Đề tài Thực trạng xuất khẩu lao động ở Việt Nam

I. Việc làm và tạo việc làm 1. Việc làm. a) Khái niệm và phân loại. Đứng trên các góc độ nghiên cứu khác nhau, người ta đã đưa ra rất nhiều định nghĩa nhằm làm sáng tỏ: “việc làm là gì? ”. Và ở các quốc gia khác nhau do ảnh hưởng của nhiều yếu tố (như điều kiện kinh tế, chính trị, luật pháp ) người ta quan niệm về việc làm cũng khác nhau. Chính vì thế không có một định nghĩa chung và khái quát nhất về việc làm. ã Theo bộ luật lao động_ Điều 13: “ Mọi hoạt động tạo ra thu nhập , không bị pháp luật cấm đều được thừa nhận là việc làm”. Trên thực tế việc làm nêu trên được thể hiện dưới 3 hình thức: + Một là, làm công việc để nhận tiền lương, tiền công hoặc hiện vật cho công việc đó. + Hai là, làm công việc để thu lợi cho bản thân mà bản thân lại có quyền sử dụng hoặc quyền sở hữu (một phần hay toàn bộ) tư liệu sản xuất để tiến hành công việc đó. + Ba là, làm các công việc cho hộ gia đình mình nhưng không được trả thù lao dưới hình thức tiền lương, tiền công cho công việc đó. Bao gồm sản xuất nông nghiệp, hoạt động kinh tế phi nông nghiệp do chủ hộ hoặc 1 thành viên khác trong gia đình có quyền sử dụng, sở hữu hoặc quản lý. Khái niệm trên nói chung là khá bao quát nhưng chúng ta cũng thấy rõ hai hạn chế cơ bản. Hạn chế thứ nhất: hoạt động nội trợ không được coi là việc làm trong khi đó hoạt động nội trợ tạo ra các lợi ích phi vật chất và gián tiếp tạo ra lợi ích vật chất không hề nhỏ. Hạn chế thứ hai: khó có thể so sánh tỉ lệ người có việc làm giữa các quốc gia với nhau vì quan niệm về việc làm giữa các quốc gia có thể khác nhau phụ thuộc vào luật pháp, phong tục tập quán, Có những nghề ở quốc gia này thì được cho phép và được coi đó là việc làm nhưng ở quốc gia khác lại bị cấm. Ví dụ: đánh bạc ở Việt Nam bị cấm nhưng ở Thái Lan, Mỹ đó lại đựơc coi là một nghề thậm chí là rất phát triển vì nó thu hút khá đông tầng lớp thượng lưu. ã Theo quan điểm của Mac: “Việc làm là phạm trù để chỉ trạng thái phù hợp giữa sức lao động và những điều kiện cần thiết (vỗn, tư liệu sản xuất, công nghệ, ) để sử dụng sức lao động đó). Sức lao động do người lao động sở hữu. Những điều kiện cần thiết như vốn, tư liệu sản xuất, công nghệ, có thể do người lao động có quyền sở hữu, sử dụng hay quản lý hoặc không. Theo quan điểm của Mac thì bất cứ tình huống nào xảy ra gây nên trạng thái mất cân bằng giữa sức lao động và điều kiện cần thiết để sử dụng sức lao động đó đều có thể dẫn tới sự thiếu việc làm hay mất việc làm. Tuỳ theo các mục đích nghiên cứu khác nhàu mà người ta phân chia việc làm thành nhiều loại. Theo mức độ sử dụng thời gian làm việc ta có việc làm chính và việc làm phụ + Việc làm chính: là việc làm mà người lao động dành nhiều thời gian nhất hay có thu nhập cao nhất. + Việc làm phụ: là việc làm mà người lao động dành nhiều thời gian nhất sau công việc chính. Ngoài ra, người ta còn chia việc làm thành việc làm bán thời gian, việc làm đâỳ đủ, việc làm có hiệu quả, b) Các đặc trưng của việc làm Nghiên cứu các đặc trưng của việc làm chính là việc tìm hiểu cơ cấu hoặc cấu trúc dân số có việc làm theo các tiêu chí khác nhau nhằm làm rõ các khía cạnh của vấn đề việc làm. Bao gồm có: + Cấu trúc dân số có việc làm theo giới và tuổi. Cho biết trong số những người có việc làm thì tỉ lệ nam, nữ là bao nhiêu; độ tuổi nào là lực lượng lao động chính (chiếm phần đông trong lực lượng lao động). + Sự thay đổi quy mô việc làm theo vùng (nông thôn- thành thị). Cho biết khả năng tạo việc làm ở hai khu vực này cũng như tiềm năng tạo thêm việc làm mới trong tương lai. + Cơ cấu việc làm theo ngành kinh tế. Cho biết ngành kinh tế nào trong nền kinh tế quốc dân có khả năng thu hút được nhiều lao động nhất ở hiện tại và tương lai; sự dịch chuyển lao động giữa các ngành này. Trong nền kinh tế quốc dân ngành kinh tế được chia làm 3 khu vực lớn. Khu vực I: ngành nông nghiệp và lâm nghiệp; khu vực II: ngành công nghiệp, xây dựng, giao thông vận tải, khai thác mỏ, năng lượng; khu vực III: dịch vụ. + Cơ cấu việc làm theo nghề. Cho biết nghề nào hiện tại đang tạo ra được nhiều việc làm nhất và xu hướng lựa chọn nghề nghiệp trong tương lai của người lao động. + Cấu trúc việc làm theo thành phần kinh tế. Cho biết hiện tại lực lượng lao động đang tập trung nhiều nhất trong thành phần kinh tế nào và xu hướng dịch chuyển lao động giữa các thành phần kinh tế trong tương lai. Thành phần kinh tế được chia dựa trên quan hệ sở hữu về tư liệu sản xuất.

doc40 trang | Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 2532 | Lượt tải: 1download
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Thực trạng xuất khẩu lao động ở Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
êng nªn ®Æc trùng cña xuÊt khÈu lao ®éng trong giai ®o¹n nµy lµ xuÊt khÈu lao ®éng chÞu sù t¸c ®éng cña quy luËt thÞ tr­êng, mang tÝnh c¹nh tranh cao h¬n vµ ch¾c ch¾n sÏ hiÖu qu¶ h¬n nhiÒu. C¸c kÕt qu¶ ®¹t ®ù¬c cña xuÊt khÈu lao ®éng trong giai ®o¹n nµy lµ: Sè l­îng lao ®éng ®ù¬c ®­a ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë nø¬c ngoµi vµ sè thÞ tr­êng xuÊt khÈu lao ®éng. Trong thêi gian qua chóng ta ®· ®­a ®ù¬c tæng sè 279.008 lao ®éng ®i lµm viÖc t¹i 46 quèc gia vµ vïng l·nh thæ. Chóng ta cã b¶ng sau: B¶ng 5: Sè l­îng lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi. N¨m Sè lao ®éng(ng­êi) T¨ng so víi n¨m tr­íc(%) ThÞ tr­êngXKL§ 1991 1.020 --- 1992 810 -20,59 12 1993 3.960 388,89 1994 9.230 133,1 1995 10.050 8,88 15 1996 12.660 25,97 1997 18.470 45,89 1998 12.240 -33,73 27 1999 21.240 78,19 38 2000 31.468 44,28 40 2001 36.168 14,93 2002 46.122 27,52 2003 75.000 62,6 46 Tæng 279.008 46 Nguån: Tæng hîp tõ nhiÒu nguån. Qua b¶ng trªn chóng ta cã thÓ nhËn thÊy mét sè ®iÓm mèc quan träng trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng cña ViÖt Nam trong giai ®o¹n võa qua. N¨m 1992, 1998 tû lÖ t¨ng sè lao ®éng ®­îc ®­a ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë n­íc ngoµi so víi n¨m tr­íc ®ã ®Òu sôt gi¶m mét c¸ch nghiªm träng. Liªn hÖ víi bèi c¶nh kinh tÕ trong n­íc, khu vùc vµ thÕ giíi trong kho¶ng thêi gian ®ã ta gi¶i thÝch nh­ sau: + Cuèi thËp kØ 80 ®Çu thËp kØ 90 sau sù sôp ®æ cña Liªn X«, hµng lo¹t c¸c n­íc XHCN ë §«ng ¢u còng liªn tiÕp sôp ®æ. Sau biÕn cè chÝnh trÞ nµy tÊt c¶ lao ®éng n­íc ngoµi ë c¸c n­íc nµy ®Òu ph¶i trë vÒ n­íc trong ®ã cã lao ®éng ViÖt Nam. MÆt kh¸c, tõ tr­íc cho ®Õn thêi ®iÓm ®ã Liªn X« vµ c¸c n­íc §«ng ¢u vèn lµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu lao ®éng truyÒn thèng cña ViÖt Nam nªn khi x¶y ra biÕn cè nµy ViÖt Nam thùc sù r¬i vµo t×nh thÕ bÞ ®éng trong c¶ viÖc gi¶i quyÕt viÖc lµm, æn ®Þnh ®êi sèng cho ng­êi lao ®éng vÒ n­íc vµ viÖc tiÕp tôc duy tr× ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng. V× thÕ sè lao ®éng ®­îc ®­a ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi n¨m 1992 chØ dõng l¹i ë con sè 810 ng­êi. + N¨m 1997 diÔn ra cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë khu vùc ch©u ¸ mµ ®Çu tiªn lµ ë ThaiLan. Cuéc khñng ho¶ng kÐo theo nã lµ sù sôp ®æ, tr× trÖ nÒn kinh tÕ cña c¸c n­íc trong khu vùc, lµm gi¶m nhu cÇu nhËp khÈu lao ®éng n­íc ngoµi t¹i c¸c n­íc nµy. B¶ng 2: ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng khu vùc t¹i mét sè nø¬c ch©u ¸. N­íc, l·nh thæ Tû lÖ t¨ng tr­ëng GDP(%) Tû lÖ thÊt nghiÖp(%) Sù gi¶m gi¸ ®ång tiÒn 6/97-5/98 Sè lao ®éng nø¬c ngoµi ChÝnh s¸ch ®iÒu chØnh vÒ lao ®éng 95-97 1998 1997 1998 NhËt B¶n 2 2,0 3,4 4,3 - 1354 +Duy tr× c/t TNS. +G/h¹n H§ vÒ §T Singapo 7,8 2,5 1,8 - -19 (12/97) H/chÕ nhËp l/® phæ th«ng Hµn Quèc 7,2 <1,0 2,6 6,5 -55 (12/97) 210 T¹m dõng Malaysia 8,6 2,0 2,5 3,7 -48(1/98) 2500 Håi h­¬ng lao ®éng bÊt hîp ph¸p §µi Loan 297 NhËp lao ®éng xd, dÞch vô c¸c n­íc §NA Hång K«ng 5,00 3,5 2,9 4,0 H¹n chÕ Nguån: Niªn gi¸m thèng kª di d©n ch©u ¸. Nh÷ng n¨m sau ®ã tû lÖ t¨ng so víi n¨m tr­íc ®­îc kh«i phôc (93, 94) vµ råi l¹i cã xu h­íng gi¶m dÇn. §iÒu ®ã cho thÊy: + Thø nhÊt, chÝnh phñ ViÖt Nam ®· nhanh chãng ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kh¾c phôc kÞp thêi, nh¹y bÐn víi thêi cuéc ®Ó chuyÓn tõ thÕ bÞ ®éng sang thÕ chñ ®éng. Trong thêi gian ng¾n ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng cña ViÖt Nam l¹i nhanh chãng ®i vµo sù æn ®Þnh. + Thø hai, ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng thùc sù ®· bÞ yÕu tè thÞ tr­êng chi phèi nghÜa lµ phô thuéc vµo quan hÖ cung- cÇu trªn thÞ tr­êng, xuÊt hiÖn tÝnh c¹nh tranh gay g¾t víi c¸c nø¬c xuÊt khÈu lao ®éng kh¸c, ®Æc biÖt lµ c¸c nø¬c trong khu vùc nh­ ThaiLan, Philippin, Indonexia. Dï vËy, ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng cña ViÖt Nam vÉn khëi s¾c. N¨m 2003 sè lao ®éng ®­îc ®­a ®i lµm viÖc ë nø¬c ngoµi chiÕm tíi 26,88% tæng sè lao ®éng trong c¶ giai ®o¹n 1990-2003. VÒ thÞ tr­êng xuÊt khÈu lao ®éng: kh«ng ngõng ®ù¬c më réng vµ khai th¸c. Tõ chç chØ cã 12 thÞ tr­êng n¨m 1992 lªn tíi 46 thÞ tr­êng vµo n¨m 2003. Nh÷ng kÕt qu¶ ®ã cho thÊy trong t­¬ng lai ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam sÏ cßn gÆt h¸i nhiÒu thµnh c«ng h¬n n÷a. C¬ cÊu ngµnh nghÒ, c¬ cÊu lao ®éng. HiÖn nay lao ®éng ViÖt Nam ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi ®ang tham gia lao ®éng ë 30 nhãm ngµnh, nghÒ kh¸c nhau nh­: x©y dùng, c¬ khÝ, ®iÖn tö, dÖt, m¸y, chÕ biÕn thuû s¶n, vËn t¶i biÓn, ®¸nh b¾t h¶i s¶n, dÞch vô, chuyªn gia y tÕ, gi¸o dôc, n«ng nghiÖp, Cô thÓ lµ: 45% lao ®éng lµm trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp nhÑ, 26% trong lÜnh vùc x©y dùng, 20% trong lÜnh vùc c¬ khÝ, 6% trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp vµ chÕ biÕn thuû s¶n, 3% trong lÜnh vùc kh¸c. Tû lÖ lao ®éng cã tay nghÒ lµ kho¶ng 65%; ë mét sè n­íc nh­ NhËt B¶n, Libia tû lÖ nµy ®¹t gÇn 100%. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ th× nhu cÇu lao ®éng phæ th«ng cã xu h­íng gi¶m vµ t¨ng nhu cÇu lao ®éng cã tay nghÒ (tr­íc khi ®i lµm viÖc ë nø¬c ngoµi ®· ®­îc ®µo t¹o). B¶ng 6: Lao ®éng trong c¸c ngµnh giai ®o¹n 1991-1999. LÜnh vùc Sè lao ®éng(ng­êi) Tû lÖ lao ®éng (%) X©y dùng 23.000 29,43 DÖt may 11.000 14,08 ThuyÒn viªn, ®¸nh c¸ 14.500 18,56 C¸c nghÒ p/th«ng kh¸c 29640 37,93 Tæng 78140 100 Nguån: tæng hîp tõ nhiÒu nguån Yªu cÇu mét sè ngµnh nghÒ mµ c¸c n­íc nhËp khÈu lao ®éng ®ßi hái. + ThuyÒn viªn: c­êng ®é lµm viÖc cao dï lµ thuyÒn tr­ëng hay thuyÒn viªn, tiÒm Èn nhiÒu yÕu tè rñi ro, ®ßi hái ng­êi thuyÒn viªn ph¶i cã thÓ lùc tèt, chÞu ®­îc sãng giã, cã tay nghÒ, cã t¸c phong c«ng nghiÖp vµ vèn ngo¹i ng÷ kh¸ ®Ó thùc hiÖn chÝnh x¸c mÖnh lÖnh cña thuyÒn tr­ëng. ThuyÒn viªn ViÖt Nam nãi chung ch­a ®¸p øng ®­îc nh÷ng yªu cÇu trªn ®©y. + Thî x©y dùng: lµ lo¹i lao ®éng nÆng nhäc chñ yÕu diÔn ra ngoµi trêi, c«ng nghÖ vµ m¸y mãc x©y dùng kh¸ hiÖn ®¹i, tæ chøc thi c«ng trªn c«ng tr­êng rÊt khoa häc, kØ luËt lao ®éng nghiªm kh¾c, tiÒn c«ng kh«ng cao, b×nh qu©n 250 USD/ ng­êi/th¸ng. Thî lao ®éng x©y dùng ViÖt Nam khÐo lÐo, dÔ tiÕp thu c«ng nghÖ nh­ng tÝnh v« kû luËt cao nªn chiÕm tû lÖ cao nhÊt trong tæng sè lao ®éng bÞ tr¶ vÒ n­íc. + C«ng nh©n nhµ m¸y: lµm viÖc trong c¸c nhµ m¸y cã tr×nh ®é tù ®éng vµ chuyªn m«n ho¸ cao, ®ßi hái ng­êi lao ®éng ph¶i cã søc chÞu ®ùng, c­êng ®é lao ®éng cao, tÝnh bÒn bØ trong c«ng viÖc cao, ý thøc kû luËt lao ®éng cao ®Ó hoµ nhËp víi c«ng nh©n n­íc kh¸c. Thu nhËp b×nh qu©n 500 USD/ng­êi/ th¸ng _ b»ng 50-60% thu nhËp cña c«ng nh©n n­íc së t¹i. Lao ®éng ViÖt Nam ë nhãm nµy nãi chung tr×nh ®é kü thuËt ®¸p øng ®­îc yªu cÇu nh­ng tr×nh ®é ngo¹i ng÷ kÐm, v« kû luËt_ nhiÒu lao ®éng ph¸ vì hîp ®ång bá ra lµm ngoµi. + Lao ®éng gióp viÖc gia ®×nh: Yªu cÇu ngo¹i ng÷ tèt ®Ó giao tiÕp hµng ngµy víi ®èi t­îng phôc vô, ph¶i sö dông thµnh th¹o c¸c dông cô sinh ho¹t, trung thùc, tËn tôy víi c«ng viÖc. Lao ®éng ViÖt Nam lµm viÖc trong lÜnh vùc nµy ch­a nhiÒu, mét phÇn do ngo¹i ng÷ yÕu, mét phÇn do quan niÖm x· héi ViÖt Nam mÊy n¨m gÇn ®©y míi coi gióp viÖc gia ®×nh lµ mét nghÒ. Tuy nhiªn lao ®éng ViÖt Nam trong lÜnh vùc nµy còng ®­îc ®¸nh gi¸ kh¸ cao. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu lao ®éng. NÕu nh­ giai ®o¹n 1980-1990: Liªn X« vµ c¸c n­íc XHCN ë §«ng ¢u lµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu lao ®éng truyÒn thèng cña ViÖt Nam th× ®Õn giai ®o¹n 1991-2003 thÞ tr­êng ®ã l¹i lµ: Hµn Quèc, NhËt B¶n, Lybia, CHDCND Lµo. C¸c thÞ tr­êng míi tiÒm n¨ng nh­: §µi Loan, Malaysia. ThÞ tr­êng Trung §«ng vµ Ch©u Phi: chñ yÕu lµ xuÊt khÈu chuyªn gia trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp, y tÕ, gi¸o dôc. Chóng ta ®ang dÇn tiÕn ®Õn c¸c thÞ tr­êng khã tÝnh nh­ng ®Çy søc hÊp dÉn nh­ Mü, Nga, Canada, Singapor, Hylap, CH Ailen. Sau ®©y lµ t×nh h×nh cô thÓ vÒ lao ®éng ViÖt Nam t¹i mét sè thÞ tr­êng: T¹i Trung §«ng. + Lybia: b¾t ®Çu cã quan hÖ hîp t¸c víi ViÖt Nam trong lÜnh vùc lao ®éng tõ n¨m 1990 th«ng qua hai h×nh thøc: Mét lµ, hîp t¸c trùc tiÕp theo tho¶ thuËn gi÷a bé quèc phßng hai n­íc. 1990-1994 ®­a gÇn 2000 lao ®éng c¬ khÝ vµ l¾p r¸p sang lµm viÖc t¹i c¸c nhµ m¸y cña Lybia. N¨m 1994 sù hîp t¸c t¹m dõng. N¨m 1997 ch­¬ng tr×nh hîp t¸c ®­îc tiÕp nèi vµ triÓn khai víi quy m« tÝnh ®Õn n¨m 2002 lµ 1000 ng­êi. Hai lµ, hîp t¸c gi¸n tiÕp th«ng qua mét sè c«ng ty cña Hµn Quèc, CHLB §øc, Hylap, Thôy §iÓn, Manta, Ba Lan tróng thÇu t¹i Lybia. Tõ n¨m 1992-2002 cã 9000 ng­êi lao ®éng trong ®ã 99% lµm viÖc trong lÜnh vùc x©y dùng, cßn l¹i lµ nghÒ kh¸c. Thu nhËp b×nh qu©n kho¶ng 210 USD/ ng­êi/ th¸ng. T¹i thÞ tr­êng nµy Ýt x¶y ra c¸c vÊn ®Ò víi ng­êi lao ®éng vµ ®Æc biÖt lµ kh«ng cã lao ®éng bá trèn ra lµm viÖc ngoµi hîp ®ång. + Coet: b¾t ®Çu cã quan hÖ hîp t¸c víi ViÖt Nam trong lÜnh vùc lao ®éng tõ 1996. Tõ 1996-2002 míi cã 4 c«ng ty (VINACONEX, CONSTREXIM, OLECO, LOD) ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång nhËn thÇu x©y dùng trªn 1000 biÖt thù 2 tÇng, ®­a ®­îc trªn 200 lao ®éng ®i lµm viÖc t¹i Coet. Tuy nhiªn, do ®èi t¸c ch­a thùc sù nghiªm tóc trong thùc hiÖn hîp ®ång. MÆt kh¸c thêi tiÕt n¾ng nãng, vËt liÖu còng qu¸ nÆng so víi søc khoÎ cña ng­êi lao ®éng ViÖt Nam, kü thuËt kh¸c xa víi ViÖt Nam,…nªn ®Õn nay ®©y vÉn lµ thÞ tr­êng bá ngá. + C¸c tiÓu v­¬ng quèc ¶ rËp thèng nhÊt (UAE): b¾t ®Çu cã quan hÖ hîp t¸c víi ViÖt Nam trong lÜnh vùc lao ®éng tõ n¨m 1995. Trong giai ®o¹n 1995- 2002 ViÖt Nam ®· ®­a ®­îc trªn 1000 lao ®éng ®i lµm viÖc ë khu vùc nµy. Sè ë l¹i tÝnh ®Õn n¨m 2002 lµ 500 ng­êi. Ngµnh nghÒ chñ yÕu lµ may mÆc, x©y dùng, phôc vô nhµ hµng. Thu nhËp cña c«ng nh©n x©y dùng kho¶ng 180-280 USD/ ng­êi/th¸ng, nghÒ may kho¶ng 150 USD/ ng­êi/th¸ng. T¹i ch©u ¸. + NhËt B¶n: b¾t ®Çu cã quan hÖ hîp t¸c víi ViÖt Nam trong lÜnh vùc lao ®éng tõ n¨m 1992. H×nh thøc hîp t¸c chñ yÕu lµ th«ng qua “ch­¬ng tr×nh tu nghiÖp sinh nghÒ vµ thùc tËp kü thuËt” cho phÐp lao ®éng ViÖt Nam (gäi lµ tu nghiÖp sinh) tham gia thu nghiÖp nghÒ vµ thùc hµnh t¹i c¸c xÝ nghiÖp võa vµ nhá cña NhËt B¶n. ThÞ tr­êng NhËt B¶n lµ thÞ tr­êng khã tÝnh v×: thø nhÊt, ng­êi NhËt Ýt thiÖn c¶m víi lao ®éng ngô c­ n­íc ngoµi nªn cã quy ®Þnh kh¸ ngÆt nghÌo víi lao ®éng lµm thuª n­íc ngoµi; thø hai, ®Æc ®iÓm næi bËt cña thÞ tr­êng NhËt B¶n lµ chØ nhËn lao ®éng cã tay nghÒ kü thuËt tõ mét sè c¬ së s¶n xuÊt c«ng nghiÖp nh­ ®iÖn tö, x©y dùng,… vµ lao ®éng ph¶i ®­îc häc tiÕng NhËt tr­íc khi ®i. Nh­ng thÞ tr­êng NhËt B¶n còng rÊt hÊp dÉn bëi møc thu nhËp cao. Møc l­¬ng cho ng­êi häc nghÒ ViÖt Nam ë n¨m ®Çu tiªn kho¶ng 700 USD/ th¸ng, sau khi thi tay nghÒ lµ 800 USD/ th¸ng. Khi lµm thªm giê ng­êi lao ®éng sÏ ®­îc tr¶ 150%so víi møc l­¬ng chÝnh. Tõ n¨m 1992-2002: cã 40 doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam phèi hîp víi tæ chøc hîp t¸c lao ®éng quèc tÕ NhËt B¶n (JITCO) ®­a ®­îc kho¶ng 10.000 lao ®éng sang NhËt B¶n tu nghiÖp, chñ yÕu trong lÜnh vùc dÖt, may, c¬ khÝ, x©y dùng ph©n bè trªn kh¾p n­íc NhËt. Tõ n¨m 1994 theo tho¶ thuËn vÒ ch­¬ng tr×nh tiÕp nhËn tu nghiÖp sinh y t¸. Theo ®ã, hµng n¨m ViÖt Nam ®­a 15-20 ng­êi sang häc ë mét sè tr­êng y t¸ NhËt B¶n. Sau khi tèt nghiÖp c¸c y t¸ nµy ®ù¬c lµm viÖc 4 n¨m t¹i bÖnh viªn NhËt B¶n vµ ®­îc h­ëng l­¬ng + chÕ ®é kh¸c nh­ lao ®éng NhËt B¶n. ThÞ tr­êng NhËt B¶n Ýt coi träng tÇm vãc, ng«n ng÷ cña ng­êi lao ®éng n­íc ngoµi nh­ng l¹i rÊt ®Ò cao tÝnh trung thùc vµ kû luËt trong lao ®éng. ThÕ nh­ng, lao ®éng ViÖt Nam sang tu nghiÖp t¹i NhËt ®· ph¸ vì hîp ®ång ra lµm ngoµi kh«ng Ýt g©y thÞªt h¹i vÒ kinh tÕ cho c¶ hai bªn vµ sù mÊt uy tÝn cho phÝa ViÖt Nam. Trong t­¬ng lai do d©n sè NhËt ®ang giµ ho¸ nªn sÏ cã nhu cÇu rÊt lín vÒ nhËp khÈu lao ®éng nh­ng chñ yÕu lµ c¸c lao ®éng cã tr×nh ®é kü thuËt cao. + Hµn Quèc: chÝnh thøc ®Æt quan hÖ hîp t¸c víi ViÖt Nam trong lÜnh vùc lao ®éng tõ n¨m 1993 chñ yÕu th«ng qua chÕ ®é tu nghiÖp sinh. TÝnh ®Õn n¨m 2000 cã 8 doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam ®­îc phÐp cung øng TNS cho Hµn Quèc. §ã lµ: LOD, TRACIMEXCO, TRACODI, VINACONEX, OLECO, IMS, SULECO, SOVILACO ®­a ®­îc tæng sè lao ®éng sang lµm viÖc t¹i Hµn Quèc lµ 29.000 ng­êi chiÕm kho¶ng 40% thÞ tr­êng xuÊt khÈu lao ®éng cña ViÖt Nam kÓ tõ khi thùc hiÖn theo c¬ chÕ míi. N¨m 1996 sè lao ®éng ®­a ®i ®¹t møc kû lùc ë con sè 6.275 ng­êi. N¨m Sè lao ®éng (ng­êi) 1996 6275 1999 3700 §Çu 2000 5500 2003 Trªn 4000 Møc thu nhËp b×nh qu©n lµ 500. 000 WON/th¸ng (trªn 400USD/ th¸ng theo tû gi¸ n¨m 2000: 1USD = 1.100 WON). Lao ®éng ViÖt Nam t¹i Hµn Quèc th­êng ph¶i lµm c¸c c«ng viÖc 3D (nÆng nhäc, kÐm hÊp dÉn, ®éc h¹i) nªn thu nhËp th­êng kh«ng cao. Víi c¸c TNS th× trong 3 th¸ng ®Çu chØ ®­îc h­ëng møc l­¬ng b»ng 60-70% l­¬ng chÝnh thøc. Ng­êi lao ®éng n­íc ngoµi trong ®ã cã lao ®éng ViÖt Nam kh«ng ®­îc h­ëng c¸c quyÒn lîi vÒ lao ®éng nh­ lao ®éng Hµn Quèc nªn nhiÒu lao ®éng ®· ph¸ vì hîp ®ång ra lµm ngoµi. N¨m 2003 cã tíi 14.000 lao ®éng ViÖt Nam lµ lao ®éng bÊt hîp ph¸p. Theo «ng Ph¹m TiÕn V©n_ ®¹i biÖn l©m thêi ®¹i sø qu¸n ViÖt Nam t¹i Hµn Quèc “ kho¶ng 60% sè lao ®éng ViÖt Nam t¹i Hµn Quèc ®· ph¸ vì hîp ®ång ra lµm ngoµi”. + §µi Loan: b¾t ®Çu cã quan hÖ hîp t¸c víi ViÖt Nam trong lÜnh vùc lao ®éng tõ n¨m th¸ng 11/1999. §Æc tr­ng cña thÞ tr­êng nµy lµ cã nhu cÇu rÊt lín ®èi víi lao ®éng lµm viÖc trong c¸c nhµ m¸y, gióp viÖc gia ®×nh vµ kh¸n hé c«ng. Lao ®éng n­íc ngoµi ®­îc h­ëng c¸c quyÒn lîi gÇn nh­ lao ®éng trong n­íc, møc tiÒn c«ng chªnh lÖch kh«ng nhiÒu. Thêi h¹n hîp ®ång lµm viÖc ë §µi Loan lµ 2 n¨m, ®ù¬c gia h¹n hîp ®ång 1 lÇn tèi ®a kh«ng qu¸ 1 n¨m nh­ng chi phÝ m«i giíi rÊt cao kho¶ng 5-6 th¸ng tiÒn l­¬ng tiÕt kiÖm cña ng­êi lao ®éng. TÝnh ®Õn n¨m 2000 cã 139 doanh nghiÖp ViÖt Nam chuyªn doanh xuÊt khÈu lao ®éng ®­îc phÐp cung øng lao ®éng cho §µi Loan trong ®ã cã 34 doanh nghiÖp ®­îc phÐp thÝ ®iÓm cung øng lao ®éng kh¸n hé c«ng vµ gióp viÖc gia ®×nh. Còng trong n¨m 2000 cã 30/139 doanh nghiÖp ®· ký kÕt ®ù¬c hîp ®ång xuÊt khÈu lao ®éng ®­a ®­îc 6000 lao ®éng (3256 n÷) sang lµm viÖc tËp trung ë ngµnh nh­ ®iÖn tö, may mÆc, dÖt, x©y dùng, thuyÒn viªn ®¸nh c¸, riªng kh¸n hé c«ng vµ gióp viÖc gia ®×nh lµ 1950 ng­êi. Trong n¨m 2000 cã 306 lao ®éng bÞ tr¶ vÒ n­íc tr­íc thêi h¹n chiÕm 5,7% sè lao ®éng ®­a sang. Nguyªn nh©n 108 ng­êi (35,3%) v× lý do søc khoÎ; 127 (41,5%) do tiÕng Hoa kÐm; 11 ng­êi (3,59%) vi ph¹m kû luËt; 6 ng­êi (1,96%) do phÝa chñ vµ c«ng ty m«i giíi kh«ng chÊp nhËn. Tõ th¸ng 11/1999 ®Õn 2002 cã 26.500 lao ®éng ph©n bè ë 28 ngµnh nghÒ kh¸c nhau trong ®ã lµm viÖc s¶n xuÊt chÕ t¹o chiÕm 50%, gióp viÖc gia ®×nh vµ kh¸n hé c«ng lµ 32%, thuyÒn viªn la 7%. Thu nhËp b×nh qu©n lµ 250-300 USD/th¸ng. N¨m 2003: 1500 lao ®éng ViÖt Nam bÞ b¾t gi÷ v× lµm ngoµi. + Malaysia: chÝnh thøc hîp t¸c víi ViÖt Nam trong lÜnh vùc lao ®éng tõ cuèi th¸ng 4/2002. §©y lµ quèc gia cã diÖn tÝch b»ng diÖn tÝch cña ViÖt Nam nh­ng d©n sè chØ b»ng 1/3; tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®¹t trªn 8%/n¨m. LuËt ph¸p Malaysia quy ®Þnh ng­êi lao ®éng n­íc ngoµi ë Malaysia ®­îc h­ëng sù ®èi xö nh­ ®èi víi lao ®éng b¶n xø vÒ tiÒn l­¬ng vµ c¸c lîi Ých kh¸c. Thêi h¹n hîp ®ång lµ 3 n¨m, cã thÓ gia h¹n 5 n¨m ®èi víi lao ®éng tay nghÒ thÊp vµ 6 n¨m víi lao ®éng tay nghÒ cao. Thu nhËp b×nh qu©n kho¶ng 200 USD/ th¸ng. Tõ th¸ng 4 ®Õn th¸ng 8/2002 ®­a trªn 4000 ng­êi ®i lµm viÖc, tÝnh b×nh qu©n mçi th¸ng ®­a trªn 1000 lao ®éng. Tõ th¸ng 4/2002 ®Õn cuèi 2003 cã 70 doanh nghiÖp ®­îc chÝnh phñ cho phÐp lµm thÝ ®iÓm xuÊt khÈu lao ®éng sang Malai ®· ®­a 70.000 lao ®éng ®i lµm viÖc, chñ yÕu lµ lao ®éng phæ th«ng cho lÜnh vùc x©y dùng, s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp vµ dÞch vô. N¨m 2003 ®­a ®­îc 40.000 lao ®éng. §Çu n¨m 2004, h¬n 700 lao ®éng ViÖt Nam trong ngµnh x©y dùng bÞ mÊt viÖc. §Æc tr­ng cña thÞ tr­êng nµy lµ cã nhu cÇu vÒ lao ®éng cã tay nghÒ vµ chuyªn m«n võa ph¶i, chi phÝ ®i l¹i thÊp. Trong t­¬ng lai thÞ tr­êng Malai cã thÓ tiÕp nhËn tíi 200.000 lao ®éng ViÖt Nam. Tãm l¹i, ta thÊy r»ng thÞ tr­êng xuÊt khÈu lao ®éng cña ViÖt Nam tËp trung chñ yÕu míi chØ ë khu vùc ch©u ¸, ch­a ph¸t triÓn ®­îc ë c¸c khu vùc kh¸c. MÆt kh¸c, ngay trªn chÝnh thÞ trõ¬ng truyÒn thèng cña m×nh th× tû lÖ lao ®éng ViÖt Nam trong tæng sè lao ®éng n­íc ngoµi vÉn cßn rÊt thÊp. Doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng. N¨m 1996 míi cã 20 doanh nghiÖp ®­îc cÊp giÊy phÐp xuÊt khÈu lao ®éng th× ®Õn n¨m 2003 con sè nµy ®· lªn tíi 156 trong ®ã cã 15 doanh nghiÖp chuyªn xuÊt khÈu lao ®éng, 141 doanh nghiÖp ngµnh nghÒ kh¸c ®­îc bæ sung chøc n¨ng xuÊt khÈu lao ®éng; còng trong sè nµy th× cã 85 doanh nghiÖp thuéc 19 bé, ngµnh, c¬ quan trùc thuéc chÝnh phñ, 57 doanh nghiÖp thuéc 31 tØnh, thµnh phè, 11 doanh nghiÖp thuéc 5 ®oµn thÓ ë trung ­¬ng vµ 3 doanh nghiÖp t­ nh©n ®ù¬c lµm thÝ ®iÓm xuÊt khÈu lao ®éng. C¸c c«ng ty cã uy tÝn lín, ®ãng gãp nhiÒu cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng cña ViÖt Nam trong thêi gian qua nh­: c«ng ty SONA, VIETRACIMEX ( thuéc bé GTVT), VINACONEX ( thuéc bé x©y dùng). Bªn c¹nh ®ã cßn tån t¹i nhiÒu doanh nghiÖp ho¹t ®éng ch­a hiÖu qu¶. N¨m 2001, 1 doanh nghiÖp ®· bÞ thu håi giÊy phÐp do vi ph¹m nghiªm träng nghÞ ®Þnh 152/CP vµ 4 doanh nghiÖp do ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶; ®×nh chØ ho¹t ®éng cña 1 doanh nghiÖp; khiÓn tr¸ch, c¶nh c¸o mét sè doanh nghiÖp; c«ng bè huû giÊy phÐp hÕt thêi h¹n ho¹t ®éng cña 7 doanh nghiÖp. §©y chØ lµ nh÷ng con sè thèng kª trªn sæ s¸ch, trªn thùc tÕ cßn tån t¹i rÊt nhiÒu doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc nµy kh«ng hiÖu qu¶ nh­ng ch­a bÞ khiÓn tr¸ch vµ cßn rÊt nhiÒu doanh nghiÖp ma mµ c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc trong lÜnh vùc nµy ch­a n¾m râ hÕt ®ù¬c. C¬ chÕ tµi chÝnh. Trong giai ®o¹n ®Çu (1980-1990) ng­êi lao ®éng ®­îc sù bao cÊp tõ phÝa nhµ n­íc vµ n­íc tiÕp nhËn lao ®éng nªn vÊn ®Ò tµi chÝnh kh«ng ph¶i lµ mét søc Ðp víi ng­êi lao ®éng. Nh­ng trong giai ®o¹n nµy (tõ 1991 trë ®i) khi xuÊt khÈu lao ®éng chÞu sù t¸c ®éng cña quy luËt thÞ tr­êng th× nhµ n­íc th«i kh«ng bao cÊp n÷a. Thay vµo ®ã nhµ nø¬c ban hµnh mét lo¹t c¸c nghÞ ®Þnh vµ th«ng t­ h­íng dÉn chÕ ®é tµi chÝnh ®èi víi ng­íi lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi trong ®ã ph©n ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm thu chi tµi chÝnh ®èi víi ng­êi lao ®éng, c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ nghÜa vô cña hä víi nhµ nø¬c. LuËt xem ra lµ hîp lý nh­ng vÊn ®Ò thùc hiÖn nã th× cßn g©y nhiÒu bøc xóc, tån t¹i. Thø nhÊt, v× lîi nhuËn nhiÒu tæ chøc kinh tÕ vÉn thu phÝ cao h¬n so víi ph¸p luËt quy ®Þnh vµ dÜ nhiªn ng­êi lao ®éng kh«ng biÕt ®iÒu nµy. Thø hai, ch­a cã mét c¬ quan tµi chÝnh nµo chÝnh thøc ra ®êi ®Ó hç trî vÒ tµi chÝnh cho ng­êi lao ®éng. Ng­êi lao ®éng muèn vay vèn th× ph¶i thÕ chÊp rÊt lín ë ng©n hµng, sè tiÒn vay ®­îc còng chØ b»ng 80% tæng chi phÝ hîp ph¸p ghi trong hîp ®ång, thñ tôc l¹i r­êm rµ, l·i suÊt cao. Nãi chung, c¸c thñ tôc cña kh©u tµi chÝnh ch­a t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ng­êi lao ®éng. Cung cÊp tµi chÝnh cho ng­êi lao ®éng ®i lµm viÖc ë nø¬c ngoµi ch­a ph¶i lµ lÜnh vùc quan t©m cña c¸c ng©n hµng vµ quü tÝn dông. Lîi Ých vµ h¹n chÕ tõ xuÊt khÈu lao ®éng. 1.Lîi Ých HiÖu qu¶ vÒ kinh tÕ. XuÊt khÈu lao ®éng lµ mét ho¹t ®éng kinh doanh nªn lîi Ých vÒ kinh tÕ bao giê còng ®­îc ®Æt lµm ®Çu. Lîi Ých cña nhµ nø¬c. Trong thêi kú 1980-1990 th«ng qua c¸c hiÖp ®Þnh liªn chÝnh phñ, nghÞ ®Þnh th­ nhµ n­íc ta ®· ®­îc tæng sè lµ 277.183 lao ®éng vµ chuyªn gia ®i lµm viÖc ë c¸c n­íc XHCN, trùc tiÕp thu vÒ 263.062 triÖu ®ång (thêi gi¸ 1990) tøc 482,1 triÖu róp phi mËu dÞch. Riªng sè lao ®éng ë Iraq cuèi 1989 nép ng©n s¸ch nhµ nø¬c 4,1 triÖu róp vµ 9 triÖu USD. B¶ng7: Sè ngo¹i tÖ thu vÒ cho ng©n s¸ch nhµ n­íc. §¬n vÞ (triÖu ®ång) N¨m Ngo¹i tÖ thu vÒ quy ®æi ®ångVN 1989 102.940 1990 120.174 1991 161.358 1992 187.612 1993 174.013 1994 77.128 Tæng 823.225 Nguån: Tæng hîp tõ nhiÒu nguån. NÕu tÝnh b×nh qu©n hµng n¨m møc chi phÝ qu¶n lý cho mét lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi lµ kho¶ng 30 USD vµ møc thu vÒ kho¶ng 36,7 USD th× nhµ n­íc l·i 6,7 USD/ ng­êi/ n¨m. NÕu hµng n¨m chóng ta ®­a hµng chôc ngh×n thËm chÝ hµng tr¨m ngh×n lao ®éng ®i lµm viÖc ë nø¬c ngoµi th× ng©n s¸ch nhµ n­íc sÏ t¨ng lªn ®¸ng kÓ. Lîi Ých kinh tÕ cña nhµ nø¬c cßn ®­îc thÓ hiÖn ë viÖc gi¶m ®­îc hµng chôc tû ®ång cho ng©n s¸ch nhµ n­íc do kh«ng ph¶i gi¶i quyÕt viÖc lµm cho nh÷ng ng­êi lao ®éng ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë n­íc ngoµi vµ mét bé phËn nhá nh÷ng ng­êi ¨n theo (nh÷ng ng­êi gi¸n tiÕp ®­îc t¹o viÖc lµm nhê nh÷ng lao ®éng ®i xuÊt khÈu). Lîi Ých víi ng­êi lao ®éng. §éng c¬ chñ yÕu thóc ®Èy hä ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi chÝnh lµ thu nhËp cao. Theo c¸c con sè thèng kª th× thu nhËp b×nh qu©n cña ng­êi lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi b»ng 10-15 lÇn so víi thu nhËp cña lao ®éng trong n­íc. Chóng ta cã thÓ lÊy vÝ dô nh­ sau: B¶ng 8: Thu nhËp cña lao ®éng n­íc ngoµi t¹i mét sè thÞ tr­êng. §¬n vÞ tÝnh: USD/ng­êi/ n¨m. N­íc NghÒ NhËt B¶n Hµn Quèc Lybia §µi Loan Lao®éng phæ th«ng 4.800 4.800 2.640 3.065 Thî nÒ, méc 6.000 3.042 Thî ®iÖn 6.000 6.000 3.042 Thî hµn 7.200 7.200 5.292 Thî dÖt 6.000 6.000 4.800 Thî may 6.000 6.000 4.800 Kh¸n hé c«ng 3.065 Nguån: T¹p chÝ thÞ tr­êng- gi¸ c¶ sè 3-2001, trang 27. Nh­ vËy, sau khi hÕt h¹n lao ®éng ë n­íc ngoµi (th­êng lµ 2 n¨m) ng­êi lao ®éng cã thÓ tÝch luü ®­îc 70-80 triÖu ®ång víi lao ®éng phæ th«ng vµ 200-210 triÖu ®ång víi lao ®éng cã tay nghÒ . Trong giai ®o¹n 1980-1990 sè hµng ho¸ mµ ng­êi lao ®éng ViÖt Nam ë c¸c n­íc XHCN göi vÒ cho gia ®×nh ­íc trÞ gi¸ 720 tû ®ång ViÖt Nam vµ ë c¸c n­íc kh¸c lµ trªn 7 triÖu USD. Tõ n¨m 1991 ®Õn nay theo lêi ph¸t biÓu cña thñ t­íng Phan V¨n Kh¶i t¹i héi nghÞ xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia häp t¹i Hµ Néi ngµy 10,11-9/2001 th× tÝnh ®Õn n¨m 2001 thu nhËp rßng mµ ng­êi lao ®éng lµm viÖc ë n­íc ngoµi chuyÓn vÒ n­íc lµ 1,2 tû USD/ n¨m. Riªng n¨m 2000 lµ 1,25 tû USD trong ®ã 250 triÖu USD lµ cña ng­êi ®i lao ®éng xuÊt khÈu theo c¸c hîp ®ång míi vµ 1 tû USD lµ do sè lao ®éng cò ë l¹i lµm viÖc vµ ho¹t ®éng kinh tÕ kh¸c.. N¨m 2002 con sè nµy lµ 1,4 tû USD. Lîi Ých víi doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng. Ch­a cã mét thèng kª cô thÓ nµo vÒ lîi nhuËn cña c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc nµy nh­ng qua b¸o c¸o cho thÊy tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n trªn doanh thu cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng ë mét sè doanh nghiÖp ®¹t 15-20%. B¶ng 9: Sè ngo¹i tÖ thu vÒ qua c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng giai ®o¹n 1991-1999. N¨m Sè ngo¹i tÖ thu vÒ (1.000USD) 1991 2.500 1992 6.800 1993 15.800 1994 43.100 1995 77.900 1996 100.800 1997 129.200 1998 148.300 1999 150.800 Tæng 675.200 Nguån: T¹p chÝ th­¬ng m¹i sè 15/2000, trang 6. Tãm l¹i, dï míi b­íc vµo ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng ®ù¬c 24 n¨m_ mét thêi gian qu¸ Ýt so víi kinh nghiÖm hµng chôc n¨m cña c¸c n­íc trong khu vùc nh­ Thai Lan, Indonexia, …, song chóng ta còng b­íc ®Çu gÆt h¸i ®­îc nh÷ng thµnh c«ng nhÊt ®Þnh. DÉu vËy chóng ta kh«ng khái tr¨n trë khi ®Æt c¸c kÕt qu¶ trªn lªn bµn c©n so s¸nh víi kÕt qu¶ ®¹t ®­îc cña c¸c quèc gia xuÊt khÈu lao ®éng kh¸c trong khu vùc. VÝ dô: ë Philipin trong 2 n¨m 1997, 1998 lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi ®· chuyÓn vÒ n­íc gÇn 11 tû USD (b»ng gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam n¨m 1999). b) HiÖu qu¶ vÒ x· héi. Tr­íc hÕt lµ, xuÊt khÈu lao ®éng gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm t¹m thêi cho ng­êi lao ®éng. Trong giai ®o¹n 1980-1990 gi¶i quyÕt viÖc lµm cho 3% lao ®éng trong ®é tuæi lao ®éng (gÇn 27 v¹n ng­êi), trong ®ã gÇn 60% lµ ch­a cã nghÒ vµ gÇn 4 v¹n lµ lùc l­îng vò trang ®· hÕt h¹n phôc vô trong qu©n ngò. Hai lµ, víi sè tiÒn tÝch luü ®­îc céng thªm kinh nghiÖm s¶n xuÊt vµ t¸c phong c«ng nghiÖp ®· häc ®­îc ng­êi lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi sau khi trë vÒ n­íc cã thÓ tù t¹o viÖc lµm cho b¶n th©n m×nh vµ cho ng­êi kh¸c. Ba lµ, mét ®iÒu dÔ thÊy lµ thu nhËp cña ng­êi lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi t¨ng lªn, gãp phÇn c¶i thiÖn, æn ®Þnh ®êi sèng cho ng­êi lao ®éng vµ gia ®×nh hä. §êi sèng nh©n d©n ®­îc æn ®Þnh ®ã còng lµ nÒn t¶ng cho sù æn ®Þnh cña x· héi, gi¶m bít tÖ n¹n x· héi. Bèn lµ, th«ng qua xuÊt khÈu lao ®éng gãp phÇn lµm t¨ng c­êng mèi quan hÖ h÷u nghÞ vµ hîp t¸c gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c n­íc trªn thÕ giíi. KÕt luËn l¹i, ta thÊy r»ng hiÖu qu¶ kinh tÕ lµ c¸i quan t©m tr­íc m¾t vµ gãp phÇn t¹o ra hiÖu qu¶ x· héi_ c¸i quan t©m l©u dµi. Vµ hiÖu qu¶ x· héi míi lµ c¸i ®Ých cuèi cïng mµ chóng ta theo ®uæi. Nh÷ng h¹n chÕ vµ rñi ro trong xuÊt khÈu lao ®éng vµ nguyªn nh©n. 1. H¹n chÕ. Søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ søc lao ®éng ViÖt Nam cßn kÐm h¬n so víi c¸c n­íc kh¸ + ChÊt l­îng lao ®éng: VÒ søc khoÎ: nãi chung søc khoÎ lao ®éng ViÖt Nam phï hîp víi c«ng viÖc gióp viÖc gia ®×nh, lµm viÖc trong nhµ m¸y. Cßn víi c¸c c«ng viÖc nh­ ®i biÓn, c«ng nghiÖp x©y dùng nhÊt lµ ë khu vùc Trung §«ng th× ch­a ®¹t yªu cÇu. NhiÒu lao ®éng kh«ng chÞu næi ®iÒu kiÖn lµm viÖc nÆng nhäc vµ ®iÒu kiÖn thêi tiÕt kh¾c nghiÖt ®· bá vÒ n­íc. VÒ tr×nh ®é tay nghÒ: cßn kh¸ kÐm, ch­a ®¸p øng ®ù¬c yªu cÇu cña ng­êi sö dông lao ®éng. Lao ®éng n­íc ta hiÖn nay tËp trung chñ yÕu lµm c¸c c«ng vÞªc lao ®éng phæ th«ng vµ c¸c c«ng viÖc cã hµm l­îng kü thuËt thÊp v× thÕ thu nhËp cña ng­êi lao ®éng th­êng kh«ng cao. VÝ dô: muèn vµo lµm viÖc ë NhËt B¶n, Hµn Quèc chóng ta ph¶i ®­a lao ®éng ®i víi danh nghÜa lµ TNS v× nh÷ng n­íc nµy ch­a cho phÐp nhËp khÈu lao ®éng kh«ng cã tr×nh ®é chuyªn m«n hay tr×nh ®é chuyªn m«n thÊp. Hä chØ nhËn nh÷ng lao ®éng cã tr×nh ®é kü thô©t cao. §©y còng lµ thÞªt thßi víi lao ®éng ViÖt Nam v× TNS kh«ng ®­îc h­ëng chÕ ®é ®·i ngé vÒ l­¬ng bæng ngang b»ng lao ®éng. H·y so s¸nh víi ¢n §é, hµng n¨m sè lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi kh«ng nhiÒu nh­ng ®· chuyÓn vÒ trong n­íc mét sè tiÒn khæng lå lµ 11 tû USD/n¨m lµ do lao ®éng cña hä chñ yÕu lµm viÖc trong lÜnh vùc kü thuËt cao, c«ng nghÖ cao. VÒ tr×nh ®é ngo¹i ng÷: rÊt kÐm. NhiÒu tranh chÊp lao ®éng x¶y ra còng b¾t nguån do ng­êi lao ®éng kh«ng hiÓu ý cña ng­êi sö dông lao ®éng bëi sù bÊt ®ång ng«n ng÷. NhiÒu lao ®éng bÞ tr¶ vÒ n­íc tr­íc thêi h¹n do kh«ng ®¹t yªu cÇu vÒ tr×nh ®é ngo¹i ng÷. Cã thÓ nãi nÕu ng­êi lao ®éng kh«ng biÕt mét tý g× vÒ ngo¹i ng÷ th× kh«ng thÓ ®­a ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi ®­îc. + Kû luËt lao ®éng: lao ®éng ViÖt Nam ®­îc tiÕng lµ cÇn cï, chÞu khã, th«ng minh nh­ng còng ®­îc biÕt ®Õn víi tiÕng t¨m lµ kû luËt lao ®éng kÐm bëi tû lÖ lao ®éng bá trèn, ph¸ vì hîp ®ång kh¸ cao g©y thiÖt h¹i cho ng­êi sö dông lao ®éng. Mµ ë c¸c n­íc c«ng nghiÖp kû luËt lao ®éng lµ vÊn ®Ò rÊt ®­îc coi träng. Nguyªn nh©n cña vÊn ®Ò trªn b¾t nguån tõ chç: ®èi t­îng ®­îc ®­a ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi ®a phÇn lµ lao ®éng n«ng th«n. Nh÷ng lao ®éng nµy phÇn lín lµ ch­a qua mét líp ®µo t¹o chÝnh quy nµo vÒ nghÒ c¶. Cuéc sèng lµm nghÒ n«ng ë mét n­íc cßn kÐm ph¸t triÓn nh­ ViÖt Nam ®· v« t×nh h×nh thµnh nªn trong hä t¸c phong chËm ch¹p, lµm liÒu, thiÕu sù g¾n bã trong hîp t¸c lao ®éng, thiÕu hiÓu biÕt vÒ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. NhiÒu ng­êi trong sè hä cßn ch­a häc hÕt phæ th«ng. MÆt kh¸c, nh÷ng lao ®éng nµy hÇu hÕt ®Òu cã cuéc sèng rÊt khã kh¨n, khi ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi lu«n mang trªn vai g¸nh nÆng thu nhËp rÊt lín nªn hä th­êng bÊt chÊp tÊt c¶ miÔn lµ kiÕm ®­îc tiÒn cao. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu lao ®éng cßn nghÌo nµn. HiÖn nay sè n­íc tiÕp nhËn lao ®éng ViÖt Nam ®· lªn tíi 46 quèc gia vµ vïng l·nh thæ nh­ng chñ yÕu l¹i lµ c¸c quèc gia trong khu vùc §«ng Nam ¸, Trung B¾c ¸, Trung §«ng, mét sè n­íc ë B¾c Phi. ThÞ tr­êng ch©u ¢u vµ ch©u Mü lµ nh÷ng thÞ tr­êng rÊt hÊp dÉn song chóng ta ch­a tiÕp cËn ®­îc nhiÒu nÕu kh«ng nãi lµ qu¸ Ýt. §©y míi chÝnh lµ nh÷ng thÞ tr­êng ®em vÒ cho ViÖt Nam nguån ngo¹i tÖ lín. Nguyªn nh©n: do chóng ta thiÕu th«ng tin vÒ thÞ tr­êng lao ®éng n­íc ngoµi; thiÕu sù qu¶ng b¸, tiÕp thÞ hµng ho¸ søc lao ®éng ViÖt Nam trªn tr­êng quèc tÕ. MÆt kh¸c, trªn thùc tÕ chÊt l­îng hµng ho¸ søc lao ®éng ViÖt Nam cßn thÊp l¹i míi x©m nhËp vµo trong lÜnh vùc nµy nªn c¸c thÞ tr­êng tiÒm n¨ng ®Òu ®· cã ®èi thñ dµy dÆn kinh nghiÖm h¬n nhiÒu. C«ng t¸c qu¶n lý xuÊt khÈu lao ®éng cßn yÕu kÐm. + Trong thêi gian qua, ch­a cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c c¬ quan chøc n¨ng qu¶n lý nhµ n­íc vÒ xuÊt khÈu lao ®éng cÊp nhµ n­íc víi c¸c c¬ quan cÊp ®Þa ph­¬ng vµ c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc nµy. ChÝnh v× thÕ, c¸c c¬ quan qu¶n lý ch­a n¾m râ t×nh h×nh ho¹t ®éng cô thÓ cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng. Tõ ®ã, cã ph­¬ng h­íng chØ ®¹o hay sù chÊn chØnh kÞp thêi ®Ó c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n. + C¸c c¬ quan chøc n¨ng cã thÈm quyÒn trong lÜnh vùc nµy ch­a tæ chøc viÖc cung cÊp mét c¸ch cã hÖ thèng th«ng tin thÞ tr­êng lao ®éng n­íc ngoµi lµm c¬ së cho ho¹t ®éng hiÖu qu¶ cña c¸c doanh nghiÖp còng nh­ phæ cËp hiÓu biÕt cho ng­êi d©n vÒ xuÊt khÈu lao ®éng. + C¸c chÝnh s¸ch, v¨n b¶n vÒ xuÊt khÈu lao ®éng ch­a b¸m s¸t thùc tÕ vµ th­êng ®i sau thùc tÕ. + Thñ tôc xuÊt c¶nh vµ c¸c thñ tôc kh¸c cã liªn quan th­êng r­êm rµ, phøc t¹p g©y mÊt nhiÒu thêi gian vµ tiÒn cña. + C«ng t¸c triÓn khai thùc hiÖn, kiÓm tra, thanh tra ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng ®­îc tiÕn hµnh ch­a thùc sù nghiªm tóc vµ cã hiÖu qu¶. Nguyªn nh©n: do sù tån t¹i cña c¸c t­ t­ëng qu¶n lý lçi thêi nh­ quan liªu, chñ quan, nãng véi, nÓ nang cña c¸c c¸n bé qu¶n lý; do sù thiÕu kÝnh phÝ vµ sù nhËn thøc ch­a râ rµng vÒ tÇm quan träng cña c«ng t¸c qu¶n lý xuÊt khÈu lao ®éng. 2. Rñi ro trong xuÊt khÈu lao ®éng. Trong thêi gian trªn sù rñi ro trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng b¾t nguån tõ phÝa ng­êi sö dông lao ®éng kh«ng nhiÒu mµ chñ yÕu l¹i lµ tõ ng­êi lao ®éng. §iÒu nµy còng cho thÊy t×nh h×nh kinh tÕ cña n­íc tiÕp nhËn lao ®éng kh¸ æn ®Þnh. Tuy nhiªn, ®Çu n¨m 2004 võa qua mét rñi ro kh«ng may ®· x¶y ra víi lao ®éng ViÖt Nam: h¬n 700 c«ng nh©n trong lÜnh vùc x©y dùng ë Malaysia ®· bÞ mÊt viÖc lµm. Còng trong thêi gian trªn th× tû lÖ lao ®éng ViÖt Nam ph¸ vì hîp ®ång ra lµm ngoµi tuy kh«ng lín nh­ng còng kh«ng ph¶i lµ nhá, ®Æc biÖt lµ ë thÞ tr­êng NhËt B¶n vµ Hµn Quèc. Sè vô lõa ®¶o ®­a ng­êi lao ®éng ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë nø¬c ngoµi t¨ng lªn vÒ c¶ sè vô vµ tÝnh nghiªm träng. ch­¬ng III C¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng i, Quan ®iÓm vÒ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, xuÊt khÈu lao ®éng nh»m gi¶i quýªt viÖc lµm . Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ xuÊt khÈu lao ®éng lµ qu¸ tr×nh tÊt yÕu cña bÊt cø mét quèc gia nµo. ViÖt Nam ®· tham gia vµo qu¸ tr×nh Êy trong rÊt nhiÒu lÜnh vùc trong ®ã cã lÜnh vùc hîp t¸c lao ®éng quèc tÕ. XuÊt khÈu lao ®éng lµ mét trong nh÷ng khÝa c¹nh cña lÜnh vùc hîp t¸c lao ®éng quèc tÕ. Kh«ng ph¶i lóc nµo héi nhËp còng ®em l¹i thuËn lîi, vµ còng kh«ng ph¶i lóc nµo còng g©y ra nh÷ng khã kh¨n. VÊn ®Ò lµ ë chç ph¶i biÕt t×m ra c¬ héi, n¾m lÊy c¬ héi, sö dông triÖt ®Ó c¬ héi. Nh­ng héi nhËp ph¶i lu«n nhí mét nguyªn t¾c: “hoµ nhËp nh­ng kh«ng hoµ tan”. HiÓu nguyªn t¾c ®ã trong xuÊt khÈu lao ®éng cã nghÜa lµ lµm sao ®Ó ng­êi lao ®éng ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë n­íc ngoµi sau khi hÕt h¹n ®Òu s½n sµng trë vÒ n­íc, ®Òu nhanh chãng b¾t nhÞp víi cuéc sèng, víi bèi c¶nh kinh tÕ- x· héi cu¶ n­íc m×nh vµ s½n lßng ®em nh÷ng kiÕn thøc, kinh nghiÖm mµ m×nh ®· cã ®­îc ®Ó phôc vô cho ®Êt n­íc. Muèn xuÊt khÈu lao ®éng thùc sù cã hiÖu qu¶ th× tr­íc tiªn cÇn nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ nã. Sau n÷a cÇn cã c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn dµi h¹n hay c¸c chiÕn l­îc xuÊt khÈu lao ®éng, trong ®ã ph¶i x¸c ®Þnh râ ®èi t­îng ®­îc ®­a ®i xuÊt khÈu lao ®éng, thÞ tr­êng xuÊt khÈu lao ®éng cÇn h­íng tíi trong tõng giai ®o¹n vµ c¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn. Lµ mét n­íc ®i sau trong lÜnh vùc xuÊt khÈu lao ®éng tÊt nhiªn viÖc häc hái kinh nghiÖm cña c¸c n­íc ®i tr­íc lµ rÊt quan träng nh­ng chóng ta còng kh«ng nªn qu¸ phô thuéc v× ®©y lµ mét lo¹i h×nh kinh doanh ®Æc biÖt vµ nÒn kinh tÕ th× lu«n lu«n biÕn ®æi. C¸i chóng ta cÇn ph¶i lµm lµ: “®i t¾t, ®ãn ®Çu”. Chóng ta cÇn x¸c ®Þnh cÇu lao ®éng ë thÕ giíi trong t­¬ng lai ®Ó cã chiÕn l­îc cho phï hîp. Môc tiªu cña xuÊt khÈu lao ®éng. Môc tiªu tr­íc m¾t. + Lµm thÕ nµo ®Ó t¨ng sè ng­êi lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi; + X©y dùng th­¬ng hiÖu cho hµng ho¸ søc lao ®éng ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng lao ®éng quèc tÕ. Môc tiªu l©u dµi Gi¶m sè l­îng xuÊt khÈu lao ®éng nh­ng l¹i t¨ng gi¸ trÞ xuÊt khÈu lao ®éng. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ sè l­îng lao ®éng ®­a ®i xuÊt khÈu lao ®éng th× Ýt ®i nh­ng thu nhËp rßng mµ ng­êi lao ®éng ®i xuÊt khÈu göi vÒ trong n­íc th× t¨ng lªn ®¸ng kÓ, h¬n c¶ so víi giai ®o¹n tr­íc. III. C¸c gi¶i ph¸p thùc hiÖn. C¸c biÖn ph¸p nh»m thùc hiÖn môc tiªu tr­íc m¾t. Lµm thay ®æi nhËn thøc vÒ xuÊt khÈu lao ®éng vµ thùc hiÖn x· héi ho¸ vÒ xuÊt khÈu lao ®éng. + Nhµ n­íc vµ nh©n d©n cÇn hiÓu ®óng vÒ xuÊt khÈu lao ®éng, nh÷ng lîi Ých còng nh­ thiÖt h¹i xuÊt khÈu lao ®éng ®em l¹i. HiÓu ®óng thÓ hiÖn ë chç hµnh ®éng ph¶i ®óng víi t­ duy, nhËn thøc; phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ. §©y lµ qu¸ tr×nh l©u dµi vµ ch¾c ch¾n sÏ gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. §Çu tiªn cÇn thay ®æi nhËn thøc cña ®éi ngò c¸n bé l·nh ®¹o tõ cÊp trung ­¬ng ®Õn cÊp ®Þa ph­¬ng ®Æc biÖt lµ c¸c c¸n bé qu¶n lý chuyªn tr¸ch vÒ lÜnh vùc xuÊt khÈu lao ®éng hoÆc c¸n bé lµm c«ng t¸c qu¶n lý lao ®éng. Muèn vËy, c¬ quan qu¶n lý cÊp nhµ n­íc vÒ xuÊt khÈu lao ®éng (côc hîp t¸c víi n­íc ngoµi thuéc bé lao ®éng – th­¬ng binh vµ x· héi ) cÇn tæ chøc th­êng xuyªn, liªn tôc c¸c kho¸ häc båi d­ìng, bæ sung kiÕn thøc vÒ xuÊt khÈu lao ®éng. Sau ®ã chÝnh nh÷ng c¸n bé nµy sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm phæ biÕn kiÕn thøc vÒ xuÊt khÈu lao ®éng cho nh©n d©n ®Þa ph­¬ng. Ph­¬ng h­íng thùc hiÖn sÏ do côc hîp t¸c víi n­íc ngoµi chØ ®¹o cßn biÖn ph¸p thùc hiÖn cô thÓ th× do c¸n bé ®Þa ph­¬ng tù quyÕt cho phï hîp víi t×nh h×nh cña ®Þa ph­¬ng m×nh. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ó ®¹t ®­îc kÕt qu¶ tèt ®Ñp, cÇn thiÕt lËp mét kªnh th«ng tin hai chiÒu gi÷a côc hîp t¸c lao ®éng víi n­íc ngoµi vµ c¸c ®Þa ph­¬ng. Môc ®Ých cña kªnh th«ng tin nµy lµ nh»m th«ng b¸o chÝnh x¸c t×nh h×nh xuÊt khÈu lao ®éng vµ mét sè vÊn ®Ò kh¸c cã liªn quan cña ®Þa ph­¬ng cho côc biÕt ®ång thêi th«ng qua ®ã c¸c ®Þa ph­¬ng cã thÓ cã ®­îc nh÷ng th«ng tin cËp nhËt nhÊt vÒ xuÊt khÈu lao ®éng. + X· héi ho¸ vÒ xuÊt khÈu lao ®éng: nghÜa lµ lµm cho mäi ng­êi d©n ®Òu cã nh÷ng hiÓu biÕt c¬ b¶n vÒ xuÊt khÈu lao ®éng. Muèn vËy, nhµ n­íc cÇn tuyªn truyÒn, qu¶ng b¸ c«ng khai trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng vÒ xuÊt khÈu lao ®éng. §Ó d©n chóng cã thÓ tiÕp thu mét c¸ch dÔ dµng nhÊt th× nhµ n­íc nªn x©y dùng c¸c ch­¬ng tr×nh tuyªn truyÒn thËt sinh ®éng vµ g¾n víi cuéc sèng th­êng ngµy cña ng­êi d©n. VÝ dô, lµm nh÷ng th­íc phim t­ liÖu ng¾n vÒ ®êi sèng, c«ng viÖc cña nh÷ng ng­êi lao ®éng ViÖt Nam lµm viÖc t¹i n­íc ngoµi, x©y dùng nh÷ng bé phim hµi mang tÝnh gi¸o dôc vÒ xuÊt khÈu lao ®éng vµ cho ph¸t trªn c¸c ch­¬ng tr×nh gi¶i trÝ cña truyÒn h×nh, cung cÊp nh÷ng th«ng tin vÒ t×nh h×nh thùc hiÖn xuÊt khÈu lao ®éng cña c¶ n­íc, tõng vïng trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh trªn c¸c b¶n tin thêi sù…. Nhµ n­íc cÇn x©y dùng hÖ thèng th«ng tin thÞ tr­êng lao ®éng n­íc ngoµi vµ cung cÊp miÔn phÝ, c«ng khai. + §¹i diÖn cho nhµ n­íc trong lÜnh vùc nµy lµ bé Lao ®éng- Th­¬ng binh vµ x· héi cÇn phçi hîp chÆt chÏ víi bé ngo¹i giao, ®¹i sø qu¸n n­íc ngoµi ë ViÖt Nam vµ ®¹i sø qu¸n ViÖt Nam t¹i n­íc ngoµi ®Ó lu«n cã nh÷ng tin tøc cËp nhËt vÒ thÞ tr­êng lao ®éng n­íc ngoµi. Th«ng tin thÞ tr­êng lao ®éng n­íc ngoµi bao gåm c¸c th«ng tin vÒ: cung, cÇu lao ®éng chung ë trªn thÞ tr­êng vµ víi riªng tõng khu vùc, ngµnh nghÒ; gi¸ c¶ søc lao ®éng víi nh©n c«ng n­íc ngoµi; c¸c chÕ ®é ­u ®·i, quyÒn lîi cña ng­êi lao ®éng, ®iÒu kiÖn lµm viÖc; lo¹i c«ng viÖc vµ yªu cÇu cña c«ng viÖc víi ng­êi lao ®éng; sè l­îng lao ®éng cña c¸c n­íc kh¸c trªn quèc gia ®ã; quan ®iÓm vµ luËt ph¸p cña quèc gia tiÕp nhËn vÒ nhËp khÈu lao ®éng n­íc ngoµi. Ngoµi ra, cßn mét sè th«ng tin vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ, phong tôc tËp qu¸n cña n­íc tiÕp nhËn lao ®éng. Yªu cÇu ®èi víi th«ng tin: th«ng tin ph¶i t­¬ng ®èi chÝnh x¸c, kÞp thêi, kh¸ ®Çy ®ñ, ph¶i ®­îc thùc hiÖn x©y dùng mét c¸ch nghiªm tóc v× ®©y lµ nÒn t¶ng quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña nhiÒu kh©u tiÕp sau. Muèn x©y dùng hÖ thèng th«ng tin vÒ thÞ tr­êng lao ®éng n­íc ngoµi th× tr­íc tiªn bé lao ®éng – th­¬ng binh vµ x· héi cô thÓ lµ côc hîp t¸c lao ®éng víi n­íc ngoµi nªn cã mét tê b¸o riªng lµm c¬ quan ph¸t ng«n cho m×nh. Trong tê b¸o ®ã sÏ cho ®¨ng t¶i tÊt c¶ chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ nhµ n­íc, c¸c v¨n b¶n ph¸p quy míi nhÊt vÒ xuÊt khÈu lao ®éng còng nh­ t×nh h×nh thùc hiÖn xuÊt khÈu lao ®éng trªn toµn quèc vµ ë c¸c tØnh. NÕu ch­a cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t hµnh tê b¸o riªng cho m×nh vÒ lÜnh vùc xuÊt khÈu lao ®éng th× bé cã thÓ cho xuÊt b¶n c¸c chuyªn ®Ò vÒ xuÊt khÈu lao ®éng th­êng kú theo mét Ên ®Þnh thêi gian nµo ®ã (theo th¸ng, theo quý). Sau ®ã, tiÕn xa h¬n n÷a bé cã thÓ chØ ®¹o thµnh lËp c¸c trung t©m hç trî th«ng tin chuyªn vÒ mét thÞ tr­êng nµo ®ã ®Ó phôc vô chñ yÕu cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng. C«ng t¸c cung cÊp th«ng tin thÞ tr­êng lao ®éng n­íc ngoµi rÊt quan träng, ®ßi hái sù phèi hîp chÆt chÏ, nhÞp nhµng, liªn tôc cña nhiÒu c¬ quan chøc n¨ng. C«ng t¸c nµy cÇn ®­îc thùc hiÖn ngay vµ ph¶i ®­îc tiÕn hµnh th­êng xuyªn. Lµm t«t c«ng t¸c Marketting trong xuÊt khÈu lao ®éng. Kh©u nµy chñ yÕu ®­îc thùc hiÖn bëi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng vµ cã thÓ cã sù trî gióp cña nhµ n­íc. Bao gåm hai néi dung chñ yÕu lµ: nghiªn cøu thÞ tr­êng xuÊt khÈu lao ®éng vµ qu¶ng b¸ hµng ho¸ søc lao ®éng ViÖt Nam ra thÞ tr­êng lao ®éng quèc tÕ. Nghiªn cøu thÞ tr­êng xuÊt khÈu lao ®éng: Lµ kh©u träng yÕu cña ho¹t ®éng Marketting nh»m môc ®Ých t×m hiÓu râ c¸c c¬ héi vµ th¸ch thøc ®ang chê ®ãn ë thÞ tr­êng ®ang nghiªn cøu. Qua ®ã cho biÕt nªn tiÕn vµo thÞ tr­êng nµo lµ cã lîi nhÊt vµ c¸ch tiÕp cËn sao cho thµnh c«ng nhÊt. Muèn vËy cÇn thùc hiÖn c¸c b­íc sau: + Sö dông triÖt ®Ó th«ng tin thÞ tr­êng lao ®éng n­íc ngoµi mµ nhµ n­íc cung cÊp ®ång thêi tù khai th¸c thªm nÕu cã thÓ. Kh©u nµy doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng nªn chñ ®éng v× nhµ n­íc cung cÊp th«ng tin dï ®Çy ®ñ ®Õn ®©u còng kh«ng thÓ bao qu¸t hÕt t×nh h×nh thùc tÕ ®ang diÔn ra. MÆt kh¸c, th«ng tin còng lµ mét vò khÝ c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp cho nªn doanh nghiÖp cµng cã nhiÒu th«ng tin bÝ mËt th× søc c¹nh tranh cµng cao. Vµ lÊy th«ng tin nh­ thÕ nµo, tõ ®©u (trõ nguån tõ nhµ n­íc) th× mçi doanh nghiÖp sÏ cã c¸ch lµm kh¸c nhau. + Ph©n tÝch c¸c th«ng tin cã ®­îc b»ng c¸c ph­¬ng ph¸p tin cËy vµ ®¸nh gi¸ c¸c kÕt qu¶ råi cho kÕt luËn. ë ViÖt Nam hiÖn nay ch­a cã nh÷ng trung t©m chuyªn vÒ thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc trªn cho nªn rÊt cã thÓ ®Ó thùc hiÖn c«ng viÖc trªn c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng ph¶i thuª chuyªn gia n­íc ngoµi hoÆc chuyªn gia trong n­íc cã kinh nghiÖm nh­ng nÕu vËy th× chi phÝ ph¶i nép cña ng­êi lao ®éng sÏ rÊt lín. V× thÕ nhµ n­íc nªn nghiªn cøu cã ph­¬ng ¸n x©y dùng thÝ ®iÓm sù ho¹t ®éng cña mét vµi trung t©m chuyªn hç trî doanh nghiÖp trong c«ng t¸c ph©n tÝch th«ng tin. Sau ®ã, d­íi søc Ðp cña cÇu trong lÜnh vùc nµy cïng víi sù chØ ®¹o cña nhµ n­íc th× c¸c trung t©m d¹ng nµy tù kh¾c sÏ ph¸t triÓn. + X©y dùng c¸c chiÕn l­îc, s¸ch l­îc cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng vµ c¸c biÖn ph¸p tiÕn hµnh cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ, dùa trªn c¬ së c¸c kÕt qu¶ ®· ph©n tÝch. §©y lµ mét b­íc rÊt quan träng quyÕt ®Þnh ®Õn sù sèng cßn cña doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng. Qu¶ng b¸ hµng ho¸ søc lao ®éng ViÖt Nam ra thÞ tr­êng lao ®éng quèc tÕ. §©y chÝnh lµ viÖc x©y dùng th­¬ng hiÖu cho hµng ho¸ søc lao ®éng ViÖt Nam. C¸c biÖn ph¸p cô thÓ nh­ sau: + TuyÓn chän thËt kü, ®µo t¹o kü tr­íc khi ®­a lao ®éng ®i. Muèn vËy, b¶n th©n doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng ph¶i chñ ®éng trong viÖc cung cÊp nguån lao ®éng nghÜa lµ lu«n cã s½n trong tay lùc l­îng lao ®éng cã tr×nh ®é s½n sµng ®i xuÊt khÈu lao ®éng bÊt cø lóc nµo. + Cã biÖn ph¸p qu¶n lý chÆt chÏ ng­êi lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi. §Ó thùc hiÖn ®­îc ®iÒu nµy cÇn cã sù phèi chÆt chÏ gi÷a doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng, ®¹i sø qu¸n cña ViÖt Nam t¹i quèc gia ®ã, côc hîp t¸c víi n­íc ngoµi vµ gia ®×nh ng­êi lao ®éng ®i xuÊt khÈu lao ®éng. CÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p xö ph¹t hµnh chÝnh vµ tµi chÝnh thËt nghiªm ®Ó ph¹t nh÷ng ng­êi lao ®éng ®i xuÊt khÈu v« kû luËt, vi ph¹m luËt ph¸p n­íc ngoµi. + Cã c¸c biÖn ph¸p ®Ó ng­êi sö dông n­íc ngoµi tin vµ quen dïng lao ®éng ViÖt Nam. §èi víi tõng thÞ tr­êng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng nªn cÇn c¨n cø vµo ®ã ®Ó gi¸o dôc ý thøc cña ng­êi lao ®éng ®i xuÊt khÈu ®Ó hä cã nh÷ng hµnh vi c­ xö phï hîp, kh«ng lµm mÊt lßng ng­êi sö dông lao ®éng thËm chÝ lµ cßn ph¶i g©y ®­îc thiÖn c¶m víi ng­êi sö dông lao ®éng. + Cã c¸c biÖn ph¸p ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cho lao ®éng ViÖt Nam tr¸nh x¶y ra tranh chÊp g©y thiÖt h¹i cho c¸c bªn. Chóng ta rÊt cÇn lÊy lßng cña ng­êi sö dông lao ®éng n­íc ngoµi nh­ng kh«ng ph¶i v× thÕ mµ chóng ta nh©n nh­îng cho nh÷ng hµnh vi x©m ph¹m ®Õn quyÒn lîi cña ng­êi lao ®éng, x©m ph¹m ®Õn danh dù cña ng­êi lao ®éng. V× thÕ doanh nghiÖp cÇn l­u ý ®iÒu nµy khi ký kÕt hîp ®ång víi ®èi t¸c n­íc ngoµi. §Ó doanh nghiÖp b¶o vÖ lîi Ých cho ng­êi lao ®éng tr¸nh v× lîi nhuËn mµ b¸n rÎ lao ®éng trong n­íc th× nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng quy ®Þnh luËt ph¸p râ rµng vÒ vÊn ®Ò nµy. Phèi hîp chÆt chÏ bé, ngµnh cã liªn quan víi c¸c ®Þa ph­¬ng vµ víi doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng. CÇn cã sù c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh ë c¸c c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn trong lÜnh vùc nµy ®Ó t¨ng c­êng sù hîp t¸c gi÷a c¸c thµnh phÇn trªn. Môc tiªu cña biÖn ph¸p trªn lµ ®Ó tr¸nh c¸c vô lõa ®¶o ®ång thêi t¨ng qu¶n lý nhµ n­íc trong xuÊt khÈu lao ®éng. C¸c rñi ro trong xuÊt khÈu lao ®éng sÏ gi¶m xuèng do cã sù rµng buéc gi÷a c¸c bªn. Sù phèi hîp chÆt chÏ trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng còng lµ ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò ®Ó ho¹t ®éng nµy ®¹t kÕt qu¶ tèt h¬n. Bé lao ®éng – th­¬ng binh vµ x· héi cÇn tæ chøc theo ®Þnh kú c¸c buæi b¸o c¸o vÒ t×nh h×nh xuÊt khÈu lao ®éng cña c¸c ®Þa ph­¬ng trong c¶ n­íc, c¸c cuéc héi th¶o trao ®æi kinh nghiÖm gi÷a c¸c ®Þa ph­¬ng, c¸c héi nghÞ tæng kÕt ®¸nh gi¸ t×nh h×nh xuÊt khÈu lao ®éng chung, ®¸nh gi¸ vai trß còng nh­ ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu cña c¸c ®Þa ph­¬ng, c¸c doanh nghiÖp trong xuÊt khÈu lao ®éng chung cña c¶ n­íc. Bªn c¹nh ®ã bé cÇn th­êng xuyªn h­íng dÉn chØ ®¹o thùc hiÖn xuÊt khÈu lao ®éng t¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra trong lÜnh vùc nµy còng nh­ l¾ng nghe ý kiÕn ph¶n håi tõ phÝa c¸c doanh nghiÖp, c¸c ®Þa ph­¬ng ®Ó cã nh÷ng biÖn ph¸p ®iÒu chØnh cho hîp lý hay cã c¸c v¨n b¶n gi¶i thÝch th¾c m¾c kÞp thêi. VÒ c¬ chÕ tµi chÝnh. CÇn cã sù th«ng tho¸ng h¬n. Nhµ n­íc cÇn cã c¸c biÖn ph¸p ®Ó gi¶m chi phÝ ®i xuÊt khÈu cho ng­êi lao ®éng, khuyÕn khÝch doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng nh­: + Cho doanh nghiÖp vay vèn víi l·i suÊt thÊp, cã chÝnh s¸ch ­u ®·i vÒ thuÕ, nghiªn cøu kh¶ n¨ng miÔn thuÕ thu nhËp c¸ nh©n cho ng­êi lao ®éng Ýt nhÊt lµ trong giai ®o¹n ®Çu. + Cã chÝnh s¸ch cho ng­êi nghÌo vay vèn víi l·i suÊt thÊp. + Nghiªn cøu kh¶ n¨ng thµnh lËp mét quü tiÒn cho ng­êi lao ®éng ®i xuÊt khÈu lao ®éng vay vèn (sè tiÒn vay <= sè tiÒn chi phÝ ph¶i nép hîp ph¸p) mµ kh«ng ph¶i thÕ chÊp hoÆc thÕ chÊp Ýt, thñ tôc vay vèn ®¬n gi¶n, gän nhÑ. §Ó lµm ®­îc viÖc nµy bé lao ®éng – th­¬ng binh vµ x· héi cÇn cã sù phèi hîp víi bé tµi chÝnh nghiªn cøu kh¶ n¨ng tµi chÝnh cho c¸c ph­¬ng ¸n trªn. NÕu thÊy kh¶ thi th× lËp ngay b¸o c¸o ®Ò nghÞ chÝnh phñ phª duyÖt. Bé còng nªn x©y dùng c¸c ph­¬ng ¸n kªu gäi sù ®Çu t­, kinh doanh cña c¸c ng©n hµng trong lÜnh vùc nµy. Thµnh lËp hiÖp héi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng. Môc tiªu cña biÖn ph¸p trªn lµ ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng ®ång thêi kh¾c phôc sù c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh gi÷a c¸c doanh nghiÖp nµy. C¸c doanh nghiÖp sÏ chia sÎ th«ng tin cho nhau, liªn th«ng trong lÜnh vùc ®µo t¹o ng­êi lao ®éng. HiÖp héi còng sÏ thµnh lËp quü tµi chÝnh ®Ó hç trî doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng gÆp rñi ro. Quü nµy do c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng ®ãng gãp theo quy ®Þnh cña hiÖp héi. C¸c biÖn ph¸p cô thÓ: + Nhµ n­íc cÇn cã v¨n b¶n ph¸p quy c«ng nhËn sù tån t¹i cña hiÖp héi nµy. Sau ®ã nã nªn ®­îc thµnh lËp ngay d­íi sù chØ ®¹o cña bé Lao ®éng- Th­¬ng binh vµ x· héi mµ ®¹i diÖn lµ côc hîp t¸c víi n­íc ngoµi. B¶n th©n hiÖp héi còng ph¶i x©y dùng quy chÕ ho¹t ®éng riªng cho tæ chøc cña m×nh nh­ng kh«ng ®­îc tr¸i ph¸p luËt. + Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng th× hiÖp héi còng cÇn cã sù ­u tiªn cña nhµ n­íc ®Ó dÇn ph¸t huy vai trß cña m×nh. ChÝnh phñ nªn l¾ng nghe nh÷ng bøc xóc, ph¶n håi tõ phÝa hiÖp héi. HiÖp héi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng cÇn ®­îc c«ng nhËn lµ mét bé phËn cña hiÖp héi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, ®­îc tham gia ho¹t ®éng vµ ®­îc h­ëng c¸c quyÒn lîi cña hiÖp héi. VÒ luËt ph¸p. HiÖn nay ch­a cã bé luËt nµo vÒ xuÊt khÈu lao ®éng. V× thÕ, nhµ n­íc cÇn x©y dùng vµ ban hµnh ngay luËt vÒ xuÊt khÈu lao ®éng trong ®ã quy ®Þnh râ c¸c chÕ tµi khen th­ëng, xö ph¹t víi c¸c bªn vi ph¹m, quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c bªn khi tham gia xuÊt khÈu lao ®éng, c¬ chÕ tµi chÝnh…. Trong qu¸ tr×nh x©y dùng luËt nªn tham kh¶o ý kiÕn tõ phÝa bé chñ qu¶n, c¸c ®Þa ph­¬ng vµ ®­îc thùc hiÖn bëi c¬ quan chuyªn tr¸ch vÒ luËt. Nhµ n­íc còng cÇn chó ý l­îng ho¸ t×nh h×nh vµ dù b¸o c¸c biÕn ®éng cã thÓ x¶y ra,… ®Ó luËt kh«ng ph¶i söa ®æi liªn tôc khi ®i vµo thùc tÕ. Sau khi x©y dùng luËt xong, c«ng t¸c ban hµnh luËt còng cÇn ®­îc coi träng v× nÕu thùc hiÖn kh«ng ®óng cã thÓ ®¸nh mÊt hÕt ý nghÜa cña viÖc x©y dùng luËt. Nhµ n­íc cã thÓ thµnh lËp mét tæ ®iÒu tra viªn th­êng xuyªn kiÓm tra viÖc thùc hiÖn ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng cã tu©n thñ theo ®óng luËt ph¸p hay kh«ng ®Ó cã chÕ tµi ®iÒu chØnh cho phï hîp. Tæ ®iÒu tra viªn nµy nªn chÞu sù chØ ®¹o trùc tiÕp tõ bé t­ ph¸p vµ cã sù phèi hîp nhÞp nhµng víi bé lao ®éng – th­¬ng binh vµ x· héi. VÒ c«ng t¸c gi¸o dôc ng­êi lao ®éng ®i xuÊt khÈu lao ®éng. Tr­íc m¾t, c«ng t¸c ®µo t¹o ngo¹i ng÷ cho ng­êi lao ®éng cÇn ®­îc chó träng ®¶m b¶o cho ng­êi lao ®éng cã kh¶ n¨ng giao tiÕp, hiÓu mÖnh lÖnh cña ng­êi sö dông lao ®éng. Muèn v©y: + Bé lao ®éng – th­¬ng binh vµ x· héi cÇn chØ ®¹o viÖc ban hµnh gi¸o tr×nh gi¶ng d¹y tõng ngo¹i ng÷ thèng nhÊt. Gi¸o tr×nh nµy ®­îc biªn so¹n bëi c¸c nhµ s­ ph¹m cã uy tÝn, sù ®ãng gãp ý kiÕn cña ®¹i sø qu¸n ViÖt Nam t¹i quèc gia ®ã. Néi dung cña gi¸o tr×nh sÏ xoay quanh c¸c chñ ®Ò vÒ ®µm tho¹i trong cuéc sèng sinh ho¹t, trong s¶n xuÊt t¹i n­íc ngoµi, ®Æc biÖt chó ý ®Õn mét sè thuËt ng÷ chuyªn dïng trong mét sè ngµnh, nghÒ. Gi¸o tr×nh nªn viÕt dÔ hiÓu, chó träng vÒ v¨n phong giao tiÕp chø kh«ng ph¶i ng÷ ph¸p hay v¨n phong viÕt. + TuyÓn chän gi¸o viªn cã tr×nh ®é ngo¹i ng÷ tèt, kü n¨ng s­ ph¹m giái, cã thÓ sö dông nh÷ng ng­êi lao ®éng ®· ®i xuÊt khÈu lao ®éng vÒ cã tr×nh ®é ngo¹i ng÷ tèt (®· qua s¸t h¹ch vµ ®¹t tiªu chuÈn) vµ båi d­ìng thªm cho hä kü n¨ng s­ ph¹m. + Thi s¸t h¹ch ngo¹i ng÷ tr­íc khi ®­a lao ®éng ®i. V× thÕ, cÇn x©y dùng tiªu chuÈn s¸t h¹ch. §Ó ®¹t ®­îc ý nghÜa cña c«ng t¸c ®µo t¹o ngo¹i ng÷ cho ng­êi lao ®éng th× viÖc s¸t h¹ch ngo¹i ng÷ tr­íc khi ®­a lao ®éng ®i lµ ®iÒu thiÕt yÕu vµ cÇn thùc hiÖn nghiªm tóc. ViÖc x©y dùng tiªu chuÈn s¸t h¹ch còng nªn tham kh¶o ý kiÕn cña ®¹i sø qu¸n ViÖt Nam t¹i c¸c quèc gia n­íc ngoµi. VÒ gi¸o dôc nghÒ tr­íc hÕt nªn tuyÓn chän tõ c¸c tr­êng d¹y nghÒ, trung cÊp ®Õn ®¹i häc ®Ó tiÕt kiÖm chi phÝ ®µo t¹o cho doanh nghiÖp còng nh­ ng­êi lao ®éng. Cßn vÒ l©u dµi th× doanh nghiÖp cÇn chñ ®éng tù t¹o nguån cho m×nh b»ng c¸ch tuyÓn ng­êi lao ®éng cã nhu cÇu ®i xuÊt khÈu lao ®éng vµ tæ chøc líp ®µo t¹o nghÒ cho hä trong dµi h¹n. Dï lµ ng­êi lao ®éng ®· ®­îc ®µo t¹o nh­ng ®Ó hä kh«ng khái ngì ngµng khi ®i lµm viÖc n­íc ngoµi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng nªn tæ chøc c¸c kho¸ häc ng¾n h¹n båi d­ìng cho ng­êi lao ®éng nh÷ng kü n¨ng cÇn thiÕt, cho ng­êi lao ®éng biÕt m«i tr­êng lµm viÖc cña m×nh còng nh­ nh÷ng phÈm chÊt cÇn thiÕt cña ng­êi lao ®éng trong x· héi c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i. VÒ c«ng t¸c gi¸o dôc ý thøc kû luËt cña ng­êi lao ®éng, chØ thùc sù ph¸t huy ®­îc hiÖu qu¶ nÕu nã ®­îc tiÕn hµnh trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh song song víi qu¸ tr×nh ®µo t¹o nghÒ cho ng­êi lao ®éng do doanh nghiÖp tiÕn hµnh. Trong qu¸ tr×nh häc tËp ng­êi lao ®éng sÏ dÇn dÇn lµm quen víi c¸c t¸c phong c«ng nghiÖp. Muèn vËy, doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng cÇn biÕn líp häc cña m×nh thµnh m« h×nh thu nhá cña n¬i lµm viÖc mµ ng­êi lao ®éng sÏ lµm viÖc khi ®i xuÊt khÈu. C¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn môc tiªu l©u dµi. Trong t­¬ng lai nÒn kinh tÕ ViÖt Nam sÏ t¨ng tr­ëng m¹nh, v× thÕ sÏ t¹o ra nhiÒu chç lµm míi. KÌm theo ®ã, tèc ®é t¨ng d©n sè ViÖt Nam ®ang gi¶m dÇn khiÕn cung vµ cÇu lao ®éng sÏ chªnh lÖch kh«ng nhiÒu. Nhu cÇu gi¶i quyÕt viÖc lµm sÏ kh«ng cßn g©y ¸p lùc nh­ giai ®o¹n tr­íc. Do vËy, xuÊt khÈu lao ®éng cÇn cã sù chuyÓn h­íng. Cô thÓ lµ: + XuÊt khÈu lao ®éng vÉn ®­îc coi lµ ho¹t ®éng kinh tÕ mang tÝnh chiÕn l­îc nghÜa lµ vÉn cÇn ®­îc ®Èy m¹nh vµ ph¸t triÓn. + Thay v× ®Èy m¹nh sè l­îng ta ®Èy m¹nh gi¸ trÞ xuÊt khÈu lao ®éng. NghÜa lµ ®Èy m¹nh lao ®éng ®i lµm viÖc trong c¸c lÜnh vùc c«ng nghÖ cao. Muèn vËy, c«ng t¸c gi¸o dôc ng­êi lao ®éng trong t­¬ng lai cÇn ph¶i coi träng hµng ®Çu. Ngµnh nghÒ ®µo t¹o chñ yÕu lµ ®µo t¹o lao ®éng trong ngµnh c«ng nghÖ kü thuËt cao tõ bËc ®¹i häc trë lªn. Chóng ta hoµn toµn cã thÓ lµm ®­îc ®iÒu nµy v× thùc tÕ hiÖn nay ViÖt Nam cã thÕ m¹nh trong lÜnh vùc nµy song thùc hµnh cßn yÕu nªn chÊt l­îng ch­a cao. V× thÕ chÝnh phñ cÇn ®Çu t­ chi phÝ x©y dùng c¬ së vËt chÊt cho viÖc gi¶ng d¹y ngµnh nµy. Bªn c¹nh ®ã, do ®Æc tr­ng cña ngµnh lµ biÕn ®æi theo tõng gi©y, tõng phót nªn cÇn cËp nhËt lªn tôc, th­êng xuyªn sù thay ®æi c«ng nghÖ th«ng tin trªn thÕ giíi ®Ó ®iÒu chØnh ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y cho phï hîp víi thùc tÕ. Kh«ng chØ cã vËy, chóng ta cÇn v­¬n lªn ®øng trong tèp c¸c n­íc dÉn ®Çu vÒ ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin. Cã nh­ vËy cÇu lao ®éng ViÖt Nam trong lÜnh vùc nµy míi t¨ng cao vµ gi¸ c¶ còng t­¬ng xøng víi chÊt x¸m, chi phÝ chóng ta ®· bá ra. Chóng ta cÇn ®µo t¹o víi sè l­îng nhiÒu ®Ó phôc vô cho xuÊt khÈu lao ®éng vµ cho nhu cÇu CNH-HDH ®Êt n­íc. Bªn c¹nh viÖc tiÕn vµo thÞ tr­êng lao ®éng cña c¸c n­íc ph¸t triÓn ë lÜnh vùc c«ng nghÖ cao, chóng ta cßn cã thÓ tiÕn vµo thÞ tr­êng lao ®éng cña c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn ë Ch©u Phi th«ng qua viÖc xuÊt khÈu chuyªn gia trong lÜnh vùc y tÕ, n«ng nghiÖp. LÜnh vùc nµy sÏ kh«ng tèn nhiÒu chi phÝ nh­ lÜnh vùc ®µo t¹o lao ®éng cho ngµnh c«ng nghÖ cao. §iÒu tiÕp theo cÇn lµm lµ ®µo t¹o cho ng­êi lao ®éng cã tr×nh ®é ngo¹i ng÷ tèt: lµm tèt 4 kü n¨ng nghe, nãi, ®äc, viÕt (ë møc ®é thµnh th¹o) ®Æc biªt chó träng ®µo t¹o c¸c thuËt ng÷ chuyªn ngµnh. Gi¸o dôc ý thøc cho ng­êi lao ®éng, x©y dùng t¸c phong c«ng nghiÖp cho ng­êi lao ®éng lµ c«ng viÖc cÇn ®­îc thùc hiÖn th­êng xuyªn, liªn tôc. Ng­êi lao ®éng ë ®©y hÇu hÕt ®Òu cã tr×nh ®é cao nªn c«ng t¸c gi¸o dôc hÖ t­ t­ëng còng cÇn cã sù ®iÒu chØnh kh¸c víi giai ®o¹n tr­íc. Nhµ n­íc võa ph¶i cã biÖn ph¸p khuyÕn khÝch, võa ph¶i cã biÖn ph¸p rµng buéc ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng ch¶y m¸u chÊt x¸m hay di c­ lao ®éng bÊt hîp ph¸p. Tãm l¹i, trªn ®©y chØ lµ mét sè gi¶i ph¸p c¬ b¶n ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ cña xuÊt khÈu lao ®éng. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn cÇn cã sù ®iÒu chØnh cho phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ.

Các file đính kèm theo tài liệu này:

  • docThực trạng xuất khẩu lao động ở Việt Nam.doc
Luận văn liên quan