Hoàn thiện hoạt động phân tích hiệu quả dự án đầu tư – Trường hợp công ty hàng hải đông đô

ñoái vôùi doanh nghieäp nhoû, khaâu thu thaäp vaø xöû lyù thoâng tin; khaâu phaân tích vaø thaåm ñònh döï aùn coù theå do cuøng moät nhoùm ñaûm nhaän. Quaûn trò döï aùn laø ngöôøi quyeát ñònh, taïo söï lieân heä giöõa caùc nhoùm. Moãi boä phaän do coù söï phaân coâng chuyeân moân hoùa seõ taïo ñieàu kieän naâng cao chaát löôïng coâng vieäc, ruùt ngaén thôøi gian laäp vaø phaân tích döï aùn. Ñaây laø giaûi phaùp hoaøn thieän toå chöùc nhaân söï cho hoaït ñoäng laäp vaø phaân tích döï aùn ñaàu tö noùi chung. Giaûi phaùp naøy coù tính khaû thi cao ñoái vôùi doanh nghieäp quy moâ lôùn vaø thöôøng trieån khai nhieàu döï aùn ñaàu tö trong naêm. Phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn laø moät boä phaän cuûa hoaït ñoäng naøy vaø bò chi phoái raát nhieàu bôûi yeáu toá con ngöôøi trong toå chöùc laäp döï aùn. Do vaäy neáu toå chöùc nhaân söï cho hoaït ñoäng laäp vaø phaân tích döï aùn coù hieäu quaû thì cuõng ñaõ goùp phaàn caûi thieän hieäu quaû hoaït ñoäng phaân tích taøi chính döï aùn noùi rieâng. 3.2.2. Hoaøn thieän hoaït ñoäng thu thaäp vaø xöû lyù thoâng tin Thoâng tin laø ñaàu vaøo cuûa quaù trình phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö. Moät quy trình phaân tích vôùi caùc böôùc hoaøn chænh, tính toaùn ñaày ñuû caùc chæ tieâu hieäu quaû taøi chính döï aùn nhöng chuû ñaàu tö vaãn coù theå ñöa ra keát luaät sai laàm neáu thoâng tin ñaàu vaøo khoâng chính xaùc. Ñeå laäp vaø phaân tích hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn, thoâng tin caàn thu thaäp raát roäng, bao truøm nhieàu lónh vöïc khaùc nhau nhö kinh teá, thò tröôøng, kyõ thuaät, chính saùch phaùp luaät v.v… nhaèm öôùc löôïng thu nhaäp, chi phí, hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn tröôùc khi chuû ñaàu tö ra quyeát ñònh coù neân trieån khai döï aùn hay khoâng? Trong thöïc teá ngöôøi ta thöôøng söû duïng caùc phöông phaùp thu thaäp thoâng tin nhö sau: + Phöông phaùp quan saùt + Phöông phaùp thöïc nghieäm + Phöông phaùp thaêm doø dö luaän + Phöông phaùp thu thaäp thoâng tin taïi baøn + Phöông phaùp thu thaäp thoâng tin taïi hieän tröôøng Maëc duø coù nhieàu phöông phaùp thu thaäp thoâng tin nhöng chuùng ta phaûi löïa choïn phöông phaùp naøo cho phuø hôïp vôùi hoaøn caûnh thöïc teá cuûa döï aùn. Chuùng ta --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 46 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== phaûi caên cöù vaøo muïc tieâu cuûa vieäc thu thaäp thoâng tin, noäi dung cuûa nhöõng thoâng tin caàn ñaït ñöôïc. Nhöõng phöông phaùp thu thaäp thoâng tin phaûi ñaûm baûo ít toán keùm vaø kòp thôøi. Duø vôùi phöông phaùp naøo thì yeâu caàu chung veà chaát löôïng cuûa thoâng tin laø phaûi chính xaùc, minh baïch, ñaày ñuû vaø khaùch quan. Ngaøy nay, theo xu höôùng chuyeân moân hoùa ngaønh ngheà kinh doanh, coù nhieàu coâng ty chuyeân veà nghieân cöùu thò tröôøng ñeå cung caáp thoâng tin cho caùc ñoái töôïng coù nhu caàu. Ñoái vôùi nhöõng döï aùn coù voán ñaàu tö lôùn vaø kyõ thuaät ñaàu tö phöùc taïp, chuû ñaàu tö neân thueâ chuyeân gia tö vaán hoaëc phaûi thueâ coâng ty ñieàu tra thò tröôøng veà nhu caàu tieâu thuï. Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ, beân caïnh nguoàn thoâng tin thu thaäp töø nguoàn Internet, taïp chí chuyeân ngaønh, Coâng ty caàn chuù troïng moät soá vaán ñeà sau: + Xaây döïng, caäp nhaät kho döõ lieäu thoâng tin lieân quan ñeán ngaønh ngheà kinh doanh, döï aùn ñaõ trieån khai cuûa Coâng ty döôùi daïng thö vieän ñieän töû. Caùc thoâng tin thu thaäp phaûi ñöôïc phaân loaïi, saép xeáp moät caùch khoa hoïc hôïp lyù ñeå thuaän tieän cho vieäc tra cöùu sau naøy. Coâng vieäc naøy ngaøy caøng trôû neân thuaän lôïi vôùi söï hoã trôï cuûa maùy vi tính, caùc boä nhôù kích thöôùc nhoû xíu nhöng coù theå chöa kho döõ lieäu khoång loà. Maëc duø Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ thaønh laäp ñaõ hôn 10 naêm, ñaõ trieån khai nhieàu döï aùn lôùn song vaãn chöa coù moät kho döõ lieäu ñeå thuaän tieän cho coâng taùc laäp döï aùn. Ví duï döï aùn Mua taøu TOYO-7088 DWT, caùc chuyeân vieân ñöa ra caùc öôùc löôïng chi phí hoaït ñoäng haøng naêm nhö: Chi phí döï phoøng (30.000 USD), chi phí quaûn lyù (40.800 USD), chi phí vaät tö, vaät lieäu (100.000 USD) nhöng khoâng coù cô sôû thuyeát phuïc ñeå giaûi trình cho caùc soá lieäu treân. + Phöông phaùp thu thaäp thoâng tin khoâng neân chæ ñôn thuaàn laø thoáng keâ taïi choã. Ñoái vôùi caùc döï aùn lôùn, neân aùp duïng phöông phaùp thaêm doø dö luaän khi laáy thoâng tin veà khaùch haøng baèng caùch göûi phieáu ñieàu tra tôùi ñoái töôïng ñieàu tra qua caùc ñöôøng böu ñieän, fax, email hoaëc ñaët caùc chuyeân muïc ñieàu tra treân Website v.v… + Phöông phaùp xöû lyù thoâng tin khoâng chæ döøng laïi ôû tính toaùn soá hoïc thoâng thöôøng, Coâng ty caàn aùp duïng nhöõng phöông phaùp phaân tích döï baùo xu höôùng veà doanh thu, chi phí ñaàu vaøo. Coù theå öùng duïng moät soá phaàn meàm kinh teá löôïng nhö --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 47 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== SPS, Crystal Ball, Excel… ñeå döï baùo soá lieäu trong töông lai. Ngoaøi ra, coù theå ñöa ra moät soá tình huoáng giaû ñònh veà khaùc nhau veà moâi tröôøng hoaït ñoäng cuûa döï aùn vôùi caùc thoâng soá ñaàu vaøo coù theå thay ñoåi. Töø ñoù xem xeùt söï bieán ñoäng cuûa caùc chæ tieâu hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn. 3.2.3. Hoaøn thieän phöông phaùp xaùc ñònh caùc chæ tieâu hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn Caùc böôùc phaân tích hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn ñaàu tö taïi doanh nghieäp neân ñöôïc thöïc hieän theo moâ hình sau: MOÂ HÌNH PHAÂN TÍCH HIEÄU QUAÛ TAØI CHÍNH DÖÏ AÙN ÑAÀU TÖ TAÏI DN Öôùc löôïng doøng ngaân löu cuûa döï aùn Luoàng tieàn vaøo (Lôïi ích cuûa döï aùn) Xaùc ñònh döï aùn ñaàu tö Luoàng tieàn ra (Chi phí cuûa döï aùn) Quyeát ñònh chi phí söû duïng voán phuø hôïp laøm suaát chieát khaáu cuûa döï aùn Tính toaùn caùc chæ tieâu hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn: NPV, IRR, PI,PP --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 48 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== Phaân tích ruûi ro ñeå ñaùnh giaù möùc ñoä an toaøn cuûa döï aùn Keát luaän tính khaû thi veà taøi chính Ñeå coù theå aùp duïng hieäu quaû moâ hình treân, caàn xöû lyù toát ôû töøng böôùc cuûa moâ hình. Cuï theå: - Öôùc löôïng chính xaùc doøng tieàn cuûa döï aùn. Coù nghóa laø phaûi “tính ñuùng, tính ñuû” caùc boä phaän caáu thaønh doøng ngaân löu cuûa döï aùn. Yeâu caàu chæ goùi goïn trong boán chöõ “tính ñuùng, tính ñuû”, nhöng ñaây chính laø laø moät trong nhöõng böôùc khoù khaên nhaát cuûa kyõ thuaät tính toaùn hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö. Noù ñoøi hoûi caùc chuyeân vieân taøi chính phaûi coù kieán thöùc toång hôïp veà kinh teá-kyõ thuaät vaø phaûi coù kinh nghieäm veà lónh vöïc kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Veà laâu daøi, caùc doanh nghieäp neân xaây döïng cho mình “Moâ hình doøng tieàn ñaëc tröng”. Moâ hình naøy ñöôïc ñuùc keát treân cô sôû soá lieäu caùc döï aùn töông töï maø coâng ty ñaõ trieån khai. Noù bao goàm moät khung chi tieát caùc khoaûn muïc thu nhaäp, chi phí phaùt sinh töø döï aùn, keøm theo caùc gôïi yù öôùc löôïng caùc khoaûn muïc theo tyû leä nhaát ñònh. Taát nhieân, ñeå laøm ñöôïc ñieàu naøy ñoøi hoûi doanh nghieäp phaûi coù yù thöùc caäp nhaät kho döõ lieäu veà caùc döï aùn ñaõ trieån khai. Xaây döïng ñöôïc moâ hình luoàng tieàn ñaëc tröng seõ giuùp caùc chuyeân vieân laäp döï aùn khaéc phuïc ñöôïc hai nhöôïc ñieåm nhö sau: + Haïn cheá vieäc boû soùt khoaûn muïc thu nhaäp, chi phí cuûa doøng tieàn do moâ hình ñaõ ñöôïc ñuùc ruùt ôû nhieàu döï aùn tröôùc ñaây + Coù cô sôû thöïc tieãn ñeå öôùc löôïng thu doøng tieàn vaøo, doøng tieàn ra cuûa döï aùn ñöôïc chính xaùc hôn. Trong quaù trình laäp döï aùn mua taøu TOYO, caùc chuyeân vieân Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ ñaõ maéc moät soá sai soùt vaø nhöõng sai soùt naøy coù theå thaáy ôû caùc döï aùn khaùc tröôùc ñaây. Cuï theå ôû tröôøng hôïp “Döï aùn mua taøu TOYO-7088 DWT”, caàn phaûi ñieàu chænh moät soá khoaûn muïc sau: --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 49 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== + Voán ñaàu tö cuûa döï aùn: Ñoái vôùi caùc döï aùn mua thieát bò, phöông tieän vaän taûi thì quaù trình boû voán ñaàu tö (thanh toaùn cho khaùch haøng) thöôøng dieãn ra nhanh. Do vaäy moác thôøi gian boû voán ñaàu tö caàn xaùc ñònh laø naêm 0, chöù khoâng phaûi laø naêm 1 nhö caùc chuyeân vieân ñaõ laäp. Ñieàu chænh treân khoâng laøm thay ñoåi keát quaû cuûa doøng tieàn chöa chieát khaáu, nhöng khi ñöa giaù trò tieàn teä theo thôøi gian vaøo chieát khaáu doøng tieàn seõ cho ra caùc chæ tieâu hieäu quaû taøi chính thay ñoåi. + Voán luaân chuyeån roøng: Caàn boå sung voán luaân chuyeån roøng caàn cho döï aùn. Voán luaân chuyeån roøng theå hieän ôû caùc boä phaän nhö tieàn maët, caùc khoaûn phaûi thu, haøng döï tröõ toàn kho cuûa doanh nghieäp. Voán luaân chuyeån roøng bao goàm caùc taøi saûn löu ñoäng (tieàn maët, haøng toàn kho, khoaûn phaûi thu) tröø ñi khoaûn nôï phaûi traû. Baát kyø söï taêng voán luaân chuyeån roøng töông öùng vôùi moät doøng tieàn maët ñi ra vaø baát kyø söï giaûm suùt naøo cuõng taïo ra doøng tieàn ñi vaøo döï aùn. Tuøy theo töøng doanh nghieäp, töøng ngaønh cuï theå maø chuùng ta coù theå öôùc tính voán löu ñoäng roøng cho döï aùn, khoù coù theå ñöa ra moät khaùi quaùt chung. Thoâng thöôøng coù theå tính nhö sau: Xaùc ñònh soá ngaøy ñaûm baûo toái thieåu cho taøi saûn löu ñoäng vaø nôï phaûi traû. Tính tyû leä cuûa caùc thaønh phaàn TSLÑ theo chi phí => Xaùc ñònh tyû leä % theo doanh thu (neáu coù thaønh phaàn TSLÑ theo chi phí thì quy ñoåi theo doanh thu) cuûa caùc thaønh phaàn taøi saûn löu ñoäng vaø nôï phaûi traû (chia 360 ngaøy x soá ngaøy ñaûm baûo toái thieåu). Heä soá naøy thöôøng ñöôïc toång keát theo ngaønh hay theo kinh nghieäm ñaõ thöïc hieän ôû caùc döï aùn töông töï. => Xaùc ñònh nhu caàu voán luaân chuyeån roøng baèng caùch laáy toång taøi saûn tröø ñi nôï phaûi traû. Voán luaân chuyeån roøng coù theå ñöôïc thu hoài vaøo naêm keát thuùc döï aùn. Soá tieàn thu hoài coù giaù trò xaáp xæ vôùi soá tieàn chi ra luùc ban ñaàu. Ñoái vôùi “Döï aùn mua taøu TOYO-7088 DWT”, taùc giaû giaû ñònh voán luaân chuyeån roøng cuûa döï aùn ñöôïc xaùc ñònh nhö sau: Khoaûn phaûi thu = 8 % x doanh thu Khoaûn phaûi traû = 12 % x CP hoaït ñoäng ~ 5.5% x Doanh.Thu Haøng toàn kho & tieàn maët khoâng thay ñoåi => Voán luaân chuyeån roøng taêng = 2.5% x doanh thu + Tính boå sung chi phí daàu nhôøn, nöôùc ngoït (sinh hoaït vaø laøm maùt maùy) vaøo chi phí hoaït ñoäng cuûa döï aùn. Coù theå öôùc löôïng chi phí naøy döïa vaøo khoái löôïng tieâu hao caàn thieát. Caên cöù vaøo nhu caàu cuûa thuyû thuû ñoaøn, ñaëc ñieåm kyõ thuaät cuûa taøu taùc giaû öôùc tính caùc chi phí naøy nhö sau: Chi phí nöôùc ngoït/ngaøy = 8 m3 * 2 USD = 16 USD --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 50 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== Chi phí daàu nhôøn = 30 L * 1.5 USD = 45 USD Coäng chi phí daàu nhôøn+nöôùc ngoït /ngaøy = 61 USD + Öôùc löôïng chi phí vaät tö, chi phí söûa chöõa ñònh kyø khoâng ñoåi theo thôøi gian laø chöa hôïp lyù. Cho ñeán naøy Coâng ty chöa coù nghieân cöùu naøo veà söï phuï thuoäc cuûa caùc chi phí treân theo tuoåi taøu cuûa nhöõng con taøu ñaõ khai thaùc. Theo tham khaûo yù kieán moät soá chuyeân vieân trong ngaønh, taùc giaû taïm giaû ñònh nhö sau: Chi phí vaät tö vaät lieäu taêng ñeàu haøng naêm vôùi toác ñoä: 50%/ 15 naêm. Chi phí söûa chöõa ñònh kyø taêng 30%/5naêm. - Xaùc ñònh suaát chieát khaáu phuø hôïp cuûa döï aùn: Moät sai laàm phoå bieán thöôøng gaëp trong thöïc teá laø caùc doanh nghieäp choïn laõi suaát vay ngaân haøng laøm laõi suaát chieát khaáu cuûa döï aùn. Ñaây laø caùch laøm sai laàm vì ñieàu naøy phaûn aûnh khoâng ñuùng yù nghóa cuûa suaát chieát khaáu laø suaát sinh lôøi mong ñôïi thu ñöôïc töø döï aùn. Voâ tình chuyeân vieân laäp döï aùn ñaõ boû qua aûnh höôûng cuûa ruûi ro taùc ñoäng ñeán döï aùn. Vieäc xaùc ñònh chính xaùc xuaát chieát khaáu coù yù nghóa heát söùc quan troïng trong vieäc xem xeùt hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö. Tuy nhieân, raát khoù xaùc ñònh moät tyû leä chieát khaáu hoaøn toaøn chính xaùc. Vaø lieân quan ñeán vieäc tính toaùn suaát chieát khaáu, hieän coù nhieàu quan ñieåm khaùc nhau coøn gaây nhieàu tranh caõi, chöa thoáng nhaát treân theá giôùi. Phoå bieán hieän nay treân theá giôùi xaùc ñònh suaát chieát khaáu laø chi phí söû duïng voán bình quaân (WACC) theo coâng thöùc: WACC = D/V x (1-t) x Rd + E/V x Re Trong ñoù: D/V: Tyû leä voán vay treân toång voán ñaàu tö E/V: Tyû leä voán chuû sôû höõu treân toång voán ñaàu tö t: Thueá suaát thueá thu nhaäp doanh nghieäp Rd: Chi phí söû duïng nôï (Laõi suaát vay) Re: Chi phí söû duïng voán chuû sôû höõu Re coù theå ñöôïc xaùc ñònh theo caùc caùch sau: + Caùch 1: Söû duïng moâ hình ñònh giaù taøi saûn voán CAPM: Moâ hình naøy cho raèng suaát sinh lôøi kyø voïng treân taøi saûn coù ruûi ro j xaùc ñònh theo coâng thöùc: Rj = Rf + (Rm-Rf)x ß Trong ñoù: Rj laø suaát sinh lôøi kyø voïng treân taøi saûn coù ruûi ro j --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 51 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== Rf laø laõi suaát phi ruûi ro (laõi suaát traùi phieáu Chính Phuû) (Rm-Rf) laø laõi suaát ñeàn buø ruûi ro thò tröôøng ß (Beta) laø heä soá giöõa ruûi ro cuûa taøi saûn ñaàu tö so vôùi ruûi ro bình quaân cuûa thò tröôøng. + Caùch 2: Söû duïng moâ hình taêng tröôûng coå töùc: Vôùi giaû ñònh coâng ty coù tyû leä taêng tröôûng coå töùc coá ñònh laø g, giaù baùn coå phieáu laø P0, coå töùc vöøa traû laø D1, suaát sinh lôøi yeâu caàu cuûa coå phieáu coâng ty ñöôïc xaùc ñònh theo coâng thöùc: Rj = D1/P0 + g + Caùch 3: Söû duïng tyû suaát lôïi nhuaän phi ruûi ro coäng theâm phaàn buø ruûi ro cuûa döï aùn Suaát sinh lôøi kyø voïng Laõi suaát phi ruûi ro Phaàn buø = + treân taøi saûn coù ruûi ro (Laõi suaát traùi phieáu CP) ruûi ro Chi phí söû duïng voán cuûa coâng ty chính laø suaát chieát khaáu cuûa döï aùn coù möùc ñoä ruûi ro töông ñöông. Neáu nhöõng döï aùn coù ñoä ruûi ro cao hôn hoaëc thaáp hôn ruûi ro cuûa coâng ty thì thì chuùng ta ñieàu chænh taêng hoaëc giaûm suaát chieát khaáu cho phuø hôïp. Tuy nhieân, ñieàu naøy trong thöïc teá laø raát khoù vaø phöùc taïp. Noù phuï thuoäc raát nhieàu vaøo kinh nghieäm cuûa caùc chuyeân vieân thaåm ñònh döï aùn. Hai caùch ñaàu cho pheùp xaùc ñònh ruûi ro chính xaùc hôn ñoái vôùi caùc coâng ty coù nieâm yeát treân thò tröôøng chöùng khoaùn. ÔÛ caùc nöôùc coù neàn kinh teá thò tröôøng phaùt trieån, thò tröôøng chöùng khoaùn ñöôïc coi laø “phong vuõ bieåu” cuûa neàn kinh teá. Hoï coù nhöõng coâng ty chuyeân cung caáp caùc soá lieäu ß (Beta) cuûa caùc coâng ty vaø ngaønh kinh teá. Do vaäy vieäc tính toaùn chi phí söû duïng voán cuûa moät coâng ty khoâng quaù khoù khaên. Ví duï: Heä soá ß cuûa moät soá coâng ty vaø ngaønh kinh doanh ôû Myõ Ngaønh ß Coâng ty ß Haøng khoâng Thöïc phaåm Khaùch saïn & du lòch 1.48 0.86 1.55 Microsoft Gerneral Motor Boeing 1.24 1.03 0.96 Nguoàn: Nguyeãn Taán Bình – Phaân tích quaûn trò taøi chính – NXB Thoáng Keâ, 2004 – Trang 369 --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 52 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== Giaû söû cuõng vaøo thôøi ñieåm ñoù, laõi suaát traùi phieáu Chính Phuû laø 6%. Suaát sinh lôøi trung bình cuûa thò tröôøng laø 10% thì suaát sinh lôøi (chi phí söû duïng voán chuû sôû höõu) cuûa coâng ty ñöôïc tính nhö sau: R (Microsoft) = 6% + 1.24 (10% - 6%) = 10.96% Suaát chieát khaáu trong ñieàu kieän ôû Vieät Nam hieän nay: ÔÛ Vieät Nam hieän nay, thò tröôøng chöùng khoaùn (TTCK) môùi ñi vaøo hoaït ñoäng ñöôïc 5 naêm, soá löôïng doanh nghieäp nieâm yeát treân TTCK chöa nhieàu (khoaûng 30 doanh nghieäp). Hoaït ñoäng cuûa TTCK chöa ñöôïc coi laø tieâu bieåu cho vaän ñoäng cuûa neàn kinh teá. Caùch 1 vaø caùch 2 toû ra khoù söû duïng. Theo quan ñieåm cuûa taùc giaû ñoái vôùi ñieàu kieän nöôùc ta hieän nay, coù theå vaän duïng moät soá phöông phaùp ñeå xaùc ñònh suaát chieát khaáu nhö sau: + Döïa vaøo coâng thöùc: Tyû suaát sinh lôøi voán CSH = Laõi suaát traùi phieáu CP + Phaàn buø ruûi ro Töø ñoù tính ñöôïc suaát chieát khaáu theo coâng thöùc tính WACC ñaõ trình baøy ôû phaàn treân. Caùc ngaân haøng thöông maïi ôû nöôùc ta hieän nay coù möùc ñoä an toaøn khaù cao do ñöôïc cô cheá baûo veä cuûa Ngaân haøng Nhaø nöôùc cho neân chöa coù söï khaùc bieät nhieàu giöõa laõi suaát cuûa Ngaân haøng vaø laõi suaát traùi phieáu Kho baïc. Do vaäy, coù theå choïn laõi suaát vay ngaân haøng thay cho laõi suaát phi ruûi ro. Phaàn coøn laïi laø caùc chuyeân vieân phaân tích döï aùn phaûi döï ñoaùn tyû leä % phaàn buø ruûi ro. Ñoä chính xaùc phuï thuoäc nhieàu vaøo yeáu toá kinh nghieäm cuûa ngöôøi döï ñoaùn. + Döïa vaøo tyû suaát sinh lôøi treân taøi saûn hieän coù cuûa coâng ty (ROA): Chæ tieâu ROA laø chæ tieâu toång hôïp nhaát ñeå ñaùnh giaù khaû naêng sinh lôïi cuûa moät ñoàng voán ñaàu tö. Tuy noù laø chæ tieâu phaûn aùnh quaù khöù nhöng trong khi chöa coù ñöôïc TTCK phaùt trieån, coâng ty neân tham khaûo soá lieäu ROA cuûa chính coâng ty. Coù theå tính bình quaân ROA trong vaøi naêm gaàn nhaát. Caùch tính naøy duø sao vaãn coøn ñaùng tin caäy hôn caùc öôùc tính khoâng coù cô sôû. + Döïa vaøo tyû suaát sinh lôøi bình quaân cuûa ngaønh: Caùc doanh nghieäp hoaït ñoäng kinh doanh trong lónh vöïc naøo thì hôn ai heát hoï naém ñöôïc thoâng tin veà tình hình kinh doanh cuûa caùc doanh nghieäp cuøng ngaønh vaø tyû suaát sinh lôøi bình quaân cuûa ngaønh. Do vaäy hoï coù theå öôùc tính moät caùch töông ñoái chính xaùc tyû suaát sinh lôøi bình quaân cuûa ngaønh. --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 53 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== Khi xaùc ñònh suaát chieát khaáu cuûa moät döï aùn cuï theå, coâng ty neân tham khaûo nhieàu caùch tính khaùc nhau vaø coù theå laáy moät con soá bình quaân ñeå thaåm ñònh döï aùn. Vôùi döï aùn mua taøu TOYO-7088DWT cuûa Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ. Ñaây laø loaïi hình kinh doanh ñieån hình cuûa Coâng ty neân coù theå coi ñoä ruûi ro cuûa döï aùn töông ñöông ñoä ruûi ro cuûa coâng ty. Coù nghóa laø suaát chieát khaáu cuûa döï aùn baèng suaát sinh lôøi cuûa coâng ty. Taùc giaû giaû ñònh suaát sinh lôøi trung bình cuûa ngaønh kinh doanh vaän taûi bieån taïi thôøi ñieåm laäp döï aùn laø 12%. Nhö vaäy, hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn seõ ñöôïc tính laïi vôùi suaát chieát khaáu laø 12%. - Xaùc ñònh ñaày ñuû heä thoáng caùc chæ tieâu hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn: Ñoä chính xaùc cuûa caùc chæ tieâu hieäu quaû taøi chính döï aùn phuï thuoäc vaøo ñoä tin caäy cuûa doøng tieàn vaø suaát chieát khaáu cuûa döï aùn. Khi ñaõ coù hai yeáu toá treân, coâng vieäc coøn laïi chæ laø thao taùc treân maùy vi tính. Moãi chæ tieâu hieäu quaû taøi chính ñeàu coù nhöõng öu ñieåm, nhöôïc ñieåm vaø phaûn aùnh ôû caùc khía caïnh khaùc nhau. Ñeå giuùp caùc beân lieân quan coù caùi nhìn toaøn dieän veà hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn, phaûi tính toaùn ñöôïc ít nhaát 4 chæ tieâu cô baûn: + Hieän giaù thuaàn (NPV) + Suaát sinh lôøi noäi boä (IRR) + Tyû suaát sinh lôøi (PI) + Thôøi gian hoaøn voán coù chieát khaáu (DPP) Tröôøng hôïp Döï aùn mua taøu TOYO cuûa Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ, ngoaøi 3 chæ tieâu hieäu quaû taøi chính döï aùn laø NPV, IRR, PP, Coâng ty caàn xaùc ñònh theâm chæ tieâu Chæ soá sinh lôïi (PI). Chæ soá naøy deã hieåu vaø raát caàn thieát khi coâng ty nieâm yeát treân thò tröôøng chöùng khoaùn. Ñaëc bieät trong caùc döï aùn loaïi tröø laãn nhau hoaëc ngaân saùch coâng ty bò giôùi haïn, chæ soá PI giuùp chuû ñaàu tö löïa choïn caùc döï aùn coù hieäu quaû nhaát. Thôøi gian hoaøn voán cuûa döï aùn neân ñöôïc tính theo chæ tieâu thôøi gian hoaøn voán coù chieát khaáu (DPP) thay vì tính chæ tieâu PP nhö hieän nay vì noù ñaõ boû qua tính chaát giaù trò cuûa tieàn teä theo thôøi gian. DPP cho chuû ñaàu tö bieát khoaûng thôøi gian caàn thieát ñeå toång hieän giaù caùc doøng thu nhaäp trong töông lai cuûa döï aùn vöøa ñuû buø ñaép soá voán ñaàu tö boû ra. ¾ Xaùc ñònh laïi doøng tieàn vaø caùc chæ tieâu hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn mua taøu TOYO --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 54 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== Ñeå xaùc ñònh laïi hieäu quaû taøi chính Döï aùn mua taøu TOYO theo caùc ñeà nghò ñieàu chænh nhö treân, chuùng ta giaû ñònh caùc soá lieäu veà öôùc löôïng doanh thu, chi phí ñöôïc coi laø tin caäy, coù nghóa laø caùc soá lieäu veà thu nhaäp (doanh thu, giaù trò thanh lyù), veà chi phí (löông thuyeàn vieân, chi phí baûo hieåm taøu, chi phí vaät lieäu, chi phí söûa chöõa, chi phí quaûn lyù…) ñöôïc giöõ khoâng thay ñoåi. Ñeå quaù trình tính toaùn khoâng quaù phöùc taïp, vôùi döï aùn naøy taùc giaû giaû ñònh boû qua aûnh höôûng cuûa yeáu toá laïm phaùt vaø tyû giaù. Treân cô sôû caùc soá lieäu ñieàu chænh, chuùng ta coù ñöôïc Baûng 06 veà doøng tieàn vaø caùc chæ tieâu hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn ñieàu chænh laïi nhö sau: BAÛNG ….: TOÅNG HÔÏP DOØNG TIEÀN VAØ CAÙC CHÆ TIEÂU HIEÄU QUAÛ TAØI CHÍNH SAU ÑIEÀU CHÆNH DÖÏ AÙN MUA TAØU TOYO-7088 DWT 3.2.4. Hoaøn thieän kyõ thuaät phaân tích ruûi ro taøi chính cuûa döï aùn Trong quaù trình phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö, moät vaán ñeà ñaëc bieät quan troïng laø ñoä tin caäy cuûa soá lieäu. Tuy nhieân, coù nhieàu lyù do khaùch quan laøm cho caùc döï ñoaùn veà thoâng tin ñaàu vaøo cuûa döï aùn thay ñoåi nhö: moâi tröôøng kinh doanh, giaù caû chi phí, keå caû moâi tröôøng chính trò xaõ hoäi.v.v…Vì vaäy, tröôùc khi quyeát ñònh coù neân ñaàu tö hay khoâng, nhaø ñaàu tö caàn nhaän thöùc ñaày ñuû nhöõng ruûi ro coù theå taùc ñoäng ñeán hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn. Do vaäy caùc chuyeân vieân phaân tích caàn caàn xaùc ñònh caùc bieán soá ñaàu vaøo cuûa döï aùn. Ñeå cho quaù trình phaân tích khoâng quaù phöùc taïp, chuùng ta coù theå boû qua söï thay ñoåi cuûa caùc thoâng soá mang tính chuû quan coù theå kieåm soaùt ñöôïc baèng bieän phaùp quaûn lyù nhö: löông nhaân vieân, chi phí quaûn lyù v.v.. Nhöõng thoâng soá bieán ñoåi mang tính khaùch quan nhö giaù baùn, chi phí nguyeân vaät lieäu v.v… do thò tröôøng beân ngoaøi quyeát ñònh thì caàn xem xeùt hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn trong ñieàu kieän caùc yeáu toá naøy thay ñoåi. Laáy ví duï phaân tích ruûi ro taøi chính cuûa Döï aùn mua taøu TOYO-7088 DWT. Caùc böôùc phaân tích ruûi ro ñöôïc thöïc hieän thoâng qua kyõ thuaät: Phaân tích ñoä nhaïy, phaân tích tình huoáng, phaân tích moâ phoûng Monte Carlo. Caùc chuyeân vieân phaân --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 55 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== tích döï aùn Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ hoaøn toaøn coù theå öùng duïng ñöôïc trong ñieàu kieän trang thieát bò hieän taïi cuûa coâng ty. 3.2.4.1. Phaân tích ñoä nhaïy: Caùc böôùc ñeå tieán haønh phaân tích ñoä nhaïy thöôøng ñöôïc thöïc hieän nhö sau: Böôùc 1: Laäp danh saùch caùc bieán soá nhaïy caûm vôùi döï aùn. Böôùc 2: Cho laàn löôït caùc bieán thay ñoåi trong phaïm vi nhaát ñònh. Toát nhaát laø cho thay ñoåi theo tyû leä % so vôùi giaù trò ban ñaàu. Böôùc 3: Tính laïi chæ tieâu hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn (Ví duï: NPV) theo caùc giaù trò neâu treân moät caùch rieâng bieät töøng yeáu toá Böôùc 4: Theå hieän keát quaû treân baûng tính hoaëc treân bieåu ñoà. Neáu yeáu toá naøo gaây ra ñoä bieán ñoäng NPV cao thì ta noùi hieäu quaû döï aùn raát nhaïy caûm vôùi yeáu toá ñoù. Ñeå thuaän tieän cho vieäc quan saùt, neân phaûn aùnh keát quaû treân bieåu ñoà hình daây (öùng duïng MS Excel). Ñoä doác cuûa ñöôøng hieäu quaû döï aùn caøng lôùn thì möùc ñoä nhaïy caûm caøng cao. Böôùc 5: Nhaän xeùt veà möùc ñoä nhaïy caûm cuûa hieäu quaû döï aùn ñoái vôùi caùc thoâng soá coù theå thay ñoåi. Ñöa ra bieän phaùp ñeå kieåm soaùt ruûi ro (Neáu caàn thieát). Tröôøng hôïp Döï aùn mua taøu TOYO cuûa Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ, giaû ñònh moät soá thoâng tin ñaàu vaøo cuûa döï aùn thay ñoåi trong bieân ñoä 10% so vôùi öôùc tính ban ñaàu, bao goàm 3 yeáu toá: Giaù cho thueâ; Chi phí vaät tö vaät lieäu; Chi phí daàu nhôøn nöôùc ngoït. Ñeå xem xeùt taùc ñoäng cuûa caùc yeáu toá naøy ñeán hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn, taùc giaû choïn moät chæ tieâu ñieån hình veà hieäu quaû taøi chính döï aùn laø NPV ñeå phaân tích. Caùc chæ tieâu hieäu quaû taøi chính döï aùn khaùc coù theå tieán haønh phaân tích töông töï. BAÛNG DÖÕ LIEÄU ÑAÀU VAØO PHAÂN TÍCH ÑOÄ NHAÏY Döï aùn mua taøu TOYO-7088DWT Ñôn vò tính: 1.000 VND Giaù cho thueâ Vaät tö, vaät lieäu Daàu nhôøn, nöôùc ngoït % Thay ñoåi NPV 1 NPV 2 NPV 3 --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 56 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== -10 -13.550 14.036.532 13.293.661 -8 2.616.423 13.856.489 13.262.144 -6 5.246.397 13.676.446 13.230.687 -4 7.876.370 13.496.402 13.199.230 -2 10.506.343 13.316.359 13.167.773 0 13.136.338 13.136.338 13.136.338 2 15.766.289 12.956.273 13.104.859 4 18.396.263 12.776.230 13.073.402 6 21.026.236 12.596.187 13.041.945 8 23.656.209 12.416.144 13.010.488 10 26.286.182 12.236.101 12.979.031 Ghi chuù: NPV1: Keát quaû do aûnh höôûng cuûa thay ñoåi giaù cho thueâ NPV2: Keát quaû do aûnh höôûng cuûa thay ñoåi chi phí vaät tö vaät lieäu NPV3: Keát quaû do aûnh höôûng cuûa thay ñoåi chi phí daàu nhôøn, nöôùc ngoït Döïa vaøo tính naêng veõ bieåu ñoà cuûa MS.Excel theo baûng döõ lieäu ôû treân, chuùng ta coù ñöôïc ñoà thò veà ñoä nhaïy cuûa döï aùn mua taøu TOYO nhö sau: (5,000,000) - 5,000,000 10,000,000 15,000,000 20,000,000 25,000,000 30,000,000 -10 -8 -6 -4 -2 0 2 4 6 8 10 % Thay ñoåi NPV (ngaøn VND) NPV 1 NPV 2 NPV 3 BIEÅU ÑOÀ PHAÂN TÍCH ÑOÄ NHAÏY DÖÏ AÙN MUA TAØU TOYO-7088 DWT --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 57 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== Nhaän xeùt: - NPV tyû leä thuaän vôùi giaù cho thueâ. NPV tyû leä nghòch vôùi chi phí vaät lieäu, chi phí daàu nhôøn nöôùc ngoït. - Möùc ñoä bieán ñoäng cuûa NPV phuï thuoäc lôùn vaøo giaù cho thueâ. Hai yeáu toá coøn laïi ít taùc ñoäng tôùi NPV. Coù theå noùi, hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn raát nhaïy caûm vôùi giaù cho thueâ taøu. - Laõnh ñaïo coâng ty neân thöông löôïng vôùi ñoái taùc ñeå kyù hôïp cho thueâ daøi haïn nhaèm haïn cheá ruûi ro bieán ñoäng giaù cho thueâ. 3.2.4.2. Phaân tích tình huoáng Phaân tích tình huoáng coøn ñöôïc goïi laø phaân tích kòch baûn, ñöôïc thöïc hieän qua caùc böôùc cô baûn sau: Böôùc 1: Choïn ra caùc bieán mang nhieàu ruûi ro, saép xeáp caùc bieán theo caùc kòch baûn khaùc nhau: Laïc quan, Laïc quan trung bình, Trung bình, Bi quan v.v…Thoâng thöôøng ôû kòch baûn toát thì doanh thu cao, chi phí thaáp vaø ngöôïc laïi. Böôùc 2: Vôùi moãi kòch baûn, phaûi tính laïi chæ tieâu hieäu quaû cuûa döï aùn. Coù bao nhieâu kòch baûn thì phaûi xaùc ñònh laïi baáy nhieâu laàn Böôùc 3: Ñöa ra nhaän xeùt veà keát quaû phaân tích. Chuùng ta deã daøng keát luaän veà hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn neáu: + Chaáp thuaän döï aùn neáu NPV > 0 ngay caû trong tình huoáng xaáu nhaát + Baùc boû döï aùn neáu NPV < 0 ngay caû trong tình huoáng toát nhaát Khi ñöa ra caùc tình huoáng giaû ñònh, phaân tích tình huoáng ñoøi hoûi chuùng ta phaûi tính laïi chæ tieâu hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn. Coù bao nhieâu tình huoáng laø phaûi tính laïi baáy nhieâu laàn. Tuy nhieân, vôùi söï hoã trôï cuûa caùc phaàn meàm tin hoïc, vieäc tính toaùn ñöôïc ñôn giaûn hoùa nhieàu. Luaän vaên xin ñeà caäp tôùi moät tieän ích phaân tích tình huoáng cuûa phaàm meàm MS.Excel, moät phaàn meàm khaù phoå bieán cho tin hoïc vaên phoøng vaø coù khaû naêng öùng duïng cao trong thöïc tieãn. Tuy nhieân trong thöïc teá öùng duïng noù vaøo phaân tích tình huoáng laïi khaù môùi meû vôùi nhieàu chuyeân vieân phaân tích döï aùn. --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 58 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== Coù theå öùng duïng chöông trình MS.Excel ñeå phaân tích tình huoáng theo caùc böôùc sau: - Khôûi ñoäng chöông trình Excel -> Choïn menu “Tool” -> menu”Scenarios”. Thöïc hieän khai baùo tuaàn töï theo caùc böôùc sau: Choïn muïc “Add” ñeå ñöa ra Kòch baûn môùi Khai baùo caùc bieán ruûi ro vaøo oâ Change cells” Löïa choïn giaù trò thay ñoåi theo Kòch baûn ñaõ ñeà ra. Choïn oâ keát quaû caàn hieån thò. Aán “OK” ñeå coi giaù trò keát quaû cuûa kòch baûn. Tieáp tuïc laäp laïi quaù trình naøy vôùi kòch baûn môùi. Ví duï tröôøng hôïp döï aùn mua taøu TOYO cuûa Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ, chuùng ta giaû ñònh coù 3 tình huoáng: Tình huoáng toát: Doanh thu (Giaù cho thueâ) taêng 10%, Chi phí ñaàu vaøo (Chi phí vaät tö, chi phí söûa chöõa ñònh kyø, chi phí daàu nhôøn nöôùc ngoït) giaûm 10%. --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 59 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== Tình huoáng trung bình: Ñöôïc giöõ nguyeân caùc thoâng soá ñaàu vaøo nhö ban ñaàu. Tình huoáng xaáu: Doanh thu (Giaù cho thueâ) giaûm 10%, ñoàng thôøi chi phí ñaàu vaøo (Chi phí vaät tö, chi phí söûa chöõa ñònh kyø, chi phí daàu nhôøn nöôùc ngoït) taêng 10%. Döïa vaøo kyõ thuaät phaân tích tình huoáng cuûa chöông trình MS.Excel, chuùng ta coù keát quaû nhö sau: Baùo caùo keát quaû phaân tích tình huoáng – Döï aùn mua taøu TOYO Scenario Summary (Phaân tích tình huoáng) Tình huoáng trung bình Tình huoáng toát Tình huoáng xaáu Changing Cells: (% thay ñoåi) Giaù cho thueâ 0 10 -10 Chi phí vaät tö vaät lieäu 0 -10 10 Chi phí söûa chöõa ñònh kyø 0 -10 10 Chi phí daàu nhôøn nöôùc ngoït 0 -10 10 Result Cells: Keát quaû TC Hieän giaù thuaàn NPV (1.000 VND) 13.136.338 29.949.542 1.128.580 Suaát sinh lôïi noäi boä IRR (%) 14.72% 18.01% 11.76% Tyû leä thu nhaäp-chi phí (laàn) 1.15 1.33 0.99 Ghi chuù: OÂ saãm maøu bieåu thò caùc thoâng soá ñaàu vaøo giaû ñònh cho caùc tình huoáng. OÂ maøu traéng cho keát quaû tính toaùn cuûa maùy tính. Nhaän xeùt: --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 60 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== Qua phaân tích 3 tình huoáng giaû ñònh toát-trung bình-xaáu, chuùng ta nhaän thaáy: Döï aùn mua taøu TOYO coù hieäu quaû taøi chính cao trong tình huoáng trung bình vaø tình huoáng toát (NPV>0, IRR> suaát chieát khaáu, PI>1). Trong tình huoáng xaáu, döï aùn cho keát quaû thaáp hôn möùc hoøa voán ( NPV=0, IRR=suaát chieát khaáu, PI=1) vôùi möùc cheânh leäch khoâng ñaùng keå. Tuy nhieân, coù raát ít khaû naêng xaûy ra tình huoáng ñoàng thôøi doanh thu giaûm nhieàu vaø chi phí taêng nhieàu. Phaân tích moâ phoûng ôû phaàn tieáp theo seõ laøm roõ ñieàu naøy. 3.2.4.3. Phaân tích moâ phoûng Monte Carlo Phaân tích moâ phoûng coù öu theá laø xem xeùt ruûi ro cuûa döï aùn vôùi giaû ñònh caùc thoâng tin ñaàu vaøo cuûa döï aùn bieán ñoåi raát nhieàu laàn, coù theå leân tôùi vaøi ngaøn laàn hoaëc hôn nöõa. Töø ñoù chuùng ta coù ñöôïc keát quaû bao quaùt hôn 2 kyõ thuaät phaân tích taát ñònh ban ñaàu laø Phaân tích ñoä nhaïy vaø Phaân tích tình huoáng. Khi thöïc hieän phaân tích moâ phoûng, caùc tình huoáng ñöôïc taïo ra ngaãu nhieân vôùi phaân phoái xaùc suaát nhaát ñònh. Thoâng thöôøng soá löôïng caùc toå hôïp khaû naêng raát nhieàu, neân neáu tính toaùn ñôn leû ñoøi hoûi maát raát nhieàu thôøi gian thöïc hieän pheùp thöû. Soá laàn pheùp thöû caøng cao caøng cho keát quaû tin caäy. Do vaäy thöôøng phaûi coù söï hoã trôï cuûa maùy tính vôùi caùc chöông trình phaàn meàm chuyeân duïng. Ñoái vôùi toå hôïp caùc giaù trò ñaõ choïn, maùy tính seõ tính toaùn suaát sinh lôøi cuûa döï aùn. Baây giôø ta ñöa nhieàu tình huoáng khaùc nhau ñeå moâ phoûng vaø cho caùc keát quaû khaùc nhau. Töø ñoù taïo ra moät phaân phoái xaùc suaát cho caùc keát quaû cuûa döï aùn. Trong pheùp moâ phoûng, maùy tính thöïc hieän gioáng nhö chuùng ta tieán haønh cuøng moät döï aùn haøng ngaøn laàn döùôi caùc ñieàu kieän cuï theå khaùc nhau. Maùy tính nhoùm keát quaû laïi ñeå ñöa ra öôùc tính veà keát quaû trung bình vaø phaân phoái xaùc suaát cuûa caùc chæ tieâu keát quaû nhö NPV, IRR… vaø coù theå cho caùc döï baùo veà ñoä ruûi ro cuûa döï aùn. Hieän nay, coù moät soá phaàn meàm öùng duïng coù khaû naêng thöïc hieän phaân tích moâ phoûng. Crystal Ball laø moät trong nhöõng phaàn meàm raát hieäu quaû ñeå phaân tích moâ phoûng Monte Carlo. Vôùi vieäc öùng duïng phaàn meàm naøy, haøng ngaøn pheùp thöû ñöôïc thöïc hieän chæ trong voøng chöa tôùi moät phuùt. Caùc böôùc chính ñeå thöïc hieän kyõ thuaät phaân tích moâ phoûng Monte Carlo nhö sau: Böôùc 1: Thieát laäp baûng tính caùc chæ tieâu hieäu quaû taøi chính döï aùn Böôùc 2: Nhaän daïng caùc bieán ruûi ro chuû yeáu Böôùc 3: Xaùc ñònh ñoä khoâng chaéc chaén, bao goàm mieàn khaû naêng cuûa bieán soá (toái thieåu vaø toái ña) vaø kieåu phaân phoái xaùc xuaát cuûa bieán soá Böôùc 4: Xaùc ñònh bieán keát quaû caàn xem xeùt taùc ñoäng Böôùc 5: Choïn soá laàn pheùp thöû, thöïc hieän chaïy chöông trình Böôùc 6: Phaân tích caùc keát quaû baùo caùo Tröôøng hôïp döï aùn mua taøu TOYO-7088 DWT, taùc giaû vaän duïng Crystal ball ñeå phaân tích vôùi moät soá giaû ñònh ñeå phaân tích nhö sau: --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 61 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== + Boán yeáu toá: Giaù cho thueâ, soá ngaøy cho thueâ, chi phí vaät tö, chi phí söûa chöõa ñònh kyø, coù theå thay ñoåi xung quanh giaù trò öôùc tính sau ñieàu chænh ôû Baûng 06. Möùc thay ñoåi ñöôïc giaû ñònh cho 5 bieán soá treân nhö sau: Bieán soá ñaàu ra laø giaù cho thueâ vaø soá ngaøy cho thueâ: Möùc thay ñoåi taêng giaûm trong bieân ñoä 15%. Bieán soá ñaàu vaøo laø chi phí vaät tö, chi phí söûa chöõa ñònh kyø, chi phí daàu nhôøn nöôùc ngoït: Möùc thay ñoåi taêng giaûm trong bieân ñoä 10%. Öôùc löôïng cuûa caùc bieán soá ñaàu vaøo coù ñoä tin caäy laø 95%. + Caùc bieán soá treân giaû ñònh bieán ñoäng tuaân theo quy luaät phaân phoái xaùc suaát daïng chuaån (Daïng phaân phoái hình chuoâng) Baûng döõ lieäu ñaàu vaøo cho phaân tích moâ phoûng Monte Carlo Ñôn vò tính: ngaøn VND STT Bieán soá Giaù trò Thaáp nhaát Giaù trò Trung bình Giaù trò Cao nhaát Bieân ñoä thay ñoåi 1 Soá ngaøy cho thueâ (ngaøy) 289 340 391 15% 2 Giaù cho thueâ 68.189 80.223 92.256 15% 3 Chi phí vaät lieäu 1.415.700 1.573.000 1.730.300 10% 4 Chi phí söõa ñònh kyø 2.831.400 3.146.000 3.460.600 10% Söû duïng phaàn meàm Crystal Ball ñeå xöû lyù 10.000 pheùp thöû theo caùc böôùc sau: Böôùc 1: Khai baùo caùc bieán ruûi ro trong muïc” Define Assumption” Ví duï: Khai baùo bieán “Soá ngaøy cho thueâ”. Böôùc 2: Khai baùo bieán keát quaûû caàn xem xeùt trong muïc “ Define Forcast” Ví duï: Khai baùo bieán keát quaû NPV Böôùc 3: Choïn muïc “Run Reference” ñeå khai baùo soá laàn chaïy thöû. Ví duï: 10000 laàn, ñoä tin --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 62 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== caäy laø 95%. Thöïc hieän chaïy moâ phoûng baèng leänh “RUN” Sau khi chaïy moâ phoûng 10.000 tröôøng hôïp vôùi 9.959 tröôøng hôïp thöïc hieän, chuùng ta ñöôïc baûng keát quaû veà NPV cuûa döï aùn nhö ôû hình döôùi. Baùo caùo ñoà thò taàn suaát daïng dieän tích – Döï aùn mua taøu TOYO Dieãn giaûi yù nghóa cuûa Baùo caùo: Ví duï: Xaùc suaát ñeå döï aùn mua taøu TOYO coù hieäu quaû (NPV>0) laø 80.54%. Chuùng ta cuõng coù theå cho thay ñoåi giaù trò NPV mong ñôïi ñeå xem xaùc suaát bieán ñoäng nhö theá naøo. Thöïc hieän töông töï vôùi ñeå --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 63 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== xem xeùt aûnh höôûng cuûa caùc bieán ruûi ro ñeán caùc chæ tieâu hieäu quaû taøi chính khaùc nhö IRR, PI v.v.. Ngoaøi ra, Crystal Ball coøn nhieàu tính naêng khaùc hoã trôï cho vieäc phaân tích ruûi ro cuûa döï aùn. Luaän vaên khoâng ñi saâu vaøo trình baøy caùc tieän ích cuûa Crystal Ball, chæ trích daãn moät baùo caùo veà phaân tích chæ tieâu NPV cuûa döï aùn. Nhaän xeùt: Keát quaû cuûa phaân tích moâ phoûng 9.959 pheùp thöû cho thaáy: Döï aùn mua taøu TOYO ñaït hieäu quaû taøi chính (NPV>0) vôùi xaùc suaát laø 80,54%. Ñaây laø moät tyû leä khaù cao, chöùng toû döï aùn naøy coù ñoä ruûi ro töông ñoái thaáp. Keát luaän veà hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn: Sau quaù trình tính toaùn laïi caùc chæ tieâu hieäu quaû taøi chính vaø phaân tích ruûi ro cuûa döï aùn, chuùng ta coù moät soá nhaän xeùt sau: + Caùc chæ tieâu phaûn aûnh hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn ñeàu chöùng toû ñaây laø döï aùn coù hieäu quaû taøi chính. Cuï theå: NPV = 13.136.338 (ngaøn VND) > 0 IRR = 14.72 % > 12% (Suaát chieát khaáu) DPP = 10 naêm 10 thaùng : Ñöôïc chaáp nhaän PI = 1.15 > 1 + Phaân tích ruûi ro cuûa döï aùn qua kyõ thuaät phaân tích ñoä nhaïy, tình huoáng, moâ phoûng ñeå xem xeùt söï bieán ñoäng cuûa chæ tieâu NVP cuûa döï aùn cho thaáy: Möùc ñoä an toaøn cuûa döï aùn khaù cao bôûi khi tieán haønh phaân tích moâ phoûng laàn thì coù keát quaû xaùc xuaát ñeå NPV döông vôùi tyû leä 80.54% (>50%). Vieäc coù quyeát ñònh chaáp thuaän döï aùn hay khoâng phuï thuoäc vaøo thaùi ñoä cuûa chuû ñaàu tö ñoái vôùi ruûi ro cuûa döï aùn. --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 64 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== 3.4. Keát luaän chöông 3 Thöïc tieãn hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp luoân sinh ñoäng vaø muoân maøu muoân veû. Khoâng coù moät moâ hình chuaån tuyeät ñoái ñuùng ñeå coù theå giaûi quyeát taát caû caùc tình huoáng trong thöïc teá. Phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn taïi doanh nghieäp cuõng vaäy, chuùng ta caàn vaän duïng moät caùch kheùo leùo cô sôû lyù luaän cho phuø hôïp vôùi thöïc teá taïi doanh nghieäp. Ngoaøi nghieäp vuï taøi chính, caùc chuyeân vieân phaân tích döï aùn ñoøi hoûi phaûi coù kinh nghieäm veà ñaëc thuø lónh vöïc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp mình. Traûi qua nhieàu döï aùn, caùc chuyeân vieân caàn phaûi ñuùc keát ra nhöõng moái lieân heä veà thu nhaäp, chi phí cuûa döï aùn vaø noù trôû thaønh thoâng tin tham khaûo raát höõu ích cho quaù trình phaân tích caùc döï aùn sau naøy. Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ, Laõnh ñaïo coâng ty vaø caùc chuyeân vieân phaân tích döï aùn ñaõ böôùc ñaàu coù yù thöùc veà vai troø cuûa phaân tích taøi chính döï aùn. Tuy nhieân, do moät soá baát caäp caû veà cô caáu toå chöùc nhaân söï vaø khaû naêng caäp nhaät trình ñoä chuyeân moân veà taøi chính doanh nghieäp neân hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn coøn moät soá maët haïn cheá. Ñaëc bieät, caùc chuyeân vieân phaân tích chöa coù thoùi quen söû duïng caùc kyõ thuaät phaân tích taøi chính döï aùn baèng phaàn meàm vi tính trong ñieàu kieän coâng ngheä thoâng tin phaùt trieån nhanh choùng nhö hieän nay. Ñeå ñaûm baûo cho hieäu quaû cuûa hoaït ñoäng phaân tích taøi chính döï aùn, beân caïnh vieäc thöïc hieän moät soá giaûi phaùp ñaõ neâu trong luaän vaên, taùc giaû tin raèng söï naâng cao hieåu bieát veà taøi chính doanh nghieäp vaø khaùch quan khi löïa choïn döï aùn cuûa laõnh ñaïo doanh nghieäp laø heát söùc quan troïng. Töø ñoù nhöõng ñeà xuaát naâng cao hieäu quaû phaân tích taøi chính döï aùn deã ñöôïc chaáp nhaän. Coù nhö vaäy, hoaït ñoäng phaân tích taøi chính döï aùn môùi thöïc söï trôû thaønh coâng cuï giuùp laõnh ñaïo doanh nghieäp choïn löïa caùc döï aùn thöïc söï coù hieäu quaû. --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 65 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== KEÁT LUAÄN Moät doanh nghieäp thaønh coâng laø moät doanh nghieäp luoân bieát ñaàu tö vaøo caùi gì coù khaû naêng sinh lôøi cao nhaát. Do vaäy coù theå noùi hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö laø khaâu quan troïng nhaát trong quaù trình laäp vaø thaåm ñònh döï aùn. Noù quan troïng nhaát khoâng phaûi vì töï baûn thaân noù maø vì noù toång hôïp soá lieäu töø caùc khaâu tröôùc ñoù nhö: phaân tích kinh doanh, phaân tích kyõ thuaät, phaân tích caïnh tranh v.v… laøm ñaàu vaøo ñeå phaân tích, ñaùnh giaù coù khoa hoïc veà taøi chính cuûa döï aùn. Muïc tieâu cuoái cuøng ñeå traû lôøi cho caùc beân coù lieân quan caâu hoûi quan troïng nhaát: Döï aùn coù ñaùng ñeå ñaàu tö hay khoâng? Treân cô sôû nghieân cöùu lyù luaän veà taøi chính döï aùn ñaàu tö keát hôïp vôùi quaù trình tìm hieåu thöïc teá tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ, taùc giaû ñaõ ñi saâu vaøo xem xeùt, ñaùnh giaù hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn trong giai ñoaïn tieàn khaû thi vaø khaû thi. Töø ñoù, luaän vaên ñaõ chæ ra moät soá öu ñieåm vaø nhöõng maët coøn haïn cheá cuûa hoaït ñoäng phaân tích taøi chính döï aùn taïi doanh nghieäp. Quan troïng hôn caû, taùc giaû ñaõ ñöa ra moät soá giaûi phaùp cô baûn nhaèm naâng cao chaát löôïng hoaït ñoäng phaân tích taøi chính döï aùn (giai ñoaïn tieàn khaû thi vaø khaû thi). Giaûi phaùp trình baøy trong luaän vaên bao goàm: ¾ Giaûi phaùp hoaøn thieän cô caáu toå chöùc nhaân söï laäp vaø phaân tích döï aùn ¾ Giaûi phaùp hoaøn thieän phöông phaùp thu thaäp vaø xöû lyù thoâng tin ¾ Giaûi phaùp hoaøn thieän phöông phaùp xaùc ñònh doøng tieàn vaø caùc chæ tieâu hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn. ¾ Giaûi phaùp hoaøn thieän kyõ thuaät phaân tích ruûi ro taøi chính cuûa döï aùn. --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 66 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== Ngoaøi ra, ñeå hoaït ñoäng phaân tích taøi chính döï aùn taïi doanh nghieäp thuaän lôïi hôn, taùc giaû ñeà xuaát nhö sau: Doanh nghieäp coù quy moâ lôùn neân töï xaây döïng cho mình moät moâ hình chi tieát veà kyõ thuaät phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö. Moâ hình naøy seõ cuï theå hoùa töø vieäc phaân coâng nhieäm vuï cuûa caùc chuyeân vieân phaân tích, cô cheá trao ñoåi thoâng tin vôùi caùc phoøng ban chöùc naêng, cho ñeán caùc böôùc tính toaùn caùc chæ tieâu hieäu quaû taøi chính döï aùn vaø phaân tính ruûi ro cuûa döï aùn. Vaán ñeà naøy phuï thuoäc nhieàu vaøo ñaëc thuø cuûa töøng doanh nghieäp neân chöa theå ñeà caäp chi tieát trong luaän vaên naøy. Vì moät soá lyù do, ñaëc bieät laø yeâu caàu baûo maät soá lieäu taøi chính keá toaùn cuûa caùc coâng ty neân quaù trình thu thaäp thoâng tin cho luaän vaên coøn gaëp nhieàu haïn cheá. Ngoaøi ra do thôøi gian nghieân cöùu coù haïn, taùc giaû chaéc chaén khoâng traùnh khoûi moät soá thieáu soùt. Taùc giaû raát mong nhaän ñöôïc yù kieán ñoùng goùp cuûa caùc thaày coâ vaø baïn ñoïc ñeå luaän vaên ñöôïc hoaøn chænh hôn. Nhöng vôùi nhöõng keát quaû nghieân cöùu ñaït ñöôïc, coù theå thaáy luaän vaên ñaõ coù ñoùng goùp lôùn caû veà lyù luaän vaø thöïc tieãn ñoái vôùi hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn taïi doanh nghieäp. --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 67 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== DANH MUÏC TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. Ths. Nguyeãn Taán Bình (2004), “Phaân tích quaûn trò taøi chính”, NXB Thoáng Keâ, Haø Noäi. 2. Ths. Nguyeãn Taán Bình (2004), “Phaân tích hoaït ñoäng doanh nghieäp”, NXB Thoáng Keâ, Haø Noäi. 3. Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ (2005), Baùo caùo toång keát hoaït ñoäng SXKD naêm 2005. 4. Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ (2004), Döï aùn ñaàu tö “Mua taøu TOYO-7088 DWT” 5. TS. Phaïm Vaên Cöông (1998), “ Toå chöùc khai thaùc ñoäi taøu vaän taûi bieån”, Tröôøng ñaïi hoïc Haøng Haûi, Haûi Phoøng. 6. TS. Phan Thò Thu Haø (2005), “Giaùo trình Ngaân Haøng Phaùt Trieån”, NXB Lao ñoäng xaõ hoäi, Haø Noäi. 7. Ths. Ñinh Theá Hieån (2004), “Döï aùn ñaàu tö: Laäp-Thaåm ñònh hieäu quaû taøi chính”, NXB Thoáng Keâ, Haø Noäi. 8. TS. Löu Thò Höông (2002), “Giaùo trình Taøi chính doanh nghieäp”, NXB Giaùo duïc, Haø Noäi. 9. JOSETTE PEYRARD (2003), “Phaân tích Taøi chính doanh nghieäp”, NXB Toång Hôïp TP.HCM, TP.HCM. 10. TS. Nguyeãn Minh Kieàu (2005), “Taøi lieäu giaûng daïy cao hoïc: Moân Nghieäp Vuï Ngaân Haøng”, Tröøông ñaïi hoïc Kinh teá TP.HCM, TP.HCM. 11. TS. Nguyeãn Vaên Sôn (1999), “ Taøi chính Xí nghieäp vaän taûi thuyû”, Tröôøng Ñaïi hoïc Haøng Haûi, Haûi Phoøng. 12. TS. Vöông Toaøn Thuyeân (1997), “Kinh teá Vaän taûi bieån”, Tröôøng ñaïi hoïc Haøng Haûi, Haûi Phoøng. --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 68 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== 13. TS. Vöông Toaøn Thuyeân (1999), “Thöông vuï vaän taûi bieån”, Tröôøng ñaïi hoïc Haøng Haûi, Haûi Phoøng. 14. TS. Traàn Ngoïc Thô (2003), “Taøi chính doanh nghieäp hieän ñaïi”, NXB Thoáng Keâ, Haø Noäi. 15. Ts. Nguyeãn Xuaân Thuûy (2004), “Quaûn trò Döï aùn ñaàu tö”, NXB Thoáng Keâ, Haø Noäi. 16. TS. Phaïm Vaên Vaïng (2004), “Döï aùn ñaàu tö vaø quaûn trò döï aùn ñaàu tö trong giao thoâng vaän taûi”, NXB Giao thoâng vaän taûi, Haø Noäi. 17. Website: www.vnexpress.vn ; www.maritime.com ; www.fetp.edu.vn; www.decisioneering.com --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 69