Khóa luận Đánh giá tác động của khu công nghiệp nam đông hà tới đời sống của các hộ dân phường đông lương thành phố Đông Hà

ng lên. Chi phí cho một bữa ăn cũng vì thế sẽ cao hơn hẳn trước khi có khu công nghiệp. ĐA ̣I H ỌC KIN H T Ế H UÊ ́ Khoùa luaän toát nghieäp ñaïi hoïc GVHD: ThS. Leâ Nöõ Minh Phöông SVTH: Taï Thò Baïch Nhaät 49 Bên cạnh đó, mặc dù chi tiêu của các hộ cho nhu cầu đi lại cũng như thuốc than, bênh tật không tăng nhiều như chi tiêu cho ăn uống nhưng các loại chi tiêu này đều tăng. Trước khi có khu công nghiệp chi tiêu cho đi lại bình quân trên hộ là 5,75 triệu đồng/năm. Tuy nhiên sau khi có khu công nghiệp số lượng chi tiêu này đã tăng thêm 3,16 triệu đồng/năm. Nguyên nhân của sự gia tăng này là do giá xăng liên tục tăng cao. Ngoài ra, việc một số lao động thất nghiệp tại các hộ dân đã tìm được việc làm sau khi khu công nghiệp hình thành đã khiến những lao động này tốn một khoảng chi tiêu cho đi lại so với chỉ ngồi ở nhà trước kia. Đồng thời, sau khi có khu công nghiệp một số hộ đã chuyển đổi ngành nghề từ sản xuất nông nghiệp sang sản xuất phi nông nghiệp, với tính chất công việc cần sự đi lại nhiều hơn nên chi tiêu đi lại cho hộ cũng tăng lên. Khu công nghiệp Nam Đông Hà đi vào hoạt động đã gây ảnh hưởng không nhỏ đến môi trường sống của các hộ dân trên địa bàn như: Gây ô nhiễm không khí hay ô nhiễm đất và nước thảiHậu quả của việc ô nhiễm này đã ảnh hưởng đến sức khỏe của các hộ dân lân cận, nhận thức được sự ảnh hưởng này nên các hộ dân đều có xu hướng chú trọng hơn đến vấn đề sức khỏe, chi tiêu của các hộ cho y tế cũng vì thế tăng lên. Sau khi có khu công nghiệp chi tiêu y tế bình quân trên hộ là 3.41 triệu đồng/năm, đã tăng so với trước khi có khu công nghiệp 1.16 triệu đồng/năm. Ta có thể thấy rõ hơn mức gia tăng chi tiêu của các hộ điều tra thông qua biểu đồ 2.7 dưới đây: Biểu đồ 2.7: Chi tiêu bình quân của các hộ điều tra trước và sau khi có khu công nghiệp Nam Đông Hà ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khoùa luaän toát nghieäp ñaïi hoïc GVHD: ThS. Leâ Nöõ Minh Phöông SVTH: Taï Thò Baïch Nhaät 50 Như vậy, sự xuất hiện của khu công nghiệp Nam Đông Hà đã tạo nên sự thay đổi cả trong chi tiêu và thu nhập của các hộ dân phường Đông Lương, thành phố Đông Hà. Việc thu nhập cũng như chi tiêu của các hộ dân có sự biến đổi sẽ quyết định phần nào đến điều kiện sống của các hộ dân sau khi có khu công nghiệp. 2.2.2.4. Ảnh hưởng của khu công nghiệp Nam Đông Hà tới điều kiện sống của các hộ dân Khu công nghiệp Nam Đông Hà mở ra đã góp phần không nhỏ trong việc tạo việc làm cũng như nâng cao thu nhập của các hộ dân phường Đông Lương thành phố Đông Hà. Từ đó đời sống các hộ dân cũng vì thế được cải thiện. Chúng ta có thể thấy sự thay đổi về đời sống của các hộ dân phường Đông Lương, thành phố Đông Hà sau khi có khu công nghiệp thông qua bảng 2.9 sau: Bảng 2.9: Sự thay đổi điều kiện sống của các hộ điều tra sau khi có khu công nghiệp Nam Đông Hà Chỉ tiêu Số lượng (hộ) Tỷ lệ (%) Hộ có điều kiện sống tăng 17 42,5 Hộ có điều kiện sống không đổi 15 37,5 Hộ có điều kiện sống giảm 8 20 Tổng 40 100 Nguồn: Tổng hợp từ số liệu điều tra Sau khi khu công nghiệp đi vào hoạt động đã tạo ra rất nhiều sự thay đổi không chỉ về mặt cơ sở hạ tầng của khu công nghiệp mà còn thay đổi cả đời sống của các hộ dân ở phường Đông Lương, thành phố Đông Hà. Tuy nhiên mức độ thay đổi này tùy thuộc vào đặc điểm của từng hộ dân. Các hộ dân có điều kiện sống tăng, giảm hay không đổi đều phụ thuộc vào mức độ ảnh hưởng của khu công nghiệp tới hộ dân là ít hay nhiều. Trong đó việc khu công nghiệp ảnh hưởng đến sự thay đổi thu nhập của hộ là yếu tố quan trọng nhất. Trong số 40 hộ được hỏi thì có tới 15 hộ có điều kiện sống không đổi. Do phường Đông Lương, thành phố Đông Hà có số người lao động làm việc trong các cơ quan nhà nước tương đối đông, với tính chất nghề nghiệp ổn định, hưởng lương theo ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khoùa luaän toát nghieäp ñaïi hoïc GVHD: ThS. Leâ Nöõ Minh Phöông SVTH: Taï Thò Baïch Nhaät 51 chế độ nhà nước cũng như không được nhận những tiện ích công cộng do khu công nghiệp xây dựng do nơi cư trú của hộ không gần với khu công nghiệp. Vì thế sau khi khu công nghiệp được thành lập thì điều kiện sống của các hộ dân này không chịu ảnh hưởng gì đáng kể. Ngoài những nhóm hộ làm việc ở cơ quan nhà nước thì còn có một số hộ chuyên kinh doanh dịch vụ nhưng ở những nhóm ngành không liên quan nhiều đến các dịch vụ phát sinh từ khu công nghiệp, chính vì thế khu công nghiệp hình thành không ảnh hưởng nhiều đến thu nhập của hộ, từ đó điều kiện sống của các hộ cũng không thay đổi. Bên cạnh đó, Nhóm hộ có điều kiện sống không đổi này chiếm 37,5% tổng số hộ được điều tra. Tuy nhiên, bên cạnh nhóm hộ dân có điều kiện sống không đổi thì sự hình thành khu công nghiệp Nam Đông Hà đã góp phần không nhỏ trong việc nâng cao điều kiện sống của 17 hộ dân, chiếm 42,5% tổng số hộ được điều tra. Sở dĩ các hộ này có điều kiện sống tăng lên là do sau khi khu công nghiệp đi vào hoạt động một số hộ có điều kiện thuận lợi về vị trí địa lý cũng như có sẵn các nghề phụ, do đó khi khu công nghiệp được xây dựng hộ tập trung phát triển kinh doanh cũng như phát triển các ngành nghề phụ sẵn có, chính vì vậy khu công nghiệp hình thành đã tạo điều kiện cho họ tăng thu nhập, cải thiện đời sống. Một số hộ lại nhận được những tiện ích công cộng do khu công nghiệp mang lại. Ngược lại, có 8 nhóm hộ có điều kiện sống giảm, chiếm 20% tổng số hộ. Đây là một con số tương đối nhỏ. Nhóm hộ này chủ yếu là các hộ có diện tích đất canh tác bị thu hồi Sau khi bị mất đất canh tác các thành viên trong hộ rơi vào tình trạng thiếu việc làm, một số trường hợp do lao động trong hộ tuổi cao quá tuổi tuyển dụng của doanh nghiệp nên không tìm được việc làm thay thế. Mặt khác, việc ngành kinh doanh dịch vụ phát triển mạnh mẽ sau khi có khu công nghiệp đã khiến 1 số hộ kinh doanh kém hiệu quả. Bên cạnh đó, một nhóm nhỏ các hộ mặc dù có thu nhập tăng lên nhưng không đáp ứng được tốc độ tăng của một số khoảng chi phí nên điều kiện sống của các hộ này giảm đi. ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khoùa luaän toát nghieäp ñaïi hoïc GVHD: ThS. Leâ Nöõ Minh Phöông SVTH: Taï Thò Baïch Nhaät 52 Biểu đồ 2.8: Sự biến động điều kiện sống của các hộ điều tra sau khi có khu công nghiệp Nam Đông Hà Khu công nghiệp Nam Đông Hà được hình thành đã làm điều kiện sống của một số hộ được cải thiện đáng kể. Tuy nhiên, điều này có bền vững hay không phụ thuộc rất nhiều vào chủ trương, chính sách của địa phương và sự nỗ lực của người dân. Bên cạnh đó, đối với các hộ dân có điều kiện sống giảm thì các cấp ban ngành tại địa phương cần có những biện pháp giúp người dân nâng cao thu nhập nhằm cải thiện đời sống, quan trọng nhất cần có những định hướng và tư vấn cho người dân về lao động và việc làm sao cho hợp lý và hiệu quả nhất. 2.2.2.5. Ảnh hưởng đến môi trường Để tìm hiểu rõ hơn ảnh hưởng của khu công nghiệp Nam Đông Hà tới đời sống các hộ dân phường Đông Lương, thành phố Đông Hà chúng ta đi nghiên cứu sự ảnh hưởng của nó tới môi trường nơi các hộ dân đang sinh sống. Bảng 2.10: Ý kiến của các hộ điều tra về sự ảnh hưởng của khu công nghiệp Nam Đông Hà tới môi trường Số hộ Tỷ lệ (%) Ô nhiễm 27 67,5 Không ô nhiễm 13 32,5 Tổng 40 100 Nguồn: Tổng hợp từ số liệu điều tra ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khoùa luaän toát nghieäp ñaïi hoïc GVHD: ThS. Leâ Nöõ Minh Phöông SVTH: Taï Thò Baïch Nhaät 53 Cùng với sự phát triển không ngừng của nền kinh tế là sự phát triển của các nhà máy, xí nghiệp trong khu công nghiệp, nó đã góp phần không nhỏ cho sự phát triển của thành phố Đông Hà nói riêng và tỉnh Quảng Trị nói chung, tuy nhiên nó cũng có không ít các mặt trái. Ô nhiễm môi trường sống chính là một trong những mặt trái đó. Trong số 40 hộ điều tra có 27 hộ, chiếm 67,5% tổng số hộ cho rằng môi trường sống sau khi khu công nghiệp hình thành đã bị ô nhiễm. Phần lớn các hộ dân này đều sinh sống khá gần với khu công nghiệp nên họ trực tiếp chịu những ảnh hưởng về môi trường do khu công nghiệp gây ra. Khu công nghiệp Nam Đông Hà với diện tích 90,03 ha, đây được xem là một khu công nghiệp lớn của thành phố Đông Hà. Chính vì thế, việc khu công nghiệp gây ảnh hưởng đến môi trường sống của các hộ dân là điều tất yếu. Trong đó, tồn tại 3 nguyên nhân gây ô nhiễm đó là ô nhiễm tiếng ồn, ô nhiễm bởi bụi và khí thải, ô nhiễm bởi nước thải và chất thải rắn. Với nền kinh tế ngày càng phát triển, các doanh nghiệp đăng ký kinh doanh tại khu công nghiệp ngày một nhiều hơn. Khi các doanh nghiệp đi vào sản xuất đã gây ra nhiều tiếng ồn, ảnh hưởng đến đời sống bình yên cho những người dân nơi này. Mặt khác, mặc dù một số doang nghiệp đã tiến hành xử lý lượng bụi, khí thải độc hại nhưng mức xử lý này chưa triệt để đã gây ra những ảnh hưởng xấu đến môi trường không khí như: khí bụi khói, khí SO2, khí COTrong đó các doanh nghiệp thuộc ngành hóa chất, chế biến thực phẩm gây ra ô nhiễm lớn nhất. Các chất khí độc hại này qua thời gian sẽ gây tổn hại đến sức khỏe của người dân sinh sống trên địa bàn. Bên cạnh đó các vấn đề ô nhiễm về môi trường đất, nước cũng đang làm cho người dân nơi đây phải gánh chịu những hậu quả khôn lường. Nguyên nhân chính của việc ô nhiễm này là do một số doanh nghiệp trong khu công nghiệp đã thải ra môi trường bên ngoài một lượng nước thải, chất thải rắn. Điều này đã gây ảnh hưởng đến thỗ nhưỡng cũng như nguồn nước ngầm trên địa bàn khu công nghiệp. Theo điều tra, có 42,5% số hộ cho rằng nguồn nước đang ngày càng ô nhiễm, về lâu về dài sẽ gây ra hậu quả thiếu nước sạch cho sinh hoạt và sản xuất. Ngoài ra, những tác động xấu của môi trường còn làm cho sản xuất nông nghiệp gặp nhiều khó khăn. Những chất độc hại của các nhà máy, xí nghiệp thải ra môi trường chưa qua xử lí đã làm ảnh hưởng tới sự phát triển của cây trồng, vật nuôi, gây ra một số dịch bệnhvà dẫn đến năng suất ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khoùa luaän toát nghieäp ñaïi hoïc GVHD: ThS. Leâ Nöõ Minh Phöông SVTH: Taï Thò Baïch Nhaät 54 thấp. Nhất là đối với những hộ gia đình có địa điểm sản xuất nông nghiệp gần với khu công nghiệp. Chính vì thế, trong 40 hộ điều tra có 7 hộ cho rằng giá trị cây trồng, vật nuôi của họ đang ngày càng giảm đi, chiếm 17.5% tổng số hộ. Nếu đặt trong tổng thể 40 hộ điều tra thì đây là số lượng không nhiều. Tuy nhiên, như đã phân tích ở mục 2.2.2.1 , sau khi có khu công nghiệp số lượng hộ có sản xuất nông nghiệp chỉ còn 13 hộ (Bao gồm hộ thuần nông và hộ kiêm nông nghiệp) thì đây là một tỷ lệ khá cao. Trong tương lai, nếu vấn đề này không được khắc phục sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới kinh tế nông nghiệp trên địa bàn phường Đông Lương nói riêng và trong tổng thể thành phố Đông Hà nói chung. Tuy trong số 40 hộ dân thì đa số môi trường sống của các hộ dân đều bị ô nhiễm bởi khu công nghiệp nhưng trong số đó có 32,5% tổng số hộ cho biết môi trường sống của họ không bị ô nhiễm. Nguyên nhân chính là các hộ này sinh sống không gần với khu công nghiệp nên họ ít chịu ảnh hưởng bởi lượng chất thải của khu công nghiệp cũng như những tiếng ồn do khu công nghiệp gây ra. Chính vì vậy môi trường sống của các hộ dân này dường như không thay đổi sau khi khu công nghiệp hình thành. Hiện nay, vấn đề môi trường là vấn đề chung của tất cả các quốc gia chứ không phải vấn đề riêng của một quốc gia, một khu vực hay một địa phương nào, vì nó là một nhân tố vừa trực tiếp, vừa gián tiếp ảnh hưởng tới đời sống cộng đồng nói chung và các hộ gia đình nói riêng. Có thể nói sự đánh giá của những người dân nơi đây đã phần nào cho chúng ta thấy được mặt trái của việc xây dựng các nhà máy, các khu công nghiệp đến đời sống người dân vùng ảnh hưởng. Vì vậy các nhà quản lý, các nhà lãnh đạo cần phải suy nghĩ và hành động như thế nào để khi phát triển các khu công nghiệp thì trước hết phải đảm bảo nguyên tắc tuân thủ quy hoạch đã được phê duyệt. 2.2.2.6. Ảnh hưởng đến các vấn đề xã hội Việc khu công nghiệp Nam Đông Hà được xây dựng tuy ảnh hưởng không nhiều đến các vấn đề xã hội nhưng đã phần nào tác động đến đời sống của các hộ dân phường Đông Lương, thành phố Đông Hà. ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khoùa luaän toát nghieäp ñaïi hoïc GVHD: ThS. Leâ Nöõ Minh Phöông SVTH: Taï Thò Baïch Nhaät 55 Bảng 2.11: Ý kiến của các hộ điều tra về sự ảnh hưởng của khu công nghiệp Nam Đông Hà đến các vấn đề xã hội Số hộ (hộ) Tỷ lệ (%) Ảnh hưởng tốt 0 0 Ảnh hưởng xấu 12 30 Cả 2 28 70 Tổng 40 100 Nguồn: Tổng hợp từ số liệu điều tra Dựa vào bảng số liệu 2.11 có thể thấy trong 40 hộ điều tra có tới 28 hộ, chiếm 70% tổng số hộ cho rằng việc xây dựng khu công nghiệp vừa đem lại ảnh hưởng tốt và vừa đem lại ảnh hưởng xấu đến các vấn đề xã hội. Bên cạnh đó có 12 hộ, chiếm 30% tổng số hộ cho rằng việc xây dựng khu công nghiệp chỉ đem lại những ảnh hưởng xấu và không có hộ nào cho rằng việc xây dựng khu công nghiệp đem lại ảnh hưởng tốt. Xét trên khía cạnh những ảnh hưởng tích cực thì khu công nghiệp hình thành thì đường xá giao thông ở địa phương cũng được hoàn thiện hơn, đời sống của người dân, khả năng tiếp cận thị trường của người dân được nâng lên. Ngoài ra, cùng với sự phát triển của khu công nghiệp thì người dân còn được sử dụng một số dịch vụ công cộng tốt hơn như: đường xá giao thông thuận tiện, thông tin liên lạc nhanh hơn Cùng với những ảnh hưởng tích cực thì việc khu công nghiệp hình thành đã gây ra không ít ảnh hưởng tiêu cực đến các vấn đề xã hội của người dân. Khu công nghiệp phát triển đã khiến nhiều hộ không có mặt bằng thuận lợi nhưng muốn tiến hành kinh doanh dịch vụ nên họ có nhu cầu thuê mặt bằng, điều này đã làm cho giá đất tăng lên. Mặt khác, khu công nghiệp hình thành đã tạo điều kiện cho một số lao động tụ tập sau giờ làm việc, làm nảy sinh các vấn đề xã hội như cơ bạc, rượu chè...gây mất trật tự xã hội. Trong số 40 hộ dân được hỏi thì có đến 72,5% số hộ cho rằng việc xây dựng khu công nghiệp Nam Đông Hà đã gây mất trật tự xã hội. Bên cạnh đó, khu công nghiệp đã thu hút một lượng lớn lao động đến làm việc tại địa phương, điều này đã gây áp lực cho phường Đông Lương về nhà ở, việc làm cũng như các tệ nạn xã hội. Nhìn nhận ở khía cạnh lớn hơn, việc hình thành các khu công nghiệp đã đẩy mạnh quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa. Mặc dù xã hội ngày càng phát triển đã góp phần nâng cao nhận thức của người dân về mọi mặt, tiếp thu những văn hóa và lối ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khoùa luaän toát nghieäp ñaïi hoïc GVHD: ThS. Leâ Nöõ Minh Phöông SVTH: Taï Thò Baïch Nhaät 56 sống mới nhưng đã phần nào khiến cho con người quên đi những giá trị văn hóa truyền thống vốn có, một số bộ phận thanh niên đua đòi, nhàn rỗi thường có xu hướng xa vào các tệ nạn xã hội, an ninh tại phường cũng vì thế ngày càng phức tạp hơn. Có 17,5% số hộ cho rằng khu công nghiệp đã tạo điều kiện cho các tệ nạn xã hội phát sinh và 10% số hộ còn lại cho rằng khu công nghiệp làm cho an ninh trên địa bàn ngày càng phức tạp hơn. Tóm lại, mọi sự phát triển đều có tính chất hai mặt của nó. Tuy ảnh hưởng của khu công nghiệp Nam Đông Hà đến các vấn đề xã hội trên địa bàn là không nhiều nhưng nếu về lâu về dài các vấn đề này không được các cấp chính quyền quan tâm giải quyết triệt để thì sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới đời sống sau này. 2.2.3. Đánh giá những ảnh hưởng của khu công nghiệp Nam Đông Hà đến đời sống của các hộ dân Việc phát triển khu công nghiệp được xem là quá trình tất yếu của công nghiệp hóa. Tuy nhiên, sau khi các khu công nghiệp được thành lập sẽ nảy sinh nhiều vấn đề xung quanh nó, có thể là tích cực nhưng cũng có thể là tiêu cực. Một trong những vẫn đề quan trọng nhất đó là đánh giá những ảnh hưởng của nó, nhất là ảnh hưởng đối với đời sống của các hộ dân tại địa phương có khu công nghiệp. Không nằm ngoài quy luật đó, khu công nghiệp Nam Đông Hà hình thành đã đem lại tầm ảnh hưởng nhất định đến đời sống của các hộ dân phường Đông Lương, thành phố Đông Hà. Tùy vào đặc điểm của mỗi hộ thì sự ảnh hưởng này có thể đem lại lợi ích nhưng cũng có thể gây bất lợi. 2.2.3.1. Ảnh hưởng tích cực Khu công nghiệp ra đời đã tạo ra nhiều tác động tích cực tới đời sống người dân ở Phường Đông Lương. Thứ nhất, khi các khu công nghiệp đi vào hoạt động góp phần tạo ra nhiều việc làm cho người dân. Do tính chất khu công nghiệp đa ngành đa nghề cũng như khối lượng lao động các doanh nghiệp cần là rất lớn nên cơ hội cho người dân có được việc làm từ khu công nghiệp là khá cao. Đây là một cơ hội tốt mà chính quyền và người dân địa phương cần phải tận dụng. Hai là, khu công nghiệp giúp đào tạo việc làm tại chỗ, công nhân học tập và tiếp thu kĩ năng mới. Ba là, Việc xây dựng và phát triển các khu công nghiệp sẽ là yếu tố cơ bản cho phát triển kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Cơ cấu kinh tế của thành phố Đông ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khoùa luaän toát nghieäp ñaïi hoïc GVHD: ThS. Leâ Nöõ Minh Phöông SVTH: Taï Thò Baïch Nhaät 57 Hà đã và đang có sự chuyển dịch theo hướng hoàn toàn hợp lí, phù hợp với xu thế chung của các quốc gia phát triển. Đó là tăng giá trị ngành công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và dịch vụ, từng bước giảm dần giá trị của ngành nông nghiệp. Thứ tư, khi việc làm của người dân được ổn định thì sẽ góp phần tăng thu nhập của các hộ dân. Lúc này các hộ dân sẽ có xu hướng nâng mức chi tiêu đối với các nhu cầu thiết yếu như vui chơi gải trí, may mặc, ăn uốngqua đó có thể thấy khu công nghiệp đã làm tăng chất lượng cuộc sống của người dân về cả vật chất và tinh thần. Không những thế, khi khu công nghiệp phát triển sẽ kéo theo tốc độ đô thị hóa cũng diễn ra khá nhanh với cơ sở hạ tầng được nâng cấp về mọi mặt. Đồng thời với tốc độ đô thị hóa là những dịch vụ đi kèm như dịch vụ ngân hàng, dịch vụ cơ sở hạ tầng, dịch vụ giao thông vận tải, kho tàng bến bãi, đào tạocũng được kích thích phát triển. Qua đó, góp phần phát triển kinh tế của toàn thành phố Đông Hà nói riêng và toàn tỉnh Quảng Trị nói chung. Mặt khác, đối với các hộ gia đình sống xung quanh khu công nghiệp họ sẽ được hưởng lợi khi được sử dụng các tiện ích công cộng do khu công nghiệp phát triển xây dựng và hình thành ra. Từ đó tiêu dùng dịch vụ công cũng vì thế tăng lên. Như vậy, ảnh hưởng tích cực của các khu công nghiệp đến đời sống kinh tế hộ dân tương đối lớn, nó góp phần nâng cao nhận thức, hiệu quả kinh tế từ kinh doanh, dịch vụ cũng như tạo việc làm, tăng thu nhập cho hộ dân. Vì thế các hộ dân cũng như các ban ngành đoàn thể cần phải phối hợp hài hoà, hợp lí, đồng bộ trong hầu hết công việc để phát huy những ảnh hưởng tích cực đó đến đời sống của hộ. 2.2.3.2. Ảnh hưởng tiêu cực Mọi sự phát triển đều có những đánh đổi nhất định, khu công nghiệp Nam Đông Hà cũng không tránh khỏi điều đó. Ngoài những ảnh hưởng tích cực như phân tích ở trên thì sự phát triển các khu công nghiệp còn có những tác động xấu đến đời sống của hộ dân. Việc mất đất canh tác, sản xuất đã làm cho một số hộ dân bị mất việc làm truyền thống, phải chuyển đổi nghề nghiệp. Trong khi đó, quá trình phát triển khu công nghiệp chưa gắn liền với việc đào tạo nghề, chưa có định hướng việc làm ổn định cho người dân. Điều này làm cho một bộ phận dân cư trên địa bàn không có khả năng tìm kiếm cho mình một công việc mới. ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khoùa luaän toát nghieäp ñaïi hoïc GVHD: ThS. Leâ Nöõ Minh Phöông SVTH: Taï Thò Baïch Nhaät 58 Tại một số hộ gia đình. Do khu công nghiệp hình thành đã thải ra một lượng khí thải cũng như nước thải lớn, điều này ảnh hưởng không nhỏ tới năng suất cây trồng tại các hộ, giá trị sản xuất cũng theo đó giảm. Gây khó khăn trong quá trình sản xuất của hộ. Lượng chất thải công nghiệp này không chỉ ảnh hưởng tới giá trị sản xuất của các hộ mà còn gây ô nhiễm môi trường như ô nhiễm nguồn nước, không khí, tiếng ồnTừ đó sức khỏe người dân không được đảm bảo làm tăng các khoảng chi phí về thuốc than cũng như năng suất làm việc của người dân khó đạt được hiệu quả cao. Nếu tình trạng này không được đánh giá đúng và không có giải pháp hữu hiệu, tổ chức tốt việc phòng chống ô nhiễm này sẽ gây những tác động khôn lường. Ảnh hưởng xấu tới tình hình kinh tế cũng như môi trường sống của các hộ dân. Khi người dân thiếu việc làm, giá trị sản xuất của các hộ giảm thì thu nhập của các hộ cũng giảm theo, gây ảnh hưởng không nhỏ tới điều kiện sống của hộ. Do thu nhập giảm không cao nên họ thường có xu hướng tiết kiệm các khoảng chi tiêu, họ không có nhu cầu tiêu dùng các dịch vụ cui chơi giải trí, may mặc,hay những chi tiêu cho những nhu cầu cao hơn. Mặt khác, khu công nghiệp được xây dựng còn kéo theo nhiều vấn đề liên quan đến thật tự xã hội khác như cờ bạc, đánh nhau và các tệ nạn xã hội khác. Xét trên phạm vi toàn xã hội thì nó không gây nhiều biến động lớn nhưng đối với người dân thì nó gây ra không ít các ảnh hưởng không tốt. Như vậy, sự ra đời của khu công nghiệp Nam Đông Hà đa đem lại nhiều lợi ích to lớn trong quá trình xây dựng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đẩy nhanh tiến độ hội nhập trong tỉnh Quảng Trị nói riêng cũng như toàn Việt Nam nói chung. Cùng với sự phát triển không ngừng của khu công nghiệp, ngoài những lợi ích mà khu công nghiệp đem lại thì tồn tại không ít vấn đề bất cập, ảnh hưởng xấu đến đời sống của các hộ dân trên địa bàn. Chính vì thế, để giảm thiểu ảnh hưởng xấu của khu công nghiệp Nam Đông Hà tới đời sống của các hộ dân đòi hỏi các cấp chính quyền cần có giải pháp phù hợp về đào tạo nghề, ổn định cuộc sống của người dân một cách nhanh chóng. Không những thế, các cơ quan có chức năng cần quản lý công tác xử lý chất thải trước khi thải ra môi trường của khu công nghiệp nhằm đảm bảo không gây tổn hại đến sức khỏe cũng như tạo điều kiện cho các hộ dân có một cuộc sống tốt đẹp với điều kiện sống ngày được cải thiện. ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khoùa luaän toát nghieäp ñaïi hoïc GVHD: ThS. Leâ Nöõ Minh Phöông SVTH: Taï Thò Baïch Nhaät 59 CHƯƠNG III MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM ỔN ĐỊNH VÀ NÂNG CAO ĐỜI SỐNG CỦA NGƯỜI DÂN BỊ ẢNH HƯỞNG BỞI KHU CÔNG NGHIỆP NAM ĐÔNG HÀ 3.1. Định hướng phát triển các khu, cụm công nghiệp của thành phố Đông Hà Để phát triển các khu, cụm công nghiệp ngày càng vững mạnh thành phố đã đưa ra một số định hướng cụ thể. Thứ nhất, Tiếp tục rà soát, hoàn chỉnh qui hoạch phát triển các khu, cụm điểm công nghiệp tập trung trên địa bàn thành phố đến năm 2015-2020. Thứ hai, bố trí để dành quỹ đất phát triển công nghiệp trong giai đoạn trước mắt cũng như lâu dài. Định hướng đến năm 2020, trên địa bàn thành phố có Khu công nghiệp tập trung Nam Đông Hà, cụm công nghiệp Đông Lễ và quy hoạch hình thành một số tiểu thủ công nghiệp trên địa bàn các phường: Khu công nghiệp tập trung Nam Đông Hà: Đây là khu công nghiệp trung tâm do tỉnh quản lý, nằm trên địa bàn phường Đông Lương, có diện tích quy hoạch giai đoạn I là 99.03 ha. Giai đoạn tới, chủ trương không mở rộng thêm diện tích, ổn định quy mô như hiện nay, tăng cường thu hút đầu tư, phấn đấu lấp đầy diện tích đất công nghiệp trong giai đoạn đến năm 2020. Định hướng bố trí các ngành công nghiệp có tiềm năng, lợi thế như: sản xuất vật liệu trang trí nội thất; chế biến gỗ, đồ gỗ cao cấp; luyện cán thép, cơ khí (lắp ráp ô tô, máy móc các loại, sản xuất phụ tùng thay thế); công nghiệp may xuất khẩu; chế biến nông sản (cà phê cao cấp, dầu thực vật, sản xuất xăm lốp ô tô, các sản phẩm cao su, chế biến thức ăn gia súc); chế biến thực phẩm, đồ uống (thực phẩm ăn liền, đóng hộp, sản xuất bia, nước giải khát); công nghiệp điện tử tin họcChú trọng thu hút các ngành công nghiệp công nghệ cao, công nghiệp sạch, ít gây ô nhiễm môi trường. Cụm công nghiệp Đông Lễ: Qui mô diện tích khoảng 10 ha. Tập trung hoàn thiện cơ sở hạ tầng, tích cực thu hút đầu tư lấp đầy và khai thác hiệu quả đất công nghiệp. ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khoùa luaän toát nghieäp ñaïi hoïc GVHD: ThS. Leâ Nöõ Minh Phöông SVTH: Taï Thò Baïch Nhaät 60 Định hướng thu hút đầu tư phát triển chủ yếu các ngành công nghiệp chế biến nông, lâm, thủy hải sản, thực phẩm; cơ khí gia công, sữa chửa; sản xuất nhựa bao bì, giấy; may mặc, mộc mỹ nghệ và dân dụng, sản xuất hàng tiêu dùng, tiểu thủ công nghiệp Cụm công nghiệp quốc lộ 9D: Nằm trên địa bàn phường 4, phía Tây thành phố, phía Bắc đường 9D với diện tích quy hoạch 45 ha. Dự kiến bố trí các ngành công nghiệp cơ khí sửa chữa; chế biến nông, thuỷ hải sản, chế biến đồ mộc các loại, nhựa gia dụng, chất dẻo tổng hợp, sản xuất vật liệu xây dựng, gia công lắp ráp linh kiện, dịch vụ kho tàng trung chuyển hàng hóa Cụm tiểu thủ công nghiệp-làng nghề: Trên cơ sở nhu cầu phát triển tiểu thủ công nghiệp và khả năng quỹ đất trên địa bàn các phường (phường 1, phường 4, phường 5, phường Đông Thanh), hình thành một số cụm tiểu thủ công nghiệp tạo điều kiện thuận lợi cho việc xây dựng cơ sở hạ tầng, tổ chức sản xuất tập trung và quản lý vấn đề về nước thải, rác thải, vệ sinh môi trường Cuối cùng đó là định hướng về xây dựng cơ sở hạ tầng, thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp, cụm công nghiệp: Đẩy nhanh tiến độ xây dựng cơ sở hạ tầng để sớm đưa vào khai thác, thu hút đầu tư lấp đầy các khu, cụm công nghiệp. Tập trung đầu tư các hạ tầng thiết yếu đảm bảo phục vụ sản xuất như giải phóng mặt bằng, san ủi nền, xây dựng đường vào khu công nghiệp, đường nội khu, cấp điện, cấp nướctạo môi trường hạ tầng tốt thu hút các dự án đầu tư. Tiếp tục phát triển thêm các điểm công nghiệp-làng nghề trên địa bàn các phường theo hình thức cuốn chiếu, tránh đầu tư dàn trải. Căn cứ vào nhu cầu thực tế, nhu cầu đăng ký của các doanh nghiệp, lựa chọn những vị trí thuận lợi tiến hành xây dựng trước một số điểm TTCN-làng nghề. Từng bước thực hiện di dời các cơ sở sản xuất công nghiệp, TTCN phân tán vào địa điểm công nghiệp tập trung, đồng thời thu hút thêm các dự án sản xuất mới. Huy động mọi nguồn lực cho xây dựng cơ sở hạ tầng công nghiệp. Ngoài nguồn vốn ngân sách hàng năm cho phát triển hạ tầng công nghiệp, cần tranh thủ vốn hỗ trợ từ các chương trình của trung ương, vốn vay, vốn tài trợ. Đồng thời có chính sách khuyến khích các tổ chức, cá nhân bỏ vốn đầu tư xây dựng hạ tầng công nghiệp và cho thuê mặt bằng kinh doanh để hồi vốn. ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khoùa luaän toát nghieäp ñaïi hoïc GVHD: ThS. Leâ Nöõ Minh Phöông SVTH: Taï Thò Baïch Nhaät 61 3.2. Một số giải pháp nhằm ổn định và nâng cao đời sống của các hộ dân bị ảnh hưởng bởi khu công nghiệp Nam Đông Hà Việc hình thành các khu công nghiệp tác động rất nhiều đến đời sống của các hộ dân trên địa bàn. Tùy vào quy mô cũng như đặc điểm kinh doanh của từng khu công nghiệp mà mức độ ảnh hưởng này khác nhau. Qua nghiên cứu đề tài: “Đánh giá tác động của khu công nghiệp Nam Đông Hà tới đời sống của các hộ dân phường Đông Lương, thành phố Đông Hà”. Có thể thấy để nâng cao đời sống của các hộ dân trong khi khu công nghiệp đang được xây dựng và phát triển mạnh mẽ cần giải quyết đồng bộ nhiều vấn đề. Để tạo được tính đồng bộ đó đòi hỏi phải có những giải pháp cụ thể. 3.2.1. Giải pháp về lao động, việc làm Như đã nghiên cứu, việc hình thành khu công nghiệp Nam Đông Hà đã gây ra sự biến đổi trong cơ cấu ngành nghề của các hộ dân, theo đó vấn đề việc làm của các lao động cũng chịu ảnh hưởng không kém. Theo số liệu ở bảng 2.6, sau khi có khu công nghiệp lao động nông nghiệp có sự biến động việc làm khá rõ rệt, giảm từ 35 lao động xuống còn 16 lao động. Điều này cho thấy khu công nghiệp hình thành đã tác động mạnh mẽ đến việc làm của các lao động nông nghiệp. Ngoài các lao động tìm được việc làm sau khi có khu công nghiệp thì vẫn tồn tại một số lao động nông nghiệp tại các hộ mất đất sản xuất rơi vào tình trạng thất nghiệp do các lao động này thường ko có đủ trình độ tuyển dụng tại các doanh nghiệp hay không kiếm được những việc làm phù hợp. Như vậy, để tránh gây tình trạng khi khu công nghiệp được thành lập ảnh hưởng xấu đến lao động và việc làm cũng như sự biến đổi ngành nghề của các hộ dân cần có những giải pháp sau: -Thứ nhất, cần thực hiện các chính sách tạo điều kiện ổn định cuộc sống, tạo việc làm cho những người dân thuộc hộ gia đình mất đất sản xuất. Để làm được điều này cần phải nâng cao chất lượng nguồn lao động thông qua đào tạo. Mặt khác, muốn thực hiện tốt giải pháp này cần phải xây dựng chiến lược mang tính kịp thời cũng như lâu dài về đào tạo việc làm cho người lao động. -Thứ hai, cần mở rộng quy mô và chất lượng các cơ sở đào tạo nghề đảm bảo đào tạo lao động có chất lượng và hiệu quả nhằm đáp ứng yêu cầu của các doanh nghiệp trên địa bàn. ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khoùa luaän toát nghieäp ñaïi hoïc GVHD: ThS. Leâ Nöõ Minh Phöông SVTH: Taï Thò Baïch Nhaät 62 -Tập trung đào tạo hướng nghiệp để nâng cao trình độ chuyên môn cho lao động, giúp họ có khả năng tìm kiếm những công việc phù hợp và thu nhập ổn định. -Khuyến khích các lao động tham gia vào các lớp đào tạo nghề ngắn hạn, nhằm nâng cao tay nghề để họ có thể chuyển đổi ngành nghề. -Ngoài ra, các doanh nghiệp cần liên kết với các cơ sở đào tạo để thực hiện công tác đào tạo theo yêu cầu cho những người dân trên địa bàn, đặc biệt là những lao động thiếu kĩ năng và lao động bị mất đất sản xuất. Các lao động này sau khi được đào tạo sẽ được nhận vào các doanh nghiệp. -Có những định hướng các hộ phát triển những ngành nghề mới một cách hợp lý, có thu nhập ổn định và lâu dài. -Phát triển khu đô thị dịch vụ ngay trong lòng khu công nghiệp và những khu vực liền kề tạo điều kiện cho người dân có việc làm, có thu nhập ổn định. Đồng thời nó cũng tạo điều kiện cho khu công nghiệp Nam Đông Hà phát triển bền vững. 3.2.2. Giải pháp phát triển các ngành nghề phi nông nghiệp Việc khu công nghiệp làm chuyển dịch cơ cấu ngành nghề của các hộ dân theo xu hướng giảm dần các hộ nông dân và tăng dần các hộ sản xuất phi nông nghiệp cho thấy nhu cầu làm những việc làm phi nông nghiệp ngày càng được tăng cao sau khi khu công nghiệp được hình thành. Dựa vào bảng số liệu 2.6 ta có thể thấy lao động phi nông nghiệp tăng khá mạnh: so với trước khi có khu công nghiệp thì sau khi có khu công nghiệp số lao động này đã tăng 31 người tại các hộ điều tra. Với nhu cầu về việc làm phi nông nghiệp khá lớn như vậy thì phát triển ngành nghề phi nông nghiệp là một trong những giải pháp cần thiết nhằm thu hút lao động cũng như tạo việc làm cho những lao động dư thừa. Đồng thời đây cũng là giải pháp nhằm hỗ trợ các hộ gia đình nâng cao thu nhập và ổn định cuộc sống. Các ngành nghề phi nông nghiệp như nghề mộc, buôn bán, kinh doanh dịch vụĐây là những nghề có thể tạo việc làm tại chỗ cho lao động mà không đòi hỏi quá cao về chuyên môn kỹ thuật. Tuy nhiên, để phát triển được các ngành nghề phi nông nghiệp chúng ta cần phải: -Hỗ trợ các người dân phát triển các ngành nghề phụ nhằm tạo thêm nguồn thu nhập cho các hộ dân, qua đó tạo điều kiện cho hộ dân nâng cao đời sống. Đồng thời góp phần thu hút một bộ phận lao động thiếu việc làm. ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khoùa luaän toát nghieäp ñaïi hoïc GVHD: ThS. Leâ Nöõ Minh Phöông SVTH: Taï Thò Baïch Nhaät 63 -Cấp phát đất tạo điều kiện kinh doanh thuận lợi cho những hộ bị mất đất sản xuất để họ chuyển đổi nghề, đồng thời tạo việc làm và thu nhập ổn định cho họ. -Tạo cơ chế thông thoáng cho các hộ dân mua lại đất phục vụ cho sản xuất hoặc kinh doanh các ngành nghề khác theo mô hình “Đổi đất lấy dịch vụ”, tránh tình trạng người dân thất nghiệp. 3.2.3. Giải pháp đối với ô nhiễm môi trường Khi khu công nghiệp Nam Đông Hà đi vào hoạt động thì môi trường cũng bị ảnh hưởng ít nhiều. Theo như số liệu điều tra ở bảng 2.10 thì trong số 40 hộ được hỏi có tới 27 hộ cho rằng môi trường bị ô nhiễm. Trong khi đó quá trình sản xuất, sinh hoạt của người dân có liên quan trực tiếp tới môi trường. Vì vậy cần có những giải pháp hợp lý để giải quyết vấn đề này. Vấn đề đầu tiên cần giải quyết chính là việc khu công nghiệp gây ô nhiễm môi trường nước, có 42,5% số hộ cho rằng hộ đang thiếu nước sạch cho sinh hoạt và sản xuất. Để giải quyết về vấn đề này điều cần thiết là phải: -Xây dựng hệ thống cung cấp nước đảm bảo cho nhu cầu sinh hoạt và sản xuất của toàn khu công nghiệp trong mỗi giai đoạn phát triển, trường hợp có nhu cầu khai thác nước ngầm và khai thác nước tại chỗ cho khu công nghiệp để phục vụ cho sản xuất và sinh hoạt thì cần lập phương án khai thác hợp lý, đảm bảo sự điều tiết của nguồn nước ngầm và được các ngành chức năng đồng ý. -Có kế hoạch tập trung các khu công nghiệp, khu dân cư, xây dựng hệ thống thoát nước một cách khoa học để tạo điều kiện dễ dàng hoạt động xử lí nước thải. -Đối với doanh nghiệp không thực hiện các qui định về xử lí nước thải do địa phương đề ra thì doanh nghiệp đó phải chịu phạt nhất định về kinh tế hoặc về các thủ tục hành chính. -Cần nâng cao nhận thức của người dân bằng cách tuyên truyền tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường nước. Người dân không nên đưa nước thải trực tiếp ra hệ thống mương của phường. -Chính quyền huyện cần nâng cấp và làm mới hệ thống cống cũng như xây dựng nhà máy xử lí nước thải của người dân, của các cơ sở tiểu thủ công nghiệp, các khu công nghiệp và đô thị. Đồng thời cần phải có những báo cáo về tình trạng ô nhiễm môi ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khoùa luaän toát nghieäp ñaïi hoïc GVHD: ThS. Leâ Nöõ Minh Phöông SVTH: Taï Thò Baïch Nhaät 64 trường nước do khu công nghiệp mới xây dựng gây nên, yêu cầu họ phải có biện pháp xử lí nước thải trước khi đưa ra ngoài môi trường. Việc này cần phải có sự liên kết với các cơ quan, đơn vị liên quan. Vấn đề thứ hai cần giải quyết chính là việc giảm thiểu tối đa các chất độc hại được khu công nghiệp thải ra môi trường, tránh gây ảnh hưởng tới sức khỏe của người dân cũng như làm giảm giá trị cây trồng và vật nuôi đối với một số hộ sản xuất nông nghiệp. Như đã phân tích ở mục 2.2.2.5 thì có 17,5% số hộ cho rằng giá trị cây trồng, vậy nuôi của hộ đã bị giảm. Với vấn đề này cần có các biện pháp sau: -Các doanh nghiệp cần có hệ thống xử lý các chất độc hại trước khi thải ra môi trường. - Các cấp chính quyền cần thường xuyên kiểm tra công tác xử lý các chất thải độc hại tại khu công nghiệp và đưa ra các hình phạt thích đáng đối với các doanh nghiệp vi phạm. -Có địa điểm và phương tiện cần thiết sẵn sàng cho việc trung chuyển hoặc lưu trữ tạm thời các chất thải nguy hại với điều kiện đảm bảo hợp vệ sinh và an toàn cho môi trường. Ngoài các biện pháp trên, để giảm thiểu tác động của khu công nghiệp Nam Đông Hà tới môi trường còn có một số biện pháp sau: -Bố trí các cán bộ chuyên trách chăm lo bảo vệ môi trường trong khu công nghiệp , trong từng doanh nghiệp của khu công nghiệp. Có một hệ thống quản lý thống nhất để có thể quản lý chặt chẽ hơn công tác bảo vệ môi trường ở từng cơ sở trong và ngoài khu công nghiệp. -Cần đảm bảo diện tích cần thiết cho việc thiết kế hệ thống cây xanh tương ứng với các không gian trong khu công nghiệp. -Có các hoạt động tuyên truyền, giáo dục ý thức của các lao động trong khu công nghiệp cũng như các hộ dân trên địa bàn về ý thể bảo vệ môi trường 3.2.4. Giải pháp đối với các vấn đề xã hội Khi khu công nghiệp đi vào hoạt động đã làm nảy sinh một số vấn đề xã hội như an ninh ngày càng phức tạp, tệ nạn xã hội, mất trật tự xã hộicó tới 72,5% số hộ cho rằng khu công nghiệp hình thành đã gây mất trật tự xã hội. Để giải quyết vấn đề cần có một số biện pháp sau: ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khoùa luaän toát nghieäp ñaïi hoïc GVHD: ThS. Leâ Nöõ Minh Phöông SVTH: Taï Thò Baïch Nhaät 65 - Cần tổ chức các buổi tuyên truyền, kêu gọi ý thức của toàn thể người dân nói chung và của các lao động trong khu công nghiệp nói riêng. - Các cấp chính quyền cần xử lý nghiêm minh các trường hợp vi phạm và phạt nặng đối với những trường hợp tái vi phạm. Như vậy, để đạt được mục tiêu phát triển khu công nghiệp Nam Đông Hà ngày càng vững mạnh song song với việc nâng cao đời sống của các hộ dân trên địa bàn đòi hỏi các cấp chính quyền cũng như người dân phường Đông Lương cần phải phối hợp chặt chẽ và nỗ lực hết mình. Việc đề ra các giải pháp như trên cũng như thực hiện thực hiện chúng một cách linh hoạt bước đầu giúp giảm thiểu những ảnh hưởng của khu công nghiệp Nam Đông Hà tới đời sống người dân phường Đông Lương, thành phố Đông Hà. ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khoùa luaän toát nghieäp ñaïi hoïc GVHD: ThS. Leâ Nöõ Minh Phöông SVTH: Taï Thò Baïch Nhaät 66 PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ I. KẾT LUẬN Việc hình thành các khu công nghiệp là một quá trình tất yếu nhằm đưa nước ta hội nhập với nền kinh tế thế giới, đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa – Hiện đại hóa đất nước. Đây được xem như là một trong những bước tiến quan trọng góp phần nâng cao vị trí của nền kinh tế Việt Nam trên bản đồ kinh tế thế giới. Tuy nhiên, việc hình thành các khu công nghiệp này mang tính chất hai mặt, nó có thể mang lại lợi ích to lớn nhưng cũng có thể đem đến những tác hại khôn lường. Qua nghiên cứu về tác động của khu công nghiệp Nam Đông Hà đến đời sống của các hộ dân phường Đông Lương, Thành phố Đông Hà tôi đã rút ra một số kết luận sau: Khu công nghiệp Nam Đông Hà đã đóng góp một phần không nhỏ đến phát triển kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế và cơ cấu lao động của toàn thành phố Đông Hà. Tình hình tham gia vào ngành nghề của hộ cũng có sự thay đổi. So với trước khi có khu công nghiệp thì sau khi có khu công nghiệp số lao động chỉ đơn thuần hoạt động sản xuất nông nghiệp đã giảm dần, thay vào đó là số lao động kiêm sản xuất nông nghiệp và sản xuất phi nông nghiệp tăng lên. Thu nhập của các hộ dân cũng có xu hướng tăng dần, đặc biệt là thu nhập từ lương có mức gia tăng mạnh nhất. Nhìn chung việc hình thành khu công nghiệp Nam Đông Hà đã làm tăng điều kiện sống của đa số các hộ dân. Bên cạnh những lợi ích mà khu công nghiệp mang lại thì nó cũng tồn tại không ít vấn đề bất cập: Ở khía cạnh hộ dân bị mất đất, việc xây dựng và phát triển Khu công nghiệp đã làm cho thu nhập của các hộ dân này đều có xu hướng giảm. Không Những thế, việc mất đất canh tác phục vụ cho phát triển công nghiệp đã làm cho một số lao động trong các hộ dân lâm vào tình trạng thiếu việc làm và thất nghiệp. Sự phát triển của các khu công nghiệp cũng đồng nghĩa với lượng khí thải và nước thải thải ra môi trường ngày càng nhiều. Điều này ảnh hưởng không nhỏ tới chất lượng mội trường, nơi mà các hộ dân đang sống. Chất thải khu công nghiệp chưa được xử lý kĩ càng sẽ gây ô nhiễm trầm trọng tới nguồn nước, không khí, tiếng ồnTừ tình trạng ô nhiễm như vậy đã ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của người dân. ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khoùa luaän toát nghieäp ñaïi hoïc GVHD: ThS. Leâ Nöõ Minh Phöông SVTH: Taï Thò Baïch Nhaät 67 Ngoài ra, phát triển các khu công nghiệp đã tạo điều kiện cho việc hình thành một số vấn đề xã hội mang tính tiêu cực. Như vậy, để đảm bảo sự song hành giữa phát triển khu công nghiệp Nam Đông Hà và cải thiện đời sống cho các hộ dân phường Đông Lương thì đòi hỏi các cấp chính quyền, các doanh nghiệp và người dân phải có những biện pháp rõ ràng. Mặc dù việc hình thành khu công nghiệp có một số mặt bất lợi cho đời sống người dân nhưng không thể phủ nhận những ảnh hưởng tích cực của nó. Phát triển khu công nghiệp là điều tất yếu phải xẩy ra đối với các nước có nền kinh tế đang phát triển. II. KIẾN NGHỊ Phát triển các khu công nghiệp trên địa bàn thành phố Đông Hà là một trong những bước tiến quan trọng của ngành công nghiệp tỉnh Quảng Trị. Nó góp phần trong quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế sao cho phù hợp với xu hướng của thế giới. Tuy nhiên, song song với việc đẩy mạnh phát triển các khu công nghiệp thì vấn đề cải thiện đời sống của các hộ dân phải được đảm bảo. Để làm được điều đó cần có sự phối hợp giữa các cấp chính quyền với doanh nghiệp và người dân. 1. Đối với các cấp chính quyền Để tránh sự ảnh hưởng lớn của việc phát triển các khu công nghiệp tới đời sống kinh tế của người dân thì các cấp chính quyền cần: 1.1. Đối với cấp trung ương - Cần áp dụng đồng bộ các chính sách hỗ trợ và tạo việc làm cho lao động trên địa bàn khu công nghiệp - Có các chính sách phát triển các doanh nghiệp nhỏ và vừa ven khu vực có đất thu hồi nhằm tạo thêm nhiều việc làm và tăng thu nhập cho hộ, chính sách hỗ trợ cho việc phát triển kinh tế. - Thực hiện đồng bộ các chính sách hỗ trợ vốn, đào tạo nghề, hỗ trợ học phí cho những đối tượng thuộc gia đình chính sách, hỗ trợ việc làm và chuyển đổi việc làm một cách có hiệu quả cho lao động thuộc diện bị thu hồi đất canh tác phục vụ cho xây dựng khu công nghiệp. 1.2. Đối với các cấp chính quyền địa phương - Cùng các cấp trên có thẩm quyền thẩm định dự án xây dựng khu công nghiệp ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khoùa luaän toát nghieäp ñaïi hoïc GVHD: ThS. Leâ Nöõ Minh Phöông SVTH: Taï Thò Baïch Nhaät 68 đem lại lợi ích gì cho phát triển kinh tế xã hội của địa phương, xem nó có ảnh hưởng gì đến đời sống của người dân trên địa bàn có khu công nghiệp không. Đồng thời cần giám sát và nắm rõ quy mô mà mà các doanh nghiệp dự định xây dựng trên địa bàn khu công nghiệp kết hợp với theo dõi tiến trình xây dựng khu công nghiệp nhằm tránh xẩy ra trường hợp để đất không trong khi người dân lại không có đất canh tác. - Phải kết hợp với các cơ sở đào tạo nghề và các doanh nghiệp trên địa bàn có kế hoạch đào tạo nghề và hỗ trợ tìm kiếm việc làm thay thế đối với lao động nông nghiệp và lao động bị mất đất. - Cần có các công tác định hướng cho các lao động mất việc làm chuyển sang hoạt động kinh doanh dịch vụ. - Có các chính sách hỗ trợ tìm việc làm và tạo điều kiện cho các hộ dân trên địa bàn chuyển đổi ngành nghề. - Mở rộng quy mô các lớp đào tạo nghề trên địa bàn nhằm nâng cao trình độ cho các lao động trong địa phương - Đưa ra các chính sách hỗ trợ phát triển các ngành nghề phụ cho các hộ dân với mục đích giúp hộ dân nâng cao thu nhập và cải thiện điều kiện sống, giảm thời gian dư thừa. - Tăng cường kiểm tra, giám sát công tác xử lý chất thải của khu công nghiệp trước khi thải vào môi trường, tránh trường hợp gây ô nhiễm, đem lại tác hại to lớn đên sức khỏe của các hộ dân. - Cấp đất sản xuất mới cho các hộ bị thu hồi đất sản xuất, đồng thời hỗ trợ cấp đất cho người dân ở những nơi thuận tiện cho việc kinh doanh buôn bán. - Cần thường xuyên chỉ đạo, từng bước cụ thể hoá các chính sách hỗ trợ kinh tế hộ dân. Đồng thời trong quá trình thực hiện quy hoạch cần tiếp tục chỉnh sửa, bổ sung các chính sách cho phù hợp với tình hình kinh tế của vùng. 2. Đối với doanh nghiệp - Phải có kế hoạch cụ thể về việc thu hút lao động địa phương, có kế hoạch liên kết đào tạo với các cơ sở đào tạo nhằm đào tạo nghề cho lao động trước khi thuê đất tiến hành đầu tư xây dựng trên địa bàn. ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khoùa luaän toát nghieäp ñaïi hoïc GVHD: ThS. Leâ Nöõ Minh Phöông SVTH: Taï Thò Baïch Nhaät 69 - Cùng địa phương giúp đỡ lao động trên địa bàn học nghề, chuyển đổi nghề, để có thể làm việc tại khu công nghiệp nhằm góp phần ổn định và nâng cao thu nhập cho người dân tại địa phương. - Sau khi được giao mặt bằng phải tiến hành xây dựng ngay, tránh trường hợp đất bị bỏ hoang tại khu công nghiệp. - Phải có cam kết tuyển dụng người dân địa phương vào doanh nghiệp làm việc ngay sau khi bàn giao mặt bằng. 3. Đối với người dân - Các hộ cần nhanh chóng thích ứng với việc các khu công nghiệp được xây dựng, từ đó tích cực học hỏi kinh nghiệm, tham gia các lớp đào tạo nghề, nâng cao trình độ chuyên môn. - Chủ động tìm kiếm việc làm mới, mạnh dạn vay vốn đầu từ sản xuất nhằm nâng cao đời sống hoặc thay đổi tư duy về hướng sản xuất của mình. - Phải nâng cao nhận thức và nâng cao thời gian làm việc thực tế, thay đổi tác phong làm việc cho phù hợp với các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp nước ngoài. ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khoùa luaän toát nghieäp ñaïi hoïc GVHD: ThS. Leâ Nöõ Minh Phöông SVTH: Taï Thò Baïch Nhaät TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Ban Quản lý các Khu kinh tế tỉnh Quảng Trị: Danh mục các dự án đầu tư tại khu công nghiệp Nam Đông Hà, tỉnh Quảng Trị đến hết ngày 31/12/2012. 2. UBND tỉnh Quảng Trị: Định hướng quy hoạch phát triển kinh tế-xã hội thành phố Đông Hà dến năm 2020. 3. Phòng công thương, sở Kế hoạch Đầu tư tỉnh Quảng Trị: Niên giám thống kê tỉnh Quảng Trị năm 2011. 4. Nguyễn Bình Giang, “Tác động xã hội vùng của các khu công nghiệp ở Việt Nam”, NXB khoa học xã hội. 5. Luận văn của Th.s Lê Thị Phương, trường Đại Học Thái Nguyên, đề tài: “Ảnh hưởng của các khu công nghiệp đến đời sống hộ nông dân ở huyện Phổ Yên tỉnh Thái Nguyên”. 6. Luận văn: “Tìm hiểu về thu nhập hộ gia đình vùng ven khu công nghiệp trên địa bàn xã Ái Quốc, huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương”. 7. Luận văn: “Nghiên cứu ảnh hưởng của phát triển khu công nghiệp đến việc làm của lao động nông thôn ở vùng Đông huyện Chương Mỹ -Thành phố Hà Nội”. 8. Đại học kinh tế quốc dân, giáo trình “Kinh tế vi mô”, NXB Đại học kinh tế quốc dân, Hà Nội. 9. Tài liệu tham khảo từ Internet: 9.1.https://www.google.com.vn/ 9.2. 9.3. 9.4. 9.5. ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khoùa luaän toát nghieäp ñaïi hoïc GVHD: ThS. Leâ Nöõ Minh Phöông SVTH: Taï Thò Baïch Nhaät PHỤ LỤC 1. Phiếu điều tra PHIẾU ĐIỀU TRA Mã số: Ngày điều tra: .................................................................................................................... I.Thông tin tổng quát: Họ tên chủ hộ:................................................................................... Giới tính: Nam/ Nữ Dân tộc:.............................................................................................................................. Tuổi:................................................................................................................................... Địa chỉ: .............................................................................................................................. Trình độ học vấn:............................................................................................................... II.Nội dung: 1.Tình hình lao động của hộ phân theo độ tuổi: Chỉ tiêu Số nhân khẩu (người) Ghi chú Dưới 15 tuổi Từ 15-17 tuổi Từ 18-25 tuổi Từ 26-44 tuổi Từ 45-60 tuổi Trên 60 tuổi ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khoùa luaän toát nghieäp ñaïi hoïc GVHD: ThS. Leâ Nöõ Minh Phöông SVTH: Taï Thò Baïch Nhaät 2.Tình hình biến động ngành nghề của hộ: (đánh dấu X vào hô lựa chọn) Thời điểm Ngành nghề sản xuất kinh doanh của hộ Trước khi có khu công nghiệp Sau khi có khu công nghiệp Thuần nông Kiêm nông nghiệp Sản xuất phi nông nghiệp 3.Tình hình việc làm của hộ: Thời điểm Chỉ tiêu Trước khi có khu công nghiệp (người) Sau khi có khu công nghiệp (người) Tổng số lao động chính 1.Lao động nông nghiệp 2.Lao động phi nông nghiệp - Công nhân - Cán bộ xã, cơ quan nhà nước - Lao động làm kinh doanh, dịch vụ - Lao động làm thuê 3.Thất nghiệp 4.Công việc khácĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khoùa luaän toát nghieäp ñaïi hoïc GVHD: ThS. Leâ Nöõ Minh Phöông SVTH: Taï Thò Baïch Nhaät 4. Thu nhập của hộ: Thời điểm Chỉ tiêu Trước khi có khu công nghiệp (triệu đồng/năm) Sau khi có khu công nghiệp (triệu đồng/năm) 1. Từ nông nghiệp 2. Từ kinh doanh dịch vụ 3. Từ lương - Công nhân - Cán bộ xã, cơ quan nhà nước - Lao động làm thuê 4. Nguồn thu khác Tổng Ông/Bà hãy đánh dấu X vào ô lựa chọn cho câu 5 - 6. 5.Sự thay đổi thu nhập của các hộ sau khi có khu công nghiệp?  Thu nhập tăng  Thu nhập không đổi  Thu nhập giảm Nếu thu nhập của hộ tăng thì nguyên nhân do đâu?  Có việc làm ổn định hơn  Lương tăng  Giá trị sản xuất tăng  Có thêm thu nhập từ nghề mới Nếu thu nhập của hộ giảm thì nguyên nhân do đâu? Mất việc làm  Giá trị sản xuất, kinh doanh giảm  Lương giảm Mất đất canh tác 6.Sự thay đổi điều kiện sống của hộ sau khi có khu công nghiệp?  Điều kiện sống tăng  Điều kiện sống không đổi  Điều kiện sống giảm Nguyên nhân điều kiện sống của hộ có sự thay đổi trên?  Tăng thu nhập  Ô nhiễm môi trường sống  Tăng các khoảng chi tiêu  Giảm thu nhập ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khoùa luaän toát nghieäp ñaïi hoïc GVHD: ThS. Leâ Nöõ Minh Phöông SVTH: Taï Thò Baïch Nhaät  Được sử dụng các tiện ích công cộng do khu công nghiệp xây dựng 7.Các loại chi phí của hộ: Loại chi phí Giá trị (triệu đồng/năm) Trước khi có khu công nghiệp Sau khi có khu công nghiệp 1.Chi phí ăn uống 2.Chi phí cho điện sinh hoạt 4. Chi phí học tập 5.Chi phí đi lại, giải trí 6.Chi phí chữa bệnh thuốc thang 9.Chi phí khác Tổng Ông/Bà hãy đánh dấu X vào ô lựa chọn cho câu 8 - 12. 8.Với thu nhập hiện tại và chi phí phải trả thì ông/bà có đủ để đáp ứng được cuộc sống của gia đình không?  Có  Không 9.Sau khi có khu công nghiệp môi trường sống của hộ ảnh hưởng như thế nào?  Ô nhiễm  Không ô nhiễm Nguyên nhân môi trường sống bị ô nhiễm?  Ô nhiễm bởi tiếng ồn  Ô nhiễm bởi bụi và khí thải  Ô nhiễm bởi nước thải và chất thải rắn 10. Sau khi có các khu công nghiệp nguồn nước của gia đình có bị ảnh hưởng không?  Có  Không Nếu có thì ảnh hưởng như thế nào?  Đủ nước cho sản xuất, sinh hoạt  Không đủ nước cho sản xuất, sinh hoạt  Nguồn nước bị ô nhiễm không dùng cho sinh hoạt, sản xuất được 11.Khu công nghiệp hình thành có ảnh hưởng đến cây trồng, vật nuôi không?  Có  Không ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Khoùa luaän toát nghieäp ñaïi hoïc GVHD: ThS. Leâ Nöõ Minh Phöông SVTH: Taï Thò Baïch Nhaät Nếu có thì hưởng như thế nào?  Giảm giá trị cây trồng, vật nuôi  Tăng giá trị cây trồng, vật nuôi 12.Khu công nghiệp hình thành đã ảnh hưởng đến xã hội như thế nào?  Ảnh hưởng xấu  Ảnh hưởng tốt  Cả 2 Ảnh hưởng tốt mà khu công nghiệp đem đến cho xã hội là gì?  Góp phần hoàn thiện hệ thống giao thông, đường xá ở địa phương  Nâng cao khả năng tiếp cận thị trường cho người dân  Được sử dụng một số dịch vụ công cộng tốt hơn Ảnh hưởng xấu mà khu công nghiệp gây ra cho xã hội là gì?  Ảnh hưởng về mặt an ninh  Ảnh hưởng trật tự xã hội  Gây ra các tệ nạn xã hội ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế