Giải pháp phòng chống vi phạm pháp luật trong lĩnh vực hoàn thuế giá trị gia tăng tại thành phố Hồ Chí Minh

h. Chương 2 DỰ BÁO VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÒNG CHỐNG VI PHẠM PHÁP LUẬT TRONG LĨNH VỰC HOÀN THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 2.1 Dự báo 2.1.1 Dự báo về tình hình vi phạm pháp luật trong lĩnh vực hoàn thuế giá trị gia tăng của các doanh nghiệp Qua quá trình nghiên cứu về thực trạng hoạt động vi phạm pháp luật trong lĩnh vực hoàn thuế giá trị gia tăng trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh trong thời gian vừa qua, nghiên cứu thủ đoạn hoạt động và nguyên nhân, cũng như phân tích đánh giá các vấn đề có liên quan, tác động đến hoạt động vi phạm pháp luật này thì có thể dự báo về xu hướng phát triển của vi phạm pháp luật trong lĩnh vực hoàn thuế theo các xu hướng sau: Một là, phương thức, thủ đoạn hoạt động của các doanh nghiệp vi phạm pháp luật trên lĩnh vực hoàn thuế giá trị gia tăng ngày càng tinh vi, phức tạp hơn trước. Đây là một trong những vấn đề đáng lo ngại trong thời gian tới. Do việc kiếm được một lượng tiền khá lớn thông qua các hoạt động lừa đảo chiếm đoạt tài sản là tiền hoàn thuế nên không ít đối tượng xấu luôn tìm mọi cách để có thể hoạt động vi phạm pháp luật nhằm chiếm đoạt số tiền hoàn thuế này. Tuy các cơ quan chức năng đã có nhiều hoạt động nhằm hạn chế các nguyên nhân, điều kiện để các đối tượng này phạm pháp nhưng vì lợi ích cá nhân nhiều đối tượng đã bất chấp việc trừng trị của pháp luật để hoạt động lừa đảo chiếm đoạt tài sản thông qua hoàn thuế giá trị gia tăng. Vì thế hoạt động của các đối tượng này càng phức tạp, tinh vi hơn nhằm tránh sự phát hiện và xử lý của cơ quan chức năng. Trước sự tấn công tội phạm một cách mạnh mẽ của các cơ quan chức năng nhưng lượng doanh nghiệp vi phạm vẫn đang tăng nhanh về số lượng. có thể rút ra rằng các đối tượng phạm tội hoạt động này càng tinh vi, phức tạp hơn về phương thức thủ đoạn và số lượng người tham gia hoạt động phạm pháp này có xu hướng phát triển ở các đối tượng có am hiểu về pháp luật, đặc biệt là Luật Doanh nghiệp và Luật thuế giá trị gia tăng. Hai là, công ty “ma” ngày càng tăng nhanh về số lượng. Có thể thấy rằng sự thông thoáng trong qui định của Luật Doanh nghiệp cộng với sự yếu kém trong công tác kiểm tra, quản lý của các cơ quan chức năng đã tạo điều kiện cho các công ty này “mọc” lên ngày càng nhiều. Các công ty “ma” trong thời gian vừa qua tăng nhanh về số lượng và đã có trường hợp các công ty “ma” này móc nối với nhau để hoạt động mua bán hóa đơn giá trị gia tăng nhằm chiếm đoạt tiền hoàn thuế. Với các điều kiện như trên cộng với công tác kiểm tra hoạt động của các công ty “ma” này còn nhiều bất cập, lỏng lẻo thì trong thời gian tới các công ty “ma” như thế này vẫn sẽ “mọc” lên nhiều hơn và khó kiểm soát, phát hiện hơn thời gian trước. Từ đó các hoạt động phạm tội sẽ diễn ra mạnh hơn trong thời gian tới. Ba là, sự móc nối trong hoạt động của các doanh nghiệp xấu ngày càng nhiều và chặt chẽ hơn. Cộng với đó là lượng cán bộ thoái hóa, biến chất trong các cơ quan nhà nước cũng tăng về số lượng. Từ đó cho thấy trong thời gian tới hoạt động lừa đảo chiếm đoạt tài sản thông qua hoàn thuế giá trị gia tăng sẽ rất phức tạp, nhiều vụ án xảy ra và thiệt hại mà chúng gây ra sẽ rất lớn. Sự tiếp tay của lượng cán bộ nhà nước thoái hóa biến chất sẽ làm cho thiệt hại cho xã hội của vi phạm pháp luật trong lĩnh vực hoàn thuế gây ra là rất cao và ảnh hưởng nhiều đến tài sản của nhà nước, tài sản chung của công dân. Vừa có sự tiếp tay của cán bộ trong nhà nước vừa có sự câu kết, móc nối giữa các doanh nghiệp hoạt động vi phạm pháp luật với nhau nên phương thức hoạt động của tội phạm sẽ tinh vi hơn rất nhiều, qui mô của tổ chức phạm tội lớn và thiệt hại gây ra không thể lường trước được. Bốn là, tình trạng mua bán hóa đơn giá trị gia tăng trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh diễn ra ngày càng tăng và phức tạp. Một lượng lớn các công ty “ma” được thành lập sẽ hoạt động mua bán hóa đơn giá trị gia tăng với qui mô vô cùng lớn và gây nhiều thiệt hại cho Nhà nước, cho xã hội. Thời gian vừa qua nổi lên rất nhiều vụ việc liên quan đến việc mua bán hóa đơn giá trị gia tăng. Từ đó cho thấy hoạt động này ngày càng tăng nhanh về số lượng và qui mô. Trong thời gian tới sẽ phát sinh thêm nhiều hình thức mua bán hóa đơn giá trị gia tăng do lợi ích từ việc mua bán loại hóa đơn này mang lại là rất lớn. Trên đây là một số dự báo về tình hình phát triển của vi phạm pháp luật trong lĩnh vực hoàn thuế giá trị gia tăng trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh trong thời gian tới. Nghiên cứu các vấn đề này giúp cho các cơ quan chức năng có thể đưa ra hướng khắc phục các nhược điểm, hạn chế, đề ra các chủ trương, chính sách để đấu tranh với loại tội phạm và vi phạm pháp luật này. 2.1.2 Các yếu tố tác động đến hoạt động điều tra của các cơ quan nhà nước trong lĩnh vực hoàn thuế giá trị gia tăng trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh Qua nghiên cứu thực tiễn cho thấy, tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản thông qua hoàn thuế giá trị gia tăng trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh nói riêng, trong phạm vi cả nước nói chung trong thời gian vừa qua đã được các lực lượng Công an phát hiện, điều tra xử lý góp phần đẩy lùi ngăn chặn có hiệu quả đối với loại tội phạm này. Lực lượng Công an cũng đã tham mưu cho Chính phủ, các cơ quan quản lý Nhà nước chuyên ngành về các chính sách Thuế, hoàn thuế giá trị gia tăng và các chính sách liên quan đến việc quản lý kinh tế - tài chính nhằm bịt kín những sơ hở thiếu sót mà bọn tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản thông qua hoàn thuế giá trị gia tăng có thể lợi dụng gây án. Nếu nhìn nhận, đánh giá tổng thể thì các tội phạm này trên phạm vi cả nước, trong đó có Thành phố Hồ Chí Minh đang có chiều hướng chững lại, tuy nhiên đã giảm thực sự hay chưa thì lại chưa có cơ sở đánh giá chính xác. Bởi vì, tội phạm này chỉ được thống kê dựa trên cơ sở những vụ án đã được phát hiện, điều tra xử lý. Trong thời gian mà các chính sách kinh tế - xã hội, chính sách Thuế có những điều chỉnh cho phù hợp với các hiệp định thương mại đã được ký kết, một số loại hàng hóa sản xuất trong nước sẽ dần dần từng bước không còn có sự trợ giá của Nhà nước, mức thuế và thuế suất cũng thay đổi, nền kinh tế được điều tiết theo cơ chế thị trường. Bên cạnh những cơ hội làm ăn, phát triển kinh tế thì những thách thức đối với các doanh nghiệp để đứng vững, tồn tại và phát triển vì thế cũng ngày một tăng lên. Trong xu hướng phát triển mang tính tất yếu khách quan, cùng cạnh tranh cùng phát triển, thì các hình thức hoạt động sản xuất, kinh doanh ngày càng được mở rộng, các đối tượng chịu thuế, nộp thuế và hoàn thuế giá trị gia tăng cũng được tăng lên về số lượng. Trong điều kiện hoàn cảnh như vậy, vi phạm pháp luật thông qua hoàn thuế giá trị gia tăng vẫn tiếp tục xảy ra, nhưng theo hướng tinh vi, xảo quyệt hơn và có chiều hướng liên kết theo tính chất băng, nhóm có tổ chức và liên quan đến nhiều địa bàn cũng như đối tượng gây án. Thông qua khảo sát thực tế về hoạt động điều tra tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản thông qua hoàn thuế giá trị gia tăng của Công an thành phố Hồ Chí Minh, có thể đưa ra một số dự báo như sau: - Nhà nước ta chủ trương chuyển đổi về cơ cấu kinh tế, ưu tiên phát triển các thành phần kinh tế, trong khi đó địa bàn thành phố Hồ Chí Minh được đánh giá là một trong những địa bàn đầu tàu về kinh tế. Do đó, trong thời gian tới số lượng doanh nghiệp ngoài quốc doanh, hộ kinh doanh sẽ phát triển nhanh về số lượng, xuất phát từ sự thông thoáng của Luật Doanh nghiệp. Tính chất cạnh tranh trong làm ăn kinh tế vì thế mà diễn ra quyết liệt hơn và trong quá trình cạnh tranh đó, có những doanh nghiệp phát triển làm ăn có hiệu quả, nhưng cũng có doanh nghiệp giải thể, phá sản, chia tách. Xuất phát từ những vấn đề này dẫn đến tình trạng là các đối tượng phạm tội lợi dụng sự “lộn xộn” trong các quá trình cải tổ các tổ chức kinh tế để liên kết lại với nhau thực hiện tội phạm. - Bên cạnh những ưu điểm mà Luật thuế giá trị gia tăng mang lại cho sự phát triển kinh tế - xã hội, thì cũng xuất hiện những kẽ hở để bọn tội phạm lợi dụng thực hiện hành vi vi phạm pháp luật gây hậu quả xấu cho xã hội. Trong thời gian vừa qua, mặc dù các cơ quan hữu quan thực hiện chức năng quản lý Nhà nước trên các lĩnh vực Thuế, xuất nhập khẩu đã có những kiến nghị Chính phủ để thay đổi nhằm bịt kín những sơ hở mà bọn tội phạm lợi dụng để thực hiện các hành vi phạm pháp. Tuy nhiên, nhìn một cách tổng thể thì tội phạm trong lĩnh vực này không vì thế mà giảm đi, ngược lại hành vi phạm tội được các đối tượng thực hiện ngày càng tinh vi, xảo quyệt và manh động hơn. Trong thực tế công tác đấu tranh có một số lĩnh vực mà cơ quan Công an chưa phát hiện một vụ phạm tội nào, chẳng hạn như hoàn thuế trong lĩnh vực xây dựng cơ bản, hoàn thuế đầu tư cơ sơ hạ tầng. Bên cạnh đó, lợi dụng sự thông thoáng của Luật Doanh nghiệp trong việc cấp phép thành lập doanh nghiệp như việc cho phép thành lập doanh nghiệp mà không thẩm tra xác minh về trình độ chuyên môn, lí lịch về nhân thân của chủ doanh nghiệp nên nhiều đối tượng có tiền án, tiền sự đã lợi dụng thành lập doanh nghiệp để nhằm thực hiện tội phạm chiếm đoạt tiền Nhà nước rồi bỏ trốn, gây khó khăn cho hoạt động điều tra. - Theo lộ trình hội nhập vào nền kinh tế thế giới, và hiện nay nước ta đã gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới WTO, theo đó Nhà nước sẽ xoá bỏ sự bảo hộ đối với một số mặt hàng xuất khẩu trong nước và giảm thuế nhập khẩu cho nhiều mặt hàng. Vì vậy, tính cạnh tranh càng khốc liệt hơn và để đảm bảo sự sống còn buộc doanh nghiệp phải hạ giá thành sản phẩm, tăng chất lượng sản phẩm, đầu tư trí tuệ nhiều hơn cho một sản phẩm hàng hóa, đây là một vấn đề tốt. Tuy nhiên, cũng xuất phát từ vấn đề liên doanh, liên kết này nhiều đối tượng hoạt động phạm tội lừa đảo sẽ mang tính chất có tổ chức, liên quan đến nhiều công ty, trong đó có trường hợp vượt ra khỏi phạm vi quốc gia, hậu quả phạm tội vì thế mà lớn hơn. Đặc biệt, các đối tượng lợi dụng kẽ hở trong hoàn thuế để chiếm đoạt tiền Nhà nước với thủ đoạn tinh vi hơn, đây là vấn đề đáng chú ý trong công tác phòng, chống tội phạm trong thời gian tới. - Việc điều tra, xử lý trước pháp luật những hành vi phạm tội liên quan đến chính sách hoàn thuế giá trị gia tăng trên địa bàn nhiều vụ chưa đảm bảo tính nghiêm minh, kịp thời và xuất phát từ nhiều lí do khác nhau, ít nhiều cũng ảnh hưởng đến tình trạng phạm tội trong thời gian tới. Số vụ phạm tội sẽ có xu hướng gia tăng về tính chất, quy mô và số lượng với phương thức, thủ đoạn tinh vi để trốn tránh sự phát hiện của các cơ quan bảo vệ pháp luật nói chung và của phía cơ quan Công an nói riêng. Trên đây là những dự báo về tình hình vi phạm pháp luật trên lĩnh vực hoàn thuế giá trị gia tăng. Dựa vào kết quả dự báo này giúp cho cơ quan Công an chủ động đưa ra các biện pháp phòng ngừa, phát hiện, điều tra, xử lý có hiệu quả với vi phạm pháp luật trong lĩnh vực này trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh. 2.2 Một số giải pháp phòng chống vi phạm pháp luật trong lĩnh vực hoàn thuế giá trị gia tăng trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh 2.2.1 Giải pháp chung 2.2.1.1 Giải pháp về hoàn thiện các văn bản pháp luật có liên quan Thực tế những năm qua cho thấy, mặc dù Nhà nước ta đã có rất nhiều cố gắng trong việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật song cho đến nay hệ thống này vẫn còn nhiều bất cập. Trong thời gian dài, hệ thống pháp luật của ta, nhất là pháp luật trong lĩnh vực kinh tế nói chung và trong sản xuất, kinh doanh nói riêng luôn ở trong tình trạng vừa thiếu, vừa không đồng bộ, vừa chồng chéo, đã tạo nên những khó khăn nhất định trong quá trình thực hiện. Hiện nay, với cơ chế kinh tế thị trường, các hoạt động kinh tế, các quan hệ sản xuất, kinh doanh diễn ra hết sức sôi động và đa dạng, đòi hỏi rất bức thiết phải xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật kinh tế. Do vậy, cần xây dựng và hoàn thiện một hệ thống pháp luật đầy đủ, đồng bộ, thật sự tạo được hành lang an toàn cho các hoạt động kinh tế, để mọi tổ chức kinh tế, mọi người an tâm bỏ vốn đầu tư, kinh doanh; xây dựng được kỷ cương cho hoạt động sản xuất, kinh doanh, thiết lập một trật tự quản lý, chống mọi sự kinh doanh hỗn độn, trốn thuế, lừa đảo, chiếm dụng vốn lẫn nhau, chiếm đoạt hoặc làm thất thoát tài sản Nhà nước. Với ý nghĩa là công cụ của cuộc đấu tranh chống và phòng ngừa các tội phạm về kinh tế, pháp luật hình sự của Nhà nước phải được hoàn thiện theo hướng tạo ra một cơ chế điều chỉnh có tính năng động, phù hợp với cơ chế kinh tế mới và pháp luật hình sự phải góp phần củng cố những ưu thế và giải quyết những hạn chế của nền kinh tế thị trường. Luật Hình sự hiện nay mặc dù đã được sửa đổi, bổ sung, song trước những biến động của xã hội, nhất là sự sôi động của nền kinh tế thị trường nên nhiều quy định vẫn còn phải bổ sung, điều chỉnh sao cho phù hợp với tình hình mới. Vi phạm pháp luật trong lĩnh vực hoàn thuế thường ở dạng vi phạm là lừa đảo chiếm đoạt tài sản mà ở đây là tiền hoàn thuế giá trị gia tăng, là tài sản của Nhà nước; hành vi mua bán hóa đơn giá trị gia tăng trái phép; lập hồ sơ khống…Những hành vi này trong luật hình sự có hành vi cấu thành tội phạm cụ thể được qui định trong Bộ luật hình sự và có một số hành vi chưa được qui định rõ nên khi áp dụng gặp các vấn đề khó khăn. Chính vì thế trong thời gian tới nhằm thực hiện tốt công tác xử lý người phạm tội trước pháp luật thì cần bổ sung thêm một số tội phạm mới khi thực hiện các hành vi gây nguy hại cho xã hội mà trong lĩnh vực hoàn thuế đang diễn ra. Cộng với việc bổ sung thêm một số quy phạm để xử lý vi phạm hành chính, dân sự liên quan đến lĩnh vực hoàn thuế giá trị gia tăng. Hệ thống pháp luật có đầy đủ, chặt chẽ thì công tác quản lý nhà nước cũng như đấu tranh với các vi phạm pháp luật trong lĩnh vực hoàn thuế mới có hiệu quả. Về vấn đề ban hành và hoàn thiện hệ thống pháp luật, bảo đảm công tác phòng ngừa và đấu tranh chống các tội phạm kinh tế, trước hết cần xây dựng và từng bước hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật trong lĩnh vực quản lý kinh tế, tạo ra khung pháp lý trong quản lý kinh tế hoàn chỉnh, tránh tình trạng hiện nay vẫn còn thiếu các văn bản điều chỉnh các quan hệ kinh tế. Trên cơ sở các văn bản chuyên ngành được ban hành, Bộ luật hình sự cần được sửa đổi, bổ sung các quy định nhằm đạt được sự phù hợp, đồng bộ với các quy định của luật chuyên ngành. Các văn bản giải thích, hướng dẫn thi hành luật cần được ban hành kịp thời, tránh tình trạng ban hành chậm trễ, chồng chéo, mâu thuẫn nhau. Thuế giá trị gia tăng được thể hiện tại ba văn bản Luật khác nhau là Luật Thuế giá trị gia tăng năm 1997, Luật sửa đổi, một số điều của Luật thuế giá trị gia tăng năm 2003, Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt và Luật thuế giá trị gia tăng năm 2005. Mặt khác, năm 2006, Luật Quản lý thuế (có hiệu lực từ 1/7/2007) được Quốc hội thông qua đã bãi bỏ các quy định về quản lý thuế như đăng ký, kê khai, nộp thuế, xử lý vi phạm...của các luật, pháp lệnh thuế hiện hành trong đó có Luật thuế giá trị gia tăng. Với nhiều văn bản Luật cùng quy định về thuế giá trị gia tăng nên chưa tạo thuận lợi cho việc tra cứu, áp dụng pháp luật. Đây cũng là một trong những vấn đề gây khó khăn cho cơ quan thực thi pháp luật, cơ quan áp dụng pháp luật và tạo ra sơ hở trong công tác quản lý Nhà nước trên lĩnh vực Thuế nói chung, Thuế giá trị gia tăng nói riêng. Nhanh chóng khắc phục vấn đề trên là yêu cầu cấp thiết được đặt ra trong các giải pháp về hoàn thiện văn bản pháp luật có liên quan đến hoạt động hoàn thuế giá trị gia tăng. Việc ban hành Luật thuế giá trị gia tăng sửa đổi nhằm đảm bảo các mục tiêu, yêu cầu là đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá, phù hợp với thông lệ quốc tế và đáp ứng yêu cầu của hội nhập của Việt Nam trong những năm tới; đồng thời đảm bảo chính sách đơn giản, rõ ràng, minh bạch góp phần thúc đẩy cải cách hành chính, nâng cao hiệu quả công tác quản lý thu thuế, tính tuân thủ pháp luật về thuế và đồng bộ với Luật Quản lý thuế; và đảm bảo nguồn thu cho ngân sách Nhà nước. Vì vậy, trong thời gian tới cần phải nhanh chóng xây dựng Luật thuế giá trị gia tăng (sửa đổi), và luật này ra đời có tính thống nhất và thay thế cho toàn bộ các văn bản luật trước. Chính việc thực hiện được yêu cầu này sẽ giúp cho việc hiểu và áp dụng Luật thuế giá trị gia tăng được thống nhất, dễ dàng hơn, mang tính chính xác và khoa học hơn so với việc sử dụng các loại văn bản như hiện nay. Việc thực hiện xây dựng dự án Luật thuế giá trị gia tăng sửa đổi có thể giao cho Bộ Tài chính phối hợp với các Bộ, ngành liên quan xây dựng dự án Luật thuế Giá trị gia tăng (sửa đổi). Bộ Tài chính sẽ thành lập Ban soạn thảo đã xây dựng Dự án Luật Thuế Giá trị gia tăng (sửa đổi) để xin ý kiến tham gia của các Bộ, ngành, các tổ chức xã hội, các hiệp hội, phối hợp với Phòng Thương mại Công nghiệp Việt Nam, lấy ý kiến tham gia của cộng đồng doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế đã đăng trên website của Chính phủ, Bộ Tài chính để lấy ý kiến rộng rãi của tổ chức, cá nhân tham gia vào Dự án Luật. Từ đó hiệu quả của công tác xây dựng luật được nâng cao và thu nhận được nhiều ý kiến hay trong việc xây dựng Luật thuế giá trị gia tăng. Các văn bản hướng dẫn thi hành Thuế giá trị gia tăng không phù hợp với quy định của văn bản luật hoặc nội dung các văn bản này vượt quá thẩm quyền của cơ quan ban hành. Nội dung hướng dẫn cũng chỉ là giải pháp tình thế, chắp vá mà không được nghiên cứu, không dựa trên một cơ sở lý luận nào làm cho thuế giá trị gia tăng dần dần bị nhào nặn bóp méo là nguyên nhân dẫn đến sự không ổn định của thuế giá trị gia tăng. Và cũng từ đó sẽ là những cơ sở để phát sinh vi phạm pháp luật trong lĩnh vực hoàn thuế giá trị gia tăng. Nhằm khắc phục những yếu kém này thì trong quá trình xây dựng hệ thống các văn bản hướng dẫn thi hành Thuế giá trị gia tăng phải do cơ quan chuyên trách thực hiện, hay nói cách khác là phải lập ra các ban chuyên trách soạn thảo các văn bản hướng dẫn thi hành các vấn đề liên quan đến Thuế giá trị gia tăng. Cơ quan này phải có kiến thức chuyên môn về Thuế giá trị gia tăng và các vấn đề thực tế liên quan cũng như kiến thức về xây dựng hệ thống văn bản pháp luật. Chỉ có như vậy mới giải quyết được yêu cầu cần có văn bản hướng dẫn thi hành vừa chính xác, hợp lý và phải thống nhất, đúng qui định về cách thức xây dựng văn bản pháp luật. Cơ chế áp dụng, thực hiện pháp luật thuế giá trị gia tăng còn nhiều yếu kém, chưa tạo dựng được một cơ chế pháp lý hoàn chỉnh, đồng bộ và thật khoa học để chuyển tải pháp luật thuế giá trị gia tăng như là một sắc thuế đơn giản và tiên tiến vào cuộc sống. Với những chủ trương đổi mới theo hướng thông thoáng hơn trong lĩnh vực pháp luật về doanh nghiệp và đăng ký kinh doanh, song các cơ quan nhà nước lại bị bó tay, vô hiệu hóa trước những hành vi lạm dụng sự thông thoáng đó để trục lợi trong việc hoàn thuế giá trị gia tăng. Nguyên nhân của việc này là do qui định của pháp luật còn sơ hở, thiếu sót. Để có thể khắc phục được các yếu kém trong cơ chế áp dụng pháp luật thuế giá trị gia tăng, đồng thời ngăn chặn các hành vi lạm dụng sự thông thoáng của Luật Doanh nghiệp để hoạt động vi phạm pháp luật thì cần phải xây dựng và hoàn thiện các văn bản pháp luật ở những điểm sau: cần có các văn bản qui định rõ ràng và nghiêm ngặt hơn về các điều kiện của người đăng kí kinh doanh; có văn bản qui định tăng cường công tác kiểm tra giám sát các cá nhân đăng kí kinh doanh và hoạt động của các doanh nghiệp đó; xây dựng văn bản nhằm hoàn thiện cơ chế áp dụng pháp luật thuế giá trị gia tăng như phân công, phân cấp quản lý rõ ràng và qui định các hình thức xử lý đối với các cá nhân, tổ chức cố ý làm trái qui định về cơ chế thực thi Luật thuế giá trị gia tăng và các văn bản pháp luật có liên quan đến pháp luật thuế giá trị gia tăng. Thiếu vắng một cơ chế giám sát kiểm tra thật hữu hiệu quy trình đăng ký nộp thuế, kê khai, khấu trừ hoàn thuế. Đây là vấn đề đặt ra trong thời gian tới cần xây dựng hệ thống văn bản qui định rõ ràng, khoa học nhằm nâng cao công tác giám sát, kiểm tra các hoạt động nộp thuê, kê khai, khấu trừ hoàn thuế. Thông qua việc xây dựng hệ thống văn bản như thế sẽ giúp cho công tác quản lý hoạt động của các doanh nghiệp đạt hiệu quả cao, đồng thời giúp cho cơ quan chức năng thực hiện đúng chức năng kiểm tra, giám sát của mình từ đó nhanh chóng phát hiện, xử lý các trường hợp vi phạm pháp luật trong lĩnh vực hoàn thuế giá trị gia tăng. Để có thể răn đe một cách nghiêm khắc nhất đối với các vi phạm pháp luật thì phải sử dụng đến sự điều chỉnh của các qui phạm pháp luật hình sự. Nhưng khó định tội danh với vi phạm Luật Thuế giá trị gia tăng. Một số hình thức phạm pháp xuất hiện ngay sau khi đạo luật này được áp dụng, đầu năm 1999, nhưng đến nay cơ quan chức năng vẫn còn ý kiến khác nhau về định tội danh. Đây là nguyên nhân khiến số vụ phạm pháp bị phát hiện tới hàng trăm, nhưng mới có bốn vụ được đưa ra tòa xử, tính đến hết năm 2002. Ông Nguyễn Văn Sáng, Phó phòng Kiểm sát điều tra án kinh tế (Viện Kiểm sát nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh) cho biết cơ quan pháp luật thành phố lúng túng trước việc xác định tội danh của hành vi bán hóa đơn giá trị gia tăng bất hợp pháp. "Đây là loại tội phạm mới nên chúng tôi tạm thời xem như là hành vi mua bán tài liệu của cơ quan nhà nước", ông nói. Tội danh này chỉ áp dụng với trường hợp người bán không rõ mục đích của người mua, còn nếu biết hóa đơn sẽ được sử dụng để gian lận thuế thì người đó phải bị xử lý về tội lừa đảo, với vai trò đồng phạm. Nhưng để xử được như vậy, các cơ quan pháp luật trung ương cũng cần có văn bản hướng dẫn liên ngành, đưa hóa đơn giá trị gia tăng vào danh mục tài liệu của cơ quan nhà nước. Nhưng ông Lê Xuân Nam, cán bộ Cục Cảnh sát điều tra (Bộ Công an) lại cho rằng hóa đơn không phải là tài liệu của cơ quan nhà nước, nên khởi tố người bán theo Điều 268 Bộ luật Hình sự về tội chiếm đoạt, mua bán, tiêu hủy con dấu, tài liệu của cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội là chưa thỏa đáng. "Luật hiện hành chưa định danh hành vi này, do đó Bộ luật Hình sự cần được bổ sung thêm tội vi phạm chế độ sử dụng chứng từ hóa đơn", chuyên gia luật ngành công an giải thích thêm. Lập hợp đồng mua bán khống, xuất hàng khống, và kèm theo là lập bộ hóa đơn chứng từ khống để hoàn thuế giá trị gia tăng là vi phạm chính của loại tội phạm thuế hiện nay. Các cơ quan pháp luật thường xếp vi phạm này vào tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản của nhà nước. Nhưng sẽ khó định danh khi cắt khúc riêng hành vi lập hóa đơn chứng từ khống. Như trường hợp lập khống nhưng chưa xuất tiền hoàn thuế thì có phải lừa đảo không? Ông Sáng cho rằng đang có 2 ý kiến trái ngược: chưa rút tiền mà đã bị phát hiện thì không phải lừa đảo, bởi nhà nước chưa mất tiền; và ngược lại, vẫn là lừa đảo, dưới dạng tội phạm chưa hoàn thành. Các cơ quan pháp luật còn lúng túng khi phân biệt tội trốn thuế và tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản của nhà nước. Ông Nguyễn Trọng Hạnh, Cục phó Cục Thuế thành phố Hồ Chí Minh, với tư cách là thành viên Đoàn Luật sư thành phố, cho rằng cần phải phân biệt là thuế trực thu hay gián thu. Nếu trốn tránh nghĩa vụ nộp thuế thu nhập doanh nghiệp, thu nhập cá nhân... (thuế trực thu) thì xử lý theo Điều 161 Bộ luật Hình sự về tội trốn thuế. Còn nếu trốn tránh nghĩa vụ nộp thuế xuất nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế giá trị gia tăng... (thuế gián thu) mà người tiêu dùng đã chi trả thì là hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản của nhà nước theo Điều 139. Do những khó khăn trong việc định tội như vậy cần có sửa đổi, bổ sung trong Bộ luật Hình Sự năm 1999. Cần bổ sung thêm tội danh mua, bán trái phép hoá đơn giá trị gia tăng. Tội phạm về hoá đơn có thể chịu hình phạt ở khung cao nhất. Từ việc qui định như vậy sẽ giúp cho việc định tội danh liên quan đến vi phạm pháp luật trong lĩnh vực hoàn thuế giá trị gia tăng được dễ dàng và có hiệu quả hơn trong việc răn đe, hạn chế vi phạm pháp luật nguy hiểm cho xã hội đến mức được xem là tội phạm. Còn đối với hành vi thành lập công ty “ma” nhằm hợp thức hoá để mua, bán hoá đơn giá trị gia tăng thì cần xử lý với tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản và xử lý ở các khung hình phạt cao nhằm xử lý một cách nghiêm khắc với các tội phạm này. Công cuộc xây dựng đất nước trong thời gian tới đặt ra yêu cầu cấp thiết là xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Do vậy để thực hiện tốt công tác xây dựng đất nước nói chung, đấu tranh chống tội phạm kinh tế nói riêng thì phải làm tốt công tác xây dựng hệ thống pháp luật hoàn chỉnh, chặt chẽ và điều chỉnh các quan hệ xã hội một cách phù hợp, khoa học. Và trong quá trình xây dựng hệ thống pháp luật đó xây dựng hệ thống văn bản pháp luật là vấn đề quan trọng. Để đấu tranh tốt với tội phạm trong lĩnh vực hoàn thuế giá trị gia tăng thì một trong những giải pháp quan trọng hàng đầu là xây dựng hệ thống văn bản pháp luật có liên quan thật chính xác, khoa học và thể hiện được tính nghiêm minh của pháp luật, là công cụ sắc bén của lực lượng bảo vệ pháp luật. 2.2.1.2 Giải pháp về kinh tế và giáo dục chính trị tư tưởng Đây là một trong các công tác vô cùng quan trọng, có ý nghĩa nền tảng, cơ bản và ảnh hưởng lớn đến quá trình thực hiện công tác đấu tranh, phòng chống tội phạm nói chung, tội phạm và các vi phạm pháp luật trong lĩnh vực hoàn thuế giá trị gia tăng nói riêng. Như chúng ta đã biết, một trong những nguyên nhân và điều kiện của sự phát sinh, tồn tại và phát triển của tội phạm từ trước đến nay là nguyên nhân kinh tế. Vì vậy, Đảng và Nhà nước cần có đường lối, chính sách phát triển kinh tế đúng đắn nhằm xây dựng và phát triển sản xuất, nâng cao đời sống của nhân dân, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu vật chất của nhân dân, thực hiện tốt các chính sách phát triển kinh tế, xã hội, tạo môi trường an toàn trong sản xuất, kinh doanh và tự do cạnh tranh cho tất cả các thành phần kinh tế và những cá nhân tham gia hoạt động sản xuất, kinh doanh. Nhà nước phải có chính sách phát triển kinh tế, có cơ chế quản lý kinh tế hợp lý đối với từng lĩnh vực, ngành kinh tế. Xây dựng và phát triển kinh tế quốc doanh đủ sức là thành phần kinh tế chủ đạo, có khả năng điều tiết những bất cập trong quan hệ cung cầu; đồng thời tạo điều kiện cho các thành phần kinh tế khác cùng tồn tại và phát triển, đảm bảo sự cạnh tranh đúng hướng. Trong những nguyên nhân của tình hình vi phạm pháp luật trong lĩnh vực hoàn thuế giá trị gia tăng thì có những nguyên nhân thuộc về sự trục lợi của các cá nhân xấu trong xã hội và cả các cán bộ làm việc trong cơ quan nhà nước. Đây là những nguyên nhân xuất phát từ vấn đề kinh tế. Vì vậy khi thực hiện cuộc đấu tranh với các vi phạm pháp luật trong lĩnh vực này thì phải nhắm vào công tác phát triển về kinh tế, sử dụng kinh tế, lấy kinh tế làm nhân tố để triệt tiêu những nguyên nhân vi phạm pháp luật; từ đó đi đến làm tốt công tác phòng chống vi phạm pháp luật trong lĩnh vực hoàn thuế giá trị gia tăng. Tiếp đó là tình hình hoạt động của các cơ quan có chức năng kiểm tra, kiểm soát hoạt động của các doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp xin hoàn thuế giá trị gia tăng đang gặp khó khăn trong việc kiểm tra, quản lý các hoạt động của các doanh nghiệp này. Lý do ở đây là sự quá tải trong công việc vì lượng doanh nghiệp trên địa bàn quá lớn, lượng cán bộ hoạt động trong các cơ quan chức năng lại thiếu về số lượng lẫn chất lượng. Không thể thực hiện tốt công việc nếu như không khắc phục được những hạn chế, khó khăn như thế. Ở đây thông qua công tác phát triển kinh tế, nâng cao các chế độ đối với lượng cán bộ làm việc trong các cơ quan chức năng thì có thể khắc phục được những nhược điểm, khó khăn này. Chính từ việc nâng cao đời sống cho số cán bộ, công chức này sẽ giúp cho số lượng cán bộ, công chức làm việc tăng lên; cán bộ, công chức lại có điều kiện nâng cao về trình độ chuyên môn và tinh thần trách nhiệm trong công việc từ đó hiệu quả công việc được nâng cao. Yếu tố kinh tế đóng một vai trò rất quan trọng trong đời sống xã hội, các tội phạm trong lĩnh vực hoàn thuế giá trị gia tăng hướng tới ở đây là tiền hoàn thuế giá trị gia tăng; một vấn đề có yếu tố kinh tế. Vì thế để ngăn chặn các hành vi nguy hiểm cho xã hội không thể không sử dụng đến yếu tố kinh tế. Thực hiện tốt các công tác phát triển kinh tế, nâng cao đời sống xã hội, các nhu cầu thiết yếu của người dân đảm bảo thì sẽ góp phần giúp cho triệt tiêu các yếu tố tác động để thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội của công dân trong xã hội đó. Việc thực hiện hành vi phạm tội không chỉ do yếu tố khách quan là kinh tế mà còn phụ thuộc vào nhân tố bên trong của người phạm tội. Có thể đó là do nhận thức của cá nhân ấy chưa đúng đắn, cá nhân có yếu tố nhân thân không tốt, ý thức chấp hành pháp luật của cá nhân ấy chưa cao, vụ lợi nên trong công tác phòng chống tội phạm nói chung và vi phạm pháp luật trong lĩnh vực hoàn thuế giá trị gia tăng nói riêng cần làm tốt công tác giáo dục về chính trị tư tưởng cho các cá nhân này. Như đã nói ở trên, nói đến tâm sinh lý con người là nói đến nhu cầu. Con người có nhu cầu nhưng đồng thời cũng có ý thức về nhu cầu, về cách thức, con đường để thoả mãn nhu cầu. Ý thức sai lệch về con đường để thoả mãn nhu cầu chính là nguyên nhân trực tiếp của các hành vi vi phạm pháp luật và tội phạm. Ý thức sai về con đường thoả mãn nhu cầu và biểu hiện đa dạng của nó là các loại hình tâm lý tiêu cực, trong đó cần xem xét một dạng, đó là: lòng tham, tính vị kỷ, khát vọng làm giàu bằng bất kể con đường nào, kể cả con đường vi phạm đạo đức và pháp luật. Vì vậy, việc tuyên truyền, giáo dục kiến thức pháp luật, nâng cao nhận thức, hiểu biết về quyền và nghĩa vụ công dân đối với tất cả các tầng lớp dân cư trong cả nước là việc làm rất đáng quan tâm hiện nay. Trước hết là tuyên truyền giáo dục cho tất cả các tầng lớp dân cư trong xã hội để mọi người dân có ý thức chấp hành pháp luật, để người dân không vi phạm vào các điều mà pháp luật cấm, ở đây là không thực hiện các hành vi nhằm lừa đảo chiếm đoạt tiền hoàn thuế giá trị gia tăng. Và cũng từ đó nâng cao kiến thức pháp luật cho người dân, để người dân có thể phát hiện các hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực hoàn thuế từ đó có thể phối hợp với các cơ quan chức năng nhằm đấu tranh, phòng chống các hành vi vi phạm pháp luật. Sau đó là giúp tuyên truyền, giáo dục các cá nhân xấu chấm dứt việc thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật này. Các cá nhân được hiểu biết về pháp luật, các qui định cũng như chế tài đối với các đối tượng thực hiện hành vi phạm tội đó. Vì thế nên có thể tác động đến các cá nhân xấu đã và đang phạm tội trong lĩnh vực hoàn thuế cũng như có tác dụng răn đe đối với các cá nhân đang có ý định phạm pháp. Nội dung và hình thức tuyên truyền pháp luật phải đa dạng, phong phú, dễ hiểu để người dân hiểu được quy định của pháp luật những điều cấm không được làm, nhận thức và có thái độ phê phán những người tham gia hoạt động phi pháp, dần dần biến mỗi người dân thành những chiến sĩ trên mặt trận chống tội phạm, chính quyền cơ sở phải vận động nhân dân không tham gia hoạt động phạm pháp trong lĩnh vực hoàn thuế như mua bán hóa đơn giá trị gia tăng, thành lập công ty “ma”.v.v.., tích cực tham gia tố giác tội phạm nói chung và các tội liên quan đến chiếm đoạt tiền hoàn thuế giá trị gia tăng. Các nguyên nhân về kinh tế, xã hội là nguyên nhân khách quan, có ý nghĩa rất cơ bản. Các nguyên nhân này tác động toàn diện vào nhiều lĩnh vực, nhiều mặt của đời sống xã hội, từ đó tác động tiêu cực đến tình trạng tội phạm, đặc biệt là các tội phạm về kinh tế. Nếu không thấy hết những tác động của các nguyên nhân về kinh tế, xã hội đối với tội phạm trong lĩnh vực hoàn thuế giá trị gia tăng sẽ không đề ra được những giải pháp về kinh tế, xã hội thích hợp để cùng với những giải pháp khác góp phần nâng cao hiệu quả phòng chống vi phạm pháp luật trong lĩnh vực hoàn thuế lên một trình độ mới. Ngược lại, cũng không nên tuyệt đối hóa các nguyên nhân về kinh tế, xã hội, nếu không sẽ dẫn đến chủ quan và siêu hình trong việc đề ra các giải pháp tổng hợp cho cuộc đấu tranh chống loại vi phạm pháp luật này. 2.2.1.3 Giải pháp về hoàn thiện cơ chế quản lý Những biện pháp đúng đắn của Đảng và Nhà nước nhằm xoá bỏ hẳn cơ chế quản lý kinh tế hành chính, bao cấp, chuyển sang cơ chế quản lý kinh tế mới không chỉ có tác dụng đẩy nhanh nhịp độ phát triển kinh tế, mà còn là sức mạnh tấn công vào nguồn gốc sâu xa của tội phạm. Lý luận và kinh nghiệm thực tiễn cho thấy, phòng, chống các tội phạm kinh tế là cuộc đấu tranh mang tính chất toàn diện và triệt để trên các lĩnh vực của đời sống kinh tế xã hội, vì vậy nó đòi hỏi phải có sự lãnh đạo tập trung thống nhất và trực tiếp của Đảng nói chung, của cấp ủy đảng và chính quyền các cấp nói riêng. Thông qua nghiên cứu về tình hình công tác quản lý của các cơ quan chức năng trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh thì để tăng cường công tác quản lý nhà nước về thuế giá trị gia tăng cần phải thực hiện tốt những công việc sau: Thứ nhất là, Cục thuế thành phố Hồ Chí Minh cần làm các công việc là: chủ động phối hợp với Sở Kế hoạch và Đầu tư rà soát các doanh nghiệp đã được cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh trên địa bàn thành phố, đảm bảo phải đăng ký kê khai nộp thuế đầy đủ, đúng quy định của Luật Thuế. Tăng cường công tác quản lý, kiểm tra việc phát hành, bán hoá đơn cho các cơ sở kinh doanh, đảm bảo cơ sở có hoạt động sản xuất kinh doanh mới được bán hoá đơn; tăng cường kiểm tra việc sử dụng hoá đơn, đối chiếu, xác minh hoá đơn; xử lý kịp thời, nghiêm minh các trường hợp mua bán hoá đơn bất hợp pháp. Đối với các cơ sở không nộp tờ khai thuế đầy đủ, kịp thời hoặc có tờ khai thuế nhưng không phát sinh doanh số thì phải kịp thời kiểm tra, nếu thực tế không kinh doanh thì có thể tạm ngừng việc bán hoá đơn. Thực hiện nghiêm túc các quy định về việc quản lý thuế giá trị gia tăng theo quyết định của Bộ trưởng Bộ Tài chính. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra thuế, hoàn thuế giá trị gia tăng, đặc biệt là kiểm tra việc khấu trừ, hoàn thuế đối với hàng hoá xuất khẩu qua đường biên giới đất liền. Tăng cường đào tạo, giáo dục cán bộ thuế về chuyên môn nghiệp vụ, phẩm chất đạo đức để thực hiện tốt công tác quản lý thuế. Tăng cường kiểm tra nội bộ, xử lý nghiêm những trường hợp thiếu tinh thần trách nhiệm hoặc tiêu cực, thông đồng, tiếp tay cho đối tượng nộp thuế để gian lận tiền thuế của Nhà nước. Chủ động phối hợp với các cơ quan chức năng để thực hiện công tác quản lý thuế, hoàn thuế giá trị gia tăng. Đối với các nội dung trên đây, Cục Thuế thành phố phải lập kế hoạch cụ thể, chủ động phối hợp với Ủy ban nhân dân quận chỉ đạo các Chi cục Thuế triển khai thực hiện đầy đủ, kịp thời. Thứ hai là, Sở Kế hoạch và Đầu tư cần làm tốt các công việc: Kiểm tra và chấn chỉnh ngay việc cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh nhằm kịp thời phát hiện, ngăn chặn tình trạng thành lập doanh nghiệp để chiếm đoạt tài sản của Nhà nước, lợi dụng buôn bán hoá đơn. Tăng cường phối hợp với cơ quan Thuế và các cơ quan liên quan để có biện pháp quản lý, kiểm tra chặt chẽ hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp sau khi được cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh; đảm bảo các doanh nghiệp hoạt động đúng theo giấy phép đã được cấp và đăng ký nộp thuế đầy đủ, đúng luật. Thứ ba là, Cục Hải quan thành phố Hồ Chí Minh thực hiện các công việc là: Tăng cường công tác quản lý, giám sát hàng hoá xuất, nhập khẩu; chỉ đạo chặt chẽ khâu kiểm tra hàng hoá, xác nhận trên tờ khai hải quan về mặt hàng, số lượng, giá cả ... của hàng hóa thực tế xuất khẩu, nhất là các mặt hàng nông, lâm, thủy hải sản nhằm ngăn chặn triệt để hiện tượng xuất khẩu khống hoặc quay vòng hàng hoá xuất khẩu. Đồng thời đẩy mạnh kiểm tra sau thông quan hàng hoá xuất, nhập khẩu để chống các hoạt động buôn lậu và gian lận thương mại khác. Thứ tư là, Các cơ quan Công an thành phố, Ban quản lý thị trường thành phố cần thực hiện các công việc sau: Phối hợp chặt chẽ với cơ quan Thuế, Hải quan và các cơ quan liên quan để phát hiện và xử lý kịp thời đối với các hoạt động buôn lậu và gian lận thương mại; buôn bán hoá đơn bất hợp pháp và các hành vi gian lận khác nhằm trốn thuế và chiếm đoạt tài sản Nhà nước. Phối hợp chặt chẽ với Viện kiểm sát nhân dân thành phố, Toà án nhân dân thành phố tập trung chỉ đạo công tác điều tra, hoàn chỉnh hồ sơ để kịp thời truy tố, đưa ra xét sử các vụ việc gian lận, chiếm đoạt tiền hoàn thuế của Nhà nước, đảm bảo sự nghiêm minh của pháp luật. Thứ năm là, ngân hàng nhà nước đóng tại địa bàn thành phố Hồ Chí Minh làm tốt công tác chỉ đạo các Ngân hàng Thương mại cải cách thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp mở tài khoản tại ngân hàng và mở rộng các hình thức thanh toán qua ngân hàng, nhất là đối với các hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu. Thực hiện nghiêm túc các lệnh thu, lệnh phạt về thuế của cơ quan thuế. Thứ sáu là, Các cơ quan thông tin, tuyên truyền làm tốt các công tác như sau: Báo, Đài Phát thanh và Truyền hình của thành phố Hồ Chí Minh tích cực đẩy mạnh việc phổ biến, tuyên truyền về thuế giá trị gia tăng; mở chuyên mục về thuế để các cơ quan, đoàn thể, nhân dân và các đối tượng nộp thuế hiểu rõ về thuế giá trị gia tăng, góp phần thực hiện tốt Luật Thuế; biểu dương kịp thời những gương tốt, việc tốt và lên án mạnh mẽ những hiện tượng, những vụ gian lận chiếm đoạt tiền hoàn thuế, dây dưa, trốn thuế. Bằng những việc làm như vậy thì sẽ giúp tăng sức mạnh của các cơ quan chức năng quản lý các vấn đề liên quan đến thuế giá trị gia tăng nói chung và công tác quản lý hoàn thuế giá trị gia tăng nói riêng, từ đó giúp cho việc quản lý của cơ quan chức năng đối với các doanh nghiệp trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh được chặt chẽ hơn trong thời gian tới, góp phần triệt tiêu nguyên nhân và điều kiện phạm tội của các tội phạm trong lĩnh vực hoàn thuế. Trước sự kiểm tra, quản lý của các cơ quan một cách chặt chẽ, khoa học thì các đối tượng phạm tội không thể thực hiện được các hành vi vi phạm pháp luật. 2.2.2 Giải pháp cụ thể của Cơ quan Công an 2.2.2.1 Nâng cao hiệu quả công tác phối hợp giữa các đơn vị liên quan cả trong và ngoài ngành Công an Các đối tượng phạm tội hoạt động trên nhiều lĩnh vực khác nhau, sử dụng nhiều phương thức thủ đoạn vô cùng tinh vi, phức tạp; cộng với trong quá trình thực hiện hành vi phạm tội thì các đối tượng phạm tội tác động đến nhiều quan hệ xã hội khác nhau, liên quan đến nhiều lĩnh vực khác nhau do nhiều cơ quan, ban, ngành khác nhau quản lý. Xuất phát từ những vấn đề nêu trên mà chúng ta có thể thấy rõ vai trò của việc nâng cao hiệu quả công tác phối hợp giữa các đơn vị liên quan cả trong và ngoài ngành Công an. Lực lượng Công an nhân dân là lực lượng chuyên trách trong công tác phát hiện, đấu tranh, ngăn chặn và phòng ngừa tội phạm do đó trong việc phòng chống vi phạm pháp luật liên quan đến hoàn thuế giá trị gia tăng thì không thể thiếu trách nhiệm tham gia của cơ quan Công an. Chính lực lượng Công an là lực lượng trực tiếp điều tra nhằm phát hiện các vi phạm của các doanh nghiệp trong việc xin hoàn thuế giá trị gia tăng. Nhưng trong quá trình thực hiện các công tác điều tra tội phạm của cơ quan Công an không thể thiếu sự hỗ trợ, giúp đỡ của các cơ quan chức năng có liên quan. Đối với các lực lượng trong ngành Công an, cần coi trọng việc phối kết hợp chặt chẽ giữa lực lượng Cảnh sát kinh tế và An ninh kinh tế trên cơ sở Quy định của Bộ về cơ chế phối hợp trong công tác quản lý các doanh nghiệp. Bên cạnh đó cần nghiên cứu đề xuất cơ chế phối hợp với các lực lượng khác như: Cảnh sát điều tra; Cảnh sát quản lý hành chính, lực lượng Kỹ thuật hình sự; Công an các quận, huyện…để đảm bảo sự phối, kết hợp đồng bộ thống nhất trong các hoạt động. Để công tác phòng ngừa đấu tranh với vi phạm pháp luật trong lĩnh vực hoàn thuế giá trị gia tăng trong các doanh nghiệp trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh đạt hiệu quả cao, công tác phối, kết hợp giữa các lực lượng phải trên cơ sở căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ của từng lực lượng để tính toán tổ chức công tác phối, kết hợp khoa học, hiệu quả. Cần tăng cường phối kết hợp với các ngành hữu quan để trao đổi thông tin hai chiều, bổ sung những thông tin có được trong quá trình hoạt động nghiệp vụ của lực lượng Công an, đồng thời trong quá trình hoạt động nghiệp vụ của lực lượng Công an giúp cho các ngành có được những thông tin, tài liệu phục vụ cho ngành mình. Bên cạnh đó, lực lượng Công an cần phối hợp chặt chẽ, thường xuyên với các cơ quan thanh tra thuộc ngành khoa học công nghệ, thanh tra của các bộ, ngành, các cơ sở hoạt động sản xuất kinh doanh từ khâu nắm tình hình quản lý kinh doanh đến cả trong quá trình tổ chức phát hiện, thanh tra, kiểm tra, đấu tranh, xử lý. Phối hợp với các cơ quan thông tin đại chúng để tuyên truyền phổ biến pháp luật, kịp thời cung cấp thông tin về những tổ chức, cá nhân vi phạm pháp luật, bị phát hiện xử lý nghiêm minh nhằm răn đe tội phạm; phổ biến những tấm gương người tốt, việc tốt, có nhiều thành tích tham gia trên mặt trận đấu tranh chống tội phạm nói chung và tội phạm trong lĩnh vực hoàn thuế giá trị gia tăng nói riêng. Sau đây là một số công tác phối hợp giữa các đơn vị trong lực lượng Công an thành phố Hồ Chí Minh và giữa Công an thành phố Hồ Chí Minh với các ban ngành khác trong công tác phòng chống vi phạm pháp luật trong lĩnh vực hoàn thuế giá trị gia tăng: Một là, phối hợp giữa lực lượng Cảnh sát điều tra và các trinh sát trong điều tra tội phạm liên quan đến hoàn thuế giá trị gia tăng. Đối với hoạt động điều tra các tội phạm thông qua hoàn thuế giá trị gia tăng thì lực lượng cảnh sát điều tra và cảnh sát kinh tế đóng vai trò quan trọng từ giai đoạn phát hiện, điều tra ban đầu đến việc áp dụng các biện pháp điều tra theo qui định của Bộ luật tố tụng hình sự, để đưa người phạm tội ra xử lý trước pháp luật. Tăng cường mối quan hệ phối hợp giữa các lực lượng này có ý nghĩa quyết định đến hiệu quả phát hiện, điều tra với tội phạm này trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh và trên phạm vi lớn hơn. Từ việc phối hợp trong công tác điều tra mà tổng hợp được sức mạnh của hoạt động điều tra và các công tác đặc biệt của lực lượng Công an, tổng hợp được sức mạnh của các lực lượng, phương tiện và biện pháp để kịp thời phát hiện, điều tra có hiệu quả đối với hoạt động lừa đảo thông qua hoàn thuế giá trị gia tăng. Hai là, phối hợp giữa Công an thành phố Hồ Chí Minh với các địa phương khác trong điều tra tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản thông qua hoàn thuế giá trị gia tăng. Ba là, phối hợp giữa công an thành phố Hồ Chí Minh với các ngành thuế, hải quan, trong điều tra tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản thông qua hoàn thuế giá trị gia tăng. Trên đây là một số các công tác giúp cho việc phối hợp của cơ quan Công an thành phố Hồ Chí Minh nhằm thực hiện tốt công tác phòng ngừa, phát hiện, điều tra, xử lý các vi phạm pháp luật trong lĩnh hoàn thuế giá trị gia tăng 2.2.2.2 Xây dựng đội ngũ cán bộ Công an có đủ năng lực nhằm đấu tranh có hiệu quả với các vi phạm pháp luật trong lĩnh vực hoàn thuế giá trị gia tăng Nhân tố con người quyết định đến mọi vấn đề thực hiện các công tác trong quá trình đấu tranh, phòng ngừa tội phạm nói chung, vi phạm pháp luật trong lĩnh vực hoàn thuế giá trị gia tăng nói riêng. Tất cả những giải pháp đã nêu trên có trở thành hiện thực và mang lại hiệu quả như mong muốn hay không xét cho cùng là do con người quyết định tất cả. Lực lượng công an phải có đủ năng lực, trình độ và phẩm chất mới có thể biến những chủ trương, giải pháp đi đến thành công. Những năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng ủy Công an Trung ương, Công an thành phố Hồ Chí Minh luôn quan tâm đặc biệt đến vấn đề xây dựng lực lượng và đạt được nhiều kết quả tốt, có bước trưởng thành đáng kể. Tuy nhiên, so với yêu cầu ngày càng cao hiện nay thì đội ngũ cán bộ Công an nói chung, lực lượng An ninh kinh tế và lực lượng Cảnh sát kinh tế nói riêng còn bộc lộ nhiều hạn chế, bất cập. Từ tình hình thực tế cho thấy, lực lượng cán bộ ở đây còn rất thiếu về số lượng, hạn chế về kiến thức kinh tế, yếu kém về ngoại ngữ, tin học và kiến thức khoa học kỹ thuật. Đây là vấn đề đang được đặt ra đối với công tác xây dựng lực lượng Công an Nhân dân trong sạch, vững mạnh trong thời kỳ đất nước đang công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Chỉ đấu tranh có hiệu quả đối với các đối tượng phạm tội khi cán bộ, chiến sĩ trong lực lượng Công an nắm vững kiến thức nghiệp vụ cộng với có kiến thức chuyên sâu về lĩnh vực, quan hệ xã hội mà tội phạm ấy nảy sinh và hoạt động. Mà trong tình hình hiện nay thì lực lượng cán bộ Công an thành phố Hồ Chí Minh lại đang thiếu cả về số lượng và chất lượng. Vì thế trong thời gian tới nhằm tích cực đẩy mạnh công tác phòng chống vi phạm pháp luật trong lĩnh vực hoàn thuế giá trị gia tăng trên địa bàn thuộc diện quản lý của Công an thành phố Hồ Chí Minh thì cần phải thực hiện một số vấn đề sau: tăng cường công tác bồi dưỡng kiến thức cho lực lượng cán bộ, chiến sĩ làm việc trong cơ quan Công an thành phố Hồ Chí Minh cả lực lượng An ninh Kinh tế và Cảnh sát Kinh tế. Ở đây là bồi dưỡng kiến thức về nghiệp vụ lẫn kiến thức về pháp luật liên quan đến Thuế giá trị gia tăng và các vấn đề liên quan. Chính từ việc đào tạo cán bộ, chiến sĩ sẽ giúp cho số cán bộ, chiến sĩ này có kiến thức chuyên môn về Thuế và Thuế giá trị gia tăng từ đó giúp nâng cao hiệu quả công tác phát hiện, đấu tranh, ngăn chặn và phòng chống vi phạm pháp luật trong lĩnh vực hoàn thuế giá trị gia tăng cũng như công tác kiểm tra, kiểm soát và quản lý các hoạt động của doanh nghiệp trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh. Nâng cao tinh thần làm việc, thực hiện các nhiệm vụ cho cán bộ, chiến sĩ làm việc trong Công an thành phố Hồ Chí Minh. Việc làm này giúp cho chất lượng hoạt động của cơ quan Công an được nâng cao, đủ sức mạnh để có thể đấu tranh với các thủ đoạn, phương thức hoạt động rất tinh vi, xảo quyệt của các đối tượng phạm tội. Trong quá trình đấu tranh với các tội phạm này thì thường cán bộ Công an làm việc gặp rất nhiều khó khăn, áp lực…Đó là do phương thức hoạt động tinh vi của các đối tượng phạm tội, lượng hồ sơ cũng như các đối tượng điều tra lớn, địa bàn hoạt động của chúng rộng…Nên cán bộ công an để thực hiện tốt nhiệm vụ thì phải gặp rất nhiều vấn đề phức tạp. Chính vì thế công tác khen thưởng phù hợp cho các thành tích xuất sắc của các cán bộ Công an là một trong những điểm đáng chú ý. Chính những khích lệ về mặt tinh thần này sẽ giúp cho chất lượng làm việc và tinh thần hăng say trong công việc được nâng lên rõ rệt. Tiếp đến đó là trang bị cho lực lượng công an làm việc trong lĩnh vực này những kiến thức về ngoại ngữ, tin học và tạo điều kiện tốt nhất về cơ sở vật chất kĩ thuật để lực lượng này làm tốt nhiệm vụ được giao. Bên cạnh đó, dưới tác động của mặt trái nền kinh tế thị trường, một số cán bộ có biểu hiện sa sút về phẩm chất đạo đức, suy giảm bản lĩnh chính trị, lợi dụng quyền hạn được giao cũng như vị trí công tác để mưu cầu lợi ích cá nhân, làm giảm uy tín của lực lượng Công an. Có thể nói rằng đây là vấn đề gặp rất nhiều khó khăn trong quá trình đấu tranh phòng chống tội phạm. Chính vấn đề này là một trong các nguyên nhân dẫn đến tình trạng vi phạm pháp luật trong lĩnh vực hoàn thuế giá trị gia tăng và các vi phạm pháp luật có liên quan nảy sinh và phát triển mạnh như trong tình hình hiện nay. Lực lượng công an nhân dân là lực lượng đóng vai trò quan trọng trong công tác phòng chống tội phạm nhưng một số cán bộ thoái hóa, biến chất, lợi dụng chức vụ tiếp tay cho kẻ xấu nhằm trục lợi thì rất nguy hiểm. Do vậy trong thời gian tới cần làm tốt công tác giáo dục chính trị tư tưởng đối với cán bộ làm việc trong cơ quan Công an nhằm nâng cao phẩm chất chính trị, tư tưởng vững vàng, kiên định trong mọi tình huống và từ đó nâng hiệu quả phòng chống tội phạm. Đi kèm với đó là áp dụng các biện pháp nhằm nâng cao đời sống, kinh tế cho cán bộ, chiến sĩ trong ngành Công an để có thể hạn chế các tác động của mặt trái nền kinh tế thị trường. Và hơn cả là phải xử lý một cách thích đáng đối với các cán bộ thoái hóa, biến chất, tiếp tay cho đối tượng phạm tội nhằm chiếm đoạt tiền hoàn thuế của nhà nước. Chính việc làm này cho thấy tính nghiêm minh của pháp luật, có tính răn đe đối với các đối tượng chưa bị phát hiện cũng như đang có ý định phạm tội. Đây là biện pháp mang tính hiệu quả cao. KẾT LUẬN Tội phạm kinh tế là một trong những tội phạm được Đảng và Nhà nước ta rất quan tâm và chỉ đạo một cách chặt chẽ, thường xuyên trong công tác phòng ngừa, phát hiện, đấu tranh, xử lý. Trong tình hình hiện nay, vi phạm pháp luật xảy ra trong lĩnh vực hoàn thuế giá trị gia tăng đang ngày càng tăng về số lượng cũng như tinh vi hơn trong phương thức, thủ đoạn hoạt động. Dựa vào những sơ hở trong công tác quản lý của các cơ quan chức năng, sự thông thoáng của Luật Doanh nghiệp, sự yếu kém của lực lượng cán bộ trong các ngành như Hải quan, Thuế, Cơ quan Công an…Mà một lượng lớn công ty “ma” ra đời, hoạt động chủ yếu là mua bán hoá đơn giá trị gia tăng, lập hồ sơ, chứng từ khống nhằm lừa đảo chiếm đoạt tài sản là tiền hoàn thuế của nhà nước. Đặc điểm của địa bàn thành phố Hồ Chí Minh là một trong những đầu mối kinh tế của đất nước, là đô thị lớn của đất nước, có diện tích lớn, lượng doanh nghiệp hoạt động trên địa bàn là rất nhiều…Từ đó gây ra sự khó khăn trong công tác quản lý của cơ quan chức năng đối với các hoạt động của doanh nghiệp và cũng từ đó tạo ra các nguyên nhân và điều kiện để thực hiện tội phạm. Trong đề tài “Giải pháp phòng chống vi phạm pháp luật trong lĩnh vực hoàn thuế giá trị gia tăng tại thành phố Hồ Chí Minh”, tác giả đã hệ thống lại một số vấn về thuế giá trị gia tăng và hoàn thuế giá trị gia tăng, về các qui định của Luật thuế giá trị gia tăng về cơ chế hoàn thuế, thủ tục, điều kiện. Đề tài đã nghiên cứu, đánh giá tình hình vi phạm pháp luật trong lĩnh vực hoàn thuế giá trị gia tăng trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh trong thời gian vừa qua, phân tính các dạng vi phạm của các doanh nghiệp, nghiên cứu thủ đoạn hoạt động và nguyên nhân của tình trạng này thông qua việc nghiên cứu thực tiễn cũng như hồ sơ các vụ án đã được xử lý trong thời gian vừa qua, đưa ra các hoạt động của cơ quan Công an thành phố Hồ Chí Minh đã thực hiện nhằm phòng chống loại vi phạm pháp luật này. Từ đó đưa ra một số dự báo và giải pháp trong thời gian tới nhằm khắc phục tình trạng này. Tuy nhiên vì những nguyên nhân khách quan lẫn chủ quan đề tài còn hạn chế về cả nội dung và hình thức, rất mong được sự góp ý để đề tài có thể hoàn thiện.