Mục Lục
Lời nói đầu 1
Chương I: Một số nét khái quát về Hợp đồng Vận tải và Hợp đồng mua bán ngoại thương. Mối liên quan mật thiết giữa hai hợp đồng. 4
I Hợp đồng mua bán ngoại thương: 4
1 Khái niệm 4
2 Sự ra đời và phát triển của Hợp đồng mua bán ngoại thương. 5
II Hợp đồng vận tải 6
1 Định nghĩa 6
2 Sự ra đời và phát triển của vận tải. 7
3 Mối quan hệ giữa HĐ mua bán hàng hoá và HĐ vận tải. 9
Chương II: Các điều khoản của Hợp đồng mua bán hàng hoá và Hợp đồng Vận tải 12
I Hợp đồng xuất nhập khẩu hàng hoá 12
1 Các điều kiện chung 12
2 Các điều khoản chính trong hợp đồng mua bán ngoại thương 15
II Hợp đồng vận tải. 35
1 Những nguyên tắc cần quán triệt khi lập hợp đồng vận tải hàng hoá 35
2 Vận tải hàng hoá bằng đường biển. 49
3 Các phương thức vận tải thường dùng trong chuyên chở hàng hoá ngoại thương bằng đường biển 50
4 Vận đơn đường biển 52
III Một vài nét khái quát về vận tải bằng đường hàng không. 70
1 Vị trí của vận tải hàng không 70
2 Đặc điểm của vận tải hàng không 70
3 Cơ sở vật chất kỹ thuật của vận tải hàng không 71
IV Vận tải hàng hoá bằng đường hàng không 75
1 Vận tải hàng không quốc tế. 75
2 Vận đơn hàng không (Airway Bill - AWB) 77
3 Cước phí vận tải đường hàng không 78
4 Các loại cước phí: 79
Chương III: Một số biện pháp để thực hiện tốt hơn nữa việc ký kết hợp đồng mua bán ngoại thương và hợp đồng vận tải 83
I Một số biện pháp để thực hiện tốt hơn nữa việc ký kết hợp đồng ngoại thương 83
1 Giai đoạn 1: chuẩn bị đàm phán 83
2 Giai đoạn 2: đàm phán 84
3 Giai đoạn 3: sau đàm phán 86
II Một số biện pháp để làm tốt hơn nữa việc ký kết hợp đồng vận tải 86
1 Giai đoạn 1: chuẩn bị đàm phán 87
2 Giai đoạn 2: đàm phán 87
3 Giai đoạn 3: sau đàm phán 87
Kết luận 91
96 trang |
Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 2411 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Khóa luận Hợp đồng vận tải và hợp đồng mua bán ngoại thương, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
ngêi chuyªn chë hoÆc ®¹i diÖn ngêi chuyªn chë cÊp khi hµng ho¸ ®· xÕp lªn tµu. §©y lµ lo¹i vËn ®¬n dîc dïng phæ biÕn, v× ngêi mua khi yªu cÇu xuÊt tr×nh bé chøng tõ ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng thêng yªu cÇu xuÊt tr×nh vËn ®¬n ®· xÕp hµng, tøc lµ hµng ho¸ ®· thùc sù ®îc xÕp lªn tµu. ViÖc ®· xÕp hµng lªn tµu (On Board) ®îc thÓ hiÖn trªn vËn ®¬n nh sau:
NÕu trªn vËn ®¬n (ë gãc díi bªn ph¶i) cã ch÷ in s½n "nhËn ®Ó xÕp" (Received for Shipment hoÆc Taken in Charge), th× khi ThuyÒn trëng ký vËn ®¬n, ph¶i ghi thªm ch÷ "®· xÕp hµng lªn tµu ngµy, th¸ng, n¨m"®Ó chøng minh cho viÖc ®· xÕp hµng, thÓ hiÖn b»ng tiÕng Anh lµ "Laden on Board 5 October 1997" hoÆc "Shipped on Board 5 October 1997" vµ ngµy ®ã lµ ngµy giao hµng.
NÕu trªn vËn ®¬n ®· ghi s½n ch÷ "Shipped on Board", th× kh«ng cÇn ghi g× thªm ®Ó chøng minh cho viÖc ®· xÕp, mµ ngµy ký vËn ®¬n lµ ngµy xÕp hµng lªn tµu, còng lµ ngµy giao hµng.
VËn ®¬n nhËn ®Ó xÕp (Received for Shippment B/L): lµ vËn ®¬n do ngêi chuyªn chë cÊp, khi ngêi chuyªn chë nhËn hµng (ë kho hoÆc ë b·i) ®Ó xÕp lªn con tµu ghi trªn B/L, tøc lµ hµng ho¸ thùc tÕ cha ®îc xÕp lªn tµu. Lo¹i vËn ®¬n nµy cã thÓ bÞ Ng©n hµng tõ chèi thanh to¸n, trõ phi th tÝn dông (L/C) quy ®Þnh cho phÐp. Khi hµng ®· thùc sù ®îc xÕp lªn tµu, cã thÓ ®ãng dÊu hoÆc ghi thªm ch÷ "®· xÕp" ®Ó biÕn thµnh vËn ®¬n ®· xÕp hµng.
C¨n cø vµo kh¶ n¨ng lu th«ng cã ba lo¹i:
+ VËn ®¬n theo lÖnh (Order B/L): lµ vËn ®¬n tren ®ã kh«ng ghi râ tªn, ®Þa chØ cña ngêi nhËn hµng mµ ghi ch÷ "theo lÖnh" (to Order) hoÆc cã ghi tªn ngêi nhËn hµng ®ßng thêi ghi thªm ch÷ "hoÆc theo lÖnh" (or Order). Trren vËn ®¬n theo lÖnh cã thÓ ghi râ theo lÖnh cña ngêi göi hµng, cña ngêi nhËn hµng, cña Ng©n hµng. NÕu kh«ng ghi râ theo lÖnh cña ai th× hiÓu lµ theo lÖnh cña ngêi göi hµng.
VËn ®¬n theo lÖnh cã ®Æc ®iÓm lµ cã thÓ chuyÓn nhîng ®îc cho ngêi kh¸c b»ng c¸ch ký hËu (Endorsemant). NÕu lµ vËn ®¬n theo lÖnh cña ngêi göi hµng, th× ngêi göi hµng ph¶i ký hËu, ngêi nhËn hµng míi ®îc nhËn hµng. Cã thÓ ký hËu ®Ó trèng (in Blank), ký hËu cho mét ngêi cô thÓ hay theo lªnh cña mét ngêi nµo ®ã. NÕu kh«ng ký hËu, chØ ngêi göi hµng míi nhËn ®îc hµng. VËn ®¬n ký ph¸t theo lÖnh cña mét Ng©n hµng trong trêng hîp Ng©n hµng muèn khèng chÕ hµng ho¸ cña ngêi nhËp khÈu (ngêi nhËp khÈu vay tiÒn cña Ng©n hµng ®Ó mua hµng). §Ó nhËn ®îc hµng ph¶i cã ký hËu chuyÓn nhîng cña Ng©n hµng vµo vËn ®¬n.
VËn ®¬n theo lÖnh ®îc sö dông réng r·i trong bu«n b¸n quèc tÕ, bëi v× nã lµ mét chøng tõ cã thÓ lu th«ng ®îc.
+ VËn ®¬n ®Ých danh (Straight B/L): lµ vËn ®¬n mµ trªn ®ã cã ghi râ tªn, ®Þa chØ cña ngêi nhËn hµng mµ kh«ng cã hoÆc ®· bÞ xo¸ bá ch÷ "or Order". ChØ ngêi cã tªn ghi trªn vËn ®¬n míi nhËn ®îc hµng. Lo¹i vËn ®¬n nµy kh«ng thÓ chuyÓn nhîng ®îc b»ng ký hËu.
+ VËn ®¬n cho ngêi cÇm (B/L to Bearer): lµ vËn ®¬n trong ®ã:
Cã ghi râ ch÷ "cho ngêi cÇm" (To Bearer), hoÆc:
Ph¸t hµnh theo lÖnh cña mét ngêi hëng lîi vµ ngêi ®ã ®· ký hËu ®Ó trèng mµ kh«ng chØ ®Þnh mét ngêi hëng lîi kh¸c.
VËn ®¬n nµy cã nhiÒu rñi ro ®èi víi ngêi göi hµng, v× bÊt kú ngêi nµo cã vËn ®¬n trong tay ®Òu cã thÓ nhËn ®îc hµng.
C¨n cø vµo nhËn xÐt ghi chó trªn ho¸ vËn ®¬n, cã hai lo¹i:
+ VËn ®¬n s¹ch hay hoµn h¶o (Clean B/L): VËn ®¬n hoµn h¶o lµ vËn ®¬n trªn ®ã kh«ng cã nh÷ng ®iÒu kho¶n nãi râ rµng r»ng hµng ho¸ hoÆc bao b× cã khuyÕt tËt. Hay nãi mét c¸ch kh¸c, trªn vËn ®¬n kh«ng cã nh÷ng ghi chó, nhËn xÐt xÊu hoÆc nh÷ng b¶o lu vÒ t×nh tr¹ng bªn ngoµi cña hµng ho¸.
Nh÷ng ®iÒu ghi chung chung nh: "ngêi göi hµng xÕp vµ ®Õm, niªm phong vµ kÑp ch×", "kh«ng biÐt vÒ sè lîng, phÈm chÊt, néi dung bªn trong", "bao b× dïng l¹i, thïng cò"… kh«ng lµm mÊt tÝnh hoµn h¶o cña vËn ®¬n. Mét vËn ®¬n mµ ngêi chuyªn chë hay ®¹i diÖn cña hä kh«ng ghi chó g× th× coi nh lµ vËn ®¬n hoµn h¶o.
LÊy ®îc vËn ®¬n hoµn h¶o cã ý nghÜa quan träng trong th¬ng m¹i quèc tÕ. Ngêi mua còng nh Ng©n hµng ®Òu yªu cÇu ph¶i cã vËn ®¬n hoµn h¶o, vËn ®¬n hoµn h¶o lµ b»ng chøng hiÓn nhiªn (Prima Facie Evidence) cña viÖc xÕp hµng tèt.
Muèn lÊy ®îc vËn ®¬n hoµn h¶o, th× khi xÕp hµng lªn tµu ph¶i ®¶m b¶o hµng kh«ng bÞ h háng, ®æ vì, bao b× kh«ng r¸ch, kh«ng bÞ ít vµ tr«ng bªn ngoµi lµ tèt, nghÜa lµ ph¶i cã mét Biªn lai Thuyªn phã (Maste's Receipt) s¹ch. Trong trêng hîp Biªn lai ThuyÒn phã kh«ng s¹ch, ngêi göi hµng cã thÓ xuÊt tr×nh th b¶o ®¶m (Letter of Indemnity) cam kÕt chÞu mäi hËu qu¶ x¶y ra, ®Ó yªu cÇu ThyÒn trëng cÊp vËn ®¬n hoµn h¶o. Tuy nhiªn, Th b¶o ®¶m ®ã kh«ng cã gi¸ trÞ ph¸p lý, kh«ng ®îc c¸c toµ ¸n thõa nhËn, nªn c¸c ThuyÒn trëng kh«n ngoan thêng kh«ng chÊp nhËn.
+ VËn ®¬n kh«ng hoµn h¶o (Unclean B/L - Faul B/L - Claused B/L): Ngîc l¹i víi vËn ®¬n hoµn h¶o, vËn ®¬n kh«ng hoµn h¶o trªn cã nh÷ng ghi chó, nhËn xÐt xÊu hoÆc nh÷ng b¶o lu vÒ hµng ho¸ vµ bao b×. VÝ dô, vËn ®¬n bÞ ThuyÒn trëng ghi chó: ký m· hiÖu kh«ng râ, mét sè bao b× bÞ r¸ch, thïng ch¶y, nhiÒu hßm c¸c t«ng bÞ ít… VËn ®¬n kh«ng hoµn h¶o kh«ng ®îc ng©n hµng chÊp nhËn ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng.
C¨n cø vµo hµnh tr×nh vËn chuyÓn, cã ba lo¹i:
+ VËn ®¬n ®i th¼ng (Direct B/L): lµ vËn ®¬n ®îc sö dông trong trêng hîp hµng ho¸ ®îc chuyªn chë tõ c¶ng xÕp hµng ®Õn c¶ng dì hµng b»ng mét con tµu, tøc hµng ho¸ kh«ng ph¶i chuyÓn t¶i ë c¶ng däc ®êng.
+ VËn ®¬n ®i suèt (Throught B/L): lµ vËn ®¬n ®îc sö dông trong trêng hîp hµng ho¸ ®îc chuyªn chë tõ c¶ng xÕp hµng ®Õn c¶ng dì hµng cuèi cïng b»ng hai hay nhiÒu con tµu kh¸c nhau cña hai hay nhiÒu ngêi chuyªn chë, tøc hµng ho¸ ph¶i chuyÓn t¶i ë c¶ng däc ®êng. VËn ®¬n ®i suèt cã ®Æc ®iÓm:
Cã ®iÒu kho¶n cho phÐp chuyÓn t¶i.
Cã ghi râ c¶ng ®i, c¶ng ®Õn, c¶ng (cã thÓ c¶ tªn tµu) chuyÓn t¶i.
Ngêi cÊp vËn ®¬n ®i suèt ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ hµng ho¸ trong suèt hµnh tr×nh ®êng biÓn tõ c¶ng ®i cho ®Õn c¶ng ®Ých, kÓ c¶ trªn chÆng ®êng do ngêi chuyªn chë kh¸c thùc hiÖn.
+ VËn ®¬n (chøng tõ) ®a ph¬ng thøc (vËn t¶i liªn hîp): VËn ®¬n vËn t¶i ®a ph¬ng thøc (Multimodal Transport B/L) hay vËn ®¬n vËn t¶i liªn hîp (Combined Transport B/L) lµ vËn ®¬n ®îc sö dông trong trêng hîp hµng ho¸ ®îc chuyªn chë tõ n¬i ®i ®Õn n¬i ®Õn b»ng hai hay nhiÒu ph¬ng thøc vËn t¶i kh¸c nhau. Lo¹i vËn ®¬n nµy cã nhiÒu tªn gäi nh: Combined Transport B/L, B/L for Combined Transport Shipment or Port to Port Shipment, Multimodal Transport Document. VËn ®¬n nµy cã ®Æc ®iÓm:
Trªn vËn ®¬n thêng ghi râ n¬i nhËn hµng ®Ó chë vµ n¬i giao hµng, ngêi cÊp B/L nµy ph¶i lµ ngêi chuyªn chë hoÆc MTO.
Ghi râ viÖc ®îc phÐp chuyÓn t¶i, c¸c ph¬ng thøc vËn t¶i tham gia vµ n¬i chuyÓn t¶i.
Ngêi cÊp vËn ®¬n nµy ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ hµng ho¸ tõ n¬i nhËn hµng ®Ó chë (cã thÓ n»m s©u trong néi ®Þa) ®Õn n¬i giao hµng (cã thÓ n»m s©u trong néi ®Þa cña níc ®Õn).
Mét sè lo¹i vËn ®¬n, chøng tõ kh¸c
+ VËn ®¬n do ngêi giao nhËn cÊp: Nh ®· nãi ë trªn, vËn ®¬n lµ do ngêi chuyªn chë hay ®¹i diÖn cña hä cÊp. Tuy nhiªn, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ngêi giao nhËn (Freight Forwarder) kh«ng chØ lµm ®¹i lý, nhËn uû th¸c giao nhËn hµng ho¸ XNK, mµ hä cßn cung cÊp dÞch vô vËn t¶i, tøc lµ ®ãng vai trß ngêi chuyªn chë th× hä cã thÓ cÊp vËn ®¬n. VËn ®¬n mµ ngêi giao nhËn lµ c¸c vËn ®¬n do FIATA (Liªn ®oµn quèc tÕ c¸c HiÖp héi giao nhËn) ph¸t hµnh vµ bao gåm c¸c lo¹i sau:
VËn ®¬n vËn t¶i ®a ph¬ng thøc cña FIATA (FBL): vËn ®¬n nµy do FIATA ph¸t hµnh, ®· ®îc phßng Th¬ng m¹i quèc tÕ vµ Ng©n hµng chÊp nhËn. VËn ®¬n nµy do ngêi giao nhËn cÊp khi chuyªn chë hµng ho¸ b»ng vËn t¶i ®a ph¬ng thøc hoÆc vËn t¶i ®êng biÓn. VËn ®¬n nµy ®îc còng c¸c Ng©n hµng chÊp nhËn khi thanh to¸n b»ng L/C, v× khi cÊp vËn ®¬n nµy, ngêi giao nhËn ph¶i ®ãng vai trß lµ ngêi chuyªn chë hoÆc ngêi kinh doanh vËn t¶i ®a ph¬ng thøc (MTO).
Forwarder's Certificate of Transport (FCT): GiÊy chøng nhËn vËn t¶i nµy do ngêi giao nhËn cÊp cho ngêi göi hµng, x¸c nhËn nghÜa vô cña ngêi giao nhËn ph¶i giao hµng t¹i c¶ng ®Õn th«ng qua ®¹i lý do ngêi giao nhËn chØ ®Þnh.
House B/L: VËn ®¬n gom hµng nµy do ngêi giao nhËn cÊp cho ngêi göi hµng lÎ, khi ngêi giao nhËn cung cÊp dÞch vô gom hµng trong vËn t¶i ®êng biÓn cung nh vËn t¶i hµng kh«ng. VËn ®¬n nµy cha ®îc phßng Th¬ng m¹i quèc tÕ th«ng qua, ngêi gom hµng cÊp vËn ®¬n nµy cã thÓ ®ãng vai trß ngêi chuyªn chë hoÆc kh«ng, v× vËy, trong nhiÒu trêng hîp nã kh«ng ®¸p øng yªu cÇu cña L/C, nªn cã xu híng bÞ thay thÕ b»ng FBL.
+ VËn ®¬n theo hîp ®ång thuª tµu (Charter Party B/L): lµ vËn ®¬n ®îc ph¸t hµnh trong trêng hîp hµng ho¸ ®îc chuyªn chë theo mét hîp ®ång thuª tµu chuyÕn vµ trªn ®ã cã ghi c©u: "phô thuéc vµo hîp ®ång thuª tµu" hoÆc c©u "sö dông víi hîp ®ång thuª tµu" (to be Used with Charter Party). VÝ dô vËn ®¬n CONGENBILL ®îc ph¸t hµnh ®Ó sö dông cïng víi hîp ®ång thuª tµu mÉu "GENCON", cã ghi c©u: "All Term and Condition as Overleaf are here with Incorporate" (tÊt c¶ c¸c ®iÒu kiÖn, ®iÒu kho¶n ë mÆt sau ®îc g¾n liÒn theo ®©y).
VËn ®¬n theo hîp ®ång thuª tµu do chñ tµu hoÆc ThuyÒn trëng hoÆc ®¹i diÖn cña hä ký ph¸t. Do cã mét c©u nh trªn nªn vËn ®¬n nµy kh«ng cßn tÝnh ®éc lËp n÷a ph¶i phô thuéc vµo mét v¨n b¶n kh¸c lµ hîp ®ång thuª tµu, mµ néi dung cña hîp ®ång nµy do c¸c bªn tho¶ thuËn. NÕu ngêi thuª ®ång thêi lµ ngêi göi hµng ghi trªn vËn ®¬n th× vËn ®¬n nµy chØ lµ mét biªn lai nhËn hµng. Nhng khi vËn ®¬n nµy ®îc ký hËu ®Ó chuyÓn nhîng cho ngêi thø ba th× nã l¹i ®iÒu chØnh mèi quan hÖ gi÷a ngêi thuª tµu, ngêi chuyªn chë vµ ngêi thø ba ®ã (hoÆc ngêi cÇm vËn ®¬n), nªn nã cã thÓ phï hîp hoÆc kh«ng phï hîp víi nguån luËt ®iÒu chØnh vËn ®¬n. V× vËy, lo¹i vËn ®¬n nµy chØ ®îc Ng©n hµng chÊp nhËn ®Ó thanh to¸n khi th tÝn dông cho phÐp.
+ VËn ®¬n ®· xuÊt tr×nh t¹i c¶ng göi (B/L Surrendered): Th«ng thêng muèn nhËn hµng t¹i c¶ng ®Õn, ngêi nhËn hµng ph¶i xuÊt tr×nh vËn ®¬n gèc. Trong thùc tÕ cã nhiÒu trêng hîp , hµng ®· ®Õn nhng vËn ®¬n l¹i cha ®Õn, do ®ã kh«ng nhËn ®îc hµng. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy vµ ®Ó tiÕt kiÖm chi phÝ göi vËn ®¬n gèc, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ngêi ta dïng mét lo¹i vËn ®¬n gäi lµ vËn ®¬n ®· xuÊt tr×nh t¹i c¶ng göi. §©y lµ lo¹i vËn ®¬n th«ng thêng, chØ kh¸c lµ khi cÊp vËn ®¬n nµy, ngêi chuyªn chë hoÆc ®¹i lý ®ãng thªm dÊu "®· xuÊt tr×nh" (Surrendered), ®ång thêi ®iÖn b¸o "Exprees Release" cho ®¹i lý t¹i c¶ng ®Õn biÕt ®Ó ®¹i lý giao hµng cho ngêi nhËn mµ kh«ng cÇn xuÊt tr×nh B/L gèc. Ngêi göi hµng chØ cÇn Fax b¶n vËn ®¬n nµy ®Õn ngêi nhËn hµng lµ ngêi nhËn cã thÓ nhËn ®îc hµng.
+ GiÊy göi hµng ®êng biÓn (Sea WayBill): Do sù tiÕn bé vÒ khoa häc, kü thuËt trong ngµnh vËn t¶i, nªn tèc ®é ®a hµng trong th¬ng m¹i quèc tÕ rÊt nhanh chãng. Nh ®· nãi ë trªn, nhiÒu trêng hîp hµng ®Õn c¶ng ®Ých, nhng vËn ®¬n göi qua Ng©n hµng hoÆc bu ®iÖn vÉn cha tíi. Ngêi nhËn kh«ng nhËn ®îc hµng. H¬n n÷a, trong nh÷ng n¨m qua cuéc c¸ch m¹ng vÒ th«ng tin diÔn ra m¹nh mÏ ®· gióp cho c¸c níc trªn thÕ giíi sö dông m¹ng vi tÝnh mét c¸ch réng r·i t¹o ra mét kh¶ n¨ng bu«n b¸n th«ng qua trao ®æi d÷ liÖu ®iÖn tö (EDI) mµ kh«ng cÇn chøng tõ, kÓ c¶ vËn ®¬n ®êng biÓn. VËn ®¬n ®êng biÓn cïng víi mét lo¹t giÊy tê, chøng tõ kh¸c trong th¬ng m¹i quèc tÕ cã thÓ trë thµnh trë ng¹i vµ tèn kÐm. V× vËy, ®Ó lµm bíc ®Öm cho mét nÒn th¬ng m¹i quèc tÕ kh«ng cÇn chøng tõ trong t¬ng lai, ngêi ta ®· ®Ò nghÞ sö dông mét chøng tõ kh«ng lu th«ng (Non - Negotiable) ®Ó thay thÕ vËn ®¬n truyÒn thèng ®ã lµ "GiÊy göi ®êng biÓn". 'GiÊy göi ®êng biÓn" nµy cã u ®iÓm lµ ngêi nhËn cã thÓ nhËn hµng khi xuÊt tr×nh giÊy tê, chøng tõ ®Ó nhËn d¹ng, chø kh«ng cÇn xuÊt tr×nh b¶n th©n "GiÊy göi hµng ®êng biÓn". Nhîc ®iÓm cña nã lµ kh«ng thÓ dïng ®Ó khèng chÕ hµng ho¸, v× vËy hiÖn t¹i "GiÊy göi hµng ®êng biÓn" chØ míi ®îc dïng ®Ó göi c¸c dông cô gia ®×nh, hµng mÉu, hµng triÓn l·m, hµng phi mËu dÞch… vµ trong bu«n b¸n theo ph¬ng thøc ghi sæ (Open Account Trading) víi b¹n hµng tin cËy.
+ VËn ®¬n bªn thø ba (Third Party B/L): lµ vËn ®¬n mµ trªn ®ã ghi ngêi hëng lîi L/C kh«ng ph¶i lµ ngêi göi hµng (Shipper) mµ lµ ngêi kh¸c. VËn ®¬n nµy sö dông trong trêng hîp khi mét nhµ m¸y, xÝ nghiÑp xuÊt khÈu uû th¸c qua mét ®¬n vÞ xuÊt nhËp khÈu. NÕu L/C cã quy ®Þnh chÊp nhËn c¶ vËn ®¬n bªn thø ba th× cã nghÜa lµ vËn ®¬n vµ c¸c chøng tõ göi hµng kh¸c ®îc phÐp ghi tªn ngêi göi hµng kh«ng ph¶i lµ ngêi hëng lîi L/C, chø kh«ng liªn quan ®Õn ngêi ký ph¸t chøng tõ.
+ VËn ®¬n cã thÓ thay ®æi (Switch B/L): lµ vËn ®¬n cho phÐp thay ®æi mét sè chi tiÕt trªn B/L nh: c¶ng dì, c¶ng xÕp hµng, sè lîng hµng, ngêi göi, ngµy ký…
+ Biªn lai ThuyÒn phã (Mate's Recceipt): lµ biªn lai ghi chÐp viÖc xÕp hµng lªn tµu do ThuyÒn trëng hoÆc ThuyÒn phã lËp. Biªn lai nµy ghi sè lîng, khèi lîng, t×nh tr¹ng hµng ho¸ xÕp lªn tµu vµ lµ c¬ së ®Ó cÊp vËn ®¬n.
Néi dung cña vËn ®¬n ®êng biÓn
Theo Quy t¾c Hamburg, vËn ®¬n ®êng biÓn ngoµi c¸c chi tiÕt kh¸c ph¶i cã c¸c chi tiÕt sau ®©y:
TÝnh chÊt chung cña hµng ho¸, nh÷ng m· hiÖu chÝnh ®Ó nhËn d¹ng hµng hãa, tÝnh chÊt nguy hiÓm cña hµng ho¸ (nÕu cã), sè lîng, träng lîng cña hµng ho¸, c¸c chi tiÕt kh¸c do ngêi göi hµng cung cÊp.
T×nh tr¹ng bªn ngoµi cña hµng ho¸.
Tªn vµ trô së kinh doanh chÝnh cña ngêi chuyªn chë.
Tªn ngêi göi hµng.
Tªn ngêi nhËn hµng nÕu do ngêi göi hµng chØ ®Þnh.
C¶ng xÕp hµng theo hîp ®ång vËn t¶i ®êng biÓn vµ ngµy mµ ngêi chuyªn chë nhËn hµng ®Ó chë.
C¶ng dì hµng.
Sè lîng b¶n vËn ®¬n gèc.
N¬i ph¸t hµnh vËn ®¬n.
Ch÷ ký cña ngêi chuyªn chë hoÆc ngêi thay mÆt ngêi chuyªn chë.
Kho¶n cíc phÝ do ngêi nhËn tr¶.
§iÒu nãi vÒ viÖc ¸p dông C«ng íc.
DiÒu nãi vÒ viÖc hµng sÏ hoÆc cã thÓ chë trªn boong.
Ngµy hoÆc thêi h¹n giao hµng t¹i c¶ng dì, nÕu cã tho¶ thuËn gi÷a c¸c bªn.
Tho¶ thuËn t¨ng thªm giíi h¹n tr¸ch nhiÖm (nÕu cã).
VÒ mÆt h×nh thøc, vËn ®¬n cña c¸c h·ng tµu thêng mét khu«n mÉu t¬ng ®èi gièng nhau. C¸c vËn ®¬n ®Òu gåm hai mÆt. MÆt tríc ®îc chia thµnh tõng « vµ cã c¸c chi tiÕt, theo thø tù tõ trªn xuèng díi lµ: tªn h·ng tµu, ngêi göi hµng, ngêi nhËn hµng, bªn th«ng b¸o, tªn tµu, c¶ng xÕp, c¶ng dì, sè vËn ®¬n, sè phiÕu lu cíc tham chiÕu xuÊt khÈu, ®¹i lý giao nhËn, n¬i xuÊt xø cña hµng ho¸, nh÷ng chi tiÕt do ngêi göi hµng cung cÊp (tªn hµng, ký m· hiÖu, träng lîng, sè lîng, thÓ tÝch, sè Container…), cíc phÝ, phô phÝ, cíc tr¶ tríc hay sau, sè lîng b¶n gèc, ngµy ph¸t hµnh vËn ®¬n, ngµy xÕp hµng hay ngµy nhËn hµng, ch÷ ký… MÆt sau cña vËn ®¬n in s½n c¸c ®iÒu kiÖn, ®iÒu kho¶n chuyªn chë (Terms and Condition of Carriage) nh: c¸c ®Þnh nghÜa, c¸c ®iÒu kho¶n tèi cao, cíc phÝ vµ phô phÝ, tr¸ch nhiÖm cña ngêi chuyªn chë, ®i thuª l¹i, th«ng b¸o tæn thÊt vµ thêi h¹n khiÕu n¹i, giao hµng, kiÓm tra hµng ho¸, Container do ngêi göi hµng ®ãng, hµng dÔ vì, hµng nguy hiÓm, cÇm gi÷ hµng, tæn thÊt chung, gi¶i quyÕt trang chÊp, ®iÒu kho¶n hai tµu ®©m va nhau cïng cã lçi, ®iÒu kho¶n New Jason…
Còng gièng nh Hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng, hîp ®ång chuyªn chë hµng ho¸ b»ng ®êng biÓn bÞ ®iÒu chØnh bëi c¸c nguån luËt kh¸c nhau.
§iÒu íc quèc tÕ quan träng nhÊt hiÖn hµnh ®iÒu chØnh quan hÖ hîp ®ång chuyªn chë hµng ho¸ b»ng ®êng biÓn lµ c«ng íc quèc tÕ Brussels 1924 ®îc söa ®æi n¨m 1978. HiÖn nay trong vËn chuyÓn hµng ho¸ ®êng biÓn, ®Ó ®¬n gi¶n qu¸ tr×nh ký kÕt hîp ®ång, nhiÒu h·ng tµu ®· so¹n th¶o c¸c Hîp ®ång mÉu (VÝ du mÉu hîp ®ång Gencon ¸p dông cho b¸ch ho¸, hay Centrocon ¸p dông cho hµng l¬ng thùc...) lµ nh÷ng mÉu hîp ®ång ®îc sö dông kh¸ phæ biÕn trong vËn chuyÓn ®êng biÓn quèc tÕ.
Th«ng thêng mét hîp ®ång chuyªn chë còng bao gåm nh÷ng ®iÒu kho¶n trong ®ã quyÒn vµ nghÜa vô gi÷a ngêi chuyªn chë vµ ngêi thuª chuyªn chë ®îc tho¶ thuËn. Tuy nhiªn do mÉu hîp ®ång chuyªn chë thêng do ngêi cho thuª ( h·ng tµu) so¹n th¶o nªn trong ®ã chøa ®ùng nhiÒu ®iÒu kho¶n mang tÝnh chÊt cöa quyÒn mµ khi sö dông nã nÕu ngêi thuª kh«ng xem xÐt ®Ó söa ®æi, bæ sung cho phï hîp yªu cÇu cña m×nh th× dÔ r¬i vµo t×nh tr¹ng bÊt lîi khi thùc hiÖn. Dï cho trong vËn t¶i biÓn cã nhiÒu lo¹i hîp ®ång ®îc ¸p dông nhng chóng thêng cã néi dung t¬ng ®èi gièng nhau.
Mét sè ®iÒu kho¶n lu ý khi sö dông hîp ®ång mÉu
Khi sö dông c¸c mÉu hîp ®ång, ngêi thuª cÇn lu ý mét sè khÝa c¹nh ph¸p lý sau:
VÒ ®iÒu kho¶n tªn tµu
Khi ký hîp ®ång, ngêi chuyªn chë vµ ngêi thuª cã thÓ x¸c ®Þnh tªn cô thÓ con tµu, còng cã thÓ x¸c ®Þnh mét con tµu theo ®iÒu kiÖn nµo ®ã sÏ ®îc ngêi cho thuª ®a ®Õn vµ ngêi thuª chÊp nhËn ( tµu thay thÕ).V× tuæi tµu cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò b¶o hiÓm hµng ho¸ vµ cíc phÝ (Th«ng thêng b¶o hiÓm hµng ho¸ chuyªn chë trªn nh÷ng con tµu giµ bao giê còng ®¾t ¬n lµ chuyªn chë trªn tµu trÎ, v× rñi ro dÔ dµng x¶y ra ®èi víi tµu giµ, tµu cò), cho nªn viÖc chän tµu nh thÕ nµo lµ quyÒn cña ngêi thuª vµ kh¶ n¨ng ®¸p øng cña ngêi cho thuª.
VÒ nh÷ng ®Æc tÝnh cña con tµu nh mín níc, cÊu t¹o chiÒu dµi, réng, cao cÇn ®îc chó ý v× nã liªn quan ®Õn kh¶ n¨ng vµo r ac¶ng ®Ých. VÝ dô: nÕu mín níc s©u nhÊt ë c¶ng ®Ých chØ cã 12 feet mµ mín níc cña tµu khi chë ®Çy hµng lµ 15 feet th× con tµu ch¾c ch¾n sÏ kh«ng thÓ cËp cÇu vµ do ®ã viÖc chuyÓn t¶i hµng ho¸ sÏ x¸y ra vµ ph¸t sinh vÊn ®Ò chi phÝ. C¬ cÊu cÇn cÈu tµu còng cÇn chó ý nhÊt lµ khi tµu ph¶i vµo nh÷ng c¶ng mµ ph¶i dì hµng b»ng ph¬ng tiÖn bèc dì trªn bê cßn h¹n chÕ (VÝ dô: cÈu ®Ó dì hµng nÆng, hµng chë b»ng container trong khi trªn tµu chë lo¹i hµng ®ã).
VÒ ®iÒu kho¶n kh¶ n¨ng ®i biÓn cña con tµu nãi lªn con tµu cã b¶o ®¶m ®i trªn biÓn ®Ó chë hµng ho¸ ®Õn ®Ých kh«ng. Tr¸ch nhiªm ph¶i lµm cho tµu cã kh¶ n¨ng ®i biÓn thuéc vÒ ngêi chuyªn chë, nhng ngêi cho thuª kh«ng v× vËy mµ quªn buéc ngêi b¸n chøng minh vÊn ®Ò nµy. §iÒu quan träng n÷a lµ ngêi thuª tµu ®Ó chë hµng nªn cÇn lu ý ®Õn cÊu t¹o hÇm tµu vµ hÖ thèng th«ng giã cña tµu.
§iÒu kho¶n tªn hµng
Trong hîp ®ång chuyªn chë tªn hµng ®îc x¸c ®Þnh ngay khi ký hîp ®ång. NÕu trong hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng ®· x¸c ®Þnh tû lÖ céng th× trong hîp ®ång chuyªn chë còng cÇn x¸c ®Þnh mét tû lÖ non kÐm cho phÐp t¬ng tù ®Ó t¹o thuËn lîi cho ngêi göi hµng vµ chuyªn chë. Tû lÖ nµy cã thÓ céng 10% ®èi víi l« hµng cã khèi lîng non.
§iÒu kho¶n ®Þa ®iÓm xÕp hµng vµ dì hµng
CÇn ®îc x¸c ®Þnh cô thÓ cµng tèt bëi v× nÕu x¸c ®Þnh chung chung th× trong nhiÒu trêng hîp chuyªn chë sÏ lîi dông vµ kh«ng ®a tµu ®Õn ®óng vÞ trÝ mµ ngêi thuª vËn chuyÓn mong muèn.
§iÒu kho¶n ®i chÖch ®êng:
Lµ ®iÒu kho¶n mµ chñ tµu ®a ra nh»m giµnh cho hä ®îc quyÒn vµo bÊt cø c¶ng nµo hay nh»m bÊt kú môc ®Ých g× ®Ó buéc ngêi chuyªn chë ®a con tµu ®i ®óng híng tõ c¶ng xÕp ®Õn c¶ng dì, ngêi thuª tµu ph¶i chó ý söa ®èi ®iÒu kho¶n nµy vµ chØ chÊp nhËn viÖc ®i chÖch ®êng v× nh÷ng lý do hîp lý ( nh cøu tµu hoÆc sinh m¹ng trªn biÓn, do ph¶i tr¸nh b·o, sãng thÇn...)
§iÒu kho¶n th«ng b¸o tµu:
CÇn quy ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña chñ tµu hoÆc ®¹i lý cña hä trong viÖc th«ng b¸o cho ngêi thuª tµu ®Ó hä biÕt vµ chuÈn bÞ hµng xÕp xuèng tµu. Th«ng b¸o cÇn quy ®Þnh ph¶i tiÕn hµnh hai lÇn ( Dù kiÕn ngµy tµu ®Õn c¶ng xÕp hµng vµ tµu ®· vµo c¶ng vµ s½n sµng xÕp hµng).
Th«ng b¸o s½n sµng xÕp hµng chØ cã thÓ ®îc tiÕn hµnh sau khi tµu ®· lµm xong mäi thñ tôc t¹i c¶ng (Thñ tôc H¶i quan, biªn phßng, vÖ sinh, kiÓm dÞch...) Cho nªn nÕu th«ng b¸o ®ã göi tríc khi lµm thñ tôc th× chØ cã gi¸ trÞ lµ mét dù b¸o tµu ®Õn vµ tµu kh«ng ®îc vin vµo ®ã ®Ó b¾t ®Çu tÝnh thêi gian bèc dì.
§iÒu kho¶n xÕp dì hµng ho¸
§iÒu kho¶n nµy quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm xÕp dì hµng thuéc vÒ ai.
Th«ng thêng theo hîp ®ång chuyªn chë th× tr¸ch nhiÖm nµy thuéc vÒ ngêi chuyªn chë. Do ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm xÕp dì nªn viÖc cung cÊp vËt liÖu chÌn lãt còng thuéc vÒ hä chø kh«ng thuéc vÒ ngêi thuª. Trong c¸c hîp ®«ng chuyªn chë, ngêi chuyªn chë thêng tho¶ thuËn víi ngêi thuª tµu møc bèc dì (bao nhiªu tÊn? ngµy?) vµ theo ®ã nÕu viÖc xÕp dì chËm l¹i sÏ bÞ ph¹t vµ ngîc l¹i xÕp dì vît møc sÏ ®îc thëng. Thëng ph¹t sÏ ®îc ¸p dông chñ yÕu trong nh÷ng trêng hîp xÕp dì ®îc quy ®Þnh lµ tr¸ch nhiÖm cña ngêi thuª hay ngêi nhËn hµng.
§iÒu kho¶n cíc phÝ
Quy ®Þnh vÒ møc cíc tr¶ cho tõng tÊn hµng hoÆc toµn bé l« hµng ®îc chuyªn chë, ®ång thêi còng quy ®Þnh thêi gian vµ n¬i thanh to¸n.
Ngoµi nh÷ng ®iÒu kho¶n trªn, th«ng thêng trong c¸c hîp ®ång vËn chuyÓn cßn cã c¸c ®iÒu kho¶n kh¸c nh ®×nh c«ng, ®iÒu kho¶n ®ãng b¨ng, ®iÒu kho¶n chiÕn tranh, va ®Ëp...
Tõ nh÷ng ®iÒu kho¶n cña c¸c hîp ®ång chuyªn chë, chóng ta cã thÓ rót ra nh÷ng ®iÓm chñ yÕu vÒ quyÒn vµ nghÜa vô cña ngêi chuyªn chë vµ ngêi thuª chuyªn chë. §ã còng lµ c¬ së ®Ó ph©n ®Þnh tr¸ch nhiÖm mçi bªn trong trêng hîp cã rñi ro tæn thÊt x¶y ra ®èi víi hµng ho¸ trong qu¸ tr×nh chuyªn chë trªn biÓn.
Nh×n chung, trong c¸c hîp ®ång chuyªn chë cã nh÷ng ®iÒu kho¶n lµ gièng nhau, tuy nhiªn bªn canh ®ã nã còng cã nh÷ng ®iÓm quy ®Þnh riªng cho tõng lo¹i hîp ®ång. Sau ®©y chóng ta sÏ cïng tham kh¶o néi dung cña mét hîp ®ång tiªu biÓu trong c¸c lo¹i Hîp ®ång vËn t¶i:
Mét vµi nÐt kh¸i qu¸t vÒ vËn t¶i b»ng ®êng hµng kh«ng.
VÞ trÝ cña vËn t¶i hµng kh«ng
Ngµy nay vËn chuyÓn hµng kh«ng ®ãng vai trß quan träng trong bu«n b¸n quèc tÕ, nh÷ng hµng ho¸ cã gi¸ trÞ cao, nh¹y c¶m vÒ thêi gian vµ mau háng ngµy cµng ®îc vËn chuyÓn nhiÒu b»ng ®êng hµng kh«ng. VËn t¶i hµng kh«ng chiÕm kho¶ng 20 - 30 % tæng kim ng¹ch cña bu«n b¸n quèc tÕ.
So víi c¸c ph¬ng thøc vËn t¶i kh¸c th× vËn t¶i hµng kh«ng ®øng vÞ trÝ sè 2. Hµng kh«ng vËn chuyÓn 1% khèi lîng hµng ho¸ nhng trÞ gi¸ cña nã chiÕm 33%. VËn t¶i hµng kh«ng cã vÞ trÝ quan träng trong giao lu kinh tÕ gi÷a c¸c níc, lµ cÇu nèi gi÷a c¸c nÒn v¨n ho¸ cña c¸c d©n téc, lµ ph¬ng tiÖn chÝnh trong du lÞch quèc tÕ. Nã lµ mét m¾t xÝch quan träng trong quy tr×nh tæ chøc vËn t¶i ®a ph¬ng thøc quèc tÕ.
§Æc ®iÓm cña vËn t¶i hµng kh«ng
TuyÕn ®êng trong vËn t¶i hµng kh«ng lµ kh«ng trung gian vµ hÇu nh lµ ®êng th¼ng, kh«ng phô thuéc vµo ®Þa h×nh mÆt ®Êt, mÆt níc, kh«ng ph¶i ®Çu t x©y dùng. Th«ng thêng, tuyÕn ®êng tuyÕn ®êng hµng kh«ng bao giê còng ng¾n h¬n tuyÕn ®êng s¾t vµ ®êng « t« kho¶ng 20% vµ tuyÕn ®êng s«ng kho¶ng 10%.
Tèc ®é vËn t¶i hµng kh«ng cao, thêi gian vËn chuyÓn ng¾n. NÕu chóng ta so s¸nh trªn mét qu¸ng ®êng vËn chuyÓn dµi 500 km, th× m¸y bay bay mÊt 1 tiÕng ®ång hå, cßn tµu ho¶ ®i mÊt 8,3 tiÕng, « t« ch¹y mÊt kho¶ng 10 tiÕng vµ tµu biÓn ®i mÊt kho¶ng 27 tiÕng.
VËn t¶i hµng kh«ng an toµn nhÊt: so víi c¸c ph¬ng thøc vËn t¶i kh¸c th× vËn t¶i hµng kh«ng Ýt tæn thÊt nhÊt, v× do thêi gian vËn chuyÓn ng¾n nhÊt, trang thiÕt bÞ phôc vô vËn chuyÓn hiÖn ®¹i nhÊt, m¸y bay bay ë ®é cao tren 9.000 mÐt trªn tÇng ®iÖn ly, nªn trõ lóc cÊt c¸nh, h¹ c¸nh, m¸y bay hÇu nh kh«ng bÞ t¸c ®éng bëi c¸c ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn nh: sÐt, ma b·o... trong hµnh tr×nh chuyªn chë.
VËn t¶i hµng kh«ng lu«n ®ßi hái sö dông c«ng nghÖ cao: do cã tèc ®é cao, phôc vô chuyªn chë hµnh kh¸ch, mét sè hµng ho¸ cã gi¸ trÞ cao, hµng cøu trî khÈn cÊp... lµ chÝnh, nªn ®ßi hái ph¶i an toµn tuyÖt ®èi trong qu¸ tr×nh chuyªn chë. VËn t¶i hµng kh«ng kh«ng cho phÐp sai sãt dï lµ nhá nhÊt, v× thÕ vËn t¶i hµng kh«ng ®ßi hái nh÷ng tiªu chuÈn rÊt kh¾t khe vÒ c«ng nghÖ kü thu©t.
VËn t¶i hµng kh«ng cung cÊp c¸c dÞch vô cã tiªu chuÈn chÊt lîng cao h¬n h¼n so víi ph¬ng thøc vËn t¶i kh¸c vµ ®îc ®¬n gi¶n ho¸ vÒ thñ tôc, giÊy tê do m¸y bay bay th¼ng, Ýt qua c¸c tr¹m kiÓm tra, kiÓm so¸t...
Tuy vËy, vËn t¶i hµng kh«ng còng cã mét sè h¹n chÕ nhÊt ®Þnh:
Cíc phÝ vËn t¶i hµng kh«ng cao nhÊt, do chi phÝ trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, chi phÝ s©n bay, chi phÝ khÊu hao m¸y bay, chi phÝ dÞch vô cao... NÕu so s¸nh cíc phÝ vËn chuyÓn 1 kg hµng ho¸ trªn cïng mét tuyÕn ®êng tõ NhËt ®Õn Lu©n §«n, th× cíc phÝ b»ng m¸y bay mÊt 5,5 USD, trong khi ®ã b»ng tµu biÓn chØ mÊt 0,7 USD. So s¸nh víi cíc phÝ vËn t¶i ®êng s¾t vµ « t« th× cíc phÝ vËn t¶i hµng kh«ng vÉn cao gÊp tõ 2 ®Õn 4 lÇn.
VËn t¶i hµng kh«ng bÞ h¹n chÕ ®èi víi chuyªn chë hµng ho¸ cã khèi lîng lín, hµng cång kÒnh, do m¸y bay cã träng t¶i vµ dung tÝch nhá.
VËn t¶i hµng kh«ng ®ßi hái ®Çu t lín vÒ c¬ së vËt chÊt kü thuËt, ph¬ng tiÖn m¸y bay, s©n bay, ®µo t¹o nh©n lùc, x©y dùng hÖ thèng kiÓm so¸t kh«ng lu, ®Æt chç toµn cÇu, chi phÝ tham gia c¸c Tæ chøc quèc tÕ vÒ hµng kh«ng...
C¬ së vËt chÊt kü thuËt cña vËn t¶i hµng kh«ng
C¶ng hµng kh«ng (Airport)
C¶ng hµng kh«ng (hay cßn gäi lµ s©n bay) lµ toµn bé diÖn tÝch mÆt ®Êt, thËm chÝ c¶ mÆt níc céng víi toµn bé c¸c c¬ së h¹ tÇng gåm ®êng cÊt h¹ c¸nh, c¸c toµ nhµ, nhµ ga, kho tµng liªn quan ®Õn sù di chyÓn cña hµnh kh¸ch vµ hµng ho¸ do m¸y bay chuyªn chë ®Õn. Nh vËy, s©n bay lµ n¬i cÊt h¹ c¸nh cña m¸y bay vµ lµ n¬i cung cÊp c¸c dÞch vô cho hµnh kh¸ch vµ hµng ho¸.
S©n bay gåm mét sè khu vùc chÝnh sau ®©y:
§êng cÊt h¹ c¸nh cña m¸y bay,
N¬i ®ç vµ cÊt gi÷ m¸y bay,
Khu vùc ®iÒu hµnh bay,
Khu vùc ®a ®ãn kh¸ch,
Khu vùc giao nhËn hµng ho¸,
Khu vùc qu¶n lý hµnh chÝnh...
Khu vùc giao nhËn hµng ho¸ thêng gåm:
Tr¹m giao nhËn hµng xuÊt khÈu: lµ n¬i tiÕn hµnh kiÓm tra hµng ho¸, lµm thñ tôc th«ng quan, lËp chøng tõ vÒ hµng ho¸, giao hµng ho¸ xuÊt khÈu, ®ãng hµng ho¸ vµo c¸c c«ng cô vËn t¶i, xÕp hµng lªn m¸y bay, lu kho tríc khi xÕp lªn m¸y bay...
Tram giao nhËn hµng nhËp khÈu: lµ n¬i lµm thñ tôc th«ng quan, kiÓm tra vµ giao hµng cho ngêi nhËn hµng...
Tr¹m giao nhËn hµng chuyÓn t¶i: lµ n¬i tËp trung hµng ho¸ chuyÓn t¶i, n¬i tiÕn hµnh c¸c thñ tôc ®Ó giao cho c¸c h·ng hµng kh«ng chuyÓn tiÕp... Ngêi kinh doanh dÞch vô ë ®©y thêng lµ c¸c h·ng hµng kh«ng lµ thµnh viªn cña IATA lµm ®¹i lý cho nhau.
M¸y bay ( Aircraft/ Airplane)
M¸y bay lµ c¬ së vËt chÊt chñ yÕu cña vËn t¶i hµng kh«ng. Tuú thuéc vµo môc ®Ých, tÝnh n¨ng kü thuËt, níc s¶n xuÊt, m¸y bay ®îc ph©n thµnh c¸c lo¹i:
C¨n cø vµo ®èi tîng chuyªn chë, gåm cã:
M¸y bay chë hµnh kh¸ch (Passenger Aircraft): lµ m¸y bay dïng chñ yÕu ®Ó chuyªn chë hµnh kh¸ch, ®ång thêi cã thÓ chuyªn chë mét lîng Ýt hµng ho¸ vµ hµnh lý cña hµnh kh¸ch ë boong díi (Lower Deck). Lo¹i nú thêng cã tÇn suÊt bay rÊt cao vµ cã tiÖn nghi tèt ®Ó phôc vô hµnh kh¸ch.
M¸y bay chë hµng ho¸ (All Cargo Aircraft): lµ m¸y bay chñ yÕu dïng ®Ó chuyªn chë hµng ho¸. Lo¹i m¸y bay nµy cã thÓ hµng chôc, hµng tr¨m tÊn hµng/chuyÕn. TÇn suÊt bay thÊp, chi phÝ ho¹t ®éng nhiÒu, chØ thÝch hîp víi c¸c h·ng hµng kh«ng cã tiÒm n¨ng lín vµ kinh doanh ë nh÷ng khu vùc cã nguån hµng lu©n chuyÓn lín vµ æn ®Þnh...
M¸y bay hçn hîp (Combined Aircraft/Mixed Aircraft): lµ lo¹i m¸y bay võa chuyªn chë hµnh kh¸ch võa chuyªn chë hµng ho¸ ë c¶ boong chÝnh vµ boong díi. Lo¹i m¸y bay nµy cßn gäi lµ m¸y bay thay ®æi nhanh (Quick Change) tuú theo sè lîng hµnh kh¸ch hoÆc hµng ho¸ cÇn chuyªn chë
C¨n cø vµo ®éng c¬, gåm cã:
M¸y bay ®éng c¬ Piston nh c¸c lo¹i: m¸y bay DC3, Lockheed cña Mü...
M¸y bay ®éng c¬ tua bin c¸nh qu¹t (Turbo - Pro) nh: Viscount 700, Britana 310...
M¸y bay ®éng c¬ tua bin ph¶n lùc nh c¸c lo¹i: A320, Boing 747, Boing 767...
C¨n cø vµo níc s¶n xuÊt
Nh÷ng níc s¶n xuÊt m¸y bay d©n dông lín trªn thÕ giíi lµ: Mü, Anh, Ph¸p, Nga, Italia, Hµ Lan...
C¨n cø vµo sè ghÕ trªn m¸y bay
Lo¹i nhá: tõ 50 ®Õn díi 100 ghÕ,
Lo¹i trung b×nh: tõ trªn 100 ®Õn 200 ghÕ,
Lo¹i lín: tõ trªn 200 ghÕ trë lªn.
§èi víi m¸y bay chë hµng ho¸, ngêi ta cã thÓ c¨n cø vµo sè ghÕ ®Ó quy ®æi thµnh tÊn hµng ho¸ mµ m¸y bay cã thÓ chuyªn chë ®îc.
C«ng cô xÕp dì vµ vËn chuyÓn hµng ho¸ t¹i s©n bay
C«ng cô xÕp dì, vËn chuyÓn hµng ho¸ t¹i s©n bay
Gåm hai lo¹i chÝnh: C«ng cô xÕp dì hµng ho¸ lªn xuèng m¸y bay vµ c¸c c«ng cô vËn chuyÓn hµng ho¸ tõ s©n bay ®Õn m¸y bay:
Xe vËn chuyÓn Container/Pallet (Container/Pallet Transport),
Xe n©ng hµng (Forklift Truck) ®Ó xÕp dì Container vµ Pallet,
ThiÕt bÞ n©ng Container/Pallet (Container/Pallet Loarder),
B¨ng chuyÒn hµng rêi (Self PropelledConveyor/Bulk Cargo Loarder),
Gi¸ ®ì hay r¬ - moãc dïng ®Ó chë Container/Pallet (kh«ng cã ®éng c¬ riªng)...
C¸c thiÕt bÞ xÕp hµng theo ®¬n vÞ (Unit Loard Divive)
Lµ c¸c c«ng cô hay thiÕt bÞ dïng ®Ó ghÐp c¸c kiÖn hµng nhá hay c¸c kiÖn hµng riªng biÖt thµnh c¸c kiÖn hµng lín theo tiªu chuÈn nhÊt ®Þnh phï hîp víi cÊu tróc cña c¸c khoang chøa hµng trªn m¸y bay), gåm cã:
Pallet: lµ mét bôc ph¼ng cã kÝch thíc tiªu chuÈn dïng ®Ó tËp hîp hµng ho¸ trªn ®ã nh»m thuËn lîi cho viÖc xÕp dì, b¶o qu¶n trong suèt qu¸ tr×nh chuyªn chë. Theo b¶ng xÕp lo¹i cña IATA vµ t¹p chÝ Boing 1994, Pallet gåm : Pallet m¸y bay (Aircraft Pallet) vµ Pallet kh«ng chuyªn dông cho m¸y bay (Non Aircraft Pallet).
Igloo: lµ mét c¸i lång kh«ng cã ®¸y, lµm b»ng thÐp hoÆc sîi thuû tinh hoÆc vËt liÖu phï hîp dïng ®Ó chôp lªn Pallet nh»m gi÷ chÆt hµng, sau ®ã cã trïm hoÆc kh«ng trïm líi lªn trªn tuú thuéc vµo lo¹i Igloo. Igloo cã 2 lo¹i chÝnh lµ: Igloo kh«ng kÕt cÊu (Non Structural Igloo) vµ Igloo kÕt cÊu (Structural Igloo).
Líi Pallet m¸y bay (Aircraft Pallet - Net): lµ líi hay ®ai sö dông trïm lªn Pallet m¸y bay ®Ó gi÷ chÆt hµng. Líi kh«ng tù t¹o thµnh mét ®¬n vÞ hµng ho¸, mµ chØ gãp phÇn t¹o nªn ®¬n vÞ hµng ho¸
Container: Container chë m¸y bay gåm hai lo¹i chÝnh:
Container theo tiªu chuÈn cña IATA: lµ nh÷ng Container s¶n xuÊt chuyªn dông ®Ó chuyªn chë hµng ho¸ b»ng m¸y bay, kh«ng thÝch hîp víi chuyªn chë hµng ho¸ b»ng c¸c c«ng cô vËn t¶i kh¸c nh « t«, tµu biÓn.
Container ®a ph¬ng thøc: Lo¹i container nµy kh«ng chØ dïng chuyªn chë hµng ho¸ b»ng m¸y bay, nã cã thÓ dïng cho chuyªn chë b»ng c¸c ph¬ng tiÖn vËn t¶i kh¸c. §èi víi m¸y bay, lo¹i nµy ®îc chuyªn chë trªn boong chÝnh. Container ®a ph¬ng thøc gåm 6 lo¹i: 1A, 1B, 1C, 1D, 1E, 1F ®îc tiªu chuÈn ho¸ theo tiªu chuÈn cña ISO sè 1496/VII.
VËn t¶i hµng ho¸ b»ng ®êng hµng kh«ng
VËn t¶i hµng kh«ng quèc tÕ.
§èi víi vËn t¶i hµng kh«ng nãi chung vµ vËn t¶i hµng kh«ng quèc tÕ nãi riªng, ngoµi viÖc ph¶i tu©n thñ nh÷ng ®iÒu chØnh cña c¸c C«ng íc, Quy t¾c, NghÞ ®Þnh th vÒ vËn t¶i hµng kh«ng th× chóng ta cÇn lu ý mét sè ®iÓm sau ®©y khi tham gia ký kÕt mét Hîp ®ång vËn t¶i hµng kh«ng:
Tr¸ch nhiÖm cña ngêi chuyªn chë ®êng hµng kh«ng ®èi víi hµng ho¸.
Thêi h¹n tr¸ch nhiÖm
- Ngêi chuyªn chë chÞu tr¸ch nhiÖm ®èi víi hµng ho¸ trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn b»ng m¸y bay. VËn chuyÓn hµng ho¸ b»ng m¸y bay bao gåm giai ®o¹n mµ hµng ho¸ n»m trong sù b¶o qu¶n cña ngêi chuyªn chë ë trong c¶ng hµng kh«ng, trong m¸y bay vµ ë bÊt kú n¬i nµo, nÕu h¹ c¸nh ngoµi c¶ng hµng kh«ng.
- VËn chuyÓn hµng ho¸ b»ng m¸y bay kh«ng bao gåm vËn chuyÓn ®êng bé, ®êng biÓn, ®êng s«ng, trõ phi nh»m thùc hiÖn hîp ®ång vËn t¶i kh«ng cã chuyÓn t¶i.
C¬ së tr¸ch nhiÖm
- Ngêi chuyªn chë hµng kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ thiÖt h¹i khi hµng ho¸ bÞ mÊt m¸t, hao hôt hay bÞ chËm giao hµng (sau 7 ngµy kÓ tõ ngµy lÏ ra hµng ph¶i tíi hoÆc ngêi chuyªn chë tuyªn bè bÞ mÊt hµng, th× ngêi nhËn hµng cã quyÒn kiÖn ngêi chuyªn chë. §iÒu 13, Môc 3 cña C«ng íc V¸c - sa - va 1929).
- Ngêi chuyªn chë ®îc miÔn tr¸ch nhiÖm nÕu chøng minh ®îc r»ng anh ta vµ ®¹i lý ®· ¸p dông mäi biÖn ph¸p cÇn thiÕt hoÆc kh«ng thÓ ¸p dông ®îc nh÷ng biÖn ph¸p nh vËy ®Ó tr¸nh thiÖt h¹i.
- Ngêi chuyªn chë còng ®îc miÔn tr¸ch nhiÖm nÕu chøng minh ®îc thiÖt h¹i trong viÖc hoa tiªu, chØ huy bay, vËn hµnh m¸y bay.
Giíi h¹n tr¸ch nhiÖm
- Tr¸ch nhiÖm cña ngêi chuyªn chë ®èi víi hµng ho¸ ®îc giíi h¹n b»ng sè tiÒn lµ 250 Fr. vµng/1 Kg theo C«ng íc V¸c - sa - va Vµ NghÞ ®Þnh th Hague. Theo HiÖp ®Þnh Montreal 1996 giíi h¹n tr¸ch nhiÖm lµ 9,07 USD/1 Pound, t¬ng ®¬ng víi 20 USD/1Kg.
- NÕu hµng ho¸ ®· kª khai gi¸ trÞ ë n¬i giao hµng vµo lóc giao hµng cho ngêi chuyªn chë, th× tr¸ch nhiÖm giíi h¹n lµ gi¸ trÞ ®· kª khai, trõ khi ngêi chuyªn chë chøng minh ®îc r»ng gi¸ trÞ ®· kª khai lín h¬n gi¸ trÞ thùc sù cña hµng ho¸.
- Theo NghÞ ®Þnh th Guatemala, giíi h¹n tr¸ch nhiÖm cña ngêi chuyªn chë ®èi víi hµng ho¸ lµ 250 Fr. vµng/1 Kg. Theo c¸c NghÞ ®Þnh th Montreal n¨m 1975 sè 1, 2, 3, 4, giíi h¹n ttr¸ch nhiÖm cña ngêi chuyªn chë ®èi víi hµng hãa lµ 17 SDR/1 Kg.
KhiÕu n¹i ngêi chuyªn chë b»ng ®êng hµng kh«ng
* Thêi gian th«ng b¸o tæn thÊt vµ khiÕu n¹i ngêi chuyªn chë
Trêng hîp thiÖt h¹i: ph¶i khiÕu n¹i ngay khi ph¸t hiÖn ra thiÖt h¹i vµ chËm nhÊt trong vßng 7 ngµy.
Trêng hîp chËm giao hµng: khiÕu n¹i trong vonhg 14 ngµy, kÓ tõ ngµy hµng ho¸ lÏ ra ph¶i ph¶i ®Æt díi sù ®Þnh ®o¹t cña rngêi nhËn hµng.
* Thêi gian khëi kiÖn
Thêi h¹n khëi kiÖn lµ 1 n¨m, kÓ tõ ngµy m¸y bay ph¶i ®Õn hoÆc tõ ngµy viÖc vËn chuyÓn chÊm døt
VËn ®¬n hµng kh«ng (Airway Bill - AWB)
Kh¸i niÖm
VËn ®¬n hµng kh«ng (AWB) lµ mét chøng tõ vËn chuyÓn hµng ho¸ vµ lµ b»ng chøng cña viÖc ký kÕt hîp ®ång vËn chuyÓn hµng ho¸ b»ng m¸y bay, vÒ ®iÒu kiÖn cña hîp ®ång vµ viÖc ®· tiÕp nhËn hµng ho¸ ®Ó vËn chuyÓn (LuËt d©n dông hµng kh«ng qui ®Þnh)
VËn ®¬n hµng kh«ng lµ chøng tõ kh«ng giao dÞch ®îc (Non Negociable) b»ng c¸ch ký hËu th«ng thêng.
Chøc n¨ng cña vËn ®¬n hµng kh«ng.
VËn ®¬n hµng kh«ng cã c¸c chøc n¨ng sau:
Lµ b»ng chøng cña hîp ®ång vËn t¶i ®îc ký kÕt giø ngêi chuyªn chë vµ ngêi göi hµng
Lµ b»ng chøng chøng nhËn viÖc nhËn hµng cña ngêi chuyªn chë hµng kh«ng
Lµ ho¸ ®¬n thanh to¸n cíc phÝ (Freight bill)
Lµ giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm (Insurance Certificate)
Lµ chøng tõ khai h¶i quan
Lµ b¶n híng dÉn ®èi víi nh©n viªn hµng kh«ng.
Cíc phÝ vËn t¶i ®êng hµng kh«ng
Kh¸i niÖm vÒ cíc phÝ
Cíc phÝ (Charge): lµ sè tiÒn ph¶i tr¶ cho viÖc vËn chuyÓn l« hµng hoÆc cho c¸c dÞch vô liªn quan ®Õn chuyªn chë. Møc cíc hay gi¸ cíc (rate) lµ sè tiÒn mµ ngêi chuyªn chë thu trªn mét ®¬n vÞ khèi lîng hµng ho¸ vËn chuyÓn.
C¬ së tÝnh cíc phÝ
Cíc cã thÕ tÝnh trªn c¬ së träng lîng, nÕu lµ l« hµng nhá vµ thuèc lo¹i hµng nÆng
Cíc tÝnh theo thÓ tÝch hay dung tÝch chiÕm chç trªn m¸y bay ®èi víi hµng nhÑ hoÆc cång kÒnh.
Cíc tÝnh theo gi¸ trÞ ®èi víi hµng ho¸ cã gi¸ trÞ cao trªn mét ®¬n vÞ träng lîng hoÆc ®¬n vÞ thÓ tÝch.
Tæng tiÒn cíc ®îc tÝnh b»ng c¸ch: nh©n sè ®¬n vÞ hµng ho¸ chÞu cíc víi møc cíc. Tuy nhiªn, tiÒn cíc kh«ng ®îc nhá h¬n cíc tèi thiÓu ®· qui ®Þnh.
Cíc vËn chuyÓn hµng ho¸ b»ng ®¬ng hµng kh«ng quèc tÕ ®îc qui ®Þnh trong c¸c biÓn cíc do IATA ban hµnh: QuyÓn thø nhÊt "Qui t¾c TACT" (The Air CArgo Tariff Rules) mét n¨m ban hµnh 2 lÇn. QuyÓn thø hai "Cíc TACT" hai th¸ng ban hµnh mét lÇn> QuyÓn thø hai gåm cuèn: Cuèn 1 vÒ cíc toµn thÕ giíi, trõ B¾c Mü, Cuèn 2 vÒ cíc B¾c Mü gåm cíc ®i, ®Õn vµ cíc néi h¹t cña Canada vµ Mü
C¸c lo¹i cíc phÝ:
Cíc hµng b¸ch ho¸ (General Cargo Rate - GCR):
Lµ cíc ¸p dông cho nhãm hµng b¸ch ho¸ th«ng thêng vËn huyÓn gi÷a hai ®iÓm. Sè lîng hµng ho¸ cµng lín, møc cíc cµng gi¶m. Cíc hµng b¸ch ho¸ thêng ®îc tÝnh theo tõng møc träng lîng hµng ho¸: ®Õn 45kg, tõ 45-100kg, tõ 100-250kg, tõ 250-500k, tõ 500-1.000kg, tõ 1.000-2.000kg…
Cíc tèi thiÓu (Minimum Rate - M):
Lµ møc cíc mµ thÊp h¬n thÕ th× c¸c h·ng Hµng kh«ng coi lµ kh«ng kinh tÕ khi vËn chuyÓn mét l« hµng dï lµ mét kiÖn rÊt nhá. Thùc tÕ khi tÝnh cíc bao giê còng cao h¬n hoÆc b»ng cíc tèi thiÓu. Cíc tèi thiÓu do IATA quy ®Þnh trong TACT.
Cíc ®Æc biÖt (Special Cargo Rate - SCR):
Thêng thÊp h¬n cíc GCR vµ ¸p dông cho hµng ho¸ ®Æc biÖt trªn nh÷ng tuyÕn ®êng nhÊt ®Þnh.
Môc ®Ých lµ ®Ó chµo gi¸ c¹nh tranh nh»m cho phÐp sö dông tèi u kh¶ n¨ng chuyªn chë cña h·ng Hµng kh«ng.
Träng lîng tèi thiÓu ®Ó ¸p dông tÝnh cíc lµ 100kg.
Theo TACT th× nh÷ng hµng ho¸ ¸p dông tÝnh cíc SCR ®îc chia lµm 10 nhãm: 0001 ®Õn 0009; 2.000 ®Õn 2.999; 3.000 ®Õn 3.999; 4.000 ®Õn 4.999; 5.000 ®Õn 5.999; 6.000 ®Õn 6.999; 7.000 - 7.999; 8.000 - 8.999; 9.000 - 9.999.
Cíc ph©n lo¹i hµng (Class Rate/Commodity Classification Rate - CR/CCR):
§îc tÝnh trªn c¬ së 0% so víi cíc hµng b¸ch ho¸, ¸p dông ®èi víi nh÷ng mÆt hµng kh«ng cã cíc riªng trªn mét sè tuyÕn nhÊt ®Þnh.
Cíc Class Rate gåm mét sè lo¹i chÝnh lµ: ®éng vËt sèng, hµng gi¸ trÞ cao nh vµng, b¹c, ®å trang søc, t¹p chÝ, s¸ch b¸o, hµnh lý göi nh hµng ho¸, hµi cèt (Human Remains) b»ng 50% cíc GCR…
Cíc cho mäi lo¹i hµng (Freight All Kinds - FAK):
Lµ møc cíc ¸p dông chung cho mäi lo¹i hµng ho¸ xÕp chung trong mét Container.
Cíc ULD (ULD Rate):
Lµ cíc tÝnh cho hµng ho¸ chuyªn chë trong c¸c ULD. Cíc nµy thÊp h¬n cíc hµng rêi, khi tÝnh chØ c¨n cø vµo lo¹i vµ sè lîng ULD, kh«ng c¨n cø vµo hµng ho¸ (sè lîng vµ chñng lo¹i hµng).
Cíc hµng chËm:
Lµ cíc tÝnh cho l« hµng göi chËm. Cíc nµy thêng thÊp h¬n cíc hµng göi nhanh vµ hµng th«ng thêng, v× c¸c h·ng Hµng kh«ng khuyÕn khÝch lo¹i hµng göi chËm.
Cíc thèng nhÊt (Unified Cargo Rate):
Lµ cíc ¸p dông khi hµng ho¸ chuyªn chë qua nhiÒu chÆng, ngêi chuyªn chë chØ ¸p dông mét lo¹i gi¸ cíc dï gi¸ cíc chuyªn chë ph¶i ¸p dông cho c¸c chÆng lµ kh¸c nhau. Cíc nµy cã thÓ thÊp h¬n tæng tiÒn cíc mµ chñ hµng ph¶i tr¶ riªng cho tõng ngêi chuyªn chë.
Cíc göi hµng nhanh (Priority Rate):
Cßn gäi lµ cíc u tiªn, ¸p dông cho l« hµng göi gÊp trong vßng 3 tiÕng ®ång hå, kÓ tõ khi ngêi chuyªn chë nhËn hµng. Cíc nµy thêng b»ng 130- 140% cña cíc GCR.
Cíc hµng gép (Group Rate):
Lµ cíc ¸p dông cho nh÷ng kh¸ch hµng thêng xuyªn göi hµng nguyªn c¶ Container hay Pallet (thêng lµ §¹i lý hay ngêi gom hµng hay ngêi giao nhËn). T¹i Héi nghÞ Athens n¨m 1969, IATA cho phÐp c¸c h·ng Hµng kh«ng thuéc IATA gi¶m tèi ®a lµ 30% so víi GCR cho ®¹i lý, ngêi giao nhËn.
*******
Tãm l¹i , hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng vµ hîp ®ång vËn t¶i (ngo¹i th¬ng) lµ hai cam kÕt kh¸c h¼n nhau:
VÒ chñ thÓ cña Hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng lµ bªn mua vµ bªn b¸n; cña hîp ®ång vËn t¶i ngo¹i th¬ng lµ cam kÕt chñ hµng víi ngêi vËn t¶i
VÒ ®èi tîng cña hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng lµ hµng ho¸; cña hîp ®ång vËn t¶i ngo¹i th¬ng lµ qu·ng ®êng
VÒ gi¸ c¶ cña hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng lµ gi¸ hµng ®îc h×nh thµnh do sù tho¶ thuËn cña hai bªn, cßn cña hîp ®ång vËn t¶i ngo¹i th¬ng lµ gi¸ cíc.
VÒ luËt ph¸p ®iÒu chØnh hîp ®ång cña hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng lµ luËt ph¸p liªn quan ®Õn viÖc mua b¸n hµng ho¸, cßn cña hîp ®ång vËn t¶i lµ luËt vµ c«ng íc vËn chuyÓn hµng ho¸ nh c«ng íc Brussels, Visby, Hamburg.
Tuy nhiªn, hai lo¹i hîp ®ång nµy l¹i cã nh÷ng ®iÓm chung, vÝ dô nh:
VÒ sè lîng hµng: Sè lîng hµng mua b¸n bao nhiªu th× vËn t¶i bÊy nhiªu
VÒ thêi h¹n giao hµng: Hµng ®îc giao vµo thêi h¹n nµo th× tµu chë ®îc thuª ®Ó chë hµng vµo lóc ®ã.
VÒ ®iÒu kiÖn vËn t¶i: Hîp ®ång mua b¸n ký nh thÕ nµo thi trong hîp ®ång vËn t¶i ký nh thÕ
Ch¬ng III: Mét sè biÖn ph¸p ®Ó thùc hiÖn tèt h¬n n÷a viÖc ký kÕt hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng vµ hîp ®ång vËn t¶i
Mét sè biÖn ph¸p ®Ó thùc hiÖn tèt h¬n n÷a viÖc ký kÕt hîp ®ång ngo¹i th¬ng
ViÖc ®µm ph¸n ®Ó ®i ®Õn mét hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng lµ vÊn ®Ò v« cïng quan träng. Th«ng qua ®µm ph¸n ta cã thÓ thuyÕt phôc ®îc b¹n hµng theo nh÷ng ®iÒu kho¶n vµ ph¬ng thøc mµ ta mong muèn nÕu chóng ta ®µm ph¸n tèt.
§µm ph¸n ®îc chia thµnh ba giai ®o¹n: Giai ®o¹n chuÈn bÞ ®µm ph¸n, giai ®o¹n ®µm ph¸n vµ giai ®o¹n sau ®µm ph¸n. Sau ®©y chóng ta sÏ nghiªn cøu tõng giai ®o¹n nµy;
Giai ®o¹n 1: chuÈn bÞ ®µm ph¸n
§©y lµ giai ®o¹n quan träng nhÊt, nã quyÕt ®Þnh 80% kÕt qu¶ cña ®µm ph¸n.
Trong giai ®o¹n nµy, nhµ ®µm ph¸n ph¶i chuÈn bÞ kü cµng vÒ ba mÆt sau:
Thu thËp th«ng tin
Tríc khi ®µm ph¸n cÇn n¾m ®îc nh÷ng th«ng tin nh:
§èi ph¬ng cã lîi g× trong th¬ng vô nµy,
Ta cã lîi g× trong th¬ng vô nµy
§èi ph¬ng lµ ai vµ ®¹i diÖn cho ®èi ph¬ng lµ ngêi nh thÕ nµo?
Nh÷ng th«ng tin g× cã thÓ cung cÊp cho ®èi ph¬ng
Khuynh híng thÞ trêng ra sao?
vv…
ChuÈn bÞ chiÕn lîc
Tríc khi ®µm ph¸n ta cÇn x¸c ®Þnh t duy chñ ®¹o cña m×nh lµ t duy chiÕn lîc (Strategic thinking) hay t duy øng phã (incremental thinking).
Nh÷ng c«ng cô vµ ph¬ng tiÖn ta sÏ dïng lµ g×? (h¨ng h¸i, nhiÖt t×nh hay l·nh ®¹m, thê ¬, ®¬n gi¶n vµ thóc Ðp hay l¹nh nh¹t vµ xa l¸nh)
ChuÈn bÞ kÕ ho¹ch
Tríc khi ®µm ph¸n, cÇn ph¶i x¸c ®Þnh môc tiªu cña cuéc ®µm ph¸n (yªu cÇu tèi ®a, tèi thiÓu, gi¸ c¶ cao nhÊt vµ gi¸ c¶ thÊp nhÊt…), nh÷ng nhîng bé cã thÓ ph¶i thùc hiÖn, nh÷ng ®ßi hái ®æi l¹i cho mçi nhîng bé ®ã..
Ta còng ph¶i s¾p xÕp vÒ nh©n sù cho cuéc ®µm ph¸n (trong ®oµn ®µm ph¸n nªn gåm cã nh÷ng ai?)
ViÖc tiÕp t©n còng kh«ng kÐm phÇn quan träng trong viÖc ®a ®µm ph¸n ®Õn th¾ng lîi cuèi cïng.
Giai ®o¹n 2: ®µm ph¸n
Trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n, c¸c bªn cÇn lu«n lu«n thùc hiÖn nh÷ng nguyªn t¾c sau:
LÔ phÐp, lÞch sù
Hoµ khÝ vµ thiÖn c¶m
Kh«ng xa rêi môc tiªu ®· ®Þnh
Chñ ®éng
§Ó më ®Çu cuéc ®µm ph¸n, ngêi ta cã thÓ sö dông mét trong nh÷ng c¸ch sau:
Më ®Çu lµm dÞu c¨ng th¼ng
Më ®Çu kiÕm cí
Më ®Çu kÝch thÝch trÝ tëng cña ®èi ph¬ng
Më ®Çu trùc tiÕp (nhanh chãng chuyÓn vµo néi dung chÝnh)
§i vµo ®µm ph¸n, cÇn tranh thñ sù ®ång t×nh cña ®èi ph¬ng vÒ tõng vÊn ®Ò mét. Muèn vËy, nh÷ng ph¬ng ph¸p thêng dïng lµ:
Tr×nh bµy víi vÓ bÒ ngoµi thËt thµ
KhÐo lÐo sö dông ch÷ "nhng"
Nªu ra nh÷ng c©u hái ®Ó ®èi ph¬ng tr¶ lêi vµ tù thuyÕt phôc chÝnh hä
§Ò ra yªu cÇu ban ®Çu cao råi chñ ®éng gi¶m dÇn yªu cÇu cña m×nh
§a ra ph¬ng ¸n ®Ó ®èi ph¬ng tù lùa chän
Cuèi cïng, cÇn thóc ®Èy ra quyÕt ®Þnh b»ng v¨n b¶n
Nh»m gãp phÇn t¹o nªn thµnh c«ng cho cuéc ®µm ph¸n, th¸i ®é cña c¸c c¸n bé trong ®µm ph¸n còng lµ mét yÕu tè quan träng. H¹n chÕ trao ®æi, tranh luËn riªng mang tÝnh chÊt néi bé, bëi cã thÓ bÞ lé ý ®Þnh nÕu bªn ®èi t¸c hiÓu ®îc tiÕng níc m×nh.
Nh¹y bÐn ®¸nh gÝa t×nh h×nh diÔn biÕn cña cuéc ®µm ph¸n ®Ó quyÕt ®Þnh ë møc nµo lµ võa ph¶i do viÖc c¬ng quyÕt gi÷ v÷ng ®Ò nghÞ cña m×nh víi kh¶ n¨ng ®èi t¸c chÊp nhËn ®îc. Ph¶i biÕt nhîng bé lóc nµo, ë møc ®é nµo ®Ó ®¶m b¶o võa cã lîi cho ta ®ång thêi g©y ®îc sù tho¶ m·n cho ®èi ph¬ng.
Giai ®o¹n 3: sau ®µm ph¸n
Sau ®µm ph¸n, cÇn ph¶i tá râ thiÖn chÝ thùc hiÖn nh÷ng g× ®· ®¹t ®îc trong cuéc ®µm ph¸n. Tuy nhiªn, còng l¹i cÇn ph¶i tá ra rÊt s½n sµng xem xÐt l¹i nh÷ng ®iÒu tho¶ thuËn nµo ®ã
ViÖc theo dâi thùc hiÖn cÇn ph¶i cã sæ s¸ch vµ tuÇn kú ®èi chiÕu, kiÓm ®iÓm cïng ®èi ph¬ng.
Mçi cuéc ®µm ph¸n lµ mét kho¸ häc mµ ®èi víi nh÷ng ngêi cã ý chÝ cÇu tiÕn, mçi bªn ®Òu cã thÓ rót ra cho m×nh nh÷ng bµi häc ®Ó tù hoµn thiÖn m×nh.
§µm ph¸n cã thÓ th«ng qua giao dÞch th tÝn, còng cã thÓ qua ®iÖn tho¹i hay gÆp gì trùc tiÕp. Tuy nhiªn viÖc ®µm ph¸n b»ng c¸ch trùc tiÕp gÆp gì nhau sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc hiÓu biÕt nhau tèt h¬n vµ duy tr× ®îc quan hÖ tèt l©u dµi víi nhau. Bªn c¹nh ®ã còng ph¶i thÊy r»ng ®©y lµ h×nh thøc ®µm ph¸n khã kh¨n nhÊt trong c¸c h×nh thøc ®µm ph¸n. V× vËy cÇn ph¶i lu«n lu«n häc hái, trau dåi vµ tØnh t¸o trong mäi trêng hîp.
Mét sè biÖn ph¸p ®Ó lµm tèt h¬n n÷a viÖc ký kÕt hîp ®ång vËn t¶i
Còng nh ký kÕt hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸, viÖc ký kÕt mét hîp ®ång vËn t¶i còng v« cïng quan träng vµ còng ®îc chia ra lµm ba giai ®o¹n.
Giai ®o¹n 1: chuÈn bÞ ®µm ph¸n
CÇn n¾m v÷ng thùc tÕ vËn t¶i nh:
Trªn qu·ng ®êng ®ã cã ®êng tµu chî hay kh«ng?
§êng tµu chuyÕn th× cíc phÝ ra sao?
Tµu chuyÕn cã khã thuª kh«ng?
Tµu container cã kh«ng?
v.v…
Giai ®o¹n 2: ®µm ph¸n
CÇn n¾m v÷ng nh÷ng thay ®æi trªn qu·ng ®êng, nh÷ng quy ®Þnh míi trªn qu·ng ®êng ®ã ®Ó vËn dông cho thÝch nghi.
Giai ®o¹n 3: sau ®µm ph¸n
CÇn xem xÐt cã nh÷ng ®iÒu cÇn rót kinh nghiÖm cho thêi gian tíi nh:
Khai tªn hµng, lÊy vËn ®¬n nh thÕ nµo? Khai cíc phÝ ra sao?
v.v…
Trong t×nh h×nh hiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp vËn t¶i ( Nhµ níc vµ tËp thÓ…) thêng kho¸n vËn chuyÓn cho tõng ®Çu ph¬ng tiÖn (kÓ c¶ kho¸n cho ®i khai th¸c hµng), nhiÒu chñ hµng hay ký trùc tiÕp víi l¸i xe, chñ tµu…, kh«ng ký víi ®¬n vÞ vËn t¶i. VÒ nguyªn t¾c cña hîp ®ång lµ kh«ng ®óng, nhng quan träng h¬n lµ cã tranh chÊp x¶y ra (nh mÊt m¸t hµng ho¸…) th× ®¬n vÞ vËn t¶i chñ qu¶n kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm gi¶i quyÕt vµ c¬ quan träng tµi còng kh«ng xem xÐt gi¶i quyÕt ®îc, do hîp ®ång kh«ng ph¶i hai ph¸p nh©n ký víi nhau. V× vËy, chñ hµng nªn kiªn quyÕt tr¸nh kiÓu ký hîp ®ång trªn. Lu ý viÖc ký hîp ®ång theo giÊy giíi thiÖu còng kh«ng ®¶m b¶o nguyªn t¾c.
So¹n th¶o b¶n hîp ®ång víi n«i dung thËt cô thÓ vÒ lo¹i hµng, khèi lîng, ph¬ng thøc giao nhËn cô thÓ, tû lÖ hao hôt, ¸p t¶i, gi¸ cíc vµ nªn cã tr¸ch nhiÖm vËt chÊt (thëng ph¹t…) ®Ó hai bªn cïng cã tr¸ch nhiÖm víi hîp ®ång vµ khi cã tranh chÊp ®a ®Õn c¬ quan träng tµi th× viÖc xem xÐt gi¶i quyÕt sÏ thuËn lîi, râ rµng. Chñ hµng cÇn tr¸nh t tëng ký hîp ®ång vËn t¶i miÔn sao cã ®îc ph¬ng tiÖn v©n chuyÓn theo yªu cÇu chë hµng cña m×nh, trong khi néi dung hîp ®ång qu¸ ®¬n gi¶n chØ thÓ hiÖn ®îc khèi lîng hµng vËn chuyÓn, gi¸ c¶ thanh to¸n vµ ngêi ®¹i diÖn lµ ai ký vµo còng ®îc, th× rÊt r¾c rèi khi cã hËu qu¶ x¶y ra.
Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång, nÕu cã ph¸t sinh thªm c¸c sù kiÖn míi nh ®æi ®Þa ®iÓm giao nhËn, thay ®æi lo¹i hµng, chê kho…th× hai bªn cÇn lµm phô lôc hîp ®ång cô thÓ, râ rµng, tr¸nh kh«ng nªn tho¶ thuËn b»ng miÖng, sÏ kh«ng cã c¬ së gi¶i quyÕt khi cã tranh chÊp.
Hîp ®ång ký xong ngoµi c¸c v¨n b¶n hai bªn gi÷, cÇn ph¶i göi thªm cho Ng©n hµng mµ hai bªn cã tµi kho¶n ®Ó lµm c¬ së cho vay vµ thanh to¸n
Hîp ®ång ph¶i ®îc thñ trëng ®¬n vÞ cña hai bªn ký tªn vµ ®ãng dÊu. NÕu v× mét vµi ®iÒu kho¶n mµ hai bªn cha thèng nhÊt th× ghi vµo hîp ®ång, mçi bªn vÉn cßn b¶o lu quan ®iÓm cña m×nh, th× hai bªn vÉn ký hîp ®ång víi c¸c ®iÒu kiÖn ®· thèng nhÊt, cßn nh÷ng ®iÒu cha thèng nhÊt nªn ghi râ vµo hîp ®ång ý kiÕn b¶o lu cña hai bªn b¸o c¸o c¬ quan chñ qu¶n cÊp trªn xö lý.
CÇn n¾m v÷ng chÕ ®é thëng ph¹t cña hîp ®ång vËn t¶i ®Ó vËn dông tèt h¬n trong khi thanh to¸n tiÒn thëng (dispatch money) vµ tiÒn ph¹t (Demuerrage) nµy.
§Ó thùc hiÖn tèt h¬n n÷a hîp ®ång vËn t¶i vµ hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng, Nhµ níc ph¶i cã chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu râ rµng vµ phï hîp, lªn ®îc sè lîng (quota) cho mçi hµng ho¸ dù kiÕn nhËp khÈu trong n¨m, ®Ó tõ ®ã lùa chän ®îc ph¬ng thøc còng nh ®èi t¸c ®Ó ký kÕt hîp ®ång vËn chuyÓn phï hîp.
§Ó thùc hiÖn tèt h¬n n÷a viÖc ký kÕt hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng vµ hîp ®ång vËn t¶i cho c¸c thiÕt bÞ viÔn th«ng cña níc nhµ, c¸c doanh nghiÖp còng nh c¸c ban ngµnh bu chÝnh viÔn th«ng cÇn n½m râ môc tiªu ®Ò ra cña Tæng C«ng ty bu chÝnh viÔn th«ng trong tõng giai ®o¹n.
Giai ®o¹n 2002-2005, víi môc tiªu héi nhËp thÕ giíi vµ ra nhËp AFTA, ChÝnh phñ vµ côc bu chÝnh viÔn th«ng ®ang lªn chÝnh s¸ch vµ kÕ ho¹ch ®Ó keu gäi ®Çu t, ®¶y m¹nh nguån vèn ODA, BCC, t¸i ®Çu t trong níc, më réng c¸c nguån vèn tõ cã ®Ó nhËp thªm c«ng nghÖ vµ c¸c dÞch vô viÔn th«ng míi ®Ó tiÕn ®Õn ngang b½ng víi nÒn viÔn th«ng trong khu vùc, t¹o søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng, hoµ m¹ng víi thÕ giíi, ®a gi¸ cíc ®iÖn tho¹i vµ internet xuèng phï hîp víi kh¶ n¨ng tiªu dïng cña ngêi d©n.
ChØ tiªu kÕ ho¹ch ®Õn n¨m 2005 ®Æt ra lµ ph¶i t¨ng tèc ph¸t triÓn c¸c khu vùc, c¸c tØnh,.. n¨ng cao hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng vËt chÊt, yªu cÇu c¸c chñ ®Çu t, c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc lËp dù ¸n ®Çu t, t vÊn ®Ó xin ®Çu t, xin ngußn vèn tõ Tæng C«ng ty Bu chÝnh viÔn th«ng. Khi dù ¸n kh¶ thi vµ ®îc phª duyÖt th× cÇn tiÕn hµnh ®Êu thÇu vµ gäi thÇu Quèc tÕ. VÒ qui chÕ ®Êu thÇu, cÇn nghiªn cøu kü c¸c N§42/CP, 43/CP vµ gÇn ®©y nhÊt lµ N§88/CP.
ViÖc lùa chän nhµ th¾ng thÇu ph¶i dùa vµo c«ng nghÖ, gi¸ c¶, dÞch vô hËu m·i vµ kh¶ n¨ng tµi chÝnh còng nh chiÕn lîc cña ®«Ý t¸c dù ®Þnh ®Çu t vµo níc ta. Bªn c¹nh ®ã còng cÇn ph¶i n¾m râ qui ®Þnh sè 91 vÒ qu¶n lý NK thiÕt bÞ m¸y mãc cña Thñ Tíng chÝnh phñ vµ th«ng t híng dÉn 04TM-§T ký ngµy 30/4/93 cña bé th¬ng m¹i híng dÉn thùc hiÖn quyÕt ®Þnh. §ång thêi còng ph¶i n¾m râ c¸c quic chÕ, qui ®Þnh vÒ qu¶n lý hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu ®Ó dù trï, tÝnh to¸n møc thuÕ xuÊt cÇn thiÕt.
Sau khi cã kÕt qu¶ phª duyÖt, cÇn thùc hiÖn ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång. Dùa vµo nh÷ng ®iÒu kho¶n vµ nguyªn t¾c ®· tr×nh bµy ë trªn ®Ó tiÕn hµnh. CÇn lu ý ®èi víi thiÕt bÞ toµn bé, c«ng nghÖ cao díi sù qu¶n lý cña nhµ níc, cÇn nhËp khÈu vµ ®a vµo nh÷ng c«ng nghÖ ®¸p øng c«ng nghÖ tiÕn tiÕn, kh«ng bÞ l¹c hËu. Víi c¸c thiÕt bÞ hay c«ng nghÖ díi sù qu¶n lý chuyªn ngµnh th× cÇn ph¶i cã giÊy phÐp cña bé bu chÝnh viÔn th«ng. Nh÷ng hîp ®ång trÞ gi¸ trªn 500.000 USD ph¶i cã giÊy phÐp cña Bé Th¬ng m¹i vµ nÕu trÞ gi¸ lín h¬n 10.000.000 USD th× cÇn cã giÊy phÐp cña Bé Tµi chÝnh.
Bªn c¹nh ®ã còng ®a ra ph¬ng thøc vËn chuyÓn phï hîp víi tõng lo¹i mÆt hµng. Cã nh÷ng hµng cÇn ph¶i ®ù¬c vËn chuyÓn b»ng ®êng hµng kh«ng ®Ó tr¸nh bít rñi ro ®æ vì, h háng trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn b»ng ®êng biÓn nhng còng cã hµng ph¶i vËn chuyÓn b»ng ®êng biÓn do qu¸ kÝch cì hay ®Ó gi¶m bít chi phÝ…
KÕt luËn
Hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng vµ hîp ®ång vËn t¶i ngo¹i th¬ng lµ hai hîp ®ång quan träng nhÊt trong bu«n b¸n quèc tÕ cña ngµnh ngo¹i th¬ng ë níc ta. Hai hîp ®ång nµy cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. Trong kinh doanh cã c¸i ®îc ký kÕt tríc, cã c¸i ®îc ký kÕt sau. Lµ mét c¸n bé kinh doanh, t«i thÊy cÇn ph¶i cã nhËn ®Þnh vÒ mèi quan hÖ gi÷a hai hîp ®ång nµy.
Trong 90 trang cña luËn v¨n nµy, t«i ®·:
Tr×nh bµy c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n tríc khi ký kÕt hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng vµ hîp ®ång vËn t¶i
Tr×nh bµy c¸c ®iÒu kho¶n cña hai lo¹i hîp ®ång nµy
Tr×nh bµy vÒ c¸c v¨n b¶n, nhÊt lµ vÒ c¸c lo¹i vËn ®¬n, cã liªn quan ®Õn c¸c chøng tõ cña hîp ®ång nµy.
Tr×nh bµy c¸c lo¹i cíc phÝ cã liªn quan
Mét sè qui ®Þnh vµ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan cÇn lu ý khi ký kÕt mét hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng c¸c thiÕt bÞ, c«ng nghÖ tin häc cho níc nhµ.
B»ng ph¬ng ph¸p so s¸nh, ®èi chiÕu hai lo¹i hîp ®ång nµy chóng ta thÊy ®©y lµ hai lo¹i hîp ®ång c¬ b¶n trong quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i ®èi ngo¹i. Trªn thùc tÕ trong ngµnh bu chÝnh viÔn th«ng tin häc, b»ng ph¬ng ph¸p ph©n tÝch chóng ta ®· thÊy cã nh÷ng ph¬ng thøc kh¸c nhau trong qu¸ tr×nh ký hîp ®ång nãi trªn.
Dùa vµo nh÷ng ®iÒu c¬ b¶n ®îc tr×nh bµy trong luËn v¨n nµy, chóng ta ®óc kÕt ra ®îc nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh. V× vËy tríc khi ký kÕt chóng ta cÇn lu ý, nghiªn cøu kü ®Ó hai hîp ®ång nµy ®îc ký kÕt râ rµng.
Mét lÇn n÷a, t«i xin ch©n thµnh c¸m ¬n sù chØ b¶o, híng dÉn tËn t×nh cña thÇy Vò H÷u Töu cïng sù gi¶ng d¹y tËn t©m cña toµn bé gi¸o viªn trêng §¹i häc Ngo¹i th¬ng trong suèt thêi gian häc tËp ®· gióp t«i hoµn thµnh luËn v¨n nµy.
Tµi liÖu tham kh¶o
S¸ch: Kü thuËt nghiÖp vô ngo¹i th¬ng - Vò H÷u Töu
S¸ch: VËn t¶i vµ giao nhËn trong ngo¹i th¬ng - PGS.TS. NguyÔn Hång §µm (Chñ biªn), GS.TS. Hoµng V¨n Ch©u, PGS.TS NguyÔn Nh TiÕn, TS. Vò SÜ TuÊn
Nh÷ng ®iÒu kiÖn th¬ng m¹i Quèc tÕ - Incoterm 2000 – Nhµ xuÊt b¶n khoa häc vµ kü thuËt
So¹n th¶o hîp ®ång kinh tÕ - NguyÔn Quang, Anh Minh
Hîp ®ång kinh tÕ vµ chÕ ®Þnh vÒ tµi ph¸n trong kinh doanh t¹i ViÖt nam - Bïi ThÞ Khuyªn, Ph¹m V¨n PhÊn, Ph¹m ThÞ Thuú D¬ng
Nh÷ng lçi thêng gÆp trong ký kÕt hîp ®ång d©n sù, kinh tÕ, th¬ng m¹i – NguyÔn Thu Th¶o.
Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt nam Sè: 57 (9/4), 58 (11/4), 60 (14/4), 62 (18/4), 64 (21/4), 67 (26/4)
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- Hợp đồng vận tải và hợp đồng mua bán ngoại thương.doc