Đề tài Ứng dụng thương mại điện tử trong hoạt động kinh doanh tại các doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng

t. Qua đó cho ta thấy tiềm năng xuất khẩu sang nhiều thị trƣờng khác trên thé giới của Bát Tràng. Vấn đề đặt ra là tìm cách nào để doanh nghiệp có thẻ tiếp cận với những khu vực đó, và với mức chi phí trong khả năng của doanh nghiệp Việt Nam vốn chỉ có quy mô vừa và nhỏ. Câu trả lời là “Thƣơng mại điện tử” . 3. Hiện trạng ứng dụng TMĐT của các doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng 3.1. Thực trạng Nhằm phục vụ hoạt động xuất khẩu, các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực thủ công mỹ nghệ trở thành một trong những lực lƣợng triển khai mạnh nhất các ứng dụng thƣơng mại điện tử. Đối với gốm sứ Bát Tràng, đã có rất nhiều doanh nghiệp thuê thiết kế các website giới thiệu sản phẩm của mình, từ những công ty lớn (Công ty TNHH Quang Vinh, Hợp ỨNG DỤNG THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG - 25 - tác xã công nghiệp gốm sứ Hợp Lực, Công ty cổ phần sứ 51…) đến các doanh nghiệp tƣ nhân (Nguyễn Lợi, Mùi Lầu...). Tới giai đoạn năm 2003, hàng loạt website đã lần lƣợt ngừng hoạt động vì không đem lại hiệu quả nhƣ cửa hàng Mùi Lầu (www.muilau- ceramics.com), cửa hàng Nguyễn Lợi (nguyenloiceramic.com)… Các doanh nghiệp nhỏ không thể tiếp tục bỏ ra chi phí để duy trì hoạt động của website trong khi thống kê cho thấy có chƣa tới nổi 500 lƣợt khách truy cập mỗi tháng. Ngay cả website của Công ty cổ phần sứ 51 (www.cps51.com), một doanh nghiệp lớn và đi đầu trong phong trào cũng phải ngừng hoạt động sau đó. Việc ứng dụng thƣơng mại điện tử vào hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng cũng nhận đƣợc sự hỗ trợ, đầu tƣ của Nhà nƣớc và chính quyền địa phƣơng. Tháng 6 năm 2004, Trung tâm xúc tiến xuất khẩu gốm sứ Bát tràng (BatTrang Ceramics Export Promotion Center - BTEP) thuộc Hội gốm sứ Bát Tràng đƣợc thành lập dƣới sự bảo trợ của Chƣơng trình Phát triển kinh tế tƣ nhân (MPDF). Tới cuối năm 2004, BTEP thành lập phòng trƣng bày và cho ra mắt website www.battrang- ceramics.org với tham vọng tiếp thị sản phẩm gốm Bát Tràng tới thị trƣờng quốc tế, nâng con số các nhà sản xuất hợp tác với BTEP từ 34 lên 400 trong vòng 2 đến 3 năm. Thế nhƣng, nội dung của website này còn kém hơn cả website của các doanh nghiệp. Điều tất yếu là tới cuối tháng 7 năm 2008, website này đã dừng hoạt động. Theo số liệu thu thập đƣợc tính đến tháng 5 năm 2008 từ Hiệp hội gốm sứ Bát Tràng, trụ sở tại xóm 3, thôn Bát Tràng, xã Bát Tràng, nhóm nghiên cứu thu đƣợc những con số sau: có 100 trên tổng số 1000 doanh ỨNG DỤNG THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG - 26 - nghiệp và hộ kinh doanh cá thể lắp đặt và sử dụng internet, xấp xỉ 10%. Trong số đó có 60 doanh nghiệp tƣ nhân và đều thuộc hiệp hội gốm sứ Bát Tràng. Cũng theo số liệu của hội, hầu hết các website đều có cung cấp thông tin giới thiệu doanh nghiệp, thông tin giới thiệu sản phẩm. Trong số đó chỉ khoảng 10% bƣớc đầu có tính năng hỗ trợ giao dịch thƣơng mại điện tử nhƣ cho phép hỏi hàng hoặc gửi yêu cầu, một số ít cho phép đặt hàng trực tuyến. Thực trạng cho thấy, ứng dụng thƣơng mại điện tử ở các doanh nghiệp Bát Tràng mới chỉ dừng lại ở mức độ xây dựng website quảng bá hình ảnh doanh nghiệp và sản phẩm, một số ít có những bƣớc chuẩn bị cho giao dịch điện tử. Đánh giá chung về website của các doanh nghiệp Bát Tràng Hiện tại, vẫn có một số website của các doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng còn duy trì đƣợc hoạt động. Nhóm nghiên cứu đã tiến hành khảo sát 9 website trong số này và rút ra nhận định nội dung các trang web tƣơng tự nhau (từ giới thiệu sản phẩm, giới thiệu về công ty, về lịch sử của gốm sứ Bát Tràng đến các mục liên hệ, tiếp nhận phản hồi từ phía khách hàng) không tạo ra đƣợc sự khác biệt đáng kể. Có tới 4/9 website trên là website tĩnh. Loại website này dễ thiết kế nhƣng lại khó cập nhật thông tin và sản phẩm mới, chỉ đáp ứng đƣợc mức độ giới thiệu thông tin cho ngƣời xem. Và cả 4 hợp đồng thiết kế website tĩnh của Hợp Lực, Hà Phú, Xuân Thủy và Hoa Thanh đều ký với cùng một công ty thiết kế website. ỨNG DỤNG THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG - 27 - Công ty Địa chỉ Giới thiệu công ty Catalogue Sản phẩm Giới thiệu về Bát Tràng Nhận Website Phản động hồi Đặt hàng Hỗ trợ trực trực tuyến tuyến Giới thiệu Giới thiệu Chính Khách sách hàng bán hàng Đối tác Hợp Lực www.hoplucceramic.com x x x Hà Phú www.gomsubattrang.com x x x x Xuân Thủy www.gombattrang.com x x Hoa Thanh www.hoathanhceramic.com x x x x Phú Vinh www.quangvinh.com.vn x x x x x x x Hamico www.hamico.com.vn x x x x Minh Hải www.minhhaiceramic.com x x x An Đô www.ando-ceramics.com x x x x x Nam Việt www.sacgom.com x x x x x x Bảng 2: Đánh giá nội dung website của các doanh nghiệp Bát Tràng ỨNG DỤNG THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG - 28 - Lẽ dĩ nhiên là tất cả có nội dung tƣơng đồng, thậm chí sự khác biệt chỉ là cái tên. Thời gian đầu, nhiều doanh nghiệp ở Bát Tràng do hiểu biết về website hạn chế, làm theo phong trào nên dễ bị mắc bẫy những công ty thiết kế khi ký hợp đồng tạo website tĩnh, dẫn đến tình trạng nhiều website bị bỏ hoang, không đƣợc cập nhật đều đặn nữa. Các site còn lại tuy cố gắng duy trì hoạt động nhƣng cầm chừng với lƣợng khách truy cập rất thƣa thớt. Sự bê trễ trong việc chăm sóc trang web thể hiện ở tần suất cập nhật thông tin chậm chạp, khoảng 1 tháng 1 lần; sự rà soát website không đƣợc coi là công việc hàng ngày. Hầu hết các website mới chỉ dừng lại ở mức đƣa ra catalogue sản phẩm. Chỉ có 2/9 website đƣợc khảo sát có module Đặt hàng trực tuyến trong khi đây là tính năng tối thiểu để hỗ trợ giao dịch thƣơng mại điện tử và cũng không khó khăn về mặt kỹ thuật. Các website chỉ trọng giới thiệu về sản phẩm, không biết cách tạo niềm tin cho khách hàng thông qua những mục nhƣ Giới thiệu Khách hàng và Đối tác (1/9 website có), Chính sách bán hàng (2/9 website có), Hỗ trợ trực tuyến (1/9 website có). Qua khảo sát mô hình quản lý website của các doanh nghiệp cho thấy có 2 hình thức chủ yếu là doanh nghiệp tự quản trị website của mình hoặc ký hợp đồng với một nhà cung cấp dịch vụ thiết kế website để làm việc này. Về mức độ đầu tƣ, kết quả khảo sát những doanh nghiệp đã thiết lập website cho thấy đầu tƣ về ứng dụng thƣơng mại điện tử chiếm tỷ trọng tƣơng đối thấp trong tổng chi phí hoạt động thƣờng niên. Các doanh nghiệp ỨNG DỤNG THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG - 29 - trong hiệp hội cho biết họ dành không đến 5% chi phí hoạt động cho việc triển khai thƣơng mại điện tử, bao gồm cả việc mua các phần mềm thƣơng mại điện tử, duy trì bảo dƣỡng website và phân bổ nguồn nhân lực cho những hoạt động này. Đánh giá một website điển hình Đi đầu trong ứng dụng thƣơng mại điện tử, Công ty Cổ phần Phú Vinh đã xây dựng một website với những chức năng khá đầy đủ so với các doanh nghiệp khác. Đây là một trong những số ít website cho phép Đặt hàng trực tuyến, cung cấp đầy đủ thông tin và giá của sản phẩm. Trong bài nghiên cứu này nhóm tác giả chỉ đánh giá website www.quangvinh.com.vn của công ty cổ phần Phú Vinh, các website còn lại có trong phụ lục. Hình ảnh website www.quangvinh.com.vn Ngoài những những phần chung giống website của các doanh nghiệp khác nhƣ : Giới thiệu công ty, Catalogue sản phẩm, Liên hệ…, website còn có những tính năng bƣớc đầu hỗ trợ cho giao dịch điện tử: ỨNG DỤNG THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG - 30 - Đặt hàng trực tuyến Có Thông tin chi tiết sản phẩm (kích thƣớc, trọng lƣợng) nhƣng vẫn còn ít thông tin. Có Giá sản phẩm, cƣớc phí vận chuyển tới cảng khách hàng lựa chọn. Form Chọn sản phẩm Cước phí vận chuyển Tuy nhiên, website này cũng có không ít điểm yếu: Giao diện kém thẩm mĩ và chuyên nghiệp. Thậm chí banner và các button cũng đƣợc trình bày bằng dạng text. Sản phẩm mỹ nghệ đòi hỏi thẩm mĩ cao nhƣng catalogue sản phẩm lại không đạt yêu cầu. Hình ảnh sản phẩm không những chất lƣợng thấp mà kích thƣớc cũng quá nhỏ (113pixels × 90pixels) không thể cuốn hút ngƣời xem. Đây là điểm yếu chung trong website của các doanh nghiệp Bát Tràng. Mặc dù những điểm yếu trên rất dễ dàng để nhận ra và cũng không khó để khắc phục nhƣng lại chƣa nhận đƣợc sự quan tâm đúng mức của ỨNG DỤNG THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG - 31 - doanh nghiệp bởi sự hiểu biết về công nghệ thông tin và thƣơng mại điện tử của các chủ doang nghiệp còn nhiều hạn chế. 3.2. Đánh giá 3.2.1. Những mặt tích cực Các doanh nghiệp Bát Tràng đã bƣớc đầu nhận thức đƣợc tầm quan trọng của internet trong việc quảng bá sản phẩm, thƣơng hiệu của mình ra khu vực và thế giới. Mặc dù chƣa phải là thƣớc đo trình độ triển khai ứng dụng thƣơng mại điện tử của doanh nghiệp, nhƣng số lƣợng các website kinh doanh cũng là một tiêu chí quan trọng để đánh giá mức độ phát triển thƣơng mại điện tử, đặc biệt trong bối cảnh doanh nghiệp Việt Nam còn tƣơng đối bỡ ngỡ với các phƣơng thức tiến hành thƣơng mại điện tử của thế giới. Khi việc kết nối hệ thống giữa các đối tác chiến lƣợc để tiến hành trao đổi dữ liệu điện tử trực tiếp ở Việt Nam hiện còn chƣa phát triển, thì các website là kênh phổ biến nhất để doanh nghiệp quảng bá sản phẩm, xúc tiến dịch vụ và tiến hành giao dịch thƣơng mại điện tử cả theo hình thức B2B lẫn B2C. Do vậy, nếu một doanh nghiệp xây dựng và duy trì đƣợc một website hiệu quả để phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh của đơn vị mình, điều này đã nói lên một trình độ nhất định về triển khai ứng dụng thƣơng mại điện tử trong doanh nghiệp đó. 3.2.2. Những hạn chế Mặc dù các doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng đã sớm nhận ra tầm quan trọng của TMĐT trong hoạt động kinh doanh của mình nhƣng việc ứng dụng còn gặp phải những hạn chế nhất định ỨNG DỤNG THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG - 32 - Thứ nhất: Sự nghèo nàn về thông tin là vấn đề lớn và nổi cộm nhất. Các nội dung chung ở các trang là: giới thiệu về làng nghề, về sản phẩm, về các nghệ nhân, đồng thời nhận đặt hàng, chào hàng qua email, theo dõi diễn biến thị trƣờng trong nƣớc và thế giới… Tuy nhiên, không chỉ nội dung có phần giống nhau, hình thực thể hiện, nói cách khác là giao diện của trang web cũng tƣơng tự nhau. Sự thuận tiện cho khách vào xem cũng không đƣợc thể hiện tốt, cụ thể nhƣ cách đặt tên gây khó khăn cho việc tìm kiếm, nội dung quá đơn giản nên chƣa thực sự thu hút ngƣời xem. Yếu tố thẩm mĩ cũng chƣa đƣợc xem xét đúng mức, làm tăng thêm sự đơn điệu và thiếu sáng tạo của trang web. Thứ hai: Công việc cập nhật website bị bê trễ là một vấn đề vô cùng nghiêm trọng. Thông tin nóng hổi, cập nhật thƣờng xuyên là một trong những ƣu điểm vƣợt trội của các trang web điện tử. Mức độ, tần suất cập nhật thông tin lên web là một trong những tiêu chí giúp đánh giá chất lƣợng và tính chuyên nghiệp của một website,là nhân tố giúp trang web thực sự tồn tại một cách có ích và đem lại lợi ích cho doanh nghiệp. Nếu không đầu tƣ công sức, thời gian cho trang web của mình thì đồng nghĩa với việc doanh nghiệp đang lãng phí những tiềm năng mà công nghệ thông tin mang lại, và cũng không khác mấy những doanh nghiệp truyền thống hoạt động trong phƣơng thức cũ, không đƣợc biết đến thƣơng mại điện tử. Nói cách khác, một trang web mà không đƣợc chăm chút về nội dung và hình thức hàng ngày, thậm chí hàng tháng thì cũng chỉ nhƣ món hàng bày lâu ngày, bụi bặm, chẳng ai muốn nhìn lần thứ hai nói chi đến bỏ tiền ra mua! Thứ ba: Cách thức quản lý website cũng là một vấn đề. Khi chuyển giao trách nhiệm quản lý trang web của mình cho đơn vị bên ngoài, doanh nghiệp có lợi là tiết kiệm đƣợc thời gian, nhân lực, chi phí cho công việc ỨNG DỤNG THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG - 33 - này. Đây là nhận thức sai lầm của doanh nghiệp khi họ không nhìn nhận đúng mức vai trò của những trang web nhƣ là kênh giao tiếp và tƣơng tác trực tiếp với khách hàng. Website là bộ mặt của công ty, là địa chỉ tin cậy nhất mà khách hàng có thể tìm hiểu về sản phẩm và dịch vụ của công ty. Do đó sự nghèo nàn về thông tin và tính năng giao tiếp của các trang web, sự thiếu thân thiện trong giao diện và tìm kiếm của các trang web sẽ vô hình chung đẩy đi những khách hàng tiềm năng, tạo ra những ấn tƣợng không tốt về sau. Bởi lẽ vậy, để có thể cập nhật thông tin và duy trì quan hệ giao tiếp với khách hàng một cách thƣờng xuyên, doanh nghiệp cần phải là ngƣời chủ động nắm quyền quản trị website. Khi giao phần việc này vào tay một công ty dịch vụ bên ngoài, doanh nghiệp đã vô hình chung bỏ đi chức năng tƣơng tác với khách hàng của website và biến nó thành một công cụ quảng cáo thuần túy. Với những doanh nghiệp đã ý thức đƣợc tầm quan trọng của việc tự mình đảm nhận công tác quản trị website thì họ cũng phải ý thức đƣợc những thử thách bởi để làm việc này một cách thật sự chuyên nghiệp cũng là thách thức lớn trong bối cảnh hiện vẫn chƣa có nhiều doanh nghiệp bố trí đƣợc cán bộ chuyên trách về công nghệ thông tin. Thứ tƣ: Vấn đề hiệu quả quảng bá của website còn vô cùng thấp. Theo ông Nguyễn Lợi, Giám đốc công ty cùng tên, cho biết ông chƣa nhận đƣợc một hợp đồng nào trên mạng. Khách hàng tới doanh nghiệp của ông đều do ngƣời quen giới thiệu, hoặc mối cũ. Từ trƣờng hợp của công ty Nguyễn Lợi, chúng ta nhận thấy mối lo lắng nhất hiện nay của các doanh nghiệp Bát Tràng là nên tiếp tục hay từ bỏ những trang web của mình. Để tiếp tục cuộc chơi mạo hiểm với công cụ quảng bá mới mẻ này, doanh nghiệp phải bỏ ra một khoản tiền từ 2 đến 6 triệu đồng một năm để nuôi một trang web, và phải đầu tƣ những khoản tiền khá lớn để nâng cấp, thiết ỨNG DỤNG THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG - 34 - kế một trang hiện đại, hấp dẫn hơn nhƣng kết quả thì chƣa thể nhìn thấy ngay một sớm một chiều. Đây là một chiến lƣợc lâu dài cần những tính toán khôn ngoan. 3.2.3. Xác định nguyên nhân Chúng tôi xin đƣa ra một số nguyên nhân chủ yếu dẫn đến những thực trạng chƣa tốt nêu trên trong quá trình ứng dụng TMĐT của các doanh nghiệp Bát Tràng: Đầu tiên phải kể đến đó là nhận thức của doanh nghiệp. Đây là cơ sở ban đầu mang tính quyết định liệu TMĐT thành công hay thất bại. Nhiều doanh nghiệp vẫn có những suy nghĩ nhƣ đơn giản cho rằng ứng dụng TMĐT chỉ là lập website cho doanh nghiệp mà không có chiến lƣợc marketing, quảng bá website. Hoặc với suy nghĩ chỉ cần sản phẩm của mình tốt thì khách hàng sẽ tự đến với mình là sai lầm lớn. Việc xây dựng website chỉ là bƣớc đầu trong hành trình đầy thử thách chinh phục TMĐT, khiến TMĐT là công cụ tăng lợi nhuận cho doanh nghiệp. Một khi doanh nghiệp có những hiểu biết sâu sắc, đúng đắn về TMĐT, về tiềm năng kinh tế lớn mà nó sẽ mang lại, thì khi đó TMĐT chắc chắn sẽ là một phần không thể thiếu của nền kinh tế. Nhân tố thứ hai cũng không kém phần quan trọng là khả năng tài chính của các doanh nghiệp. Chi phí để đầu tƣ cho website với giao diện thân thiện, đẹp mắt, cơ sở dữ liệu mạnh và ổn định là rât lớn, trung bình khoảng 1500$ trong khi thu nhập bình quân của 1 cơ sở sản xuất trong 1 năm là 15-25triệu đồng. Ngoài ra, những chi phí thuê điều hành viên trong cập nhật thông tin hàng ngày, tƣ vấn viên nhận và phản hồi thông tin từ khách hàng, đội kĩ thuật bảo hành, bảo trì thƣờng xuyên ..v.vv. Thời điểm ỨNG DỤNG THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG - 35 - nền kinh tế nhiều biến động, lãi suất ngân hàng mỗi ngày một cao hơn gây ra nhiều trở ngại về huy động vốn. Hơn nữa, khoản đầu tƣ lớn nhƣ vậy cần sự quyết tâm rất lớn từ phía doanh nghiệp. Đầu tƣ lớn vào TMĐT mà hiệu quả kinh tế trƣớc mắt không đƣợc khả quan dẫn đến những ngần ngại cho nhiều doanh nghiệp Bát Tràng với quy mô chủ yếu là vừa và nhỏ. Thói quen kinh doanh nhỏ lẻ, không mang tầm quy mô lớn cũng là một nguyên nhân quan trọng dẫn đến tình trạng ứng dụng TMĐT còn kém hiệu quả nhƣ hiện nay. Tuy TMĐT mở ra những lợi ích vô cùng lớn, nhƣng để đạt đƣợc trái ngọt đó đâu thể một sớm một chiều. Những đầu tƣ chất xám, tiền bạc, thời gian và cả rủi ro là vô cùng lớn. Trong khi đó, các hộ kinh doanh, các công ty gốm sứ thì dƣờng nhƣ vẫn yên ổn trong cách làm ăn truyền thống của mình. Qua khảo sát điều tra thực tế, nhóm nghiên cứu đƣợc biết các đơn đặt hàng chủ yếu đến từ những mối quen biết cũ, hoặc những mối mới dựa trên giới thiệu bạn bè, ngƣời quen. Một phần nguồn cầu khác là từ các công ty lớn đặt làm gia công khoán sản phẩm. Các hộ gia đình nhận khoán số lƣợng, thực hiện đơn hàng theo mẫu sẵn rồi giao hàng theo hẹn. Tuy phƣơng thức làm gia công này lợi nhuận khá ít nhƣng nó lại khá đều đặn và ổn định, nên vẫn tiếp tục duy trì đến nay. Thiếu con mắt nhìn xa, lại quen trong phƣơng thức kinh doanh truyền thống từ xƣa đã làm thu hẹp những thị trƣờng tiềm năng của, tự đánh mất đi những cơ hội kinh doanh quảng bá sản phẩm vừa có giá trị thẩm mỹ, vừa có giá trị văn hóa cao nhƣ gốm sứ Bát Tràng. Trình độ về công nghệ thông tin (CNTT), những hiểu biết về máy tính, số hóa..vv.. của bộ phận nhân sự trong các doanh nghiệp Bát Tràng còn vô cùng hạn chế. Nhƣ đã nêu trong hiện trạng, sự thiếu hiểu biết về CNTT và TMĐT của các doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng gây nhiều thiệt thòi cho chính bản thân họ khi hợp đồng với công ty thiết kế website, khi ỨNG DỤNG THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG - 36 - phải tốn thêm chi phí để thuê công ty ngoài quản lý website cho doanh nghiệp mình. Những chi phí này thƣờng không nhỏ do mức lƣơng chi trả cho ngành CNTT là rất cao. Nguồn nhân lực tại địa phƣơng cũng có nhiều khó khăn tồn tại. Một bộ phận trình độ học vấn thấp thì không có điều kiện tiếp xúc với CNTT. Một bộ phận khác đƣợc đi học đại học, cao học thì thƣờng ít quay về làng xã làm việc. Do đó dẫn tới thực trạng là nguồn nhân lực thừa vẫn thừa, mà thiếu thì vẫn cứ thiếu. Về lâu dài, nếu những hạn chế này không đƣợc nhanh chóng khắc phục thì nó sẽ là vật cản lớn trên con đƣờng tiếp cận và phát huy TMĐT trong kinh doanh của doanh nghiệp. Các cơ quan chức năng ở địa phƣơng Bát Tràng còn thiếu định hƣớng, hỗ trợ doanh nghiệp, hộ kinh doanh. Biết đến TMĐT chỉ có một số doanh nghiệp nhanh nhạy, năng động. Dám ứng dụng TMĐT, ví dụ nhƣ tạo website riêng, lại càng ít doanh nghiệp thực hiện. Tuy vậy, ở Bát Tràng hiện nay có đến 1000 hộ kinh doanh cá thể. Họ không có khả năng cũng nhƣ điều kiện tiếp xúc với công nghệ cao, không thể biết đến TMĐT nhanh nhƣ các doanh nghiệp. Họ cần những hƣớng dẫn, giới thiệu, chỉ đạo từ những lãnh đạo ở xã, ở huyện. Tuy nhiên bộ phận lãnh đạo này lại khá chậm chạp trong tiếp xúc với công nghệ thông tin. Gặp gỡ chủ tịch ủy ban nhân dân xã Bát Tràng, chúng tôi cũng nhận thấy nhiều hạn chế về thông tin, kiến thức về công nghệ thông tin, về xu thế TMĐT. Những chính sách, những hoạt động nhằm giúp các hộ kinh doanh, các doanh nghiệp nhỏ tiếp cận thông tin về TMĐT còn chƣa có. Nếu những hỗ trợ đó đƣợc thực hiện, thiết nghĩ TMĐT sẽ càng nhanh chóng có đƣợc chỗ đứng xứng đáng của nó, góp phần đƣa kinh tế của xã Bát Tràng lên tầm cao mới. ỨNG DỤNG THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG - 37 - Chương III. Giải pháp 1. Phương hướng phát triển kinh doanh gốm sứ Bát Tràng Làng gốm Bát Tràng trong giai đoạn kinh tế mở hiện nay cần có những phƣơng hƣớng phát triển rõ ràng và phù hợp. Dựa trên những tìm hiểu, khảo sát cụ thể, chúng tôi cho rằng: Đầu tiên Bát Tràng cần đẩy mạnh việc xây dựng thƣơng hiệu. Bên cạnh thƣơng hiệu của mỗi doanh nghiệp, các doanh nghiệp sản xuất cùng một dòng sản phẩm cần thiết hợp sức lại trong một hiệp hội ngành nghề để khai thác thƣơng hiệu chung với tên tuổi của địa phƣơng. Có thƣơng hiệu rồi cần liên tục đầu tƣ cho quảng bá và phát triển nó. Song song với công tác xây dựng thƣơng hiệu, Bát Tràng cần tiếp tục áp dụng mô hình kết hợp sản phẩm địa phƣơng với du lịch và xuất khẩu tại chỗ, một hƣớng đi đƣợc các làng nghề truyền thống nổi tiếng phát huy rất hiệu quả Từ phƣơng hƣớng phát triển kinh tế làng nghề trên và những nguyên nhân nổi cộm trong thất bại của doanh nghiệp khi áp dụng TMDT, nhóm nghiên cứu xin đƣa ra những giải pháp khả thi cho 3 đối tƣợng: doanh nghiệp, hiệp hội gốm sứ Bát Tràng và Nhà nƣớc. ỨNG DỤNG THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG - 38 - 2. Giải pháp cụ thể 2.1. Doanh nghiệp Khi các doanh nghiệp Bát Tràng cùng bắt tay xây dựng đƣợc một thƣơng hiệu chung thành công thì khâu quảng bá cho thƣơng hiệu đó cần phải đƣợc thực hiện ngay sau đó. Các doanh nghiệp có thể cùng nhau xây dựng một phòng trƣng bày sản phẩm ảo quy mô lớn. Phòng trƣng bày đó chính là một trang web chung, nơi có vai trò giới thiệu thƣơng hiệu và các sản phẩm Bát Tràng cũng nhƣ cung cấp dịch vụ có chất lƣợng tới các khách hàng hiện tại và tiềm năng. Làm thế nào để có đƣợc trang web đem lại hiệu quả luôn là vấn đề gây đau đầu của doanh nghiệp. Cái thiếu hiện nay của doanh nghiệp Bát Tràng là một kế hoạch dài hơi cho xây dựng, marketing và duy trì các website mang tầm chiến lƣợc. Dựa trên cơ sở đó, dƣới đây chúng tôi xin đề xuất một phƣơng án với sáu bƣớc tiến hành cụ thể nhƣ sau: Thứ nhất là vấn đề mở mang nhận thức của doanh nghiệp: Doanh nghiệp cần thể hiện ra rằng họ đã sẵn sàng cho sân chơi mới mẻ đầy tiềm năng này. Ai cũng biết rằng không thể bắt DN ứng dụng CNTT nếu nhƣ chính họ không nhận thấy đấy là điều cần thiết. Một khi các nhà lãnh đạo DN nhận thức đƣợc tiềm năng kinh tế thực sự của việc triển khai TMĐT thì những đầu tƣ liên quan đến nguồn lực và tài chính sẽ dễ dàng đƣợc thông qua. Thứ hai, đầu tƣ tạo dựng một website cho riêng mình là điều kiện cần cho mỗi doanh nghiệp. Website chính là phòng trƣng bày sản phẩm của mỗi doanh nghiệp. Do đó khi xây dựng, website cần đảm bảo mang đến cho khách hàng những thông tin tốt nhất về sản phẩm.Nội dung website ỨNG DỤNG THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG - 39 - còn sơ sài và thiếu thông tin trầm trọng chính là điểm yếu mà các doanh nghiệp Bát Tràng cần chú ý và sửa đổi. Yếu tố mỹ thuật cũng rất quan trọng để thu hút sự chú ý của khách hàng. Tuy nhiên trên thực tế những website nổi tiếng trên thế giới về doanh số bán đều là những website đƣợc thiết kế rất đơn giản về mỹ thuật, quan trọng là bố trí thông tin sao cho ngƣời xem dễ dàng tìm đƣợc điều họ muốn một cách nhanh nhất và cung cấp đủ chức năng đáp ứng nhu cầu của ngƣời xem. Tính năng dễ sử dụng luôn đƣợc đề cao. Thứ ba là sau khi đã có một website tốt, chiến lƣợc tiếp theo của doanh nghiệp là một chiến lƣợc marketing cho trang web thật hiệu quả. Có nhƣ vậy họ mới mong có nhiều khách hàng thƣờng xuyên truy cập vào website và mua hàng. Có những sai lầm mà website mắc phải là đƣợc xây dựng theo kiểu “cứ làm rồi sẽ có ngƣời đến thăm”. Đó là lối mòn cần tránh mắc phải với mỗi doanh nghiệp. Kế hoạch marketing có thể đƣợc đƣa ra nhƣ sau: Quảng bá qua banner trên các trang web có tiếng khác để tăng nhận thức ngƣời dùng về tên tuổi. Đăng ký lên các search engine ( công cụ tìm kiếm ) Đăng ký liên kết vào các danh bạ. Thiết lập các bản tin định kỳ nhằm thiết lập quan hệ thƣờng xuyên với khách hàng: gửi thƣ chào hàng, giới thiệu sản phẩm định kỳ, thông tin bán hàng, khuyến mại. Doanh nghiệp càng tạo đƣợc mối liên hệ thƣờng xuyên bền chặt với khách hàng bao nhiêu, cơ hội quảng bá sản phẩm đến nhiều ngƣời càng tăng bấy nhiêu ỨNG DỤNG THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG - 40 - Thứ tƣ là về yêu cầu nhân sự chuyên môn, đối với những doanh nghiệp gốm sứ vừa và nhỏ chỉ cần sử dụng một vài nhân sự có chuyên môn về Thƣơng mại điện tử (lập trình web, thiết kế web, cập nhật thông tin, hỗ trợ khách hàng, marketing qua mạng, an toàn mạng...). Do phần lớn các doanh nghiệp không chuyên về lĩnh vực Công Nghệ Thông Tin cho nên doanh nghiệp nên chọn đối tác cung cấp dịch vụ thiết kế, lập trình website, an toàn mạng. Việc cập nhật thông tin, marketing qua mạng, hỗ trợ khách hàng phải là việc do doanh nghiệp đảm trách thƣờng xuyên và chuyên nghiệp thì mới mang lại hiệu quả tốt nhất. Việc bỏ bê hoặc giao phó trách nhiệm này cho đối tác khác có thể gây ra nhiều thiệt hại nhƣ đã phân tích ở những phần trên. Thứ năm là khâu hỗ trợ khách hàng cần đƣợc quan tâm đúng mức. Đây là khâu chuyển tiếp của xây dựng website và marketing website nhằm mang lại thành công cho website của doanh nghiệp. Khâu xây dựng chất lƣợng website là điều kiện cần để cho nhƣng ai đã ghé thăm đều có ấn tƣợng tốt, có thể tìm thấy những thông tin bổ ích cho họ, còn khâu tƣơng tác với khách hàng là điều kiện đủ. Khâu này bao gồm nhƣng dịch vụ hỗ trợ khách hàng qua việc trả lời email, xử lý đơn hàng, cung cấp thông tin theo yêu cầu của từng ngƣời. Nếu một ngƣời quan tâm gửi câu hỏi từ trang liên hệ của website mà phải chờ đến vài ngày không thấy câu trả lời hoặc nhận đƣợc câu trả lời không rõ ràng, không đầy đủ với văn phong cẩu thả.. thì chắc chắn doanh nghiệp sẽ bị mất nhiều khách hàng tiềm năng. Thứ sáu là nâng cao tri thức về công nghệ cũng nhƣ sự áp dụng công nghệ vào kinh doanh của những nhà quản lý doanh nghiệp. Công nghệ thông tin là lĩnh vực mà sự lạc hậu công nghệ diễn ra rất nhanh. Thƣơng mại điện tử là một loại hình kinh doanh dựa trên sự phát triển của công nghệ thông tin, do đó, tốc độ đổi mới cũng diễn ra nhanh, đòi hỏi ỨNG DỤNG THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG - 41 - doanh nghiệp tham gia thƣơng mại điện tử phải luôn đổi mới: đổi mới công nghệ, đổi mới phƣơng thức kinh doanh, đổi mới tƣ duy, đổi mới cung cách quản lý v.v…Các nhà lãnh đạo doanh nghiệp phải tự trau dồi cho mình những kiến thức mới bằng nhiều nguồn khác nhau. Họ có thể khai thác nguồn tài liệu mở trên mạng internet vô cùng phong phú, chi phí lại thấp, hầu nhƣ là miễn phí; hoặc tham gia những lớp học ngắn hạn, những buổi hội thảo, những diễn đàn, những hội nghị… Mô hình kết hợp du lịch làng nghề và xuất khẩu tại chỗ có thể đƣợc nâng cao hiệu quả bằng việc Bát Tràng kết hợp triển khai những chuyến du lịch thăm quan làng nghề với các nhà tổ chức du lịch trong và ngoài nƣớc. Nhƣng liên kết website của doanh nghiệp và các công ty du lịch cũng rất tốt cho công việc marketing trang web, tăng nội dung cho trang web, thu hút đƣợc nhiều lƣợt truy cập hơn. 2.2. Hiệp hội gốm sứ Là cầu nối giữa các doanh nghiệp, hiệp hội gốm sứ Bát Tràng có vai trò quan trọng trong việc đẩy mạnh hợp tác của các doanh nghiệp với nhau. Trong công cuộc ứng dụng TMĐT vào kinh doanh, hiệp hội có thể có những đóng góp đáng kể vào thành công cho các doanh nghiệp. Những hoạt động tích cực hội có thể đóng góp nhƣ: Thứ nhất: Phối hợp cùng với nhà nƣớc trong việc nâng cao nhận thức về TMĐT cho các doanh nghiệp. Tạo điều kiện cho việc mở các lớp học về TMĐT, vận động các chủ doanh nghiệp tham gia vào lớp học. Thứ hai: Các doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng có đặc thù là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, chủ yếu sản xuất và kinh doanh dƣới dạng hộ gia ỨNG DỤNG THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG - 42 - đình. Do đó sản phẩm làm ra tuy cùng một loại nhƣng chất lƣợng và giá cả lại khác nhau, số lƣợng thì rất hạn chế. Một thực tế đáng buồn xảy ra là có rất nhiều đơn đặt hàng lớn của khách nƣớc ngoài bị bỏ qua do các doanh nghiệp không thể sản xuất đƣợc số lƣợng hàng lớn nhƣ vậy, còn nếu gom hàng của nhiều doanh nghiệp lại thì không thống nhất về chất lƣợng. Vì vậy song song với việc nâng cao nhận thức cho các doanh nghiệp, hiệp hội cũng cần quan tâm đến việc liên kết các doanh nghiệp lại với nhau, thống nhất về sản phẩm, kiểu dáng, chất lƣợng để có thể đáp ứng đƣợc các đơn đặt hàng lớn- một điều tất yếu có thể xảy ra khi tham gia TMĐT. Thứ ba: Hƣớng dẫn các doanh nghiệp lập website, mở các buổi hội thảo nhằm mục đích truyền đạt các kinh nghiệm duy trì và quản lý website sao cho có hiệu quả. Tổ chức các cuộc thi về website TMĐT và ứng dụng TMĐT để nâng cao trình độ cho các doanh nghiệp. 2.3. Nhà nước Trong kế hoạch phát triển TMĐT giai đoạn 2006-2010 của Bộ Thƣơng Mại, hai mặt hàng may mặc và thủ công mỹ nghệ đƣợc coi là hai mặt hàng tiềm năng của nƣớc ta. Do đó việc đẩy mạnh ứng dụng TMĐT cũng nằm trong chiến lƣợc phát triển TMĐT của quốc gia. Nhà nƣớc cần đề ra những biện pháp và chính sách phù hợp nhất nhằm tạo điều kiện cho các doanh nghiệp Bát Tràng ứng dụng TMĐT một cách có hiệu quả. Theo ý kiến của nhóm tác giả, nhà nƣớc cần quan tâm đến một số khía cạnh sau: Thứ nhất là về vấn đề hệ thống pháp luật TMĐT: hiện tại nƣớc ta mới chỉ có một bộ luật giao dịch TMĐT, ngoài ra chƣa có các văn bản dƣới luật để hƣớng dẫn cho các doanh nghiệp thực hiện. Điều này gây khó khăn cho các doanh nghiệp khi tham gia ứng dụng TMĐT. Vì vậy nhà nƣớc cần nhanh ỨNG DỤNG THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG - 43 - chóng hoàn thiện hệ thống pháp luật về TMĐT, ban hành các văn bản dƣới luật, tổ chức các hoạt động nhằm phổ biến luật tới các doanh nghiệp; xây dựng một bộ máy quản lý chặt chẽ và có hiệu quả. Thứ hai: Hoàn thiện mạng lƣới hạ tầng viễn thông, internet, nhất là ở các tỉnh nơi tập trung nhiều làng nghề. Tạo điều kiện cho các doanh nghiệp trong làng nghề có thể dễ dàng sử dụng các dịch vụ nhƣ điện thoại, fax và truy cập internet để hƣớng tới việc dễ dàng tiếp cận với thƣơng mại điện tử. Do hàng thủ công mỹ nghệ mang bản sắc sản phẩm làng nghề có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc giải quyết việc làm, chuyển dịch cơ cấu kinh tế và cơ cấu lao động trong công nghiệp và nông thôn, góp phần thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các vùng miền một cách bền vững, các cơ quan quản lý nhà nƣớc cần có những chính sách ƣu đãi về thuế đối với các doanh nghiệp ở đây khi học có những đầu tƣ ứng dụng thƣơng mại điện tử. Thứ ba: Xây dựng cơ sở dữ liệu thông tin và chi tiết về từng sản phẩm của các làng nghề truyền thông cả nƣớc; xây dựng sàn giao dịch điện tử về các sản phẩm làng nghề với sự tham gia phối hợp của các ngân hàng. Ngoài giới thiệu về sản phẩm của từng ngành nghề, sàn giao dịch này phục vụ thuận lợi cho các giao dịch mua và bán Thứ tƣ: Nhà nƣớc hỗ trợ để các doanh nghiệp có quy mô nhỏ không làm đƣợc website thì vẫn có thể tham gia thƣơng mại điện tử bằng cách thiết lập một gian hàng trên chợ “ảo”, việc duy trì gian hàng này hoàn toàn miễn phí. Tại đây, các doanh nghiệp trong nƣớc và nƣớc ngoài đều có thể tham gia thƣơng mại điện tử tìm kiếm đối tác, sản phẩm, giá cả và phƣơng thức giao dịch chỉ sau một vài cú click chuột. ỨNG DỤNG THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG - 44 - Thứ năm: Thƣờng xuyên tổ chức các hội chợ, triển lãm hàng thủ công mỹ nghệ hoặc tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tham gia các hội chợ, triển lãm quốc tế nhằm mục đích giới thiệu các sản phẩm làng nghề ra thị trƣờng quốc tế, nâng cao thƣơng hiệu cho sản phẩm. Thứ sáu: Nâng cao nhận thức về TMĐT cho các doanh nghiệp, xây dựng cho ngƣời dân thói quen mua hang qua mạng. Có thể thấy rằng nguyên nhân chủ yếu dẫn đến sự thất bại của các doanh nghiệp Bát Tràng trong việc ứng dụng TMĐT là sự thiếu hiểu biết về TMĐT của các chủ doanh nghiệp. Hầu hết họ chỉ biết bỏ tiền ra thuê xây dựng website nhƣng không biết cách duy trì và quản lý website của mình. Và hậu quả tất yếu xảy ra là câc website nhanh chóng bị đóng cửa do chi phí duy trì quá tốn kém và không mang lại hiệu quả. Vấn đề đặt ra ở đây là nhà nƣớc cần phải có dự án cụ thể nhằm nâng cao hiểu biết về kiến thức TMĐT cho các doanh nghiệp Bát Tràng chẳng hạn nhƣ: mở các lớp đào tạo tại địa phƣơng và mời các chuyên gia về giảng dạy…vv.. 2.4. Đề xuất của nhóm tác giả Thực tế cho thấy các doanh nghiệp Bát Tràng đã nhận thức đƣợc sự cần thiết của việc ứng dụng TMĐT trong hoạt động sản xuất kinh doanh và cũng đã có những đầu tƣ cho việc xây dựng website của công ty mình. Tuy nhiên sau khi sự đầu tƣ này không mang lại hiệu quả, kỳ vọng của các doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng về lợi ích của TMĐT hầu nhƣ đã không còn. Vì thế khó có thể thuyết phục những doanh nghiệp này bỏ vốn đầu tƣ một lần nữa và ngay cả khi họ chấp nhận đầu tƣ, thì cũng khó mang lại hiểu quả bởi hiểu biết hạn chế về công nghệ thông tin và thƣơng mại điện tử. Về phía Nhà nƣớc và địa phƣơng, cũng đã có đầu tƣ và dự án cụ thể để hỗ trợ những doanh nghiệp nhƣng hiệu quả thậm chí còn thấp hơn hoạt ỨNG DỤNG THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG - 45 - động tự phát của các doanh nghiệp. Để nâng cao hiệu quả ứng dụng TMĐT đối với các doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng, ngoài sự nỗ lực của 2 bên là các doanh nghiệp gốm sứ và nhà nƣớc, địa phƣơng thì còn cần có sự tham gia của một bên thứ 3, một doanh nghiệp kinh doanh TMĐT. Ứng dụng thƣơng mại điện tử phải trải qua nhiều giai đoạn, nâng cao dần hiệu quả và trình độ, nhận thức của doanh nghiệp. Quá trình đó đòi hỏi phải có sự tham gia của một doanh nghiệp chuyên hoạt động trong lĩnh vực TMĐT. Thế nhƣng thật khó để dung hòa lợi ích của các bên, khi mà doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng không còn mặn mà với đầu tƣ cho TMĐT còn doanh nghiệp TMĐT không tìm thấy lợi ích khi đầu tƣ vào mặt hàng này. Vai trò của nhà nƣớc làm cầu nối giữa các doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng và doanh nghiệp TMĐT chính là yếu tố quyết định, nhất là là việc đầu tƣ trong giai đoạn ban đầu. Nhóm tác giả xin đề xuất kiến nghị một mô hình ứng dụng TMĐT cho làng nghề Bát Tràng, trong đó có sự hợp tác chặt chẽ giữa các doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng, nhà nƣớc và một doanh nghiệp TMĐT tƣ nhân. Giai đoạn 1. Xây dựng website mới, hiệu quả nhằm quảng bá thương hiệu gốm sứ Bát Tràng Nhà nƣớc cần cấp vốn ngân sách hoặc nguồn vốn viện trợ, phối hợp với địa phƣơng, Hiệp hội gốm sứ Bát Tràng hợp tác để đầu tƣ cho doanh nghiệp TMĐT xây dựng một website chung quảng bá cho làng nghề Bát Tràng và các sản phẩm gốm sứ. Mục đích của website này là quảng bá thƣơng hiệu “Gốm sứ Bát Tràng”, nhất là tại thị trƣờng nƣớc ngoài. Nội dung của website giới thiệu về làng nghề Bát Tràng, gallery ảnh các sản phẩm của làng nghề (chƣa mang mục đích thƣơng mại), giới thiệu hoạt động sản xuất kinh doanh tại Bát Tràng. Mô hình này tƣơng tự nhƣ một số website: www.hoianhandicraft.com (Xƣởng sản xuất thủ công mỹ nghệ Hội ỨNG DỤNG THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG - 46 - An),... Do đặc thù của sản phẩm thủ công mỹ nghệ nên website đƣợc thiết kế phải có tính thẩm mỹ cao, gallery trƣng bày ảnh các sản phẩm phái có hình ảnh chất lƣợng, mang tính nghệ thuật và đa dạng. Đây là điều mà những website trƣớc đây về gốm sứ Bát Tràng chƣa làm đƣợc. Hơn nữa, website này phải đảm bảo tốc độ truy cập cao bởi số lƣợng ảnh đƣợc dùng rất lớn, tên miền quốc tế, đa ngôn ngữ để dễ dàng quảng bá ra thị trƣờng nƣớc ngoài. Chi phí thiết kế một website nhƣ thế là quá lớn đối với các doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng. Do đó Nhà nƣớc cần hỗ trợ vốn, doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng phối hợp cung cấp thông tin và doanh nghiệp TMĐT thực hiện. Xây dựng và duy trì tốt hoạt động của website là chƣa đủ, việc quảng bá website cũng đóng vai trò quan trọng để tạo ra hiệu quả. Chỉ khi có nhiều ngƣời biết đến website, nhất là tại thị trƣờng nƣớc ngoài, thì đầu tƣ mới mang lại hiệu quả và thƣơng hiệu gốm sứ Bát Tràng mới đến đƣợc với khách hàng. Chính vì không biết cách quảng bá mà website của những doanh nghiệp Bát Tràng trƣớc đây sau khi lập ra đƣợc một thời gian thì bị bỏ không, không có ngƣời truy cập cũng nhƣ không có đơn đặt hàng nào. Muốn quảng cáo ra thị trƣờng nƣớc ngoài cần chi phí rất lớn, hoạt động lâu dài, đây là nhiệm vụ của doanh nghiệp TMĐT. Việc quảng cáo đƣợc thực hiện thông qua nhiều kênh, quảng cáo qua search engine cần chấp nhận chi phí để giữ đƣợc thứ hạng cao và đăng ký những từ khóa tiếng Anh thông dụng, thông qua các cổng giao tiếp điện tử, sàn giao dịch, tổ chức xúc tiến của đƣợc ngoài, qua email… Khi đánh giá thấy số ngƣời truy cập vào website đủ đông và ổn định, hoạt động sẽ chuyển tiếp sang giai đoạn 2. Ngƣợc lại, nếu website không mang lại hiệu quả cần tìm hiểu nguyên nhân, do nội dung không tốt hay chƣa quảng bá đƣợc website qua internet để đƣa ra những giải pháp cụ thể khắc phục. Trong giai đoạn này, Nhà nƣớc phối hợp với địa phƣơng, Hiệp ỨNG DỤNG THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG - 47 - hội làng nghề nhằm đào tạo kiến thức TMĐT cho doanh nghiệp, tuyên truyền về lợi ích của việc ứng dụng TMĐT. Doanh nghiệp TMĐT dần tạo mối liên kết với các doanh nghiệp gốm sứ nhằm tạo tiền đề cho việc triển khai sang giai đoạn tiếp theo. Giai đoạn 2. Xây dựng sàn giao dịch B2B Thực tế cho thấy việc các doanh nghiệp gốm sứ tự bỏ kinh phí để xây dựng website khó có thể mang lại hiệu quả, tham gia sàn giao dịch B2B không những giúp các doanh nghiệp tiết kiệm đƣợc chi phí mà còn tận dụng đƣợc các công cụ, các mối quan hệ của sàn giao dịch. Hiện tại, Việt Nam đã có rất nhiều sàn giao dịch điện tử, nhƣng cũng chỉ nhiều về số lƣợng, thiếu chất lƣợng thực sự, thiếu những sàn chuyên về hàng thủ công mỹ nghệ. Các sàn vừa hoạt động vừa xây dựng, lại thiếu các bên tham gia, chƣa đủ sức thực hiện quảng bá ở thị trƣờng nƣớc ngoài. Các doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng dù có tham gia những sàn này thì cũng không đem lại hiệu quả đáng kể. Nhƣ trƣờng hợp của Công ty cổ phần Gốm sứ 51, một doanh nghiệp lớn và đi tiên phong trong ứng dụng TMĐT ở Bát Tràng, sau khi website của công ty www.cps51.com ngừng hoạt động, Gốm sứ 51 vẫn đăng tin giới thiệu, tìm kiếm đối tác trên hàng trăm website, từ những sàn giao dịch, tranh vàng tới những trang rao vặt nhƣng không thu đƣợc nhiều kết quả. Bên cạnh đó, nhu cầu tìm kiếm đối tác cung cấp đồ gốm sứ qua internet của các nhà nhập khẩu nƣớc ngoài là khá lớn. Tham khảo trên các sàn giao dịch của Việt Nam hiện nay, có thể tìm đƣợc hàng loạt công ty có nhu cầu này nhƣ Tierra Fina (Mỹ, www.tierrafina.com), Hawa (Úc), Toptrade International (Mỹ, Leo Carell S. A(Thổ Nhĩ Kì),... ỨNG DỤNG THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG - 48 - Vì thế, xây dựng một sàn B2B chuyên về sản phẩm gốm sứ, làm cầu nối giữa các doanh nghiệp sản xuất gốm sứ và những doanh nghiệp có nhu cầu nhập khẩu là việc làm cần thiết. Sau khi đã xây dựng và quảng bá thành công website về sản phẩm gốm sứ Bát Tràng trong giai đoạn 1, Nhà nƣớc tiếp tục hỗ trợ vốn để doanh nghiệp TMĐT xây dựng website đó trở thành một sàn B2B hoạt động theo mô hình mua hàng thông qua tập hợp các nhà cung cấp. Trong đó, doanh nghiệp TMĐT cung cấp dịch vụ cho các doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng. Doanh nghiệp TMĐT không xây dựng catalogue sản phẩm mà các doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng tự xây dựng các catalogue sản phẩm riêng của mình sau đó đặt vào "chợ chung" để tạo nên catalogue chung. Vì thế website sẽ rất đa dạng sản phẩm và đáp ứng nhiều hơn nhu cầu của khách hàng khi họ ghé thăm. Mô hình này sẽ giúp liên kết các doanh nghiệp Bát Tràng nhỏ lẻ thành một nhà cung cấp lớn và tạo nên sức mạnh xâm nhập thị trƣờng. Tuy nhiên mô hình vẫn đảm bảo là khách lựa chọn sản phẩm của doanh nghiệp nào thì khách sẽ làm việc với doanh nghiệp đó một cách riêng tƣ. Nhờ đó, doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng sẽ không mất một khoản chi phí nào ngoài việc xây dựng catalogue sản phẩm trong khi lại thu đƣợc hàng loạt lợi ích từ TMĐT. Còn doanh nghiệp TMĐT sẽ tiến hành thu phí của doanh nghiệp gốm sứ dựa trên doanh thu của đơn hàng. Đồng thời, hoàn trả lại khoản đầu tƣ cho Nhà nƣớc khi đã có doanh thu ổn định. Việc xây dựng sàn giao dịch B2B không đƣợc tiền hành ngay từ đầu mà phải trải qua giai đoạn xây dựng website giới thiệu sản phẩm gốm sứ Bát Tràng để các doanh nghiệp gốm sứ có thời gian làm quen với TMĐT, xây dựng cataloge sản phẩm có chất lƣợng và thẩm mĩ cao. ỨNG DỤNG THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG - 49 - Giai đoạn 3. Xây dựng Nhà phân phối trực tuyến Khi sàn giao dịch B2B đã hoạt động ổn định, doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng nhận đƣợc đơn đặt hàng thông qua sàn còn doanh nghiệp TMĐT cũng thu đƣợc lợi nhuận từ hoạt động cung cấp dịch vụ, mô hình có thể thực hiện giai đoạn thứ 3. Tiến hành chuyên môn hóa các khâu sản xuất, doanh nghiệp TMĐT trở thành một Nhà phân phối chung cho tất cả các doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng. Sàn giao dịch B2B phát triển giúp cho doanh nghiệp TMĐT có điều kiện tiếp xúc, thu hút thêm nhiều đối tác. Qua đó xây dựng đƣợc nhiều kênh phân phối, tiến tới trở thành Nhà phân phối trực tuyến sản phẩm gốm sứ Bát Tràng. Trong mô hình này, lợi ích của TMĐT đƣợc thể hiện rõ nhất, các doanh nghiệp gốm sứ trƣớc đây phải tìm kiếm đơn đặt hàng qua sàn giao dịch thì đến khi sản xuất đƣợc chuyên môn hóa, khâu tiêu thụ sản phẩm do doanh nghiệp TMĐT đảm nhận. Điều đó đảm bảo cho doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng có thể tiết kiệm thời gian, chi phí sản xuất, đồng thời hƣởng lợi kinh tế nhờ quy mô khi có những đơn hàng lớn ổn định, giá thành sản phẩm qua đó giảm xuống. Doanh nghiệp TMĐT có thể cung cấp sản phẩm cho đối tác với mức giá hợp lý mà vẫn thu đƣợc lợi nhuận. Doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng tập trung vào sản xuất còn doanh nghiệp TMĐT tập trung vào tìm kiếm đơn đặt hàng, phân phối sản phẩm. Tóm lại, thông qua ứng dụng thƣơng mại điện tử theo từng giai đoạn với sự hỗ trợ vốn của Nhà nƣớc và sự hợp tác của doanh nghiệp TMĐT, hoạt động sản xuất kinh doanh hàng gốm sứ Bát Tràng sẽ đƣợc chuyên môn hóa, làm giảm giá thành sản phẩm, tăng lợi nhuận cho doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng. ỨNG DỤNG THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG - 50 - KẾT THÚC VẤN ĐỀ Sản phẩm gốm sứ Bát Tràng từ xƣa đến nay không chỉ là niềm tự hào của ngƣời dân Bát Tràng mà nó còn là nguồn thu nhập chính nuôi sống hàng nghìn hộ dân Bát Tràng. Trong vài năm gần đây, nguồn thu nhập từ hoạt động sản xuất gốm sứ giảm sút đáng kể do giá cả nguyên vật liệu sản xuất tăng cao và sự cạnh tranh gay gắt trên thị trƣờng. Đã có rất nhiều doanh nghiệp phải ngƣng hoạt động, nhiều nhà xƣởng bị bỏ hoang. Các chủ doanh nghiệp còn lại cũng nhận biết đƣợc sự nghiêm trọng của vấn đề, chủ động nghiên cứu, sang tạo ra nhiều loại sản phẩm mới nhằm thu hút khách hang. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp đã sớm nhận thức đƣợc tầm quan trọng của việc ứng dụng TMĐT để mở rộng thị trƣờng. Hàng loạt các website của các doanh nghiệp đã ra đời nhằm quảng bá sản phẩm ra thị trƣờng quốc tế, tìm kiếm các đơn đặt hàng. Tuy nhiên do thiếu sự hiểu biết về kiến thức TMĐT cũng nhƣ khả năng duy trì và quản lý của các chủ doanh nghiệp nên các website này nhanh chóng bị bỏ hoang. TMĐT đang dần trở thành phƣơng thức kinh doanh trên toàn thế giới, việc các doanh nghiệp Bát Tràng ứng dụng TMĐT là một bƣớc đi đúng đắn. Vì vậy nhóm tác giả chúng tôi làm đề tài này với mong muốn góp phần nâng cao hiệu quả của việc ứng dụng TMĐT cho các doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng. Hà Nội, ngày 5 tháng 8 năm 2008. ỨNG DỤNG THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG - i - Phụ lục Phụ lục 1. Website các doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng 1. Hợp tác xã công nghiệp sứ Hợp Lực www.hoplucceramic.com 2. Công ty TNHH thương mại xuất nhập khẩu Hà Phú www.gomsubattrang.com - ii - 3. Công ty TNHH gốm Xuân Thủy www.gombattrang.com 4. Công ty TNHH gốm Hoa Thanh www.hoathanhceramic.com Các website này đều là website tĩnh lại do cùng một đơn vị thiết kế nên có cấu trúc, nội dung tƣơng đối giống nhau. Catalogue sản phẩm đều có tính thẩm mĩ thấp, tuy nhiên đã là mức trung bình nếu so với website của các doanh nghiệp khác, lại thiếu thông tin sản phẩm. Thậm chí thông tin trên các - iii - trang đã rất lâu không đƣợc cập nhật (www.gomsubattrang.com không cập nhật từ năm 2003). Website cũng mới chỉ dừng lại ở mức độ giới thiệu sản phẩm và doanh nghiệp chứ chƣa có chức năng đặt hàng trực tuyến. Website có của Hợp Lực và Hoa Thanh có giao diện bên ngoài tƣơng đối đẹp nhƣng catalogue sản phẩm không tạo đƣợc sự khác biệt, khiến ngƣời xem có cảm giác 4 website này chỉ khác nhau ở cái tên. 5. Công ty cổ phần Phú Vinh www.minhhaiceramic.com Website này đang trong thời gian xây dựng, nội dung chƣa đƣợc hoàn thiện nhƣng cũng không tránh khỏi sai lầm của những website trƣớc đó. Website viết bằng ngôn ngữ PHP nhƣng cũng chỉ giới thiệu doanh nghiệp và sản phẩm, các chức năng khác chƣa đƣợc hoàn thiện, giao diện không hấp dẫn ngƣời xem. - iv- 6. Công ty TNHH xuất khẩu gốm sứ Bát Tràng www.hamico.com.vn Website có giao diện tƣơng đối thẩm mĩ nhƣng catalogue sản phẩm lại kém nhất trong số các trang đƣợc nghiên cứu. Hình ảnh nhỏ tới mức không thể phân biệt rõ 2 sản phẩm. Tuy nhiên website Hamico có những tiến bộ trong nội dung so với các trang khác khi đã biết tạo niềm tin cho khách hàng bằng những thông tin về khách hàng của công ty, hình ảnh doanh nghiệp và họat động sản xuất. 7. Công ty gốm An Đô www.ando-ceramics.com - v - Đây là website có tính thẩm mĩ cao nhất, giao diện đơn giản nhƣng đem lại hiệu quả. Tuy kích thƣớc của hình ảnh sản phẩm vẫn nhỏ nhƣng đã khá đẹp, đáng tiếc là thông tin sản phẩm chƣa có. Đây cũng là một trong số ít những trang có chức năng đặt hàng trực tuyến. Nội dung website nếu đƣợc bổ sung thêm nhiều thông tin sẽ đạt hiệu quả cao hơn. 8. Công ty TNHH Nam Việt www.sacgom.com Mặc dù giao diện và hình ảnh sản phẩm chƣa tốt nhƣng www.sacgom.com có chức năng đặt hàng trực tuyến khá hoàn thiện so với các trang web khác. Website đã có thông tin sản phẩm, chính sách bán hàng nhƣng vẫn chƣa đƣợc trang bị chức năng đặt hàng trực tuyến. Nếu xây dựng thêm chức năng này sẽ nâng cao đáng kể chất lƣợng của website. - vi - Phụ lục 2. Hình ảnh làng nghề gốm sứ Bát Tràng Đƣờng vào làng gốm cổ truyền Bát Tràng. Một góc phố Bát Tràng -vii- Lò nung bằng than và củi Lò nung gốm bằng gas Hình ảnh sản xuất tại làng nghề - -viii Chợ Gốm Bát Tràng nằm chính giữa làng cổ Bát Tràng, cách trung tâm thành phố Hà Nội 14km. Chợ Gốm Bát Tràng đƣợc xây dựng từ năm 2003 nhân sự kiện SEA Game 23. Đến nay, sau gần 5 năm hoạt động, Chợ đã có quy mô lớn với 100 gian hàng trƣng bày và bán các mặt hàng gốm sứ truyền thống và hiện đại đƣợc làm bằng chính đôi tay nghệ nhân của ngƣời thợ gốm làng Bát Tràng. Ngoài là một đầu mối bán buôn bán lẻ các mặt hàng gốm sứ dân dụng, Chợ Gốm Bát Tràng còn là một địa danh du lịch hấp dẫn của du khách trong nƣớc và quốc tế. Hình ảnh một gian hàng trong Chợ gốm sứ Bát Tràng - ix - Bãi bồi Tứ Liên - nơi tập kết một số lƣợng lớn sản phẩm Bát Tràng, từ đây cung cấp cho các cửa hàng gốm sứ của Hà Nội. - x - Phụ lục 3. Một số sản phẩm của làng nghề Các sản phẩm của làng nghề Bát Tràng gồm có 3 nhóm chính : đồ gốm gia dụng (đĩa, chậu hoa, bát, chén, khay trà, ấm,…), đồ gốm dùng làm đồ thờ cúng (chân đèn, chân nến, lƣ hƣơng, đỉnh,…) và đồ trang trí (mô hình nhà, long đình, các loại tƣợng…). Hầu hết đồ gốm Bát Tràng đƣợc sản xuất theo lối thủ công, thể hiện rõ rệt tài năng sáng tạo của ngƣời thợ lƣu truyền qua nhiều thế hệ. Bình gốm Tranh gốm - xi - Ấm chén Đĩa Chậu đất -xii- Bát Đồ trang trí -xiii - Danh mục Tài liệu tham khảo Tài liệu tiếng Việt: Bản in: Vụ Thƣơng mại Điện tử - Bộ Thƣơng mại, Báo cáo Thƣơng mại Điện tử Việt Nam 2007, 2007. Nguyễn Văn Thoan, Bộ môn Thƣơng mại điện tử, trƣờng Đại học Ngoại Thƣơng, Tập bài giảng Thƣơng mại điện tử, 2007. Nguyễn Trung Toàn, Khái quát Thƣơng mại điện tử, 2007, NXB Lao động. Website: www.hoplucceramic.com - Hợp tác xã công nghiệp sứ Hợp Lực. www.gomsubattrang.com - Công ty TNHH thƣơng mại xuất nhập khẩu Hà Phú. www.gombattrang.com - Công ty TNHH gốm Xuân Thủy. www.hoathanhceramic.com - Công ty TNHH gốm Hoa Thanh. www.quangvinh.com.vn - Công ty cổ phần Phú Vinh. www.hamico.com.vn - Công ty TNHH xuất khẩu gốm sứ Bát Tràng. www.minhhaiceramic.com - Công ty TNHH gốm Minh Hải. www.ando-ceramics.com - Công ty gốm An Đô. www.sacgom.com - Công ty TNHH Nam Việt. - Cổng thông tin làng gốm cổ truyền Bát Tràng. ỨNG DỤNG THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG -xiv - Tài liệu tiếng Anh: Bản in: Turban, Electronic Commerce, 2006, Prentice Hall, USA. Rayport J.F., Jaworski B.J., E-Commerce, 2001, Mc Graw- Hill/Irwin, USA. Erik Brynjolfsson, Glen L Urban, Strategies for E-business success, 2001, Jossey Bass, USA. Gary P. Schneider, James T.Perry, Electronic Commerce, 2000, Course Technology-Thomson Learning, Canada. Website: www.alibaba.com www.tradekey.com ỨNG DỤNG THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG