Đề tài Thực tiễn kiểm toán chu trình mua hàng và thanh toán trong kiểm toán tài chính do công ty kiểm toán Việt Nam thực hiện

nhËn c«ng nî ph¶i tr¶. KiÓm tra tÝnh ®óng kú cña hµng mua. STT Thñ tôc kiÓm to¸n chi tiÕt Ng­êi thùc hiÖn Chó thÝch/ Tham chiÕu 1. KiÓm tra c¸c kho¶n ph¶i tr¶ vÒ tÝnh hîp lÖ, tÝnh ®Çy ®ñ, tÝnh ®óng k×. Thu thËp B¶ng tæng hîp sè d­ Ph¶i tr¶ ng­êi b¸n chi tiÕt theo tõng ®èi t­îng, ph¶n ¸nh sè d­ ®Çu kú vµ cuèi kú. KiÓm tra sè tæng céng vµ ®èi chiÕu víi Sæ c¸i vµ b¸o c¸o. KiÓm tra c¸c kho¶n chªnh lÖch (nÕu cã) tíi c¸c chøng tõ cã liªn quan. Chän mét sè nghiÖp vô thanh to¸n c«ng nî ph¶i tr¶ ng­êi b¸n b»ng tiÒn mÆt hoÆc chuyÓn kho¶n sau ngµy kho¸ sæ kÕ to¸n tõ Sæ tiÒn mÆt, tiÒn göi ng©n hµng cña kú tiÕp theo, thùc hiÖn: KiÓm tra c¸c PhiÕu nhËp kho, Ho¸ ®¬n mua hµng vµ c¸c chøng tõ bæ trî kh¸c. X¸c ®Þnh xem c¸c kho¶n thanh to¸n ®¹i diÖn cho mét kho¶n c«ng nî t¹i ngµy kÕt thóc n¨m tµi chÝnh cã ®­îc ph¶n ¸nh trªn B¶ng tæng hîp sè d­ ph¶i tr¶ hay kh«ng? Sau ®ã, chän c¸c ho¸ ®¬n mua hµng ch­a thanh to¸n, kiÓm tra xem c¸c ho¸ ®¬n nµy cã chØ ra mét kho¶n c«ng nî ph¶i tr¶ t¹i ngµy kÕt thóc n¨m kh«ng vµ nÕu cã th× ®· ®­îc ph¶n ¸nh vµo sæ kÕ to¸n. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ kiÓm tra THN N/A N/A 2. KiÓm tra gi¸ trÞ vµ viÖc tr×nh bµy c¸c Kho¶n ph¶i tr¶. So¸t xÐt b¶ng tæng hîp sè d­ c«ng nî ph¶i tr¶ ng­êi b¸n t¹i ngµy kho¸ sæ ®Ó x¸c ®Þnh xem liÖu cã sè d­ nî tµi kho¶n ph¶i tr¶ bÞ bï trõ trong sè d­ ph¶i tr¶ cuèi kú tr×nh bµy trªn BCTC hay kh«ng X¸c ®Þnh xem cã sè d­ kho¶ ph¶i tr¶ phi th­¬ng m¹i nµo ®­îc ph¶n ¸nh trong sè d­ Ph¶i tr¶ ng­êi b¸n cuèi kú kh«ng X¸c ®Þnh c¸c kho¶n Ph¶i tr¶ tån ®äng l©u ngµy, xem xÐt viÖc tr×nh bµy vµ thuyÕt minh c¸c kho¶n c«ng nî nµy cña ®¬n vÞ. Yªu cÇu kh¸ch hµng cung cÊp vµ xem xÐt c¸c ®iÒu kho¶n cam kÕt trong c¸c hîp ®ång mua hµng quan träng cÇn tr×nh bµy trªn BCTC. Xem xÐt viÖc tr×nh bµy sè d­ ph¶i tr¶ c¸c bªn liªn quan Xem xÐt viÖc tr×nh bµy c¸c giao ­íc mua hµng quan träng Xem xÐt viÖc tr×nh bµy c¸c kho¶n c«ng nî ph¶i tr¶ víi thêi gian l©u h¬n mét n¨m. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ kiÓm tra THN Kh«ng THN Kh«ng N/A THN 3. X¸c nhËn c«ng nî ph¶i tr¶ Thu thËp hoÆc lËp B¶ng tæng hîp sè d­ c«ng nî ph¶i tr¶ (ph©n lo¹i theo tuæi nî vµ chi tiÕt theo ®èi t­îng), ph¶n ¸nh sè d­ ®Çu kú vµ sè d­ cuèi kú. KiÓm tra sè tæng céng, ®èi chiÕu víi sæ c¸i vµ b¸o c¸o cña ®¬n vÞ. Lùa chän mét sè kho¶n ph¶i tr¶ tõ B¶ng tæng hîp sè d­ vµ thùc hiÖn c¸c b­íc sau: LËp (hoÆc yªu cÇu kh¸ch hµng lËp) th­ x¸c nhËn sè d­ t¹i thêi ®iÓm b¸o c¸o d­íi tªn cña kh¸ch hµng vµ göi cho c¸c ®èi t­îng cÇn x¸c nhËn nî d­íi sù kiÓm so¸t cña KTV. Göi th­ x¸c nhËn lÇn hai nÕu kh«ng nhËn ®­îc th­ håi ®¸p. So s¸nh sè ®­îc x¸c nhËn víi sè liÖu ghi sæ cña kh¸hc hµng. Yªu cÇu kh¸ch hµng lËp hoÆc lËp b¶ng ®èi chiÕu chi tiÕt c¸c tr­êng hîp chªnh lÖch theo tõng nghiÖp vô. KiÓm tra c¸c chøng tõ liªn quan ®èi víi c¸c tr­êng hîp chªnh lÖch. §èi víi c¸c kho¶n kh«ng nhËn ®­îc th­ tr¶ lêi, kiÓm tra c¸c nghiÖp vô thanh to¸n sau ngµy kho¸ sæ hoÆc c¸c Ho¸ ®¬n mua hµng trong kú ch­a d­îc thanh to¸n vµ c¸c phiÕu nhËp hµng. Kh¼ng ®Þnh r»ng tÊt c¶ c¸c kho¶n thanh to¸n cho c¸c kho¶n nî t¹i ngµy kÕt thóc n¨m ®Òu ®· ®­îc ph¶n ¸nh lµ kho¶n ph¶i tr¶ t¹i ngµy kho¸ sæ. Pháng vÊn kh¸ch hµng vÒ sè d­ c¸c kho¶n ph¶i tr¶ lín ®ang cã tranh chÊp (bÞ tõ chèi thanh to¸n hoÆc chØ chÊp nhËn thanh to¸n mét phÇn) vµ kiÓm tra nÕu thÊy cÇn thiÕt. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ kiÓm tra THN N/A THN 4. KiÓm tra tÝnh ®óng kú cña nghiÖp vô mua hµng Chän mét sè Ho¸ ®¬n mua hµng ghi sæ 15 ngµy sau ngµy kho¸ sæ n¨m tµi chÝnh. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ kiÓm tra THN N/A: kh«ng ¸p dông. 1.4. Thùc hiÖn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n Sau khi hoµn thµnh ®­îc ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng – thanh to¸n trong kiÓm to¸n BCTC cña Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¾ng Lîi, KTV tiÕn hµnh c¸c c«ng viÖc cÇn lµm trong giai ®o¹n thùc hiÖn theo ®óng c¸c thñ tôc ®· ®­a ra. GiÊy tê lµm viÖc lµ c¨n cø ®Ó chøng minh c¸c thñ tôc ®ã ®· hoµn thµnh. Giai ®o¹n thùc hiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng – thanh to¸n trong kiÓm to¸n BCTC do VACO thùc hiÖn gåm hai b­íc c¬ b¶n sau: Thùc hiÖn c¸c b­íc kiÓm tra hÖ thèng vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ Do ®Æc ®iÓm viÖc mua hµng cña Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¾ng Lîi lµ mua nguyªn vËt liÖu víi sè l­îng nghiÖp vô Ýt, gi¸ trÞ lín nªn viÖc kiÓm tra hÖ thèng ®èi víi chu tr×nh nµy kh«ng ®­îc thùc hiÖn trong tÊt c¶ c¸c k× kiÓm to¸n mµ ®­îc tiÕn hµnh quay vßng theo c¸c n¨m cïng víi c¸c chu tr×nh kh¸c. Thùc hiÖn c¸c b­íc kiÓm tra chi tiÕt ViÖc kiÓm tra chi tiÕt ®èi víi chu tr×nh mua hµng – thanh to¸n ®­îc kiÓm to¸n viªn triÓn khai theo ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n ®· ®­îc so¹n th¶o. Tr­íc hÕt, ®Ó cã thÓ n¾m ®­îc t×nh h×nh c«ng nî cña kh¸ch hµng t¹i ngµy 31/12/2003, KTV yªu cÇu cung cÊp B¶ng kª sè ph¸t sinh Tµi kho¶n Ph¶i tr¶ nhµ cung cÊp. B¶ng kª nµy sau ®ã sÏ ®­îc l­u trong Hå s¬ kiÓm to¸n víi tham chiÕu . C¸c tµi liÖu phôc vô cho viÖc kiÓm tra chi tiÕt còng ®­îc yªu cÇu cung cÊp nh­: C¸c BCTC cña niªn ®é kÕ to¸n 31/12/2002 Sæ chi tiÕt thanh to¸n víi ng­êi b¸n B¶ng tæng hîp ph¶i tr¶ ng­êi b¸n Sæ nhËt ký mua hµng Sæ c¸i tµi kho¶n Hµng tån kho, tµi kho¶n Ph¶i tr¶ nhµ cung cÊp Sæ c¸i vµ sæ chi tiÕt tµi kho¶n tiÒn göi ng©n hµng B¸o c¸o kiÓm to¸n n¨m tr­íc C¸c biªn b¶n ®èi chiÕu c«ng nî C¸c chøng tõ, ho¸ ®¬n cã liªn quan... TiÕn hµnh ®èi chiÕu gi÷a B¶ng kª chi tiÕt Tµi kho¶n 331 víi sè liÖu trªn BCTC: ViÖc ®èi chiÕu sè liÖu trªn B¶ng kª sè ph¸t sinh Ph¶i tr¶ ng­êi b¸n víi sè liÖu trªn BCTC ®­îc ph¶n ¸nh trªn giÊy tê lµm viÖc nh­ sau B¶ng 2.8: GiÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn VACO C«ng ty kiÓm to¸n viÖt nam Vietnam auditing company 41 61 Kh¸ch hµng: Nhµ m¸yTh¾ng Lîi Ng­êi lËp: THN Ngµy: 26/02/04 K× kiÓm to¸n: 31/12/03 Ng­êi so¸t xÐt: TTN Ngµy: 10/03/04 Néi dung: Tæng hîp ph¶i tr¶ ng­êi b¸n Môc tiªu: Tæng hîp sè d­ ph¶i tr¶ ®Çu n¨m, cuèi n¨m cña c¸c nhµ cung cÊp cã sè ph¸t sinh lín trong n¨m. §èi chiÕu víi sè liÖu trªn BCTC. Gi¶i thÝch c¸c chªnh lÖch nÕu cã. Ph¶i tr¶ ng­êi b¸n 31/12/2002 31/12/2003 C«ng ty XNK thuèc l¸ 27.761.015.067 ü25.853.540.573 {a} XN in bao b× vµ phô liÖu thuèc l¸ B¾c 13.132.540.018 ü16.861.540.899 {b} C«ng ty th­¬ng m¹i Kim Liªn 0 ü3.179.691.125 C«ng ty TNHH Th¸i D­¬ng 0 ü1.745.467.840 {b} XN in n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp thùc phÈm 1.801.434.778 ü1.608.774.820 {b} C«ng ty TNHH giÊy nh«m TOYO 551.007.856 742.810.200 {b} C«ng ty nguyªn liÖu thuèc l¸ 22.071.070 551.297.024 ViÖn kinh tÕ kü thuËt thuèc l¸ 1.710.966.132 469.279.959 {c} §iÖn lùc Thanh Xu©n 140.357.897 221.742.363 C«ng ty ®Çu t­ x©y dùng vµ PTNT 0 195.311.500 C«ng ty VINA TOTO 109.799.250 121.172.722 {b} C«ng ty cæ phÇn TMDV x©y dùng MÜ Ph­¬ng 0 115.005.700 Nhµ m¸y thuèc l¸ B¾c S¬n 111.561673 111.561.673 (*) C«ng ty TNHH ViÖt Thuû 0 100.254.000 {b} C«ng ty thuèc l¸ §µ N½ng 0 100.000.000 Nhµ m¸y in v¨n ho¸ phÈm Phóc Yªn 111.026.000 81.564.130 C«ng ty ®Çu t­ TM vµ ph¸t triÓn kü thuËt 487.600.515 54.894.928 C«ng ty nguyªn liÖu thuèc l¸ Nam 0 4.920.600 C«ng ty §ång T©m 1.145.815.000 0 C¸c nhµ cung cÊp kh¸c 1.857.114.879 681.561.341 Tæng 48.942.310.135 52.800.391.397 Sè liÖu trªn Leadsheet 48.942.310.135 52.800.391.397 Chªnh lÖch 0 0 Nguån sè liÖu: TËp hîp tõ B¶ng chi tiÕt Tµi kho¶n 331. Nhµ m¸y cã thùc hiÖn ®èi chiÕu c«ng nî hµng th¸ng víi c¸c nhµ cung cÊp chñ yÕu (*) Kho¶n nî Nhµ m¸y thuèc l¸ B¾c S¬n kh«ng ph¶i lµ tån ®äng. Do Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¾ng Lîi ch­a thu ®­îc tiÒn tõ ®èi t¸c nªn ch­a thanh to¸n. KÕt luËn: Kh«ng cã chªnh lÖch gi÷a sè liÖu chi tiÕt vµ tæng hîp. {a}Khíp ®èi chiÕu c«ng nî tµi ngµy 31/12/2003 gi÷a Nhµ m¸y vµ C«ng ty XNK thuèc l¸. {b}Khíp biªn b¶n ®èi chiÕu c«ng nî gi÷a hai ®¬n vÞ t¹i ngµy 31/12/03. {c}KTV ®èi chiÕu khi kiÓm to¸n ViÖn kinh tÕ kü thuËt thuèc l¸. Kh«ng cã chªnh lÖch. ü§· göi th­ x¸c nhËn KiÓm tra chi tiÕt c«ng nî KiÓm tra Tµi kho¶n Ph¶i tr¶ ng­êi b¸n lµ kiÓm tra sè d­ cña tõng ®èi t­îng. Do vËy viÖc chän mÉu còng chän theo ®èi t­îng vµ thùc hiÖn kiÓm tra chi tiÕt sè ph¸t sinh trong n¨m vµ sè d­ cuèi kú cho ®èi t­îng ®ã. KÕt qu¶ lµm viÖc ®­îc thÓ hiÖn trªn giÊy tê nh­ sau: B¶ng 2.9: GiÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn VACO C«ng ty kiÓm to¸n viÖt nam Vietnam auditing company 61 42 Kh¸ch hµng: Nhµ m¸yTh¾ng Lîi Ng­êi lËp: THN Ngµy: 26/02/04 K× kiÓm to¸n: 31/12/03 Ng­êi so¸t xÐt: TTN Ngµy: 10/03/04 Néi dung: KiÓm tra chi tiÕt c«ng nî Môc tiªu: B¶o ®¶m sè d­ c«ng nî cña XN in bao b× vµ phô liÖu thuèc l¸ B¾c kh«ng cã sai sãt träng yÕu. Thñ tôc: KiÓm tra 100% c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh trong n¨m vµ nghiÖp vô thanh to¸n sau ngµy kho¸ sæ Ngµy Néi dung Nî Cã (1) (2) (3) 03/02/03 Thanh to¸n b»ng chuyÓn kho¶n 2.550.000.000 ü 29/04/03 Thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt 500.000.000 ü 05/05/03 Thanh to¸n b»ng chuyÓn kho¶n 3.000.000.000 ü 04/08/03 Thanh to¸n b»ng chuyÓn kho¶n 1.500.000.000 ü 10/10/01 Thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt 450.000.000 ü 25/01/03 Mua nguyªn vËt liÖu 1.625.321.900 ü 15/05/03 Mua nguyªn vËt liÖu 3.360.698.365 ü 25/08/03 Mua nguyªn vËt liÖu 2.365.369.752 ü 30/10/03 Mua nguyªn vËt liÖu 4.377.610.864 ü Sè d­ ®Çu n¨m 13.132.540.018 Sè d­ cuèi n¨m 16.861.540.899 ü ü OK (1)KiÓm tra ho¸ ®¬n vµ B¶ng kª chi tiÕt, PhiÕu nhËp kho kÌm theo (2)KiÓm tra chøng tõ thanh to¸n (3)§· thanh to¸n b»ng chuyÓn kho¶n (3.650.000.000) vµo th¸ng 01/2004, kiÓm tra chøng tõ thanh to¸n KÕt luËn: Kho¶n ph¶i tr¶ XÝ nghiÖp in bao b× vµ phô liÖu thuèc l¸ B¾c kh«ng cã sai sãt träng yÕu KiÓm tra tÝnh ®óng k× cña viÖc ghi nhËn c«ng nî Sai sãt vÒ tÝnh ®óng kú cña viÖc ghi nhËn c«ng nî thÓ hiÖn ë hai tr­êng hîp mua hµng kú nµy nh­ng ®Õn kú sau míi ®­îc ghi nhËn c«ng nî hoÆc ng­îc l¹i, ghi nhËn c«ng nî cho c¸c nghiÖp vô mua hµng thùc tÕ ph¸t sinh ë kú kÕ to¸n sau. Tuy nhiªn, tr­êng hîp thø nhÊt th­êng hay x¶y ra h¬n ®Æc biÖt lµ ë c¸c C«ng ty lín. §Ó kiÓm tra môc tiªu nµy, KTV tiÕn hµnh chän mÉu mét sè nghiÖp vô mua hµng trong 5 ®Õn 10 ngµy tr­íc thêi ®iÓm kho¸ sæ, thu thËp ho¸ ®¬n cña ng­êi b¸n, phiÕu nhËp kho, b¸o c¸o nhËn hµng, sæ nhËt ký mua hµng vµ sæ chi tiÕt thanh to¸n víi ng­êi b¸n liªn quan ®Õn c¸c nghiÖp vô nµy, so s¸nh ®èi chiÕu ngµy trªn c¸c chøng tõ sæ s¸ch nµy ®Ó x¸c minh c¸c nghiÖp vô cã ®­îc ghi sæ ®óng kú hay kh«ng. B¶ng 2.10: GiÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn VACO C«ng ty kiÓm to¸n viÖt nam Vietnam auditing company 43 61 Kh¸ch hµng: Nhµ m¸y Th¾ng Lîi Ng­êi lËp: THN Ngµy: 26/02/04 K× kiÓm to¸n: 31/12/03 Ng­êi so¸t xÐt: TTN Ngµy: 10/03/04 Néi dung: KiÓm tra tÝnh ®óng kú Môc tiªu: B¶o ®¶m c«ng nî ®­îc ghi nhËn ®óng k×. Thñ tôc: chän c¸c PhiÕu nhËp kho ph¸t sinh 10 ngµy tr­íc ngµy kho¸ sæ (31/12/03), kiÓm tra ®Õn hãa ®¬n, chøng tõ kÌm theo Chøng tõ Néi dung Sè tiÒn ü Sè Ngµy PN387 24/12/03 Mua vá bao cña nhµ m¸y in VH phÈm Phóc Yªn 560.321.354 ü PN388 25/12/03 Mua giÊy nh«m cña TOYO VN 650.231.325 ü PN389 25/12/03 Mua nguyªn vËt liÖu cña Cty nguyªn liÖu thuèc l¸ 2.365.236.932 ü PN390 29/12/03 Mua nguyªn liÖu thuèc l¸ cña Nhµ m¸y thuèc l¸ Nam 1.562.321.632 ü ü ®· kiÓm tra chøng tõ nhËp hµng KÕt luËn: C¸c kho¶n c«ng nî ®­îc ghi nhËn ®óng kú Göi th­ x¸c nhËn c¸c kho¶n ph¶i tr¶ ng­êi b¸n §èi víi thñ tôc göi th­ x¸c nhËn Kho¶n ph¶i tr¶ ng­êi b¸n, KTV sÏ tiÕn hµnh göi th­ x¸c nhËn më nghÜa lµ KTV sÏ ghi s½n con sè vµ nhµ cung cÊp chØ cÇn x¸c nhËn cã ®óng kh«ng. Lùa chän ph­¬ng thøc th­ x¸c nhËn nµy lµ do rñi ro ®èi víi tµi kho¶n nµy lµ th­êng bÞ ghi sæ thÊp h¬n so víi thùc tÕ. KiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh chän 5 nhµ cung cÊp cã sè ph¸t sinh lín vµ cã biÕn ®éng bÊt th­êng trong n¨m ®Ó tiÕn hµnh göi th­ x¸c nhËn (theo giÊy tê lµm viÖc). ViÖc göi th­ x¸c nhËn ®­îc tiÕn hµnh cµng sím cµng tèt (th­êng vµo ngµy ®Çu tiªn ®Õn kh¸ch hµng) v× nÕu ®Ó rêi kh¸ch hµng mµ v·n kh«ng nhËn ®­îc phóc ®¸p tõ phÝa nhµ cung cÊp cña kh¸ch hµng (kÓ c¶ sau khi ®· göi lÇn thø hai), KTV sÏ kh«ng thÓ quay trë l¹i kh¸ch hµng ®Ó thùc hiÖn c¸c thñ tôc thay thÕ nh»m cã ®­îc b»ng chøng hîp lý ®¶m b¶o cho ý kiÕn cña m×nh vÒ kho¶n ph¶i tr¶ nhµ cung cÊp. Th­ x¸c nhËn còng nh­ phóc ®¸p ®Òu ®­îc göi vµ nhËn trùc tiÕp gi÷a KTV vµ nhµ cung cÊp ®Ó tr¸nh sù can thiÖp cña kh¸ch hµng. V× sù x¸c nhËn nµy lµ mét b»ng chøng cã gi¸ trÞ vµ lµm gi¶m thiÓu rÊt nhiÒu c«ng viÖc kiÓm tra chi tiÕt. NÕu trong tr­êng hîp ®Õn ngµy kÕt thóc kiÓm to¸n mµ vÉn kh«ng nhËn ®­îc th­ phóc ®¸p, c¸c thñ tôc thay thÕ th­êng ®­îc KTV sö dông lµ: kiÓm tra thanh to¸n sau ngµy kho¸ sæ hoÆc kiÓm tra ®Õn chøng tõ nhËp vµ thanh to¸n trong k×. Nh­ng ®èi víi Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¾ng Lîi mÆc dï kh«ng nhËn ®­îc phóc ®¸p cña nhµ cung cÊp lµ c«ng ty th­¬ng m¹i Kim Liªn nh­ng kh«ng thÊy KTV tiÕn hµnh c¸c thñ tôc thay thÕ. B¶ng 2.11: GiÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn VACO C«ng ty kiÓm to¸n viÖt nam Vietnam auditing company 44 61 1/6 Kh¸ch hµng: Nhµ m¸y Th¾ng Lîi Ng­êi lËp: THN Ngµy: 26/02/04 K× kiÓm to¸n: 31/12/03 Ng­êi so¸t xÐt: TTN Ngµy: 10/03/04 Néi dung: Tæng hîp göi th­ x¸c nhËn ph¶i tr¶ Môc ®Ých: §Ó ®¶m b¶o tÝnh cã thËt cña c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cho nhµ cung cÊp cuèi k×. C«ng viÖc: KTV chän mÉu mét sè kh¸ch hµng cã gi¸ trÞ ph¶i tr¶ lín ®Ó thùc hiÖn thñ tôc göi th­ x¸c nhËn. P = 52.800.391.397 Cover = 93,27% STT Tªn nhµ cung cÊp §Þa chØ Sè ®iÖn tho¹i Ph¶i tr¶ - SS Ghi chó 1 C«ng ty XNK thuèc l¸ 83 B¹ch §»ng HN 8 239 716 25.853.540.573 ü 2 XN in bao b× vµ phô liÖu thuèc l¸ B¾c 27 B¹ch Mai HN 8 545 681 16.861.540.899 ü 3 C«ng ty th­¬ng m¹i Kim Liªn 184 §.Th¨ng Long HN 7 782 562 3.179.691.125 4 C«ng ty TNHH Th¸i D­¬ng Nam §Þnh (035) 823 493 1.745.467.840 ü 5 XN in n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp thùc phÈm H¶i Phßng (031) 855 613 1.608.774.820 ü Tæng 52.800.391.397 (*) (*)1.154.337.421 = 93,27%52.800.391.397 ü §· nhËn ®­îc phóc ®¸p th­ x¸c nhËn vµ kh«ng cã chªnh lÖch. B¶ng 2.12: GiÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¾ng lîi 2/6 235 NguyÔn Tr·i Thanh Xu©n – Hµ Néi Tel: 84-4-6 788 296 Fax: 84-4-6 788 297 Hµ Néi, ngµy 20 th¸ng 02 n¨m 2004 Th­ x¸c nhËn sè d­ ph¶i tr¶ KÝnh göi: ¤ng/Bµ KÕ to¸n tr­ëng . C«ng ty XNK thuèc l¸ §Ó phôc vô cho môc ®Ých kiÓm to¸n BCTC cho n¨m tµi chÝnh kÕt thóc ngµy 31/12/2003 cña c«ng ty Th¾ng Lîi, chóng t«i ®Ò nghÞ QuÝ c«ng ty vui lßng x¸c nhËn trùc tiÕp tíi KTV cña chóng t«i, c«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam, sè d­ c«ng nî gi÷a chóng t«i vµ QuÝ c«ng ty t¹i ngµy 31/12/2003 thÓ hiÖn trªn sæ kÕ to¸n cña QuÝ c«ng ty theo mÉu d­íi ®©y. Th­ x¸c nhËn cña QuÝ c«ng ty sÏ rÊt thuËn lîi cho c«ng viÖc cña chóng t«i nÕu ®­îc tr¶ lêi nhanh nhÊt. Tr©n träng, (KÝ, ®ãng dÊu) TrÇn Thu H¹nh KÕ to¸n tr­ëng. KÝnh göi : C«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam 8 Ph¹m Ngäc Th¹ch, §èng §a, Hµ Néi Ng­êi nhËn : TrÇn H¶i Ninh – KiÓm to¸n viªn Chóng t«i x¸c nhËn sè d­ c«ng nî Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¾ng Lîi cßn ph¶i tr¶ chóng t«i thÓ hiÖn trªn sæ kÕ to¸n cña c«ng ty chóng t«i t¹i ngµy 31/12/2003 nh­ sau: Sè liÖu cña Nhµ m¸y Th¾ng Lîi Sè liÖu cña chóng t«i Chªnh lÖch 25.853.540.573 25.853.540.573 0 Chóng t«i göi kÌm theo ®©y lµ sæ chi tiÕt cña chóng t«i (nÕu cã chªnh lÖch) Hµ Néi. ngµy 08 th¸ng 03 n¨m 2004 Gi¸m ®èc (KÝ, ®ãng dÊu) Ph¹m Quang Huy 1.5. KÕt thóc c«ng viÖc kiÓm to¸n vµ lËp b¸o c¸o So¸t xÐt c¸c sù kiÖn ph¸t sinh sau ngµy lËp BCTC Mét kú kÕ to¸n ®­îc coi lµ kÕt thóc vµo ngµy kho¸ sæ, lËp c¸c BCTC. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ, cã nhiÒu nh÷ng nghiÖp vô, sù kiÖn liªn quan ®Õn kú kÕ to¸n nh­ng v× lý do nµo ®ã, sau khi c¸c BCTC ®· lËp, kÕ to¸n míi nhËn ®­îc th«ng tin. Theo ®ã, nh÷ng sù kiÖn nµy cã thÓ ¶nh h­ëng träng yÕu hoÆc kh«ng träng yÕu ®Õn BCTC. Tuy nhiªn, viÖc xem xÐt lµ cÇn thiÕt, tu©n thñ nguyªn t¾c thËn träng trong kiÓm to¸n. §èi víi chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n, KTV thùc hiÖn so¸t xÐt c¸c kho¶n c«ng nî tiÒm tµng. §©y lµ nh÷ng kho¶n c«ng nî ngoµi dù kiÕn mµ nÕu cã ¶nh h­ëng träng yÕu ®Õn BCTC th× chóng ph¶i ®­îc ®¬n vÞ tr×nh bµy trªn ghi chó BCTC. §Ó ph¸t hiÖn ra c¸c kho¶n c«ng nî tiÒm tµng nµy, KTV th­êng thùc hiÖn c¸c thñ tôc nh­ pháng vÊn Ban Gi¸m ®èc, thu thËp Th­ gi¶i tr×nh cña Ban Gi¸m ®èc, Biªn b¶n häp Ban qu¶n trÞ, kiÓm tra c¸c hîp ®ång mua dµi h¹n... kÕt hîp víi kinh nghiÖm cña KTV. Qua tiÕn hµnh c¸c thñ tôc trªn t¹i Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¾ng Lîi, KTV ®· x¸c minh kh«ng cã kho¶n c«ng nî tiÒm tµng nµo cã ¶nh h­ëng träng yÕu ®Õn BCTC cña ®¬n vÞ. Tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm to¸n Sau khi ®· x¸c minh kh«ng cã sù kiÖn ph¸t sinh ¶nh h­ëng träng yÕu ®Õn BCTC, tr­ëng nhãm kiÓm to¸n tiÕn hµnh tËp hîp vµ so¸t xÐt toµn bé giÊy tê lµm viÖc cña KTV c¸c phÇn hµnh ®Ó lµm c¬ së cho viÖc lËp b¸o c¸o kiÓm to¸n vµ Th­ qu¶n lý. Theo ®ã, viÖc so¸t xÐt ph¶i ®¶m b¶o c¸c môc ®Ých sau: C¸c b»ng chøng ®· thu thËp, ®¸nh gi¸ m« t¶ ®­îc mét c¸ch ®Çy ®ñ th«ng tin vÒ ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng. Qu¸ tr×nh kiÓm to¸n ®­îc thùc hiÖn theo ®óng nh÷ng chÝnh s¸ch cña VACO vµ tu©n thñ c¸c ChuÈn mùc kiÓm to¸n ®­îc thõa nhËn. C¸c môc tiªu kiÓm to¸n x¸c ®Þnh ®· ®­îc tho¶ m·n. C¸c giÊy tê lµm viÖc ®· chøa ®ùng ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó chøng minh cho kÕt luËn trªn B¸o c¸o kiÓm to¸n sau nµy. Trong qu¸ tr×nh so¸t xÐt nÕu ph¸t hiÖn nh÷ng ®iÓm ch­a hoµn thiÖn, ch­a ®¸p øng ®­îc c¸c môc tiªu ®· ®Æt ra th× tr­ëng nhãm kiÓm to¸n sÏ yªu cÇu KTV phÇn hµnh söa ch÷a vµ bæ sung. Víi phÇn thùc hiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n t¹i Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¾ng Lîi, sau khi so¸t xÐt tr­ëng nhãm kiÓm to¸n ®¸nh gi¸ c«ng viÖc kiÓm to¸n ®· ®­îc KTV thùc hiÖn kh¸ ®Çy ®ñ, c¸c b»ng chøng thu thËp ®· m« t¶ ®­îc nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt vÒ ho¹t ®éng mua hµng vµ thanh to¸n cña kh¸ch hµng, ®ång thêi hoµn thµnh ®­îc c¸c môc tiªu kiÓm to¸n ®· ®Ò ra ®èi víi chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n t¹i Nhµ m¸y nµy. LËp b¸o c¸o kiÓm to¸n Sau khi tiÕn hµnh thu thËp th­ gi¶i tr×nh cña Ban Gi¸m ®èc kh¸ch hµng vµ lËp b¶n tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm to¸n, KTV lËp b¸o c¸o kiÓm to¸n dù th¶o. B¸o c¸o dù th¶o nµy sÏ ®­îc göi cho kh¸ch hµng xem xÐt ®Ó ®i ®Õn thèng nhÊt sè liÖu vµ c¸c bót to¸n ®iÒu chØnh. Cuèi cïng, c¨n cø vµo kÕt qu¶ thèng nhÊt víi kh¸ch hµng vµ kÕt qu¶ so¸t xÐt lÇn cuèi cña Ban Gi¸m ®èc, KTV tiÕn hµnh lËp b¸o c¸o kiÓm to¸n thÝch hîp ph¸t hµnh cho kh¸ch hµng. Nh­ vËy, tr­íc khi ph¸t hµnh B¸o c¸o kiÓm to¸n chÝnh thøc, hå s¬ kiÓm to¸n ph¶i tr¶i qua 3 lÇn so¸t xÐt chÆt chÏ: So¸t xÐt cña mét KTV cao cÊp hoÆc chñ nhiÖm kiÓm to¸n ®èi víi c¸c giÊy tê lµm viÖc cña nhãm kiÓm to¸n. So¸t xÐt cña chñ nhiÖm kiÓm to¸n ®èi víi toµn bé hå s¬ kiÓm to¸n tr­íc khi tr×nh Ban Gi¸m ®èc VACO so¸t xÐt lÇn cuèi. So¸t xÐt lÇn cuèi cña Ban Gi¸m ®èc VACO ®èi víi hå s¬ kiÓm to¸n tr­íc khi ph¸t hµnh B¸o c¸o kiÓm to¸n chÝnh thøc. 1.6. C«ng viÖc thùc hiÖn sau kiÓm to¸n B­íc c«ng viÖc cuèi cïng mµ nhãm kiÓm to¸n ph¶i thùc hiÖn lµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ vµ chÊt l­îng cña cuéc kiÓm to¸n, bao gåm viÖc ®¸nh gi¸ l¹i rñi ro cña cuéc kiÓm to¸n, so¸t xÐt hiÖu qu¶ cña viÖc thùc hiÖn dÞch vô cho kh¸ch hµng, ®¸nh gi¸ chÊt l­îng c«ng viÖc cña nh©n viªn. §ång thêi, KTV còng lu«n gi÷ mèi quan hÖ th­êng xuyªn víi kh¸ch hµng, n¾m b¾t kÞp thêi nh÷ng thay ®æi lín cña kh¸ch hµng mµ cã thÓ ¶nh h­ëng tíi kÕ ho¹ch kiÓm to¸n n¨m sau. 2. KiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng – thanh to¸n do VACO thùc hiÖn t¹i C«ng ty Viko C«ng ty Viko lµ liªn doanh gi÷a bªn ViÖt Nam – Tæng c«ng ty vµng b¹c ®¸ quÝ ViÖt Nam (gãp 30% vèn ph¸p ®Þnh) vµ bªn n­íc ngoµi – Kotosaki Holding Co.Ltd (gãp 70% vèn ph¸p ®Þnh) theo giÊy phÐp sè 697/GP ngµy 20 th¸ng 10 n¨m 1993 cÊp bëi UBNN vÒ Hîp t¸c vµ §Çu t­ (nay lµ Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­) vµ giÊy phÐp thø nhÊt sè 697/GP – HNDC1 ngµy 04 th¸ng 08 n¨m 1999 vµ thø hai sè 697/GP – HNDC2 ngµy 16 th¸ng 06 n¨m 2000 vÒ thêi h¹n ho¹t ®éng 10 n¨m. Ho¹t ®éng chÝnh cña C«ng ty Viko lµ s¶n xuÊt, chÕ t¸c vµng b¹c, ®¸ quÝ, trang søc bao gåm c¶ nhËp khÈu vµ xuÊt khÈu. Doanh thu xuÊt khÈu chiÕm h¬n 80% tæng doanh thu. Qui tr×nh kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n trong kiÓm to¸n BCTC t¹i C«ng ty Viko còng t­¬ng tù nh­ ®èi víi Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¾ng Lîi. ChÝnh v× thÕ em chØ xin tr×nh bµy nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau quan träng trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n gi÷a hai c«ng ty. §Æc biÖt em xin ®i sau vµo tr×nh bµy qui tr×nh kiÓm to¸n ®èi víi qu¸ tr×nh mua hµng cña C«ng ty nµy. 2.1. KiÓm tra hÖ thèng ®èi víi chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n Kh¸c víi Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¾ng Lîi, viÖc kiÓm tra hÖ thèng ®èi víi chu tr×nh nµy ®­îc kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn trong mäi kú kiÓm to¸n. §iÒu nµy lµ do viÖc ®¸nh gi¸ hÖ thèng KSNB ®èi víi hai ®èi t­îng kh¸ch hµng kh¸c nhau. C¸c nghiÖp vô mua hµng vµ thanh to¸n t¹i C«ng ty Viko th­êng cã sè ph¸t sinh tuy kh«ng träng yÕu nh­ng sè l­îng c¸c nghiÖp vô l¹i rÊt lín. V× vËy cÇn thiÕt ph¶i ®¸nh gi¸ hÖ thèng KSNB cña C«ng ty Viko. C«ng viÖc nµy ®­îc thùc hiÖn vµo k× kiÓm to¸n Interim (kiÓm to¸n 9 th¸ng ®Çu n¨m) th¸ng 10/2003. B¶ng 2.12: TrÝch giÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn VACO C«ng ty kiÓm to¸n viÖt nam Vietnam auditing company 52 54 Kh¸ch hµng: C«ng ty Viko Ng­êi lËp: NTHM Ngµy: 15/10/03 K× kiÓm to¸n: 31/09/03 Ng­êi so¸t xÐt: TTH Ngµy: 01/12/03 Néi dung: KiÓm tra hÖ thèng thñ tôc mua hµng nhËp kho Môc tiªu: §¶m b¶o NVL mua vµo ®óng thñ tôc, cã sù phª duyÖt ®Çy ®ñ vµ ghi nhËn kÞp thêi. C«ng viÖc thùc hiÖn: Chän mÉu ngÉu nhiªn ®¹i diÖn tõ sæ c¸i tµi kho¶n NVL (tõ th¸ng 01 ®Õn th¸ng 09), kiÓm tra bé chøng tõ kÌm theo vµ viÖc ghi nhËn vµo sæ chi tiÕt cho tõng mÆt hµng P = 1.586.327.985 MP = 187.460.460 R = 2 N = 17 mÉu PhiÕu nhËp Nhµ cung cÊp Néi dung Sè l­îng Thµnh tiÒn 1 2 3 4 5 SH NT N002 03/01/03 DN Hµ Phong Stato-Rubi 9 85.796.324 ü ü ü * ü N095 25/02/03 Cty Sagawa §¸ m¾t mÌo 16 137.865.956 ü ü ü ü ü ... N151 24/08/03 Cty ®¸ quÝ VN Tourmalin 30 36.362.900 ü ü ü ü ü (1)KiÓm tra PhiÕu kª mua hµng cã ký nhËn, phª duyÖt ®Çy ®ñ (2)KiÓm tra PhiÕu nhËp kho (3)KiÓm tra b¶ng kª vËt liÖu nhËp kho (4)KiÓm tra ho¸ ®¬n, chøng tõ thanh to¸n (5)KiÓm tra viÖc ghi nhËn vµo sæ chi tiÕt cho tõng mÆt hµng ü §Çy ®ñ thñ tôc * Nhµ cung cÊp t­ nh©n, kh«ng cã ho¸ ®¬n tµi chÝnh KÕt luËn: NVL nhËp kho cã ®ñ chøng tõ vµ phª duyÖt ®Çy ®ñ, ghi nhËn ®óng ®¾n. 2.2. KiÓm tra chi tiÕt ®èi víi chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n t¹i C«ng ty Viko KiÓm tra tÝnh ®Çy ®ñ cña c¸c nghiÖp vô mua hµng VACO C«ng ty kiÓm to¸n viÖt nam Vietnam auditing company 54 55 B¶ng 2.13: GiÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn Kh¸ch hµng: C«ng ty Viko Ng­êi lËp: NTHM Ngµy: 12/02/04 K× kiÓm to¸n: 31/12/03 Ng­êi so¸t xÐt: TTH Ngµy: 20/02/04 Néi dung: KiÓm tra nhËp c«ng cô, dông cô Môc tiªu: §¶m b¶o CCDC mua vµo ®óng thñ tôc, nhËp kho ®Çy ®ñ. C«ng viÖc thùc hiÖn: KiÓm tra ngÉu nhiªn c¸c ®¹i diÖn P = 1.586.327.985 PhiÕu nhËp kho Nhµ cung cÊp Néi dung Sè l­îng Sè tiÒn (1) (2) (3) (4) SH Ngµy JPY VN§ NV056 28/09 Amemiya S¸p hép 10 13,800 1.822.290 ü ü ü ü Mòi khoan lç 10 10,000 1.320.500 ü ü ü ü S¸p c¸c lo¹i 100 118,350 15.628.118 ü ü ü ü 18.770.908 ... NV123 28/11 Amemiya Dung dÞch m¹ (chai) 2 29,260 3.800.581 ü ü ü ü Kho¸ cµi ¸o 30 26,300 3.416.107 ü ü ü ü Thuèc ®iÖn ho¸ (gãi) 10 49,500 6.429.555 ü ü ü ü Kim cµi ¸o 30 2,740 355.899 ü ü ü ü Thanh gç 20 32,000 4.156.480 ü ü ü ü Mªtan pha thiÕc hµn 30 36,000 4.676.040 ü ü ü ü Dòa s¸p 15 49,350 6.410.072 ü ü ü ü 29.244.734 (1)KiÓm tra PhiÕu ®Ò nghÞ mua hµng ®­îc phª duyÖt (2)KiÓm tra danh s¸ch CCDC nhËp kho (3)KiÓm tra ho¸ ®¬n, thanh to¸n tiÒn (4)KiÓm tra viÖc ghi nhËn kho, ph¶i tr¶ KÕt luËn: Dùa trªn c«ng viÖc thùc hiÖn th× TK nµy kh«ng cã sai sãt träng yÕu VÊn ®Ò ghi th­ qu¶n lý: Ngµy ho¸ ®¬n cña nhµ cung cÊp th­êng tr­íc ngµy nhËp hµng rÊt nhiÒu. Nguyªn nh©n lµ do thêi gian ng­êi ®­îc nhê mua hµng gi÷ hµng rÊt l©u. Kh¸ch hµng kh«ng theo dâi c«ng nî víi c«ng ty Amemiya b»ng tiÒn nî gèc: JPY KiÓm tra tÝnh ®óng kú cña c¸c nghiÖp vô nhËp kho hµng mua B¶ng 2.14: TrÝch giÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn VACO C«ng ty kiÓm to¸n viÖt nam Vietnam auditing company 61 54 Kh¸ch hµng: C«ng ty Viko Ng­êi lËp: NTHM Ngµy: 12/02/04 K× kiÓm to¸n: 31/12/03 Ng­êi so¸t xÐt: TTH Ngµy: 20/02/04 Néi dung: KiÓm tra tÝnh ®Çy ®ñ trong viÖc ghi nhËn NVL nhËp kho Môc tiªu: §¶m b¶o NVL nhËp kho ®­îc ghi sæ kÞp thêi. C«ng viÖc thùc hiÖn: KiÓm tra ngÉu nhiªn c¸c ®¹i diÖn PhiÕu nhËp kho Nhµ cung cÊp Néi dung Thñ kho Sè tiÒn (1) (2) (3) SH Ngµy NV203 08/10 Cöa hµng B¶o TÝn §¸ kim c­¬ng Mr Hoµ 13.532.600 {a} ü ü NV212 26/10 C«ng ty ®¸ quý VN Chrysobrase Mr Hoµ 256.326.356 ü ü ü NV232 02/11 DN Thµnh Ph­¬ng Vá èc biÓn quý Mr Hoµ 18.325.000 ü ü ü ... NV296 28/12 C«ng ty Kim Quy Bét mµi mÞn Mr Hoµ 15.632.200 ü ü {b} (1)KiÓm tra PhiÕu kª mua hµng cã ký nhËn vµ phª duyÖt ®Çy ®ñ (2)KiÓm tra tíi PhiÕu nhËp kho (3)KiÓm tra ho¸ ®¬n,chøng tõ thanh to¸n {a}Kh«ng cã PhiÕu ®Ò nghÞ mua hµng {b} Nhµ cung cÊp ch­a giao ho¸ ®¬n KÕt luËn: Dùa trªn c«ng viÖc thùc hiÖn th× NVL nhËp kho ®­îc ghi nhËn ®Çy ®ñ. KiÓm tra hµng mua tr¶ l¹i Trong th¸ng 12/2003, C«ng ty cã 2 nghiÖp vô hµng mua tr¶ l¹i nhµ cung cÊp. KTV kiÓm tra tÝnh ®óng kú cña viÖc ghi chÐp c¸c nghiÖp vô nµy B¶ng 2.15: GiÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn VACO C«ng ty kiÓm to¸n viÖt nam Vietnam auditing company 47 61 Kh¸ch hµng: C«ng ty Viko Ng­êi lËp: LTT Ngµy: 14/02/04 K× kiÓm to¸n: 31/12/03 Ng­êi so¸t xÐt: TTH Ngµy: 20/02/04 Néi dung: KiÓm tra tÝnh ®óng kú cña NV hµng mua tr¶ l¹i Môc tiªu: §¶m b¶o c¸c NV hµng mua tr¶ l¹i ®­îc ghi chÐp ®óng kú. C«ng viÖc thùc hiÖn: ®èi chiÕu sè liÖu trªn Sæ c¸i hµng tån kho víi chøng tõ xuÊt STT Néi dung Sè tiÒn PhiÕu xuÊt kho JPY VND SH Ngµy th¸ng 1 Tr¶ l¹i hµng cho Miarawa 149.500 19.741.475 365 13/12/03 ü 2 Tr¶ l¹i hµng cho Ph­¬ng Minh 8.632.000 385 26/12/03 ü üOK KÕt luËn: Hµng mua tr¶ l¹i ®· ®­îc ghi nhËn ®óng kú. KiÓm tra c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cã gèc ngo¹i tÖ lín Thñ tôc nµy ®­îc thùc hiÖn triÖt ®Ó ë nh÷ng doanh nghiÖp cã mËt ®é giao dÞch thanh to¸n chñ yÕu b»ng ngo¹i tÖ nh­ nh÷ng doanh nghiÖp cã 100% vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam hoÆc nh÷ng doanh nghiÖp liªn doanh. Bªn c¹nh ®ã, viÖc kiÓm tra nµy còng ®­îc thùc hiÖn víi c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc cã ho¹t ®éng mua hµng vµ thanh to¸n liªn quan ®Õn ngo¹i tÖ. Tuy nhiªn, t¹i Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¾ng Lîi do c¸c ho¹t ®éng mua hµng vµ thanh to¸n chØ liªn quan ®Õn néi tÖ lµ ®ång ViÖt Nam. V× vËy khi thùc hiÖn kiÓm to¸n t¹i ®¬n vÞ, KTV ®· kh«ng ph¶i thùc hiÖn thñ tôc nµy. Cßn C«ng ty Viko lµ doanh nghiÖp liªn doanh víi NhËt, cã rÊt nhiÒu ho¹t ®éng giao dÞch thanh to¸n liªn quan ®Õn ngo¹i tÖ mµ ë ®©y chñ yÕu lµ ®ång Yªn vµ ®ång §«la. V× vËy, viÖc thùc hiÖn thñ tôc nµy lµ tÊt yÕu. Môc ®Ých cña thñ tôc nµy lµ nh»m ®Ó kiÓm tra viÖc ¸p dông tû gi¸, c¸ch tÝnh to¸n vµ h¹ch to¸n chªnh lÖch tû gi¸ t¹i ®¬n vÞ xem cã tu©n thñ theo c¸c chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh hay kh«ng. Qua t×m hiÓu vÒ nguyªn t¾c chuyÓn ®æi ngo¹i tÖ cña C«ng ty, KTV ®· biÕt ®­îc r»ng, C«ng ty ®· h¹ch to¸n c¸c nghiÖp vô mua hµng vµ thanh to¸n theo tû gi¸ thùc tÕ t¹i ngµy ph¸t sinh. Do ®ã, trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n, KTV thùc hiÖn x¸c ®Þnh tû gi¸ ®­îc chuyÓn ®æi, ®èi chiÕu tû gi¸ nµy vµ tû gi¸ thùc tÕ cuèi kú xem cã phï hîp víi tû gi¸ do ng©n hµng Nhµ n­íc c«ng bè kh«ng. §ång thêi, KTV tiÕn hµnh xem xÐt c¸c b»ng chøng cã liªn quan ®Õn c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cã gèc b»ng ngo¹i tÖ. Sau ®ã, kiÓm tra c¸c nghiÖp vô vµ ®èi chiÕu víi c¸c chøng tõ ®Ó x¸c ®Þnh r»ng c¸c nghiÖp vô cã liªn quan ®Õn ngo¹i tÖ ®Òu cã chøng tõ hîp lÖ vµ ®­îc h¹ch to¸n ®óng. KiÓm tra viÖc thanh to¸n sau ngµy kho¸ sæ Kh¸c víi Nhµ m¸y Th¾ng Lîi, thñ tôc kiÓm tra viÖc thanh to¸n sau ngµy kho¸ sæ kh«ng thùc hiÖn ®­îc do trong thêi gian tõ khi kÕt thóc niªn ®é ®Õn ngµy kiÓm to¸n kh«ng ph¸t sinh nghiÖp vô thanh to¸n nµo cho nhµ cung cÊp. Cßn t¹i C«ng ty Viko, do tÝnh chÊt hµng mua vµo th­êng r¶i r¸c tõ c¸c chñ khai th¸c nhá lÎ nªn c¸c kho¶n nî th­êng cã chu k× ng¾n, viÖc kiÓm tra thanh to¸n sau ngµy kho¸ sæ lµ cã thÓ thùc hiÖn ®­îc. T¹i C«ng ty Viko, c«ng viÖc mua hµng do nh©n viªn Bé phËn thu mua hµng ho¸ ®¶m nhiÖm. Mçi nh©n viªn phô tr¸ch mét sè mÆt hµng nhÊt ®Þnh. ViÖc kiÓm tra thanh to¸n sau ngµy kho¸ sæ ®­îc tiÕn hµnh b»ng c¸ch lùa chän ra mét sè nh©n viªn, thu thËp c¸c B¸o c¸o Ph¶i tr¶ ng­êi b¸n do hä cung cÊp vµ kiÓm tra viÖc thanh to¸n c¸c kho¶n ph¶i tr¶ nµy trong kho¶ng thêi gian tõ ngµy kho¸ sæ ®Õn ngµy 15/01/2004. Ba nh©n viªn ®­îc chän lµ Chu ThÞ Thanh Hoµn, §ç Quèc Trung vµ TrÇn Thanh H­¬ng. §©y lµ c¸c nh©n viªn cã chªnh lÖch sè d­ Ph¶i tr¶ nhµ cung cÊp lín h¬n møc träng yÕu hoÆc tuy chªnh lÖch kh«ng träng yÕu nh­ng ho¹t ®éng thu mua chøa nhiÒu rñi ro. B¶ng 2.16: GiÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn VACO C«ng ty kiÓm to¸n viÖt nam Vietnam auditing company 44 61 1/3 Kh¸ch hµng: C«ng ty Viko Ng­êi lËp: LTT Ngµy: 14/02/04 K× kiÓm to¸n: 31/12/03 Ng­êi so¸t xÐt: TTH Ngµy: 20/02/04 Néi dung: KiÓm tra viÖc thanh to¸n sau ngµy kho¸ sæ ®Õn 15/01/04 Sè tiÒn nî kh¸ch hµng ®Õn ngµy 31/12/2003 (Chu ThÞ Thanh Hoµn – Bé phËn thu mua c«ng cô dông cô) STT Nhµ cung cÊp §Þa chØ §iÖn tho¹i PhiÕu chi Sè tiÒn SH NT 1 Cty Kim Qui 286 TrÇn Nh©n T«ng 8 696 543 PC005 03/01/04 5.563.000 ü 2 Cty Sagawa Tokyo BN002 08/01/04 32.363.965 ü 3 DN Hµ Trang 19B Bµ TriÖu 8 232 695 PC012 08/01/04 1.365.000 ü 4 Cty ®¸ quÝ VN 23 Quang Trung 8 543 362 BN005 12/01/04 11.652.360 ü Céng 50.944.325 ü KiÓm tra PhiÕu chi n¨m 2004, GiÊy ®Ò nghÞ thanh to¸n, Ho¸ ®¬n, PhiÕu nhËp kho ® OK KÕt luËn: Sè d­ Ph¶i tr¶ nhµ cung cÊp cña nh©n viªn Chu ThÞ Thanh Hoµn ®­îc tr×nh bµy trung thùc vµ hîp lý t¹i ngµy 31/12/03. ViÖc kiÓm tra thanh to¸n sau ngµy kho¸ sæ ®èi víi hai nh©n viªn §ç Quèc Trung vµ TrÇn Thanh H­¬ng còng ®­îc tiÕn hµnh t­¬ng tù vµ kÕt qu¶ ®­îc thÓ hiÖn trªn giÊy tê lµm viÖc 2/3 vµ 3/3. KÕt qu¶ cña phÇn kiÓm tra nµy ®­îc tham chiÕu lªn GiÊy tê lµm viÖc “Tæng hîp kho¶n Ph¶i tr¶ nhµ cung cÊp” sau khi ®· thùc hiÖn thñ tôc t×m kiÕm c¸c kho¶n nî ch­a ®­îc ghi sæ. T×m kiÕm c¸c kho¶n nî ch­a ®­îc ghi sæ Mét thñ tôc còng rÊt quan träng ®èi víi viÖc kiÓm tra chi tiÕt chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n lµ t×m kiÕm c¸c kho¶n nî ch­a ®­îc ghi sæ. Thñ tôc nµy cã thÓ ®­îc thùc hiÖn b»ng c¸ch göi th­ x¸c nhËn, tuy nhiªn ®èi víi C«ng ty Viko th× thñ tôc nµy mang l¹i kÕt qu¶ kh«ng cao v× C«ng ty chØ cã mét sè nhµ cung cÊp lín nh­ C«ng ty Sagawa, C«ng ty vµng b¹c ®¸ quÝ ViÖt Nam,... cßn l¹i lµ c¸c c«ng ty ë NhËt kh«ng cã ®Þa chØ hoÆc c¸c nhµ cung cÊp nhá lÎ nªn viÖc göi th­ x¸c nhËn kh«ng thùc hiÖn ®­îc. V× thÕ, KTV tiÕn hµnh chän mÉu c¸c PhiÕu chi vµ GiÊy chuyÓn tiÒn tõ ngµy 01/01/2004 ®Õn ngµy kiÓm to¸n, kiÓm tra c¸c tµi liÖu gèc ®Ýnh kÌm theo ®Ó xem cã tån t¹i kho¶n ph¶i tr¶ t¹i thêi ®iÓm 31/12/2003, sau ®ã ®èi chiÕu víi sæ s¸ch kÕ to¸n ®Ó ®¶m b¶o r»ng c¸c kho¶n ph¶i tr¶ ®· ®­îc ghi sæ ®Çy ®ñ. Nh­ v©y, thùc chÊt thñ tôc nµy còng lµ kiÓm tra c¸c nghiÖp vô thanh to¸n sau ngµy kho¸ sæ, nh­ng h­íng kiÓm tra ng­îc l¹i: ®èi chiÕu tõ chøng tõ vµo sæ s¸ch. Do ®ã kÕt qu¶ kiÓm tra sÏ lµ b»ng chøng ®Ó KTV kh¼ng ®Þnh tÝnh ®Çy ®ñ cña c¸c kho¶n ph¶i tr¶ nhµ cung cÊp. Nguån tµi liÖu: Sæ c¸i tiÒn mÆt vµ tiÒn göi ng©n hµng, PhiÕu chi tõ 01/01/2004 ®Õn 15/01/2004 KÕt luËn vÒ tÝnh ®Çy ®ñ cña sè d­ Ph¶i tr¶ nhµ cung cÊp sÏ ®­îc ®­a ra sau khi c¸c thñ tôc trªn ®­îc thùc hiÖn. KÕt qu¶ cña viÖc thùc hiÖn thñ tôc nµy ®­îc tr×nh bµy trªn c¸c giÊy tê lµm viÖc B¶ng 2.17: GiÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn VACO C«ng ty kiÓm to¸n viÖt nam Vietnam auditing company 48 61 Kh¸ch hµng: C«ng ty Viko Ng­êi lËp: LTT Ngµy: 14/02/04 K× kiÓm to¸n: 31/12/03 Ng­êi so¸t xÐt: TTH Ngµy: 20/02/04 Néi dung: T×m kiÕm c¸c kho¶n nî ch­a ®­îc ghi sæ (TiÒn mÆt) PhiÕu chi Néi dung Sè tiÒn SH NT PC001 02/01/04 Trung thanh to¸n tiÒn bét mµi mÞn 15.632.563 ü PC006 05/01/04 Linh thanh to¸n tiÒn vá èc biÓn quÝ 22.632.520 ü BN001 06/01/04 Thuý thanh to¸n tiÒn Chrysobrase 35.630.563 ü PC013 12/01/04 Thuý thanh to¸n tiÒn hîp kim, niken pha vµng 12.635.600 ü(*) BN005 12/01/04 Minh thanh to¸n tiÒn Pt nguyªn liÖu 54.632.512 ü Môc tiªu: §¶m b¶o mäi kho¶n nî ®· ®­îc ghi sæ ®Çy ®ñ t¹i ngµy 31/12/03. Ph­¬ng ph¸p cña viÖc chän mÉu lµ chän c¸c PhiÕu chi vµ giÊy chuyÓn tiÒn tõ ngµy 01/01/2004 ®Õn 15/01/2004 víi sè tiÒn lín h¬n 10 triÖu VND. ü§· kiÓm tra viÖc ghi chÐp Ph¶i tr¶ ng­êi b¸n trong Sæ c¸i tµi kho¶n Ph¶i tr¶ ng­êi b¸n vµo ngµy 31/12/2003®OK (*)§©y lµ chi phÝ ph¸t sinh trong n¨m 2004 KÕt luËn: C¸c kho¶n nî ®· ®­îc ghi sæ ®Çy ®ñ t¹i ngµy 31/12/03. Tæng kÕt quy tr×nh kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n trong kiÓm to¸n BCTC do VACO thùc hiÖn Trªn ®©y lµ toµn bé c¸c b­íc c«ng viÖc trong quy tr×nh kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n chung ®­îc VACO thùc hiÖn t¹i ®¬n vÞ kh¸ch hµng. Tuy nhiªn, ta cã thÓ thÊy r»ng KTV sÏ kh«ng ph¶i thùc hiÖn tÊt c¶ c¸c thñ tôc nªu trªn mµ tuú vµo ®Æc ®iÓm cña tõng ®¬n vÞ kh¸ch hµng cô thÓ, KTV sÏ gi¶m bít hoÆc thiÕt kÕ c¸c thñ tôc bæ sung cho phï hîp. Vµ ®©y chÝnh lµ yÕu tè quan träng t¹o nªn chÊt l­îng cuéc kiÓm to¸n cña VACO. Quy tr×nh nµy cã thÓ tãm t¾t ®­îc th«ng qua s¬ ®å sau: B¶ng 2.18: Quy tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng – thanh to¸n B­íc 1: C«ng viÖc thùc hiÖn tr­íc khi kiÓm to¸n §¸nh gi¸, kiÓm so¸t vµ xö lÝ rñi ro Lùa chän nhãm kiÓm to¸n LËp vµ th¶o luËn c¸c ®iÒu kho¶n trong hîp ®ång kiÓm to¸n B­íc 2: LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n tæng qu¸t T×m hiÓu m«i tr­êng kiÓm so¸t T×m hiÓu chu tr×nh kÕ to¸n Thùc hiÖn c¸c b­íc ph©n tÝch tæng qu¸t X¸c ®Þnh møc ®é träng yÕu X©y dùng kÕ ho¹ch phôc vô vµ giao dÞch víi kh¸ch hµng B­íc 3: LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n tæng thÓ §¸nh gi¸ sai sãt tiÒm tµng vµ rñi ro ®èi víi sè d­ tµi kho¶n Ph¶i tr¶ ng­êi b¸n X¸c ®Þnh møc ®é kiÓm tra chi tiÕt ThiÕt kÕ ch­¬ng tr×nh kiÓm tra chi tiÕt cho tµi kho¶n Ph¶i tr¶ ng­êi b¸n B­íc 4: Thùc hiÖn kiÓm to¸n Thùc hiÖn c¸c b­íc kiÓm tra hÖ thèng vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ Thùc hiÖn c¸c b­íc kiÓm tra chi tiÕt vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ B­íc 5: KÕt thóc c«ng viÖc kiÓm to¸n vµ lËp b¸o c¸o So¸t xÐt c¸c sù kiÖn x¶y ra sau ngµy lËp b¸o c¸o LËp b¶ng tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm to¸n B­íc 6: C¸c c«ng viÖc sau kiÓm to¸n §¸nh gi¸ kÕt qu¶ vµ chÊt l­îng cuéc kiÓm to¸n vµ so¸t xÐt hiÖu qu¶ cña viÖc thùc hiÖn dÞch vô cho kh¸ch hµng §¸nh gi¸ chÊt l­îng c«ng viÖc cña nh©n viªn phÇn Iii bµi häc kinh nghiÖm vµ mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n trong kiÓm to¸n bctc do vaco thùc hiÖn I. bµi häc kinh nghiÖm tõ thùc tiÔn c«ng t¸c kiÓm to¸n t¹i vaco KiÓm to¸n tuy cßn míi mÎ ë ViÖt Nam song ngµy nay, sù ph¸t triÓn cña VACO cïng víi c¸c c«ng ty kiÓm to¸n kh¸c ®· cho thÊy vai trß tÝch cùc cña c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp trong viÖc qu¶n lý nÒn kinh tÕ. ë n­íc ta, VACO lµ mét trong nh÷ng c«ng ty kiÓm to¸n hµng ®Çu lu«n cung cÊp c¸c dÞch vô cã chÊt l­îng cao, ®¸p øng ®­îc sù tin cËy cña kh¸ch hµng. §Ó ®¹t ®­îc thµnh tÝch ®ã, mét mÆt dùa trªn ­u thÕ vÒ c«ng nghÖ kiÓm to¸n hiÖn ®¹i do DTT cung cÊp, mÆt kh¸c VACO còng kh«ng ngõng ®Çu t­ nghiªn cøu c¸c ph­¬ng thøc tiÕn hµnh nh÷ng ph­¬ng thøc ®ã sao cho ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao nhÊt vµ chÊt l­îng tèt nhÊt. Qua thêi gian thùc tËp t¹i VACO, víi viÖc t×m hiÓu nghiªn cøu quy tr×nh kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n do VACO thùc hiÖn t¹i hai ®¬n vÞ kh¸ch hµng lµ Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¾ng Lîi vµ C«ng ty Viko, em ®· thÊy r»ng qu¸ tr×nh kiÓm to¸n BCTC nãi chung vµ kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n nãi riªng tõ kh©u lËp kÕ ho¹ch ®Õn ph¸t hµnh B¸o c¸o kiÓm to¸n ®· ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch ®Çy ®ñ, tu©n thñ c¸c ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam còng nh­ c¸c ChuÈn mùc kiÓm to¸n quèc tÕ hiÖn hµnh hoÆc ®­îc chÊp nhËn réng r·i, ph¸t huy ®­îc sù s¸ng t¹o vµ sù linh ho¹t trong viÖc vËn dông c¸c thñ tôc kiÓm to¸n phï hîp víi ®Æc ®iÓm kinh doanh cña tõng ®¬n vÞ kh¸ch hµng, tõ ®ã ®­a ra ®­îc kÕt luËn kiÓm to¸n chÝnh x¸c còng nh­ ®­a ra ®­îc nh÷ng ý kiÕn t­ vÊn nh»m kh¾c phôc nh÷ng mÆt cßn tån t¹i trong c«ng t¸c kÕ to¸n t¹i ®¬n vÞ kh¸ch hµng. D­íi ®©y, em xin ®­a ra nh÷ng nhËn xÐt chi tiÕt nh­ sau: Giai ®o¹n tiÕp cËn vµ lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n tæng qu¸t TiÕp cËn víi kh¸ch hµng lµ b­íc thùc hiÖn ®Çu tiªn trong quy tr×nh kiÓm to¸n BCTC cña VACO. ViÖc thùc hiÖn tèt ngay tõ c«ng t¸c tiÕp cËn víi kh¸ch hµng sÏ ®¶m b¶o cho viÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n cña VACO ®¹t hiÖu qu¶ cao, t¹o nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cho sù thµnh c«ng cña cuéc kiÓm to¸n. Do ®ã, VACO th­êng cö c¸c l·nh ®¹o cao cÊp cña m×nh tham gia vµo giai ®o¹n nµy nh­ tr­ëng phßng, phã phßng, KTV cao cÊp. Thùc tÕ cho thÊy c«ng t¸c tiÕp cËn víi kh¸ch hµng ®­îc VACO tiÕn hµnh nhanh chãng, kh«ng g©y khã kh¨n cho kh¸ch hµng, ®­a ra c¸c yªu cÇu phï hîp do ®ã viÖc ký kÕt hîp ®ång ®­îc diÔn ra mét c¸ch nhanh chãng. Thñ tôc ký kÕt hîp ®ång ®­îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ, nghiªm tóc theo quy ®Þnh hiÖn hµnh cña ph¸p luËt vÒ Hîp ®ång kinh tÕ vµ phï hîp víi ChuÈn mùc KiÓm to¸n ViÖt Nam sè 210 - Hîp ®ång kiÓm to¸n. C«ng viÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n còng ®· ®­îc VACO tiÕn hµnh mét c¸ch nhanh chãng, khoa häc vµ hiÖu qu¶, tu©n thñ theo ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 300 - LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. Trong b­íc nµy, KTV ®· rÊt chó träng thu thËp, t×m hiÓu c¸c th«ng tin chi tiÕt vÒ kh¸ch hµng th«ng qua viÖc quan s¸t, pháng vÊn, gÆp gì trùc tiÕp víi Ban Gi¸m ®èc kh¸ch hµng. Víi c¸c th«ng tin thu thËp ®­îc, cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng VACO lu«n tu©n thñ ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 310 vÒ thu thËp th«ng tin c¬ së khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n: “§Ó thùc hiÖn kiÓm to¸n BCTC, KTV ph¶i cã hiÓu biÕt cÇn thiÕt, ®Çy ®ñ vÒ t×nh h×nh kinh doanh nh»m ®¸nh gi¸ vµ ph©n tÝch ®­îc c¸c sù kiÖn, nghiÖp vô vµ thùc tiÔn ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n...”. ­u ®iÓm lín nhÊt trong giai ®o¹n nµy ®ã lµ viÖc x©y dùng ®­îc mét m« h×nh ®¸nh gi¸ møc ®é träng yÕu kh¸ ®Çy ®ñ vµ hîp lý. §©y lµ mét thñ tôc quan träng ®¶m b¶o ®Þnh h­íng ®óng ®¾n cho KTV trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n. KÕt thóc giai ®o¹n nµy, tr­ëng nhãm kiÓm to¸n hoÆc c¸c KTV cao cÊp sÏ x¸c ®Þnh nh÷ng kho¶n môc träng yÕu trªn BCTC vµ ph©n chia nhiÖm vô, thêi gian cho c¸c KTV vµ trî lý kiÓm to¸n thùc hiÖn kiÓm to¸n c¸c kho¶n môc nµy. ViÖc ph©n chia c«ng viÖc hîp lý, khoa häc vµ phï hîp víi tr×nh ®é cña tõng thµnh viªn trong nhãm kiÓm to¸n ®· ®ãng gãp mét phÇn quan träng vµo tÝnh hiÖu qu¶ còng nh­ chÊt l­îng c«ng viÖc kiÓm to¸n cña VACO. Giai ®o¹n thùc hiÖn kiÓm to¸n ViÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®Çy ®ñ vÒ thêi gian, ph¹m vi tiÕn hµnh kiÓm to¸n vµ c¸c ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n ®­îc x©y dùng s½n ®· gióp cho c«ng viÖc thùc hiÖn kiÓm to¸n t¹i VACO ®­îc tiÕn hµnh t­¬ng ®èi ®Çy ®ñ vµ chÆt chÏ. MÆt kh¸c, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n, KTV ®· kÕt hîp sö dông c¸c thñ tôc ph©n tÝch bªn c¹nh c¸c thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt. Vµ thùc tÕ kiÓm to¸n t¹i ®¬n vÞ kh¸ch hµng lµ Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¾ng Lîi ®· cho thÊy, viÖc kÕt hîp trªn ®· mang l¹i hiÖu qu¶ cao trong c«ng viÖc cña KTV. Theo ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 520 th× “thñ tôc ph©n tÝch cã thÓ ®­îc ¸p dông nh­ lµ mét thö nghiÖm c¬ b¶n khi viÖc thùc hiÖn c¸c thñ tôc nµy cã hiÖu qu¶ h¬n so víi kiÓm tra chi tiÕt trong viÖc gi¶m bít rñi ro chi tiÕt ph¸t hiÖn liªn quan ®Õn c¬ së dÉn liÖu cña BCTC”. §iÒu nµy cã nghÜa lµ thñ tôc ph©n tÝch trong mét sè tr­êng hîp cã thÓ thay thÕ ®­îc thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt nÕu viÖc thùc hiÖn c¸c thñ tôc nµy cã hiÖu qu¶ h¬n trong viÖc ph¸t hiÖn ra c¸c sai sãt trªn BCTC. Vµ kÕt qu¶ cña thñ tôc ph©n tÝch sÏ ®­îc sö dông lµm b»ng chøng kiÓm to¸n quan träng ®Ó chøng minh cho ý kiÕn cña KTV. Giai ®o¹n kÕt thóc kiÓm to¸n ChÊt l­îng cuéc kiÓm to¸n lµ mét kh¸i niÖm hoµn toµn míi mÎ vµ lµ mét vÊn ®Ò ®ang ®­îc bµn t¸n s«i ®éng, nhÊt lµ khi hiÖn nay thÞ tr­êng kiÓm to¸n ®éc lËp ®ang ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ víi sù c¹nh tranh gay g¾t cña c¸c c«ng ty kiÓm to¸n trong n­íc vµ quèc tÕ nh­ AASC, KPMG, PwC, A&C... Víi ph­¬ng ch©m ®Æt chÊt l­îng cuéc kiÓm to¸n lªn hµng ®Çu do ®ã trong giai ®o¹n kÕt thóc kiÓm to¸n nµy, VACO lu«n thùc hiÖn viÖc so¸t xÐt l¹i toµn bé c«ng viÖc kiÓm to¸n cña c¸c giai ®o¹n tr­íc ®ã. ViÖc so¸t xÐt nµy tr­íc hÕt ®­îc thùc hiÖn bëi tr­ëng nhãm kiÓm to¸n vµ sau ®ã lµ Ban Gi¸m ®èc C«ng ty tr­íc khi ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n chÝnh thøc. C«ng viÖc nµy ®· gióp cho C«ng ty cã thÓ ph¸t hiÖn ra ®­îc c¸c ®iÓm m¹nh còng nh­ ®iÓm yÕu cña m×nh ®Ó kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng cuéc kiÓm to¸n. Tuy nhiªn, xÐt trªn gãc ®é c«ng viÖc th× chÊt l­îng cuéc kiÓm to¸n l¹i g¾n liÒn víi chÊt l­îng cña tõng c«ng viÖc kiÓm to¸n cô thÓ, tõng giai ®o¹n kiÓm to¸n cô thÓ vµ tõng phÇn hµnh kiÓm to¸n cô thÓ. Do ®ã, ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt l­îng cña mét cuéc kiÓm to¸n th× tr­íc hÕt cÇn ph¶i ®¸nh gi¸ chÊt l­îng cña tõng b­íc c«ng viÖc kiÓm to¸n trong ®ã ®Æc biÖt chó träng ®Õn viÖc ®¸nh gi¸ chÊt l­îng cña tõng phÇn hµnh kiÓm to¸n. Thùc tÕ c«ng t¸c kiÓm to¸n t¹i VACO cho thÊy, C«ng ty ®· x©y dùng ®­îc c¬ chÕ kiÓm so¸t chÊt l­îng cuéc kiÓm to¸n nh­ yªu cÇu ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 220 - KiÓm so¸t chÊt l­îng cuéc kiÓm to¸n. C«ng viÖc kiÓm so¸t chÊt l­îng cuéc kiÓm to¸n cña VACO thùc sù cã hiÖu qu¶ cao v× cã mét ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n khoa häc vµ chi tiÕt. Trong ®ã, ë mçi cuéc kiÓm to¸n, tr­ëng nhãm kiÓm to¸n gi¸m s¸t c«ng viÖc cña tõng KTV trong nhãm, ph©n c«ng c«ng viÖc phï hîp víi tr×nh ®é cña tõng ng­êi, ®ång thêi so¸t xÐt kÕt qu¶ lµm viÖc cña hä sau khi kÕt thóc giai ®o¹n thùc hiÖn kiÓm to¸n. Sau mçi qu¸ tr×nh so¸t xÐt ng­êi thùc hiÖn so¸t xÐt nªn ký tªn vµo mçi trang cña giÊy tê lµm viÖc ®­îc so¸t xÐt ®Ó lµm c¬ së cho viÖc so¸t xÐt toµn bé qu¸ tr×nh cuéc kiÓm to¸n sau nµy. B¸o c¸o kiÓm to¸n do VACO ph¸t hµnh lu«n tu©n thñ ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 700 - B¸o c¸o kiÓm to¸n vÒ B¸o c¸o tµi chÝnh. Trong ®ã, c¸c kÕt luËn kiÓm to¸n ®­îc ®­a ra ®éc lËp kh¸ch quan, chÝnh x¸c víi thùc tÕ, mang tÝnh x©y dùng cao vµ t¹o ®­îc sù tin cËy cña nh÷ng ng­êi quan t©m. Sù linh ho¹t, s¸ng t¹o cña KTV trong viÖc lùa chän c¸c tgñ tôc kiÓm to¸n trong ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n mÉu cho tõng tµi kho¶n. §Ó hç trî KTV trong viÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm tra chi tiÕt ®èi víi mçi tµi kho¶n trªn BCTC, hÖ thèng ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n AS/2 ®· ®­a ra mét ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n mÉu trong ®ã bao gåm c¸c thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt c¬ b¶n th­êng ®­îc sö dông ®Ó kiÓm tra chi tiÕt c¸c sai sãt tiÒm tµng cña tõng tµi kho¶n. Víi sù trî gióp nµy, c«ng viÖc lËp kÕ ho¹ch chi tiÕt cho tõng tµi kho¶n sÏ ®¬n gi¶n h¬n rÊt nhiÒu. KTV sÏ c¨n cø vµo tr­êng hîp cô thÓ cña tõng cuéc kiÓm to¸n ®Ó c¨n nh¾c lùa chän c¸c thñ tôc kiÓm to¸n thÝch hîp tõ c¸c thñ tôc s½n cã trong ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n mÉu, söa ®æi c¸c thñ tôc s½n cã trong ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n mÉu, söa ®æi c¸c thñ tôc ®ã nÕu thÊy cÇn thiÕt. KTV còng cã thÓ tù thiÕt kÕ c¸c thñ tôc bæ sung nÕu thÊy c¸c thñ tôc trong ch­¬ng tr×nh ch­a bao qu¸t hÕt c¸c sai sãt tiÒm tµng, hoÆc ch­a ®ñ c¸c h­íng dÉn cÇn thiÕt ®Ó phôc vô cho viÖc kiÓm tra tµi kho¶n nµy. Muèn lµm ®­îc ®iÒu nµy, tr­íc hÕt KTV ph¶i cã ®­îc sù hiÓu biÕt s©u s¾c vvÒ ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng, ®Æc biÖt lµ hiÓu râ vÒ chu tr×nh mµ m×nh ®ang kiÓm tra. ViÖc n¾m ®­îc c¸c rñi ro cã thÓ x¶y ra ®èi víi chu tr×nh sÏ gióp KTV tËp trung vµo h­íng kiÓm tra thÝch hîp. §Ó viÖc ¸p dông c¸c thñ tôc kh«ng trë nªn m¸y mãc ®ßi hái KTV kh«ng chØ kiÕn thøc, kinh nghiÖm mµ c¶ sù n¨ng ®éng, s¸ng t¹o cña hä trong c«ng viÖc. Víi nh÷ng ­u ®iÓm ë trªn, cã thÓ thÊy r»ng ®©y lµ mét quy tr×nh kiÓm to¸n tèt mµ c¸c c«ng ty kiÓm to¸n kh¸c nªn tham kh¶o vµ häc tËp. Song bªn c¹nh nh÷ng ­u ®iÓm ®¸ng chó ý ë trªn th× quy tr×nh kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n t¹i VACO vÉn cßn nh÷ng ®iÓm cÇn l­u ý sau: Thø nhÊt lµ, vÊn ®Ò kiÓm tra hÖ thèng KSNB. Thø hai lµ, c¸c thñ tôc ph©n tÝch däc cßn Ýt ®­îc sö dông. II. Mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n trong kiÓm to¸n BCTC t¹i VACO Ho¹t ®éng kiÓm to¸n ë ViÖt Nam ®· cã sù ph¸t triÓn ®¸ng kÓ vÒ c¶ sè l­îng vµ chÊt l­îng. Tuy nhiªn, thùc tÕ vÉn ®ßi hái kiÓm to¸n ViÖt Nam ph¶i tiÕp tôc hoµn thiÖn h¬n n÷a ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ®æi míi cña ®Êt n­íc. Tr­íc xu h­íng héi nhËp quèc tÕ ngµy cµng cao, ®Æc biÖt lµ sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam, viÖc hoµn thiÖn c«ng t¸c kiÓm to¸n ®ßi hái rÊt nhiÒu thêi gian vµ c«ng søc. §ã còng lµ môc tiªu phÊn ®Êu l©u dµi cña VACO. Qua nghiªn cøu, t×m hiÓu tõ lý luËn ®Õn thùc tiÔn ho¹t ®éng kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n t¹i VACO, em xin m¹nh d¹n ®­a ra mét sè ý kiÕn ®ãng gãp nh»m kh¾c phôc nh÷ng mÆt cßn tån t¹i trong quy tr×nh kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n trong kiÓm to¸n BCTC t¹i VACO. 1. VÊn ®Ò kiÓm tra hÖ thèng KSNB ®èi víi chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n 1.1. NhËn xÐt ViÖc kiÓm tra hÖ thèng KSNB ®èi víi chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n nãi riªng vµ ®èi víi kiÓm to¸n BCTC nãi chung lµ viÖc rÊt quan träng. HÖ thèng ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n AS/2 ®· nªu lªn môc ®Ých cña viÖc kiÓm tra hÖ thèng lµ nh»m: HiÓu râ hÖ thèng kiÓm so¸t cña kh¸ch hµng. ThiÕt kÕ c¸c thö nghiÖm c¬ b¶n Gãp ý nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c qu¶n lý cña kh¸ch hµng sÏ ®­îc tr×nh bµy trong th­ qu¶n lý. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ, viÖc kiÓm tra hÖ thèng KSNB cña KTV míi chØ dõng ë môc ®Ých ®Ó cã ®­îc hiÓu biÕt vÒ hÖ thèng h¬n lµ ®Ó quyÕt ®Þnh quy m« cña viÖc kiÓm tra chi tiÕt. Ngay c¶ trong tr­êng hîp KTV kÕt luËn tin t­ëng vµo hÖ thèng KSNB cña kh¸ch hµng th× còng kh«ng v× thÕ mµ gi¶m c¸c thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt. §iÒu nµy còng cã nguyªn nh©n cña nã. Do ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ ViÖt nam ch­a ph¸t triÓn, hÖ thèng KSNB cña hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hÇu hÕt míi chØ ë møc rÊt thÊp, chÝnh v× thÕ c¸c KTV kh«ng thÓ tin t­ëng hoµn toµn vµo hÖ thèng KSNB cña kh¸ch hµng. 1.2. KiÕn nghÞ Trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ hiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp sÏ dÇn nhËn thøc ®­îc vai trß cña hÖ thèng KSNB ®èi víi ho¹t ®éng cña m×nh. HÖ thèng KSNB cña doanh nghiÖp v× thÕ mµ sÏ ®­îc hoµn thiÖn h¬n. V× thÕ viÖc kiÓm tra hÖ thèng KSNB kh«ng nªn chØ dõng l¹i ë viÖc ®¹t ®­îc sù hiÓu biÕt vÒ hÖ thèng ®ã mµ cßn ®Ó gi¶m thiÓu khèi l­îng kiÓm tra chi tiÕt nÕu kÕt qu¶ kiÓm tra cho thÊy cã thÓ tin t­ëng vµo hÖ thèng KSNB cña kh¸ch hµng. MÆc dï trong ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n kh«ng thiÕt kÕ thñ tôc thö nghiÖm kiÓm so¸t vµ kiÓm tra hÖ thèng. ViÖc tiÕn hµnh c¸c thñ tôc nµy lµ do KTV thùc hiÖn trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch (KTV xuèng kh¸ch hµng pháng vÊn, hái ®Ó tr¶ lêi c¸c c©u hái trong môc 1200, 1500, 1800,...). Nh­ng c«ng viÖc nµy kh«ng ®­îc ghi l¹i trªn giÊy tê lµm viÖc. V× vËy, em thiÕt nghÜ KTV cÇn l­u l¹i c¸c c©u hái pháng vÊn kh¸ch hµng tr­íc khi lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n còng nh­ bæ sung thªm trong giai ®o¹n thùc hiÖn kiÓm to¸n ®Ó kh¼ng ®Þnh cã tin t­ëng hay kh«ng vµo hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé. 2. ¸p dông c¸c thñ tôc ph©n tÝch trong kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n 2.1. NhËn xÐt Thñ tôc ph©n tÝch lµ ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n cã hiÖu qu¶ cao v× thêi gian thùc hiÖn Ýt, chi phÝ thÊp vµ cho biÕt mèi quan hÖ b¶n chÊt gi÷a c¸c sè d­ cña c¸c kho¶n môc trªn BCTC tõ ®ã gióp KTV x¸c ®Þnh ®­îc c¸c kho¶n môc träng yÕu cÇn kiÓm to¸n. Tuy nhiªn, thñ tôc nµy l¹i ®ßi hái tr×nh ®é chuyªn m«n cao. C¸c thñ tôc ph©n tÝch bao gåm 2 lo¹i lµ ph©n tÝch ngang vµ ph©n tÝch däc (ph©n tÝch tû suÊt). Mçi lo¹i ®Òu cã ­u ®iÓm riªng. Song trªn thùc tÕ, KTV th­êng kh«ng sö dông tÊt c¶ c¸c thñ tôc nµy mµ th­êng dùa trªn c¸c thñ tôc ph©n tÝch ngang (so s¸nh sè liÖu gi÷a c¸c n¨m) lµ chñ yÕu vµ hÇu hÕt chØ ®­îc thùc hiÖn trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. ViÖc sö dông c¸c thñ tôc ph©n tÝch ngang cã ­u ®iÓm lµ ®¬n gi¶n, dÔ thùc hiÖn, nh­ng nã l¹i kh«ng cho thÊy mèi quan hÖ gi÷a c¸c sè liÖu víi nhau. §iÒu nµy cã thÓ thÊy trong viÖc kiÓm tra tµi kho¶n ph¶i tr¶ ng­êi b¸n t¹i Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¾ng Lîi tÝnh to¸n c¸c tû suÊt nh­ng kh«ng so s¸nh ®­îc víi tû suÊt cña ngµnh, v× thÕ Ýt thÊy ®­îc gi¸ trÞ cña c¸c tû suÊt ®· tÝnh to¸n ®­îc. 2.2. KiÕn nghÞ C¸c thñ tôc ph©n tÝch cÇn ph¶i ®­îc ¸p dông trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n c¸c chu tr×nh tµi chÝnh nãi chung vµ chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n nãi riªng trong c¶ ba giai ®o¹n cña cuéc kiÓm to¸n, tõ kh©u lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n cho ®Õn kÕt thóc cuéc kiÓm to¸n. Trong ®ã, ®Æc biÖt chó träng ®Õn c¸c thñ tôc ph©n tÝch tû suÊt. Bëi c¸c tû suÊt th­êng thÓ hiÖn mèi quan hÖ gi÷a c¸c sè liÖu trªn B¸o c¸o tµi chÝnh. ViÖc ¸p dông c¸c thñ tôc ph©n tÝch nµy sÏ lµ mét c«ng cô rÊt m¹nh ®em l¹i b»ng chøng ®¸ng tin cËy cho c¸c kÕt luËn cña KTV. Trong sù so s¸nh víi c¸c sè liÖu cña c¸c c«ng ty kh¸c cã cïng quy m« trong ngµnh, c¸c tû suÊt nµy sÏ ph¶n ¸nh mét c¸ch ®óng ®¾n thùc tr¹ng tµi chÝnh cña ®¬n vÞ kh¸ch hµng. §©y thùc sù lµ nh÷ng th«ng tin rÊt h÷u Ých cho c¸c kÕt luËn cña KTV. KÕt luËn Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, chÊt l­îng cuéc kiÓm to¸n lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp vµ còng lµ ®ßi hái tÊt yÕu cña ho¹t ®éng kiÓm to¸n. Song, chÊt l­îng cuéc kiÓm to¸n Êy l¹i phô thuéc vµo chÊt l­îng cña tõng giai ®o¹n kiÓm to¸n, tõng phÇn hµnh kiÓm to¸n cô thÓ. Thùc tÕ kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n do C«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam thùc hiÖn t¹i C«ng ty Th¾ng Lîi vµ C«ng ty Viko cho thÊy kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n lµ mét kh©u quan träng trong kiÓm to¸n BCTC, vµ cïng víi phÇn hµnh kh¸c sÏ gióp cho doanh nghiÖp ph¸t hiÖn vµ chÊn chØnh c¸c sai sãt, h¹n chÕ tèi ®a thiÖt h¹i cã thÓ x¶y ra trong kinh doanh, n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c qu¶n lý. §Ó cã thÓ hoµn thµnh chuyªn ®Ò nµy, ngoµi viÖc t×m hiÓu nghiªn cøu lý luËn, em ®· ®­îc t¹o ®iÒu kiÖn tham gia thùc hiÖn kiÓm to¸n t¹i hai ®¬n vÞ kh¸ch hµng trªn. ChÝnh v× thÕ em xin tr©n träng c¸c anh chÞ trong phßng nghiÖp vô IV, I, ®Æc biÖt lµ KiÓm to¸n viªn Hoµng Thanh Loan lµ ng­êi ®· trùc tiÕp h­íng dÉn em. Sinh viªn thùc hiÖn §oµn ThÞ V©n Anh Tµi liÖu tham kh¶o KiÓm to¸n tµi chÝnh – Gs.Ts NguyÔn Quang Quynh – NXB Tµi chÝnh, 2001 Lý thuyÕt kiÓm to¸n – Gs.Ts NguyÔn Quang Quynh – NXB Tµi chÝnh, 2001 KiÓm to¸n – Alvin A.Arens, James K.Loebbecke – NXB Thèng kª, 2000 HÖ thèng ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam, QuyÓn I, II, III, IV – Bé Tµi chÝnh – NXB Tµi chÝnh HÖ thèng chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam, QuyÓn I, II – Bé Tµi chÝnh – NXB Tµi chÝnh T×m hiÓu vÒ kiÓm to¸n ®éc lËp ë ViÖt Nam – Bïi V¨n Mai – NXB Tµi chÝnh, 1998 HÖ thèng ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n (AS/2) – Deloitte Touche Tohmatsu HÖ thèng chuÈn mùc kiÓm to¸n quèc tÕ – NXB tµi chÝnh, 2002 KÕ to¸n tµi chÝnh trong c¸c doanh nghiÖp – Ts. §Æng ThÞ Loan – NXB Gi¸o dôc, 2001 KiÓm to¸n – PTS V­¬ng §×nh HuÖ, PTS §µo Xu©n Tiªn – NXB Tµi chÝnh, 1996 KÕ to¸n – KiÓm to¸n vµ ph©n tÝch b¸o c¸o tµi chÝnh – Ts. V­¬ng §×nh HuÖ – NXB Tµi chÝnh, 2000 Hå s¬ kiÓm to¸n mÉu – VACO T¹p chÝ kiÓm to¸n T¹p chÝ kÕ to¸n