Đề tài Thực trạng và giải pháp về vận tải hàng hoá xuất nhập khẩu bằng đường biển ở Việt Nam

Môc lôc Ch­¬ng I : Kh¸i luËn chung vÒ vËn t¶i vµ kinh doanh th­¬ng m¹i quèc tÕ. I. Kh¸i niÖm chung vÒ vËn t¶i. Kh¸iniÖm vËn t¶i. Ph©n lo¹i Vai trß, t¸c dông cña vËn t¶i trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. II. Mèi quan hÖ gi÷a vËn t¶i vµ kinh doanh th­¬ng m¹i quèc tÕ. Mèi quan hÖ gi÷a vËn t¶i vµ kinh doanh th­¬ng m¹i quèc tÕ. Lùa chän ph­¬ng thøc vËn t¶i. III. Chuyªn chë hµng ho¸ trong kinh doanh th­¬ng m¹i quèc tÕ b»ng ®­êng biÓn. §Æc ®iÓm. Vai trß. Ch­¬ng II.: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña ngµnh hµng h¶I ViÖt Nam. I: C¬ së vËt chÊt cña ngµnh hµng h¶i. HÖ thèng c¶ng biÓn ViÖt Nam. C¸c h·ng tµu ViÖtNam. II: T×nh h×nh ho¹t ®éng cña c¸c h·ng vËn t¶i biÓn. Nh÷ng lîi thÕ. T×nh h×nh ho¹t ®éng. Ch­¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn vËn t¶i biÓn ViÖt Nam Nh÷ng gi¶i ph¸p tÇmvÜ m«. Nh÷ng gi¶i ph¸p ë tÇm vi m«. Tµi liÖu tham kh¶o Ch­¬ng I: Kh¸i luËn chung vÒ vËn t¶i vµ ngo¹i th­¬ng Kh¸i niÖm chung vÒ vËn t¶i. Kh¸i niÖm vËn t¶i. VËn t¶i lµ mét ho¹t ®éng kinh tÕ cã môc ®Ých cña con ng­êi nh»m ®¸p øng nhu cÇu di chuyÓn vÞ trÝ cña ®èi t­îng vËn chuyÓn. §èi t­îng vËn chuyÓn gåm con ng­êi vµ vËt phÈm ( hµng ho¸). Sù di chuyÓn vÞ trÝ cña con ng­êi vµ vËt phÈm trong kh«ng gian rÊt phong phó, ®a d¹ng vµ kh«ng ph¶i mäi di chuyÓn ®Òu lµ vËn t¶i. VËn t¶i chØ bao gåm nh÷ng di chuyÓn do con ng­êi t¹o ra nh»m môc ®Ých kinh tÕ ( lîi nhuËn) ®Ó ®¸p øng yªu cÇu vÒ sù di chuyÓn ®ã mµ th«i. Ph©n lo¹i vËn t¶i. Cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i vËn t¶i, phô thuéc vµo c¸c tiªu thøc lùa chän . C¨n cø vµo tÝnh chÊt vËn t¶i. + VËn t¶i néi bé xÝ nghiÖp: Lµ viÖc vËn chuyÓn trong néi bèi nghiÖp, nhµ m¸y, c«ng ty … nh»m di chuyÓn nguyªn vËt liÖu, thµnh phÈm, b¸n thµnh phÈm, con ng­êi phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña c«ng ty, xÝ nghiÖp b»ng ph­¬ng tiÖn vËn t¶i cña c«ng ty, xÝ nghiÖp ®ã mµ kh«ng thu tiÒn c­íc hoÆc kh«ng tÝnh chi phÝ vËn t¶i. + VËn t¶i c«ng céng: Lµ viÖc chuyªn chë con ng­êi hoÆc vËt phÈm cho mäi ®èi t­îng trong x· héi ®Ó thu tiÒn c­íc. - C¨n cø vµo m«i tr­êng s¶n xuÊt. + VËn t¶i ®­êng biÓn. +VËn t¶i ®­êng thuû néi ®Þa. + VËn t¶i hµng kh«ng. + VËn t¶i « t«. + VËn t¶i ®­êng s¾t. + VËn t¶i ®­êng èng. + VËn t¶i vñ trô - C¨n cø vµo ®èi t­îng vËn chuyÓn +VËn t¶i hµnh kh¸ch +VËn t¶i hµng ho¸ - C¨n cø vµo c¸ch tæ chøc qu¸ tr×nh vËn t¶i +VËn t¶i ®¬n ph­¬ng thøc : Lµ tr­êng hîp hµng ho¸ hoÆc con ng­êi ®­îc vËn chuyÓn tõ n¬i ®i ®Õn n¬i ®Õn b»ng mét ph­¬ng thøc vËn t¶i duy nhÊt . +VËn t¶i ®a ph­¬ng thøc : Lµ tr­êng hîp hµng ho¸ hoÆc con ng­êi ®­îc vËn chuyÓn b»ng Ýt nhÊt hai ph­¬ng thøc, sö dông mét chøng tõ duy nhÊt vµ chØ cã mét ng­êi cã tr¸ch nhiÖm trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn. +VËn t¶i ®øt ®o¹n : Lµ vËn chuyÓn hµng ho¸ b»ng hai hoÆc nhiÒu ph­¬ng thøc vËn t¶i, sö dông hai hoÆc nhiÒu chøng tõ vËn t¶i vµ cã hai hoÆc nhiÒu ng­êi ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ hµng ho¸ trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn. Vai trß, t¸c dông cña vËn t¶i trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. VËn t¶i gi÷ vai trß rÊt quan träng vµ nã cã t¸c dông to lín ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n cña mçi n­ãc. HÖ thèng vËn t¶i ®­îc vÝ nh­ m¹ch m¸u trong c¬ thÓ con ng­êi, nã ph¶n ¸nh tr×nh ®é ph¸t triÓn cña mçi n­íc.VËn t¶i phôc vô tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc trong ®êi sèng x· héi: s¶n xuÊt, l­u th«ng, tiªu dïng, quèc phßng. Trong s¶n xuÊt, nghµnh vËn t¶i chuyÓn nguyªn, nhiªn vËt liÖu, b¸n thµnh phÈm, thµnh phÈm, lao ®éng ®Ó phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. VËn t¶i lµ yÕu tè quan träng cña l­u th«ng. C¸c M¸c nãi: “ L­u th«ng cã nghÜa lµ hµnh tr×nh thùc tÕ cña hµng ho¸ trong kh«ng gian ®­îc gi¶i quyÕt b»ng vËn t¶i. VËn t¶i lµ sù tiÕp tôc cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ë bªn trong qu¸ tr×nh l­u th«ng vµ v× qu¸ tr×nh l­u th«ng Êy”. Ngµnh vËn t¶i cã nhiÖm vô ®­a hµng ho¸ dÕn n¬i tiªu dïng. VËn t¶i t¹o ra kh¶ n¨ng thùc hiÖn gi¸ trÞ sö dông cña hµng ho¸. T¸c dông cña vËn t¶i ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n thÓ hiÖn trªn nh÷ng mÆt sau: Ngµnh vËn t¶i s¸ng t¹o ra mét phÇn ®¸ng kÓ tæng s¶n phÈm x· héi vµ thu nhËp quèc d©n. VËn t¶i ®¸p øng nhu cÇu vËn chuyÓn ngµy cµng t¨ng cña hµng ho¸ vµ hµng kh¸ch trong x· héi. VËn t¶i gãp phÇn kh¾c phôc sù ph¸t triÓn kh«ng ®Òu gi÷a c¸c ®Þa ph­¬ng më réng giao l­u, trao ®æi hµng ho¸ trong mét n­íc vµ quèc tÕ. Rót g¾n kho¶ng c¸ch gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n, gi÷a ®ång b»ng vµ miÒn nói, gãp phÇn c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n. Më réng quan hÖ kinh tÕ víi n­íc ngoµi. T¨ng c­êng kh¶ n¨ng quèc phßng vµ b¶o vÖ ®Êt n­íc. Mèi quan hÖ gi÷a vËn t¶i vµ kinh doanh th­¬ng m¹i quèc tÕ. Mèi quan hÖ gi÷a vËn t¶i vµ kinh doanh th­¬ng m¹i quèc tÕ. VËn t¶i, ®Æc biÖt lµ vËn t¶i quèc tÕ ( lµ viÖc chuyªn chë hµng ho¸ trªn l·nh thæ cña Ýt nhÊt hai n­íc) vµ kinh doanh th­¬ng m¹i quèc tÕ cã mèi quan hÖ chÆt chÏ, kh¨ng khÝt víi nhau, cã t¸c dông thóc ®Èy nhau cïng ph¸t triÓn. VËn t¶i quèc tÕ lµ tiÒn ®Ò. Lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó bu«n b¸n quèc tÕ ra ®êi vµ ph¸t triÓn. Lª Nin nãi “ vËn t¶i lµ ph­¬ng tiÖn vËt chÊt cña mèi liªn hÖ kinh tÕ víi n­íc ngoµi”. Khi ho¹t ®éng kinh doanh th­¬ng m¹i ph¸t triÓn l¹i t¹o ra yªu cÇu ®Ó thóc ®Èy vËn t¶i ph¸t triÓn. VËn t¶i ph¸t triÓn lµm cho gi¸ thµnh vËn chuyÓn h¹, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó nhiÒu mÆt hµng cã gi¸ trÞ thÊp cã thÓ tham gia kinh doanh th­¬ng m¹i quèc tÕ. Lùa chän ph­¬ng thøc vËn t¶i. TÊt c¶ c¸c ph­¬ng thøc vËn t¶i cã thÓ tham gia chuyªn chë hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu. Tuy nhiªn, lùa chä ph­¬ng thøc nµo ®Ó chuyÓn phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè nh­: lo¹i hµng, hµnh tr×nh cña hµng ho¸, ®iÒu kiÖn bu«n b¸n, lo¹i bao b×, yªu cÇu cña kh¸ch hµng…Mét yÕu tè quan träng n÷a cÇn ph¶i tÝnh ®Õn lµ ®Æc ®iÓm, ­u, nh­îc ®iÓm cña ph­¬ng thøc vËn t¶i. Sau ®©y lµ b¶ng so s¸nh tÝnh ­u viÖt ( 1 lµ tèt nhÊt, 5 lµ kÐm nhÊt) cña tõng ph­¬ng thøc vËn tØ theo mét sè tiªu chÝ. XÕp h¹ng Tèc ®é TÝnh ®Òu ®Æn §é tin cËy N¨ng lùc vËn chuyÓn TÝnh linh ho¹t Gi¸ thµnh 1 §­êng kh«ng §­êng èng §­êng èng §­êng thuû §­êng « t« §­êng thuû 2 §­êng « t« §­êng « t« §­êng « t« §­êng s¾t §­êng s¾t §­êng èng 3 §­êng s¾t §­êng s¾t §­êng s¾t §­êng « t« §­êng kh«ng §­êng s¾t 4 §­êng thuû §­êng s¾t §­êng thuû §­êng kh«ng §­êng thuû §­êng « t« 5 §­êng èng §­êng thuû §­êng kh«ng §­êng èng §­êng èng §­êng kh«ng Qua b¶ng trªn ta thÊy vÒ tèc ®é thi vËn t¶i ®­êng thuû( ®­êng biÓn ) lµ ­u viÖt nhÊt… tuy nhiªn, tuú thuéc vµo hµnh tr×nh cña hµng ho¸, còng cã thÓ lùa chän vËn t¶i ®a ph­¬ng thøc ( kÕt hîp nhiÒu ph­¬ng thøc vËn t¶i ) ®Ó kh¾c phôc nh­îc ®iÓm cña ph­¬ng thøc nµy, ph¸t huy ­u ®iÓm cña ph­¬ng thøc kia nh»m ®­a hµng ho¸ tõ n¬i nµy ®Õn n¬i ®Õn mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt. III: Chuyªn chë hµng ho¸ trong kinh doanh th­¬ng m¹i quèc tÕ b»ng ®­êng biÓn. §Æc ®iÓm chuyªn chë hµng ho¸ b»ng ®­êng biÓn. VËn t¶i ®­êng biÓn ®ãng vai trß quan träng nh­ vËy trong th­¬ng m¹i quèc tÕ v× nã cã nh÷ng ­u ®iÓm næi bËt sau: VËn t¶i ®­êng biÓn cã n¨ng lùc vËn chuyÓn lín: Ph­¬ng tiÖn vËn t¶i trong vËn t¶i ®­êng biÓn lµ c¸c tµu cã søc chë l¬n, l¹i cã thÓ ch¹y nhiÒu tµu trong cïng mét thêi gian, trªn cïng mét tuyÕt ®­êng, thêi gian tµu n»m chê ®îi t¹i c¸c c¶ng gi¶m nhê sö dông container vµ c¸c ph­¬ng tiÖn xÕp dì hiÖn ®¹i nªn kh¶ n¨ng th«ng qua c¶ng rÊt lín, nh­ c¶ng Rotterdam (Hµ Lan): 300 triÖu tÊn/ n¨m, c¶ng NewYork ( Hoa Kú) : 150 triÖu tÊn / n¨m, c¶ng Kobe ( NhËt B¶n) : 136 triÖu tÊn / n¨m… VËn t¶i ®­êng biÓn thÝch hîp cho viÖc vËn chuyÓn hÇu hÕt c¸c lo¹i hµng ho¸ trong th­¬ng m¹i quèc tÕ. §Æc biÖt thÝch hîp lµ lo¹i hµng rêi cã gi¸ trÞ thÊp nh­: than, quÆng, ngò cèc, ph«tph¸t, dÇu má… Chi phÝ vËn chuyÓn x©y dùng c¸c tuyÕt ®­êng hµng h¶i thÊp: C¸c tuyÕn ®­êng hµng h¶i hÇu hÕt lµ c¸c tuyÕt ®­êng th«ng tù nhiªn nªn kh«ng ®ßi hái nhiÒu vèn, nguyªn vËt liÖu, søc lao ®éng ®Ó x©y dùng, duy tr×, b¶o qu¶n trõ viÖc x©y dùng c¸c kªnh ®µo vµ h¶i c¶ng. Gi¸ thµnh vËn t¶i biÓn rÊt thÊp: gi¸ thµnh vËn t¶i biÓn thuéc vµo lo¹i thÊp nhÊt trong tÊt c¶ c¸c ph­¬ng thøc vËn t¶i do träng t¶i biÓn lín, cù ly vËn chuyÓn trung b×nh lín, biªn chÕ Ýt nªn n¨ng suÊt lao ®éng trong ngµnh vËn t¶i biÓn cao. NhiÒu tiÕn bé khoa häc kü thuËt trong vËn t¶i vµ th«ng tin ®­îc ¸p dông nªn gi¸ thµnh vËn t¶i biÓn cã xu h­íng ngµy cµng h¹ thÊp h¬n. Ngoµi nh÷ng ­u ®iÓm nªu trªn, vËn t¶i biÓn cã mét sè nh­îc ®iÓm sau: + Ngµnh vËn t¶i nµy chØ ®­îc ¸p dông ë nh÷ng quèc gia cã biÓn th«ng víi ®¹i d­¬ng. + VËn t¶i biÓn phô thuéc nhiÒu vµo ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn, ®iÒu kiÖn hµng h¶i. C¸c tµu biÓn th­êng gÆp rÊt nhiÒu rñi ro hµng h¶i nh­: M¾c c¹n, ®¾m, ch¸y, ®©m vµo nhau, ®©m ph¶i ®· ngÇm, mÊt tÝch, sãng thÇn…theo thèng kª cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm, hµng thµng trªn thÕ giíi cã kho¶ng 300 tµu biÓn bÞ c¸c tai n¹n trªn, trong ®ã cã nhiÒu tr­êng hîp tæn thÊt toµn bé. + Tèc ®é cña c¸c tµu biÓn t­¬ng ®èi thÊp. Tèc ®é cña c¸c tµu chê hµng hiÖn nay kho¶ng 14 – 20 h¶i lý trªn giê. Tèc ®é nµy lµ thÊp so víi tèc ®é cña m¸y bay, tµu ho¶. VÒ mÆt kü thuËt, ng­êi ta cã thÓ ®ãng c¸c tµu biÓn cã tèc ®é cao h¬n nhiÒu. Tuy nhiªn, ®èi víi c¸c tµu chë hµng, ng­êi ta ph¶i duy tr× mét tèc ®é kinh tÕ nh»m gi¶m gi¸ c­íc vËn t¶i. 2. HiÖu qu¶ kinh tÕ cña vËn t¶i hµng ho¸ b»ng ®­êng biÓn. §¶m b¶o chuyªn chë khèi l­îng hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu ngµy cµng t¨ng trong th­¬ng m¹i quèc tÕ. Lµm thay ®æi c¬ cÊu hµng ho¸ vµ c¬ cÊu thÞ tr­êng trong bu«n b¸n quèc tÕ. VËn t¶i quèc tÕ ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn c¸n c©n thanh to¸n cña n­íc. VËn t¶i quèc tÕ ¶nh ®­îc coi lµ lÜnh vùc xuÊt nhËp v« h×nh ( Invisible trade) nã cã thÓ gãp phÇn c¶i thiÖn hay lµm trÇm träng thªm c¸n c©n thanh to¸n cña mçi n­íc. Bu«n b¸n ®­êng biÓn cña thÕ giíi theo mét sè mÆt hµng qua c¸c n¨m ( tû tÊn/ h¶i lý) N¨m DÇu th« S¶n phÈm dÇu QuÆng s¾t Than Ngò cèc Hµng kh¸c Tæng céng 1970 5597 890 1093 418 475 2118 10645 1980 8385 1020 1613 952 1087 3720 16777 1990 6261 1560 1978 1849 1073 4440 17161 1995 7225 1945 2287 2176 1160 5395 20188 1996 7363 2040 2227 2217 1126 5705 20678 1997 7563 2050 2420 2270 1153 5970 21413 Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña ngµnh hµng h¶i ViÖt Nam C¬ së vËt chÊt cña ngµnh hµng h¶i. HÖ thèng c¶ng ViÖt Nam. ViÖt nam hiÖn nay cã trªn 60 c¶ng biÓn lín nhá trùc thuéc sù qu¶n lý cña nhiÒu ngµnh nh­ giao th«ng vËn t¶i, thuû s¶n, dÇu khÝ, n¨ng l­îng, qu©n ®éi vµ nhiÒu ®Þa ph­¬ng. Víi tæng chiÒu dµi 11400m cÇu c¶ng, hµng n¨m c¸c c¶ng biÓn ViÖt Nam xÕp dì kho¶ng 45 triÖu tÊn hµng ho¸. HÖ thèng c¶ng biÓn ViÖt Nam ®¶m nhËn ®Õn 90% khèi l­îng hµng kh« qua c¸c c¶ng toµn quèc víi nhÞp ®é t¨ng b×nh qu©n 12,5% mçi n¨m. N¨ng lùc qua c¶ng trung b×nh tõ 1300 – 1400 tÊn/m bÕn. Ngµnh hµng h¶i ®ang cã kÕ ho¹ch ph¸t triÓn vµ më réng hÖ thèng c¶ng biÓn, x©y dùng c¸c c¶ng n­íc s©u, c¸ bÕn chuyªn dông lín vµ c¸c c¶ng ®Çu mèi giao l­u th­¬ng m¹i hµng h¶i quèc tÕ vµ khu vùc, nhÊt lµ víi Lµo, Campuchia, §«ng B¾c Th¸i Lan vµ miÒn Nam Trung Quèc víi môc tiªu ®­a l­îng hµng ho¸ qua hÖ thèng c¶ng biÓn 60 – 70 triÖu tÊn vµo n¨m 2010. HiÖn nay hÖ thèng c¶ng biÓn ViÖt Nam bao gåm c¸c khu vùc sau: Khu vùc phÝa B¾c ( tõ Qu¶ng Ninh ®Õn Ninh B×nh) Khu vùc nµy gåm c¸c c¶ng ë QU¶ng Ninh ( cÈm Ph¶, Cöa ¤ng, C¸i Lan, c¶ng x¨ng dÇu B12), ë H¶i Phßng ( H¶i Phßng, Th­îng Lý, H¶i §¨ng…) ë Th¸i B×nh ( diªm §iÒn). C¶ng H¶i Phßng lµ c¶ng lín nhÊt miÒn B¾c, cã chiÒu dµi cÇu c¶ng 2576 m, diÖn tÝch kho 52.052 m2, hµng n¨m cã thÓ xÕp dì 5 – 5, 5 triÖu tÊn hµng ho¸. Tuy nhiªn c¶ng cã luång sa båi rÊt lín nªn chØ tiÕp nhËn tµu 6000 – 7000 DWT. C¶ng cã c¸c khu xÕp dì container nh­ VËt C¸ch, Chïa VÏ. Khu vùc miÒn Trung ( tõ Thanh Ho¸ ®Õn B×nh ThuËn). Khu vùc nµy gåm c¸c c¶ng nh­ Cöa Lß, BÕn Thuû ( NghÖ An ), Xu©n H¶i ( Hµ TÜnh). C¶ng Gianh( Qu¶ng B×nh), ThuËn An ( Thõa Thiªn HuÕ), Tiªn Sa, S«ng Hµn ( §µ N½ng), Sa Kú ( Qu·ng Ng·i), Nha Trang, Ba Ngßi, §Çm M¬n, Hßn Khãi ( Kh¸nh Hoµ), Quy Nh¬n, ThÞ N¹i ( B×nh §Þnh )… C¶ng §µ N½ng gåm hai khu vùc: Tiªn Sa vµ S«ng Hµn, cã 10 cÇu bÕn víi tæng chiÒu dµi 1116 m, 6 kho cã tæng diÖn tÝch 24170 m2. C¸c c¶ng quan träng nhÊt cña khu vùc nµy lµ: Cöa Lß, Vòng ¸ng, Ch©n M©y, Dung QuÊt, Quy Nh¬n, Nha trang. Khu vùc phÝa Nam ( tõ §ång Nai ®Õn cùc Nam), gåm c¸c nhãm c¶ng. + Nhãm c¶ng TP Hå ChÝ Minh: Khu vùc nµy cã 20 c¶ng ®ang lhai th¸c thuéc 15 ®¬n vÞ chñ qu¶n, trong ®ã cã 3 c¶ng lín nhÊt lµ Sµi Gßn ( tæng c«ng ty hµng h¶i), T©n C¶ng ( c«ng ty T©n C¶ng thuéc qu©n ®éi), BÕn NghÐ ( TP Hå CHÝ Minh ), chiÕm tíi 90% khèi l­îng hµng ho¸ th«ng qua trªn ®Þa bµn TP Hå CHÝ Minh. Ngoµi ra cã c¸c c¶ng nh­ c¶ng x¨ng dÇu Nhµ BÌ, Petecchim, B.P Petro, ELF Gas, C¸t L¸i, An PHó, T©n ThuËn §«ng, C¶ng container quèc tÕ, Lotus… C¶ng Sµi Gßn do Ph¸p ®Çu t­ x©y dùng tõ n¨m 1863, gåm 3 khu xÕp dì: Nhµ BÌ, Kh¸nh Héi, T©n ThuËn. HIÖn t¹i c¶ng cã 15 cÇu tµu, víi tæng chiÒu dµi 2.597m, 15 bÕn phao, 27 kho víi diÖn tÝch 66610 m2 vµ 222.569 m2 b·i hµng. C¶ng Sµi Gßn cã c«ng suÊt xÕp dì 15 triÖu tÊn hµng/ n¨m, cã thÓ tiÕp nhËn mét lóc 30 tµu, cã thÓ tiÕp nhËn tµu trªn 30.000 tÊn, dµi 230 m, mín n­íc 12 m. T©n C¶ng cã 1.260 m cÇn c¶ng, s¶n l­îng kho¶ng 4,5 triÖu tÊn/ n¨m, chñ yÕu hµng container. BÕn NghÐ lµ mét c¶ng container hiÖn ®¹i cã 820 m cÇu c¶ng, víi 5 b·i container, tæng diÖn tÝch 8 ha, hµng n¨m cã thÓ xÕp dì 2,3 triÖu tÊn hµng ho¸, trong ®ã gÇn 18.000 TEU. + Nhãm c¶ng Vòng Tµu – ThÞ V¶i:Gåm c¸c c¶ng C¸t Lì, c¶ng dÞch vô dÇu khÝ vµ c¶ng Vietsoptro, c¶ng Gß Dçu A. T¹i khu vùc nµy ®ang x©y c¶ng BÕn §×nh – Sao Mai lµ c¶ng trung chuyÓn lín, cã bÕn container cã kh¶ n¨ng tiÕp nhËn tµu 35.000 DWT. + Nhãm c¶ng §ång b»ng s«ng Cöu Long, bao gåm c¸c c¶ng C©ng Th¬, Mü Tho, §ång Th¸p, Hßn Ch«ng… trong ®ã c¶ng CÇn Th¬ ®ãng vai trß quan träng h¬n c¶, C¶ng CÇn Th¬ n»m trªn s«ng HËu, cã vïng n­íc tr­íc c¶ng réng vµ s©u, cã chiÒu dµi cÇu c¶ng 144 m, mín n­íc 8 m, cã kh¶ n¨ng tiÕp nhËn tµu 5.000 DWT. Nh×n chung hÖ thèng c¶ng biÓn ViÖt Nam ch­a ho¹t ®éng hÕt c«ng suÊt, qu¶n lý ph©n t¸n nªn hiÖu qu¶ ch­a cao. Theo “ Quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn hÖ thèng c¶ng biÓn ViÖt Nam” cña Bé Giao th«ng vËn t¶i th× ®Õn n¨m 2010 ViÖt Nam sÏ cã 144 c¶ng biÓn, trong ®ã 61 c¶ng tæng hîp vµ 53 c¶ng chuyªn dông, ®¶m b¶o xÕp dì kho¶ng 190 triÖu tÊn hµng ho¸ mçi n¨m. C¸c H·ng tµu ViÖt Nam. Trong nh÷ng n¨m qua, cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, ®éi tµu biÓn quèc gia ViÖt Nam ®· cã sù t¨ng tr­ëng ®¸ng kÓ c¶ vÒ l­îng vµ chÊt. Theo thèng kª cña Côc §¨ng KiÓm ViÖt Nam, ®Çu n¨m 1998, ®éi tµu biÓn n­íc ta ®¹t h¬n mét triÖu tÊn träng t¶i, t¨ng 1,5 lÇn so víi n¨m 1995. N¨m 1995 N¨m 1998 Tæng sè 324 tµu 796 tµu Tæng träng t¶i 795.772 DWT 1.220.750 DWT Tuæi b×nh qu©n 19,5 tuæi 14,04 tuæi ( Nguån : Thèng kª cña Cña §¨ng kiÓm ViÖt Nam n¨m 1998) Cïng víi sù t¨ng lªn vÒ sè l­îng, c¸c con tµu míi ngµy cµng ®­îc hoµn thiÖn h¬n víi nh÷ng trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, n¨ng lùc chuyªn chë lín vµ c«ng dông phï hîp víi sù thay ®æi trong ngµnh vËn t¶i trªn thÕ giíi. Qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ ®éi tµu biÓn quèc gia cßn ®­îc ®¸nh b»ng sù xuÊt hiÖn cña nh÷ng tµu container hiÖn ®¹i, cã kh¶ n¨ng ch¹y cËn viÔn d­¬ng. Nh÷ng tµu contanier kh«ng chØ ®a d¹ng ho¸ ph­¬ng thøc vËn chuyÓn hµng ho¸ mµ thùc tÕ ®· ®em l¹i nguån thu lín cho ng©n s¸ch nhµ n­íc,®¸nh dÊu sù xuÊt hiÖn diÖn cña ®éi tµu container ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng vËn chuyÓn container quèc tÕ. VÒ c¬ cÊu tæ chøc doanh nghiÖp, nh÷ng n¨m qua ngµnh hµng h¶i ®· tiÕn hµnh s¾p xÕp l¹i c¬ cÊu tæ chøc nh»m môc tiªu n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt vµ kinh doanh. Trong ®ã ngµnh ®· chó träng s¾p xÕp l¹i c¸c c«ng ty cËn t¶i biÓn. Thµnh qu¶ næi bËt cña c«ng t¸c nµy lµ sù ra ®êi cña Tæng c«ng ty hµng h¶i ViÖt Nam ( VINALINES), mét trong m­êi tæng c«ng ty s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶ nhÊt cña n­íc ta hiÖn nay. VINALINES cã trô së chÝnh t¹i phè Kh©m Thiªn, §èng §a, Hµ Néi. T¹i thêi ®iÓm míi thµnh lËp, Tæng c«ng ty ®­îc giao sè vèn ban ®Çu lµ 1.402.577 tû VN§, cã tæng träng t¶i tµu 393.401 DWT, 34 tµu cã tæng chiÒu dµi 4.985 m víi 6.600 m2 mÆt, 52 kho hµng víi tæng diÖn tÝch 127.504 m2, 691.901 b·i. Tæng c«ng ty cã 18.450 lao ®éng víi 0,17% tr×nh ®é trªn ®¹i häc; 43% tr×nh ®é ®¹i häc vµ cao ®¼ng; 7,83% tr×nh ®é trung häc; 49% c«ng nh©n kü thuËt. HiÖn t¹i, c«ng ty cã 24 doanh nghiÖp thµnh viªn h¹ch to¸n ®éc lËp, 1 thµnh viªn h¹ch to¸n phô thuéc vµ 8 doanh nghiÖp liªn doanh. HÇu hÕt thµnh viªn cña VINALINES lµ nh÷ng doanh nghiÖp hµng h¶i hµng ®Çu ë ViÖt Nam víi kinh nghiÖm ho¹t ®éng l©u n¨m. C¸c doanh nghiÖp thµnh viªn vµ doanh nghiÖp cã vèn gãp cña VINALINES ho¹t ®éng trªn tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh kinh doanh hµng h¶i nh­ doanh nghiÖp vËn t¶i, doanh nghiÖp khai th¸c c¶ng, doanh nghiÖp dÞch vô hµng h¶i. XÐt riªng vÒ lÜnh vùc vËn t¶i biÓn, VINALINES hiÖn cã 7 doanh nghiÖp ®ã lµ: 1 : C«ng ty vËn t¶i biÓn ViÖt Nam ( VOSCO). 2: C«ng ty vËn t¶i vµ thuª tµu biÓn ViÖt Nam ( VITRANSCHART). 3: C«ng ty vËn t¶i biÓn III ( VINASHIP). 4: XÝ nghiÖp liªn hiÖp vËn t¶i biÓn vµ s«ng ( VISERTRANS). 5: C«ng ty vËn t¶i dÇu khÝ ViÖt Nam (FALCON). 6: C«ng ty vËn t¶i biÓn vµ cung cÊp x¨ng dÇu hµng h¶i ( MAPETRANSCO). 7: C«ng ty vËn t¶i thñy b¾c ( NORTHWAT). Ngoµi ra,Tæng c«ng ty cßn cã c¸c do¹nh nghiÖp cã vèn gãp cña VINALINES lµ thµnh viªn: 1: C«ng ty liªn doanh vËn t¶i ViÖt Ph¸p ( GEMRTRANS). 2: C«ng ty liªn doanh vËn t¶i vµ khai th¸c container ASIA co.Ltd ( VINABRIDGE). 3: C«ng ty liªn doanh quèc tÕ ViÖt NhËt. 4: C«ng ty liªn doanh vËn t¶i iÓn Vinamar. 5: C«ng ty liªn doanh vËn t¶i biÓn ViÔn H¶i ( SACFES). 6: Phili orient Lines Vietnam Ltd. 7: C«ng ty vËn t¶i hµng c«ng nghiÖp cao ( TRANSVINA). ( Nguån : Tµi liÖu cña VINALINES). §éi tµu biÓn quèc gia ViÖt Nam cßn cã sù gãp mÆt cña nh÷ng ®éi tµu cña nh÷ng nhµ doanh nghiÖp vËn t¶i ngoµi VINALINES nh­: APM Shipping Saigon Ship C«ng ty vËn t¶i x¨ng dÇu (VITACO). C«ng ty vËn t¶i biÓn vµ th­¬ng m¹i §µ N½ng. C«ng ty vËn t¶i biÓn Phó Yªn. C«ng ty vËn t¶i biÓn Qu·ng TrÞ. vµ mét sè c¸c doanh nghiÖp vËn t¶i ®Þa ph­¬ng kh¸c. Ngoµi h·ng tµu liªn doanh APM Saigon Shipping vµ VITACO cña tæng c«ng ty x¨ng dÇu ViÖt Nam, c¸c doanh nghiÖp vËn t¶i ®Þa ph­¬ng chñ yÕu vËn chuyÓn hµng ho¸ nguyªn vËt liÖu ®Þa ph­¬ng nh­ xÝ nghiÖp xi m¨ng, giÊy, ®¸ khèi, nhùa ®­êng, dÇu cä… MÆc dï s¶n l­îng cña c¸c doanh nghiÖp ®Þa ph­¬ng cßn nhØ, c¸c doanh nghiÖp nµy ®· ®¸p øng nhu cÇu vËn chuyÓn, thùc hiÖn nghÜa vô nép thuÕ ng©n s¸ch nhµ n­íc vµ t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. T×nh h×nh ho¹t ®éng cña c¸c h·ng vËn t¶i biÓn Nh÷ng lîi thÕ. Tr­íc tiªn cÇn ph¶i thÊy r»ng ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn ®Ó x©y dùng ngµnh hµng h¶i ph¸t triÓn tõ nh÷ng lîi thÕ cña riªng m×nh. Thø nhÊt, ®ã lµ d¶i bê biÓn dµi trªn 2300 km víi nhiÒu vÞnh s©u, kÝn giã, lý t­ëng ®Ó x©y dùng hÖ thèng c¶ng hiÖn ®¹i. VÞ trÝ ®Þa lý cña ViÖt Nam n»m ngay s¸t ®­êng vËn t¶i biÓn quèc tÕ, n»m trong khu vùc cã nh÷ng c¶ng quèc tÕ l­u l­îng hµng lu©n chuyÓn c¸c lo¹i lín nhÊt thÕ giíi. ViÖt Nam cßn lµ con ®­êng biÓn gÇn nhÊt cña b¸n ®¶o §«ng D­¬ng, b¾c Th¸i Lan vµ nam Trung Quèc. Thø hai, ®©y lµ lîi thÕ lín nhÊt cña VIÖt Nam cã ®­îc so víi ASEAN. ViÖt Nam n»m ngay t¹i khu vùc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn n¨ng ®éng nhÊt thÕ giíi trong thËp kû qua, vµ còng lµ quèc gia cã tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao trong nhiÒu n¨m liÒn. §Çu t­ trùc tiÕp vµo ViÖt Nam vµ c¸c n­íc trong khu vùc kÐo theo ®ã lµ sù gia t¨ng m¹nh mÏ khèi l­îng hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu vµ nhu cÇu vËn t¶i biÓn. MÆc dï tõ tr­íc n¨m 1997 l¹i ®©y, §«ng B¾c ¸ vµ §«ng Nam ¸ ®ang tr¶i qua thêi kú kinh tÕ khã kh¨n nhÊt, c¸c chuyªn gia kinh tÕ vÉn cã dù ®o¸n l¹c quan vÒ sù ph¸t triÓn phån thÞnh cña khu vùc nµy trong thÕ lû tíi. Thø ba, ®ã lµ sù vµo cuéc muén mµng cña ®éi tµu ViÖt Nam. Suy cho cïng th× ®©y lµ ®iÓm bÊt lîi h¬n cã lîi, tuy nhiªn nh÷ng ng­êi ®i sau cïng cã nh÷ng lîi thÕ riªng cña hä nhê n¾m b¾t ®­îc nh÷ng c«ng nghÖ vµ kinh nghiÖm vËn t¶i biÓn cña nh÷ng ng­êi ®i tr­íc. VÊn ®Ò lµ ë chç liÖu ViÖt Nam cã t×m ®­îc cho m×nh kho¶ng trèng trong thÞ tr­êng vËn t¶i biÓn quèc tÕ hay kh«ng? 2.T×nh h×nh ho¹t ®éng. VINALINES bao gåm c¸c c«ng ty hµng h¶i m¹nh nhÊt trong ngµnh, trªn thùc tÕ ®· vµ sÏ trë thµnh mét tËp ®oµn hµng h¶i. Víi vai trß lµ mét tæng c«ng ty m¹nh, VINALINES cã ®ñ kh¶ n¨ng liªn doanh, liªn kÕt víi c¸c ®èi t¸c m¹nh n­íc ngoµi vµ cã ®ñ kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng vËn t¶i biÓn quèc tÕ. Nh÷ng ­u ®·i mµ nhµ n­íc dµnh cho VINALINES còng nh­ nh÷ng doanh nghiÖp thµnh viªn lµ mét phÇn trong chÝnh s¸ch b¶o hé cña nhµ n­íc ®èi víi ngµnh hµng h¶i nãi chung vµ ngµnh vËn t¶i biÓn nãi riªng. ë §«ng Nam ¸, ngo¹i trõ Singapore, c¸c quèc gia kh¸c ®Òu cã nh÷ng chÝnh s¸ch b¶o hé ®èi víi ngµnh hµng h¶i tr­íc sù c¹nh tranh gay g¾t cña nh÷ng tËp ®oµn hµng h¶i lín trªn thÕ giíi. Víi nh÷ng lîi thÕ cã ®­îc, s¶n l­îng vËn chuyÓn cña VINALINES liªn tôc t¨ng qua c¸c n¨m. KÕt qu¶ s¶n l­îng vËn t¶i c¸c n¨m. ( §¬n vÞ : tÊn) N¨m 1996 N¨m 1997 N¨m 1998 Tæng s¶n l­îng 4.87.089 5.971.231 7.180.000 VËn t¶i n­íc ngoµi 4.094.970 4.694.808 5.060.000 VËn t¶i trong n­íc 776.199 1.276.472 2.120.000 ( Nguån: B¸o c¸o t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña VINALINES – 1998) MÆc dï s¶n l­îng vËn chuyÓn ®¹t møc cao, nh­ng trong thùc tÕ t¹i tæng c«ng ty, sè l­îng hîp ®ång vËn chuyÓn hµng ho¸ ®­îc ký kÕt rÊt Ýt. Tæng c«ng ty hÇu nh­ kh«ng trùc tiÕp ký kÕt hîp ®ång vËn chuyÓn mµ chñ yÕu lµ c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn cña tæng c«ng ty ký kÕt víi c¸c b¹n hµng. Tæng c«ng ty chØ gi÷ vai trß qu¶n lý, phèi hîp ho¹t ®éng kinh doanh, b¶o vÖ, ph©n chia thÞ tr­êng trong néi bé nh»m nhanh chãng thùc hiÖn môc tiªu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ toµn ngµnh trong bèi c¶nh chung cña ®Êt n­íc. VINALINES kh«ng ph¶i lµ doanh nghiÖp ®äc quyÒn hoµn toµn bëi v× trong thÞ tr­êng vËn t¶i biÓn vÉn cßn cã sù tham gia cña nhiÒu c«ng ty vËn t¶i biÓn trong n­íc vµ quèc tÕ kh¸c. NhiÖm vô cÊp thiÕt cña VINALINES lµ giµnh l¹i thÞ phÇn vËn t¶i tõ c¸c c«ng ty vËn t¶i biÓn n­íc ngoµi ®ång thêi ph¶i ®¶m b¶o quyÒn lîi cña chñ hµng th«ng qua sù c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn. §Ó thùc hiÖn ®iÒu nµy, VINALINES ®· cã nh÷ng gi¶i ph¸p phï hîp nh­: Trong lÜnh vùc khai th¸c container, Tæng c«ng ty chØ tham gia ký kÕt hîp ®ång gi¶m gi¸ thµnh vËn chuyÓn container víi khèi l­îng lín, ®Ó thu hót kh¸ch hµng tham gia ký kÕt hîp ®ång vËn chuyÓn víi c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn, giµnh khèi l­îng hµng vËn chuyÓn cho ®éi tµu cña c«ng ty. Trong n¨m 1997, thùc tr¹ng cña toµn ngµnh lµ thÞ phÇn vËn chuyÓn hµng ho¸ cña ®éi tµu ViÖt Nam chØ chiÕm 25 tæng nhu cÇu vËn chuyÓn hµng ho¸ cña c¶ n­íc, mµ chñ yÕu lµ c¸c tuyÕn néi ®Þa, trong khi mét sè h·ng tµu biÓn n­íc ngoµi ho¹t ®éng th­êng xuyªn trªn c¸c tuyÕn vËn t¶i biÓn ®Õn ViÖt Nam kÓ c¶ vËn chuyÓn néi ®Þa. Tr­íc nguy c¬ bÞ lÊn chiÕm thÞ tr­êng vËn t¶i biÓn néi ®Þa, tæng c«ng ty hµng h¶i ViÖt Nam, b¾t ®Çu trùc tiÕp tham gia ký kÕt hîp ®ång vËn chuyÓn hµng ho¸ quèc tÕ, tæng c«ng ty uû quyÒn cho c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn cña m×nh, nh­: GEMARTRANS, VOSCO… trùc tiÕp ký kÕt hîp ®ång vËn chuyÓn trªn tuyÕn néi ®Þa, c¸c doanh nghiÖp vËn t¶i biÓn thuéc tæng c«ng ty vÉn tiÕn hµnh ho¹t ®éng ký kÕt nh­ th­êng lÖ. §iÒu nµy t¹o c¬ héi cho c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn nç lùc phÊn ®Êu thu hót kh¸ch hµng. Trong n¨m 1998, tæng c«ng ty iÕp tôc ®ãng vai trß lµ ng­êi chØ ®¹o vµ ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng kinh doanh b»ng viÖc thùc thi nh÷ng nhiÖm vô cô thÓ: TËp trung x©y dùng ®éi tµu vËn t¶i biÓn vµ hÖ thèng c¶ng biÓn, c¶ng c¹n trùc thuéc theo h­íng ®i lªn hiÖn ®¹i, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh,nh»m tõng b­íc giµnh l¹i thÞ phÇn vËn t¶i hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam. KÕt qu¶ lµ cuèi n¨m 1998 ®éi tµu cña tæng c«ng ty ®· t¨ng lªn 69 chiÕc, víi tæng träng t¶i ®¹t 621.078 DWT vµ tuæi b×nh qu©n cña ®éi tµu gi¶m xuèng cßn 18,5 n¨m. Tæ chøc khai th¸c tèt ®éi tµu vµ c¸c c¬ së vËt chÊt hiÖn cã ®Ó thùc hiÖn tèt kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh. KÕt qu¶ lµ cuèi n¨m 1998, tæng c«ng ty ®¹t s¶n l­îng vËn chuyÓn lµ 7.180.000 tÊn hµng ho¸, b»ng 110% so víi kÕ ho¹ch ®Ò ra lµ 6.500.000 tÊn. VÒ mÆt thñ tôc qu¶n lý, tæng c«ng ty ®· so¹n th¶o ra c¸c mÉu hîp ®ång vËn chuyÓn hµng ho¸. C¨n cø vµo mÉu ®ã, tuú tõng tr­êng hîp cô thÓ, tæng c«ng ty vµ c¸c thµnh viªn ¸p dông, söa ®æi c¸c ®iÒu kho¶n cho phï hîp víi lo¹i hµng ho¸ vµ ph­¬ng thøc vËn chuyÓn khi ký kÕt víi b¹n hµng. Thµnh qu¶ lín nhÊt mµ tæng c«ng ty ®¹t ®­îc lµ x©y dùng ®­îc c¸c mèi quan hÖ víi c¸c tæng c«ng ty xi m¨ng ViÖt Nam, than ViÖt Nam… giµnh quyÒn vËn t¶i cho ®éi tµu cña tæng c«ng ty, víi t­ c¸ch lµ c«ng ty mÑ cña c¸c doanh nghiÖp vËn t¶i thµnh viªn. Tæng c«ng ty ®· ký ®­îc hîp ®ång vËn t¶i ®Þnh khung ®Ó c¨n ø vµo ®ã c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn nh­ VOSCO, VITRANSCHART, VINASHIP, FALCON… ký c¸c hîp ®ång tõng chuyÕn víi c¸c tæng c«ng ty. Nhê ®ã sè l­îng hîp ®ång t¨ng lªn ®¸ng kÓ. Tõ nh÷ng t×m hiÓu vÒ vai trß vµ nhiÖm vô cña tæng c«ng ty hµng h¶i ViÖt Nam, chóng ta cã thÓ thÊy r»ng sù ra ®êi cña VINALINES g©y bÊt lîi cho c¸c danh nghiÖp vËn t¶i biÓn ngoµi tæng c«ng ty nh­ng l¹i lµm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ®éi tµu biÓn ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng vËn t¶i biÓn. Sù ph¸t triÓn cña tæng c«ng ty lu«n ®ång nghÜa víi sù lín m¹nh cña c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn mµ VOSCO lµ mét thÝ dô ®iÓn h×nh. N¨m 1997, VOSCO cã 15 tµu, tæng träng t¶i 214.150 DWT. N¨m 1998 VOSCO nhËn bµn giao 2 tµu HËu Giang vµ S«ng BÕn H¶i ( 24,6 ngh×n DWT) ®ång thêi mua 3 tµu S«ng TiÒn, S«ng Trµ vµ S«ng Hång ( 19,38 DWT ) n©ng tæng sè tµu lªn 20 chiÕc víi tæng träng t¶i 262.150 DWT vµ gi¶m tuæi tµu b×nh qu©n xuèng cßn 17,3 tuæi. Ngoµi ra, c«ng ty cßn ký hîp ®ång ®ãng tµu míi tµu hµng kh« 6.500 DWT t¹i nhµ m¸y ®ãng tµu B¹ch §»ng. Cïng víi viÖc bæ sung míi ®éi tµu, c«ng ty tËp trung vµo nhiÖm vô khai th¸c kinh doanh víi s¶n l­îng ®¹t 2420 ngh×n tÊn ns­m 1998 ( ®¹t 101 % kÕ ho¹ch n¨m ) . C«ng ty còng chó träng tíi chÊt l­îng dÞch vô b»ng viÖc duy tr× t×nh tr¹ng chÊt l­îng tµu theo ®óng tiªu chuÈn ®¨ng kiÓm, l¾p ®Æt hÖ thèng tin theo GMDS cho 17 tµu, hoµn thµnh c¸c quy ®Þnh vÒ qu¶n lý an toµn quèc tÕ ( IMS code) ®­îc ®¨ng kiÓm cÊp DOC cho c«ng ty vµ SMC cho 9 tµu. Víi nh÷ng viÖc lµm ®ã, trong n¨m 1998 toµn c«ng ty ®· ®¹t 462,5 tû VN§ doanh thu, t¨ng 5% so víi kÕ ho¹ch, tæng l·i ®¹t 880 tû VN§, nép ng©n s¸ch nhµ n­íc 12 tû VN§ vµ kh«ng ®Ó sù cè hµng h¶i nghiªm träng nµo x¶y ra. ( Nguån : B¸o c¸o kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña VOSCO n¨m 1998) MÆc dï kh«ng ®­îc ch¨m chót nh­ c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn cña VINALINES, c¸c doanh nghiÖp vËn t¶i ngoµi tæng c«ng ty hµngh¶i ( chñ yÕu c¸c doanh nghiÖp ®Þa ph­¬ng) còng ®ang g¾ng søc m×nh ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn. C¸c doanh nghiÖp vËn t¶i ®¹i ph­¬ng còng cã nh÷ng lîi thÕ riªng cña hä. Thø nhÊt c¸c doanh nghiÖp vËn t¶i ®Þa ph­¬ng lu«n nhËn ®­îc sù hç trî tÝch cùc cña c¸c c¬ quan ban ngµnh trong chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng. Nh÷ng hç trî nµy ®­îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c biÖn ph¸p kiÖn toµn ®éi ngò l·nh ®¹o, æn ®Þnh bé m¸y tæ chøc vµ lùc l­îng lao ®éng, cho më thªm ngµnh nghÒ kinh doanh dÞch vô hµng h¶i nh»m trî cho ho¹t ®éng th­êng xuyªn cña ®¬n vÞ. Thø hai, c¸c doanh nghiÖp vËn t¶i ®¹i ph­¬ng lu«n nhËn ®­îc sù ­u tiªn trong viÖc vËn chuyÓn mÆt hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu cña ®Þa ph­¬ng ®ã. ViÖc æn ®Þnh c¸c chuyÕn hµng chuyªn chë gãp phÇn ®¶m b¶o ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. Cã thÓ lÊy mét vµi vÝ dô ®iÓn h×nh. C«ng ty vËn t¶i biÓn vµ th­¬ng m¹i §µ N½ng trong 4 thµng ®Çu n¨m 1999 thùc hiÖn vËn chuyÓn 14.122 tÊn hµng, chñ yÕu xi m¨ng, giÊy, dÇu cä víi doanh thu trªn 2,3 tû VN§. C«ng ty vËn t¶i Phó Yªn ®¹t s¶n l­îng vËn chuyÓn 7.062 tÊn, trong ®ã chñ yÕu lµ vËn t¶i tuyÕn n­íc ngoµi víi viÖc xuÊt khÈu 5 ®¸ khèi, nhËp khÈu nhùa ®­êng, dÇu cä, tæng doanh thu trªn 1,6 tû VN§. C«ng ty vËn t¶i x¨ng dÇu ( VITACO) th­îc tæng c«ng ty x©y dùng ViÖt Nam ®· thùc hiÖn s¶n l­îng vËn t¶i trong 4 thµng ®¹t 497.858 m3 chñ yÕu lµ chë thuª). Doanh thu trong n­íc ®¹t gÇn 15,87 tû VN§ vµ doanh thu ngoµi ®¹t gÇn 24,8 tû VN§ ( gi¸ trÞ quy ®æi). Ch­¬ng III : Mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn vËn t¶i biÓn ViÖt Nam Nh÷ng gi¶i ph¸p ë tÇm vÜ m« . Nhµ n­íc cÇn ®Çu t­ ph¸t triÓn mét ®éi tµu lín m¹nh. HiÖn nay nhµ n­íc ®· th«ng qua chiÕn l­îc ph¸t triÓn ®éi tµu cña Tæng c«ng ty hµng h¶i ®Õn n¨m 2005 nh­ng chØ míi tiÕn hµnh nghiªn cøu vµ x©ydùng “ Quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn ®éi tµu vËn t¶i biÓn ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010” . Do vËy, nhµ n­íc cÇn phª duyÖt mét ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn ®éi tµu quèc gia trong nh÷ng n¨m tíi ®Ó tËp trung ®óng h­íng cho viÖc ph¸t triÓn ®éi tµu theo h­íng hiÖn ®¹i ho¸. X©y dùng ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn ®éi tµu ®­îc coi nh­ lµ mét nhiÖm vô chiÕn l­îc nh»m mang l¹i lîi Ých cho quèc gia, mang l¹i lîi nhuËn trùc tiÕp cho c¸c doanh nghiÖp vËn t¶i biÓn. §èi víi ý nghÜa x· héi ph¸t triÓn ®éi tµu biÓn kh«ng nh÷ng ®em l¹i quyÒn lîi kinh tÕ thiÕt thùc mµ cµn n©ng cao vÞ trÝ cña nhµ n­íc trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. ViÖc x©y dùng ch­¬ng tr×nh luËn chøng kinh tÕ ph¸t triÓn ®éi tµu trong ®iÒu kiÖn nÒn kinhtÕ thÞ tr­êng vµ nh÷ng ®Æc thï riªng trong thÞ tr­êng vËn t¶i biÓn, cÇn dùa trªn nh÷ng nguyªn t¾c sau: Ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn ®éi tµu ph¶i thùc hiÖn liªn tôc theo thêi gian ( theo tõng n¨m cña tõng thêi kú kÕ ho¹ch ) nh»m ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶ cña tµu míi bæ sung. §èi víi c«ng ty vËn t¶i th× cÇn x©y dùng c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn ®éi tµu theo kÕ ho¹ch 5 n¨m. YÕu tè thêi gian ®­îc coi lµ yÕu tè cã ¶nh h­ëng lín v× chØ tiªu vÒ gi¸ tµu, c­íc thuª, c­íc vËn chuyÓn, c­íc xÕp dì… lu«n thay ®æi theo thêi gian. Do ®ã cÇn ph¶i cã sù tÝnh to¸n hîp ký vµ lùa chän ch­¬ng tr×nh cã hiÖu qu¶. Sö dông chØ tiªu lîi chuËn tèi ®a cña vèn ®Çu t­ cho c¸c lo¹i tµu míi bæ sung. CÇn c©n nh¾c gi÷a c¸c ph­¬ng ¸n thuª, thuª mua vµ mua nh»m ®em l¹i lîi Ých cho chñ tµu vµ lîi Ých quèc gia. Nguån tµi chÝnh cho ch­¬ng tr×nh ®­îc lÊy tõ ®©u? §©y lµ mét trong nhiÒu vÊn ®Ò g©y nhiÒu v­íng m¾c cho bÊt cø ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh nµo cña ViÖt Nam bëi nguån tµi chÝnh eo hÑp. Tuy vËy nguån tµi chÝnh giµnh cho ®Çu t­ cã thÓ thu ®­îc tõ c¸c nguån: + Vèn tù cã. + Vèn hç trî cña n­íc ngoµi + Vèn vay ng©n hµng + Vèn ®Çut­ cña n­íc ngoµi + Vèn cæ phÇn cña c¸c thµnh viªn MÆc dï ®· cã chñ tr­¬ng ho¹ch ®Þnh vÒ vèn nh­ng xem ra vÊn ®Ò nµy kh«ng hÒ ®¬n gi¶n v× vèn vay ph¶i ®­îc sù b¶o l·nh cña ng©n hµng, thËm chÝ lµ nhiÒu ng©n hµng cã tÝn nhiÖm, ®­îc ng­êi cho vay tÝn nhiÖm. ë ViÖt Nam hiÖn nay, chØ cã hai ng©n hµng nhµ n­íc ®­îc ng­êi cho vay ch¸p nhËn b¶o l·nh cho ng­êi ®i vay lµ VIETCOMBANK vµ INCOMBANK nh­ng hai ng©n hµng nµy l¹i ngÇn ng¹i trong viÖc ®øng ra b¶o l·nh v× tÝnh rñi ro cßn cao. Sù ra ®êi cña ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn hµng h¶i thuéc Tæng c«ng ty hang h¶i ViÖt Nam sÏ lµ nh©n tè gióp cho c¸c doanh nghiÖp vËn t¶i trong viÖc huy ®éng vèn ®Çu t­. ViÖc x©y dùng luËn chøng kinh tÕ cho ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn ®éi tµu cÇn ®­îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c b­íc: + Dù b¸o nhu cÇu vËn chuyÓn. + Tèi ­u ®éi tµu hiÖn cã + Chän c¸c kiÓu tµu tèi ­u ®Ó bæ sung + Chän c¸c ph­¬ng ¸n ®Çu t­ vµ tÝnh to¸n hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c ph­¬ng ¸n ph¸t triÓn ®éi tµu. + H×nh thµnh ®éi tµu biÓn trong n¨m kÕ ho¹ch, tõ ®ã x¸c ®Þnh thµnh phÇn ®éi tµu, sè l­îng, tû lÖ, kiÓu tµu vµ tµi liÖu kh¸c liªn quan. Nhµ n­íc cÇn cã mét chÝnh s¸ch t¹o mét thÞ tr­êng æn ®Þnh cho ngµnh hµng h¶i §ã lµ thÞ tr­êng vËn t¶i néi ®Þa. Xu thÕ cña thÕ giíi lµ më réng thÞ tr­êng, tuy nhiªn ngµnh hµng h¶i cña ViÖt Nam ch­a thùc sù ph¸t triÓn kÞp thêi víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi ®Ó cã thÓ thùc sù c¹nh tranh víi c¸c n­íc nµy. Do ®ã nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch b¶o vÒ thÞ tr­êng néi ®Þa, ®ång thêi cã chÝnh s¸ch ph¸t triÓn ®éi tµu vËn t¶i v­¬n ra thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Tr­íc hÕt ph¶i b¶o vÖ thÞ tr­êng trong n­íc b»ng c¸c chÝnh s¸ch b¶o hé, giµnh quyÒn vËn t¶i quèc gia nh­ th«ng lÖ quèc tÕ. HiÖn nay hÇu hÕt c¸c n­íc trong ASEAN ®Òu sö dông chÝnh s¸ch b¶o hé nµy. Ngay c¶ mét sè n­íc ph¸t triÓn vÉn ph¶i b¶o hé ngµnh hµng h¶i v× lîi Ých cña hä. Qua thùc tÕ chuyªn chë hµng ho¸ b»ng ®­êng biÓn, tuú theo chÆng ®­êng tõ c¶ng xÕp ®Õn c¶ng dì, nh×n chung, tiÒn c­íc chiÕm kho¶ng 15 – 20 % gi¸ trÞ l« hµng. ChØ tÝnh c¸c mÆt hµng xuÊt nhËp khÈu víi sè l­îng lín trong n¨m 1998 lµ : DÇu th« 4,5 triÖu tÊn, g¹o 1,5 triÖu tÊn, than 1,2 triÖu tÊn, thiÕt bÞ m¸y mãc 2 triÖu tÊn, ph©n bãn xÊp xØ 3 triÖu tÊn… th× tæng khèi l­îng hµng xuÊt khÈu lµ trªn 10 triÖu tÊn. Theo c«ng thøc cña LINERCODE ( 40/40/20), chóng ta cã thÓ giµnh ®­îc quyÒn chuyªn chë 40% th× chóng ta còng cã thÓ thu ®­îc hµng tr¨m triÖu ®ola, nÕu cã ®éi tµu ®ñ m¹nh ®Ó chuyªn chë hoÆc 6 triÖuUSD tiÒn hoa hång nÕu lµ m«i giíi tµu n­íc ngoµi chuyªn chë. Nhµ n­íc còng cÇn cã mét sè quy ®Þnh nh­: + Quy ®Þnh b¸n CIF, mua FOB víic¸c mÆt hµng nhËp khÈu mµ phÝa VIÖt Nam cã lîi thÕ vµ chÊp nhËn chia theo c«ng thøc 40/40/20 ®èi víi nh÷ng mÆt hµng kh¸c. + Qu¶n lý chÆt h¬n trong vÊn ®Ò thuª tµu cña c¸c chñ hµng b»ng c¸ch giao tr¸ch nhiÖm chuyªn chë hoÆc thuª tµu cho mét vµi tæ chøc nhÊt ®Þnh ( Tæng c«ng ty hµng h¶i ) tÊt nhiªn cÇn tr¸nh tÝnh tr¹ng ®éc quyÒn. Nhµ n­íc cÇn ®æi míi quy m« vµ tÝnh chÊt ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Trong qu¸ tr×nh qu¶n lý, cóng víi ch­¬ng tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ cña mçi doanh nghiÖp, c¸c c¬ quan qu¶n lý cÇn xem xÐt, s¾p xÕp l¹i c¸c doanh nghiÖp cho ®ñ m¹nh vµ hîp lý. C¸c doanh nghiÖp nhá vµ yÕu cã thÓ ®­îc “ hîp søc” d­íi d¹ng c«ng ty cæ phÇn hoÆc buéc ph¶i gi¶i thÓ. Nhµ n­íc cÇn ph¶i hoµn thiÖn hÖ thèng luËt hµng h¶i vµ ph¸p luËt hîp ®èng kinh tÕ ®Ó theo kÞp luËn c¸c quèc gia tiªn tiÕn trªn thÕ giíi, ®ång thêi phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ, x· héi, v¨n ho¸ ViÖt Nam nh»m t¹o ®iÒu kiÖn chongµnh hµng h¶i ph¸t triÓn. HÖ thèng luËt hµng h¶i ViÖt Nam cho ®Õn nay míi chØ cã bé luËt hµng h¶i ( 30/6/190). §ã chØ lµ luËt néi dung mµ ch­a cã c¸c quy ®Þnh vÒ tè tông hµng h¶i ( luËt h×nh thøc). HiÖn nay viÖc xÐt xö c¸c tranh chÊp trong hîp ®ång vËn chuyÓn hµng ho¸ quèc tÕ ®­îc xÐt xö t¹i tßa ¸n kinh tÕ vµ c¸c tranh chÊp ngoµi hîp ®ång kinh tÕ ( 29/5/1989), bªn vi ph¹m hîp ®ång sÏ bÞ ph¹t, ngoµi ra ph¶i båi th­êng thiÖt h¹i so vi ph¹m hîp ®ång g©y ra. Kho¶n tiÒn h­ëng tõ tiÒn ph¹t vµ tiÒn båi th­êng nhiÒu khi l¹i lín h¬n so víi thùc tÕ bÞ thiÖt h¹i. §iÒu ®ã khuyÕn khÝch sù tranh chÊp, kiÖn tông h¬n lµ sù t¹o ®iÒu kiÖn cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ kinh doanh cña c¸c bªn. II Nh÷ng gi¶i ph¸p ë tÇm vi m«. Sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña ngµnh vËn t¶i ViÖt Nam kh«ng chØ tr«ng chê tõ phÝa nhµ n­íc mµ b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp ph¶i t×m ra h­íng ®i cho riªng m×nh. Muèn ph¸t triÓn ®­îc, c¸c doanh nghiÖp vËn t¶i cÇn ph¶i n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh. §Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã, xin ®­îc kiÕn nghÞ nh÷ng ®iÓm sau: Mét lµ, cÇn ph¶i ®æi míi c¬ cÊu tæ chøc vµ qu¶n lý doanh nghiÖp. ë møc ®é tæng c«ng ty, cÇn x¸c ®Þnh nh÷ng ®¬n vÞ m¹nh, lµm ¨n cã l·i lµ nßng cèt. C¸c ®¬n vÞ nhá, lµm ¨n thua lç cã thÓ cæ phÇn ho¸, s¸t nhËp víi c«ng ty l¬n hoÆc bÞ gi¶i thÓ. ë møc ®é c«ng ty, c¶i tiÕn c¬ cÊu tæ chøc cÇn ®­îc tiÕn hµnh m¹nh b¹o, lo¹i bá nh÷ng c¸n bé qu¶n lý thiÕu n¨ng lùc” sèng l©u lªn l·o lµng” bæ nhiÖm c¸c c¸n bé cã n¨ng lù thùc sù, tæ chøc l¹i c¸c phßng ban tham m­u nh­: phßng kinh tÕ, phßng khai th¸c, phßng kü thuËt… víi viÖc bè trÝ c¸c c¸n bé trÎ cã n¨ng lùc lµm viÖc. Hai lµ, c¸c doanh nghiÖp cÇn thùc hiÖn gi¶i ph¸p vÒ vèn vµ c¬ së vËt chÊt, kü thuËt. §©y lµ gi¶i ph¸p mang tÝnh chÊt chiÕn l­îc bëi hiÖn nay, vËn t¶i biÓn cña n­íc ta chi míi ®¸p øng trªn 25 % nhu cÇu vËn chuyÓn hµng ho¸ néi ®Þa vµ khaongr 13 5 khèi l­îng hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu. Trong khi ®ã, nhu cÇu vËn chuyÓ hµng ho¸ ngµy mét t¨ng cao do sù ph¸t triÓn cña th­¬ng m¹i quãc tÕ. §Ó cã thÓ ®¸p øng yªu cÇu ®ã, cÇn ph¶i ph¸t triÓn cña th­¬ng m¹i quèc tÕ. §Ó cã thÓ ®¸p øng yªu cÇu ®ãm cÇn ph¶i ph¸t triÓn mét ®éi tµu lín m¹nh c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng trong c¸c doanh nghiÖp th«ng qua viÖc ®ãng míi, mua míi,thuª nh÷ng con tµu hiÖn ®¹i, ®ñ kh¶ n¨ng chuyªn chë trªn nh÷ng tuyÕn ®­êng. ViÖc ®Çu t­ cho ®éi tµu ph¶i c¨n cø vµo tÝnh h×nh s¶n xuÊt cña mçi doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, kh«ng thÓ kh«ng quan t©m ®Õn xu h­íng ph¸t triÓn cña vËn t¶i biÓn quèc tÕ. Mét sè doanh nghiÖp m¹nh nh­ VOSCO cÇn tËp trung ®Çu t­ vµo ho¹t ®éng vËn t¶i vµ khai th¸c container ®Ó cã thÓ tham gia chuyªn chë nh­ nh÷ng feeder nèi liÒn c¸c c¶ng trung chuyÓn vµ c¸c c¶ng khai th¸c. Ba lµ, tiÕn hµnh c¹nh tranh víi c¸c h·ng vËn t¶i nhá cña c¸c n­íc trong khu vùc nh­ng l¹i ph¶i mÒm máng, hîp t¸c víi nh÷ng h·ng tµu lín ®Ó cã thÓ khai th¸c nh÷ng ®o¹n thÞ tr­êng cßn bá trèng. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn míi chØ dõng l¹i ë viÖc khai th¸c c¸c chuyÕn tµu feeder mµ ch­a cã sù hîp t¸c chÆt chÏ h¬n víi c¸c h·ng tµu lín kh¸c. Thùc tÕ cho thÊy nguån c¬ së vËt chÊt cña ®éi tµu ViÖt Nam cßn qu¸ nhá, ch­a cho phÐp c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn tham gia vµo c¸c liªn minh hay liªn kÕt. Bèn lµ, thùc hiÖn chÝnh s¸ch vÒ chÊt l­îng dÞch vô vµ gi¸ c¶. C¶ hai chÝnh s¸ch nµy cÇn tiÕn hµnh song song. ChÊt l­îng cña s¶n phÈm dÞch vô vËn t¶i lµ tæng hîp tÊt c¶ c¸c mÆt cña s¶n phÈm, bao gåm: kh¶ n¨ng ®¶m b¶o an toµn cho hµng ho¸, kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu vËn chuyÓn ®óng thêi gian vµ ®Þa ®iÓm. ChÊt l­îng dÞch vô vËn chuyÓn, kh¶ n¨ng chuyÓn t¶i, thêi gian l­u kho, n¨ng lùc qu¶n lý… vµ d­êng nh­ nã tû lÖ nghÞch víi gi¸ c­íc chuyªn chë. VÊn ®Ò lµ ph¶i duy tr× chÊt l­îng dÞch vô cao ®ång thêi cã chÝnh s¸ch vÒ gi¸ hîp lý. Trong viÖc thùc thi chÝnh s¸ch gi¸, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i c¨n cø cµo tÝnh h×nh cung cÊp c¸c lo¹i h×nh dÞch vô vµ quan hÖ gi÷a doanh nghiÖp víi chñ hµng ( thùc thi chÝnh s¸ch gi¸ ph©n biÖt hîp lý). N¨m lµ, doanh nghiÖp cÇn thùc hiÖn chÝnh s¸ch qu¶ng c¸o vµ khuyÕch tr­¬ng. Muèn më réng nhu cÇu cña kh¸ch hµng hiÖn thêi vµ khai th¸c kh¸ch hµng tiÒm n¨ng, tæng c«ng ty vµ c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch qu¶ng c¸o hîp lý vµ l©u dµi. Néi dung cña chÝnh s¸ch qu¶ng c¸o ph¶i lµm næi bËt tÝnh ­u viÖt cña s¶n phÈm mµ doanh nghiÖp cã thÓ cung cÊp cho kh¸ch hµng.