Khả năng thay thế USD bằng một đồng tiền mạnh khác - Môn tài chính tiền tệ

KHẢ NĂNG THAY THẾ USD BẰNG MỘT ĐỒNG TIỀN MẠNH KHÁC Đồng USD là đồng tiền phổ biến, được dùng rộng rãi nhất trên thế giới. Hầu như ai cũng phải công nhận đó là đồng tiền đang thống trị hệ thống tài chính quốc tế. Tồn tại qua hơn hai thế kỷ, đồng USD được coi là “sức mạnh vô biên” của nền kinh tế Mỹ. Ưu thế của đồng USD trong dự trữ và thanh toán quốc tế luôn được khẳng định cho đến trước khi phát lộ cuộc khủng hoảng tài chính kinh tế toàn cầu, mà nơi bắt đầu không phải đâu xa, chính tại quê hương của đồng tiền này. Khởi đầu, USD chỉ là đồng tiền chính thức của Mỹ và một vài nước khác từng là thuộc địa của Mỹ. Song, cùng với sự nổi lên của nền kinh tế Mỹ, sức mạnh của USD đã khiến hàng loạt nước cột cố định tỷ giá của đồng nội tệ vào USD. Ngoài ra, đại đa số các quốc gia đã sử dụng đồng tiền này làm phương tiện dự trữ. Tuy vậy, không phải lúc nào đồng USD cũng được ưu ái sử dụng mà cũng chịu không ít thăng trầm. Ngày nay sự giảm giá mạnh của USD so với hầu hết các đồng tiền chủ chốt khác làm dấy lên những cảnh báo rằng sự suy yếu của đồng tiền này, có thể gây ra bất ổn cho kinh tế thế giới và đẩy các quốc gia khác vào một cuộc đua phá giá đồng tiền. Sự mất giá của đồng đôla thật là mối lo ngại đặc biệt đối với nhiều quốc gia trên thế giới. Liên hợp quốc đã lên tiếng kêu gọi một loại tiền tệ dự trữ toàn cầu mới để chấm dứt uy thế của đồng đôla. Ngân hàng châu Âu ECB cảnh báo rằng khi tỷ lệ lãi suất tăng và đồng Euro ngày càng trở nên mạnh hơn sẽ là những nhân tố khiến cho đồng tiền chung châu Âu trở nên có giá hơn so với tiền Mỹ. Cũng lúc đó ngày càng có nhiều ý kiến cho rằng thời đại độc tôn trong thanh toán và dự trữ của đôla Mĩ đã kết thúc,đã đến lúc đồng USD cần phải bị thay thế bằng một loại tiền khác, có thể là EURO, Nhân dân tệ, Bảng Anh, Yên Nhật,…hay một đồng tiền mới sẽ thay thế USD và nó trở thành đồng tiền dự trữ mới, giống như USD đã từng thế chỗ đồng bảng vào cuối thế kỷ trước. Nhưng đồng tiền nào sẽ thay thế USD ? Các đồng tiền như bảng Anh, yên Nhật và đồng franc của Thuỵ Sỹ vẫn là các đồng tiền dự trữ nhỏ vì các nước này không phải là các cường quốc chính. Vàng vẫn là một di vật mà giá trị của nó tăng lên khi lạm phát cao. Đồng Euro chăng có khả năng đó chăng? Nhiều chuyên gia dự báo đồng tiền mạnh của năm 2010 sẽ không ai khác chính là – Euro. Tuy nhiên, thực tế lại luôn gây cho ta những bất ngờ đến ….khó chịu. Đồng euro lại không ổn định bởi những lo ngại về khả năng tồn tại lâu dài của Liên minh tiền tệ châu Âu. Hy lạp đã khơi mào cho cuộc khủng hoảng nợ quốc gia không có khả năng trả. Không dừng lại tại đó, những cái tên như Italy, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha… lần lượt được đưa vào diện cảnh báo. Đã có nhiều biện pháp được đưa ra nhằm cứu vãn khó khăn nhưng kết quả vẫn chưa là bao. Ngay cả biện pháp xấu nhất Hy Lạp buộc phải rời khu vực đồng Euro để cứu vãn tình hình? Nếu biện pháp đó được thực hiện thì con đường trước mắt của Euro còn có quá nhiều khó khăn khi phải đối mặt với những bất ổn về cả kinh tế lẫn chính trị, vậy đồng Euro thậm chí còn bị suy yếu hơn. Yên Nhật thì sao? Yên Nhật sẽ mạnh lên trở thành đồng tiền số 1 thế giới? Điều đó là chưa thể, bởi vì đồng Yên yếu đang là biện pháp cứu cánh cho kinh tế Nhật. Đây cũng là con đường mà chính phủ Nhật đang lựa chọn nhằm đưa đất nước ra khỏi giảm phát. Chính sách đồng tiền yếu để giúp đỡ và bảo vệ cho các nhà xuất khẩu của quốc gia này tăng trưởng. Do vậy, sự lựa chọn thông minh hơn khi đầu tư vào thị trường Nhật là hãy nắm giữ cổ phiếu hơn là đồng nội tệ. Còn lại đồng nhân dân tệ. Trung Quốc hiện là một quốc gia có GDP đứng thứ ba, sau Mỹ và Nhật Bản, có hệ thống tài chính mạnh, nền tảng kinh tế vĩ mô ổn định và lạm phát thấp..Vai trò đồng Nhân dân tệ (NDT) đang được đề cập nhiều hơn khi kinh tế Trung Quốc thể hiện sức mạnh đáng nể trong bối cảnh khủng hoảng toàn cầu và mô hình tài chính Mỹ - châu Âu đánh mất lòng tìn của cộng đồng quốc tế. Việc thử nghiệm NDT trở thành một trong những đồng tiền trong thanh toán quốc tế là thành công bước đầu của nền kinh tế Trung Quốc. Tuy nhiên, các chuyên gia đều cho rằng, để giành được vị trí quốc tế, đồng tiền đó cần phải có nhu cầu mạnh mẽ từ các nhà giao dịch thương mại thế giới, các nhà dự báo kinh tế cho rằng nhiều vấn đề đều có thể khiến sự tăng lên của nền kinh tế Trung Quốc rơi vào tình trạng lỡ đà mất phanh, và đồng NDT sẽ bị đẩy vào con đường biến động rất mạnh. Ngoài sức mạnh kinh tế, quốc gia sở hữu tiền tệ quốc tế còn cần phải mở cửa và phải có nơi giao dịch tiên tiến, cung cấp cho các nhà giao dịch nước ngoài nhiều sản phẩm tài chính kinh doanh các loại tiền tệ. Đồng thời nước này cũng phải thi hành giám sát bảo vệ nền kinh tế vĩ mô, nhằm hạ thấp rủi ro liên quan đến biến động tiền tệ và tỷ giá hối đoái ở mức nhỏ nhất. So sánh thị trường vốn của các nước phát triển khác, thị trường vốn của Trung Quốc vẫn ở giai đoạn sơ khai, hơn nữa muốn phát triển sẽ mất khoảng 10 – 20 năm nữa.Ngoài ra, do sự giám sát đã hạn chế sự bơm vốn vào thị trường vốn trong nước. Sự trao đổi giữa Trung Quốc với thị trường nước ngoài và mức độ mở cửa với thế giới vẫn rất hạn chế. Các nhân tố như hiệu quả thấp, chi phí giao dịch cao, cơ cấu quản lý giám sát yếu ớt cũng trở thành trở ngại cho việc thị trường vốn Trung Quốc hội nhập vào hệ thống tài chính quốc tế. Mặc dù đồng NDT không biến động mạnh mẽ, nhưng nó lại thiếu điều kiện tiên quyết quan trọng nhất để trở thành tiền tệ quốc tế. Đó chính là “tính có thể trao đổi hoàn toàn tự do”. Mặc dù trong năm 1994, đồng NDT trong lĩnh vực thanh toán thương mại và đầu tư trực tiếp nước ngoài đã có thể trao đổi, nhưng cho đến nay, nó vẫn không thể tiến hành trao đổi thương mại toàn bộ vốn có giá trị ở mức độ rất lớn. Vì thế, trong mấy năm tới, đồng NDT có cơ hội phát triển thành tiền tệ khu vực, nhưng trước mắt, Trung Quốc vẫn không đủ điều kiện để thách thức địa vị bá chủ của đồng USD. Vậy liệu có thể xuất hiện một đồng tiền nào mới hoàn toàn có thể thay thế USD để trở thành đồng tiền dự trữ và thanh toán quốc tế không? Với sự xuống giá của đồng USD như hiện nay thì khả năng đó cũng có thể xảy ra nhưng rất khó. Gần đây nổi lên những ý kiến cho rằng đồng Amero sẽ đánh bại và thay thế USD.Theo thiết kế dự kiến đồng Amero bao gồm tiền giấy và tiền xu (một mặt in biểu tượng đặc trưng và mặt còn lại sẽ in quốc huy của cả 3 nước), sẽ thay thế đồng đôla Mỹ, đồng đôla Canada và đồng pêxô Mêhicô. Các tờ Amero có mệnh giá 20, 50 và 100 Amero khác xa so với đồng USD.  Có 4 màu chủ đạo là vàng, xanh dương, đen và xám. Tờ 100 Amero in hình kim tự tháp Mêhicô, một trong những biểu trưng văn hóa cổ của nước này. Tờ 50 Amero in ảnh một chú nai. Nhưng muốn trở thành phương tiện dự trữ và thanh toán quốc tế thì đồng tiền ấy phải gắn liền với sức mạnh kinh tế của quốc gia như quy mô kinh tế lớn, tự do hóa các giao dịch vãng lai, nới lỏng các giao dịch tài khoản vốn; chế độ tỉ giá hối đoái phải linh hoạt (thường là tỉ giá thả nổi) và phải có thị trường tài chính, đặc biệt là thị trường hối đoái mở,… đáp ứng những yêu cầu trên thì đồng tiến mới có thể trở thành tiền tệ quốc tế. Nhưng dể đáp ứng được điều đó lại là chuyện không dễ đạt được. Vậy nên, mặc dù đồng USD đang suy yếu, thông tin về việc các nước tìm cách "hất cẳng" USD ngày càng rộ lên nhưng để tìm được đồng tiền thay thế tờ bạc xanh là chuyện còn xa vời. Nhà Kinh tế học Martin Wolf (Thời báo tài chính - Anh) cho rằng, không một đồng tiền nào có thể thay thế đồng USD trong vai trò là đồng tiền dự trữ số 1 thế giới từ sau Chiến tranh Thế giới thứ nhất tới nay. Thực tế việc thay thế đồng USD là rất khó và nếu có thì sẽ còn lâu mới xảy ra dù cho đồng USD có yếu đi nhưng Mỹ vẫn là quốc gia có nền kinh tế cực lớn trên thế giới và có tầm ảnh hưởng quyết định.Việc thay thế đồng USD bằng 1 đồng tiền khác dù cho có đủ mạnh cũng không thể khẳng định liệu có khả năng hạn chế bớt rủi ro hay bớt biến động hay không. Bởi rủi ro là sự khó tính toán được những biến động của tỷ giá, của thị trường. Điều này cũng chưa được minh chứng bằng bất cứ một nghiên cứu khoa học nào.Trong giao dịch thương mại, kể cả đối những quốc gia mà thị trường phái sinh tương đối phát triển, các doanh nghiệp vẫn phải chấp nhận đối mặt với những rủi ro từ nợ nước ngoài, sự biến đổi và chêch lệch về tỷ giá. Vậy thì đơn vị tiền tệ nào có thể thay thế đồng USD? Trừ phi và cho tới khi nào Trung Quốc tháo neo đồng Nhân dân tệ khỏi USD, thì đồng Euro vẫn là đối thủ nặng ký nhất của USD. Chắc chắn sẽ có một số chuyển biến trong những con số này, vì khu vực sử dụng đồng Euro cũng có thâm hụt ngân sách và nợ chính phủ cao, nhưng sự chuyển biến có thể sẽ diễn ra chậm chạp. Đồng USD có thể ngự trị thêm vài thập niên nữa, trong khi số phận của Euro thì khó đoán hơn. Như vậy, nguy cơ sụp đổ của đồng USD là nhỏ, và khả năng đồng tiền này bị thay thế bởi một đồng tiền khác trong dự trữ ngoại hối của thế giới còn nhỏ hơn. Rất khó để có thể dùng một đồng tiền nào đó để thay thế USD ở vai trò đồng tiền dự trữ số 1 của thế giới từ sau Chiến tranh Thế giới thứ nhất tới nay.