Đề tài Thực trạng hoạt động tín dụng của các ngân hàng thương mại ở Việt Nam

®· ®­îc chuyªn nghiÖp bëi c¸c ng©n hµng. 2. Ph©n lo¹i ViÖc ph©n lo¹i tÝn dông kh¸ cÇn thiÕt sÏ hç trî cho môc ®Ých qu¶n lý cña ng©n hµng. *Dùa vµo kú h¹n c¸c kho¶n tÝn dông: thêi h¹n giao vèn cho kh¸ch hµng sö dông. TÝn dông ng¾n h¹n: d­íi 12 th¸ng sö dông ®Çu t­ vµo tµi s¶n l­u ®éng, tÝn dông trung h¹n tõ 1 n¨m ®Õn 3 n¨m. TÝn dông dµi h¹n lín h¬n 3 n¨m hoÆc 5 n¨m, trong mét kho¶ng thêi gian dµi c¸c NHTM kh«ng cho vay dµi h¹n, thËm chÝ kh«ng cho vay trung h¹n bëi v× thiÕu c¸c c«ng cô qu¶n lý rñi ro, vµ nhÊt lµ thiÕu nguån vèn l©u dµi vµ khã huy ®éng vèn. C¸c nghiÖp vô dµi h¹n nµy ®­îc c¸c tæ chøc “chuyªn ngµnh” tù do ho¹t ®éng víi c¸c nguån vèn vay chñ yÕu qua ph¸t hµnh tr¸i phiÕu vµ tµi trî cho ®Çu t­ qua huy ®éng tiÕt kiÖm gi¸n tiÕp. NHTM gi÷ vai trß trung gian gi÷a thÞ tr­êng tµi chÝnh vµ doanh nghiÖp. ChØ b¾t ®Çu tõ nh÷ng n¨m 70 c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i míi b¾t ®Çu ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ trong lÜnh vùc c¸c nghiÖp vô dµi h¹n nh­ng ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch hµng 1 c¸ch tèt nhÊt, c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i dÇn chó ý tíi phÇn thÞ tr­êng cho vay dµi h¹n. *Theo tÝnh chÊt ®¶m b¶o kho¶n vay - TÝn dông cã ®¶m b¶o. - TÝn dông kh«ng ®¶m b¶o. §Ó nhËn ®­îc vèn ng­êi vay ph¶i ký hîp ®ång tÝn dông, c¸c b­íc hoµn thµnh mét hîp ®ång tÝn dông lµ: + KiÓm tra kh¶ n¨ng vay vµ kh¶ n¨ng chi tr¶ cña ng­êi vay. + KÝ hîp ®ång tÝn dông. + KÝ hîp ®ång ®¶m b¶o tÝn dông. §¶m b¶o tiÒn vay cã ý nghÜa quan träng v× xÐt cho cïng ®¶m b¶o tiÒn vay lµ ®¶m b¶o lîi nhuËn cho ng©n hµng, trªn thùc tÕ c¸c lo¹i quan träng nhÊt cña ®¶m b¶o tÝn dông gåm cã: +B¶o l·nh: hîp ®ång cam kÕt ®¬n ph­¬ng mµ ng­êi b¶o l·nh cam kÕt víi ng­êi cho vay sÏ chi tr¶ kho¶n nî cña ng­êi vay khi cÇn thiÕt. +§¶m b¶o: ®©y lµ ho¹t ®éng cña ®¹i lý kinh tÕ nã kh¸c víi b¶o l·nh lµ nã kh«ng bæ sung cho giao dÞch chÝnh. Trong ho¹t ®éng ng©n hµng kh«ng Ýt tr­êng hîp ng­êi vay ph¶i cã cam kÕt ®¶m b¶o tr¶ nî cña ng©n hµng kh¸c. Khi cÊp ®¶m b¶o, ng©n hµng sÏ lµ ng­êi ®¶m b¶o ®èi víi ng­êi cho vay, chi tr¶ sè tiÒn nhÊt ®Þnh khi x¶y ra tr­êng hîp ®¶m b¶o. +CÇm cè giÊy tê cã gi¸ trÞ hµng ho¸ vµ tµi s¶n kh¸c: QuyÒn cÇm cè: yªu cÇu vËt chÊt ®èi ®éng s¶n cña ng­êi kh¸c hoÆc yªu cÇu ®­îc quyÒn nhËn kho¶n båi th­êng tõ viÖc b¸n tµi s¶n cÇm cè, nÕu ng­êi vay nî kh«ng tr¶ ®­îc nî. ViÖc cÇm cè nµy kh«ng nh÷ng tr¶ ®ñ nî mµ cßn c¶ sè l·i tiÒn vay vµ sè tiÒn béi ­íc tr¶ do kh«ng thùc hiÖn ®­îc cam kÕt. QuyÒn cÇm cè quy ®Þnh tµi s¶n cÇm cè theo sù ®ång ý cña ng­êi vay vµ cho vay ph¶i ®­îc chuyÓn cho ng­êi cho vay lµ ng­êi së h÷u trùc tiÕp, cßn ng­êi vay chØ cßn lµ ng­êi së h÷u gi¸n tiÕp tµi s¶n cÇm cè. Trong ho¹t ®éng ng©n hµng ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ ng­êi vay kh«ng cßn quyÒn sö dông, khi ng­êi vay kh«ng thùc hiÖn ®­îc cam kÕt th× ng©n hµng cã thÓ b¸n tµi s¶n ®ã. + ChuyÓn tµi s¶n ®¶m b¶o. - Ng©n hµng cã quyÒn së h÷u ®èi víi tµi s¶n cÇm cè nh­ng ®ång thêi chuyÓn cho ng­êi vay ®¶m b¶o ®ã ®Ó hä tiÕp tôc sö dông. + Nh­îng l¹i c¸c yªu cÇu chi tr¶ vµ c¸c ho¸ ®¬n: NÕu ng­êi vay cã c¸c yªu cÇu chi tr¶ ®èi víi ng­êi thø 3, th× hä nh­îng l¹i cho ng©n hµng lµm ®¶m b¶o tÝn dông. CÇm cè bÊt ®éng s¶n : CÇm cè nhµ cöa cã tÇm quan träng kh¸ lín . Nh­ng ng©n hµng cã thÓ dùa vµo uy tÝn cña kh¸ch hµng ®Ó cho vay kh«ng cÇn b¶o ®¶m. Cho vay kh«ng cÇn b¶o ®¶m ®ang lµ mét th¸ch thøc ®èi víi ngµnh ng©n hµng. *Dùa vµo h×nh th¸i tån t¹i cña vèn tÝn dông ta cã thÓ ph©n lo¹i thµnh: tÝn dông b»ng tiÒn vµ tÝn dông b»ng hiÖn vËt. TÝn dông b»ng hiÖn vËt tøc lµ vèn tÝn dông tån t¹i d­íi h×nh thøc hiÖn vËt; cã thÓ c¸c doanh nghiÖp mua b¸n chÞu gi÷a nhau hoÆc thuª tµi s¶n… H×nh thøc tÝn dông nµy cã ®é an toµn kh¸ cao, v× ng­êi cho vay n¾m së h÷u vÒ mÆt ph¸p lý ®­îc ph¸p luËt b¶o vÖ, tµi s¶n cã tÝnh láng kÐm, khã chuyÓn ®æi, v× vËy cã thÓ hiÖn vËt dÔ dµng thu håi khi cÇn thiÕt. ii. tÝn dông ng©n hµng 1. Vai trß cña tÝn dông TÝn dông sÏ ®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn trong ho¹t ®éng x©y dùng kinh doanh. C¸c ng©n hµng sÏ ®ãng vai trß trung gian thu hót nguån vèn t¹m thêi nhµn rçi trong x· héi ®Ó ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu ®Çu t­ vÒ x©y dùng vµ kinh doanh, tøc lµ ®· chuyÓn vèn tõ nh÷ng ng­êi kh«ng cã c¬ héi ®Çu t­ sinh lîi tíi nh÷ng ng­êi cã c¬ héi. TÝn dông ®¶m b¶o nhu cÇu tiªu dïng c¸ nh©n trong x· héi, ng­êi tiªu dïng cã thÓ chän thêi ®iÓm ®Ó mua s¾m tèt nhÊt, cung cÊp vèn cho nh÷ng ng­êi cã nhu cÇu mua c¸i hä cÇn, kh«ng cÇn ph¶i chê ®Õn khi tiÕt kiÖm ®ñ mãn tiÒn ®Ó mua. C¸c tæ chøc tÝn dông khi cho kh¸ch hµng vay vèn muèn vèn ®­îc sö dông ®óng môc ®Ých cã hiÖu qu¶, ph¶i gi¸m s¸t qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña kh¸ch hµng, sÏ gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng còng nh­ toµn bé ho¹t ®éng kinh tÕ chung cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Khi tÝn dông ®­îc chuyªn nghiÖp ho¸ chi phÝ ®Ó vay vèn sÏ gi¶m thiÓu, tiÕt kiÖm chi phÝ l­u th«ng, æn ®Þnh thÞ tr­êng. Ng©n hµng sÏ cã rÊt nhiÒu nh÷ng h×nh thøc huy ®éng vèn: tÝn phiÕu, th­¬ng phiÕu, cæ phÇn. C¸c h×nh thøc ®Çu t­ còng rÊt ®a d¹ng, ®Çu t­ vµo x©y dùng c¬ b¶n cho vay ng¾n h¹n trung h¹n dµi h¹n. TÝn dông c¸i thiÖn ®êi sèng kinh tÕ cña mçi ng­êi trong x· héi, nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng, ph¸t triÓn. 2. C¸c lo¹i tÝn dông ng©n hµng TÝn dông ng©n hµng lµ tÝn dông cã sù tham gia cña c¸c ng©n hµng ®ãng vai trß lµ c¸c trung gian trong tÝn dông. Ho¹t ®éng theo h×nh thøc vay ®Ó cho vay. Vèn tÝn dông ng©n hµng d­íi h×nh thøc tiÒn tÖ, ®· ®­îc gi¶i phãng ra khái qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Vai trß trung gian cña ng©n hµng lµ tÊt yÕu bëi v× cã nhu cÇu vÒ vèn, cã vèn t¹m thêi nhµn rçi sÏ xuÊt hiÖn vai trß trung gian tµi chÝnh cña ng©n hµng. Qu¸ tr×nh vËn ®éng cña vèn tÝn dông t­¬ng ®èi ®éc lËp víi sù vËn ®éng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Víi nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn, tÝn dông cã thÓ ®¸p øng ®­îc nhu cÇu c¶ vÒ khèi l­îng, sè l­îng, thêi gian. Vèn tÝn dông cã thÓ chuyÓn ®æi ®a d¹ng gi÷a c¸c ngµnh nghÒ kh¸c nhau, bëi nã cã tÝnh láng cao. TÝn dông cã ®é rñi ro t­¬ng ®èi cao. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña x· héi, c¸c h×nh thøc tÝn dông kh¸c nhau dÇn ®­îc h×nh thµnh vµ ngµy cµng ®­îc hoµn thiÖn vµ ®a d¹ng ho¸. §©y chÝnh lµ biÓu hiÖn cña ng©n hµng kh«ng nh÷ng thÝch nghi víi nhu cÇu cña t¸i s¶n xuÊt mµ cßn thu hót nhiÒu nhÊt kh¸ch hµng b»ng viÖc ®a d¹ng ho¸ c¸c lÜnh vùc tÝn dông. §©y lµ mét vµi nÐt rÊt c¬ b¶n vÒ c¸c h×nh thøc tÝn dông ng©n hµng. 1. TÝn dông v·ng lai - TÝn dông mµ ng©n hµng cÊp cho kh¸ch hµng cña m×nh b»ng néi tÖ hoÆc ngo¹i tÖ theo nhu cÇu cña kh¸ch hµng cã thÓ ®­îc sö dông nh­ng kh«ng v­ît qu¸ sè tiÒn tèi ®a quy ®Þnh trong hîp ®ång. ViÖc tÝnh sè d­ c¸c kho¶n nép vµ rót khái tµi kho¶n ®­îc tiÕn hµnh sau nh÷ng thêi gian quy ®Þnh trong hîp ®ång, ®ång thêi thanh to¸n c¸c kho¶n chi tr¶ tÝn dông trªn tµi kho¶n thèng nhÊt cña ng©n hµng. Kh¸ch hµng cña ng©n hµng cã quan hÖ th­¬ng m¹i víi nhiÒu b¹n hµng lµ ng­êi cung cÊp còng nh­ ng­êi mua gi÷a hä th­êng xuyªn ph¸t sinh nh÷ng cam kÕt vµ c¸c yªu cÇu tiÒn tÖ mµ khèi l­îng cã thÓ thay ®æi. Ng©n hµng nhËn tiÕn hµnh c¸c thanh to¸n vÒ c¸c yªu cÇu vµ c¸c cam kÕt th­êng xuyªn cña hä ®Ó hîp lý ho¸ chu chuyÓn chi tr¶ cña kh¸ch hµng. Tr­êng hîp x¶y ra lµ c¸c kho¶n nî t¹m thêi cña kh¸ch hµng v­ît c¸c kho¶n thu cña hä vµ trªn tµi kho¶n kh«ng cã vèn ®Ó bï ®¾p chªnh lÖch ®ã, nÕn kh¸ch hµng ph¶i ký kÕt hîp ®ång víi ng©n hµng vÒ viÖc xin cÊp tÝn dông v·ng lai. Kh¸ch hµng cã thÓ th­êng xuyªn sö dông toµn bé sè tiÒn ®· tho¶ thuËn trong hîp ®ång, hoÆc kh«ng sö dông trong mét thêi gian dµi v× c¸c kho¶n thu th­êng xuyªn bï ®¾p c¸c kho¶n nî ph¸t sinh cña chñ tµi kho¶n. TÝn dông v·ng lai ®­îc sö dông tuú thuéc vµo t×nh h×nh tµi chÝnh cña kh¸ch hµng. Theo quan ®iÓm kh¶ n¨ng sö dông th× tÝn dông v·ng lai lµ tÝn dông trung h¹n vµ dµi h¹n. TÝn dông v·ng lai ®­îc cÊp chñ yÕu ®Ó bæ sung vèn cho s¶n xuÊt vµ l­u th«ng th­êng xuyªn . TÝn dông v·ng lai cã thÓ cÊp cho kh¸ch hµng d­íi c¸c h×nh thøc kh¸c nhau: tiÒn mÆt, chuyÓn tiÒn chi tr¶ tÝn phiÕu, mua giÊy tê cã gi¸… 2. TÝn dông chÊp nhËn TÝn dông chÊp nhËn liªn quan ®Õn th­¬ng phiÕu. TÝn dông chÊp nhËn lµ tÝn dông mµ ng©n hµng chÊp nhËn chuyÓn tiÒn mµ kh¸ch hµng lËp cho m×nh víi ®iÒu kiÖn kh¸ch hµng hoµn tr¶ tiÒn vay khi th­¬ng phiÕu tíi h¹n chi tr¶. Nh­ vËy ng©n hµng cã thÓ chi tr¶ hoÆc kú phiÕu ®­îc xuÊt tr×nh. ViÖc chÊp nhËn cña c¸c ng©n hµng lín th­êng lµ ®¶m b¶o ch¾c ch¾n khi chuyÓn kú phiÕu cho ng­êi thø ba ng­êi ph¸t hµnh kû phiÕu cã thÓ sö dông kú phiÕu víi c¸c môc ®Ých kh¸ch nhau, nh­ ®Ó chi tr¶ hµng ho¸ ®Ó chiÕt khÊu ë c¸c ng©n hµng kh¸c ®«i khi kú phiÕu n»m l¹i ng©n hµng ®· chÊp nhËn nã hoÆc ®­îc chiÕt khÊu ngay sau khi chÊp nhËn cïng mét ng©n hµng cã thÓ thùc hiÖn 2 nghiÖp vô nèi tiÕp nhau: chÊp nhËn vµ chiÕt khÊu kú phiÕu. TÝn dông chÊp nhËn thuéc nhãm tÝn dông ng¾n h¹n. 3. TÝn dông thÕ chÊp -TÝn dông thÕ chÊp lµ kho¶n tÝn dông ng¾n h¹n ®­îc thÕ chÊp b»ng bÊt ®éng s¶n hoÆc tr¸i quyÒn khi cÊp tÝn dông thÕ chÊp ®­îc ®¸nh gi¸ kh«ng theo gi¸ trÞ ®Çy ®ñ mµ bÞ chiÕt khÊu tuú thuéc vµo lo¹i ®éng s¶n vµ rñi ro tiªu thô ®éng s¶n ®ã. C¸c lo¹i thÕ chÊp quan träng nhÊt cã: a. TÝn dông thÕ chÊp c¸c giÊy tê cã gi¸ §©y lµ h×nh thøc quan träng nhÊt bëi v× nghiÖp vô nhËn thÕ chÊp vµ ®¸nh gi¸ c¸c giÊy tê cã gi¸ kh«ng phøc t¹p. b. TÝn dông thÕ chÊp hµng ho¸ H×nh thøc nµy rÊt th«ng dông th­êng c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cho phÐp kh¸ch hµng göi hµng ë kho cña m×nh vµ hµng ®ã dïng ®Ó ®¶m b¶o nh÷ng sè tiÒn ng©n hµng øng cho kh¸ch hµng. c. TÝn dông thÕ chÊp kim lo¹i quý HiÖn nay Ýt ®­îc sö dông, vËt thÕ chÊp th­êng lµ nh÷ng ®ång tiÒn vµng, thái b¹c, b¹ch kim, gi¸ thÕ chÊp th­êng lµ 95% gi¸ hiÖn hµnh. d. TÝn dông thÕ chÊp c¸c yªu chi tr¶ VËt thÕ chÊpp lµ c¸c yªu cÇi tµi chÝnh kh¸c nhau nh­: tiÒn göi tiÕt kiÖm, b¶o hiÓm, yªu cÇu chi tr¶ l­¬ng, cÇm cè bÊt ®éng s¶n. 4. TÝn dông ®­îc hoµn tr¶ b»ng c¸c phÇn b»ng nhau trong n¨m. a. TÝn dông tr¶ dÇn: chñ yÕu lµ tÝn dông trung h¹n, tÝn dông tiªu dïng, lo¹i tÝn dông nµy cßn ®­îc sö dông trong du lÞch. + Lo¹i “A” ®©y lµ kho¶n vay trùc tiÕp còng ®­îc tr¶ trùc tiÕp cña kh¸ch hµng ®èi víi ng©n hµng , tiÒn còng ®­îc tr¶ trùc tiÕp cho ng©n hµng. + Lo¹i “B” ng©n hµng cho kh¸ch hµng vay cã sù kÕt hîp chÆt chÏ víi th­¬ng nghiÖp. Ng­êi mua chØ nép 20-30% gi¸ trÞ hµng ho¸, sè cßn l¹i sÏ ®­îc ng©n hµng cho vay. Ng©n hµng vµ th­¬ng nghiÖp sÏ kÝ kÕt hîp ®ång vÒ viÖc cÊp tÝn dông tr¶ dÇn. Hîp ®ång nµy buéc ng©n hµng chuyÓn cho th­¬ng nghiÖp 80% gi¸ trÞ hµng ho¸, sè tiÒn 20% do kh¸ch hµng nép ®­îc gi÷ t¹i ng©n hµng ®­îc dïng lµm ®¶m b¶o tÝn dông. Sau khi kh¸ch hµng tr¶ hÕt nî, ng©n hµng sÏ chuyÓn sè tiÒn (20%) cho cöa hµng. Trong tr­êng hîp kh¸ch hµng kh«ng cã kh¶ n¨ng chi tr¶ cöa hµng sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c kho¶n vay. + Lo¹i “C” cã sö dông kú phiÕu, ng­êi mua nép 25-40% gi¸ trÞ hµng ho¸, sè cßn l¹i ®­îc lËp c¸c kú phiÕu. b. TÝn dông nhá - Chñ yÕu lµ tÝn dông tiªu dïng kh¸ch hµng lµ ng­êi cã thu nhËp v÷ng ch¾c, kho¶n vay nµy kh«ng cÇn ký hîp ®ång tÝn dông. Ng­êi vay xuÊt tr×nh ho¸ ®¬n mua hµng vµ giÊy tr¶ l­¬ng. 5. TÝn dông b¶o l·nh - B¶o l·nh thùc ra kh«ng ph¶i lµ cho vay v× ng­êi b¶o l·nh kh«ng hÒ øng tiÒn mµ chØ nhËn b¶o ®¶m cho ng­êi cã nî ®èi víi chñ nî th«i. ChØ khi nµo con nî kh«ng tr¶ ®­îc nî míi ph¶i tr¶ nî hé. Sù b¶o l·nh th­êng ®­îc ¸p dông trong nh÷ng tr­êng hîp mµ mét th­¬ng gia muèn mua chÞu mét th­¬ng gia kh¸c. VÝ dô mét th­¬ng gia ViÖt Nam muèn mua chÞu mét th­¬ng gia Ph¸p, vµ ph¶i ký mét th­¬ng phiÕu nh­ng ng­êi b¸n ng©n ng¹i r»ng th­¬ng gia ViÖt Nam kh«ng tr¶ ®­îc nî buéc th­¬ng gia ViÖt Nam ph¶i ®­îc 1 ng©n hµng b¶o l·nh. B¶o l·nh lµ mét hµnh vi cã thÓ gÆp nhiÒu rñi ro, ®Ó b¶o l·nh ng©n hµng ph¶i nghiªn cøu thËn träng uy tÝn vµ n¨ng lùc tµi chÝnh cña kh¸ch hµng. B¶o l·nh th­êng ®­îc thùc hiÖn trong c¸c tr­êng hîp sau: +B¶o l·nh ®Ó kh¸ch hµng cã thÓ ®i vay ng©n hµng kh¸c, ®Æc biÖt vay c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi. + B¶o l·nh vÒ ®ãng thuÕ cho nhµ n­íc + Bµo l·nh vÒ c¸c hîp ®ång ®Êu thÇu. TÝn dông b¶o l·nh cã thÓ lµ dµi h¹n vµ ng¾n h¹n. 6. C¸c nghiÖp vô liªn kÕt tÝn dông. - Trong ho¹t ®éng thùc tiÔn cña ng©n hµng kh«ng Ýt c¸c tr­êng hîp møc vay (hoÆc møc rñi ro) mµ mét ng©n hµng kh«ng tù m×nh ®¶m ®­¬ng næi. CÇn cã sù liªn kÕt gi÷a c¸c ng©n hµng, Trong liªn kÕt ®ã cã mét ng©n hµng ®øng ra lµm ®Çu mèi ®µm ph¸n víi kh¸ch hµng theo ®iÒu kiÖn cña c¸c ng©n hµng liªn kÕt ®­a ra, ký hîp ®ång tÝn dông, thu hót vèn cña c¸c ng©n hµng liªn kÕt vµ chuyÓn giao cho kh¸ch hµng thu nî vµ chia l·i. Sù liªn kÕt nµy ®­îc gi¶i t¸n sau mçi hîp ®ång, song còng cã sù liªn kÕt l©u dµi ®­îc triÖu tËp l¹i khi cã mét hîp ®ång lín. iii. chÊt l­îng tÝn dông c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng tÝn dông cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Ho¹t ®éng tÝn dông ng©n hµng ®ãng vai trß quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc, lµ nguån thu quan träng trong ho¹t ®éng kinh doanh cña toµn ngµnh ng©n hµng. ChÊt l­îng tÝn dông cµng cao thÓ hiÖn møc ®ãng gãp cña mét ho¹t ®éng ng©n hµng ®èi víi x· héi cµng lín. ChÊt l­îng tÝn dông cao lµ ®iÒu kiÖn tr­íc hÕt ®¶m b¶o cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña ngµnh ng©n hµng. 1. ChÊt l­îng tÝn dông NhiÒu ý kiÕn cho r»ng chÊt l­îng tÝn dông chÝnh lµ kÕt qu¶ cña c¸c kho¶n tÝn dông ®­îc thùc hiÖn trän vÑn, ng­êi vay thùc hiÖn ®óng c¸c cam kÕt vay tiÒn, ng©n hµng thu ®­îc c¶ gèc lÉn l·i ®óng h¹n. ý kiÕn trªn còng ®óng nh­ng kh«ng mang ý bao qu¸t. ChÊt l­îng tÝn dông thÓ hiÖn b»ng lîi Ých cña nguån thu nhËp cña nguån lîi nhuËn bao gåm lîi Ých h÷u h×nh vµ lîi Ých v« h×nh vµ lîi Ých kinh tÕ x· héi. 2. C¸c yÕu tè cÊu thµnh chÊt l­îng tÝn dông. a. Vèn tiÒn tÖ kh¶ dông - Bao gåm vèn tù cã, vèn chñ së h÷u, vèn huy ®éng. Vèn huy ®éng lµ bé phËn chñ lùc quan träng nhÊt trong nguån vèn kh¶ dông cña ng©n hµng. Ng©n hµng ®i vay ®Ó cho vay. V× vËy ®Ó huy ®éng vèn t¹o nguån vèn kh¶ dông hïng hËu ®¸p øng nhu cÇu kh¸ch hµng tõ ®ã më réng tÝn dông vµ qua ®ã n©ng cao chÊt l­îng tÝn dông. ViÖc huy ®éng vèn ¶nh h­ëng trùc tiÕp bëi: møc l·i suÊt møc l¹m ph¸t, chÊt l­îng dÞch vô vµ uy tÝn ng©n hµng. b. Dù tr÷ b¾t buéc Do ng©n hµng nhµ n­íc quy ®Þnh vÒ c«ng cô ®iÒu chØnh l­îng cung øng tiÒn tÖ, c¸c ng©n hµng cã tr¸ch nhiÖm ph¸p lý quy ®Þnh ph¶i thùc hiÖn ®Çy ®ñ vÒ l­îng dù tr÷ b¾t buéc ký göi t¹i ng©n hµng nhµ n­íc. Tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc lµm gi¶m l­îng vèn tiÒn tÖ kh¶ dông vµ lµ ph¸p lÖnh kh«ng thÓ tho¸i th¸c. c. Vèn thanh kho¸n hiÖn hµnh - C¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i lu«n ph¶i ®Ó dµnh vèn thanh kho¶n hiÖn hµnh tõ vèn tiÒn tÖ kh¶ dông ®Ó ®¸p øng nhu cÇu thanh to¸n tr­íc m¾t cho ng­êi göi tiÒn. - Møc vèn thanh kho¶n ph¶i ®­îc tÝnh to¸n ®óng ®¶m b¶o, kh«ng l·ng phÝ vèn kh¶ dông, ®ång thêi kh«ng g©y ra t×nh tr¹ng c¨ng th¼ng, thiÕu hôt vèn thanh to¸n. d. Nî khã ®ßi kh«ng cã kh¶ n¨ng thu håi. §©y lµ yÕu tè nguy hiÓm lµm xÊu chÊt l­îng tÝn dông ng©n hµng, cã thÓ dÉn tíi ng©n hµng bÞ mÊt ng­êi, mÊt cña, bÞ sËp tiÖm. ChÊt l­îng tÝn dông ng©n hµng cao nhÊt lµ khi ng©n hµng kh«ng cã nî khã ®ßi. e. Dù phßng rñi ro: Theo th«ng lÖ chung quèc tÕ hµng n¨m ng©n hµng kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ l¹i chÊt l­îng tÝn dông ®èi víi tæng d­ nî. NÕu c¸c kho¶n vay ®· qua h¹n kh«ng cã kh¶ n¨ng thu håi ph¶i ®­îc trÝch quü dù phßng rñi ro ®Ó bï ®¾p mét phÇn hoÆc toµn bé, tuú theo tÝnh chÊt cña kho¶n nî khi sè nî khi sè nî ®· ®­îc bï ®¾p sau ®ã l¹i thu ®­îc nî sÏ ®­îc coi lµ thu nhËp cña ng©n hµng. Dù phßng rñi ro cã tr­êng hîp kh¸ lín lµm cho vèn kh¶ dông cña ng©n hµng sôt gi¶m nghiªm träng. f. L·i suÊt tÝn dông ng©n hµng ë n­íc ta, c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ph¶i thùc hiÖn l·i suÊt cho vay n»m trong l·i suÊt trÇn cña ng©n hµng nhµ n­íc kh«ng ®­îc vËn dông t¨ng l·i suÊt v­ît trÇn nµy. HiÖn nay chóng ta ®ang ®i t×m vµ tiÕn tíi sÏ thùc hiÖn l·i suÊt c¬ b¶n ®Ó t¨ng tÝnh c¹nh tranh vµ tÝnh chñ ®éng trong kinh doanh cña c¸c ng©n hµng. g. Thêi h¹n cho vay Thêi h¹n cho vay ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn l·i suÊt vµ møc tiÒn vay. ViÖc tÝnh to¸n vµ x¸c ®Þnh thêi h¹n cho vay lµ rÊt quan träng, ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn nguån thu lîi nhuËn cña ng©n hµng. Ng©n hµng ph¶i tÝnh to¸n sao cho thêi h¹n vay phï hîp víi chu kú s¶n xuÊt kinh doanh, t¹o ®iÒu kiÖn cho bªn vay tr¶ nî ®óng h¹n. Thêi h¹n cho vay cña nhiÒu kho¶n tÝn dông ®­îc liªn tôc hµi hoµ, h¹n chÕ thêi gian ®äng vèn, vèn kh¶ dông kh«ng sinh lêi. Sau khi ®¸nh gi¸ s¬ bé c¸c yÕu tè cÊu thµnh chÊt l­îng tÝn dông ta cã thÓ ®i ®Õn kÕt luËn cã 3 nh©n tè chÝnh ¶nh h­ëng tíi chÊt l­îng tÝn dông lµ: - Ng©n hµng th­¬ng m¹i - Kh¸ch hµng - M«i tr­êng vÜ m«. 3. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng tÝn dông cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. 3.1. C¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i Nh­ ë phÇn trªn ta ®· xem xÐt, ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ tæ chøc thùc hiÖn viÖc ®i vay ®Ó cho vay. V× vËy kh¶ n¨ng huy ®éng vèn ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch hµng lµ nh÷ng tiªu thøc ®Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng cña mét ng©n hµng. ChuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng vµ chÊp nhËn sù c¹nh tranh kh«ng chØ trong n­íc mµ cßn trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi. V× vËy c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i ®Çu t­ nghiªn cøu, ph¸t triÓn ®æi míi trang thiÕt bÞ kü thuËt. C¸c doanh nghiÖp cÇn cã mét nguån vèn ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trªn. T¹i sao ng©n hµng cã thÓ ®¶m b¶o ®­îc tr¸ch nhiÖm nµy? bëi v× ng©n hµng cã kh¶ n¨ng: +Kh¶ n¨ng tËp hîp vèn: trªn thùc tÕ nhiÒu c¸ nh©n vµ tæ chøc cã tiÒn ®· t×m c¸ch ®Çu t­ vèn cña m×nh vµo c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh sinh lêi song ®· vÊp ph¶i nh÷ng h¹n chÕ do vèn cña hä kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu vèn cña nh÷ng ng­êi cÇn vèn (nhu cÇu nµy bao gåm: yÕu tè vÒ sè l­îng thêi gian….). §Æc biÖt trªn thÞ tr­êng vèn quy m« kinh tÕ chØ cã thÓ ®¹t ®­îc b»ng c¸ch tËp hîp nh÷ng sè tiÒn nhá thµnh nh÷ng sè tiÒn lín ®Ó nh»m ®¸p øng nhu cÇu ng­êi vay. §iÓm kh¸c nhau c¬ b¶n trong nguån vèn cña NHTM víi c¸c doanh nghiÖp phi tµi chÝnh lµ NHTM kinh doanh chñ yÕu b»ng nguån vèn huy ®éng tõ nÒn kinh tÕ cßn c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trªn nguån vèn tù cã lµ chÝnh. §Ó ®¸nh gi¸ nguån vèn cña mét ng©n hµng chóng ta sö dông 2 chØ sè: ChØ sè 1 = x 100 ChØ sè 2 = x 100 ChØ sè 1 cho phÐp ta x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng vµ quy m« thu hót vèn tõ nÒn kinh tÕ cña NHTM chØ sè 2 lµ chØ sè c¬ cÊu vèn huy ®éng. Bªn c¹nh viÖc huy ®éng vèn d­íi d¹ng tiÒn göi, c¸c NHTM cßn cã thÓ thu hót vèn d­íi d¹ng ®i vay. Khi thiÕu vèn kinh doanh ng©n hµng cã thÓ ®i vay NHTm, c¸c tæ tÝn dông trong n­íc, tæ chøc tÝn dông n­íc ngoµi…ng©n hµng th­¬ng m¹i (NHTM) cã thÓ vay vèn c¸c tæ chøc tÝn dông trong n­íc vµ n­íc ngoµi vµ chi phÝ ng©n hµng ph¶i tr¶ lín h¬n vèn huy ®éng trùc tiÕp tõ nÒn kinh tÕ d­íi d¹ng tiÒn göi tiÕt kiÖm hoÆc tiÒn göi cña c¸c tæ chøc kinh tÕ. C¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i chØ ®i vay khi ph¶i ®èi phã víi nh÷ng rñi ro vÒ thanh kho¶n, ngo¹i hèi. C¸c NHTM cã thÓ vay vèn ë NHNN theo quy ®Þnh cña NHNN, c¸c NHNN tØnh thµnh phè chØ ®­îc xÐt cho vay thanh to¸n bï trõ cßn nh÷ng kho¶n vay kh¸c ph¶i do ng©n hµng trung ­¬ng quy ®Þnh. VÒ ng©n hµng TW muèn tËp trung qu¶n lý nh»m kiÓm so¸t chÆt chÏ khèi l­îng tiÒn l­u th«ng. Song viÖc lµm nµy g©y khã kh¨n cho NHTM v× nÕu muèn nhËn ®­îc vèn vay, NHTM ph¶i tèn nhiÒu thêi gian vµ chi phÝ trong khi ®ã ®iÒu kiÖn kinh doanh kh«ng cho phÐp chê ®îi. Sè l­îng nh÷ng ng©n hµng th­¬ng m¹i vay vèn cña NHNN kh«ng nhiÒu. Ngoµi ra, NHTM cã thÓ vay c¸c tæ chøc tÝn dông n­íc ngoµi, vèn vay lµ nh÷ng ngo¹i tÖ m¹nh. §Ó vay ®­îc vèn cña tæ chøc tÝn dông n­íc ngoµi, NHTM ph¶i lµ doanh nghiÖp cã uy tÝn, ho¹t ®éng ®a d¹ng, quan hÖ quèc tÕ tèt, c«ng nghÖ ng©n hµng tiªn tiÕn… míi ®­îc sù ®ång ý cña NHNN. MÆc dï ®iÒu kiÖn ®Ó ®­îc cÊp tÝn dông cña NH n­íc ngoµi rÊt khã kh¨n nh­ng nÕu ®­îc cÊp ng©n hµng sÏ nhËn ®­îc sè vèn lín víi l·i suÊt thÊp (l·i suÊt ngo¹i tÖ), chi phÝ giao dÞch nhá. HiÖu qu¶ cuèi cïng lµ chi phÝ b×nh qu©n trªn mét ®ång vèn nhá h¬n rÊt nhiÒu so víi chi phÝ ph¶i tr¶ cho mét ®ång vèn huy ®éng trong n­íc. §©y lµ mét sè tr­êng hîp c¸ biÖt, v× vËy huy ®éng vèn trong n­íc rÊt quan träng. HiÖn nay, n­íc ta vÉn ch­a hoµn chØnh ®­îc mét l·i suÊt c¬ b¶n. Møc l¹m ph¸t còng ®­îc khèng chÕ bëi chÝnh s¸ch vÜ m« cña nhµ n­íc. V× vËy, ®Ó n¾m ®­îc phÇn th¾ng trong huy ®éng vèn th× ng©n hµng cÇn cã uy tÝn cao, chÊt l­îng dÞch vô tèt. §Ó n©ng cao ®­îc chÊt l­îng tÝn dông c¸c tÝn dông c¸c ng©n hµng cÇn ph¶i nhËn biÕt ®­îc nh÷ng thÕ m¹nh mµ b¶n th©n cña ng©n hµng m×nh ®Ó thu hót kh¸ch hµng. +VÞ thÕ do ®Þa ®iÓm vÞ trÝ ho¹t ®éng: nÕu mét ng©n hµng ®Æt trô së ë c¹nh mét ng©n hµng kh¸c cã nhiÒu ­u thÕ hoÆc n¬i ®Æt trô së kh«ng phï hîp, th× viÖc kinh doanh sÏ kh¸ khã kh¨n. VÞ trÝ ®Æt trô së ph¶i phï hîp víi quy m« ho¹t ®éng kinh doanh lµ nh÷ng vÞ trÝ tËp trung d©n c­, gÇn nh÷ng trung t©m th­¬ng m¹i lín. + BÒ dµy ho¹t ®éng cña ng©n hµng sÏ t¹o cho ng©n hµng nh÷ng kinh nghiÖm trong ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ. + Quy m« vµ ®Þa bµn ho¹t ®éng sÏ gi¶i quyÕt nhiÒu vÊn ®Ò chiÕn l­îc. + Kh¸ch hµng còng rÊt quan t©m ®Õn tÝnh chÊt së h÷u cña lo¹i h×nh ng©n hµng th­¬ng m¹i,kh¸ch hµng rÊt tin t­ëng ®èi víi c¸c NHTM quèc doanh. + §éi ngò c¸n bé nh©n viªn ng©n hµng chÝnh lµ bé mÆt cña ng©n hµng. Ng©n hµng cÇn quan t©m ®Õn tr×nh ®é c¸n bé, nh©n viªn ng©n hµng kh«ng chØ lµ tr×nh ®é chuyªn m«n mµ cßn lµ th¸i ®é, phong c¸ch giao tiÕp, c­ xö cã v¨n ho¸, v¨n minh lÞch sù. + Vµ vÊn ®Ò quan träng nhÊt mµ kh¸ch hµng quan t©m lµ chÊt l­îng vµ gi¸ c¶ dÞch vô cung cÊp. ChÊt l­îng dÞch vô lµ: - TÝnh chÊt kÞp thêi, chÝnh x¸c, an toµn vµ tiÖn lîi cña dÞch vô. - C«ng nghÖ ng©n hµng. - Uy tÝn trong thanh to¸n. -Tr×nh ®é kü thuËt nghiÖp vô, tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña ®éi ngò c¸n bé nh©n viªn ng©n hµng. - §Þa ®iÓm cung cÊp dÞch vô thuËn lîi an toµn. - Thñ tôc ®¬n gi¸ phøc t¹p. Gi¸ c¶ dÞch vô : - L·i suÊt huy ®éng vèn, l·i suÊt cho vay. - PhÝ ®­îc. N¾m ch¾c ®­îc nh÷ng yÕu tè trªn, ng©n hµng míi cã thÓ dÔ dµng n©ng cao søc c¹nh tranh còng nh­ n©ng cao chÊt l­îng tÝn dông. Ngoµi viÖc quan t©m ®Õn huy ®éng vèn, cã ®­îc l­îng vèn hïng hËu ®Ó ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña kh¸ch hµng ng©n hµng cßn 1 vÊn ®Ò nan gi¶i cÇn quan t©m ®ã lµ nî qu¸ h¹n (nî xÊu). 3.2. Nî qu¸ h¹n Trong hÖ thèng ng©n hµng, nî qu¸ h¹n lµ tån t¹i c¬ b¶n nhÊt, nÕu kh«ng nhanh chãng kh¾c phôc sÏ ®e do¹ trùc tiÕp ®Õn sù lµnh m¹nh vµ an toµn cña hÖ thèng ng©n hµng còng nh­ t×nh h×nh kinh tÕ – x· héi. B¶n chÊt hiÖn t­îng nî qu¸ h¹n trong kinh doanh tÝn dông Chóng ta xem xÐt mèi quan hÖ tÝn dông hoµn h¶o gi÷a ng©n hµng vµ kh¸ch hµng, ®ã lµ sù hoµn tr¶ ®Çy ®ñ c¶ gèc lÉn l·i cho ng©n hµng ®Õn thêi ®iÓm ®¸o h¹n. Cßn nî qu¸ h¹n ph¸t sinh tõ mèi quan hÖ tÝn dông kh«ng hoµn h¶o, kh¸ch hµng (ng­êi ®i vay) kh«ng thùc hiÖn ®­îc nghÜa vô tr¶ nî cña m×nh cho ng©n hµng ®óng h¹n. Qu¸ tr×nh tÝn dông ®­îc cÊu thµnh tõ hai qu¸ tr×nh riªng biÖt: qu¸ tr×nh vay vµ qu¸ tr×nh tr¶ nî. Mét chu tr×nh cña tÝn dông bao gåm 3 giai ®o¹n, giai ®o¹n thø nhÊt: giai ®o¹n ph©n phèi tÝn dông d­íi h×nh thøc cho vay. Gi¸ trÞ vèn tÝn dông ®­îc chuyÓn sang ng­êi vay, mét bªn nhËn ®­îc gi¸ trÞ vµ mét bªn nh­êng gi¸ trÞ. Giai ®o¹n thø hai: sö dông trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt. Ng­êi ®i vay sÏ sö dông gi¸ trÞ vèn tÝn dông ®Ó ®Çu t­ vµo ho¹t ®éng kinh doanh. Giai ®o¹n thø ba: giai ®o¹n hoµn tr¶ tÝn dông, ng­êi ®i vay hoµn tr¶ cho ng­êi vay kÌm theo phÇn l·i tho¶ thuËn. §©y lµ mét chu tr×nh khÐp kÝn, nh­ng giai ®o¹n thø ba lµ giai ®o¹n ®Æc tr­ng nhÊt cña mét quan hÖ tÝn dông hoµn h¶o, nã kh¸c biÖt quan hÖ tÝn dông víi nh÷ng quan hÖ tµi chÝnh kh¸c. Nî qu¸ h¹n lµ sù vi ph¹m hai ®Æc tr­ng cña tÝn dông ®ã lµ ®Æc tr­ng vÒ thêi h¹n vµ tÝnh hoµn tr¶ ®Çy ®ñ. Thêi h¹n lµ kho¶ng thêi gian tõ khi ng­êi ®i vay nhËn ®­îc kho¸n tÝn dông cho ®Õn khi ng­êi cho vay nhËn ®­îc l­îng gi¸ trÞ bao gåm c¶ gèc lÉn l·i theo tho¶ thuËn. §Ó ®¸nh gi¸ t×nh tr¹ng nî qu¸ h¹n cña mét ng©n hµng ng­êi ta cã thÓ sö dông tû lÖ nî qu¸ h¹n trªn tæng d­ nî, tøc lµ: Tû lÖ nî qu¸ h¹n = . 100 Cã rÊt nhiÒu lo¹i h×nh nî qu¸ h¹n kh¸c nhau nÕu c¨n cø vµo: Thêi gian -Nî qu¸ h¹n ph¸t sinh t¹m thêi cã thÓ thu håi trong thêi gian ng¾n. - Nî qu¸ h¹n sau thêi gian míi thu håi ®­îc. - Nî qu¸ h¹n kh«ng thÓ thu håi ®­îc (thêi gian kh«ng x¸c ®Þnh) Kh¶ n¨ng thu håi - Nî qu¸ h¹n thu håi ®­îc 100% - Nî qu¸ h¹n thu håi ®­îc 1 phÇn - Nî qu¸ h¹n mÊt tr¾ng. Møc ®é ®¶m b¶o - Nî qu¸ h¹n ®­îc ®¶m b¶o hoµn toµn - Nî qu¸ h¹n ®­îc ®¶m b¶o mét phÇn - Nî qu¸ h¹n kh«ng ®­îc ®¶m b¶o. Nî qu¸ h¹n g©y thiÖt h¹i cho NHTM cô thÓ lµ: -Nî qu¸ h¹n dÉn ®Õn sù ø ®äng vèn, chu tr×nh tÝn dông lµ mét vßng quay khÐp kÝn , gi¶ sö nî qu¸ h¹n cã thÓ thu håi sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh tøc lµ ®· lµm cho thêi h¹n vßng quay thùc tÕ lín h¬n vßn quay tÝn dông ®· tho¶ thuËn, nh­ vËy ®· lµm gi¶m tíi ®é chu chuyÓn vèn tÝn dông dÉn ®Õn lµm gi¶m hiÖu qu¶ sö dông vèn, gi¶m lîi nhuËn cña ng©n hµng. - Nî qu¸ h¹n trong kinh doanh tÝn dông cña NHTM lµm gi¶m kh¶ n¨ng thanh to¸n. Bëi v× NHTM ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c “®i vay ®Ó cho vay” tøc lµ huy ®éng vèn sau ®ã cho vay lÊy l·i thu lîi nhuËn tr¶ l·i cho sè vèn ®· huy ®éng, nh­ng nî qu¸ h¹n ®· lµm cho ng©n hµng kh«ng thu ®­îc vèn vµ l·i ®Ó thùc hiÖn ®iÒu ®ã. + Mét NHTM mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n t¹m thêi sÏ lµm gi¶m uy tÝn kinh doanh cña ng©n hµng cã thÓ dÉn ®Õn hiÖn t­îng ng­êi göi tiÒn ®ång lo¹t rót tiÒn ®Èy ng©n hµng ®i tíi ph¸ s¶n. C¸c kho¶n nî qu¸ h¹n lu«n lu«n chøa ®ùng kh¶ n¨ng kh«ng thu håi ®­îc vèn vay 1 phÇn hoÆc toµn bé. Ng©n hµng mÊt vèn tøc lµ gi¶m kh¶ n¨ng kinh doanh, gi¶m lîi nhuËn, nÕu sè vèn qu¸ lín b­íc cuèi cïng lµ ph¸ s¶n. Nî qu¸ h¹n sÏ lµm gi¶m chÊt l­îng tÝn dông, gi¶m hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi. Nguyªn nh©n dÉn ®Õn c¸c kho¶n nî qu¸ h¹n cã nhiÒu, nh­ng cã thÓ xÕp vµo c¸c lo¹i nguyªn nh©n chñ yÕu sau. Nguyªn nh©n tõ kh¸ch hµng - Rñi ro trong c«ng viÖc s¶n xuÊt kinh doanh cña kh¸ch hµng. + Do sù biÕn ®éng cña thÞ tr­êng cÊp: gi¸ nguyªn liÖu, thiÕu nguyªn liÖu. - Cung v­ît cÇu, hµng ho¸ Õ ®äng, chÊt l­îng s¶n phÈm kh«ng ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch hµng. - Kh¸ch hµng sö dông vèn sai môc ®Ých, g©y l·ng phÝ vèn, mÊt vèn, ®©y ®­îc gäi lµ rñi ro ®¹o ®øc. - Nguån lùc tµi chÝnh cña doanh nghiÖp, chñ dù ¸n kh«ng lµnh m¹nh, kh¶ n¨ng thanh to¸n kÐm. C¸c nguån thu doanh nghiÖp rÊt h¹n chÕ nh­ng khèi l­îng c¸c kho¶n nî ®Õn h¹n qu¸ lín. Nguyªn nh©n tõ ng©n hµng + Ng©n hµng ch­a thËt chó träng vµo môc tiªu cña c¸c kho¶n vay, tÝnh to¸n kh«ng chÝnh x¸c hiÖu qu¶ ®Çu t­ dù ¸n xin vay dÉn ®Õn c¸c quy ®Þnh sai lÇm trong cho vay. + Ng©n hµng ®¸nh gi¸ ch­a ®óng vÒ c¸c kho¶n vay, vÒ ng­êi ®i vay, chñ quan tin t­ëng vµo kh¸ch hµng quen cña m×nh coi nhÑ kh©u kiÓm tra kh«ng nç lùc kiÓm tra t×nh h×nh tµi chÝnh, phi tµi chÝnh, kh¶ n¨ng thanh to¸n hiÖn t¹i, t­¬ng lai, nguån tr¶ nî…. + C¸n bé tÝn dông kh«ng cã kinh nghiÖm kh«ng am hiÓu vÒ ngµnh kinh doanh mµ m×nh ®ang tµi trî, thiÕu sè liÖu thèng kª, cho tiªu ®Ó ph©n tÝch so s¸nh, ®¸nh gi¸ vai trß vÞ trÝ cña doanh nghiÖp trong ngµnh, kh¶ n¨ng thÞ tr­êng hiÖn t¹i vµ t­¬ng lai, chu kú, vßng ®êi cña s¶n phÈm. + Ng©n hµng qu¸ quan t©m tin t­ëng vµo tµi s¶n thÕ chÊp, b¶o ®¶m thÕ chÊp coi nhÑ c«ng t¸c phßng ngõa rñi ro, kiÓm tra gi¸m s¸t, ®èi víi dù ¸n xin vay, kh«ng n¾m v÷ng t×nh h×nh sö dông vèn vay, kh«ng cã c¸c biÖn ph¸p xö lý ng¨n chÆn kÞp thêi khi cã dÊu hiÖu xÊu cña kho¶n vay. - Qu¸ dùa vµo dù ¸n ®Çu t­, vµo kho¶n cho vay vµ ch¹y theo sè l­îng cho vay, cho vay cµng nhiÒu cµng tèt, chó träng kh«ng ®óng møc ®Õn chÊt l­îng tÝn dông. - C¸n bé tÝn dông kh«ng bao qu¸t hÕt c¸c ®iÓm yÕu vÒ mÆt ph¸p lý hoÆc c¸c sai sãt kh¸ch quan chñ quan kh¸c, trong hå s¬ chøng tõ xin vay cña doanh nghiÖp. - ThiÕu th«ng tin tÝn dông, th«ng tin tÝn dông kh«ng chÝnh x¸c, kÞp thêi, ch­a cã “danh s¸ch ph©n lo¹i doanh nghiÖp”, ch­a ®¸nh gi¸ doanh nghiÖp mét c¸ch ®óng ®¾n. - Ng©n hµng thiÕu mét c¬ cÊu theo dâi, qu¶n lý rñi ro. C¸c nguyªn nh©n kh¸c a. Rñi ro do hoµn c¶nh kinh tÕ x· héi trong n­íc - NÕu nÒn kinh tÕ trong n­íc ®ang ë t×nh tr¹ng suy tho¸i, s¶n xuÊt bÞ ®×nh ®èn, thu nhËp cña mçi thµnh viªn trong x· héi bÞ gi¶m, ¶nh h­ëng tíi kh¶ n¨ng tr¶ nî ng©n hµng hoµn thiÖn nhiÒu biÕn ®éng kh¸c, l¹m ph¸t thiªn nhiªn, thiªn tai, dÞch ho¹. b. Nh©n tè chÝnh s¸ch Nh÷ng thay ®æi vÒ chÝnh trÞ, chÝnh s¸ch, chÕ ®é, luËt ph¸p, nh÷ng thay ®æi ®ã cã ¶nh h­ëng kh«ng Ýt nhiÒu tíi quan hÖ tÝn dông gi÷a ng©n hµng vµ kh¸ch hµng. V× vËy qua phÇn chóng ta ph©n tÝch, nÕu mét ng©n hµng thiÕu mét chÝnh s¸ch cho vay râ rµng, kh«ng phï hîp víi ®Æc ®iÓm thùc tr¹ng kinh tÕ bao gåm ®Þnh h­íng chung trong viÖc cho vay, chÕ ®é tÝn dông ng¾n h¹n, ®óng h¹n, dµi h¹nm c¸c quy ®Þnh vÒ ®¶m b¶o cho vay, vÒ lo¹i kh¸ch hµng mµ ng©n hµng quan t©m… sÏ ¶nh h­ëng trùc tiÕp tíi chÊt l­îng tÝn dông, gi¶m kh¶ n¨ng n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ – x· héi cña tÝn dông. Trong chÝnh s¸ch cho vay cña ng©n hµng th× ®èi t­îng mµ ng©n hµng cÇn ph¶i quan t©m nhiÒu nhÊt lµ kh¸ch hµng. 3.3. Kh¸ch hµng Khi cÊp tÝn dông, ng©n hµng cÇn ph¶i hiÓu râ kh¸ch hµng, v× kh¸ch hµng lµ ng­êi chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ hiÖu qu¶ cña vèn vay, t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d­ míi tõ vèn vay. HiÓu râ kh¸ch hµng lµ b­íc t¹o lËp c¬ së ban ®Çu ®Ó cho ng©n hµng lµm c¨n cø ®­a ra c¸c quyÕt ®Þnh trong cho vay. §Ó ph©n tÝch ®¸nh gi¸ kh¸ch hµng, ng©n hµng cÇn ph¶i dùa vµo: +Tµi liÖu thuyÕt minh vÒ viÖc vay vèn: kÕ ho¹ch hoÆc ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt kinh doanh, giÊy phÐp xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸. + C¸c tµi liÖu kÕ to¸n ®Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña kh¸ch hµng, b¶ng tæng kÕt tµi s¶n, b¶n thuyÕt minh vÒ t×nh h×nh c«ng nî, b¶n gi¶i tr×nh vÒ kÕt qu¶ kinh doanh, b¶n ph©n tÝch chi tiÕt lç l·i. +C¸c tµi liÖu liªn quan ®Õn ®¶m b¶o tÝn dông. - Ngoµi ra cßn nhiÒu th«ng tin kh¸c: nh­ pháng vÊn trùc tiÕp ng­êi vay, th«ng tin qua hå s¬ l­u tr÷ vÒ ng­êi vay t¹i ng©n hµng. Th«ng tin qua c¸c doanh nghiÖp cã quan hÖ kinh tÕ víi ng­êi vay, th«ng tin cña trung t©m CIC… C¸c ng©n hµng th­êng ®­a ra c¸c tiªu chuÈn ®Ó xem xÐt nh­ tiªu chuÈn 5C Capacity: N¨ng lùc ho¹t ®éng Capital: Vèn Charater: §Æc ®iÓm (®Æc tÝnh) Coditions: §iÒu kiÖn Collatral: VËt chÊt thÕ chÊp. Tiªu chuÈn 5p Purpose: Môc ®Ých Payment: Tr¶ nî Protection: B¶o vÖ Policy: chÝnh s¸ch Price: Gi¸ c¶ Vµ c¸c NHTM th­êng ®¸nh gi¸ trªn c¸c mÆt chñ yÕu sau. 3.3.1. N¨ng lùc ph¸p lý cña kh¸ch hµng. Gi¶ sö mét tæ chøc hay mét doanh nghiÖp muèn vay vèn th× tæ chøc, doanh nghiÖp ®ã ph¶i cã t­ c¸ch ph¸p nh©n hoÆc cã ®¨ng ký kinh doanh míi ®­îc phÐp ký hîp ®ång kinh tÕ, còng nh­ lµ hîp ®ång tÝn dông. Ng©n hµng th­êng ®ßi hái kh¸ch hµng cung cÊp cho ng©n hµng c¸c tµi liÖu: + QuyÕt ®Þnh thµnh lËp doanh nghiÖp. + GiÊy phÐp kinh doanh do cÊp thÈm quyÒn cÊp. + QuyÕt ®Þnh tæ chøc. Vµ mét sè giÊy tê kh¸c. Cßn ®èi víi mét c¸ nh©n lµ nh÷ng ng­êi cã ®ñ n¨ng lùc ph¸p lý vµ n¨ng lùc hµnh vi, cã hé khÈu nh­ng th­êng tró trªn cïng ®Þa bµnvíi ng©n hµng cho vay. 3.3.2. Uy tÝn ng­êi vay vèn. §èi víi mét kh¸ch hµng cò th× ng©n hµng ®· n¾m ®­îc 1 l­îng lín th«ng tin vÒ tÝnh trung thùc c¸c nguån tµi chÝnh vµ vµ n¨ng lùc cña kh¸ch hµng, th«ng tin vÒ tÝnh nghiªm tóc trong tr¶ nî, tÝnh æn ®Þnh trong s¶n xuÊt kinh doanh. Cßn ®èi víi mét kh¸ch hµng míi, phô thuéc vµo nhiÒu vµo sù giíi thiÖu, vµo c¸c doanh nghiÖp kh¸c quan hÖ víi doanh nghiÖp. 3.3.3. T×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. Kh¸ch hµng cã tiÒm lùc tµi chÝnh m¹nh lµ c¬ së quan träng ®¶m b¶o tÝnh tù chñ, chñ ®éng trong ho¹t ®éng kinh doanh ®¶m b¶o kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng, ®¶m b¶o kh¶ n¨ng hoµn tr¶ c¸c kho¶n nî trong t­¬ng lai. §©y lµ c¨n cø quan träng ®Ó ng©n hµng quyÕt ®Þnh cã cho vay hay kh«ng? Cho vay bao nhiªu?. §Ó ®¸nh gi¸ t×nh h×nh tµi chÝnh cña kh¸ch hµng, c¸c ng©n hµng sö dông c¸c “tû lÖ tµi chÝnh” Ph©n tÝch tû lÖ tµi chÝnh lµ mét trong nhiÒu ph­¬ng ph¸p cã thÓ sö dông hç trî cho c«ng t¸c ph©n tÝch vµ t×m hiÓu c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh cña kh¸ch hµng trong ®¸nh gi¸ tÝn dông. Khi ®¸nh gi¸ c¸c chØ tiªu ng©n hµng ph¶i so s¸nh kú nµy víi kú tr­íc, so s¸nh sè thùc tÕ víi kÕ ho¹ch ®Ó thÊy møc ®é ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. So s¸nh c¸c tiªu chuÈn chung còng nh­ tiªu chuÈn riªng cña ngµnh ®Ó ®¸nh gÝa doanh nghiÖp trong mèi quan hÖ víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c, trªn c¬ së ®ã ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c t×nh h×nh tµi chÝnh vµ xu h­íng ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp t¹o ®iÒu kiÖn lùa chän chÝnh x¸c ®èi t­îng ®Çu t­. B¶n chÊt cña tÝn dông lµ tÝnh hoµn tr¶, chóng ra kh«ng nªn x©y dùng mét hÖ thèng chØ tiªu lùa chän qu¸ chi tiÕt lµm xa rêi b¶n chÊt khi t×m kh¸ch hµng ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó cho vay. Trong kinh doanh ng©n hµng, viÖc kh¸ch hµng kh«ng tr¶ ®­îc nî cã nguyªn nh©n quan träng lµ ng©n hµng ®· cã quyÕt ®Þnh cho vay sai lÇm v× kh«ng n¾m ®­îc t×nh h×nh kinh doanh cña kh¸ch hµng, kh¶ n¨ng tµi chÝnh, qu¶n trÞ vµ c¸c sù kiÖn cã liªn quan ®Õn t­¬ng lai cña kh¸ch hµng. §Ó c¹nh tranh trong kinh doanh ng©n hµng cÇn ph¶i n¾m b¾t chÝnh x¸c, kÞp thêi nhu cÇu cña kh¸ch hµng ®Ó ®¸p øng, cã thÓ gióp kh¸ch hµng n¾m nh÷ng c¬ héi kinh doanh. Nh©n tè thø ba ¶nh h­ëng tíi chÊt l­îng tÝn dông lµ m«i tr­êng vÜ m«. 3.4. M«i tr­êng vÜ m« - M«i tr­êng kinh tÕ kh«ng æn ®Þnh sÏ g©y c¶n trë cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, gi¶m hiÖu qu¶ sö dông vèn vay ng©n hµng dÉn ®Õn khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp trong viÖc tr¶ nî ng©n hµng. - Nh÷ng quy ®Þnh chÝnh s¸ch cña ng©n hµng nhµ n­íc cã tÝnh quyÕt ®Þnh trong ®Þnh h­íng kinh doanh tÝn dông cña hÖ thèng NHTM. M«i tr­êng ph¸p lý cho ho¹t ®éng tÝn dông cña ng©n hµng nãi riªng vµ cho ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ nãi chung lµ mét nhan tè quan träng. HÖ thèng ph¸p luËt quèc gia víi c¸c bé luËt, v¨n b¶n d­íi luËt ch­a ®­îc ®Çy ®ñ sÏ kh«ng ®¶m b¶o m«i tr­êng c¹nh tranh lµnh m¹nh cho c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ g©y nªn nh÷ng rñi ro trong s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, ¶nh h­ëng tíi kh¶ n¨ng tr¶ nî ng©n hµng cña doanh nghiÖp. - ¶nh h­ëng cña chu kú kinh tÕ, l¹m ph¸t gi¶m … nÕu khi cÊp tÝn dông vµo thêi ®iÓm “®Ønh” cña chu kú kinh tÕ, ®­îc ®¶m b¶o b»ng tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè khi b¾t buéc ph¶i ph¸t m·i ®Ó thu håi nî ng©n hµng sÏ bÞ thua lç. Sù sôp ®æ cña thÞ tr­êng tµi s¶n lµm c¸c ng©n hµng NhËt B¶n, Hµn Quèc vµ c¸c n­íc §«ng Nam ¸ ®Òu ngËp trong c¸c kho¶n cho vay khã ®ßi hoÆc c¸c vô EPCO, Minh Phông ë ViÖt Nam lµ nh÷ng vÝ dô ®iÓn h×nh. - Ng©n hµng nhµ n­íc t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña hÖ thèng NHTM b»ng viÖc quy ®Þnh : +Tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc nh»m lµm t¨ng gi¶m l­îng vèn kh¶ dông. +TrÇn l·i suÊt. +TØ lÖ trÝch lËp quü dù phßng rñi ro. Hµnh lang ph¸p lý còng nh­ viÖc kiÓm so¸t ho¹t ®éng tÝn dông ch­a ®ång bé, t¹o ra nhiÒu khe hë, t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc cÊp tÝn dông sai nguyªn t¾c, tæn thÊt cña c¶i vËt chÊt cña nh©n d©n. Ch­¬ng ii: thùc tr¹ng ho¹t ®éng tÝn dông cña c¸c nhtm ë ViÖt Nam. C¸c gi¶i ph¸p ®Ó n©ng cao chÊt l­îng tÝn dông cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ë ViÖt Nam i. thùc tr¹ng ho¹t ®éng tÝn ng©n hµng cña c¸c nhtm ë ViÖt Nam. N¨m 2000 sù thay ®æi c¬ cÊu thu nhËp lµ ®Æc ®iÓm næi bËt cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng ng©n hµng cã quy m« lín, nh÷ng ng©n hµng th­¬ng m¹i ho¹t ®éng chñ yÕu ë ®« thÞ. Tû träng doanh thu tõ ho¹t ®éng tÝn dông gi¶m xuèng thu tõ dÞch vô vµ c¸c nghiÖp vô kh¸c t¨ng lªn. Cô thÓ tõ c¸c nguån sau: - Thu tõ nghiÖp vô tiÒn göi tËp trung lµ chªnh lÖch tõ tr¶ l·i cho nhËn tiÒn göi USD ë trong n­íc, víi thu l·i tõ tiÒn göi USD ë n­íc ngoµi. NÕu l·i suÊt tiÒn göi USD kú h¹n 12 th¸ng ë c¸c NHTM tõ 5,2%-5.5% vµ 5,8% n¨m th× l·i suÊt tiÒn göi USD trªn thÞ tr­êng Mü cïng kú h¹n lªn tíi 6,5%. - Thu tõ nghiÖp vô kinh doanh ngo¹i tÖ. Nh×n vµo diÔn biÕn tû gi¸ trong n¨m th× liªn tôc t¨ng lªn rÊt Ýt khi gi¶m. Mua mét l­îng ngo¹i tÖ tuÇn nµy th× tuÇn sau ®· kh¸c. Bªn c¹nh ®ã l­îng ngo¹i tÖ mua ®­îc t¨ng lªn nhê vµo kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng nhanh. ChØ trong 11 th¸ng riªng kim ng¹ch ®· t¨ng 25% so víi cïng kú h¹n n¨m tr­íc. - Thu tõ dÞch vô thanh to¸n bao gåm kÓ c¶ chiÕt khÊu bé chøng tõ L/C kÓ c¶ thanh to¸n trong n­íc. - Thu tõ ®Çu t­ vµo giÊy tê cã gi¸; tÝn phiÕu NHTM, tÝn phiÕu kho b¹c, tr¸i phiÕu chÝnh phñ… Víi tæng khèi l­îng vèn ®Çu t­ kho¶ng 1500 tû ®ång tÝn phiÕu NHTM vµ 5000 tû ®ång tÝn phiÕu kho b¹c nhµ n­íc. MÆc dï cã xu h­íng t¨ng nguån thu tõ dÞch vô vµ c¸c ho¹t ®éng vÉn chiÕm tû träng lín nhÊt trong tæng doanh thu cña NHTM, nhÊt lµ c¸c NHTM cæ phÇn n«ng th«n vµ c¸c NHTM cã ho¹t ®éng chñ yÕu ë n«ng th«n. C¬ chÕ ®iÒu hµnh theo l·i suÊt c¬ b¶n tõ ®Çu th¸ng 8/2000 cña NHNN ®· thóc ®Èy m¹nh mÏ ho¹t ®éng c¹nh tranh vÒ l·i suÊt, ®¸p øng yªu cÇu c¹nh tranh trong lÜnh vùc tÝn dông gi÷a c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i. Nh÷ng NHTM lín ®Þa bµn ho¹t ®éng chñ yÕu ë ®ã th× thuËn lîi vÒ huy ®éng vèn nhÊt lµ huy ®éng tiÒn göi kh«ng kú h¹n vµ tiÒn göi thanh to¸n cã lîi thÕ râ rÖt. Bëi thÕ m¹nh ®ã còng ®i kÌm víi thu hót c¸c kh¸ch hµng lµ c¸c DNNN, tæng c«ng ty 90-91 c¸c dù ¸n lín, l·i suÊt cho vay néi tÖ cña c¸c NHTM nµy b»ng víi l·i suÊt huy ®éng vèn cña NHTM. Mét sè NHTM quèc doanh cho c¸c kh¸ch hµng lín vay víi l·i suÊt chØ cã 0,62%-0,65% th¸ng thËm chÝ cã løc d­íi 0,6% th¸ng trong khi ®ã l·i suÊt huy ®éng vèn cña mét sè NHTM cæ phÇn cã kú h¹n tõ 12 th¸ng ®Õn 24 th¸ng lªn tíi 0,6%-0,62% th¸ng. Cuéc c¹nh tranh nµy tiÕp tôc ®Èy c¸c NHTM quy m« nhá cµng ®Õn chç khã kh¨n h¬n. §ång thêi møc ®é chªnh lÖch l·i suÊt cho vay gi÷a ®èi t­îng nµy chØ b»ng 50% l·i suÊt cho vay cña ®èi t­îng kh¸c. NÕu c¸c tæng c«ng ty lín cña nhµ n­íc chØ ph¶i vay víi l·i suÊt 0,62%-0,65% th¸ng t¹i c¸c NHTM quèc doanh th× hé n«ng d©n lµ thµnh viªn ph¶i vay vèn cña QTDND víi l·i suÊt lµ 1,2% -1,25%. §©y chÝnh lµ nh÷ng hé gia ®×nh khã kh¨n ch­a cã ®iÒu kiÖn vay vèn cña ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh, hä ph¶i chÞu thiÖt thßi tr­íc c¬ chÕ l·i suÊt míi tr­íc ®©y kho¶ng c¸ch chªnh lÖch nµy chØ kho¶ng 30-35%. TÝn dông ng©n hµng lu«n lu«n g¾n liÒn víi m«i tr­êng cña nÒn kinh tÕ víi c¸c lÜnh vùc kinh tÕ. N¨m 2000 nÒn kinh tÕ n­íc ta t¨ng tr­ëng kh¸, tiªu biÓu lµ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, cã nguyªn nh©n quan träng tõ c¸c gi¶i ph¸p tiÒn tÖ tÝn dông an toµn. §Æc biÖt lµ t¨ng tr­ëng cho c¸c kim ng¹ch xuÊt khÈu, c¸c mÆt hµng rau qu¶, thuû s¶n, h¹t ®iÒu, cao su… riªng mÆt hµng thuû s¶n ®¹t møc 1,45 triÖu USD. §©y lµ thuËn lîi cho vèn tÝn dông cña c¸c NHTM ®Çu t­ trong c¸c kh©u s¶n xuÊt thu mua, chÕ biÕn, xuÊt khÈu… c¸c ngµnh tr­íc ®©y cã c¸c s¶n phÈm bÞ tån ®äng khã tiªu thô, gi¸ b¸n thÊp, ho¹t ®éng thua lç, nî ®äng vèn ng©n hµng víi khèi l­îng lín ph¶i gi·n nî, ®iÒu chØnh kú h¹n nî nh­: xi m¨ng lß ®øng, mÝa ®­êng, g¹ch tr¸ng men, cao su… th× nay gi¸ b¸n ®· c¶i thiÖn t×nh h×nh tiªu thô kh¶ quan. TiÒn vèn vay vµ l·i treo ®· thu håi ®­îc song l¹i xuÊt hiÖn nh÷ng khã kh¨n míi. Hµng dÖt may, giµy da… tr­íc ®©y cã kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng tr­ëng kh¸, nh­ng n¨m 2000 kh«ng ®¹t kÕ ho¹ch thËm chÝ cßn gi¶m hoÆc diÔn biÕn kh«ng æn ®Þnh trong n¨m, lµm ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn kÕt qu¶ thùc hiÖn c¸c hîp ®ång tÝn dông. C¸c lÜnh vùc cã kim ng¹ch xuÊt khÈu lín th­êng t¨ng tr­ëng cao: g¹o, cµ phª… th× n¨m nay hÕt søc khã kh¨n, kim ng¹ch gi¶m, gi¸ xuÊt khÈu gi¶m, hµng tån ®äng . Vèn tÝn dông cho vay còng ph¶i gi·n nî, ®iÒu chØnh kú h¹n nî, kho¶n vèn cho vay cò ch­a thu ®­îc lªn ph¶i cho vay míi ®Ó thu mua. §Æc biÖt sau khi chÝnh phñ quyÕt ®Þnh hç trî l·i suÊt vèn vay ng©n hµng cho t¹m tr÷ 60.000 tÊn cµ phª nh©n, th× gi¸ thu mua l¹i tiÕp tôc gi¶m tõ 7500-8000 ®ång/kg cµ phª nh©n xuèng cßn 5.500-6000 ®/kg cã thêi ®iÓm xuèng cßn 5000 ®ång/kg. Gi¸ cµ phª cuèi mçi vô cã ®­îc c¸i thiÖn hay kh«ng? Nh­ng l­îng cµ phª t¹m tr÷ tån kho cña n¨m nay c«ng viÖc víi s¶n l­îng cµ phª thu ho¹ch cña niªn vô sÏ lµm cho nguån cµ phª cho thÞ tr­êng t¨ng gÊp béi. T×nh h×nh nµy sÏ g©y lo l¾ng h¬n cho sè vèn tÝn dông 4000-5000 tû ®ång ®Çu t­ cho c¸c lÜnh vùc liªn quan trùc tiÕp ®Õn cµ phª. ë §ång b»ng s«ng cöu long thÞ tr­êng vèn tÝn dông n«ng th«n lín nhÊt c¶ n­íc, sè vèn ph¶i khoanh nî, gi·n nî do ®ît lò lôt n¨m nay lªn tíi gÇn 1000 tû ®ång, ®ã lµ ch­a kÓ ®Õn sè vèn tÝn dông ph¶i xö lý cña ch­¬ng tr×nh cho vay t©n nÒn nhµ vµ lµm nhµ trªn cäc, cho vay thu mua lóa g¹o, cho vay ®¸nh b¾t c¸ xa bê. N¨m 2000 lÜnh vùc xuÊt khÈu g¹o gÆp nhiÒu khã kh¨n, gi¸ h¹, thÞ tr­êng thu hÑp, kÓ c¶ s¶n l­îng vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o ®Òu gi¶m. Mµ theo tÝnh quy luËt, cø sau mét ®ît lò lôt, ®­îc phï sa båi ®¾p th× vô tíi c©y lóa ë §ång b»ng s«ng Cöu Long sÏ ph¸t triÓn tèt h¬n, cho n¨ng suÊt vµ s¶n l­îng c©y l­¬ng thùc cao h¬n, v× vËy víi s¶n l­îng lóa g¹o tån kho vµ t¹m tr÷ vô tr­íc lµm t¨ng cung vÒ lóa g¹o xuÊt khÈu, g©y ¸p lùc lín vÒ thÞ tr­êng. T×nh h×nh nµy sÏ g©y ¸p lùc lín lªn chÊt l­îng tÝn dông ng©n hµng. ¦íc tÝnh ®Õn hÕt th¸ng 12/2000, d­ nî tÝn dông cña hÖ thèng ng©n hµng ®èi víi nÒn kinh tÕ t¨ng 21% so víi cuèi n¨m 1999 (®Õn hÕt th¸ng 10/2000 t¨ng 18,8%, t¨ng ®¸ng kÓ so víi møc t¨ng 19,1% cña n¨m 1999; 16,4% n¨m 1998). §ång thêi ­íc tÝnh tû lÖ nî qu¸ h¹n chØ ë møc 11,7% gi¶m gÇn 1,28% so víi 13,5% n¨m 1999. Song tæng sè vèn bÞ nî qua h¹n th× t¨ng lªn, bªn c¹nh ®ã xuÊt hiÖn mét lo¹t kho¶n nî khoanh míi kh«ng thÓ xuÊt hiÖn trong tû lÖ nî qu¸ h¹n. C¸c kho¶n nî nµy tËp trung ë vïng lò lôt ®ång b»ng s«ng Cöu Long ë vïng miÒn trung ë c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu g¹o, xuÊt khÈu cµ phª. Sè tµi s¶n thÕ chÊp ®ãng b¨ng ngµy cµng xuèng cÊp mét gi¸, khã xö lý. M«i tr­êng vÜ m« cho ho¹t ®éng tÝn dông ng©n hµng dÇn dÇn ®i vµo æn ®Þnh, râ rµng an toµn h¬n. - C¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ®­îc s¾p xÕp l¹i. Mét sè doanh nghiÖp ®­îc cæ phÇn ho¸, nhiÒu doanh nghiÖp ®· kh¼ng ®Þnh ®­îc hiÖu qu¶ cña m×nh nhÊt lµ c¸c Tæng c«ng ty 90-91. - LuËt doanh nghiÖp míi ban hµnh cã hiÖu lùc thi hµnh tõ 1/1/2000. §· thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp ®­îc thµnh lËp míi, tËp trung ë c¸c thµnh phè lín Hµ Néi, thµnh phè Hå ChÝ Minh. - C¸c hé gia ®×nh s¶n xuÊt ë n«ng th«n ®ang ®Þnh h×nh râ nÐt. Ngµnh chøc n¨ng ®· ban hµnh tiªn chÝ cô thÓ xÕp lo¹i trang tr¹i tõ ®ã cã c¸c quy chÕ cô thÓ vÒ ho¹t ®éng tÝn dông thùc hiÖn víi hä. Tuy vËy viÖc gióp ®ì cho ng­êi nghÌo vay vèn cßn chËm ®­îc thùc hiÖn, cßn nhiÒu v­íng m¾c cÇn ®­îc th¸o gì. M«i tr­êng ph¸p lý cho ho¹t ®éng tÝn dông ®­îc hoµn thiÖn ®Çy ®ñ râ rµng, chÆt chÏ vµ phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ h¬n. NHNN ®· chØnh söa, bæ sung ban hµnh míi mét lo¹t quyÕt ®Þnh, th«ng t­ phï hîp víi c¬ chÕ hiÖn nay, nh÷ng v­íng m¾c s¬ hë, chång chÐo cña c¬ chÕ cò ®­îc th¸o gì, b·i bá lµm cho ho¹t ®éng tÝn dông ®­îc thuËn lîi h¬n, t¨ng tÝnh tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm cho c¸c tæ chøc tÝn dông. Nh÷ng v¨n b¶n ph¸p lý quan träng ®­îc tËp trung ban hµnh trong thêi gian qua, tËp trung trong 6 th¸ng ®Çu n¨m bao gåm. - QuyÕt ®Þnh sè 266/2000 ngµy 18/8/2000 vÒ viÖc cho vay kh«ng cã tµi s¶n b¶o ®¶m ®èi víi NHTM cæ phÇn, c«ng ty tµi chÝnh cæ phÇn vµ ng©n hµng liªn doanh. - QuyÕt ®Þnh sè 283/2000 ngµy 25/8/2000 ban hµnh quy chÕ b¶o l·nh ng©n hµng. - QuyÕt ®Þnh sè 284/2000 ngµy 25/8/2000 ban hµnh quy chÕ cho vay cña TCTD ®èi víi kh¸ch hµng. Th«ng t­ sè 06/2000 ngµy 4/4/2000 vµ th«ng t­ sè 10/2000 ngµy 31/8/2000 h­íng dÉn thùc hiÖn b¶o ®¶m tiÒn vay cña TCTD. QuyÕt ®Þnh sè 418/2000 ngµy 21/9/2000 vÒ ®èi t­îng cho vay b»ng ngo¹i tÖ. Vµ nhiÒu quyÕt ®Þnh kh¸c, víi nhiÒu nç lùc, b»ng nhiÒu quyÕt ®Þnh, v¨n b¶n th¸o gì nãi trªn céng víi ®iÒu kiÖn nhu cÇu kh¸ch quan vÒ vèn cña nÒn kinh tÕ, ho¹t ®éng tÝn dông ®­îc më réng nhanh chãng trong c¸c th¸ng cuèi n¨m. NÕu nh­ ®Õn hÕt quý I/2000 d­ nî cho vay cña ng©n hµng míi t¨ng 3,84% so víi 31/12/1999 th× ®Õn hÕt quý II ®· t¨ng 11,% hÕt quý III t¨ng 14,8% hÕt th¸ng 10 t¨ng 18,8% vµ dù kiÕn hÕt n¨m 2000 t¨ng 21% so víi cuèi n¨m 1999. Tuy nhiªn, tÝnh rñi ro ®èi víi ho¹t ®éng tÝn dông còng cã xu h­íng t¨ng lªn, c¸c TCTD ph¶i tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ nh÷ng rñi ro trong cho vay. §Æc biÖt lµ cã thÓ gia t¨ng rñi ro vÒ ®¹o ®øc do chÝnh c¸c c¸n bé tÝn dông trong viÖc thùc hiÖn c¸c thÓ lÖ chÕ ®é g©y ra, d­ nî tiÕp tôc t¨ng nhanh, trong khi sè l­îng c¸n bé tÝn dông hÇu nh­ kh«ng t¨ng, ®iÒu kiÖn giao th«ng ë n«ng th«n kh«ng ®­îc c¶i thiÖn, lµm t¨ng ¸p lùc ®èi víi c¸c c¸n bé tÝn dông, lµm t¨ng rñi ro trong tÝn dông. C¬ chÕ ®iÒu hµnh l·i suÊt míi, trong ®iÒu kiÖn m«i tr­êng ph¸p lý míi, ho¹t ®éng cña TCTD s«i ®éng h¬n, còng lµm t¨ng nguy c¬ h¹ thÊp tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ tÝn dông, t¨ng tÝnh rñi ro trong lÜnh vùc nµy. ii. C¸c gi¶i ph¸p chÝnh ®Ó n©ng cao chÊt l­îng tÝn dông ng©n hµng ë ViÖt Nam. 1. Ph©n tÝch ®¸nh gi¸ n¾m ch¾c kh¸ch hµng Ph¶i x©y dùng chiÕn l­îc kh¸ch hµng ®óng ®¾n, ng©n hµng vµ kh¸ch hµng lu«n g¾n bã víi nhau, mèi quan hÖ nµy lu«n tån t¹i kh¸ch quan lu«n bæ sung vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho nhau cïng ph¸t triÓn. CÇn thiÕt ph¶i ®¸nh gi¸ cho kh¸ch hµng truyÒn thèng vµ kh¸ch hµng uy tÝn. Kh¸ch hµng truyÒn thèng lµ kh¸ch hµng víi ng©n hµng theo thêi gian vµ néi dung ho¹t ®éng : cã c¶ qu¸ tr×nh lÞch sö, hiÖn t¹i vµ t­¬ng lai, g¾n liÒn víi ng©n hµng tõ nh÷ng ®Çu vµ ®Õn nay vÉn ph¸t triÓn tèt. §èi víi kh¸ch hµng cã uy tÝn cã thÓ võa lµ kh¸ch hµng truyÒn thèng, ®iÒu dÔ nhËn thÊy ë c¸c doanh nghiÖp nµy ®Òu lµ doanh nghiÖp thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ nhµ n­íc, vay m­în vµ tr¶ nî sßng ph¼ng, cã tr¸ch nhiÖm víi ®ång vèn, sö dông vèn cã hiÖu qu¶, chi tiªu ®óng chÕ ®é, kinh doanh cã l·i. §èi víi nh÷ng kh¸ch hµng nµy, khi x©y dùng chiÕn l­îc ng©n hµng ph¶i hÕt søc quan t©m, g¾n ho¹t ®éng ng©n hµng víi ho¹t ®éng kh¸ch hµng, thÈm ®Þnh vµ ®Çu t­ kÞp thêi c¸c dù ¸n cã hiÖu qu¶. CÇn x©y dùng trong lßng c¸c kh¸ch hµng nµy h×nh ¶nh ng©n hµng lu«n gÇn g÷i vµ hç trî kÞp thêi ®Ó s¶n xuÊt nhiÒu s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao cho x· héi. Cã chÝnh s¸ch l·i suÊt hîp lý ­u ®·i vµ më réng thÞ tr­êng, thÞ phÇn th«ng qua ho¹t ®éng ng©n hµng. - Ph¶i x©y dùng mèi quan hÖ tèt gi÷a ng©n hµng vµ doanh nghiÖp nh­ ng­êi b¹n ®ång hµnh, cã quan hÖ g¾n bã vµ t¸c ®éng qua l¹i. Sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp lµ sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña ng©n hµng vµ ng­îc l¹i cã thÓ cã thÓ nãi trong bèi c¶nh hiÖn nay ho¹t ®éng ng©n hµng ngµy cµng khã, chªnh lÖch gi÷a l·i suÊt cho vay vµ huy ®éng chØ dao ®éng trong kho¶ng tõ 0,15%-0,2% thµng, do vËy ngoµi ho¹t ®éng tÝn dông cÇn cung cÊp c¸c dÞch vô cho kh¸ch hµng víi møc phÝ dÔ chÊp nhËn vµo nh÷ng ®Þnh kú 6 th¸ng, mang tÝnh truyÒn thèng, g¾n bã trªn c¬ së ®ã ®i s©u s¸t t×m hiÓu ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc cung øng vèn s¸t, ®óng. Lµm tèt viÖc nµy sÏ gióp gi¶m thÊp tû lÖ nî qu¸ h¹n. Vèn tÝn dông t¨ng tr­ëng vµ nÒn kinh tÕ sÏ t¨ng tr­ëng bÒn v÷ng. Tõ mèi quan hÖ tèt nµy th× sÏ cã sù hiÓu biÖt lÉn nhau, th«ng c¶m vµ ý thøc chÊp hµnh c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt cña c¶ 2 phÝa sÏ lµ c¬ së ®Ó n©ng cao chÊt l­îng tÝn dông. -Nªn ®Æt ph­¬ng ¸n dù phßng tr¶ nî vay ng©n hµng cña ng­êi vay. Sù chñ ®éng nµy cã t¸c dông rÊt lín ®Ó ng¨n chÆn nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra, còng cÇn ph¶i ®a d¹ng kh¸ch hµng ph©n t¸n rñi ro kh«ng nªn qu¸ tËp trung vµo mét sè ®èi t­îng kh¸ch hµng mét sè ngµnh nghÒ. 2. C¶i tiÕn ho¹t ®éng cña ng©n hµng phï víi c¬ chÕ míi. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn n¨ng lùc tµi chÝnh vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña chÝnh ng©n hµng ®ã. C¸c ng©n hµng cã thÓ ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng cã nhiÒu biÕn ®éng song còng cã thÕ chÊp nhËn ph¸ s¶n bëi sù yÕu kÐm trong kinh doanh. Nh­ng dï ë gèc ®é nµo th× tr¸ch nhiÖm ng©n hµng ®èi víi vèn vay lµ rÊt lín, bëi ho¹t ®éng cña ng©n hµng cã nhiÒu ¶nh h­ëng ®Õn ®êi sèng kinh tÕ -x· héi cña mét quèc gia. Do vËy ng©n hµng cÇn ph¶i chñ ®éng víi c¸c quyÕt ®Þnh cho vay. Ph¶i x©y dùng mét ®éi ngò c¸n bé ng©n hµng tinh th«ng vÒ nghiÖp vô, hiÓu biÕt ph¸p luËt vµ ®¹o ®øc trong kinh doanh. YÕu tè con ng­êi lu«n lµ yÕu tè chñ ®¹o cña mäi ho¹t ®éng v× con ng­êi lµ chñ thÓ. NHTM cÇn nh÷ng c¸n bé chuyªn m«n s©u s¾c, ph¶i cã ®¹o ®øc ®Ó lµm chñ b¶n th©n trong xö lý nghiÖp vô, kh«ng lµm ph­¬ng h¹i ®Õn quyÒn lîi chung. X©y dùng mét ®éi ngò c«ng chøc viªn ®óng tiªu chuÈn, hiÓu biÕt ph¸p luËt vµ lµm ®óng ph¸p luËt nhê sù n¨ng ®éng, kinh doanh cña nh÷ng c¸n bé nµy míi cã thÓ n©ng cao chÊt l­îng tÝn dông. Còng cÇn t¨ng c­¬ng ho¹t ®éng kiÓm so¸t néi bé ®¶m b¶o chÆt chÏ viÖc thùc hiÖn thuÕ vµ quy tr×nh tÝn dông, cÇn thiÕt tæ chøc kiÓm tra chÐo vÒ ®Þa bµn c¸n bé tÝn dông phô tr¸ch. N©ng cao chÊt l­îng c«ng t¸c th«ng tin khi quyÕt ®Þnh cho vay th× ng©n hµng ph¶i n¾m ®­îc th«ng tin vÒ kh¸ch hµng v× vËy chÊt l­îng th«ng tin lµ rÊt quan träng. Ph¶i n¾m b¾t thêi c¬, thêi ®iÓm më réng tÝn dông, më réng tÝn dông ph¶i ®i ®«i ®¶m b¶o chÊt l­îng tÝn dông. Kh«ng ngõng n©ng cao hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña m×nh, th­êng xuyªn tæ chøc ph©n lo¹i kh¸ch hµng, cã nh÷ng biÖn ph¸p thu håi nî sím trong nh÷ng tr­êng hîp bÊt th­êng. Mäi sù cè g¾ng cña ng©n hµng cÇn cã sù gióp ®ì cña nhµ n­íc ®Ó t¹o ra: 3. M«i tr­êng vÜ m« æn ®Þnh gãp phÇn ®¶m b¶o hiÖu qu¶ vèn tÝn dông ng©n hµng cÊp cho nÒn kinh tÕ. - HiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh cña 1 nÒn kinh tÕ ®­îc biÓu hiÖn bëi hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ ®ã. Do vËy ®Ó t¨ng sù hÊp thô vèn cña c¸c doanh nghiÖp th× ChÝnh phñ cÇn cã c¸c biÖn ph¸p hç trî thÝch hîp nh­ hç trî ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ, t¨ng n¨ng suÊt ®Ó n©ng cao søc c¹nh tranh vµ tù ®æi míi chÝnh m×nh. Bé tµi chÝnh cÇn cÊp ®ñ vèn cho DNNN, cã nh­ vËy c¸c doanh nghiÖp míi v­ît qua khã kh¨n vµ v­ît lªn doanh nghiÖp cã lµnh m¹nh th× nÒn kinh tÕ míi v÷ng ch¾c vµ ph¸t triÓn, ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng tÊt yÕu sÏ n©ng cao chÊt l­îng tÝn dông. Ng©n hµng ho¹t ®éng rÊt cÇn mét m«i tr­êng ph¸p lý hoµn chØnh. NHNN cÇn sím tæng kÕt sau mét thêi gian ®iÒu hµnh theo l·i suÊt c¬ b¶n, ChÝnh phñ xem xÐt, cã chñ tr­¬ng chØ ®¹o c¸c Bé ngµnh h÷u quan, tiÕn hµnh ®¸nh gi¸, tæng kÕt c¸c ch­¬ng tr×nh hç trî l·i suÊt vèn vay ng©n hµng cña ng©n s¸ch nhµ n­íc ®èi víi c¸c DNNN thu mua n«ng s¶n xuÊt khÈu. Bëi v× môc tiªu lµ hç trî ng­êi s¶n xuÊt kh«ng bÞ thua lç, kh«ng bÞ thiÖt h¹i, gi÷ l¹i diÖn tÝch c©y c«ng nghiÖp. KÕt luËn TÝn dông lµ nghiÖp vô gÆp nhiÒu rñi ro nhÊt nh­ng còng lµ nghiÖp vô mang l¹i lîi nhuËn chiÕm tû träng lín nhÊt trong doanh thu cña ng©n hµng th­¬ng m¹i. Ho¹t ®éng tÝn dông kh«ng chØ ®em l¹i lîi nhuËn cña ng©n hµng, mµnã cßn ¶nh h­ëng bëi sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ – x· héi, lµ ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ. ChÊt l­îng tÝn dông lµ mèi quan t©m cña mäi ng©n hµng, mäi nÒn kinh tÕ. N©ng cao chÊt l­îng tÝn dông tøc lµ ®· gãp phÇn n©ng cao thóc ®Èy ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi tiÕn bé lµm t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng, thóc ®Èy d©n giµu n­íc m¹nh. B­íc sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nÒn kinh tÕ cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n vµ ho¹t ®éng ng©n hµng trong lÜnh vùc kinh doanh tiÒn tÖ kh«ng thÓ kh«ng cã nh÷ng v­íng m¾c. Nh­ng ®Ó nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng th× kh«ng thÓ kh«ng më réng tÝn dông ®Çu t­. Khi ®­îc th¸o gì khã kh¨n v­íng m¾c NHTM ho¹t ®éng thuËn lîi sÏ kÝch thÝch c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn vµ thùc hiÖn t¨ng tr­ëng kinh tÕ. NHTM sÏ ®Æt ®­îc hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông cao nhÊ. HiÖu qu¶ kinh doanh cña hÖ thèng NHTM sÏ lµ sù t¨ng tr­ëng hoÆc suy tho¸i mçi nÒn kinh tÕ quèc gia. §Ò ¸n nµy chØ ®Ò cËp ®Õn 1 phÇn rÊt nhá vÒ chÊt l­îng tÝn dông vµ cßn nhiÒu thiÕu sãt v× vËy xin ®­îc c« gi¸o gióp ®ì ®Ó nh÷ng bµi viÕt sau ®­îc tèt h¬n.