ®­îc hép kªnh chän läc khuÕch ®¹i vµ göi xuèng trung tÇn h×nh vµ trung tÇn tiÕng IC 101 sÏ ®¶m nhiÖm toµn bé c¸c kh©u kÜ thuËt nh­: khuÕch ®¹i trung tÇn, t¸ch sãng video, khuÕch ®¹i tÝn hiÖu t¸ch sãng video, khuÕch ®¹i tÇn hiÖu sau t¸ch sãng vldeo, tù ®éng ®iÒu chØnh tÇn sè ngo¹i sai AFT, tù ®éng ®iÒu chØnh hÖ sè khuÕch ®¹i AGC. TÝn hiÖu ra khái trung tÇn ®­îc t¸ch thµnh 3 ng· ®­êng ®i nh­ sau: §­êng tiÕng gåm c¸c khuÕch ®¹i céng h­ëng chän läc lÊy trung tÇn tiÕng lµ 4,5MHz råi t¸ch sãng ®iÒu tµn lÊy ra ©m tÇn, khuÕch ®¹i ®iÖn ¸p, c«ng suÊt ©m tÇn ®Ó ®­a ra loa. TÝn hiÖu trung tÇn qua mét m¹ch céng h­ëng chän läc lÊy trung tÇn tiÕng ®i vÒ ®­êng h×nh råi t¸ch ra hai ng¶ ®­êng ®i lªn kªnh chãi vµ kªnh mµu. §­êng kªnh chãi bao gåm c¸c khèi lµm trÔ 0,7ms råi läc bá trung tÇn mµu kh«ng cho lÉn vµo ®­êng kªnh chíi ®Ó chØ cho qua d¶i tÇn 0 ¸ 3MHz råi khuÕch ®¹i tÝn hiÖu chãi EY vµ ®­a ®Õn m¹ch ma trËn RGB. §­êng kªnh mµu: tr­íc hÕt tÝn hiÖu video mµu ®­îc qua m¹ch céng h­ëng 3,58MHz ®Ó chän läc chØ cho vµo trung tÇn mµu 3,58MHz råi khuÕch ®¹i cho m¹ch lªn vµ ®­a ®Õn m¹ch t¸ch sãng ®iÒu biªn nÐn. §ång thêi trung tÇn mµu còng ®­îc ®­a qua cæng Burst ®Ó lÊy ra tÝn hiÖu ®ång bé mµu, do xung quÐt dßng fH më cöa, råi ®­a ®Õn so pha ®Ó ®ång bé víi 3,58MHz do m¸y thu t¸ch ra. Sãng 3,58MHz do m¸y thu t¹o ra ®· qua so pha ®ång bé, ®­îc dÞch pha ®i ±450 råi ®­a vµo m¹ch t¸ch sãng ®iÒu biªn nÐn ®Ó céng vêi sãng ®iÒu biªn nÐn thµnh sãng ®iÒu biªn th­êng. Sau ®ã t¸ch sãng ®Ó lÊy ra hai tÝn hiÖu mµu lµ ER - EY vµ EB - EY. Hai tÝn hiÖu nµy ®­îc ®­a qua m¹ch ma trËn G - Y ®Ó t¹o ra 3 tÝn hiÖu mµu c¬ b¶n, råi cïng víi tÝn hiÖu chãi ®­a ®Õn ma trËn RGB ®Ó kh«i phôc l¹i 3 tÝn hiÖu mµu c¬ b¶n lµ ER, EG, EB. Ba tÇn khuÕch d¹ng mµu cuèi ®· riªng biÖt khuÕch ®¹i tõng tÝn hiÖu mµu c¬ b¶n cho biªn ®é lín lªn kho¶ng 100V vµ ®¶o thµnh cùc tÝnh ©m ®Ó dÉn ®Õn 3 katèt cña ®Ìn h×nh mµu ®iÒu khiÓn cho 3 tia ®iÖn tö b¾n lªn c¸c ®iÓm ph¸t ra c¸c mµu t­¬ng øng ®á, ' lôc, lam ë trªn mµn h×nh ®Ó pha trén thµnh ¶nh mµu. Ng· thø 3 ®­îc ®­a ®Õn m¹ch t¸ch xung ®ång bé ®Ó ®i ®Õn khèi ®iÒu khiÓn khèi quÐt mµnh vµ khèi quÐt dßng, t¹o ra c¸c xung r¨ng c­a quÐt mµnh cã tÇn sè fv = 60Hz vµ xung r¨ng c­a quÐt dßng cã tÇn sè fH 15750Hz lu«n ®ång bé víi nhÞp quÐt phÝa ®µi ph¸t. C¸c xung quÐt mµnh vµ xung quÐt dßng ®­îc t¹o ®­a ®Õn cuén l¸i tia, t¹o ra tõ tr­êng l¸i tia ®iÖn tö quÐt ch¹y theo ®­îc ®iÖn tö b¾n vµo ph¸t ra ¸nh s¸ng. M¹ch vi xö lý nhËn lÖnh ®iÒu khiÓn tõ xa b»ng tia hæng ngo¹i hoÆc tõ ' c¸c phÝm bÊm trªn mÆt m¸y ®Ó xö lý th«ng tin vµ ra lÖnh cho ti vi lµm viÖc. M¹ch khö tõ d­ t¹o ra xung tõ tr­êng rÊt m¹nh tån t¹i trong kho¶ng thêi gian ng¾n mçi lÇn ta b¾t ®Çu më m¸y ®Ó quÐt s¹ch tõ d­ ®éng ë khu vùc ®Ìn h×nh lµm cho ¸nh kh«ng bÞ loang mµu. M¹ch nguån nu«i ®uæi ®iÖn AC200V thµnh nhiÒu møc ®iÖn mét chiÒu æn ®Þnh cung cÊp cho ti vi lµm viÖc. NhËn xÐt s¬ ®å khèi cña ti vi mµu hÖ NTSC so víi c¸c hÖ mµu kh¸c ta thÊy: ChØ cã m¹ch gi¶i m· mµu lµ hoµn toµn kh¸c nhau, khi chuyÓn hÖ ta ph¶i thay b»ng m¹ch gi¶i m· mµu kh¸c. NÕu tivi mµu lµ ®a hÖ th× ph¶i cã 3 m¹ch gi¶i m· mµu riªng biÖt ®Æt song song víi nhau ®Ó gi¶i m· cho tõng hÖ mµu. TÊt c¶ phÇn m¹ch ®iÖn cßn l¹i ®Òu gièng nhau vÒ nguyªn lý lµm viÖc vµ c¶ kÕt cÊu m¹ch ®iÖn. Chóng chØ kh¸c nhau ë mét vµi th«ng sè kÜ thuËt, cô thÓ nh­ sau: TÇn sè mµnh fv : hÖ NTSC lµ 60Hz, hÖ PAL/SECAM lµ 50Hz. TÇn sè quÐt dßng fH: hÖ NTSC lµ 15750Hz, hÖ PAL/SECAM lµ 156265Hz. Sai sè chØ cã 6% do vËy cã thÓ tù ®ång bé ®­îc khi ®æi hÖ. Trung tÇn tiÕng: HÖ NTSC 4,5 MHz (Mü, NhËt) PAL B.G 5,5 MHz (TÇy ¢u) PAL I 6 MHz (Hång K«ng) PAL D.K 6.5 MHz (Trung Quèc, ViÖt Nam) SECAM III 6.5 MHz (Nga) M¹ch céng h­ëng nÐn tiÕng vÒ h×nh ph¶i chªnh theo trung tÇn tiÕng cña c¸c hÖ mµu. D¶i th«ng tÇn cña khèi khuÕch ®¹i trung tÇn lµ réng hÑp kh¸c nhau. HÖ NTSC hÑp chØ trong (5¸5)MHz, hÖ PAL/SECAM réng tíi (7-8) MHz. 2. HÖ PAL a. S¬ ®å khèi phÝa ph¸t Hai tÝn hiÖu Ev, Eu vµ nguyªn lý söa mÐo pha cña hÖ PAL: Hai tÝn hiÖu EY, EU chÝnh lµ hai tÝn hiÖu ER - EY vµ EB - EY sau khi nh©n víi mét hÖ sè trong ®ã tÝn hiÖu EU ®­îc gi÷ nguyªn cßn tÝn hiÖu EY ®­îc cè ý lµm ®¶o pha liªn tôc theo tõng ®ßng. C¶ hai hÖ PAL vµ SECAM ®Òu cïng chung mét luËn cø cho r»ng 2 dßng kÎ liÒn kÒ nhau céng l¹i víi nhau coi ®ã lµ mµu cña mét dßng, ®¬ ®ã söa ch÷a mÐo pha. Sau ®©y lµ ®å thÞ vÐct¬ gi¶i thÝch nguyªn lý söa mÐo pha cña hÖ PAL. Gi¶ thuyÕt t¹i dßng thøc ®µi ph¸t ®i 1 vÐct¬ lµ OM1 (+EV + EU) víi gãc pha lµ a , nh­ng ®Õn m¸y thu nhËn ®­îc sím l¹i bÞ sím pha thµnh OM1”. Dßng tiÕp theo ®µi ph¸t ®i tÝn hiÖu cã vÐct¬ mµu OM2 (-EV + EU). M¸y thu nhËn ®­îc thµnh vÐct¬ OM2 nh­ng ®©y lµ mµu gi¶, do ®µi ph¸t cè ý göi ®i (®µi ph¸t cè ý ®¶o pha EV), nªn phÝa thu ph¶i ®¶o trë l¹i thµnh mµu thËt OM2. §em céng hai vÐct¬ mµu cña 2 dßng liÒn kÒ nhau ta ®­îc vÐct¬ tæng hîp O(M’1 + M’2) ®©y chÝnh lµ vÐct¬ OM1 kÐo dµi ra, vµ nh­ vËy gãc pha trë l¹i ®óng nh­ phÝa ph¸t ®· göi ®i kh«ng cßn bÞ mÐo pha n÷a. ChØ cã biªn ®é lín lªn gÊp ®«i, ta dïng chiÕt ¸p gi¶m xuèng lµ xong. Khèi trÔ 64ms lµ d©y trÔ siªu ©m, lµm tÝn hiÖu ®iÖn qua ®ã bÞ chËm l¹i 64ms lµ thêi gian cÇn thiÕt cho mét chu kú quÐt dßng (quÐt tõ mÐp tr¸i mµn h×nh ®Õn mÐp ph¶i mµn h×nh råi trë l¹i mÐp tr¸i). D©y trÔ siªu ©m: Tèc ®é siªu ©m 300m/s = 19,2 (mm) D©y trÔ siªu ©m sau ®©y cã thÓ rót ng¾n chiÒu dµi l: Qu¸ tr×nh h×nh thµnh hai tÝn hiÖu 2EU vµ ±EV: TÝn hiÖu t¹i ®iÓm Dßng thø n Dßng thø n + 1 Dßng thø n + 2 Dßng thø n + 3 Dßng thø n + 4 a +EV + EU -EV + EU +EV + EU -EV + EU +EV + EU b -EV - EU -EV - EU -EV - EU +EV - EU -EV - EU c +EV + EU -EV + EU +EV + EU -EV + EU a + c +2EU +2EU +2EU +2EU b + c +2EV -2EV +2EV -2EV 3. HÖ SECAM H×nh: §Æc tuyÕn tÇn sè d¹ng chu«ng ngöa phÝa ph¸t vµ d¹ng chu«ng xÊp ë phÝa sau H×nh: TiÒn nhÊn tÇn cao ë phÝa ph¸t vµ gi¶i nhÊn tÇn cao ë phÝa thu V× hÖ SECAM ®· dïng h×nh thøc ®iÒu tÇn ®Ó mang tÝn hiÖu mµu ®i, do ®ã ph¶i cã 2 kh©u kÜ thuËt ®­îc bæ sung nh­ sau: Dïng m¹ch céng h­ëng cã ®Æc tuyÕn tÇn sè d¹ng xung ngõa ë phÝa ph¸t vµ d¹ng chu«ng sÊp ë phÝa thu, ®iÒu chØnh ®óng tÇn sè céng h­ëng ë ®Ønh chu«ng lµ 4,286MHZ nh»m lµm suy gi¶m tÝn hiÖu mµu ë phÝa ph¸t ®Õn møc tèi thiÓu ®Ó kh«ng g©y nhiÔu ®Õn ¶nh ®en tr¾ng. Cßn ®Ó nhËn l¹i tÝn hiÖu mµu, ë phÝa thu sö dông m¹ch céng h­ëng d¹ng chu«ng sÊp. Trong khi ®iÒu tÇn nhiÔu lät vµo phÝa tÇn sè cao cña tÝn hiÖu mµu lµ rÊt lín. §Ó kh«ng bÞ gi¶m chÊt l­îng, ng­êi ta cè ý khuÕch ®¹i cho tÝn hiÖu mµu m¹nh h¼n lªn ë phÝa tÇn sè cao tr­íc khi ®­a vµo ®iÒu tÇn. §Õn phÝa thu, sau khi t¸ch sãng ®iÒu tÇn lÊy ra tÝn hiÖu mµu ph¸t suy gi¶m phÝa tÇn sè cao xuèng ®Ó tÝn hiÖu mµu trë l¹i b×nh th­êng. Kh©u kÜ thuËt nµy ë phÝa ph¸t gäi lµ tiÒn nhÊt t¸n cao xuèng ®Ó tÝn hiÖu mµu trë l¹i b×nh th­êng. Kh©u kÜ thuËt nµy phÝa m¸y ph¸t gäi lµ tiÕn nhÊt tÇn cao PRE EMPHASIS, ë phÝa thu gäi lµ gi¶i nhÊn tÇn cao DEEMPHASIS. S¬ ®å khèi m¹ch gi¶i m· SECAM TÝn hiÖu Video mµu tíi m¹ch gi¶i m· tr­íc hÕt ®­îc qua m¹ch céng h­ëng 4,286MHZ d¹ng chu«ng óp ®Ó chän läc vµ kh«i phôc tÝn hiÖu mµu ®· bÞ nÐn ë phÝa ph¸t b»ng m¹ch céng h­ëng d¹ng chu«ng ngöa, ®ång thêi ®­îc khuÕch ®¹i cho m¹ch lªn, råi chia thµnh 2 ng¶ ®­êng: mét ®­êng ®o trùc tiÕp víi chuyÓn m¹ch SECAM, ®­êng cßn l¹i tíi chuyÓn m¹ch SECAM sau khi ®· qua d©y trÔ 64ms ChuyÓn m¹ch SECAM dïng ®Ó h­íng tÝn hiÖu mµu ®i cho ®óng tuyÕn. vµo hai ®­êng lÇn hiÖu mµu lÇn l­ît vµ pha trén vÒ mµu vµ nhê cã d©y trÔ lµm cho tõng dßng thø hai trë ®i ®· ®ång thêi cã hai tÝn hiÖu mµu trªn cïng mét dßng vµ riªng biÖt ®á vµ lam ®i theo tõng ®­êng riªng ®Õn m¹ch t¸ch sãng ®iÒu tÇn. §Ó ®iÒu khiÓn PERMUTATOR cã 2 lÖnh nh­ sau: * LÖnh triÖt mµu: nÕu kh«ng nhËn d¹ng ra cí tÝn hiÖu mµu, m¹ch triÖt mµu sÏ kho¸ kªnh mµu l¹i ®Ó kh«ng g©y nhiÔu mµu l¨n ¶nh tr¾ng ®en. * LÖnh lËt tr¹ng th¸i d¬ m¹ch Flip Flop ®­a xung ®iÒu khiÓn vµo ®Ó h­íng tÝn hiÖu mµu ®i cho ®óng tuyÕn. Mét sè ®Æc ®iÓm cña m¹ch gi¶i m· mµu hÖ SECAM. NÕu m¹ch céng h­ëng 4,286MHZ nhËn d¹ng mµu bÞ chØnh sai còng mÊt hoµn toµn mµu, v× lóc nµy coi nh­ ®µi ph¸t kh«ng ph¸t tÝn hiÖu mµu nªn m¹ch triÖt mµu sÏ lµm viÖc ®Ó khãa kªnh mµu. NÕu m¹ch t¸ch sãng lÊy ra mµu ®á chØnh sai tÇn sè F®á = 4,406MHZ th× sÏ bÞ sai mµu chø kh«ng mÊt mµu. NÕu chØnh sai m¹ch t¸ch sãng ®iÒu tÇn lÊy ra mµu lam FOB=4,250MHz th× còng bÞ sai mµu chø kh«ng mÊt mµu. Ch­¬ng VI : QuÐt ngang (horixontal) 1. Sß c«ng suÊt ngang vµ chän lÖnh ngang Lµ sß c«ng suÊt lín ®Ó khuÕch ®¹i c«ng suÊt sãng quÐt ngang ®­a vµo cuén lÖch. 2. Sãng quÐt ngang (tõ dao ®éng ngang ra). Cã d¹ng xung ch÷ nhËt víi mét nöa chu kú ë møc thÊp, nöa chu kú cßn l¹i ë møc cao. Sß c«ng suÊt ngang sÏ chØ dÉn thËt m¹nh ë nöa d­¬ng cao cña sãng quÐt ngang thêi gian t1. Khi sß võa dÉn, ¸p cùc c cña sß lËp tøc tôt xuèng b»ng víi cùc e, hay ¸p ë 2 ®Çu cuén s¬ Flyback (L1) sÏ lµ 110 VDC. ¸p 2 ®Çu cuén d©y lµ DC hay kh«ng ®æi (b»ng h»ng sè) dßng trong cuén L1 sÏ lµ dßng r¨ng c­a trong suèt thêi gian t1. 3. Sù t¹o thµnh HV (High Voltage) Xung Flyback 1500V xuÊt hiÖn tõ cuén lÖch ®­îc ¸p ng­îc vÒ cuén L1. §Ó cã ¸p cao h¬n ng­êi ta cã thÓ quÊn mét cuén d©y thËt lín n©ng ¸p ë ®Çu trªn cïng lªn kho¶ng 20KV. ViÖc lµm kÕ tiÕp lµ n¾n cao ¸p (HV RECT) vµ läc b»ng tô trªn vá ®Ìn h×nh ®Ó cã ¸p d­¬ng mét chiÒu cì 20KV dïng cho anèt cña ®Ìn h×nh. 4.Tô ®iÖn vµ diode ®Öm §Ó gióp sù di chuyÓn cña tia ®iÖn tö ë nöa tr¸i mµn ¶nh ®­îc ®Òu ®Æn, ªm dÞu ng­êi ta ®Æt thªm c¸c tô läc tõ cùc c cña sß c«ng suÊt ngang xuèng mass. Trong thêi gian quÐt xu«i ë nöa ph¶i mµn ¶nh ¸p ë cùc c gÇn nh­ kh«ng ®æi hay c¸c tô ®Öm gÇn nh­ kh«ng cã t¸c dông g×. C¸c tô ®Öm sÏ chØ t¸c dông trong thêi gian ng¾n ngñi chØ cã kho¶ng 2ms, nhê §ã xung bay vÒ dÞu xuèng. Ngoµi c¸c tô ®Öm ng­êi ta cßn g¾n thªm diode (Damping Diode) c¸c diode ®Öm lu«n ph©n cùc ng­îc (anode xuèng mass, cathode nèi vµo cùc c sß c«ng suÊt ngang tøc lµ lu«n cã B+ 110VDC). Nh­ vËy b×nh th­êng diode ®Öm ch¼ng cã t¸c dông g×, chØ khi nµo cã ring ring vµ sãng ring ring sao ®ã lµm ¸p cùc c sß c«ng suÊt ngang tôt xuèng d­íi 10V th× diode míi dÉn. 5. L¸i tia ngang. ë b¸n kÝnh d­¬ng cña sãng quÐt ngang, dßng tõ B+ 105V ®i qua cuén 5-14 cña Flyback vµo cùc c råi theo sß c«ng suÊt ngang xuèng mass. TÝn hiÖu quÐt ngang ®­a vµo cuén lÖch ®­îc lÊy t¹i cùc c. Tô C455, C456 mçi tô = 47mF lµ ®Ó c¸ch ®iÖn mét chiÒu (B+) t¹i cùc c. Hai nöa cuén lÖch ®­îc m¾c song song, tiÕp tôc lÇn l­ît nèi víi biÕn ¸p bï mÐo gèi däc (pin trans 1). Cuén H.LIN lµ biÕn ¸p bï mÐo gèi ngang (pin trans 2) råi xuèng mass. Cuén H.LIN lµ mét håi tiÕp nhÑ gi÷a dßng ra tõ cuén lÖch víi dßng xuÊt ph¸t tõ cuén ph¸t tõ cuén Fiyback ë ®Çu d©y 5 vµ 16. Khi sß ngang ng¾t, xung bay vÒ xuÊt hiÖn vµ ®­îc lµm dÞu bëi diode ®Öm D407 vµ 4 tô nèi tiÕp C481 ® C484. TrÞ sè mçi tô lµ 0,047 nªn 4 tô nèi tiÕp cã trÞ sè t­¬ng ®­¬ng 0,04714 t­¬ng ®­¬ng 0,01, ¸p chÞu ®ùng mçi tô lµ 500V nªn trÞ sè chÞu ®­îc tæng céng cña 4 tô lµ 4 x 500V = 2000V. T¹i cùc d­¬ng cña tô d­íi cïng ng­êi ta tranh thñ lÊy ra xung bay vÒ cã bÒ dµy b»ng 1/4 bÒ cao cña xung t¹i cùc c ®Ó dïng cho m¹ch AFC. Ngoµi ra 3 tô C463=560p, C442 = 1000P vµ C441 = 1500p còng lµ c¸c tô lµm dÞu bít nh­ng ®­îc nèi qua c«ng t¾c S1, S2, S3. §ãng c¸c c«ng t¾c nµy l¹i lµm xung bay vÒ t¹i cùc c yÕu bít ® xung bay vÒ trong cuén Flyback yÕu bít ® HV yÕu ®i lµm mµn ¶nh më réng ra theo chiÒu ngang (Width). TÊt nhiªn chiÒu cao còng bÞ në ra nh­ng cßn ®­îc hiÖu chØnh ë phÇn däc b»ng chiÕt ¸p. V.Height. C452 ®Ó b¶o vÖ nèi b-e vµ C426, b¶o vÖ nèi c-e cña sß ngang. 6. Cuén Flyback (FBT): Nguån biÕn ¸p. Cuén Flyback cña JVC GB *E) lµ n¬i cung cÊp nguån ¸p vµ nguån xung cÇn thiÕt phï hîp cho c¸c n¬i trong m¸y. CH­¬ng VII: QuÐt däc (vertical) Sãng quÐt däc ra tõ pin 26 cña IC dao ®éng ®äc (TA 7644BP) ®­îc khuÕch ®¹i víi trans, tiÒn khuÕch ®¹i c«ng suÊt däc Q303. Trans Q303 ®¶o pha sãng quÐt däc ®­a vµo cùc B cña 2 sß c«ng suÊt 305Q vµ Q307 vµ ®ång thêi x¸c ®Þnh ¸p tÝnh cña ngâ ra c«ng suÊt ®Ó ®i ®Õn cuén lÖch däc (V. Yoke) ®­îc quÕt ®Þnh bíi sù ¸p cña nguån (+43v) ngan qua 2 ®iÖn trë R317, R318 tøc lµ lÖ thuéc vµo chÝnh sãng quÐt däc cã ë cùc B Q303 vµ dßng ch¹y ngang nã (=Q303). Diode D303 lu«n ph©n cùc thuËn, hiÖu sè ®iÖn ¸p ë 2 ®Çu diode lu«n lµ 0,7v cùc b cña Q305 lu«n cao h¬n ¸p lùc b cña Q307 kho¶ng 0,7v, trans Q305 cã thÓ dÉn th× ¸p cùc b cña nã ph¶i cao h¬n ¸p cùc e chung lµ 0,7v ® ¸p cùc b trans Q307 ®óng b»ng ¸p cùc e chung ® trans Q307 ng¾t. Ng­îc l¹i ®Ó Q307 cã thÓ dÉn th× ¸p ë cùc b nã ph¶i thÊp h¬n ¸p cùc e chung 0,7 ® Trans Q305 ng¾t, vËy 2 trans lóc nµo còng chØ cã 1 trans ®­îc mµ th«i. Ch­¬ng VIII T¸ch sãng h×nh, trung tÇn h×nh. bé kªnh vµ anten (video det, video if, tuner vµ anten) KÕt thóc ch­¬ng IX ®­êng tÝn hiÖu ®· th«ng tõ ngâ vµo tÇng khuÕch ®¹i h×nh ®Çu tiªn ®Õn ®Ìn h×nh ch­¬ng X ta tiÕp tôc khai th«ng tõ ngâ ra t¸ch sãng h×nh dÉn ng­îc ®Õn An ten. 1. KhuÕch ®¹i trung tÇn h×nh a. Thêi kú ®Çu tiªn: Cã thÓ xem nh­ víi c¸c m¸y cßn r¸p tõng transistor rêi. * D¹ng khuÕch ®¹i läc lùa. * Dïng 3 biÕn ¸p ®Ó läc lùa toµ d·y tÇn sè cña trung tÇn h×nh. §©y lµ mét transistor khuÕch ®¹i b×nh th­êng nh­ng ë ngâ vµo vµ ngâ ra lµ c¸c biÕn ¸p céng h­ëng mµ ta th­êng gäi lµ biÕn ¸p trung tÇn (h×nh a). (H×nh b) cho thÊy viÖc dïng 3 biÕn ¸p trung tÇn céng h­ëng ë 3 n¬i (42; 43,5; 45MC) ®Ó ®¶m b¶o gi¶i trung t¸n cña m¸y FCC (tõ 41,25 ® 47,5MC) thêi kú cßn ch¹y b»ng ®Ìn ®iÖn tö. b. Thêi kú 2: Thêi kú cña IC tÇm hÑp, kü thuËt khuÕch ®¹i vi sai (differential amplifer) vµ ãP - AMF (Operationai Ampl1fer) ®· gióp ng­êi ta khuÕch ®¹i c¶ mét d·y tÇn sè thùc réng vµ nh­ vËy kh«ng cÇn ph¶i sö dông nhiÒu biÕn ¸p trung tÇn nh­ h×nh ë phÇn (1) n÷a. Thay vµo chØ cÇn läc d·y (Bang Pass Fiiter) ®Ó lo¹i bá c¸c tÇng sè kh«ng cÇn thiÕt mµ th«i. M¹ch läc gi¶i cho qua tõ 52,75 ®Õn 60,25mc vµ kh¶ n¨ng cña IC lµ thõa søc réng kÝn c¶ khu vùc tÇn sè nµy c. Thêi kú thø 3: B¾t ®Çu thÊy c¸c läc sø (Ceramic Filter) läc th¹ch anh (X Tal Filter) ®Ó thay thÕ cho cuén d©y vµ tô céng h­ëng. Sau cïng lµ sù ra ®ßi cña läc SAW (surface Acoustic Wave) hoµn h¶o ®Õn nçi cho vµo toµn bé gi¶i tÇn tõ 0 ® ¥ th× ngâ ra cña läc SAW chØ cßn ®óng kho¶ng tÇn sè cña trung tÇn víi ®¸p tuyÕn (response) gÇn y nh­ h×nh vÏ trªn lý thuyÕt. TÊt c¶ c¸c bÉy sãng, cuén läc ®iÒu kh«ng cßn cÇn thiÕt n÷a. 2. Bé chän kªnh. Dß dµi b»ng bé chän kªnh, chØnh b­íc. * B­íc 1: BËt AFT vÒ off. * B­íc 2: BÊm mét trong sè c¸c AV. * B­íc 3: T¹i vÞ trÝ AV võa bÊm, bËt c«ng t¾c chän b¨ng vÒ VL, VH hay UHF tuú theo kªnh sãng muèn thu. * B­íc 4: ChØnh chiÕt ¸p Preset - Tunning (t¹i AV võa bÊm) cho ®Õn khi thÊy ®­îc h×nh vµ tiÕng cña kªnh sãng muèn thu. * B­íc 5: BËt AFT vÒ ON. B­íc sang mét ®êi m¸y kÕ tiÕp n÷a kü thuËt vi xö lý vµ kü thuËt sè (Digital) ®· hoµn chØnh c¸c c«ng t¸c AV b»ng c¬ khÝ còng bÞ lo¹i bá hoµn toµn. Thay vµo 2 nót bÊm channet + vµ - sÏ gióp hiÖu sè cña ®­êng AV ®ang chän trªn gãc tr¸i phÝa trªn mµn h×nh. C¸c m¸y míi nhÊt sau nµy sè ®­êng AV lªn ®Õn 99 ®­êng vµ nh­ vËy mçi ®­êng AV ®­îc nhí s½n kªnh sãng trïng sè víi ®­êng AV Êy. Nót ®iÒu khiÓn duy nhÊt chØ cßn lµ nót chanel + - víi 2 tËn tèc Fast (nhanh) vµ Siow (chËm) mµ th«i, chØ viÖc bÊm nót chanel hiÖn lÈn sè nµo th× chÝnh lµ kªnh sãng sè Êy, kÕt thóc môc nµy ta ®· cã ®­îc h×nh ®en tr¾ng hoµn h¶o. TÝn hiÖu SIF ®­îc ®­a vµo ch©n (6) vµ (18) IC 1551 ®­îc khuÕch ®¹i, xö lý sau ®ã ®­a ra ch©n (10) ®Ó qua c¸c m¹ch läc, chØ gi÷ l¹i thµnh phÇn tiÕng cña c¸c hÖ. * CF 1554, CF1555: t¹o thµnh bé läc b¨ng th«ng 5,4Mc * CF1556 bé läc b¨ng th«ng 6Mc. * CF1557 bé läc b¨ng th«ng 6,5Mc øng víi mçi hÖ sè cã 1 ®­êng tiÕng nèi vµo IC. Ch©n (13) IC1551 lµ ch©n b¸o hÖ (cã ®­îc th«ng tin nhê vµo ch©n (8) vµ (6). ë hÖ PAL ch©n (10) IC801 møc cao qua Q802 thµnh thÊp ® D1553 dÉn nèi d©n (12) ICI55 l xuèng mass ® lµm mÊt ®iÖn ¸p ph©n cùc ngâ vµo ch©n (12) nªn ®­êng tiÕng SIF 4,5m bÞ gi¸n ®o¹n. Trong khi ®ã ch©n (13) ICl55 l møc cao lµm D1551, D1552 ng¾t ® Trung tÇn tiÕng qua m¹ch läc b»ng th«ng CF1556, CF1557 vµo IC1551 ë ch©n (14), (16). ë hÖ NTSC 3,58 ch©n (10) IC801 møc thÊp ® Q802 cao ® D1553 ng¾t ®­êng SIF qua CFI554 vµo ch©n (14) ICl55 1. Lóc nµy, ®­êng tÝn hiÖu cã tÇn sè 6Mc vµ 6,5Mc ng­ng ho¹t ®éng. Ch©n (l), (2), (3), IC1551 dao ®éng t¹o ra sãng sin tÇn sè 10Mc; 11,5Mc vµ 12Mc øng víi mét ®­êng SIF vµ bo (4,5Mc; 6Mc; 6,5Mc) sÏ cã 1 tÝn hiÖu dao ®éng cÊp cho tÇng trén (mix). Sù liªn hÖ .gi÷a SIF vµo, OSC vµo vµ ngâ ra ®­îc minh ho¹ SIF vµo DSC vµo KÕt qu¶ 4,5M 10M 10M - 4,5M = 5,5M Ch©n (12) Ch©n (12) 6M 11,5M 11,5 M - 6M 5,5M Ch©n (14) Ch©n (2) 6,5M 12M 12M - 6,5M = 5,5M Ch©n (16) Ch©n 3 Tõ lý luËn trªn ta cã: * NÕu SIF In = 4,5MHZ ng­êi ta sÏ thùc hiÖn m¹ch trén nh­ sau: Nh­ vËy, ch©n (1) Xtal 10MHZ ®­îc níi vµo bé trén. * NÕu SIF In : 5,5MHZ. TÝn hiÖu nµy ®­îc ®i th¼ng ra bé 5,5 MHz cÊp hoc trung tÇn ©m thanh * NÕu SIF In = 6Mhz t­¬ng tù nh­ tr­êng hîp ta cã. * NÕu SIF In = 6,5 MHz C¶ 4 tr­êng hîp trªn, kÕt qu¶ ngâ ra tÝn hiÖu trung tÇn ©m thanh cã tÇn sè 5,5MHz. * S¬ ®å khèi m¹ch trung tÇn ©m thanh vµ c«ng suÊt ©m thanh S¬ ®å khèi cña m¹ch nµy ®­îc thÓ hiÖn trªn c¸c Board PWM - B; PWP - D. Trong ®ã, c¸c IC chøc n¨ng ®­îc m« t¶ nh­ sau: * IC201: IX 0771 CEIN : t¸ch sãng ©m thanh, trung tÇn ©m thanh, tiÒn khuÕch ®¹i ©m thanh. * IC 401: M5 1321P: Kho¸ chän ©m thanh ë c¸c chÕ ®é TClAV. * IC 1532, ICI352: IX 0365CE: C«ng suÊt ©m thanh (L-R). TÝn hiÖu trung tÇn ©m thanh 5,5MHZ ®­îc ®­a vµo ch©n (16) IC 1201. T¹i IC nµy, tÝn hiÖu ®iÒu tÇn cña ©m thanh ®­îc khuÕch ®¹i vµ giíi h¹n ®Ó triÖt nhiÔu, sau ®ã ®­a vµo m¹ch t¸ch sãng ®Ó lÊy ra tÝn hiÖu ©m thanh, tiÕp tôc qua m¹ch ATT (khuÕch ®¹i suy gi¶m ); ch©n (8) ®­îc nèi ®Õn 12V ®Ó tÝn hiÖu qua nã lín nhÊt. Tr­íc khi ra khái IC, tÝn hiÖu ©m t¸n ®­îc khuÕch ®¹i thªm bëi khèi AF AMP. TÝn hiÖu ®­îc lÊy ra t¹i ch©n (a) ®Õn Jack c¨m PK 5 board PWM B vµ MB board PWM - B vµ ®­îc chia lµm 2 ®­êng, 1 ®­êng qua cÇu ph©n thÕ R1322, R1323 ®Ó lÊy biªn ®é nhá ®­a vµo ch©n (11) vµ (17) cña IC 1401 board PWB-D. §­êang cßn l¹i ®­îc ®­a th¼ng ch©n (10) vµ (16). Hai kªnh ©m thanh L, R tõ ngâ Audio In (L-R) ®­îc ®­a vµo ch©n ( 12), (18) cña IC Ch©n (15) IC 1401 nhËn lÖnh ®iÒu khiÓn, c¸c kho¸ ®iÖn ®ãng më cïng (lóc tuú thuéc vµo tr¹ng th¸i ch©n (15) lµ cao, thÊp hay bá trèng. Khi xem h×nh tõ Vi deo th× ch©n (15) møc thÊp. Khi xem ®µi, ch©n (15) møc cao khi SIF = 4,5eMC vµ bá trèng khi SIF : 6,5MC. ¢m thanh ra ë ch©n (l) vµ (9) cña IC th× ®­îc ®­a ra Jack S-OUT R, S-OUT L sau khi c¸c thanh ®Öm. TÝn hiÖu L.R th× còng ®­îc ®­a ®Õn ch©n (4) vµ (6) IC1351. Riªng kªnh R ®­îc qua m¹ch xö lÝ t¹o hiÖu øng ''WI§E'' nhê Q1321, Q1324, Q1327. Ch©n (4) IC 1351 lÊy tõ ®­êng R, ch©n (6) IC13511 lÊy ®­êng L, ch©n (2), (8) nhËn ®iÖn ¸p ®iÒu chØnh ©m l­îng tõ vi xö lý tíi. TÝn hiÖu ra ë ch©n (3) IC 135 l dµnh cho kªnh R, ch©n tõ (7) IC 1351 dµnh cho kªnh L tuú thuéc vµo ®iÖn ¸p ë ch©n (2) vµ ch©n (8). TÝn hiÖu vµo ch©n ( 10) ICI352 vµ tÝn hiÖu L vµo ch©n (10) IC l353. Hai IC nµy h×nh thµnh m¹ch khuÕch ®¹i c«ng suÊt cho 2 kªnh L,R. dÉn vµo tÇng khuÕch ®¹i Pre Amp n©ng cao biªn ®é, råi qua tÇng thóc (DriveAmp). Sau cïng lµ tÇng c«ng suÊt (Power Amp) ®Ó cã ®ñ dßng vµ ¸p cung cÊp cho loa tr¸i, ph¶i. Ch­¬ng X: khuÕch ®¹i h×nh vµ ®Ìn h×nh (video amp - crt) Ba tÝn hiÖu s¾c (R-Y), (G-Y) vµ (B-Y) ®­îc ®­a vµo cùc b cña 3 trans c«ng suÊt Q601, Q611 vµ Q621, trong lóc tÝn hiÖu chãi -Y ®­îc ®­a vµo c¶ 3 cùc 2 cña 3 trans nãi trªn. §­êng tÝn hiÖu chãi vµo Q621 (G ut) ®­îc gi÷ lµm chuÈn víi trë nèi tiÕp ë cùc e lµ R621. Hai ®­êng chãi cña Q601 vµ Q611 (R out vµ B out) d­îc hiÖu chØnh b»ng 2 chiÕt ¸p VR612 (R drive) vµ VR602 (B drive). Ph©n cùc cña 3 trans còng ®­îc hiÖu chØnh b»ng trë emitter VR601, VR611 vµ VR621 (R-G-B, Bias - RGB Back Ground). Ngâ ra cña Q610, Q611, Q621 t¹i collector ®­îc ®­a th¼ng vµo 3 cathode cña ®Ìn h×nh. T¹i ®Ìn h×nh 3 cathode lµ ER, EG, EB. L­íi G1 chung ®­îc nèi mass. L­íi G2 vµ G3 ®­îc cÊp ¸p d­¬ng lÊy tõ bé nh©n ®Æt bªn trong hép Flyback. Thay ®æi VR601, VR611, VR621 lµ thay ®æi ph©n cùc mét chiÒu cña 3 nªn 3 chiÕt ¸p trªn gäi lµ R, G, B Bias. Thay ®æi ph©n cùc ë e còng lµ x¸c ®Þnh møc ng¾t cña 3 trang, c«ng suÊt lµ thay ®æi møc ng¾t cña 3 cathode trong ®Ìn h×nh. Nãi c¸ch kh¸c VR601, VR611, VR621 ®­îc ®iÒu chØnh ë møc tèi nhÊt cña c¶nh, 3 èng phãng sÏ ph¶i cïng ng¾t mét l­ît. ChØnh v× vËy nªn 3 chiÕt ¸p nµy cßn ®­îc gäi lµ R, G, B Back ground (Back ground = nÒn). Hai chiÕt ¸p VR602 vµ VR612 (R Drive vµ B Drive) thay ®æi biªn ®é cña - Y ®­a vµo cùc e cña Q61 1 vµ Q601. Møc tÝn hiÖu ®­a vµo cao, cã nghÜa lµ tÝn hiÖu ra còng cao vµ dßng tia cña ®Ìn h×nh còng lín. Thay ®æi B Drive vµ R Drive nh­ vËy vµ thay ®æi møc cao nhÊt cña dßng tia B vµ R sao cho ë chi tiÕt s¸ng nhÊt cña c¶nh (møc Y cao nhÊt) th× 3 èng phãng RGB cã c­êng ®é ®óng tû lÖ ®Ó t¹o ra ¸nh s¸ng tr¾ng ë mÆt ®Ìn h×nh. PhÇn II T×m hiÓu - ThiÕt kÕ bé nguån æn ¸p Ch­¬ng I: Nguån ®iÖn ti vi 1. S¬ ®å khèi ®Æc ®iÓm cña m¹ch nguån ®iÖn S¬ ®å khèi m¹ch nguån ®iÖn Khèi 1- BiÕn ¸p nguån dïng ®Ó ®æi ®iÖn xoay chiÒu tõ møc 220V thµnh c¸c møc theo yªu cÇu cña m¸y. Khèi 2 - M¹ch chØnh l­u: dïng c¸ ®ièt tiÕp mÆt ®Ó ®Ó ®æi ®iÖn xoay chiÒu thµnh ®iªn mét chiÒu. Khèi 3 - M¹ch läc nguån: Dïng c¸c tô ho¸ cã ®iÖn dung lín phèi hîp víi cuén c¶m cã gi¸ trÞ sè cuén c¶m lín ®Ó ph©n chia ®­êng ®i cho c¸c thµnh phÇn dßng ®iÖn sau chØnh l­u nh»m san b»ng ®é gîn sãng gi÷ cho ®iÖn ¸p mét chiÒu ra trªn t¶i ®­îc b»ng ph¼ng. Khèi 4 - æn ®Þnh ®iÖn ¸p mét chiÒu: Duy tr× cho ®iÖn ¸p mét chiÒu ra trªn t¶i lu«n æn ®Þnh, mÆc dï møc nguån ®iÖn ë ®Çu vµo lu«n biÕn ®æi, hoÆc dßng ®iÖn tiªu thô ch¶y ra t¶i lu«n thay ®æi. Khèi 5 - M¹ch b¶o vÖ: b¶o ®¶m an toµn cho thiÕt bÞ còng nh­ ci b¶n th©n khèi nguån. NÕu cã sù cè chËp m¹ch, dßng ®iÖn tiªu thô t¨ng vät lªn th× nã sÏ kho¸ ngay khèi nguån l¹i. 2. Bé nguån æ ¸p (Voltage regulator) Nguån B+ trong m¸y thu h×nh mµu th­êng lµ +110VDC víi ®é æn ®Þnh cao, gîn sãng nhá. * Nguyªn lý cña m¹ch æn ¸p: M¹ch æn ¸p gåm 6 chøc n¨ng a. Chøc n¨ng æn ¸p (Regulation) Träng t©m cña m¹ch æn ¸p lµ 1tranzistor, c«ng suÊt ®ãng vai trß lµ 1 ®iÖn trë thay ®æi, nèi tiÕp tõ nguån d­¬ng ch­a æn (ra tõ bé n¾n) ®Õn tõ ngâ ra B+ ®· æn ¸p. V× ph¶i th­êng xuyªn g¸nh chÞu dßng cao nªn ng­êi ta m¾c thªm ®iÖn trë c«ng suÊt lín song song víi trans, æn ¸p ®Ó g¸nh bít cho dßng trans nµy. b. Chøc n¨ng lÊy mÉu (Sampling) Gi÷ ®iÖn ¸p ngâ ra B+ lu«n æn ®Þnh. * R1 R2, R3: PhÇn lÊy mÉu. * R2: ®iÒu chØnh ¸p lÊy mÉu. Gi÷ B+ lµ 110VDC thÝ ¸p lÊy mÉu lµ 6V; nh­ vËy khi B+ thay ®æi th× ¸p lÊy mÉu còng thay ®æi theo. c. Chøc n¨ng tham chiÕu (Reference). Th­êng lµ nguån ¸p kh«ng thay ®æi cña 1 bé diode zener, gi¶ sö lµ 6V d. Chøc n¨ng. PhÇn dß sai nhËn vµo cïng lóc hai nguån ¸p lµ ¸p lÊy mÉu vµ ¸p tham chiÕu. NÕu ¸p lÊy mÉu b»ng ¸p tham chiÕu, phÇn dß sai sÏ cho ra ¸p söa sai ë mét møc tÜnh mét chiÒu nµo ®ã, t­¬ng øng víi m¹ch ®­îc thiÕt kÕ s½n ®Ó B+ ra ®óng l 10VDC. NÕu B+ tôt xuèng ch¼ng h¹n, ¸p lÊy mÉu sÏ tôt xuèng d­íi 6V trong lóc ¸p tham chiÕu vÉn y nh­ cò, tÇng dß sai sÏ lËp tøc nhËn ra sù sai biÖt nµy vµ cho ra ¸p söa sai sao cao h¬n møc tØnh lóc nµy. T­¬ng tù ¸p söa sai sÏ thÊp h¬n møc tØnh nÕu B+ bÞ t¨ng lªn cao. e. Chøc n¨ng khuÕch ®¹i (DC Amp). PhÇn khuÕch ®¹i sÏ khuÕch ®¹i ¸p sai sè lªn cao ®ñ ®Ó ®iÒu khiÓn æn ¸p, kÕt qu¶ lµ trang æn ¸p sÏ ®­îc më ra nhiÒu hay Ýt tuú theo sai sè ®­a vµo cùc b lµ cao hay thÊp, sao cho B+ lu«n ë mét trong sè ®· thiÕt kÕ tr­íc (B+ = 110VDC). f Chøc n¨ng b¶o vÖ (Protection). Th­êng ®­îc thiÕt kÕ ë tr¹ng th¸i nghÜ khi 5 chøc n¨ng nãi trªn ho¹t ®éng b×nh th­êng. Nãi c¸ch kh¸c b¶o vÖ th­êng ë tr¹ng th¸i ng¾t khi toµn m¹ch æn ¸p ®ang lµm viÖc b×nh th­êng. ChØ khi nµo cã sù cè nh­ B+ bÞ ch¹m m¸t hoÆc qu¸ t¶i th× b¶o vÖ míi ho¹t ®éng ®Ó ng¾t m¹ch sß æn ¸p, khuÕch ®¹i… gióp b¶o vÖ c¸c transitor nµy. * M¹ch æn ¸p cña m¸y SHARP 18”. Diode D2 ®Ó b¶o vÖ mèi nèi b-e cña T1. ¸p ë ®Çu nèi b-e cña T1 kh«ng thÓ v­ît qu¸ 0,7 Volt lµ ¸p ph©n cùc thuËn cña T2 (mèi nèi b-e cña T1 cßn nèi thªm R1 = 0,5W). H¹n chÕ ë ¸p hai ®Çu b-e cña T1 còng lµ h¹n chÕ dßng xuyªn qua T1, kh«ng cho T1 ch¹y qua t¶i ®· ®Þnh tr­íc. CÇu chia R13, R14 h¹ thÊp ¸p d­¬ng nµy xuyªn qua R15 vµ bÞ chËm l¹i ë D3 ph©n cùc ng­îc v× Cathode cña nã (vµ còng lµ cùc b cña T4 ) ®ang bÞ nèi víi B+ = 110VDC ngang qua R16. Nh­ vËy khi m¹ch æn ¸p lµm viÖc b×nh th­êng, T4 hoµn toµn ng¾t ®iÖn (cã ®Æt trong m¹ch còng nh­ kh«ng). Khi cã sù cè, ch¼ng h¹n nh­ B+ tôt xuèng thÊp d­íi ¸p d­¬ng cña cÇu chia R13, R14 ® D3 dÉn ®iÖn ¸p d­¬ng ®i tíi cùc b cña T4 lµm T4 dÉn m¹ch, rÏ bít dßng mµ chÝnh ra ®· ®­îc ®­a vµo cùc b cña T3 vµ T1 ng¾t, gióp b¶o vÖ ®­îc T3 vµ T1. D4 b¶o vÖ nèi b-e cña T2. 3. M¹ch nguån æn ¸p kiÓu bï dïng transitor c«ng suÊt m¾c nèi tiÕp trªn ®­êng cÊp ®iÖn tõ nguån ®Õn t¶i ®ãng vai trß ®iÖn trë ®iÒu chØnh ®Ó æn ¸p. S¬ ®å m¹ch nguyªn lý æn ¸p kiÓu bï : h×nh 3.30. U(%) = UR®c + UR DU (%) = DUR®c + 0 S¬ ®å m¹ch æn ¸p kiÓu bï S¬ ®å chi tiÕt m¹ch æn ¸p kiÓu bï Nguyªn lý æn ¸p kiÓu bï lµ: nÕu trªn ®­êng cÊp ®iÖn tõ nguån ®Õn t¶i, ta m¾c nèi tiÕp vµo mét ®iÖn trë ®iÒu chØnh vµ cã thÓ ®iÒu chØnh nã ®­îc kÞp thêi vµ ®óng h­íng, th× sÏ lµm cho mäi sù mÊt æn ®Þnh cña nguån ®Çu vµo r¬i hÕt trªn ®iÖn trë ®iÒu chØnh, gi÷ cho ®iÖn ¸p ra trªn t¶i lu«n ®­îc æn ®Þnh. S¬ ®å khèi cña m¹ch æn ¸p kiÓu bï, chøc n¨ng cña c¸c khèi nh­ sau: Khèi 1 - B¸n dÉn c«ng suÊt Q1, m¾c nèi tiÕp trªn ®­êng cÊp ®iÖn tõ nguån ®Õn t¶i, ®ãng vai trß ®iÖn trë ®iÒu chØnh ®ª æn ¸p. Khi Q1 dÉn ®iÖn m¹nh, néi trë gi¶m, sôt ¸p UCE1 gi¶m, dßng IC1 t¨ng tøc lµ It¶i t¨ng do ®ã Ut¶i t¨ng. Khi Q1 dÉn ®iÖn yÕu, néi trë t¨ng, sôt ¸p UCE1 t¨ng, dßng IC1 gi¶m tøc lµ It¶i gi¶m, dÉn tíi Ut¶i gi¶m. Khèi 2 - M¹ch so s¸nh dß sai vµ khuÕch ®¹i ®Ó ®iÒu khiÓn khèi 1 . Nã bao gåm b¸n dÉn Q2 vµ ®iÖn trë t¶i R1. Khèi 3 - M¹ch t¹o ®iÖn ¸p chuÈn bao gåm ®i èt zªne §z vµ ®iÖn trë h¹n chÕ R2, nã gi÷ cho UE2 lu«n lu«n chuÈn b»ng Uz. Khèi 4 - M¹ch lÊy mÉu, bao gåm c¸c ®iÖn trë R3, R4, R5 m¾c thµnh m¹ch ph©n ¸p ®Ó lÊy ra UE2 ®­a ve cùc B cña Q2 ®Ó so s¸nh víi UE2. Trong m¹ch thùc tÕ ng­êi ta m¾c thªm c¸c tô h¬i C1, C2 ®Ó phèi hîp víi ®iÖn trë ®iÒu chØnh R®c lµ néi trë cña Q1 ®Ó h×nh thµnh m¹ch läcp, nh»m san b»ng ®é gîn sãng, gi÷ cho ®iÖn ¸p mét chiÒu ra trªn t¶i ®­îc b»ng ph¼ng. Nguyªn lý æn ¸p cña m¹ch ®iÖn nh­ sau: NÕu ®iÖn ¸p ra trªn t¶i t¨ng, qua m¹ch ph©n ¸p UB2 t¨ng, cßn UE2 vÉn gi÷ chuÈn, lµm cho chªnh lÖch UBE2 t¨ng, Q1 dÉn ®iÖn yÕu, néi trë t¨ng, sôt ¸p UCE1 t¨ng, IC1 gi¶m, tøc lµ It¶i gi¶m, lµm Ura gi¶m ®Ó æn ®Þnh. NÕu ®iÖn ¸p ra gi¶m th× UB2 gi¶m ngay cßn UE2 v·n gi÷ chuÈn, Q2 sÏ dÉn ®iÖn yÕu ®i, dßng IC2 gi¶m, sôt ¸p trªn R1 Ýt lµm UB1 t¨ng, khiÕn Q1 dÉn ®iÖn m¹nh, néi trë gi¶m, sôt ¸p UCE1 gi¶m, dßng IC1 t¨ng tøc lµ It¶i t¨ng, lµm Ut¶i; t¨ng ®Ó æn ®Þnh. ChiÕt ¸p R4 dïng ®Ó ®iÒu chØnh møc ®iÖn ¸p mét chiÒu lÊy ra. NÕu ta vÆn lªn ®iÓm A, Ura sÏ gi¶m, vÆn xuèng ®iÓm B, Ura sÏ t¨ng. ¦u ®iÓm cña m¹ch æn ¸p kiÓu bï: æn ¸p tèt, ph¹m vi æn ¸p ®ñ réng vµ cã thÓ ®iÒu chØnh ®­îc. C«ng suÊt ra ®ñ lín, do ®ã m¹ch ®iÖn ®­îc dïng rÊt phæ biÕn lµm bé nguån chung cho c¶ m¸y. Nh­îc ®iÓm: a - HiÖu suÊt cña m¹ch nguån thÊp v× trong thêi gian lµm viÖc, lóc nµo còng cã dßng It¶i ch¹y qua Q1 ®ãng vai trß ®iÖn trë ®iÒu chØnh, g©y tæn hao ®iÖn vµ ph¸t sinh nhiÖt. b - Kh«ng cã kh¶ n¨ng c¸ch li gi÷a nguån vµ t¶i - NÕu Q1 bÞ ®¸nh thñng th× toµn bé nguån ë ®Çu vµo ®ang ë møc cao vµ ch­a æn ®Þnh, sÏ ®æ ra t¶i th­êng lµm chÕt theo transistor c«ng suÊt dßng hoÆc thËm chÝ háng c¶ ®Ìn h×nh. c - HiÖu qu¶ cña m¹ch läc nguån phô thuéc vµo c¬ chÕ cña m¹ch æn ¸p. Khi nguån ®Çu vµo bÞ tôt xuèng qu¸ thÊp, th× c¬ chÕ cña m¹ch æn ¸p ph¶i ®iÒu khiÓn Q1 dÉn th«ng b·o hµo, néi trë b¨ng 0 ®Ó ®­a ®iÖn ra cho ®ñ. Lóc nµy hiÖu qu¶ cña m¹ch läc lµ xÊu nhÊt. d - Nguån chØ cho ra ®­îc mét møc ®iÖn ®uy nhÊt. 4. Nguån ng¾t më (Switching power supply) a. Lo¹i dïng dao ®éng ®a hµi (Multlvibrator) b. Lo¹i dïng dao ®éng nghÑt (Blocking Oscillator). Bé nguån ng¾t më lo¹i dïng dao ®éng nghÑt HÇu hÕt c¸c m¸y míi sau nµy, bé nguån ng¾t më lµ lo¹i dïng dao ®éng nghÑt. §Çu tiªn lµ nguån AC ®­îc n¾n cÇu nèi läc b»ng 1 tô läc vµo. Nguån B+ ch­a æn sau ®ã ®­îc dïng ®Ó cÊp n¨ng cho 1 dao ®éng nghÑt c«ng suÊt lín. Sãng ra ë thø cÊp biÕn ¸p nghÑt lµ ®­îc n¾n, (läc ®Ó ®æi thµnh ¸p d­¬ng mét chiÒu B+). V× ho¹t ®éng ë tÇn sè cao (# 10 ® 20KC), m¹ch läc sau nµy (tô läc ra) kh«ng cÇn tô qu¸ lín mµ B+ vÉn ®¹t ®é gîn nhá, chÊt l­îng cao. 5. Nguån æn ¸p d¶i réng (80V - 260V) kiÓu xung ng¾t më, cã c¸ch ly gi÷a nguån vµ t¶i. a. Nguyªn lý æn ¸p kiÓu xung ng¾t më. §©y lµ ho¹i nguån chØnh l­u qua 2 cÊp: lÇn chØnh l­u thø nhÊt, ®· trùc tiÕp chØnh l­u tõ nguån cña m¹ng ®iÖn xoay chiÒu ®Ó lÊy ra ®iÖn 1 chiÒu chØ ®Ó nu«i m¹ch nghÞch l­u vµ t¹o æn ¸p. M¹ch nghÞch l­u ®· ®æi dßng mét chiÒu thµnh dßng xung ng¾t më víi tÇn sè cao (15KHz), do ®ã cã thÓ coi gÇn nh­ lµ dßng ®iÖn xoay chiÒu (h×nh sin). N¨ng l­îng cña dßng xoay chiÒu nµy sÏ th«ng qua c¸c cuén d©y cña biÕn ¸p xung, chuyÓn sang bªn thø cÊp nhiÒu hai b»ng c¸c ®iÕu tiÕp m¹ch cao tÇn ®Ó sÈy ra ®iÖn mét chiÒu æn ®Þnh nu«i tivi. ViÖc æn ®Þnh ®iÖn ¸p ra ®· ®­îc thùc hiÖn ngay trong qu¸ tr×nh chuyÓn n¨ng l­îng ®iÖn tõ bªn s¬ cÊp sang c¸c cuén thø cÊp cña biÕn ¸p xung, b»ng c¸ch ®iÒu chØnh ®é réng cña xung ng¾t më (kho¸ K) theo møc nguån ®iÖn ë ®Çu vµo. NÕu møc vµo lµ cao th× thêi gian th«ng rÊt ng¾n. NÕu møc vµo thÊp th× thêi gian th«ng sÏ dµi ra. - M¹ch ®iÖn vµ nguyªn lý lµm viÖc cña m¹ch nguån æn ¸p d¶i réng kiÓu xung, cã c¸ch ly gi÷a nguån vµ t¶i. a) Nguyªn lý t¹o nghÞch l­u: ®iÖn xoay chiÒu ë ®Çu vµo ®­îc cÇu chØnh l­u ®æi thµnh ®iÖn mét chiÒu i, qua tô C1 läc, dÉn ®Õn cuén d©y (1) (2) råi ®Õn ch©n 3 cña IC n»m chê. NÕu kho¸ K th«ng th× dßng ®iÖn i míi ch¹y trong m¹ch ®iÖn, qua kh¸o k vµ R1. ChÝnh dßng ®iÖn n¹p qua R2, C2 ®Õn ch©n sè (2) cña IC lµ dßng Ib më cöa cho b¸n dÉn khãa K th«ng lÇn ®Çu tiªn, lóc nµy míi cã dßng ®iÖn i ch¶y qua cuén d©y (1) (2) vµ g©y sôt ¸p (1) d­¬ng (+) (2) ©m(-) ë ®iÖn ¸p nµy ghÐp qua cuén (3) (4) lµm (3) d­¬ng (+), (4) ©m(-). Xung ©m ë ch©n sè (4) qua R3 C3 l¹i quay vÒ ch©n sè 2 cña IC lµm t¾t kho¸ K. Kho¸ K t¾t, dßng i ®ét ngét gi¶m xuèng b»ng sè 0. Trªn cuén (1) (2) sÏ g©y ra mét søc ®iÖn ®éng c¶m øng lµ EL = L dÞ vµ cã cùc tÝnh d­¬ng (+) ë ®Çu (2) vµ ©m (-) ë ®Çu (1). §iÖn ¸p nµy l¹i ghÐp sang cuén (3) (4) lµm 3 ©m(-), 4 d­¬ng (+). Xung (+) ë ch©n sè (4) qua R3 C3 quay vÒ ch©n sè 2 cña IC ®Ó më th«ng kho¸ K. Kho¸ K th«ng l¹i cã dßng i ch¶y qua cuén (1) (2) vµ qu¸ tr×nh cø thÕ tiÕp diÔn t¹o thµnh m¹ch nghÞch l­u. Nhê sù liªn tôc th«ng t¾t cña kho¸ K trong m¹ch nghÞch l­u, nªn dßng i tuy lµ dßng mét chiÒu, nh­ng khi qua cuén (1) (2) ®· ®æi thµnh dßng xoay chiÒu víi tÇn sè cao kho¶ng 15 ¸ 16 KHz. N¨ng l­îng cña dßng xoay chiÒu ®· ®­îc ghÐp sang c¸c cuén d©y bªn thø cÊp, vµ tuú theo sè dßng d©y quÊn mµ ta lÊy ra ®­îc nhiÒu møc ®iÖn ¸p cao thÊp kh¸c nhau, råi chØnh l­u lÇn thø hai b»ng c¸c ®èt tiÕp mÆt cao tÇn, ®Ó lÊy ra nhiÒu møc ®iÖn mét chiÒu æn ®Þnh nu«i ti vi. i M¹ch nguån æn ¸p d¶i réng kiÓu xung, cã c¸ch ly gi÷a nguån vµ t¶i b) Nguyªn lý t¹o æn ¸p: khi nguån ®Çu vµo ë møc cao th× h¹ ¸p trªn cuén (1) (2) cao, ghÐp sang cuén (5) (6) còng cao, qua ®iÕu §5 chØnh l­u lÊy ra ®iÖn ¸p ©m lín, ®­a vÒ ch©n sè 1 cña IC ®Ó so s¸nh víi ®iÖn ¸p ng­ìng lÊy tõ chiÕt ¸p VR ®­a vÒ ch©n sè 5 cña IC. KÕt qu¶ sÏ ®iÒu khiÓn cho b¸n dÉn K th«ng rÊt ng¾n, t¾t rÊt nhan, nªn l­îng ®iÖn chuyÓn sang c¸c cuén thø cÊp vÉn lµ æn ®Þnh. Khi ®iÖn ®Çu vµo thÊp, h¹ ¸p trªn cuén (1) (2) thÊp, ghÐp sang cuén (5) (6), qua ®iÕu §5 chØnh l­u lÊy ra ®iÖn ¸p ©m mét chiÒu thÊp, ®­a vÒ ch©n sè 1 cña IC, ®iÒu khiÓn cho b¸n dÉn kho¸ K th«ng trong thêi gian dµi, l©u míi t¾t vµ l­îng ®iÖn chuyÓn sang c¸c cuén thø cÊp vÉn æn ®Þnh . §Ó t¨ng tÝnh æn ®Þnh cho m¹ch nguån, th× sau khi m¹ch nguån ®· lµm viÖc, ®· cÊp ®iÖn cho m¹ch quÐt dßng cña tivi lµ viÖc, ng­êi ta lÊy ngay xung quÐt dßng cña tivi cã chu k× rÊt æn ®Þnh, ®­a vÒ c­ìng chÕ m¹ch nghÞch l­u, th«ng t¾t theo nh¸p tÇn sè dßng. Lóc ®ã m¹ch nguån míi cho ra c«ng suÊt ®óng nh­ chØ tiªu thiÕt kÕ vµ æn ®Þnh. D¹ng xung minh ho¹ nguyªn lý æn ¸p b»ng c¸ch thay ®æi ®é réng tx cña xung ng¾t mê (thêi gian th«ng cña kho¸ K) theo møc nguån ®iÖn ë ®Çu vµo. D¹ng xung minh ho¹ nguyªn lý æn ¸p b»ng c¸ch ®iÒu chØnh ®é réng xung Ch­¬ng II: ThiÕt kÕ nguån æn ¸p d¶i réng I. S¬ ®å thiÕt kÕ. II. ChØ tiªu bé nguån. §iÖn ¸p vµo lµ nguån ®iÖn xoay chiÒu cho phÐp biÕn ®æi tõ 90V ®Õn 260V. TÇn sè l­íi ®iÖn xoay chiÒu: f = 50Hz. §iÖn ¸p ra mét c hiÒu Ura = 100VDC. HiÖu suÊt bé nguån h = 80% §é æn ®Þnh ®iÖn ¸p ra. = 1% C«ng suÊt ra Pra = 60W. III. TÝnh c¸c gi¸ trÞ chØ tiªu c¬ b¶n cña bé nguån. 1. C«ng suÊt bé nguån tiªu thô tõ m¹ng ®iÖn. = 75W. 2. §iÖn ¸p sau bé chØnh l­u. U0max = 260V = 367V. U0min = 90V = 127V. 3. Dßng ®iÖn trung b×nh sau bé chØnh l­u. = 0,6A. = 0,2A. 4. §iÖn trë t¶i cña bé chØnh l­u. = 1835W = 212W 5. Dßng ®iÖn t¶i tiªu thô. Ira = = 0,6A. 6. §iÖn trë t¶i. = 167A 7. TÇn sè xung fH = 15625Hz 8. Chu kú xung. 9. Thêi gian kho¸ lín nhÊt. = 17ms. IV. TÝnh to¸n m¹ch chØnh l­u vµ m¹ch läc. 1. TÝnh Diode chØnh l­u. §iÖn ¸p ng­îc lín nhÊt ®Æt trªn Diode: Ungmax = 157. 260 = 577V Dßng ®iÖn thuËn trung b×nh: Itb = 0,6 A. ® Chän Diode L202C. 2. TÝnh m¹ch läc. a. Chän ®iÖn trë R1 = 10W võa dïng lµm ®iÖn trë m¹ch läc, võa dïng ®Ó h¹n chÕ dßng ®iÖn n¹p cho tô lóc míi më m¸y ®Ó b¶o vÖ Diode chØnh l­u. C«ng suÊt ®iÖn trë R1. RR1 = (Itbmax)2. R1 = (0,6)2 10 = 3,6W Khi bËt m¸y th× dßng ®iÖn n¹p ban ®Çu lªn tô kh¸ lín nªn dßng qua ®iÖn trë R1 còng lín h¬n 4 ®Õn 5 lÇn b×nh th­êng. PE1 = 5. (Itbmax)2. 10 = 18W. ® Ta chän R1 cã gi¸ trÞ (10W - 20W) b. Chän tô läc. Theo c«ng thøc ta cã: Þ Víi yªu cÇu ®é gîn sãng sau bé läc lµ 3% th× UGS = 3%. Thay vµo biÓu thøc trªn ta ®­îc C = 118 mF Þ Chän C = 120mF/400V. V. CHäN TRANSISTOR Vµ BI£N ¸P XUNG 1. Chän Transistor Tl Kho¸ ®ãng më lµ phÇn tö cã néi trë thay ®æi ®­îc theo sù ®iÒu khiÓn cña tÝn hiÖu vµo. §iÖn trë tiÕp gi¸p Collector vµ Emitter ë chÕ ®é th«ng b·o hoµ rÊt nhá (RCE cña Transistor Silic = 0,1 - 0,25W) ë chÕ ®é ng¾t hoµn toµn ®iÖn trë tiÕp gi¸p rÊt lín RCE = 105 - 106 a. Yªu cÇu cña Translstor T1. Khi t¾t ph¶i cã néi trë lín, khi th«ng ph¶i cã néi trë nhá, tèc ®é ®ãng më cao. Khi kho¸ lµm viÖc x¶y ra hiÖn t­îng qu¸ ®é, thêi gian qu¸ ®é cµng ng¾n th× tèc ®é më cµng cao cÇn chän Transistor lµm viÖc ë tÇn sè cao, kh¶ n¨ng chèng nhiÔu cao, C«ng suÊt ®iÒu khiÓn nhá, chän Transistor cã hÖ sè khuÕch ®¹i lín; chän Transistor T, lo¹i NPN 2SC 2125 cã tham sè. - C«ng suÊt tiªu t¸n lín nhÊt 50W - TÇn sè giíi h¹n 520MHZ. - NhiÖt ®é chÞu ®ùng 1500C. - Dßng Icmax = 5a - §iÖn ¸p UCEmax= 800V - §iÖn ¸p UCBmax = 2000V - §iÖn ¸p UEBmax = 5V - HÖ sè khuÕch ®¹i b = 30. b. TÝnh ®iÖn trë R2. §iÖn trë R2 vµ tô C8 lµm thµnh bé khëi ®éng cho Trans, T1, Trans T1 lµm viÖc theo chÕ ®é kho¸ nªn chän dßng ph©n ¸p nhá. 2. TÝnh biÕn ¸p xung §Ó m¹ch dao ®éng cÇn cã 2 ®iÒu kiÖn: - C©n b»ng pha: ®iÖn ¸p håi tiÕp ®æng pha víi ®iÖn ¸p vµo. - C©n b»ng biªn ®é: tÝch cña hÖ sè håi tiÕp vµ hÖ sè khuÕch ®¹i ph¶i lín h¬n 1(s). Trans T1 ghÐp cùc C víi cuén d©y LC cùc B víi cuén LB qua tô C8 ®Ó thùc hiÖn dao ®éng Blocking ghÐp biÕn ¸p. a. Chän lâi biÕn ¸p. C«ng suÊt biÕn ¸p: = 75W Chän lâi biÕn ¸p K38.24. 17 cã kÝch th­íc. - §­êng kÝnh trong d = 2,4cm. - §­êng kÝnh ngoµi d = 4,3cm. - ChiÒu dµi h = 0,7cm. - Bmax = 0,25T TiÕt diÖn mÆt lâi tõ: = 0,67cm2 TiÕt diÖn cöa sæ: = 4,5cm2 C«ng suÊt giíi h¹n cña biÕn ¸p: Pgh = 97W VËy ta ®· cã: Pgh : 79W Pba = 75W ® Pgh > Pba ®¹t yªu cÇu b. TÝnh sè vßng c¸c cuén d©y. Cuén d©y s¬ cÊp LC. ® LC = 350vßng. Cuén d©y thø cÊp. = 85 vßng Þ LC = 350vßng Cuén håi tiÕp. = 11vßng Þ Lht = 11vßng c. TÝnh ®­êng kÝnh c¸c cuén d©y Chän mËt ®é dßng ®iÖn: I = 3mA/mm2 D = 0.65. (mm) Dßng ch¶y trong cuén d©y s¬ cÊp LC: Itbmax = 0,6A D = 0,65. = 0,5mm §­êng kÝnh cuén d©y s¬ cÊp = 0,5mm. Cuén ch¶y trong cuén d©y thø cÊp Lra: Tt¶imax = 0,6A d = 0,65. = 0,5mm Þ Dßng ch¶y trong cuén d©y håi tiÕp Lht: It¶i = 0,01A d = 0,65. = 0,065mm Chän d©y cã ®­êng kÝnh 0,1mm ®Ó quÊn cuén håi tiÕp Lht. Dßng ch¶y trong cuén t¹o dao ®éng LB. d = 0,65 = 0,9mm Þ Chän d©y cã ®­êng kÝnh 1mm ®Ó quÊn cuén d©y t¹o dao ®éng LB. VI. TÝNH PHÇN M¹CH T¹O §iÖn ¸P CHUÈN. §iÖn ¸p ra sau Diode D2 = 12V. 1. Chän Diode æn ¸p lo¹i KC 133A cã tham sè. - §iÖn ¸p æn ®Þnh: 3V. - C«ng suÊt tiªu hao lín nhÊt: 3mA. - Dßng ®iÖn æn ®Þnh nhá nhÊt: 3mA. - Dßng ®iÖn æn ®Þnh lín nhÊt: 80mA. - Dßng ®iÖn æn ®Þnh trung b×nh: 10mA. 2. TÝnh ®iÖn trë R6 h¹n chÕ dßng ®iÖn cña D3. UR6 = 12V - 3V = 9V IR6 = ID3 - IET3 = 6mA = 0,006A. 3. TÝnh tô läc C6. ¸p dông c«ng thøc: V× dßng qua D2 nhá nªn chän RD = 0,5 W. Gi¶ sö ®é gîn sãng lµ 0,5%. Ugs = 0,5% . 12 = 0,06V. Thay vµo ta ®­îc C9 = 4,5mF. Þ C9 = 4,7/16 V 4. Chän Diode D2. ChÞu ®iÖn ¸p ng­îc 3,14. 12 : 38V Dßng ®iÖn trung b×nh: 10mA. Chän §iode lo¹i K509A. * Dßng ®iÖn trung b×nh Itb = 100mA. * ChÞu ®iÖn ¸p ng­îc Ung = 50V * Dßng ®iÖn xung Ixung = 1,5A. * NhiÖt ®é chÞu ®ùng t = 850C. VII. TÝnh to¸n Transistor T2 vµ T3. 1. TÝnh to¸n Transistor T2. Khi Transistor T1 më th× Trans T2 ph¶i lµm viÖc ë chÕ ®é th«ng b·o hoµ UBE T1 = 0,7V. Khi ®iÖn ¸p vµo lín nhÊt th× Trans T1 më nhë nhÊt: MÆt kh¸c ta cã: thêi gian kho¸ më nhë nhÊt. Þ Ta cã: Þ VËy Trans T2 Ph¶i th¬m ®iÒu kiÖn: - Trans lµ ho¹i NPN. - §iÖn ¸p UCEOMAX = 367V. - §iÖn ¸p UBEOMAX = 5V. Þ Chän Trans ta cã: - C«ng suÊt tiªu t¸n: 10W. - NhiÖt ®é chÞu ®ùng 1000C. - TÇn sè giíi h¹n 10MHz. - §iÖn ¸p UCEMAX = 800W. - §iÖn ¸p UBEMAX = 2200W. - §iÖn ¸p UBEMAX = 5V. - Dßng ®iÖn ICmax = 2A. - HÖ sè khuÕch ®¹i B = 30 lÇn. Th«ng th­êng dïng Trans ®Ó lµm khuÕch ®¹i so s¸nh, tÝn hiÖu håi tiÕp ®­a vÒ cùc B, tÝn hiÖu ®iÖn ¸p chuÈn ®­a vÒ cùc E, tÝn hiÖu ra sau khi ®­îc khuÕch ®¹i lÊy ë cùc C. Yªu cÇu cña Trans T3: - §iÖn ¸p UCEO = 12V - §iÖn ¸p UBEO = 3V - Chän Trans lo¹i 2SB622. §iÖn ¸p UCEO = 400V. §iÖn ¸p UCBO = 600V. - §iÖn ¸p UBEO = 6V. - Dßng ®iÖn Icmax = 300mA. - TÇn sè giíi h¹n 10MHz. - C«ng suÊt lín nhÊt Pmax = 800mW. - HÖ sè khuÕch ®¹i B = 80 lÇn. 2. TÝnh ®iÖn trë ph©n ¸p. C¸c ®iÖn trë nµy dïng ®Ó lÊy mÉu ®iÖn ¸p ra cho Trans T3. = 0,05mA. Chän dßng ph©n ¸p lín 6 lÇn: = 10KW. 25,700W. Dïng ®iÖn trë R5 ®Ó biÕn ®æi ®iÖn ¸p. Gi¶ sö : cÇn thay ®æi 1% vÒ mçi phÝa. UR5 = 2%. 12 = 0,24V. Þ Chän c¸c ®iÖn trë ph©n ¸p. - R4 = 10.000W = 10KW. - R5 = 680W. - R3 = 27KW. 3. TÝnh ®iÖn trë R7. = 0,3mA. §iÖn ¸p ®Æt lªn R7 : R7. IB2 = 9V = UR7. Þ =30.000W = 30KW. 4. TÝnh tô läc C10. Khi yªu cÇu ®é gîn sãng ë ®Çu ra lµ 5%. Th×: Usgra = 5%. 100V = 5V. Þ C10 = = 768mF. Þ Chän C10 = 1000mF/120V. 5. Chän Diode D4. - ChÞu dßng trung b×nh 0,6A. - ChÞu ®iÖn ¸p ng­îc 3,14 .100V = 314V. ® Chän Diode lo¹i F06C20C. 6. TÝnh m¹ch b¶o vÖ Dùa vµo chÕ ®é lµm viÖc cña trans T1 chän Trans T4 ho¹i 2SC 2655 cã tham sè nh­ sau: - Pmax = 900W - f = 1000MHz - UCBOMAX = 50V - UBEOMAX = 5V - Dßng Icmax = 2A - HÖ sè khuÕch ®¹i = 70 lÇn ® Chän ®iÖn trë R9 = 0,8/5 W * VÊn ®Ò b¶o vÖ: B×nh th­êng dßng qua Trans, T1 nhá (IC1 = 0,6A). Do vËy, dßng qua R9 còng nhá cì 0,6A, sôt ¸p trªn R9 < 0,6V. ® Trans T4 kh«ng th«ng vµ m¹ch vÉn lµm viÖc b×nh th­êng. UR9 = IR9 . R9 = 0,6 . 0,8 = 0,48 V. NÕu dßng qua R9 t¨ng vät lªn, khi cã sù cè th× sôt ¸p trªn R9 sÏ lín h¬n 0,6 V UR9 = 2IC1max . R9 = 2 . 0,6 . 0,8 = 0,96V. §iÖn ¸p trªn R9 = 0,96V sÏ lµm Trans T4 dÉn, lµm cùc B vµ E cña trans T1 ch¹m nhau ® dÉn ®Õn Trans T1 kho¸ vµ m¹ch ng­ng lµm viÖc. KÕt luËn "Nguån æn ¸p d¶i réng kiÓu xung'' ®­îc thùc hiÖn víi thêi gian, ®iÒu kiÖn kh¸ khiªm tèn vµ kiÕn thøc cßn nhiÒu h¹n chÕ nªn ch¾c ch¾n cßn thiÕu sãt em rÊt mong mái nhËn ®­îc ý kiÕn x©y dùng cña Quý ThÇy C«, c¸c b¹n sinh viªn ®Ó ngµy cµng tiÕn bé. §©y lµ mét ®Ò tµi t­¬ng ®èi khã víi em, nh­ng ®· ®­îc hoµn thµnh lµ do sù h­íng dÉn tËn t×nh cña thÇy §oµn Nh©n Lé cïng víi nç lùc cña b¶n th©n Em. Mét lÇn n÷a em xin ch©n thµnh biÕt ¬n Quý ThÇy C« ®· gióp ®ì gi¶ng d¹y trong thêi gian häc tËp vµ hoµn thµnh ®Ò tµi Môc lôc Trang