Khảo sát hiện trạng và đề xuất biện pháp quản lý chất thải nguy hại cho Khu Công Nghiệp Biên Hòa II- Tỉnh Đồng Nai

CHƯƠNG 1 MỞ ĐẦU 1.1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI Tỉnh Đồng Nai với dân số trên 2 triệu người nằm trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam là một trong các địa phương có tốc độ đô thị hóa, công nghiệp hóa nhanh chóng. Quá trình phát triển kinh tế tại địa phương gắn liền với việc hình thành các khu công nghiệp lớn, thu hút rất nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước đầu tư. Song song với quá trình phát triển kinh tế là sự gia tăng, ảnh hưởng tác động tiêu cực đến môi trường, lượng chất thải phát sinh ngày càng nhiều, đa dạng và phức tạp. Đặc biệt là chất thải nguy hại từ các hoạt động công nghiệp. Vì vậy, Đồng Nai là một trong những tỉnh của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam gặp phải và đối đầu sớm nhất với chất thải nguy hại. Khả năng quản lý và xử lý chất thải nguy hại của tỉnh chưa theo kịp yêu cầu thực tế. Việc sử dụng ngày càng nhiều chủng loại nguyên vật liệu và hóa chất trong sản xuất công nghiệp đã dẫn đến sự phát thải chất thải nguy hại vào môi trường dưới cả ba dạng : nước thải, khí thải và chất thải rắn. Do đó, việc nghiên cứu về chất thải nguy hại cùng với biện pháp quản lý và xử lý là vấn đề cần thiết và cấp bách. KCN Biên Hòa II – tỉnh Đồng Nai là một khu công nghiệp tiêu biểu đi đầu ở Tỉnh với cơ cấu ngành nghề đa dạng, tập trung nhiều doanh nghiệp lớn với quy trình công nghệ hiện đại, đồng thời phát sinh lượng chất thải công nghiệp nhiều và đa dạng có thể đặc trưng cho ngành công nghiệp Đồng Nai thu nhỏ. Do vậy, việc lựa chọn KCN Biên Hòa II làm mô hình quản lý và đề xuất là hợp lý và thích hợp với tình hình thực tế. Trên cơ sở đề xuất và áp dụng thành công mô hình quản lý chất thải nguy hại tại KCN Biên Hòa II có thể nhân rộng và áp dụng cho các KCN trên toàn tỉnh. Đề tài " Khảo sát hiện trạng và đề xuất biện pháp quản lý chất thải nguy hại cho KCN Biên Hòa II- tỉnh Đồng Nai" sẽ nghiên cứu, xây dựng qui trình quản lý CTNH đáp ứng được yêu cầu thực tế với hy vọng góp phần tham gia vào công tác quản lý chất thải nguy hại tại KCN Biên Hòa II nói riêng và các KCN trên địa bàn tỉnh Đồng Nai nói chung. 1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI Khảo sát tình hình hoạt động, tình hình quản lý và xử lý chất thải nguy hại tại các doanh nghiệp trong khu công nghiệp Biên Hoà II – Tỉnh Đồng Nai từ đó đề xuất biện pháp quản lý hiệu quả chất thải nguy hại cho KCN Biên Hòa II. 1.3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU Phạm vi nghiên cứu của luận văn là chất thải nguy hại tại các doanh nghiệp đang hoạt động thuộc KCN Biên Hòa II- tỉnh Đồng Nai. 1.4. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU Để đạt được mục tiêu trên, các nội dung nghiên cứu của luận văn bao gồm : - Nghiên cứu điều kiện tự nhiên và điều kiện xã hội trong khu vực thực hiện đề tài. - Khảo sát và đánh giá hiện trạng phát sinh CTNH và khả năng tác động đến môi trường. - Phân tích các hạn chế của văn bản pháp luật hiện hành về chất thải nguy hại. - Lập danh sách các nguồn thải CTNH tại KCN Biên Hòa II và xác định mức phát thải. - Đánh giá hiện trạng công tác quản lý CTNH tại KCN Biên Hòa II. - Từ kết quả nghiên cứu, đề xuất biện pháp và quy trình quản lý CTNH hiệu quả tại KCN Biên Hòa II. 1.5. PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1.5.1. Phương pháp luận Chất thải nguy hại có tính độc hại cao đối với môi trường, do đó cần được quản lý một cách nghiêm ngặt. Đã có các quy định từ Trung ương đến địa phương đối với công tác này nhưng hiệu quả chưa cao. Do đó, trên cơ sở phân tích đánh giá những vấn đề tồn tại trong công tác quản lý chất thải nguy hại, đưa ra các giải pháp khắc phục để nhằm xây dựng quy trình quản lý hiệu quả hơn. 1.5.2. Phương pháp nghiên cứu Nhằm thực hiện được nội dung nghiên cứu đã đề ra, đề tài đã sử dụng một số phương pháp nghiên cứu chủ yếu sau đây : - Phương pháp thu thập, tổng hợp các tài liệu có liên quan: mục tiêu của phương pháp này nhằm thu thập các số liệu, tài liệu liên quan đến đặc điểm tự nhiên, kinh tế – xã hội của khu vực nghiên cứu; các văn bản pháp quy về quản lý chất thải nguy hại; các tài liệu; kinh nghiệm thực tiễn trên thế giới cũng như ở Việt Nam có liên quan đến chất thải nguy hại. Nguồn sưu tầm từ các tài liệu đã công bố, từ các kinh nghiệm được đào tạo hay qua các chuyến tham quan, học hỏi, từ internet. - Phương pháp khảo sát hiện trạng : phương pháp này được sử dụng nhằm thu thập thông tin tổng quan về các cơ sở có phát sinh chất thải nguy hại trong KCN, nắm bắt được thực trạng và những tồn tại của công tác quản lý chất thải nguy hại trong KCN. Đã tiến hành khảo sát thực tế tại 22 doanh nghiệp KCN Biên Hòa II về hiện trạng quản lý CTNH. - Phương pháp xử lý số liệu: Từ kết quả điều tra thu được, đề tài sử dụng phần mềm Excel để thống kê các nguồn phát thải, lượng chất thải nguy hại phát sinh trong KCN Biên Hòa II. Trên cơ sở đó, xác định hệ số phát thải chất thải nguy hại. 1.6. Ý NGHĨA KHOA HỌC, THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI 1.6.1. Ý nghĩa khoa học Xây dựng được quy trình quản lý chất thải nguy hại hoàn thiện dựa trên kết quả phân tích hoạt động quản lý CTNH hiện tại, kết hợp giữa các cơ quan quản lý, các tổ chức, đơn vị kinh doanh và các tổ chức nghiên cứu khoa học có liên quan. 1.6.2. Ý nghĩa thực tiễn Đề tài góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý chất thải nguy hại đối với các KCN trên địa bàn tỉnh Đồng Nai nói chung và KCN Biên Hòa II nói riêng, nhằm thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế đi đôi với bảo vệ môi trường, tiến tới phát triển bền vững. 1.7. ĐIỂM MỚI CỦA ĐỀ TÀI Phân tích hạn chế của văn bản pháp luật về quản lý chất thải nguy hại. Phân tích hạn chế của công tác quản lý chất thải nguy hại trong KCN Biên Hòa II hiện nay, xác định được nguyên nhân cơ bản dẫn đến hạn chế trong công tác quản lý chất thải nguy hại. Đề xuất quy trình quản lý chất thải nguy hại cụ thể, khả thi nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý chất thải nguy hại đối với các KCN trên địa bàn tỉnh. 1.8. GIỚI THIỆU CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI Vấn đề quản lý, thu gom, phân loại, xử lý chất thải rắn công nghiệp đã được quan tâm giải quyết ở hầu hết các quốc gia trên thế giới, đặc biệt là ở các Quốc gia phát triển như Mỹ, Nhật, Đức, Pháp, Hà Lan Thông thường, ở các nước phát triển đều xây dựng cơ sở xử lý CTNH cho một vùng nào đó, nhưng yêu cầu về địa điểm đặt cơ sở xử lý CTNH phải cách xa khu vực đô thị, ít gây ảnh hưởng tới người dân. Theo đánh giá của các chuyên gia môi trường, xử lý tập trung CTNH sẽ dễ kiểm soát và tiết kiệm hơn nhiều so với việc từng công ty tự xử lý. Tại Việt Nam, trong thời gian gần đây, việc quản lý, thu gom, phân loại, xử lý chất thải công nghiệp, đặc biệt là chất thải nguy hại đang là mối quan tâm của các nhà quản lý từ Trung ương đến địa phương. Trong năm 1999, Quyết định 155/1999/QĐ-TTg ngày 16/7/1999 của Thủ tướng Chính phủ được ban hành, đây là công cụ pháp lý quan trọng để quản lý chất thải nguy hại, kèm theo Quyết định này là Quy chế quản lý chất thải nguy hại. Thực chất, quy chế quản lý chất thải của Việt Nam đã được xây dựng trên cơ sở công ước Basel về kiểm soát vận chuyển xuyên biên giới các loại chất thải nguy hại và tiêu hủy chúng. Tại vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, có một số đề tài nghiên cứu có liên quan đến chất thải nguy hại là : - Kết quả nghiên cứu đề xuất về xây dựng hệ thống quản lý chất thải nguy hại cho vùng kinh tế trọng điểm phía Nam (Khoa Công nghệ môi trường và công nghệ sinh học- Trường Đại học Văn Lang, 2000). Để nâng cao hiệu quả quản lý chất thải công nghiệp nguy hại, báo cáo đã đề xuất hệ thống quản lý bao gồm cả hệ thống hành chính, các quy định, luật lệ, giảm thiểu chất thải, sản xuất sạch hơn trên cơ sở kinh nghiệm của các nước và phân tích các điểm cần bổ sung của luật lệ Việt Nam. - Nghiên cứu về Phân loại chất thải công nghiệp nguy hại (Khoa Công nghệ môi trường và công nghệ sinh học – Trường Đại học Văn Lang, 2000). Trên cơ sở kinh nghiệm của các nước và các qui định, luật lệ của Việt Nam về quản lý chất thải công nghiệp nguy hại, báo cáo trình bày một số phương pháp chung và đề xuất phương pháp phân loại chất thải công nghiệp nguy hại phục vụ công tác xây dựng hệ thống thu gom, vận chuyển, xử lý và chôn lấp. - Nghiên cứu một số công nghệ thích hợp nhằm quản lý chất thải rắn công nghiệp và chất thải nguy hại tại vùng kinh tế trọng điểm phía Nam (Trung tâm Kỹ thuật Nhiệt đới, Trung tâm công nghệ môi trường, 2000). Báo cáo đã trình bày một số biện pháp thích hợp để quản lý chất thải rắn công nghiệp và chất thải nguy hại nhằm cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho các cơ quan quản lý môi trường đề ra các biện pháp quản lý chất thải nhằm góp phần hạn chế ô nhiễm và phòng chống sự cố môi trường. - Qui hoạch tổng thể về quản lý chất thải nguy hại cho vùng kinh tế trọng điểm phía Nam (Dự án VIE 1702/SF, 2002). Trên cơ sở thu thập thông tin, đánh giá công tác quản lý chất thải nguy hại tại các tỉnh thuộc vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, dự án đã xây dựng chiến lược và giải pháp nhằm quản lý chất thải nguy hại phát sinh từ các ngành công nghiệp và từ đó đề xuất được những phương pháp thích hợp cho việc xử lý. Trên địa bàn tỉnh Đồng Nai đã có một số dự án nghiên cứu liên quan đến chất thải nguy hại nhằm cụ thể hoá quy chế quản lý chất thải nguy hại của Chính phủ và phù hợp với tình hình của địa phương : - Điều tra thống kê và đề xuất các giải pháp xử lý thuốc bảo vệ thực vật, hóa chất quá hạn sử dụng trên địa bàn tỉnh Đồng Nai (TS Đặng Xuân Toàn - Trung tâm công nghệ môi trường, 2001). - Báo cáo (2582/2001/QĐ.CT.UBT) nhằm cụ thể hóa qui chế quản lý chất thải nguy hại trên địa bàn tỉnh Đồng Nai (PGS.TS Nguyễn Văn Phước, Khoa Môi trường- Trường Đại học Bách khoa TP. Hồ Chí Minh, 2001)

doc80 trang | Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 4251 | Lượt tải: 1download
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Khảo sát hiện trạng và đề xuất biện pháp quản lý chất thải nguy hại cho Khu Công Nghiệp Biên Hòa II- Tỉnh Đồng Nai, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
CHÖÔNG 1 MÔÛ ÑAÀU 1.1. TÍNH CAÁP THIEÁT CUÛA ÑEÀ TAØI Tænh Ñoàng Nai vôùi daân soá treân 2 trieäu ngöôøi naèm trong vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam laø moät trong caùc ñòa phöông coù toác ñoä ñoâ thò hoùa, coâng nghieäp hoùa nhanh choùng. Quaù trình phaùt trieån kinh teá taïi ñòa phöông gaén lieàn vôùi vieäc hình thaønh caùc khu coâng nghieäp lôùn, thu huùt raát nhieàu doanh nghieäp trong vaø ngoaøi nöôùc ñaàu tö. Song song vôùi quaù trình phaùt trieån kinh teá laø söï gia taêng, aûnh höôûng taùc ñoäng tieâu cöïc ñeán moâi tröôøng, löôïng chaát thaûi phaùt sinh ngaøy caøng nhieàu, ña daïng vaø phöùc taïp. Ñaëc bieät laø chaát thaûi nguy haïi töø caùc hoaït ñoäng coâng nghieäp. Vì vaäy, Ñoàng Nai laø moät trong nhöõng tænh cuûa vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam gaëp phaûi vaø ñoái ñaàu sôùm nhaát vôùi chaát thaûi nguy haïi. Khaû naêng quaûn lyù vaø xöû lyù chaát thaûi nguy haïi cuûa tænh chöa theo kòp yeâu caàu thöïc teá. Vieäc söû duïng ngaøy caøng nhieàu chuûng loaïi nguyeân vaät lieäu vaø hoùa chaát trong saûn xuaát coâng nghieäp ñaõ daãn ñeán söï phaùt thaûi chaát thaûi nguy haïi vaøo moâi tröôøng döôùi caû ba daïng : nöôùc thaûi, khí thaûi vaø chaát thaûi raén. Do ñoù, vieäc nghieân cöùu veà chaát thaûi nguy haïi cuøng vôùi bieän phaùp quaûn lyù vaø xöû lyù laø vaán ñeà caàn thieát vaø caáp baùch. KCN Bieân Hoøa II – tænh Ñoàng Nai laø moät khu coâng nghieäp tieâu bieåu ñi ñaàu ôû Tænh vôùi cô caáu ngaønh ngheà ña daïng, taäp trung nhieàu doanh nghieäp lôùn vôùi quy trình coâng ngheä hieän ñaïi, ñoàng thôøi phaùt sinh löôïng chaát thaûi coâng nghieäp nhieàu vaø ña daïng coù theå ñaëc tröng cho ngaønh coâng nghieäp Ñoàng Nai thu nhoû. Do vaäy, vieäc löïa choïn KCN Bieân Hoøa II laøm moâ hình quaûn lyù vaø ñeà xuaát laø hôïp lyù vaø thích hôïp vôùi tình hình thöïc teá. Treân cô sôû ñeà xuaát vaø aùp duïng thaønh coâng moâ hình quaûn lyù chaát thaûi nguy haïi taïi KCN Bieân Hoøa II coù theå nhaân roäng vaø aùp duïng cho caùc KCN treân toaøn tænh. Ñeà taøi " Khaûo saùt hieän traïng vaø ñeà xuaát bieän phaùp quaûn lyù chaát thaûi nguy haïi cho KCN Bieân Hoøa II- tænh Ñoàng Nai" seõ nghieân cöùu, xaây döïng qui trình quaûn lyù CTNH ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu thöïc teá vôùi hy voïng goùp phaàn tham gia vaøo coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi nguy haïi taïi KCN Bieân Hoøa II noùi rieâng vaø caùc KCN treân ñòa baøn tænh Ñoàng Nai noùi chung. 1.2. MUÏC TIEÂU NGHIEÂN CÖÙU CUÛA ÑEÀ TAØI Khaûo saùt tình hình hoaït ñoäng, tình hình quaûn lyù vaø xöû lyù chaát thaûi nguy haïi taïi caùc doanh nghieäp trong khu coâng nghieäp Bieân Hoaø II – Tænh Ñoàng Nai töø ñoù ñeà xuaát bieän phaùp quaûn lyù hieäu quaû chaát thaûi nguy haïi cho KCN Bieân Hoøa II. 1.3. ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU Phaïm vi nghieân cöùu cuûa luaän vaên laø chaát thaûi nguy haïi taïi caùc doanh nghieäp ñang hoaït ñoäng thuoäc KCN Bieân Hoøa II- tænh Ñoàng Nai. 1.4. NOÄI DUNG NGHIEÂN CÖÙU Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu treân, caùc noäi dung nghieân cöùu cuûa luaän vaên bao goàm : - Nghieân cöùu ñieàu kieän töï nhieân vaø ñieàu kieän xaõ hoäi trong khu vöïc thöïc hieän ñeà taøi. - Khaûo saùt vaø ñaùnh giaù hieän traïng phaùt sinh CTNH vaø khaû naêng taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng. - Phaân tích caùc haïn cheá cuûa vaên baûn phaùp luaät hieän haønh veà chaát thaûi nguy haïi. - Laäp danh saùch caùc nguoàn thaûi CTNH taïi KCN Bieân Hoøa II vaø xaùc ñònh möùc phaùt thaûi. - Ñaùnh giaù hieän traïng coâng taùc quaûn lyù CTNH taïi KCN Bieân Hoøa II. - Töø keát quaû nghieân cöùu, ñeà xuaát bieän phaùp vaø quy trình quaûn lyù CTNH hieäu quaû taïi KCN Bieân Hoøa II. 1.5. PHÖÔNG PHAÙP LUAÄN VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU 1.5.1. Phöông phaùp luaän Chaát thaûi nguy haïi coù tính ñoäc haïi cao ñoái vôùi moâi tröôøng, do ñoù caàn ñöôïc quaûn lyù moät caùch nghieâm ngaët. Ñaõ coù caùc quy ñònh töø Trung öông ñeán ñòa phöông ñoái vôùi coâng taùc naøy nhöng hieäu quaû chöa cao. Do ñoù, treân cô sôû phaân tích ñaùnh giaù nhöõng vaán ñeà toàn taïi trong coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi nguy haïi, ñöa ra caùc giaûi phaùp khaéc phuïc ñeå nhaèm xaây döïng quy trình quaûn lyù hieäu quaû hôn. 1.5.2. Phöông phaùp nghieân cöùu Nhaèm thöïc hieän ñöôïc noäi dung nghieân cöùu ñaõ ñeà ra, ñeà taøi ñaõ söû duïng moät soá phöông phaùp nghieân cöùu chuû yeáu sau ñaây : - Phöông phaùp thu thaäp, toång hôïp caùc taøi lieäu coù lieân quan: muïc tieâu cuûa phöông phaùp naøy nhaèm thu thaäp caùc soá lieäu, taøi lieäu lieân quan ñeán ñaëc ñieåm töï nhieân, kinh teá – xaõ hoäi cuûa khu vöïc nghieân cöùu; caùc vaên baûn phaùp quy veà quaûn lyù chaát thaûi nguy haïi; caùc taøi lieäu; kinh nghieäm thöïc tieãn treân theá giôùi cuõng nhö ôû Vieät Nam coù lieân quan ñeán chaát thaûi nguy haïi. Nguoàn söu taàm töø caùc taøi lieäu ñaõ coâng boá, töø caùc kinh nghieäm ñöôïc ñaøo taïo hay qua caùc chuyeán tham quan, hoïc hoûi, töø internet. - Phöông phaùp khaûo saùt hieän traïng : phöông phaùp naøy ñöôïc söû duïng nhaèm thu thaäp thoâng tin toång quan veà caùc cô sôû coù phaùt sinh chaát thaûi nguy haïi trong KCN, naém baét ñöôïc thöïc traïng vaø nhöõng toàn taïi cuûa coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi nguy haïi trong KCN. Ñaõ tieán haønh khaûo saùt thöïc teá taïi 22 doanh nghieäp KCN Bieân Hoøa II veà hieän traïng quaûn lyù CTNH. - Phöông phaùp xöû lyù soá lieäu: Töø keát quaû ñieàu tra thu ñöôïc, ñeà taøi söû duïng phaàn meàm Excel ñeå thoáng keâ caùc nguoàn phaùt thaûi, löôïng chaát thaûi nguy haïi phaùt sinh trong KCN Bieân Hoøa II. Treân cô sôû ñoù, xaùc ñònh heä soá phaùt thaûi chaát thaûi nguy haïi. 1.6. YÙ NGHÓA KHOA HOÏC, THÖÏC TIEÃN CUÛA ÑEÀ TAØI 1.6.1. YÙ nghóa khoa hoïc Xaây döïng ñöôïc quy trình quaûn lyù chaát thaûi nguy haïi hoaøn thieän döïa treân keát quaû phaân tích hoaït ñoäng quaûn lyù CTNH hieän taïi, keát hôïp giöõa caùc cô quan quaûn lyù, caùc toå chöùc, ñôn vò kinh doanh vaø caùc toå chöùc nghieân cöùu khoa hoïc coù lieân quan. 1.6.2. YÙ nghóa thöïc tieãn Ñeà taøi goùp phaàn naâng cao hieäu quaû coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi nguy haïi ñoái vôùi caùc KCN treân ñòa baøn tænh Ñoàng Nai noùi chung vaø KCN Bieân Hoøa II noùi rieâng, nhaèm thöïc hieän muïc tieâu phaùt trieån kinh teá ñi ñoâi vôùi baûo veä moâi tröôøng, tieán tôùi phaùt trieån beàn vöõng. 1.7. ÑIEÅM MÔÙI CUÛA ÑEÀ TAØI Phaân tích haïn cheá cuûa vaên baûn phaùp luaät veà quaûn lyù chaát thaûi nguy haïi. Phaân tích haïn cheá cuûa coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi nguy haïi trong KCN Bieân Hoøa II hieän nay, xaùc ñònh ñöôïc nguyeân nhaân cô baûn daãn ñeán haïn cheá trong coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi nguy haïi. Ñeà xuaát quy trình quaûn lyù chaát thaûi nguy haïi cuï theå, khaû thi nhaèm naâng cao hieäu quaû coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi nguy haïi ñoái vôùi caùc KCN treân ñòa baøn tænh. 1.8. GIÔÙI THIEÄU CAÙC COÂNG TRÌNH NGHIEÂN CÖÙU LIEÂN QUAN ÑEÁN ÑEÀ TAØI Vaán ñeà quaûn lyù, thu gom, phaân loaïi, xöû lyù chaát thaûi raén coâng nghieäp ñaõ ñöôïc quan taâm giaûi quyeát ôû haàu heát caùc quoác gia treân theá giôùi, ñaëc bieät laø ôû caùc Quoác gia phaùt trieån nhö Myõ, Nhaät, Ñöùc, Phaùp, Haø Lan… Thoâng thöôøng, ôû caùc nöôùc phaùt trieån ñeàu xaây döïng cô sôû xöû lyù CTNH cho moät vuøng naøo ñoù, nhöng yeâu caàu veà ñòa ñieåm ñaët cô sôû xöû lyù CTNH phaûi caùch xa khu vöïc ñoâ thò, ít gaây aûnh höôûng tôùi ngöôøi daân. Theo ñaùnh giaù cuûa caùc chuyeân gia moâi tröôøng, xöû lyù taäp trung CTNH seõ deã kieåm soaùt vaø tieát kieäm hôn nhieàu so vôùi vieäc töøng coâng ty töï xöû lyù. Taïi Vieät Nam, trong thôøi gian gaàn ñaây, vieäc quaûn lyù, thu gom, phaân loaïi, xöû lyù chaát thaûi coâng nghieäp, ñaëc bieät laø chaát thaûi nguy haïi ñang laø moái quan taâm cuûa caùc nhaø quaûn lyù töø Trung öông ñeán ñòa phöông. Trong naêm 1999, Quyeát ñònh 155/1999/QÑ-TTg ngaøy 16/7/1999 cuûa Thuû töôùng Chính phuû ñöôïc ban haønh, ñaây laø coâng cuï phaùp lyù quan troïng ñeå quaûn lyù chaát thaûi nguy haïi, keøm theo Quyeát ñònh naøy laø Quy cheá quaûn lyù chaát thaûi nguy haïi. Thöïc chaát, quy cheá quaûn lyù chaát thaûi cuûa Vieät Nam ñaõ ñöôïc xaây döïng treân cô sôû coâng öôùc Basel veà kieåm soaùt vaän chuyeån xuyeân bieân giôùi caùc loaïi chaát thaûi nguy haïi vaø tieâu huûy chuùng. Taïi vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam, coù moät soá ñeà taøi nghieân cöùu coù lieân quan ñeán chaát thaûi nguy haïi laø : - Keát quaû nghieân cöùu ñeà xuaát veà xaây döïng heä thoáng quaûn lyù chaát thaûi nguy haïi cho vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam (Khoa Coâng ngheä moâi tröôøng vaø coâng ngheä sinh hoïc- Tröôøng Ñaïi hoïc Vaên Lang, 2000). Ñeå naâng cao hieäu quaû quaûn lyù chaát thaûi coâng nghieäp nguy haïi, baùo caùo ñaõ ñeà xuaát heä thoáng quaûn lyù bao goàm caû heä thoáng haønh chính, caùc quy ñònh, luaät leä, giaûm thieåu chaát thaûi, saûn xuaát saïch hôn treân cô sôû kinh nghieäm cuûa caùc nöôùc vaø phaân tích caùc ñieåm caàn boå sung cuûa luaät leä Vieät Nam. - Nghieân cöùu veà Phaân loaïi chaát thaûi coâng nghieäp nguy haïi (Khoa Coâng ngheä moâi tröôøng vaø coâng ngheä sinh hoïc – Tröôøng Ñaïi hoïc Vaên Lang, 2000). Treân cô sôû kinh nghieäm cuûa caùc nöôùc vaø caùc qui ñònh, luaät leä cuûa Vieät Nam veà quaûn lyù chaát thaûi coâng nghieäp nguy haïi, baùo caùo trình baøy moät soá phöông phaùp chung vaø ñeà xuaát phöông phaùp phaân loaïi chaát thaûi coâng nghieäp nguy haïi phuïc vuï coâng taùc xaây döïng heä thoáng thu gom, vaän chuyeån, xöû lyù vaø choân laáp. - Nghieân cöùu moät soá coâng ngheä thích hôïp nhaèm quaûn lyù chaát thaûi raén coâng nghieäp vaø chaát thaûi nguy haïi taïi vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam (Trung taâm Kyõ thuaät Nhieät ñôùi, Trung taâm coâng ngheä moâi tröôøng, 2000). Baùo caùo ñaõ trình baøy moät soá bieän phaùp thích hôïp ñeå quaûn lyù chaát thaûi raén coâng nghieäp vaø chaát thaûi nguy haïi nhaèm cung caáp cô sôû khoa hoïc vaø thöïc tieãn cho caùc cô quan quaûn lyù moâi tröôøng ñeà ra caùc bieän phaùp quaûn lyù chaát thaûi nhaèm goùp phaàn haïn cheá oâ nhieãm vaø phoøng choáng söï coá moâi tröôøng. - Qui hoaïch toång theå veà quaûn lyù chaát thaûi nguy haïi cho vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam (Döï aùn VIE 1702/SF, 2002). Treân cô sôû thu thaäp thoâng tin, ñaùnh giaù coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi nguy haïi taïi caùc tænh thuoäc vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam, döï aùn ñaõ xaây döïng chieán löôïc vaø giaûi phaùp nhaèm quaûn lyù chaát thaûi nguy haïi phaùt sinh töø caùc ngaønh coâng nghieäp vaø töø ñoù ñeà xuaát ñöôïc nhöõng phöông phaùp thích hôïp cho vieäc xöû lyù. Treân ñòa baøn tænh Ñoàng Nai ñaõ coù moät soá döï aùn nghieân cöùu lieân quan ñeán chaát thaûi nguy haïi nhaèm cuï theå hoaù quy cheá quaûn lyù chaát thaûi nguy haïi cuûa Chính phuû vaø phuø hôïp vôùi tình hình cuûa ñòa phöông : - Ñieàu tra thoáng keâ vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp xöû lyù thuoác baûo veä thöïc vaät, hoùa chaát quaù haïn söû duïng treân ñòa baøn tænh Ñoàng Nai (TS Ñaëng Xuaân Toaøn - Trung taâm coâng ngheä moâi tröôøng, 2001). - Baùo caùo (2582/2001/QÑ.CT.UBT) nhaèm cuï theå hoùa qui cheá quaûn lyù chaát thaûi nguy haïi treân ñòa baøn tænh Ñoàng Nai (PGS.TS Nguyeãn Vaên Phöôùc, Khoa Moâi tröôøng- Tröôøng Ñaïi hoïc Baùch khoa TP. Hoà Chí Minh, 2001) CHÖÔNG 2 TOÅNG QUAN VEÀ KHU COÂNG NGHIEÄP BIEÂN HOØA II VAØ CHAÁT THAÛI NGUY HAÏI 2.1. TOÅNG QUAN VEÀ KHU COÂNG NGHIEÄP BIEÂN HOØA II – TÆNH ÑOÀNG NAI 2.1.1. Sô löôïc veà tænh Ñoàng Nai Ñoàng Nai, coù dieän tích töï nhieân 5.894 km2, laø moät tænh thuoäc mieàn Ñoâng Nam Boä, naèm trong vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam goàm Tp. Hoà Chí Minh, Bình Döông, Ñoàng Nai vaø Baø Ròa Vuõng Taøu. Ñoàng Nai goàm 11 ñôn vò haønh chính tröïc thuoäc: Thaønh phoá Bieân Hoaø laø trung taâm kinh teá chính trò, vaên hoùa cuûa Tænh. Thò xaõ Long Khaùnh vaø caùc huyeän Long Thaønh, Nhôn Traïch, Thoáng Nhaát, Vónh Cöûu, Xuaân Loäc, Ñònh Quaùn, Traûng Bom, Caåm Myõ . Ñoàng Nai coù lôïi theá veà vò trí ñòa lyù, naèm trong khu vöïc trung taâm vuøng kinh teá troïng ñieåm phía nam, coù nhieàu tieàm naêng veà noâng nghieäp, ñaát canh taùc noâng nghieäp phaàn lôùn laø ñaát ñoû bazan, thích hôïp ñeå phaùt trieån caùc loaïi caây coâng nghieäp vaø caây aên quaû. Ñoàng Nai cuõng laø moät trong nhöõng tænh daãn ñaàu caû nöôùc veà saûn xuaát thöùc aên gia suùc vaø coù nhieàu trang traïi chaên nuoâi qui moâ coâng nghieäp. Ñaây laø nguoàn nguyeân lieäu quan troïng cho coâng nghieäp cheá bieán. Ñoàng Nai coù tieàm naêng khaù lôùn veà taøi nguyeân khoaùng saûn: coù nguoàn nöôùc maët raát phong phuù, quan troïng nhaát laø nguoàn nöôùc soâng Ñoàng Nai, vôùi löu löôïng ñeán 880 m3/s; hoà Trò An coù dieän tích 323 km2 dung tích khoaûng gaàn 2,8 tyû m3, tröõ löôïng nöôùc ngaàm khoaûng 3 trieäu m3/ngaøy , ñuû cung caáp cho saûn xuaát vaø sinh hoaït. Ngoaøi ra Ñoàng Nai laø tænh phong phuù veà khoaùng saûn (ñaù granit, ñaù xaây döïng, ñaát seùt, kaolin, puzôlan, caùt, soûi, …) coù ñieàu kieän cung caáp vaät lieäu xaây döïng cho caùc coâng trình. Ñoàng Nai laø ñòa baøn troïng yeáu veà kinh teá, chính trò vaø quoác phoøng an ninh, coù vò trí quan troïng trong söï phaùt trieån cuûa vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam, gaén keát vuøng Ñoâng Nam boä vôùi Taây nguyeân. Trong chieán löôïc phaùt trieån vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam, Ñoàng Nai coù lôïi theá phaùt trieån coâng nghieäp do thaønh phoá Hoà Chí Minh seõ öu tieân phaùt trieån kinh teá, dòch vuï, taøi chính vaø seõ chuyeån daàn coâng nghieäp ra vuøng ven ñoâ vaø caùc ñòa phöông laân caän. Ñoàng Nai coù nguoàn nhaân löïc taïi choã doài daøo, daân soá thaønh thò 670.000 ngöôøi (33 % daân soá), soá ngöôøi trong ñoä tuoåi lao ñoäng 1.100.000 ngöôøi (54 % daân soá), coù trình ñoä vaên hoùa khaù, quen vôùi taùc phong coâng nghieäp, coù khaû naêng tieáp thu vaø thích nghi vieäc chuyeån gia coâng ngheä ñeå khoâng ngöøng naâng cao hieäu quaû vaø söùc caïnh tranh. Töø chuû tröông chính saùch cuûa Nhaø nöôùc vaø nhöõng lôïi theá cuûa ñòa phöông trong hôn 12 naêm qua, tænh Ñoàng Nai ñaõ choïn qui hoaïch vaø phaùt trieån KCN laø moâ hình phaùt trieån kinh teá troïng ñieåm cuûa ñòa phöông. Ñaây cuõng laø giaûi phaùp quan troïng ñeå thu huùt maïnh voán ñaàu tö vaø coâng ngheä, nhaát laø nguoàn voán nöôùc ngoaøi vaø coâng ngheä tieân tieán cuûa caùc nöôùc phaùt trieån, töøng böôùc hoäi nhaäp kinh teá khu vöïc vaø theá giôùi. Caùc KCN ñöôïc hình thaønh seõ taïo ñieàu kieän phaùt trieån coâng nghieäp theo qui hoaïch, kieåm soaùt vaø xöû lyù chaát thaûi coâng nghieäp, baûo veä moâi tröôøng sinh thaùi, goùp phaàn baûo veä an ninh quoác phoøng, naâng cao hieäu quaû söû duïng ñaát vaø voán ñaàu tö, taêng naêng löïc xuaát khaåu vaø taïo theâm nhieàu vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng. Muïc tieâu ñoù naèm trong chieán löôïc phaùt trieån beàn vöõng cuûa ñòa phöông vaø goùp phaàn quan troïng vaøo söï nghieäp coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc. Hình 1: Bản đồ hành chính Tænh ĐỒng Nai  2.1.2. Giôùi thieäu veà khu coâng nghieäp (KCN) Bieân Hoøa II KCN Bieân Hoaø II naèm treân ñòa phaän phöôøng Long Bình - thaønh phoá Bieân Hoaø, ñoái dieän vôùi KCN Bieân Hoaø I theo truïc ñöôøng xa loä Saøi Goøn - Bieân Hoaø. Phía Baéc vaø Ñoâng Baéc giaùp KCN Amata, phía Ñoâng- Ñoâng Nam tieáp giaùp vôùi khu daân cö phöôøng Long Bình. Naèm giöõa ba truïc ñöôøng xa loä Saøi Goøn- Haø Noäi, Quoác loä 51 ñi Baø Ròa- Vuõng Taøu vaø ñöôøng Quoác loä 15 noái lieàn Quoác loä 1 vôùi Quoác loä 51 ñeán Long Thaønh. Phía Nam tieáp giaùp vôùi soâng Ñoàng Nai vaø chæ caùch thaønh phoá Hoà Chí Minh 30 km neân raát thuaän tieän veà giao thoâng. Neàn ñaát naèm treân moät vuøng ñoài thaáp ñaõ ñöôïc san uûi khaù baèng phaúng coù ñoä doác thoai thoaûi theo höôùng Taây Baéc - Ñoâng Nam raát toát cho vieäc xaây döïng heä thoáng thoaùt nöôùc veà phía soâng Ñoàng Nai. KCN Bieân Hoøa II do Coâng ty Phaùt trieån KCN Bieân Hoøa (Sonadezi) laøm chuû ñaàu tö xaây döïng haï taàng. Ñaây laø moät trong nhöõng KCN hình thaønh raát sôùm, tröôùc khi Nhaø nöôùc ban haønh khuoân khoå phaùp lyù cho vieäc xaây döïng vaø phaùt trieån KCN. Khu ñaát xaây döïng KCN Bieân Hoøa II, vaøo naêm 1988 ñaõ ñöôïc Chính phuû cho pheùp laäp thuû tuïc xaây döïng khu cheá xuaát. Trong quaù trình nghieân cöùu veà döï aùn, do nhu caàu cuûa nhieàu nhaø ñaàu tö muoán ñaàu tö saûn xuaát saûn phaåm tieâu thuï trong nöôùc vaø xuaát khaåu (thay vaø phaûi xuaát khaåu toaøn boä saûn phaåm), tænh Ñoàng Nai ñaõ kieán nghò vaø ñöôïc Chính phuû cho pheùp chuyeån sang thaønh laäp KCN taäp trung vaø vieäc thu huùt ñaàu tö vaøo KCN naøy baét ñaàu töø naêm 1991. Ñeán naêm 1994, tröôùc thôøi ñieåm Chính phuû ban haønh quy cheá veà KCN, KCN Bieân Hoøa II ñaõ coù 11 döï aùn ñaàu tö trong nöôùc vaø 30 döï aùn ñaàu tö nöôùc ngoaøi hoaït ñoäng, söû duïng 78,9 ha ñaát, chieám 30 % dieän tích ñaát thueâ toaøn KCN. Nguoàn voán ñaàu tö haï taàng KCN Bieân Hoøa II thôøi ñieåm naøy chuû yeáu döïa vaøo voán ñoùng goùp cuûa caùc nhaø ñaàu tö vaøo KCN. Sau khi Chính phuû ban haønh quy cheá KCN (Nghò ñònh 192/CP ngaøy 28-12-1998), do ñaõ coù chuaån bò saün saøng töø tröôùc veà caùc maët nhö qui hoaïch, boài thöôøng giaûi phoùng maët baèng, xuùc tieán thu huùt ñaàu tö, coâng ty Sonadezi ñaõ trieån khai xaây döïng KCN Bieân Hoøa II vôùi toác ñoä nhanh. Ngaøy 08/6/1995, ngay khi coù Quyeát ñònh pheâ duyeät cuûa Thuû töôùng Chính phuû trôû thaønh KCN taäp trung ñi vaøo hoaït ñoäng vôùi toång dieän tích 365 ha, voán ñaàu tö xaây döïng KCN laø 18,5 trieäu USD, Coâng ty SONADEZI ñaõ taän duïng thôøi cô, tranh thuû moâi tröôøng thu huùt ñaàu tö ñang thuaän lôïi, ñaõ nhanh choùng thu huùt ñaàu tö laáp ñaày dieän tích ñaát cho thueâ. Tính ñeán thaùng 12/2000, töùc laø sau 5 naêm thaønh laäp, KCN Bieân Hoøa II ñaõ coù hôn 100 döï aùn ñaàu tö, vôùi toång voán ñaàu tö 1,16 tyû USD, laáp ñaày 91 % dieän tích ñaát duøng cho thueâ (hieän nay ñaõ cho thueâ heát 100 % dieän tích ñaát). Thaønh coâng cuûa KCN Bieân Hoøa II ñaõ trôû thaønh ñoäng löïc maïnh meõ trong quaù trình xaây döïng vaø phaùt trieån caùc KCN treân ñòa baøn tænh Ñoàng Nai. KCN Bieân Hoaø II laø KCN môùi neân ñöôïc xaây döïng theo qui hoaïch khaù hoaøn chænh. Cô sôû haï taàng veà giao thoâng, caáp ñieän, caáp nöôùc, thoaùt nöôùc, thoâng tin lieân laïc ñaõ ñöôïc hoaøn thaønh. Ñeán thôøi ñieåm thaùng 12/2004, KCN Bieân Hoaø II ñaõ thu huùt ñöôïc 120 döï aùn vôùi toång soá voán ñaàu tö laø 1.606,5 trieäu USD; 109 döï aùn ñaõ ñi vaøo hoaït ñoäng vôùi voán ñaêng kyù laø 1.551,5 trieäu USD, toång soá lao ñoäng taïi KCN Bieân Hoaø II laø 61.792 ngöôøi. Hình 2 : Khu coâng nghieâp Bieân Hoaø II  Hình 3 : Baûn ñoà maët baèng toång theå KCN Bieân Hoaø II  Baûng 1 : Phaân ngaønh- Tyû troïng voán ñaàu tö trong KCN Bieân Hoaø II (Phaân theo ngaønh kinh teá caáp 1 vaø caáp 2) TT  NGAØNH KINH TEÁ  MAÕ NG KT  Soá Döï aùn  VOÁN ÑAÊNG KYÙ (USD)    COÂNG NGHIEÄP CHEÁ BIEÁN  D     1  Saûn xuaát thöïc phaåm vaø ñoà uoáng  15  8  282.236.310   2  Saûn xuaát caùc saûn phaåm thuoác laù, thuoác laøo  16  1  11.466.666   3  Deät, sôïi  17  6  219.200.000   4  Saûn xuaát trang phuïc, thuoäâc vaø nhuoäm da loâng thuù  18  13  60.973.795   5  Thuoäc, sô cheá da; saûn xuaát va li, tuùi xaùch, yeân neäm  19  5  68.512.431   6  Cheá bieán goã vaø SX SP töø goã, tre, nöùa (tröø giöôøng, tuû, baøn, gheá)  20  1  4.225.000   7  Saûn xuaát giaáy vaø saûn phaåm töø giaáy  21  2  30.874.500   8  Saûn xuaát hoùa chaát vaø caùc saûn phaåm töø hoùa chaát  24  15  142.063.900   9  Saûn xuaát caùc saûn phaåm töø cao su vaø plastic  25  11  88.299.329   10  Saûn xuaát caùc saûn phaåm töø chaát khoaùng phi kim loaïi khaùc  26  2  33.519.341   11  Saûn xuaát caùc saûn phaåm töø kim loaïi (tröø maùy moùc thieát bò)  28  14  125.126.604   12  Saûn xuaát maùy moùc thieát bò chöa ñöôïc phaân vaøo ñaâu  29  6  103.624.841   13  Saûn xuaát thieát bò vaên phoøng vaø maùy tính  30  1  7.650.000   14  Saûn xuaát maùy moùc vaø thieát bò ñieän chöa ñöôïc phaân vaøo ñaâu  31  8  280.040.459   15  Saûn xuaát xe coù ñoäng cô, rô mooùc  34  4  80.977.160   16  SX giöôøng tuû, baøn gheá, nhaïc cuï, duïng cuï theå thao, ñoà duøng gia duïng  36  4  10.684.662    COÂÄNG - NGAØNH CN CHEÁ BIEÁN  .  101  1.549.474.998    SX VAØ PHAÂN PHOÁI ÑIEÄN, KHÍ ÑOÁT VAØ NÖÔÙC  E     1  SX vaø phaân phoái ñieän, khí ñoát, hôi nöôùc, nöôùc noùng  40  1  20.334.000    COÄNG - NGAØNH SX, PP ÑIEÄN, KHÍ ÑOÁT VAØ NÖÔÙC  .  1  20.334.000    XAÂY DÖÏNG  F     1  Xaây döïng  45  4  9.843.878    COÄNG - NGAØNH XAÂY DÖÏNG  .  4  9.843.878    SÖÛA CHÖÕA XE COÙ ÑOÄNG CÔ, MOÂTOÂ, XE MAÙY, ÑOÀ DUØNG CAÙ NHAÂN VAØ GIA ÑÌNH  G     1  Baùn, baûo döôõng vaø söûa chöõa xe coù ñoäng cô vaø moâ toâ, xe maùy; baùn leû nhieân lieäu, ñoäng cô  50  6  6.873.330    COÄNG - NGAØNH THÖÔNG NGHIEÄP  .  6  6.873.330    VAÄN TAÛI, KHO BAÕI VAØ THOÂNG TIN LIEÂN LAÏC  I     1  Vaän taûi ñöôøng boä, ñöôøng oáng  60  2  1.304.342    COÄNG - NGAØNH K.DOANH TAØI SAÛN & DV TÖ VAÁN  .  2  1.304.342    CAÙC H.ÑOÄNG L.QUAN ÑEÁN KD T.SAÛN & DV TÖ VAÁN  L     1  Caùc hoaït ñoäng lieân quan ñeán kinh doanh baát ñoäng saûn  71  2  18.709.720   2  Caùc hoaït ñoäng kinh doanh khaùc chöa phaân vaøo ñaâu  74  4  -    COÄNG - NGAØNH K.DOANH TAØI SAÛN & DV TÖ VAÁN  .  6  18.709.720   22  TOÅNG COÄNG   120  1.606.540.268   Nguoàn: Ban Quaûn lyù caùc KCN Ñoàng Nai - 2006 2.2. TOÅNG QUAN VEÀ CHAÁT THAÛI NGUY HAÏI (CTNH) 2.2.1. Caùc ñònh nghóa veà CTNH Khaùi nieäm veà thuaät ngöõ “ Chaát thaûi nguy haïi” (Hazardous Waste) laàn ñaàu tieân xuaát hieän vaøo thaäp nieân 70 cuûa theá kyû tröôùc taïi caùc nöôùc AÂu – Myõ, sau ñoù môû roäng ra nhieàu quoác gia khaùc. Sau moät thôøi gian nghieân cöùu phaùt trieån, tuyø thuoäc vaøo söï phaùt trieån khoa hoïc kyõ thuaät vaø xaõ hoäi cuõng nhö quan ñieåm cuûa moãi nöôùc maø hieän nay treân theá giôùi coù nhieàu caùch ñònh nghóa khaùc nhau veà chaát thaûi nguy haïi trong luaät vaø caùc vaên baûn döôùi luaät veà moâi tröôøng. Chaúng haïn nhö : - Chaát thaûi nguy haïi laø chaát coù ñoäc tính, aên moøn, gaây kích thích, hoaït tính, coù theå chaùy, noå maø gaây nguy hieåm cho con ngöôøi vaø ñoäng vaät ( ñònh nghóa cuûa Philipine). - Chaát thaûi nguy haïi laø nhöõng chaát maø do baûn chaát vaø tính chaát cuûa chuùng coù khaû naêng gaây nguy haïi ñeán söùc khoeû con ngöôøi vaø/hoaëc moâi tröôøng, vaø nhöõng chaát naøy yeâu caàu caùc kyõ thuaät xöû lyù ñaëc bieät ñeå loaïi boû hoaëc giaûm ñaëc tính nguy haïi cuûa noù (ñònh nghóa cuûa Canada). - Ngoaøi chaát phoùng xaï vaø chaát thaûi y teá, chaát thaûi nguy haïi laø chaát thaûi (daïng raén, loûng, baùn raén, vaø caùc bình chöùa khí) do hoaït tính hoaù hoïc, ñoäc tính, noå, aên moøn hoaëc caùc ñaëc tính khaùc, gaây nguy haïi hay coù khaû naêng gaây nguy haïi ñeán söùc khoeû con ngöôøi hoaëc moâi tröôøng bôûi chính baûn thaân chuùng hay khi ñöôïc do tieáp xuùc vôùi chaát thaûi khaùc ( Theo UNEP, 1985). - Trong ñaïo luaät RCRA ( Resource Conservation and Recovery Act – 1976: Ñaïo luaät veà thu hoài vaø baûo toàn taøi nguyeân ) cuûa Myõ: chaát thaûi ( ôû caùc daïng raén, loûng, baùn raén, vaø caùc bình khí) coù theå ñöôïc coi laø CTNH khi : + Naèm trong danh muïc CTNH do Cuïc Baûo veä Moâi tröôøng Hoa kyø EPA (Environment Protec Americant) ñöa ra ( goàm 4 danh saùch). + Coù moät trong 4 ñaëc tính ( khi phaân tích) do EPA ñöa ra goàm chaùy noå, aên moøn, phaûn öùng vaø ñoäc tính. Caùc phaân tích ñeå thö' nghieäm naøy cuõng do EPA quy ñònh. + Ñöôïc chuû nguoàn thaûi ( hay nhaø saûn xuaát ) töï coâng boá laø chaát thaûi nguy haïi. Beân caïnh ñoù, chaát thaûi nguy haïi coøn goàm caùc chaát gaây ñoäc tính ñoái vôùi con ngöôøi ôû lieàu löôïng nhoû. Ñoái vôùi caùc chaát chöa coù caùc chöùng minh cuûa nghieân cöùu dòch teå treân con ngöôøi, caùc thí nghieäm treân ñoäng vaät cuõng coù theå ñöôïc duøng ñeå öôùc ñoaùn taùc duïng ñoäc tính cuûa chuùng leân con ngöôøi. Taïi Vieät Nam, xuaát phaùt töø nguy cô buøng noå vieäc phaùt sinh chaát thaûi nguy haïi töø quaù trình coâng nghieäp hoaù cuûa ñaát nöôùc, ngaøy 16/07/1999, Thuû töôùng Chính phuû ñaõ kyù quyeát ñònh ban haønh Quy cheá quaûn lyù chaát thaûi nguy haïi soá 155/1999/QÑ-TTg ( thöôøng ñöôïc goïi taét laø quy cheá 155), trong ñoù taïi Ñieàu 2, Muïc 2 Chaát thaûi nguy haïi ñöôïc ñònh nghóa nhö sau : CTNH laø chaát thaûi coù chöùa caùc chaát hoaëc hôïp chaát coù moät trong caùc ñaëc tính gaây nguy haïi tröïc tieáp ( deã chaùy, deã noå, laøm ngoä ñoäc, deã aên moøn, deã laây nhieãm vaø caùc ñaëc tính gaây haïi khaùc), hoaëc töông taùc chaát vôùi chaát khaùc gaây nguy haïi ñeán moâi tröôøng vaø söùc khoeû con ngöôøi. Nöôùc Myõ laø moät ñieån hình ñöôïc ñaùnh giaù cao veà tính hieäu quaû trong quaûn lyù chaát thaûi raén coâng nghieäp vaø chaát thaûi nguy haïi. ÔÛ Myõ heä thoáng caùc vaên baûn phaùp lyù veà moâi tröôøng ñöôïc xaây döïng raát chaët cheõ. Luaät Baûo toàn vaø Khoâi phuïc Taøi nguyeân Myõ (RCRA) ban haønh naêm 1976 quy ñònh ñaûm baûo nguyeân taéc kieåm soaùt chaát thaûi töø luùc phaùt sinh cho ñeán nôi choân laáp cuoái cuøng. Trong caùc ñieàu luaät veà moâi tröôøng, coù söï löu yù ñaëc bieät ñoái vôùi chaát thaûi nguy haïi. Caùc chuû nguoàn thaûi chaát thaûi nguy haïi phaûi tuaân thuû nghieâm ngaët caùc quy ñònh cuûa phaùp luaät töø khaâu thu gom, toàn tröõ, phaân loaïi, vaän chuyeån cho ñeán xöû lyù, tieâu huûy. Cô quan Baûo veä Moâi tröôøng Myõ (EPA) laøm nhieäm vuï giaùm saùt chaët cheõ töøng khaâu moät, ñoàng thôøi ñöa ra nhöõng quy ñònh cuï theå ñoái vôùi caùc ñoái töôïng lieân quan nhö sau: Quy ñònh ñoái vôùi caùc chuû thaûi CTNH: caùc chuû thaûi phaûi töï laäp baùo caùo thoáng keâ ñaùnh giaù veà chaát thaûi cuûa cô sôû mình vaø ñaêng kyù soá hieäu chaát thaûi nguy haïi vôùi EPA. Neáu thôøi gian toàn tröõ CTNH taïi cô sôû quaù 90 ngaøy, thì cô sôû phaûi xin caáp giaáy pheùp toàn tröõ. Trong thôøi haïn toàn tröõ phaûi chòu söï giaùm saùt cuûa EPA vaø phaûi ñaùp öùng ñaày ñuû yeâu caàu quy ñònh cuûa EPA veà thuøng chöùa, nhaõn hieäu vaø bieån baùo. Ngoaøi ra, chuû thaûi coøn phaûi chuaån bò saün saøng phöông aùn öùng phoù söï coá moâi tröôøng coù theå xaûy ra. Quy ñònh ñoái vôùi cô sôû vaän chuyeån CTNH: caùc cô sôû vaän chuyeån phaûi coù giaáy pheùp cuûa EPA. Ñeå ñaûm baûo vaän chuyeån an toaøn CTNH töø caùc nguoàn phaùt sinh ñeán nôi choân laáp, EPA quy ñònh caùc beân tham gia goàm chuû thaûi, chuû vaän chuyeån vaø chuû xöû lyù phaûi coù bieân baûn xaùc nhaän khoái löôïng vaän chuyeån. Quy ñònh ñoái vôùi cô sôû xöû lyù, toàn chöùa vaø choân laáp CTNH: phaûi coù giaáy pheùp cuûa EPA, töùc laø cô sôû phaûi coù ñuû naêng löïc veà chuyeân moân, coâng ngheä, maët baèng, vò trí vaø trang thieát bò caàn thieát ñeå toàn tröõ, xöû lyù vaø tieâu huûy an toaøn caùc loaïi CTNH, ñaûm baûo ngaên ngöøa hieäu quaû söï roø ræ, thaát thoaùt CTNH ra moâi tröôøng trong quaù trình hoaït ñoäng. Ñoàng thôøi caùc cô sôû naøy phaûi thöïc hieän vieäc giaùm saùt moâi tröôøng vaø bieän phaùp öùng cöùu söï coá phuø hôïp. Nhö vaäy, caùc chaát coù moät trong caùc ñaëc tính nguy haïi sau ñöôïc xaùc ñònh laø chaát thaûi nguy haïi : - Chaát deã chaùy : chaát coù nhieät ñoä baét chaùy < 60oC, chaát coù theå chaùy do ma saùt, töï thay ñoåi veà hoaù hoïc. Nhöõng chaát deã chaùy thöôøng gaëp nhaát laø caùc loaïi nhieân lieäu (xaêng, daàu, gas, …), ngoaøi ra coøn coù cadmium, caùc hôïp chaát höõu cô nhö benzen, etylbenzen, toluen, hôïp chaát höõu cô coù chöùa clo, … - Chaát coù tính aên moøn: laø nhöõng chaát trong nöôùc taïo moâi tröôøng pH 12,5; chaát coù theå aên moøn theùp. Daïng thöôøng gaëp laø nhöõng chaát coù tính acid hoaëc bazô. - Chaát coù hoaït tính hoaù hoïc cao: caùc chaát deã daøng chuyeån hoaù hoaù hoïc; phaûn öùng maõnh lieät khi tieáp xuùc vôùi nöôùc; taïo hoãn hôïp noå hay coù tieàm naêng gaây noå vôùi nöôùc; sinh caùc khí ñoäc khi troän vôùi nöôùc; caùc hôïp chaát cyanur hay sulfit sinh khí ñoäc khi tieáp xuùc vôùi moâi tröôøng acid; deã noå hay taïo phaûn öùng noå khi coù aùp suaát vaø gia nhieät; deã noå hay phaûn öùng ôû ñieàu kieän chuaån; caùc chaát noå bò caám. - Chaát coù tính ñoäc haïi: nhöõng chaát maø baûn thaân noù coù tính ñoäc ñaëc thuø ñöôïc xaùc ñònh qua caùc böôùc kieåm tra. Chaát ñoäc haïi goàm: caùc kim loaïi naëng nhö thuûy ngaân (Hg), Cadmium (Cd), Asernic (As), Chì (Pb) vaø caùc muoái cuûa chuùng; Dung moâi höõu cô nhö Toluen (C6H5CH3), benzen (C6H6), acetol (CH3COCH3), Chloroform, … Caùc chaát coù hoaït tính sinh hoïc (thuoác saùt truøng, tröø saâu, hoaù chaát noâng döôïc); Caùc chaát höõu cô raát beàn trong ñieàu kieän töï nhieân neáu tích luõy trong moâ môõ ñeán moät noàng ñoä nhaát ñònh thì seõ gaây beänh (PCBs). - Chaát coù khaû naêng gaây ung thö vaø ñoät bieán gen: dioxin (PCDD), Asen, Cadmium, Benzen, caùc hôïp chaát höõu cô coù chöùa Clo. So saùnh caùc ñònh nghóa neâu treân, ñònh nghóa veà CTNH cuûa Vieät Nam cuõng töông töï nhö ñònh nghóa cuûa caùc quoác gia Myõ, Canada, Philippin, … ñaõ nhaán maïnh ñeán tính chaát nguy haïi cuûa moät soá loaïi chaát thaûi, cho duø ñöôïc thaûi ra vôùi khoái löôïng nhoû thì CTNH cuõng coù khaû naêng gaây aûnh höôûng ñaùng keå ñeán moâi tröôøng vaø söùc khoûe con ngöôøi. Theo quy ñònh taïi Quyeát ñònh 155/1999/QÑ-TTg, chaát thaûi nguy haïi ñöôïc chia thaønh nhöõng danh muïc sau : (1) Danh muïc A : Danh muïc caùc chaát thaûi nguy haïi (CTNH), trong ñoù bao goàm : - A1 (A1020 – A1180) : Kim loaïi vaø chaát thaûi chöùa kim loaïi - A2 (A2020 – A2050) : Caùc chaát thaûi chuû yeáu chöùa hôïp chaát voâ cô nhöng coù theå chöùa kim loaïi hay vaät lieäu höõu cô. - A3 (A3010 – A3190) : Caùc chaát thaûi chuû yeáu chöùa hôïp chaát höõu cô, nhöng coù theå chöùa caùc kim loaïi hoaëc caùc chaát voâ cô. - A4 (A4010 – A4160) : Caùc chaát thaûi coù theå chöùa caû chaát höõu cô vaø voâ cô. (2). Danh muïc B : Danh muïc caùc chaát thaûi khoâng phaûi laø CTNH, trong ñoù bao goàm: - B1 (B1020 – B1240) : Kim loaïi vaø chaát thaûi chöùa kim loaïi - B2 (B2020 – B2120) : Caùc chaát thaûi chuû yeáu chöùa chaát voâ cô, coù theå chöùa caùc kim loaïi hoaëc caùc chaát höõu cô. - B3 (B3020 – B3140) : Caùc chaát thaûi chuû yeáu chöùa chaát höõu cô, coù theå chöùa caùc kim loaïi hoaëc caùc chaát voâ cô. - B4 (B4020 – B4030) : Caùc chaát thaûi, coù theå chöùa caû caùc thaønh phaàn voâ cô vaø höõu cô. 2.2.2. Phaân loaïi CTNH Tuøy theo muïc ñích öùng duïng, CTNH coù theå ñöôïc phaân loaïi theo nhöõng caùch khaùc nhau nhö sau : - Theo khaû naêng xöû lyù; - Theo muïc ñích an toaøn khi vaän chuyeån vaø/ hoaëc toàn tröõ hay tính chaát chaát thaûi; - Theo tính ñoäc haïi; - Theo tính töông hôïp giöõa caùc chaát thaûi; - Theo loaïi hình coâng nghieäp taïo ra chaát thaûi. Phaân loaïi theo khaû naêng xöû lyù CTNH : Ñeå phuïc vuï cho coâng taùc xaây döïng heä thoáng xöû lyù, vieäc phaân loaïi CTNH theo khaû naêng xöû lyù laø thích hôïp nhaát. Baèng caùch naøy, CTNH coù theå phaân thaønh caùc loaïi sau : - Chaát thaûi töø quaù trình xi maï/ chaát thaûi chöùa kim loaïi/ chaát thaûi chöùa cyanide; - Acid; - Kieàm; - Chaát thaûi voâ cô; - Chaát phaûn öùng; - Sôn, nhöïa; - Dung moâi höõu cô; - Chaát thaûi töø quaù trình deät nhuoäm; - Daàu môõ, chaát thaûi nhieãm daàu; - Bao bì nhieãm CTNH; - Hoùa chaát höõu cô; - Thuoác tröø saâu; - Chaát thaûi töø saûn xuaát giaáy vaø boät giaáy. Phaân loaïi theo tính chaát cuûa caùc chaát thaûi : Nhaèm baûo ñaûm an toaøn khi vaän chuyeån vaø/hoaëc toàn tröõ, heä thoáng phaân loaïi CTNH theo tính chaát chaát thaûi laø hôïp lyù chaát. baèng caùch naøy, CTNH ñöôïc phaân thaønh caùc loaïi nhö sau : - Chaát coù tính noå : laø nhöõng chaát raén hoaëc loûng maø töï noù coù khaû naêng gaây phaûn öùng hoùa hoïc taïo ra khí ôû moät ñieàu kieän nhaát ñònh veà nhieät ñoä vaø aùp suaát vôùi toác ñoä nhaát ñònh coù khaû naêng phaù huûy moâi tröôøng xung quanh. - Chaát loûng coù khaû naêng boác chaùy : laø nhöõng chaát loûng hoaëc hoãn hôïp caùc chaát loûng, hoaëc chaát loûng chöùa chaát raén ôû daïng huyeàn phuø hoaëc dung dòch (nhö sôn, vecni, …) phaùt ra hôi coù khaû naêng boác chaùy ôû nhieät ñoä khoâng vöôït quaù 60,5oC theo phöông phaùp coác kín (close- cup test) hoaëc khoâng vöôït quaù 65,5oC theo phöông phaùp coác hôû (open- cup test). - Chaát raén coù khaû naêng boác chaùy : laø nhöõng chaát raén khoâng keå chaát coù tính noå trong ñieàu kieän vaän chuyeån coù theå chaùy ñöôïc hoaëc goùp phaàn gaây chaùy do söï ma saùt. - Chaát thaûi coù khaû naêng chaùy töï phaùt : laø nhöõng chaát coù khaû naêng phaùt nhieät ôû ñieàu kieän thöôøng trong quaù trình vaän chuyeån hoaëc khi tieáp xuùc vôùi khoâng khí vaø coù khaû naêng baét löûa. - Chaát tieáp xuùc vôùi nöôùc taïo ra caùc khí coù khaû naêng boác chaùy. - Chaát oxy hoùa goùp phaàn ñoát chaùy caùc chaát khaùc. - Caùc chaát peroxides höõu cô khoâng beàn nhieät. - Caùc chaát gaây ngoä ñoäc caáp tính : laø nhöõng chaát coù khaû naêng gaây cheát hoaëc gaây nguy haïi ñeán söùc khoûe cuûa conngöôøi khi tieáp xuùc qua da hoaëc hoâ haáp. - Chaát laây nhieãm. - Chaát coù tính aên moøn - Chaát ñoäc. Phaân loaïi theo möùc ñoä ñoäc haïi : Theo möùc ñoä ñoäc haïi, CTNH coù theå ñöôïc phaân thaønh 6 loaïi sau : Möùc ñoä ñoäc  Lieàu löôïng ñoäc (g chaát ñoäc/kg troïng löôïng vaät thí nghieäm)   1  Khoâng ñoäc  > 15   2  Ít ñoäc  5,0 – 15   3  Trung bình  0,5 – 5,0   4  Ñoäc  0,05 – 0,5   5  Raát ñoäc  0,005 – 0,05   6  Cöïc ñoäc  < 0,005   Nguoàn: Manahan, 1990 Phaân loaïi theo tính töông hôïp cuûa chaát thaûi : Tính töông hôïp cuûa chaát thaûi vôùi caùc chaát thaûi khaùc cuõng nhö vaät lieäu cuûa thuøng chöùa laø moät trong nhöõng yeáu toá quan troïng trong quaù trình toàn tröõ, vaän chuyeån cuõng nhö xöû lyù vaø thaûi boû CTNH. Hình sau ñaây trình baøy toùm taét nhöõng phaûn öùng coù theå xaûy ra khi caùc chaát phaûn öùng tieáp xuùc vôùi nhau vaø coù theå gaây chaùy noå. Baûng 2 : Tính töông hôïp cuûa caùc CTNH 1  Caùc acid voâ cô coù tính oxy hoùa  1              2  Xuùt  H  2     E: NOÅ F: CHAÙY GF: KHÍ COÙ KHAÛ NAÊNG BOÁC CHAÙY GT: KHÍ ÑOÄC HAÏI H: PHAÙT NHIEÄT S: HOØA TAN CHAÁT ÑOÄC HAÏI   3  Hydrocarbon thôm  H F   3      4  Daãn xuaát halogen cuûa chaát höõu cô  H F GT    4     5  Kim loaïi  GF H    H F  5          6  Kim loaïi ñoäc haïi  S  S     6         7  Chaát beùo  H F       7        8  Phenol vaø Cresol  H F        8       9  Taùc nhaân oxy hoùa maïnh   H F   H F   H    9      10  Taùc nhaân khöû maïnh  H F GT   H GT      GF H  H F E  10     11  Nöôùc vaø hoãn hôïp chöùa nöôùc  H    H E   S     GF GT  11    12  Caùc chaát phaûn öùng vôùi nöôùc  Khoâng ñöôïc pheùp troän laãn vôùi baát cöù hoùa chaát hoaëc chaát thaûi naøo  12   Nguoàn: Sinh vieân thöïc hieän (SVTH) Phaân loaïi theo loaïi hình coâng nghieäp : Vieäc phaân loaïi chaát thaûi theo ngaønh coâng nghieäp ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc khaûo saùt thaønh phaàn vaø khoái löôïng CTNH. Caùc ngaønh coâng nghieäp phaùt sinh CTNH bao goàm : 1. Coâng nghieäp hoùa chaát : saûn xuaát aêcqui caùc loaïi, pin hoùa hoïc, hoùa chaát, möïc in, vecni, sôn vaø keo daùn, dung moâi, boät treùt, in hoa vaûi, xaø phoøng, chaát taåy röûa, daàu goäi, kem ñaùnh raêng, myõ phaåm, nhöïa toång hôïp vaø caùc saûn phaåm töø nhöïa, döôïc phaåm, phaân hoùa hoïc, dieâm, saûn phaåm töø cao su nhö saêm loáp xe, ñeá giaøy, coâng nghieäp vaät lieäu môùi. 2. Coâng nghieäp daàu moû : loïc daàu; hoùa daàu vaø loïc hoùa daàu; cheá bieán daàu nhôøn; khí hoùa loûng. 3. Coâng nghieäp deät, nhuoäm : deät; nhuoäm. 4. Coâng nghieäp da vaø saûn phaåm töø da : thuoäc da; giaøy deùp. tuùi xaùch. 5. Coâng nghieäp saûn xuaát caùc saûn phaåm goã : goã xaây döïng; goã gia duïng. 6. Coâng nghieäp boät giaáy vaø giaáy : giaáy vieát, giaáy carton, giaáy veä sinh, giaáy vaøng maõ, giaáy nhoâm; Saûn xuaát bao bì. 7. Coâng nghieäp khai khoaùng, luyeän kim vaø vaät lieäu xaây döïng : luyeän kim, xi maï, ximaêng, taám lôïp vaø vaät lieäu xaây döïng, kính xaây döïng. 8. Coâng nghieäp cheá taïo maùy : saûn xuaát linh kieän ñieän, thieát bò ñieän, ñieän töû, thieát bò, duïng cuï vaên phoøng, xe maùy, xe ñaïp, ti vi, tuû laïnh, maùy ñieàu hoøa nhieät ñoä, duïng cuï y teá, quang hoïc, ñoàng hoà. 9. Coâng nghieäp noâng nghieäp vaø cheá bieán thöïc phaåm : daàu thöïc vaät, cheá bieán söõa, röôïu, bia vaø caùc loaïi nöôùc giaûi khaùt, traø, caø pheâ, thuoác laù, cheá bieán nöôùc chaám, cheá bieán thuûy saûn, noâng saûn; cheá bieán haït ñieàu, ñoà hoäp, rau quaû ñoâng laïnh, mì aên lieàn, boät ngoït; cheá bieán tinh boät, buùn taøu, cheá bieán thöùc aên gia suùc, saûn xuaát ñöôøng.   Hình 4 : Hình aûnh Chaát thaûi nguy haïi 2.2.3. Taùc ñoäng cuûa CTNH ñoái vôùi moâi tröôøng CTNH coù theå gaây taùc haïi nghieâm troïng ñeán moâi tröôøng sinh thaùi vaø söùc khoûe coäng ñoàng ôû möùc ñoä khoù löôøng tröôùc neáu khoâng ñöôïc quaûn lyù, xöû lyù hôïp lyù. Treân theá giôùi, coù theå keå moät soá tröôøng hôïp ñieån hình veà taùc haïi cuûa CTNH nhö sau : - Love Canal, New York ñöôïc bieát ñeán nhö moät bieåu töôïng cho söï oâ nhieãm moâi tröôøng do chaát thaûi nguy haïi. Ñaây laø ñieàu then choát naøy daãn ñeán söï ra ñôøi ñaïo luaät Superfund vaøo naêm 1980 ôû Hoa Kyø. Vaøo nhöõng thaäp nieân 1940 - 1950, ñoaïn keânh naøy bò phong toûa ñeå caùc coâng ty hoùa chaát duøng laøm baõi thaûi chaát thaûi nguy haïi. Sau ñoù, ñoaïn keânh naøy ñöôïc laáp vaø chuyeån giao cho chính quyeàn ñeå xaây döïng tröôøng hoïc vaø khu daân cö. Vaøo nhöõng naêm cuoái cuûa thaäp nieân 1970, thöôøng xuyeân phaùt hieän coù muøi hoùa chaát, keát quaû phaân tích cho thaáy coù söï lieân quan giöõa beänh taät treû em ôû khu vöïc naøy vôùi nhieàu daïng hoùa chaát (trong ñoù coù dioxin). - Times Beach : cuõng laø moät söï kieän noåi tieáng töông töï Love Canal nhöng tröôøng hôïp oâ nhieãm naøy ñöôïc gaây ra do dioxin.Vaøo nhöõng naêm cuoái thaäp nieân 1960 vaø ñaàu 1970, nhaø maùy gaàn thaønh phoá St. Louis pha laãn daàu vaø nöôùc ñeå phun ngaên buïi. Tuy nhieân, sau ñoù phaùt hieän ñöôïc nhieàu sinh vaät bò cheát vaø ngay caû khi ñaõ boùc boû phaàn ñaát phía treân, sinh vaät vaãn tieáp tuïc cheát. Keát quaû phaân tích cho thaáy sinh vaät cheát do taùc ñoäng cuûa dioxin ngaám vaøo ñaát. - ÔÛ Minamata, Nhaät Baûn, thuyû ngaân voâ cô ñöôïc duøng trong coâng nghieäp saûn xuaát acetaldehyde, moät chaát cô baûn cuûa coâng nghieäp hoaù chaát. Thuyû ngaân naøy theo ñöôøng nöôùc thaûi chaûy ra vònh gaàn ñoù vaø caùc sinh vaät ñaùy bieån aên phaûi. Caù vaø caùc sinh vaät bieån khaùc daàn daàn bò nhieãm thuyû ngaân vaø cuoái cuøng ngöôøi daân ôû vuøng naøy cuõng bò nhieãm metilen thuyû ngaân do aên caù gaây neân caùc beänh teâ lieät, queø quaët cho hôn 20% daân soá soáng taïi thaønh phoá naøy vaø khoâng theå chöõa trò ñöôïc, sau naøy ñöôïc bieát ñeán nhö beänh Minamata. Beänh ñöôïc phaùt hieän laàn ñaàu tieân vaøo naêm 1956 nhöng thuyû ngaân thaûi ra bieån khoâng ngöøng laïi cho ñeán taän naêm 1968. Tuy nhieân ngay caû khi vieäc thaûi thuyû ngaân ra bieån ñaõ ngöøng laïi, taàng nöôùc ñaùy bieån vaãn coøn chöùa moät löôïng lôùn thuyû ngaân. Qua nhöõng baøi hoïc veà CTNH keå treân, ta nhaän thaáy chaát thaûi nguy haïi coù taùc ñoäng ñeán an toaøn vaø söùc khoeû con ngöôøi : Vaán ñeà an toaøn : Chaát thaûi nguy haïi aûnh höôûng ñeán vaán ñeà an toaøn do tính chaát deã chaùy noå, hoaït tính hoaù hoïc cao, gaây aên moøn, caùc chaát nguy haïi coù theå aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán tính maïng cuûa con ngöôøi. Ngoaøi ra, chaát thaûi nguy haïi coøn phaù huyû vaät lieäu nhanh choùng. Do ñoù, chuùng giaùn tieáp coù aûnh höôûng ñeán an toaøn vaø söùc khoeû con ngöôøi. Nhöõng moái nguy haïi taùc ñoäng leân coäng ñoàng vaø moâi tröôøng : - Nguy cô chaùy : chaùy sinh ra taùc ñoäng chính vôùi con ngöôøi laø gaây phoûng do nhieät ñoä cao, gaây toå thöông da, laøm maát oxy gaây ngaït. Caùc taùc ñoäng naøy coù theå daãn ñeán töû vong ñoái vôùi con ngöôøi vaø ñoäng vaät. Chaùy laøm phaù huûy vaät lieäu daãn ñeán phaù huyû coâng trình. Moät soá chaát deã chaùy hay saûn phaåm sinh ra töø quaù trình chaùy laø chaát ñoäc neân gaây oâ nhieãm moâi tröôøng khí, nöôùc, ñaát. - Nguy cô noå : noå laø caùc phaûn öùng hoaù hoïc xaûy ra cöïc nhanh, giaûi phoùng ra moät löôïng khí raát lôùn taïo aùp suaát cao cuïc boä cho vuøng khoâng khí xung quanh. Ngoaøi ra, bao bì cuûa chaát noå cuõng goùp phaàn gaây taùc haïi. Khi noå, voû bò xeù vuïn vaø baén ra xung quanh, coù theå gaây thöông tích cho nhöõng ñoái töôïng naèm trong taàm baén cuûa chuùng. - Caùc phaûn öùng hoaù hoïc : caùc phaûn öùng hoaù hoïc aên moøn vaät lieäu, laøm hoûng hay suïp ñoå coâng trình.. AÊn moøn, chaùy da, aûnh höôûng ñeán phoåi vaø maët. Chaát gaây oâ nhieãm khoâng khí, nhieãm ñoäc nöôùc, gaây oâ nhieãm ñaát. Vaán ñeà söùc khoûe con ngöôøi : Chaát nguy haïi gaây toån thöông cho caùc cô quan trong cô theå, kích thích, dò öùng, gaây ñoäc caáp tính vaø maõn tính, coù theå gaây ñoät bieán gen, laây nhieãm, roái loaïn chöùc naêng teá baøo daãn ñeán caùc taùc ñoäng nghieâm troïng cho con ngöôøi vaø ñoäng vaät nhö gaây ung thö, aûnh höôûng ñeán söï di truyeàn. Con ngöôøi khi tieáp xuùc vôùi chaát thaûi nguy haïi coù theå bieåu hieän nhieãm ñoäc qua caùc trieäu chöùng laâm saøng vaø roái loaïn chöùc naêng nhö sau : - Bieåu hieän ôû ñöôøng tieâu hoaù : taêng tieát nöôùc boït hay khoâ mieäng, kích thích ñöôøng tieâu hoaù, noân, tieâu chaûy, chaûy maùu ñöôøng tieâu hoaù, vaøng da. - Bieåu hieän ôû ñöôøng hoâ haáp : tím taùi, thôû noâng, ngöøng thôû, phuø phoåi. - Bieåu hieän roái loaïn tim maïch : maïch chaäm, maïch nhanh, truî maïch, ngöøng tim. - Caùc roái loaïn thaàn kinh, caûm giaùc vaø ñieàu nhieät : hoân meâ, kích thích vaø vaät vaõ, nhöùc ñaàu naëng, choùng maët, ñieác, hoa maét, co giaõn ñoàng töû, taêng giaûm thaân nhieät. - Roái loaïn baøi tieát : voâ nieäu… Beân caïnh caùc aûnh höôûng ñoäc haïi ñoái vôùi sinh vaät soáng, CTNH coù theå gaây hö haïi khoâng khí, nöôùc vaø ñaát. Chaát thaûi thaâm nhaäp vaøo khoâng khí coù theå laøm giaûm chaát löôïng khoâng khí moät caùch tröïc tieáp hay giaùn tieáp thoâng qua vieäc taïo thaønh caùc chaát oâ nhieãm thöù caáp. Caùc chaát ñoäc haïi hoøa tan, lô löûng hay noåi treân maët nöôùc coù theå caûn trôû vieäc söû duïng nguoàn nöôùc vaø aûnh höôûng ñeán caùc sinh vaät nöôùc. Ñaát bò aûnh höôûng bôùi CTNH coù theå bieán ñoåi caùc tính chaát vaät lyù, hoùa hoïc vaø khaû naêng dinh döôõng ñoái vôùi caây troàng. Ví duï ñaát bò aûnh höôûng cuûa nöôùc muoái ñaäm ñaëc töø ngaønh hoùa daàu coù theå trôû neân khoâng thích hôïp ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa caây troàng vaø do vaäy ñaát naøy bò caèn coãi vaø deã daøng bò xoùi moøn. 2.2.4. Giôùi thieäu moät soá bieän phaùp xöû lyù CTNH Khi ñaõ trieån khai caùc bieän phaùp giaûm thieåu, taän duïng chaát thaûi, löôïng chaát thaûi giaûm ñi ñaùng keå nhöng vaãn coøn toàn taïi trong moâi tröôøng. Do ñoù, vaãn caàn phaûi tieán haønh xöû lyù, thaûi boû chaát thaûi moät caùch an toaøn. Caùc quaù trình xöû lyù coù theå chia thaønh nhöõng nhoùm sau : - Xöû lyù cô hoïc. - Caùc quaù trình hoaù lyù. - Caùc quaù trình sinh hoïc. - Caùc quaù trình xöû lyù nhieät. - Choân laáp. 2.2.4.1. Xöû lyù cô hoïc Xöû lyù cô hoïc thoâng thöôøng ñöôïc duøng ñeå xöû lyù sô boä chaát thaûi. Ví duï, chaát thaûi raén hay ñoùng cuïc caàn phaûi ñöôïc ñaäp thaønh nhöõng haït nhoû tröôùc khi ñöôïc hoaø tan ñeå xöù lyù hoùa hoïc. Töông töï, chaát thaûi höõu cô daïng raén phaûi ñöôïc baêm vaø nghieàn nhoû vaø cuoái cuøng ñöôïc troän vôùi nhöõng chaát thaûi höõu cô khaùc tröôùc khi ñoát. Quaù trình baêm troän vaø nghieàn caùc loaïi chaát thaûi tröôùc khi ñem ñoát naøy laø raát quan troïng ñeå coù theå ñoát coù hieäu quaû bôûi vì chaát thaûi ñöôïc bôm vaøo loø ñaát phaûi thoaû maõn nhöõng ñaëc tröng rieâng cho moät quaù trình chaùy hoaøn toaøn. 2.2.4.2. Xöû lyù hoaù/ lyù Xöû lyù hoaù lyù laø phöông phaùp thoâng duïng nhaát ñeå chuyeån hoaù caùc chaát thaûi voâ cô nguy haïi thaønh caùc chaát ít nguy haïi hôn hay khoâng nguy haïi. Caùc quaù trình xöû lyù hoaù lyù laø ñôn giaûn vaø coù giaù thaønh khaù thaáp. Chuùng coù theå ñöôïc tieán haønh ngay taïi caùc nguoàn thaûi vôùi vai troø laø moät giaûi phaùp xöû lyù cuoái ñöôøng oáng hoaëc nhö laø moät phaàn trong heä thoáng xöû lyù ñoàng boä chaát thaûi qui moâ. Caùc kyõ thuaät bao goàm : haáp thu khí, chöng caát, xöû lyù baèng trích ly bay hôi, oxyhoaù hoùa hoïc, doøng tôùi haïn, maøng. OÅn ñònh hoaù raén laø quaù trình laøm taêng caùc tính chaát vaät lyù cuûa chaát thaûi, giaûm khaû naêng phaùt taùn vaøo moâi tröôøng hay laøm giaûm tính ñoäc haïi cuûa chaát gaây oâ nhieãm .Ñaây laø quaù trình coá ñònh chaát thaûi khoâng theå xöû lyù ñöôïc nöõa trong moät khoái beâ toâng vaø sau ñoù ñöôïc choân taïi nhöõng baõi choân laáp ñöôïc qui ñònh cho chaát thaûi nguy haïi. Trong thöïc teá caùc chaát coøn laïi sau nhöõng quaù trình xöû lyù hoaù hoïc thöôøng coù haøm löôïng caùc oxyt kim loaïi naëng cao vaø coù theå chöùa caùc sulfit kim loaïi. Trong ñieàu kieän kieàm nheï thì nhöõng chaát naøy khoâng tan, nhöng trong moâi tröôøng chung chuùng vaãn coù theå bò taùi hoaø tan neáu gaëp ñieàu kieän trung tính hay acid nheï. Neáu nhöõng caën thaûi naøy ñöôïc coá ñònh hoaù thì caùc kim loaïi naëng naøy khoâng theåá taùi thaát thoaùt vaøo moâi tröôøng thaäm chí trong ñieàu kieän coù acid nheï. Heä thoáng xöû lyù hoaù lyù goàm coù caùc beå phaûn öùng (hoaëc lieân tuïc hoaëc theo meû tuyø thuoäc voán ñaàu tö) ña naêng vôùi dung tích ñöôïc tính toaùn phuø hôïp vôùi taûi löôïng chaát thaûi phaùt sinh. Caùc beå phaûn öùng naøy ñöôïc ñaët trong moät khu vöïc coù beå ngaên caùch, coù khoang naép ôû treân ñænh bình phaûn öùng vaø caàu thang ñeå coù theå ñöa nhöõng vaät daïng raén vaøo trong beå phaûn öùng ñoàng thôøi ñeå laøm veä sinh beân trong. Caùc beå phaûn öùng naøy ñöôïc söû duïng cho nhieàu quaù trình hoaù lyù nhö : - Oxy hoaù chaát thaûi cyanur baèng natri hypochloride. - Khöû Cr VI baèng caùc chaát thaûi coù tính khöû hay natri Metabisulfit. - Keát tuûa caùc kim loaïi naëng. - Trung hoaø. - Phaù nhuõ daàu/ nöôùc baèng acid. Khi phuø hôïp thì seõ duøng moät chaát thaûi naøy ñeå xöû lyù caùc chaát thaûi khaùc, ví duï kieàm thaûi seõ ñöôïc duøng ñeå trung hoaø acid thaûi vaø xöû lyù caùc dung dòch acid aên moøn thaûi coù haøm löôïng saét cao coù theå duøng ñeå khöû Cr VI. Tuy nhieân caàn phaûi coù acid vaø kieàm döï tröõ ñeå ñaûm baûo caân baèng vôùi khoái löôïng chaát thaûi ñi vaøo heä thoáng xöû lyù. Moãi moät meû chaát thaûi ñaõ ñöôïc xöû lyù xong seõ ñöôïc bôm vaøo caùc boàn chöùa buøn ñeå loïc. Cuõng coù theå bôm tröïc tieáp buøn töø beå phaûn öùng ñeán caùc maùy loïc eùp tuyø thuoäc tình hình xöû lyù vaø daïng chaát thaûi xöû lyù cuï theå. Ñeå xöû lyù buøn cuûa quaù trình xöû lyù hoaù lyù, caàn thieát phaûi trang bò caùc maùy xöû lyù buøn (ban ñaàu khi voán ñaàu tö thaáp coù theå trang bò maùy eùp loïc nhieàu ngaên daïng loïc khung baûn : caùc ngaên eùp coù theå ñöôïc cheá taïo töø taám theùp vaø vaûi loïc polypropylene). Nöôùc loïc sau khi xöû lyù buøn seõ phaûi ñöôïc bôm vaøo beå chöùa taïm thôøi taïi traïm xöû lyù nöôùc thaûi. 2.2.4.3. Caùc quaù trình sinh hoïc Xöû lyù chaát thaûi baèng phöông phaùp sinh hoïc laø söû duïng vi sinh vaät ñeå phaân huûy vaø bieán ñoåi chaát höõu cô trong chaát thaûi nhaèm giaûm caùc nguy cô cuûa noù ñoái vôùi moâi tröôøng. Trong quaûn lyù CTNH, vieäc xöû lyù chaát höõu cô nguy haïi coù theå thöïc hieän ñöôïc neáu xöû duïng ñuùng loaøi vi sinh vaät vaø kieåm soaùt quaù trình hôïp lyù. Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán quaù trình sinh hoïc bao goàm : - Nguoàn naêng löôïng vaø nguoàn cô chaát : nguoàn naêng löôïng coù theå laø cô chaát, phaûn öùng oxyhoaù khöû cuûa chaát voâ cô vaø chaát höõu cô. Coøn nguoàn Cacbon (cô chaát) coù theå laø CO2 vaø chaát höõu cô. - Quaù trình Enzym. - Tính coù theå phaân huûy sinh hoïc cuûa cô chaát. - Tính öùc cheá vaø ñoäc tính cuûa cô chaát ñoái vôùi Vi sinh vaät. - Coäng ñoàng Vi sinh vaät. Trong xöû lyù sinh hoïc, vieäc kieåm soaùt vaø duy trì löôïng Vi sinh vaät laø raát quan troïng, coù aûnh höôûng lôùn ñeán hieäu quaû xöû lyù. Caùc yeáu toá kyõ thuaät aûnh höôûng ñeán quaù trình caàn phaûi kieåm soaùt bao goàm : - Chaát nhaän ñieän töû. - Ñoä aåm. - Nhieät ñoä. - pH. - Toång chaát raén hoaø tan ( < 40.000 mg/L ). - Chaát dinh döôõng. - Loaïi beå. - Nguoàn Cacbon. Caùc loaïi heä thoáng xöû lyù : heä thoáng xöû lyù CTNH baèng phöông phaùp sinh hoïc coù theå chia thaønh caùc loaïi sau : - Caùc heä thoáng thoâng thöôøng : buøn lô löûng, hieáu khí, kî khí. - Xöû lyù taïi nguoàn : duøng xöû lyù nöôùc ngaàm vaø nöôùc oâ nhieãm. - Xöû lyù buøn loûng : duøn xöû lyù buøn vôùi haøm löôïng caên töø 5 – 50%.

Các file đính kèm theo tài liệu này:

  • docLuan van CTNH.doc
Luận văn liên quan