Khảo nghiệm xác định giống lúa mới ngắn ngày năng suất cao chất lượng tốt

1 KHAÛO NGHIEÄM XAÙC ÑÒNH GIOÁNG LUÙA MÔÙI NGAÉN NGAØY NAÊNG SUAÁT CAO CHAÁT LÖÔÏNG TOÁT MUTILOCATION TRIALS FOR IDENTIFYING NEW RICE VARIETIES FOR EARLY MATURITY, HIGH YIELD AND GOOD GRAIN QUALITY. Töø Bích Thuûy Khoa Noâng hoïc, ÑHNL Tp. HCM ÑT: 8961710, Fax: 8960713, Email: tbthuy@hcmuaf.edu.vn SUMMARY Results of testing shows that 4 varieties: OM 3536, OM 3405, OM 2512 and OM 1490 were high yield, good grain quality. Some of them were resistant to major insect pests and diseases. These hybrid rice varieties yield 7.52 - 7.84 ton/ha, but have limited consuming market in country. ÑAËT VAÁN ÑEÀ Trong saûn xuaát noâng nghieäp noùi chung hay saûn xuaát luùa noùi rieâng, chaát löôïng, khaû naêng thích öùng, tính choáng chòu laø ñieàu maø taát caû caùc nhaø noâng quan taâm; Vieät Nam trôû thaønh nöôùc thöù 2 treân theá giôùi veà xuaát khaåu gaïo nhö hieän nay nhôø khoâng ngöøng caûi thieän coâng taùc gioáng. Ñeå tieáp tuïc taêng xuaát khaåu gaïo trong nhöõng naêm tôùi vaán ñeà caàn taäp trung nghieân cöùu, giaûi quyeát laø qui hoaïch vuøng luùa chaát löôïng cao, ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu ngöôøi tieâu duøng vaø vieäc xaùc ñònh caùc gioáng luùa toát coù naêng suaát cao chaát löôïng ñaùp öùng yeâu caàu khaùch haøng vaø phuø hôïp vôùi yeâu caàu sinh thaùi cuûa vuøng saûn xuaát laø vaán ñeà quan troïng vaø caáp thieát. Theo thoáng keâ cuûa Boä Noâng Nghieäp vaø Phaùt Trieån Noâng Thoân, thò tröôøng gaïo quoác teá naêm 1998 ñaït 21 trieäu taán, taêng 1,3 trieäu taán so vôùi naêm 1997, laø naêm thöù 2 cao nhaát töø tröôùc ñeán nay (Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån Noâng thoân, 1998). Tuy nhieân vieäc saûn xuaát luùa gaïo treân theá giôùi ñang ñöùng tröôùc nhöõng thöû thaùch voâ cuøng to lôùn vì daân soá treân theá giôùi taêng trung bình 90 trieäu ngöôøi treân naêm. Ñeán naêm 2010, theo FAO neàn noâng nghieäp theá giôùi phaûi taêng 39% môùi ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu löông thöïc cuûa nhaân loaïi ôû möùc 6 tyû ngöôøi, vaø seõ taêng ñeán 12 tyû môùi oån ñònh. Hôn nöõa, taøi nguyeân veà ñaát ñai ngaøy caøng caïn kieät, ñang trong tình traïng giaûm nghieâm troïng do söï ñoâ thò hoùa vaø coâng nghieäp hoùa; dieän tích ñaát canh taùc noâng nghieäp ñaõ tôùi haïn, neáu khai hoang theâm seõ keùo theo vieäc phaù röøng, laøm huûy hoaïi moâi tröôøng sinh thaùi. Nhö vaäy ñeå taêng saûn löôïng löông thöïc chæ coøn con ñöôøng döïa vaøo naêng suaát gioáng Ñoàng Thaùp laø ñaàu nguoàn soâng Cöûu Long coù dieän tích ñaát phuø sa chieám 59,60% dieän tích ñaát töï nhieân, thuaän lôïi cho vieäc saûn xuaát noâng nghieäp vaø caây luùa ñoùng vai troø chuû ñaïo gaén chaët vôùi thu nhaäp, möùc soáng, coâng aên vieäc laøm cho treân 80% daân soá trong tænh, ñaëc bieät laø kim ngaïch xuaát khaåu goùp phaàn cho ngaân saùch tænh; Do ñoù, chieán löôïc phaùt trieån kinh teá ñeán naêm 2010 caây luùa ñöôïc xaùc ñònh laø caây chuû löïc trong noâng nghieäp vaø vieäc thaâm canh ngaøy caøng cao ñoøi hoûi caùc gioáng môùi phaûi coù nhöõng böôùc tieán vöôït baäc veà naêng suaát. Nhaèm thöïc hieän muïc tieâu 2 trieäu taán luùa/naêm, trong ñoù luùa haøng hoùa 1,2 -1,3 trieäu taán coù chaát löôïng cao ñaùp öùng yeâu caàu xuaát khaåu,chuùng toâi tieán haønh ñeà taøi “So saùnh moät soá gioáng luùa cao saûn coù trieån voïng treân ñaát phuø sa Tam Noâng – Ñoàng Thaùp” Muïc ñích – yeâu caàu Ñaùnh giaù moät caùch khaùch quan caùc ñaëc tính noâng hoïc, sinh lyù, naêng suaát cuûa moät soá gioáng luaù ngaén ngaøy coù trieån voïng môùi ñöôïc choïn taïo. Qua khaûo saùt choïn loïc ra moät soá gioáng luùa trieån voïng, coù naêng suaát cao, phaåm chaát toát phuø hôïp cho vuøng thaâm canh. VAÄT LIEÄU VAØ PHÖÔNG PHAÙP THÍ NGHIEÄM Thôøi gian vaø ñòa ñieåm thí nghieäm Thí nghieäm ñaõ ñöôïc tieán haønh töø 15 thaùng 11/2001 ñeán thaùng 03/2002 taïi aáp III, thò traán Traøm Chim, huyeän Tam Noâng, tænh Ñoàng Thaùp. 2 Baûng 1. Ñaëc ñieåm lyù hoùa tính cuûa khu ñaát thí nghieäm. Thaønh phaàn cô giôùi Ñoä PH Haøm löôïng dinh döôõng (%) Cation trao ñoåi (meq/100gr ñaát) Seùt Thòt Caùt H2O KCl Haøm löôïng muøn (%) Nts P2O5 ts K2Ots Ca2+ Mg2+ K+ 44.2 8.6 47.2 5.70 5.03 5.89 0.184 0.11 0.205 1.4 0.6 0.05 Nguoàn: soá lieäu phaân tích cuûa Boä moân Khoa hoïc ñaát - Tröôøng ÑH Noâng Laâm -TPHCM Gioáng Goàm 9 gioáng luùa ngaén ngaøy ñöôïc trình baøy ôû baûng 2 Baûng 2. Nguoàn goác vaø ñaëc tröng cô baûn cuûa 9 gioáng luùa tham gia thí nghieäm STT Teân gioáng Nguoàn goác Cô quan choïn taïo 01 OMCS 2000 Ñ/C OM1738/MRC19399 Vieän Luùa ÑBSCL 02 OM1490 OM606/IR44592 Vieän Luùa ÑBSCL 03 VD 20 Ñaøi Loan 04 MTL 250 IR63356-180/IR59552-111 Tröôøng ÑH Caàn Thô 05 OM 3536 TD8/OM2738 Vieän Luùa ÑBSCL 06 OM 3405 NCM Pant 4 Vieän Luùa ÑBSCL 07 OM 2395-165 IR63356.6B.B/TN1 Vieän Luùa ÑBSCL 08 IR 64 IR5657/IR2061-465 Vieän Luùa IRRI 09 OM2512-12 OM1314/OM997-6 Vieän Luùa ÑBSCL Thí nghieäm ñöôïc boá trí theo kieåu khoái ñaày ñuû ngaãu nhieân, 4 laàn laäp laïi, 9 nghieäm thöùc. Coâng thöùc phaân boùn (N, P, K): 90 - 60 - 30 KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU Ñaëc ñieåm hình thaùi cuûa caùc gioáng tham gia thí nghieäm Baûng 3. Ñaëc ñieåm hình thaùi cuûa caùc gioáng luùa. Thaân Laù Boâng Teân gioáng Chieàu cao caây (cm) Goùc thaân (caáp) Tính ñoå ngaõ (caáp) Chieàu daøi laù ñoøng (cm) Chieàu roäng laù ñoøng (cm) Goùc laù ñoøng (caáp) Daøi boâng (cm) Ñoä hôû coå boâng (caáp) Maøu saéc voû traáu OMCS2000 (ÑC) 93.2 1 1 36.2 1,4 1 20.6 1 Vaøng saùng OM1490 98.0 3 1 37.5 1.6 3 20.5 1 Vaøng saùng VD20 10.4 1 3 38.2 1.3 1 19.7 1 Vaøng saäm MTL250 95.6 1 1 35.6 1.5 1 21.0 1 Vaøng saùng OM3536 96.0 1 3 35.1 1.5 1 21.0 1 Vaøng saùng OM3405 98.0 1 1 36.2 2.6 1 20.6 1 Vaøng saùng OM2395-165 97.0 3 1 36.8 1.3 1 20.5 1 Vaøng saùng IR64 99.0 1 1 36.4 1.3 1 19.8 1 Vaøng saùng OM2512 -12 93.0 3 1 40.2 1.7 3 19.9 1 Vaøng saùng Caùc chæ tieâu noâng hoïc Thôøi gian sinh tröôûng vaø phaùt duïc cuûa caùc gioáng 3 Baûng 4. Thôøi gian sinh tröôûng vaø phaùt duïc cuûa caùc gioáng Ñeû nhaùnh Troå Teân gioáng Baét ñaàu ñeû nhaùnh (NSS) Höõu hieäu (NSS) Toái ña (NSS) Laøm ñoøng (NSS) 10% (NSS) 80% (NSS) TGST (ngaøy) OMCS2000 (ÑC) 15 22 28 31 60 68 90 OM1490 15 34 28 30 63 70 93 VD20 17 24 30 32 70 76 103 MTL250 16 24 30 32 69 75 99 OM3536 15 22 28 30 55 32 85 OM3405 15 22 28 30 62 68 93 OM2395 -165 15 22 28 30 65 71 95 IR64 15 22 28 30 67 73 97 OM2512 -12 15 22 28 30 57 64 97 Ghi chuù: NSS: Ngaøy sau saï; TGST: Thôøi gian sinh tröôûng Nhaän xeùt: ña soá caùc gioáng luùa coù thôøi gian sinh tröôûng töø 85 - 99 ngaøy, naêng suaát töông ñoái khaù, thích hôïp cho vuøng canh taùc luùa chaïy luõ ôû Tam Noâng. Khaû naêng ñeû nhaùnh vaø tyû leä höûu hieäu cuûa caùc gioáng luùa trong thí nghieäm Baûng 5. Khaû naêng ñeû nhaùnh vaø tæ leä höõu hieäu cuûa caùc gioáng tham gia thí nghieäm Teân gioáng Soá nhaùnh/m2 Soá nhaùnh toái ña/m2 Soá boâng/m 2 Tæ leä höõu hieäu (%) OMCS2000 (Ñ/C) 475 995 490 49.2 OM1490 507 1005 480 47.8 VD20 506 1012 502 49.6 MTL250 531 1091 487 44.6 OM3536 520 1060 511 48.2 OM3405 530 1001 470 48.6 OM2395 –165 552 1040 498 47.9 IR64 540 1044 489 46.8 OM2512 –12 552 1026 502 48.9 Nhaän xeùt: khaû naêng ñeû nhaùnh cuûa caùc gioáng ôû möùc khaù cao nhöng tæ leä höõu hieäu thaáp (döôùi 50%) do maät ñoä saï töông ñoái daày (180 kg/ha) neân khoâng phaùt huy heát khaû naêng ñeû nhaùnh cuûa gioáng. Caùc chæ tieâu sinh lyù Chæ soá dieän tích laù (LAI: Leaf Area Index). Laù laø cô quan quan troïng, giöõ vai troø quang hôïp, toång hôïp caùc chaát dinh döôõng cho caây. Vì vaäy dieän tích laù töông quan thuaän vôùi quaù trình tích luyõ chaát khoâ vaø naêng suaát cuoái cuøng. Nhö vaäy, ñeå ñaït naêng suaát cao tröôùc heát phaûi coù chæ soá dieän tích laù thích hôïp. Ñaây laø chæ tieâu phaûn aùnh quaù trình phaùt trieån cuûa laù trong quaàn theå ruoäng luùa. Muoán ñaït naêng suaát cao LAI phaûi thay ñoåi phuø hôïp vôùi töøng thôøi kyø sinh tröôûng vaø phaùt duïc cuûa caây luùa, tuy nhieân khoâng phaûi dieän tích laù caøng cao naêng suaát caøng cao maø moãi loaïi caây troàng, moãi gioáng phaûi coù trò soá LAI thích hôïp neáu vöôït quaù ngöôõng hoaëc thaáp quaù ngöôõng thì söï tích luyõ chaát khoâ giaûm daãn ñeán naêng suaát giaûm. 4 Baûng 6. Chæ soá dieän tích laù qua caùc thôøi kyø sinh tröôûng phaùt duïc. Thôøi kyø STT Teân gioáng Ñeû nhaùnh Laøm ñoøng Troå Chín Naêng suaát (taán/ha) 1 OMCS2000 (Ñ/C) 1.9 3.1 4.5 2.6 7.06 2 OM1490 2.3 3.4 4.7 2.8 7.52 3 VD20 2.0 3.0 4.0 2.7 7.04 4 MTL250 2.1 3.4 4.2 2.8 7.48 5 OM3536 2.6 3.7 4.8 2.4 7.84 6 OM3405 2.4 3.5 4.5 2.6 7.70 7 OM2395 -165 1.7 2.9 3.8 2.2 6.84 8 IR64 1.8 2.8 3.6 2.3 6.92 9 OM2512 -12 2.2 3.3 4.2 2.9 7.64 Nhaän xeùt: ôû giai ñoaïn troå, chæ soá LAI taêng cao vaø ñaït toái ña treân taát caû caùc gioáng vaø bieán ñoäng töø 3,6 - 4,8. Trong ñoù gioáng coù LAI cao nhaát laø OM 3536. Tính choáng chòu saâu beänh Raày naâu (Nilaparvata lugens) Baûng 7. Tính choáng chòu raày naâu cuûa caùc gioáng tham gia thí nghieäm. STT Teân gioáng Maät ñoä (con/teùp) Trieäu chöùng Caáp nhieãm 1 OMCS2000 (Ñ/C) 2.5 Caây hôi vaøng 1 2 OM1490 3.0 Laù bò vaøng khoâng chaùy raày 3 3 VD20 3.6 1/2 soá caây bò heùo 7 4 MTL250 2.0 Laù vaøng, 1 soá caây bò luøn 5 5 OM3536 2.2 Caây hôi vaøng 1 6 OM3405 2.0 Caây hôi vaøng 1 7 OM2395 -165 2.5 Laù bò vaøng 1 phaàn 3 8 IR64 2.5 Laù bò vaøng, 1 soá caây luøn 5 9 OM2512 -12 2.0 Laù bò vaøng 1 phaàn 3 Nhaän xeùt: ña soá caùc gioáng khaùng raày ôû caáp 1 - caáp 3. Rieâng gioáng bò nhieåm raày naêng laø VD 20 (ôû möùc ñoä caáp 7), gioáng MTL 250 vaø IR 64 nhieãm nheï. Saâu ñuïc thaân hai chaám (Scirpophagaincertulas) Baûng 8. Tính choáng chòu saâu ñuïc thaân hai chaám cuûa caùc gioáng tham gia thí nghieäm STT Teân gioáng Tæ leä thieät haïi (%) Trieäu chöùng Caáp nhieãm 1 OMCS2000 (Ñ/C) 7 Laù ñoït bò cheát 1 2 OM1490 10 || 1 3 VD20 17 || 1 4 MTL250 8 || 1 5 OM3536 10 || 1 6 OM3405 8 || 1 7 OM2395-165 12 || 1 8 IR64 13 || 1 9 OM2512-12 9 || 1 Nhaän xeùt: qua khaûo saùt cho thaáy: caùc gioáng luùa thuoäc daïng cöùng caây, khaùng saâu ñuïc thaân hai chaám toát. 5 Saâu cuoán laù nhoû (Chaphaloclosis medinalis) Baûng 9. Tính choáng chòu saâu cuoán laù nhoû cuûa caùc gioáng tham gia thí nghieäm Teân gioáng Maät ñoä (con/m2) Tæ leä thieät haïi (%) Caáp nhieãm OMCS2000 (Ñ/C) 27 15 3 OM1490 29 12 3 VD20 34 18 3 MTL250 32 15 3 OM3536 30 16 3 OM3405 28 15 3 OM2395 -165 33 15 3 IR64 30 12 3 OM2512 -12 31 12 3 Nhaän xeùt: caùc gioáng tham gia thí nghieäm ñeàu bò saâu cuoáng laù nhoû gaây haïi ôû giai ñoaïn 24 - 38 ngaøy sau saï vôùi maät ñoä töø 27 - 34 con/m2 (caáp 3), nhöng khoâng laøm thieät haïi naêng suaát. Beänh ñaïo oân laù (Pyricularia oryrae) Baûng 10. Tính choáng chòu beänh ñaïo oân laù cuûa caùc gioáng tham gia thí ngheäm Teân gioáng Tæ leä beänh (%) Möùc ñoä Caáp beänh Ñaùnh giaù OMCS2000 (Ñ/C) 2.8 Veát beänh chieám 3,2% dieän tích laù 5 Hôi nhieãm OM1490 2.6 Veát beänh chieám 2,6% dieän tích laù 5 Hôi khaùng VD20 3.2 Veát beänh chieám 3,0% dieän tích laù 5 Hôi nhieãm MTL250 2.8 Veát beänh chieám 2,8% dieän tích laù 5 Hôi nhieãm OM3536 1.5 Veát beänh chieám 1,5% dieän tích laù 3 Khaùng OM3405 2.5 Veát beänh chieám 2,5% dieän tích laù 5 Hôi nhieãm OM2395 -165 2.5 Veát beänh chieám 2,5% dieän tích laù 5 Hôi nhieãm IR64 1.8 Veát beänh chieám 1,8% dieän tích laù 3 Khaùng OM2512 -12 2.2 Veát beänh chieám 2,2% dieän tích laù 5 Hôi nhieãm Nhaän xeùt: caùc gioáng ñeàu bò nhieãm beänh ñaïo oân caáp 5, chæ 2 gioáng OM 3536 vaø IR 64 nhieãm ôû möùc ñoä caáp 3. 6 Ñaïo oân coå boâng (Pyriculariae oryrae) Baûng 11. Tính choáng chòu ñaïo oân coå boâng cuûa caùc gioáng tham gia thí nghieäm Teân gioáng Tæ leä beänh (%) Möùc ñoä beänh Caáp beänh Ñaùnh giaù khaû naêng nhieãm OMCS2000 (Ñ/C) 3.2 Coù 3,2% soá boâng bò beänh 5 Hôi nhieãm OM1490 2.6 Coù 2,6% soá boâng bò beänh 3 Khaùng VD20 2.5 Coù 2,5% soá boâng bò beänh 3 Khaùng MTL250 2.5 Coù 2,5% soá boâng bò beänh 3 Khaùng OM3536 1.5 Coù 1,5% soá boâng bò beänh 3 Khaùng OM3405 2.0 Coù 2,0% soá boâng bò beänh 3 Khaùng OM2395 -165 3.4 Coù 3,2% soá boâng bò beänh 5 Hôi nhieãm IR64 2.0 Coù 2,0% soá boâng bò beänh 3 Khaùng OM2512 -12 2.5 Coù 2,5% soá boâng bò beänh 3 Khaùng Nhaän xeùt: Caùc gioáng tham gia thí nghieäm ñeàu khaùng beänh ñaïo oân toát hoaëc nhieãm nheï. Beänh khoâ vaèn (Rhizoctonia solani) Baûng 12. Tính choáng chòu beänh khoâ vaèn cuûa caùc gioáng tham gia thí nghieäm Teân gioáng Tæ leä beänh (%) Möùc ñoä beänh Caáp beänh Ñaùnh giaù khaû naêng nhieãm OMCS2000 (Ñ/C) 10 Veát beänh xuaát hieän nöûa döôùi beï laù 3 OM1490 10 || 3 VD20 12 || 3 MTL250 10 || 3 OM3536 12 || 3 OM3405 15 || 3 OM2395-165 10 || 3 IR64 15 || 3 OM2512-12 15 || 3 Caùc gioáng ñeàu xuaát hieän beänh khoâ vaèn ôû caáp 3 Caùc yeáu toá caáu thaønh naêng suaát Baûng 13. Naêng suaát vaø yeáu toá caáu thaønh naêng suaát cuûa 9 gioáng luùa thí nghieäm Teân gioáng Soá boâng /m2 Soá haït /boâng Soá haït chaéc /boâng TL leùp (%) P1000 haït (g) NSLT (taán/ha) NSTT (taán/ha) OMCS2000 (Ñ/C) 490 cd 62,3 e 62,4 10,2 cd 27,6 ab 8,4 7,06 ab OM1490 480 de 73,2 a 65,5 10,5 c 27,5 ab 8,6 7,52 a VD20 502 ab 65,2 d 59,1 9,4 ef 26,8 bcd 7,95 6,64 bc MTL250 487 cd 68,2 b 62,5 8,4 g 27,3 abc 8,3 7,08 ab OM3536 511 a 73,2 a 66,1 9,7 de 26,0 d 8,8 7,84 a OM3405 470 e 74,1 a 65,5 11,6 b 27,9 ab 8,6 7,70 a OM2395-165 498 bc 66,8 c 56,7 15,1 a 26,8 bcd 7,6 6,54 bc IR64 489 cd 64,5 d 57,0 11,6 b 26,5 cd 7,4 6,06 c OM2512-12 502 ab 68,6 b 62,5 8,9 fg 27,8 a 8,7 7,64 a Ghi chuù: TL: Tyû leä; NSLT: Naêng suaát lyù thuyeát; NSTT: Naêng suaát thöïc teá 7 Gioáng 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 OM 14 90 VD 20 IR 64 N SLT N STT MT L2 50 OM 35 36 OM 34 05 OM 23 95 -16 5 OM 25 12 -12 Ñoà thò 1. Ñoà thò naêng suaát caùc gioáng luùa thí nghieäm 8 Baûng 14. Phaåm chaát gaïo caùc gioáng luùa thí nghieäm. Teân gioáng Chieàu daøi haït (mm) Chieàu roäng haït (mm) Tæ leä daøi/roäng Ñoä baïc buïng (caáp) Ghi chuù OMCS 2000 (Ñ/C) 7.15 2.12 3.37 1 OM 1490 6.89 2.24 3.12 1 VD 20 5.32 2.11 2.52 1 Gaïo thôm MTL 250 6.88 2.05 3.35 1 OM 3536 7.21 2.17 3.32 1 OM 3405 7.08 2.15 3.29 1 OM 2395 – 165 7.51 2.23 3.36 1 IR 64 6.80 208 3.26 1 OM 2512-12 7.20 2.16 3.33 1 Nhaän xeùt: Caùc gioáng ñeàu coù haït gaïo daøi, khoâng baïc buïng, ñaït tieâu chuaån xuaát khaåu, rieâng gioáng VD20 khi naáu côm coù muøi thôm. KEÁT LUAÄN Caùc gioáng tham gia thí nghieäm coù daïng hình goïn, ñeïp, ñeû nhaùnh khoûe, cöùng caây, naêng suaát töø 6,84 ñeán 7,84 taán/ha. Caùc gioáng coù naêng suaát cao nhö OM 3536, OM 3405, OM 2512 vaø OM 1490 (bieán ñoäng töø 7.52 ñeán 7.84 taán/ha) coù thôøi gian sinh tröôûng ngaén, khaùng ñöôïc beänh ñaïo oân töông ñoái, nhieãm raày naâu caáp 3-4. Thích hôïp cho töøng vuï, ñaëc bieät laø vuøng thöôøng bò ngaäp luõ nhö Tam Noâng. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO IRRI, 1982. Standard Evaluation System for Rice. International Rice Research Institute. Philippines FAO, 1993. Annual Review. A summary of rice production around the world. J. vol 8.