Luận án Dân trí tài chính của người nghèo tại khu vực nông thôn Việt Nam

y of financial literacy in Washington State: Knowledge, behavior, attitudes, and experiences , Washington State Department of Financial Institutions, 137. Morduch, J. (1999), 'The microfinance promise', Journal of economic literature, Số 37(4),Trang: 1569-1614. 138. Morgan, P. J. và L. Q. Trinh (2017), Determinants and impacts of financial literacy in Cambodia and Viet Nam , ADBI Working Paper, 139. Mottola, G. R. (2013), 'In our best interest: Women, financial literacy, and credit card behavior', Numeracy, Số 6(2),Trang: 1-15. 140 140. Nanziri, E. L. và M. Leibbrandt (2018), 'Measuring and profiling financial literacy in South Africa', Journal of Economic Management Sciences, Số 21(1),Trang: 1- 17. 141. Nghiem, S., T. Coelli và P. Rao (2012), 'Assessing the welfare effects of microfinance in Vietnam: Empirical results from a quasi-experimental survey', Journal of Development studies, Số 48(5),Trang: 619-632. 142. Nguy ễn Đình Th ọ (2013), Giáo trình ph ươ ng pháp nghiên c ứu khoa h ọc trong kinh doanh , NXB Tài chính, Hà N ội. 143. Nguy ễn Kim Anh, Lê Thanh Tâm và Ngô V ăn Th ứ (2014), Tài chính vi mô t ại Vi ệt nam: Th ực tr ạng và khuy ến ngh ị chính sách , Nhà xu ất b ản Giao thông V ận tải, Hà N ội. 144. Nguy ễn Kim Anh, Lê Thanh Tâm, Ngô V ăn Th ứ và Nguy ễn Th ị Tuy ết Mai (2017), Microfinance versus Poverty Reduction in Vietnam-Diagnostic Test and Comparison , Transportation Publisher, Hanoi. 145. Nguyen, N. N. (2004), Trends in the education sector , World Bank, 146. Nguy ễn Th ị Hoa (2009), 'Hoàn thi ện các chính sách xóa đói gi ảm nghèo ch ủ y ếu của Vi ệt Nam đế n n ăm 2015' , Lu ận án Ti ến s ĩ kinh t ế, Đại h ọc Kinh t ế Qu ốc dân. 147. Nguy ễn Thu Th ủy (2016), 'Nghiên c ứu các nhân t ố ảnh h ưởng đế n ti ềm năng kh ởi sự kinh doanh c ủa sinh viên đại h ọc' , Lu ận án Ti ến k ĩ kinh t ế, Đại h ọc Đạ i h ọc Kinh t ế Qu ốc dân. 148. Nguy ễn Th ừa H ỷ (2000), Ti ến trình l ịch s ử Vi ệt Nam , NXB Giáo d ục, Hà N ội. 149. Nguy ễn V ăn Th ắng (2014), Giáo trình Th ực hành nghiên c ứu trong Kinh t ế và Qu ản tr ị Kinh doanh , NXB Đại h ọc Kinh t ế Qu ốc dân, Hà N ội. 150. Nguyen, Y. T. H. (2017), Evaluate Financial Literacy of Vietnamese Students in Higher Education and Its Determinants–The need of Financial Education , Vietnam Economist Annual Meeting, Hanoi. 151. Nicolini, G., B. J. Cude và S. Chatterjee (2013), 'Financial literacy: A comparative study across four countries', International Journal of Consumer Studies, Số 37(6),Trang: 689-705. 152. Noctor, M., S. Stoney và R. Stradling (1992), Financial Literacy, National Foundation for Educational Research, Slough , NFER, 141 153. North, D. C. (1994), 'Economic performance through time', The American economic review, Số 84(3),Trang: 359-368. 154. Norvilitis, J. M. và M. G. MacLean (2010), 'The role of parents in college students’ financial behaviors and attitudes', Journal of economic psychology, Số 31(1),Trang: 55-63. 155. Nunnally, J. C. (1994), Psychometric theory 3E , Tata McGraw-Hill Education, 156. OECD (2009), Financial Literacy and Consumer Protection: Overlooked Aspects of the Crisis , OECD, 157. OECD (2013), Improving financial education effectiveness through behavioural economics: OECD key findings and way forward , OECD Publishing, 158. OECD (2015), OECD/INFE Toolkit for Measuring Financial Literacy and Financial Inclusion , OECD Publishing, 159. Patrinos, H. A., P. V. Thang và N. D. Thanh (2018), The economic case for education in Vietnam , The World Bank, 160. Perry, V. G. và M. D. Morris (2005), 'Who is in control? The role of self ‐ perception, knowledge, and income in explaining consumer financial behavior', Journal of Consumer Affairs, Số 39(2),Trang: 299-313. 161. Ph ạm Bích Liên (2016), 'Phát tri ển ho ạt độ ng tài chính vi mô t ại các t ổ ch ức tín dụng Vi ệt Nam' , Lu ận án Ti ến s ĩ Kinh t ế, Đại h ọc Kinh t ế Qu ốc dân. 162. Phùng Thanh Quang và Khúc Th ế Anh (2018), Demographic Factors affecting the level of Financial Literacy in Rural Areas: The case of Vietnam , Wydawnictwo Adam Marszlek, Warszawska. 163. Potrich, A. C. G., K. M. Vieira và G. Kirch (2015), 'Determinants of financial literacy: Analysis of the influence of socioeconomic and demographic variables', Revista Contabilidade Finanças, Số 26(69),Trang: 362-377. 164. Rebelo, S. J. J. o. p. E. (1991), 'Long-run policy analysis and long-run growth', Journal of Political Economy, Số 99(3),Trang: 500-521. 165. Reise, S. P., N. G. Waller và A. L. Comrey (2000), 'Factor analysis and scale revision', Psychological assessment, Số 12(3),Trang: 287-297. 166. Research, R. M. (2008), Survey of adult financial literacy in Australia , ANZ Banking Group, 142 167. Robb, C. A., P. Babiarz và A. Woodyard (2012), 'The demand for financial professionals' advice: The role of financial knowledge, satisfaction, and confidence', Financial services review, Số 21(4),Trang: 291-305. 168. Romer, P. M. (1990), 'Endogenous technological change', Journal of Political Economy, Số 98(5, Part 2),Trang: S71-S102. 169. Schagen, S. và A. Lines (1996), Financial literacy in adult life: a report to the Natwest Group Charitable Trust , NFER, 170. Scheresberg, C. B. (2013), 'Financial literacy and financial behavior among young adults: Evidence and implications', Numeracy, Số 6(2),Trang: 1-21. 171. Schuhen, M. và S. Schürkmann (2016), 'Construct validity with structural equation modelling', Trong International Handbook of Financial Literacy , Springer, trang 383-396. 172. Schultz, T. W. (1961), 'Investment in human capital', The American economic review, Số 51(1),Trang: 1-17. 173. Scoones, I. (1998), Sustainable rural livelihoods: a framework for analysis , IDS Working Paper 72, Brighton: IDS., 174. Scott, S. và T. T. K. Chuyen (2004), Behind the numbers: social mobility, regional disparities, and new trajectories of development in rural Vietnam , Insitution of Southeast Asia Studies, Singapore. 175. Sekar, M. và M. Gowri (2015), 'A study on financial literacy and its determinants among generation Y employees in Coimbatore city', Great Lakes Herald, Số 9(1),Trang: 35-45. 176. Sen, A. (1976), 'Poverty: An ordinal approach to measurement', Econometrica: Journal of the Econometric Society, Số 44,Trang: 219-231. 177. Servon, L. J. và R. Kaestner (2008), 'Consumer financial literacy and the impact of online banking on the financial behavior of lower ‐income bank customers', Journal of Consumer Affairs, Số 42(2),Trang: 271-305. 178. Shakya, Y. B. và K. N. Rankin (2008), 'The politics of subversion in development practice: an exploration of microfinance in Nepal and Vietnam', The Journal of Development Studies, Số 44(8),Trang: 1214-1235. 143 179. Sheldon, K. M. và T. J. J. o. p. Kasser (1995), 'Coherence and congruence: Two aspects of personality integration', Journal of personality social psychology, Số 68(3),Trang: 531-543. 180. Shim, S., B. L. Barber, N. A. Card, J. J. Xiao và J. Serido (2010), 'Financial socialization of first-year college students: The roles of parents, work, and education', Journal of youth adolescence, Số 39(12),Trang: 1457-1470. 181. Sinha, S. (2018), 'Gender digital divide in India: Impacting women’s participation in the labour market', Trong Reflecting on India’s development , Springer, trang 293-310. 182. Smit, B. và J. Wandel (2006), 'Adaptation, adaptive capacity and vulnerability', Global environmental change, Số 16(3),Trang: 282-292. 183. Solesbury, W. (2003), Sustainable livelihoods: A case study of the evolution of DFID policy , Overseas Development Institute London, 184. Stango, V. và J. Zinman (2009), 'What do consumers really pay on their checking and credit card accounts? Explicit, implicit, and avoidable costs', American Economic Review, Số 99(2),Trang: 424-429. 185. Taft, M. K., Z. Z. Hosein, S. M. T. Mehrizi và A. Roshan (2013), 'The relation between financial literacy, financial wellbeing and financial concerns', International Journal of Business Management, Số 8(11),Trang: 63-75. 186. Tallman, E. W. và P. Wang (1994), 'Human capital and endogenous growth evidence from Taiwan', Journal of monetary Economics, Số 34(1),Trang: 101- 124. 187. Tang, C. F. và B. W. Tan (2015), 'The impact of energy consumption, income and foreign direct investment on carbon dioxide emissions in Vietnam', Energy, Số 79,Trang: 447-454. 188. Thái Phúc Thành (2014), 'Vai trò c ủa v ốn con ng ười trong gi ảm nghèo b ền v ững ở Vi ệt Nam' , Lu ận án Ti ến s ĩ Kinh t ế, Đại h ọc Kinh t ế Qu ốc dân. 189. Thanh Du (2016), V ỡ h ụi tr ăm t ỷ đồ ng ở Thanh Hóa: Vay ngân hàng góp h ụi vì lãi su ất cao, so ạn), hoa-vay-ngan-hang-gop-hui-vi-lai-suat-cao-20160427070850449.htm . 144 190. Th ủ t ướng Chính ph ủ (2015), Quy ết đị nh 59/2015/Q Đ-TTg v ề vi ệc ban hành chu ẩn nghèo ti ếp c ận đa chi ều áp d ụng cho giai đoạn 2016 - 2020 . 191. Tr ần Th ọ Đạ t và Đỗ Tuy ết Nhung (2008), Tác động c ủa v ốn con ng ười đố i v ới tăng tr ưởng kinh t ế các t ỉnh, thành ph ố Vi ệt Nam , Nhà xu ất b ản Đạ i h ọc Kinh t ế Qu ốc dân, Hà N ội. 192. Tran, T. Q., T. Q. Nguyen, H. Van Vu và T. T. Doan (2017), 'Religiosity and subjective well-being among old people: evidence from a transitional country', Applied Research in Quality of Life, Số 12(4),Trang: 947-962. 193. Tr ần Xuân C ầu (2013), Giáo trình Kinh t ế Ngu ồn Nhân l ự, Nhà xu ất b ản Đạ i h ọc Kinh t ế Qu ốc dân, Hà N ội. 194. Tversky, A. và D. Kahneman (1974), 'Judgment under uncertainty: Heuristics and biases', Science, Số 185(4157),Trang: 1124-1131. 195. Tversky, A. và D. Kahneman (1979), 'Prospect theory: An analysis of decision under risk', Econometrica: Journal of the Econometric Society, Số 47(2),Trang: 263-291. 196. Upadhyay, M. P. (1994), 'Accumulation of human capital in LDCs in the presence of unemployment', Economica, Số 61(243),Trang: 355-378. 197. Uppal, S. (2016), Financial literacy and retirement planning , Statistics Canada, 198. Vitt, L. và C. Anderson (2000), Personal finance and the rush to competence: Financial literacy in the US Middleburg , Institute for Socio-Financial Studies. , 199. Vitt, L. A. (2004), 'Consumers’ financial decisions and the psychology of values', Journal of Financial Services Professionals, Số 9,Trang: 68-77. 200. Vũ Th ị Hoài Thu (2013), 'Sinh k ế b ền v ững trong b ối c ảnh bi ến đổ i khí h ậu: Nghiên c ứu điển hình t ại t ỉnh Nam Đị nh' , Lu ận án Ti ến s ĩ Kinh t ế, Đại h ọc Kinh tế Qu ốc dân. 201. Watts, H. W. (1968), An Economic Definition of Poverty in Moynhihan , Basic Books New York, 202. Willis, L. E. (2008), 'Against financial-literacy education', Iowa L. Rev., Số 94,Trang: 197-285. 145 203. World Bank (2014), Responsible Finance in Vietnam, International Finance Corporation. 204. World Bank (2015), Diagnostic review of consumer protection and financial literacy: volume 1 , World Bank, 205. World Bank (2019), Drivers of Socio-Economic Development Among Ethnic Minority Groups in Vietnam , The International Bank for Reconstruction and Development / The World Bank Group, USA. 206. Worthington, A. C. (2004), The distribution of financial literacy in Australia , School of Economics and Finance, Queensland University of Technology, Discussion Paper No 185, November 2004 207. Xiao, J. J. (2008), 'Applying behavior theories to financial behavior', Trong Handbook of consumer finance research , Springer, trang 69-81. 208. Yin, R. K. (2015), Qualitative research from start to finish , Guilford publications, New York. 209. Yoshino, N., P. Morgan và G. Wignaraja (2015), Financial education in Asia: Assessment and recommendations , ADBI Working Paper 534, 210. Zhan, M. (2006), 'Assets, parental expectations and involvement, and children's educational performance', Children Youth Services Review, Số 28(8),Trang: 961- 975. 211. Zhang, Z. (1996), 'Summary of a symposium on nongovernmental basic education', Chinese Education Society, Số 29(5),Trang: 73-80. 146 PH Ụ L ỤC PH Ụ LỤC S Ố 1: B ẢNG H ỎI VÀ K ẾT QU Ả PH ỎNG V ẤN SÂU CHUYÊN GIA V Ề L ỰA CH ỌN T Ừ NG Ữ KHI CHUY ỂN V Ề TI ẾNG VI ỆT GS. TS. Nguy ễn V ăn Nam , Nguyên hi ệu tr ưởng tr ường Đạ i h ọc Kinh t ế Qu ốc dân Địa điểm ph ỏng v ấn: V ăn phòng làm vi ệc Th ời gian ph ỏng v ấn: 30 phút (bao g ồm v ấn đề này và các v ấn đề khác) Câu h ỏi: Th ưa chuyên gia, trong quá trình d ịch thu ật và chuy ển thu ật ng ữ “financial literacy” v ề ti ếng Vi ệt, thì nên dùng thu ật ng ữ nào? Khái ni ệm này, chúng tôi ch ỉ nghiên cứu trong ph ạm vi ng ười dân khu v ực nông thôn, và bao hàm 3 y ếu t ố là thái độ tài chính, hành vi tài chính và ki ến th ức tài chính. Tr ả l ời: N ếu đã bao hàm 3 khái ni ệm v ề thái độ , ki ến th ức và hành vi, thì tôi cho rằng nên d ịch t ừ này là dân trí tài chính, b ởi tác gi ả còn ch ỉ h ướng t ới đố i t ượng nghiên cứu là ng ười dân khu v ực nông thôn. Khái ni ệm Dân trí c ũng đã được đề c ập nhi ều trong các v ăn b ản khác nhau c ủa nhà n ước, c ũng nh ư c ủa báo chí và truy ền thông, do đó, tôi cho r ằng v ăn b ản này nên dùng ch ữ Dân trí. PGS. TS. Nguy ễn Th ị B ất, Nguyên tr ưởng b ộ môn Lý thuyết tài chính ti ền t ệ và Tài chính công, tr ường Đạ i h ọc Kinh t ế Qu ốc dân Địa điểm ph ỏng v ấn: Nhà riêng Th ời gian ph ỏng v ấn: 52 phút (bao g ồm v ấn đề này và các v ấn đề khác) Câu h ỏi: Th ưa chuyên gia, trong quá trình d ịch thu ật và chuy ển thu ật ng ữ “financial literacy” v ề ti ếng Vi ệt, thì nên dùng thu ật ng ữ nào? Khái ni ệm này, chúng tôi ch ỉ nghiên cứu trong ph ạm vi ng ười dân khu v ực nông thôn, và bao hàm 3 y ếu t ố là thái độ tài chính, hành vi tài chính và ki ến th ức tài chính. Tr ả l ời: Liên quan đến hi ểu bi ết c ủa cá nhân thì có r ất nhi ều cách d ịch khác nhau, ví d ụ nh ư dân trí, hi ểu bi ết, k ỹ n ăng, am hi ểu Tuy nhiên, n ếu tác gi ả ch ỉ nghiên c ứu về cá nhân, và cho r ằng thu ật ng ữ “financial literacy” bao hàm 3 khái ni ệm trên thì thì tôi cho r ằng nên dùng thuật ng ữ “dân trí”, b ởi bao hàm khái ni ệm ng ười dân và khái ni ệm trí tu ệ c ũng nh ư kh ả n ăng s ử d ụng trí tu ệ. 147 TS. Đinh Th ị Thanh Vân, Phó tr ưởng khoa Tài chính Ngân hàng, Tr ường đạ i h ọc Kinh t ế, Đạ i h ọc Qu ốc gia Hà N ội Địa điểm ph ỏng v ấn: V ăn phòng làm vi ệc Thời gian ph ỏng v ấn: 38 phút (bao g ồm v ấn đề này và các v ấn đề khác) Câu h ỏi: Th ưa chuyên gia, trong quá trình d ịch thu ật và chuy ển thu ật ng ữ “financial literacy” v ề ti ếng Vi ệt, thì nên dùng thu ật ng ữ nào? Khái ni ệm này, chúng tôi ch ỉ nghiên cứu trong ph ạm vi ng ười dân khu v ực nông thôn, và bao hàm 3 y ếu t ố là thái độ tài chính, hành vi tài chính và ki ến th ức tài chính. Tr ả l ời: Quan điểm c ủa tôi thì hi ểu bi ết tài chính là khái ni ệm phù h ợp trong tr ường hợp này, b ởi có hi ểu bi ết thì s ẽ có thái độ phù h ợp và nh ững hành vi hành động h ợp lý. Và khái ni ệm hi ểu bi ết có th ể dùng được cho c ả doanh nghi ệp n ữa. Tuy nhiên, n ếu d ịch là dân trí thì c ũng là phù h ợp, n ếu tác gi ả ch ỉ s ử d ụng khái ni ệm này trong tr ường h ợp nghiên c ứu v ề ng ười dân c ủa khu v ực nông thôn Vi ệt Nam. TS. Ph ạm Bích Liên – NHTM c ổ ph ần B ưu điện Liên Vi ệt Địa điểm ph ỏng v ấn: Quán café. Th ời gian ph ỏng v ấn: 42 phút (bao g ồm v ấn đề này và các v ấn đề khác) Câu h ỏi: Th ưa chuyên gia, trong quá trình d ịch thu ật và chuy ển thu ật ng ữ “financial literacy” v ề ti ếng Vi ệt, thì nên dùng thu ật ng ữ nào? Khái ni ệm này, chúng tôi ch ỉ nghiên cứu trong ph ạm vi ng ười dân khu v ực nông thôn, và bao hàm 3 y ếu t ố là thái độ tài chính, hành vi tài chính và ki ến th ức tài chính. Tr ả l ời: Tôi cho r ằng nên s ử d ụng thu ật ng ữ “am hi ểu tài chính”, b ởi m ột s ố khái ni ệm này có được b ộ Tài chính s ử d ụng. Tuy nhiên, khi tôi tìm hi ểu thì khái ni ệm trên ch ỉ bao hàm v ấn đề liên quan đến ki ến th ức c ủa ng ười dân thu ộc các khu v ực mà thôi. Do đó, n ếu tác gi ả cho r ằng n ội hàm c ủa “financial literacy” bao g ồm 3 v ấn đề trên thì có th ể s ử d ụng m ột thu ật ng ữ khác phù h ợp h ơn. PGS. TS. Ph ạm Th ị Hoàng Anh, Giám đốc Vi ện nghiên c ứu Khoa h ọc Ngân hàng, Học vi ện Ngân hàng Địa điểm ph ỏng v ấn: V ăn phòng làm vi ệc 148 Th ời gian ph ỏng v ấn: 30 phút (bao g ồm v ấn đề này và các v ấn đề khác) Câu h ỏi: Th ưa chuyên gia, trong quá trình d ịch thu ật và chuy ển thu ật ng ữ “financial literacy” v ề ti ếng Vi ệt, thì nên dùng thu ật ng ữ nào? Khái ni ệm này, chúng tôi ch ỉ nghiên cứu trong ph ạm vi ng ười dân khu v ực nông thôn, và bao hàm 3 yếu t ố là thái độ tài chính, hành vi tài chính và ki ến th ức tài chính. Tr ả l ời: Literacy được hi ểu là kh ả n ăng bi ết đọ c, bi ết vi ết và s ử d ụng các v ấn đề có liên quan, nên có th ể s ử d ụng cách hi ểu là Dân trí. Ngoài ra, vì dân trí còn h ướng đế n vi ệc s ử d ụng các k ỹ n ăng h ọc được t ừ trên th ị tr ường. Vì v ậy, tác gi ả hoàn toàn có th ể sử d ụng khái ni ệm dân trí tài chính để hi ểu trong v ấn đề này. 149 PH Ụ L ỤC S Ố 2: DÀN CÂU H ỎI PH ỎNG V ẤN SÂU CHUYÊN GIA Thông tin cá nhân ng ười được ph ỏng v ấn: - Họ và tên: - Gi ới tính: - Tu ổi: - Trình độ h ọc v ấn: - Công vi ệc hi ện t ại: Ph ần 1: Nh ận đị nh v ề dân trí tài chính (DTTC) 1. Theo anh/ch ị, t ại sao DTTC t ại Vi ệt Nam nói chung và DTTC c ủa ng ười nghèo tại vùng nông thôn vẫn còn là m ột trong nh ững đề tài và ch ủ đề m ới và còn ít nghiên cứu m ặc dù là m ột trong nh ững ch ỉ s ố được quan tâm trên th ế gi ới? 2. Theo anh/ch ị, nh ững nghiên c ứu v ề DTTC tr ước đây trên th ế gi ới và Vi ệt Nam còn nh ững h ạn ch ế nào? 3. Trong các nghiên c ứu trên th ế gi ới th ường ch ấm điểm DTTC theo ba điểm s ố: Ki ến th ức tài chính, hành vi tài chính, thái độ tài chính. B ộ ba nhân t ố này có th ể áp dụng v ới th ực tr ạng n ền kinh t ế Vi ệt Nam hay không? 4. Có nh ững nhân t ố nào có th ể ảnh h ưởng đế n DTTC c ủa m ột cá nhân nói chung và ng ười nghèo t ại vùng nông thôn Vi ệt Nam nói riêng? 5. Các s ản ph ẩm tài chính c ủa Vi ệt Nam hi ện t ại đang được phát tri ển t ừ phía cung (t ức là cung c ấp và gi ới thi ệu các s ản ph ẩm tài chính). Trong khi m ột s ố qu ốc gia phát tri ển và xu ất hi ện nhi ều trong các nghiên c ứu v ề DTTC l ại đi theo h ướng ng ược l ại (Nhu cầu s ử d ụng s ản ph ẩm tài chính r ồi m ới phát tri ển s ản ph ẩm tài chính?. Điều này có ảnh hưởng nh ư th ế nào đến DTTC? 6. DTTC của ng ười nghèo khu v ực nông thôn và thu nh ập có th ật s ự có quan h ệ hai chi ều (thu nh ập ảnh h ưởng lên DTTC và DTTC ảnh h ưởng đế n thu nh ập) hay không? 7. Đo l ường thu nh ập của ng ười nghèo tại nông thôn Vi ệt Nam theo cách nào là h ợp lí, chu ẩn xác? Gi ải pháp cho tr ường h ợp ng ười dân gi ấu thu nh ập (th ường là gi ảm b ớt đi)? 150 Ph ần 2: Nh ận đị nh v ề b ảng h ỏi c ủa nhóm nghiên c ứu 1. Trong bài nghiên c ứu v ề DTTC của ng ười nghèo tại nông thôn, nên ch ọn khu vực đị a ph ươ ng có nh ững đặ c điểm gì để có th ể mang tính t ổng quát? Có s ự khác bi ệt gi ữa DTTC gi ữa các mi ền không? (Mi ền B ắc, mi ền Trung, mi ền Nam) 2. Khi đo l ường DTTC của ng ười nghèo tại m ột khu v ực, nên ch ọn đố i t ượng theo nơi c ư trú hay theo h ộ kh ẩu? Ở nông thôn có m ột đặ c điểm là s ố l ượng l ớn ng ười đế n độ tu ổi tr ưởng thành di c ư đi n ơi khác làm vi ệc, vì th ế n ếu không bao g ồm nhóm đố i tượng này thì m ẫu s ẽ không còn chu ẩn (do s ố l ượng người tr ưởng thành gi ảm đi đáng kể). Nên gi ải quy ết v ấn đề này nh ư th ế nào? 3. Bộ các nhân t ố (6 nhân t ố) ảnh h ưởng lên DTTC của ng ười nghèo khu v ực nông thôn mà nhóm nghiên c ứu đưa ra đã th ật s ự phù h ợp v ới Viêt Nam ch ưa? Anh/ch ị có góp ý gì thêm vào các nhân tố này để hoàn thi ện h ơn mô hình c ủa nhóm nghiên c ứu hay không? 4. (L ưu ý: Trình độ giáo d ục, Vi ệc làm, Thu nh ập, Tu ổi tác, Gi ới tính, Ch ủng t ộc. Tuy nhiên trong ph ạm vi nghiên c ứu này, nhóm tác gi ả s ẽ không phân tích và nghiên cứu v ề ảnh h ưởng c ủa ch ủng t ộc lên DTTC, vì t ại Vi ệt Nam khác bi ệt v ề ch ủng t ộc r ất ít) 5. Trình độ giáo d ục: Trình độ giáo d ục ở nông thôn có s ự phân hóa m ạnh m ẽ. Có ảnh h ưởng t ới k ết qu ả và mô hình không? 6. Tín d ụng đen: H ọ, h ụi, ph ường và các hình th ức t ươ ng t ự ở nông thôn là tiêu c ực hay tích c ực? Có tác độ ng lên DTTC không? 7. Các cách chia kho ảng thu nh ập, h ọc v ấn và độ tu ổi trong b ảng h ỏi kh ảo sát đã hợp lí v ới vi ệc nghiên c ứu ở nông thôn Việt Nam hay ch ưa? 8. Nhóm nghiên c ứu d ự đị nh s ẽ ch ấm điểm DTTC d ựa trên 3 y ếu t ố trên. Theo anh/ ch ị, 3 nhân t ố này đã đầy đủ hay ch ưa? Tr ọng s ố c ủa m ỗi nhân tố đã chính xác ch ưa? 9. Nh ững n ội dung câu h ỏi đưa ra trong nghiên c ứu đã phù h ợp v ới n ền kinh t ế Vi ệt Nam hay ch ưa? 151 PH Ụ L ỤC S Ố 3: B ẢNG H ỎI KH ẢO SÁT CÁC V ẤN ĐỀ V Ề DÂN TRÍ TÀI CHÍNH CỦA NG ƯỜI NGHÈO TẠI VÙNG NÔNG THÔN VI ỆT NAM Kính chào anh/ch ị. Chúng tôi là nhóm nghiên c ứu đế n t ừ Tr ường Đạ i h ọc Kinh t ế Qu ốc dân, hi ện đang nghiên c ứu đề tài “ Dân trí tài chính của ng ười nghèo tại khu v ực nông thôn Vi ệt Nam ”, nh ằm ki ểm đị nh nh ững b ằng ch ứng th ực nghi ệm của ng ười dân tại vùng nông thôn nói riêng, t ừ đó m ở r ộng ra Vi ệt Nam nói chung. Để th ực hi ện được thành công nghiên c ứu này, chúng tôi r ất mong mu ốn có được s ự giúp đỡ c ủa các anh/ch ị thông qua vi ệc tr ả l ời b ảng h ỏi. Chúng tôi cam kết rằng, thông tin của các anh ch ị sẽ được gi ữ kín, và ch ỉ ph ục vụ cho nghiên cứu này. Các ý ki ến trong bảng hỏi này không có đúng hay sai, mà ch ỉ mang tính ch ất đánh giá của riêng các anh ch ị. PH ẦN 1: THÔNG TIN CHUNG Họ và tên: .................................................................................................. Gi ới tính: □ Nam □ Nữ □ Khác Tu ổi: ..................................................................................................... Tình tr ạng hôn nhân: □ Đã kết hôn □ Ch ưa kết hôn Trình độ học vấn: □ Dưới Ti ểu học (Bi ết đọc bi ết vi ết) □ Ti ểu học/Trung học Cơ sở □ Trung học Ph ổ thông □ Trung cấp chuyên nghi ệp và Dạy ngh ề □ Cao đẳng và Đại học □ Sau Đại học Ngh ề nghi ệp: □ L ĩnh v ực công nghi ệp □ Lĩnh v ực đào t ạo 152 □ L ĩnh v ực k ỹ thu ật □ L ĩnh v ực nông nghi ệp □ L ĩnh v ực qu ản lý hành chính □ L ĩnh v ực tài chính – ngân hàng □ L ĩnh v ực y t ế □ Sinh viên □ L ĩnh v ực khác Số n ăm kinh nghi ệm trong ngh ề: □ 0 – 3 n ăm □ 3 – 5 n ăm □ 5 – 10 n ăm □ Trên 10 n ăm Thu nh ập trung bình tháng của anh/ch ị là bao nhiêu? (L ưu ý: Thu nh ập hàng tháng ở đây được tính là bao gồm tất cả các kho ản từ ti ền lươ ng các công vi ệc chính, ti ền lươ ng các công vi ệc ngoài gi ờ, ti ền th ưởng, ti ền công; ngu ồn thu th ời vụ; ti ền tr ợ cấp ng ười thân, tr ợ cấp từ Chính ph ủ ...) □ 0 – 500.000 đồng □ 500.000 – 1.000.000 đồng □ 1.000.000 – 3.000.000 đồng □ 3.000.000 – 5.000.000 đồng □ 5.000.000 – 10.000.000 đồng □ Trên 10.000.000 đồng Chi tiêu bình quân hàng tháng của anh/ch ị là bao nhiêu? (L ưu ý: Chi tiêu bình quân bao gồm các kho ản chi thi ết yếu (điện, nước, ăn uống...); các kho ản chi cho mục tiêu dài hạn (xây nhà, mua đồ đạ c trong nhà...); các kho ản chi đầu tư phát tri ển (đi học cho con cái...); các kho ản chi tiêu phát sinh khác) ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... Số thành viên trong gia đình anh/ch ị? ................................................................. Trong đó, số thành viên có thu nh ập hàng tháng?.............................................. 153 (L ưu ý: Thu nh ập hàng tháng ở đây được tính là bao gồm tất cả các kho ản từ ti ền lươ ng các công vi ệc chính, ti ền lươ ng các công vi ệc ngoài gi ờ, ti ền th ưởng, ti ền công; ngu ồn thu th ời vụ; ti ền tr ợ cấp ng ười thân, tr ợ cấp từ Chính ph ủ, vi ệc đổ i công quy ra ti ền công n ếu đi làm ngoài...) Gia đình anh/ch ị có bao nhiêu th ế hệ sống với nhau? □ Nhi ều hơn 3 th ế hệ □ 3 th ế hệ (B ố mẹ ch ủ hộ, Ch ủ hộ, Con cái ch ủ hộ) □ 2 th ế hệ (B ố mẹ ch ủ hộ, Ch ủ hộ/Ch ủ hộ, con cái ch ủ hộ) □ 1 th ế hệ (Ch ủ hộ) Anh/ch ị có s ử d ụng Internet không? □ Có □ Không Nếu có, anh/ch ị th ường s ử d ụng Internet bao lâu m ột ngày? □ Ít h ơn 1 gi ờ □ 1 – 2 gi ờ □ 2 -3 gi ờ □ 3 – 5 gi ờ □ Nhi ều h ơn 5 gi ờ Mục đích anh ch ị th ường s ử d ụng Internet làm gì? (Ví d ụ: Làm vi ệc, mua hàng, gi ải trí...) ........................................................................................................................... Anh/ch ị có s ử d ụng điện thoại thông minh không? □ Có □ Không Nếu không, anh/ch ị có ý đị nh s ử d ụng điện tho ại thông minh trong th ời gian tới không? □ Có □ Không Anh ch ị có sử dụng ATM (máy rút ti ền tự động) không? □ Ch ưa bao gi ờ □ Hi ếm khi □ Th ỉnh tho ảng □ Th ường xuyên □ Luôn luôn (1 lần/ ngày tr ở lên) 154 Anh/ch ị có sử dụng dịch vụ, ứng dụng thanh toán điện tử không? □ Ch ưa bao gi ờ □ Hi ếm khi □ Th ỉnh tho ảng □ Th ường xuyên □ Luôn luôn (1 lần/ ngày tr ở lên) Anh ch ị có ý định ti ếp tục/b ắt đầu sử dụng dịch vụ, ứng dụng thanh toán điện tử trong th ời gian tới không? □ Có □ Không PH ẦN 2: DÂN TRÍ TÀI CHÍNH 1. Thái độ tài chính Xin anh/ ch ị hãy khoanh tròn vào ô l ựa ch ọn phù h ợp nh ất v ới các ý ki ến d ưới đây: Hoàn Hoàn toàn Không Bình Đồng STT Ch ỉ tiêu toàn không đồng ý th ường ý đồng ý đồng ý Ti ết ki ệm m ột ph ần thu nh ập để dành cho các k ế 1 1 2 3 4 5 ho ạch t ươ ng lai là vi ệc trong kh ả n ăng c ủa tôi Tôi ph ải dùng đa ph ần s ố ti ền mà tôi có vào vi ệc 2 1 2 3 4 5 mua hàng hóa, đồ ăn cho gia đình. Tôi th ấy vi ệc chi tiêu 3 1 2 3 4 5 theo k ế ho ạch r ất d ễ dàng. Tôi s ẵn sàng vay ti ền (k ể cả là lãi su ất cao) cho 4 1 2 3 4 5 nh ững kho ản chi tiêu hàng ngày c ủa tôi. Kể c ả khi không ti ết ki ệm 5 được thì tôi c ũng th ấy r ằng 1 2 3 4 5 vi ệc chi tiêu hi ện t ại là phù 155 hợp. Tôi c ảm th ấy khó kh ăn 6 trong vi ệc ti ết ki ệm để chi 1 2 3 4 5 tiêu trong t ươ ng lai. 2. Hành vi tài chính Xin anh/ ch ị hãy khoanh tròn vào ô l ựa ch ọn phù h ợp nh ất v ới các ý ki ến d ưới đây: Hoàn Hoàn toàn Không Bình Đồng STT Ch ỉ tiêu toàn không đồng ý th ường ý đồng ý đồng ý Tôi th ường so sánh giá c ả 1 1 2 3 4 5 khi mua hàng. Tôi th ường xuyên để l ại một ph ần ti ền ki ếm được 2 1 2 3 4 5 hàng tháng cho nhu c ầu cấp bách trong t ươ ng lai. Tôi có nh ững k ế ho ạch 3 cất gi ữ ti ền m ặt lâu dài 1 2 3 4 5 trong nhà. Tôi luôn xác định đúng 4 tổng s ố ti ền mà tôi ph ải tr ả 1 2 3 4 5 khi đi vay. Tôi th ường quy ết đị nh tiêu ti ền d ựa trên các d ự 5 định t ừ tr ước nh ư các 1 2 3 4 5 kho ản đóng góp ho ặc mua bán hàng hóa thi ết y ếu. Hi ếm khi tôi ph ải đi vay 6 1 2 3 4 5 ti ền để mua hàng hóa hay 156 đóng góp. Tôi th ường để dành ti ền cho nh ững kho ản chi tiêu, 7 ph ải tr ả trong th ời gian 1 2 3 4 5 trên 1 n ăm nh ư ti ền ăn h ọc của con cái, ti ền tr ả n ợ Khi ki ếm được nhi ều ti ền 8 hơn thì tôi c ũng để dành 1 2 3 4 5 nhi ều ti ền h ơn. Tr ước khi mua s ắm hay đóng góp m ột kho ản gì đó, 9 tôi th ường ki ểm tra xem 1 2 3 4 5 mình có kh ả n ăng tr ả hay không. 3. Ki ến th ức tài chính Xin Anh/ch ị ch ọn ph ươ ng án đúng nh ất cho các câu h ỏi d ưới đây Câu 1. Khi đồng ti ền càng m ất giá (l ạm phát t ăng) thì ti ền mà các anh/ch ị ph ải tiêu hàng ngày cho ăn u ống, ng ủ ngh ỉ... s ẽ thay đổ i nh ư th ế nào? 1. Ch ắc ch ắn t ăng lên. 2. T ăng lên. 3. Gi ảm đi. 4. Ch ắc ch ắn gi ảm đi. 5. Tôi không ch ắc ch ắn. Câu 2. Gi ả s ử anh/ch ị vay ngân hàng 100 tri ệu, sau 1 n ăm ph ải tr ả t ất c ả 106 tri ệu. V ậy lãi su ất mà ngân hàng tính cho các anh/ch ị là 1. 0.3%/n ăm. 2. 6%/n ăm. 3. 0.6%/n ăm. 4. 3%/n ăm. 5. Tôi không ch ắc ch ắn. 157 Câu 3. Gi ả s ử anh/ch ị có 100 tri ệu đồ ng, đem đi g ửi để h ưởng lãi su ất 5%/năm. Sau 2 n ăm, anh ch ị đế n ngân hàng rút ti ền. Anh/ch ị s ẽ nh ận được s ố ti ền là 1. L ớn h ơn 110 tri ệu đồ ng. 2. Nh ỏ h ơn 110 tri ệu đồ ng. 3. Chính xác b ằng 110 tri ệu đồ ng. 4. S ố ti ền nh ận được ph ụ thu ộc vào điều ki ện th ị tr ường (Lãi su ất, L ạm phát...). 5. Tôi không ch ắc ch ắn. Câu 4. M ột chi ếc ti vi v ới giá 10 tri ệu. Cửa hàng A: ưu đãi gi ảm 1,5 tri ệu. Cửa hàng B: gi ảm 10%. Anh/ch ị ch ọn mua ở c ửa hàng nào? 1. Có th ể mua ở c ửa hàng A. 2. Ch ắc ch ắn mua ở c ửa hàng A. 3. Ch ắc ch ắn mua ở c ửa hàng B. 4. Có th ể mua ở cửa hàng B. 5. Tôi không ch ắc ch ắn. Câu 5. Gi ả s ử r ằng lãi su ất ti ền g ửi ngân hàng là 6%/1 n ăm và đồng ti ền m ất giá (l ạm phát) là 10%/ n ăm. Sau m ột n ăm, kho ản ti ền này có giá tr ị nh ư th ế nào so v ới hi ện tại? 1. Ch ắc ch ắn nhi ều h ơn hôm nay. 2. Có th ể nhi ều hơn hôm nay. 3. Ch ắc ch ắn ít h ơn hôm nay. 4. Có th ể ít h ơn hôm nay. 5. Tôi không ch ắc ch ắn. Câu 6. Khi các anh/ch ị dùng ti ền c ủa mình cho nhi ều ng ười vay ho ặc đầ u t ư thành nhi ều kho ản (v ới yêu c ầu ph ải có lãi), thì kh ả n ăng m ất ti ền c ủa các anh/ch ị s ẽ: 1. Ch ắc ch ắn t ăng lên. 2. Có th ể thay đổ i (t ăng lên/gi ảm xu ống) tùy vào điều ki ện th ị tr ường. 3. V ẫn gi ữ không đổ i. 4. Ch ắc ch ắn gi ảm xu ống. 5. Tôi không ch ắc ch ắn. Câu 7. Gi ả s ử anh/ch ị được có s ố ti ền 100 tri ệu vào hôm nay và b ạn c ủa anh/ch ị có 100 tri ệu vào 3 n ăm sau. N ếu xét v ề giá tr ị th ực t ế, thì ai nh ận được nhi ều h ơn (Tr ường 158 hợp không x ảy ra l ạm phát) 1. Ch ắc ch ắn là b ản thân anh/ch ị. 2. Có th ể là b ản thân anh/ch ị (tùy thu ộc vào lãi su ất th ị tr ường). 3. Ch ắc ch ắn là b ạn c ủa anh/ch ị. 4. Chúng tôi nh ận được s ố ti ền có giá tr ị nh ư nhau. 5. Tôi không ch ắc ch ắn. ------------------------------------- CHÚC ANH/CH Ị M ỘT NGÀY LÀM VI ỆC T ỐT ĐẸ P. XIN CHÂN THÀNH C ẢM ƠN!!! 159 PH Ụ L ỤC 4: HI ỆU CH ỈNH B ẢNG H ỎI ĐỊ NH L ƯỢNG CHÍNH TH ỨC Bảng h ỏi này được hi ệu ch ỉnh do k ết qu ả ph ỏng v ấn sâu các chuyên gia sau đây: - PGS. TS. Nguy ễn Th ị Bất, chuyên gia Tài chính Công, Đại h ọc Kinh t ế Qu ốc dân; - PGS. TS. Ngô V ăn Th ứ, chuyên gia định l ượng, Đạ i h ọc Kinh t ế Qu ốc dân; - PGS. TS Ph ạm Th ị Hoàng Anh, chuyên gia tài chính ngân hàng, Học vi ện Ngân hàng; - TS. Đinh Th ị Thanh Vân, chuyên gia tài chính cá nhân, Đại h ọc Kinh t ế, Đạ i h ọc Qu ốc gia Hà N ội; - TS. Nguy ễn Đứ c H ải, chuyên gia tài chính vi mô, H ọc vi ện Ngân hàng; - TS. Bùi Kiên Trung, chuyên gia giáo d ục, Đạ i h ọc Kinh t ế Qu ốc dân; - TS. Phạm Bích Liên, chuyên gia Tài chính, Ngân hàng Th ươ ng m ại C ổ ph ần B ưu Điện Liên Vi ệt; - ThS. Phan C ử nhân, Chuyên gia Tài chính vi mô, Ngân hàng Chính sách Xã hội; - TS. Nguy ễn Tu ấn Anh, Vi ện Nghiên c ứu Thanh niên; - TS. Hoàng V ăn C ươ ng, Chuyên gia Tài chính Phát tri ển, B ộ Tài chính. Bảng 4.1. Hiệu ch ỉnh các nhân t ố nhân kh ẩu h ọc Tên bi ến Tr ước khi hi ệu ch ỉnh Sau khi hi ệu ch ỉnh Education Trình độ giáo d ục: Trình độ giáo d ục: - Bi ết đọc bi ết vi ết - Dưới Ti ểu h ọc (Bi ết đọc - Học v ấn ph ổ thông bi ết vi ết) (THCS, THPT) - Ti ểu h ọc/Trung h ọc C ơ s ở - Dạy ngh ề - Trung h ọc Ph ổ thông - Trung c ấp chuyên nghi ệp - Trung c ấp chuyên nghi ệp - Cao đẳng và D ạy ngh ề - Đại h ọc - Cao đẳng và Đại h ọc - Trên đại h ọc - Sau Đại h ọc Income Thu nh ập trung bình tháng Thu nh ập trung bình tháng của anh ch ị là bao nhiêu? của anh/ch ị là bao nhiêu? (L ưu ý: T ổng t ất c ả các (L ưu ý: Thu nh ập hàng tháng ngu ồn thu, bao g ồm ngu ồn ở đây được tính là bao g ồm t ất 160 thu chính, ngu ồn thu th ời v ụ, cả các kho ản t ừ ti ền l ươ ng các ngu ồn thu t ừ nh ững công công vi ệc chính, ti ền l ươ ng vi ệc ngoài gi ờ, ngu ồn thu t ừ các công vi ệc ngoài gi ờ, ti ền tr ợ c ấp ng ười thân ....) th ưởng, ti ền công; ngu ồn thu th ời v ụ; ti ền tr ợ c ấp ng ười thân, tr ợ c ấp t ừ Chính ph ủ, và kể c ả các kho ản đổ i công...) Bảng 4.2. Bảng hi ệu ch ỉnh các nhân t ố ph ản ánh Tên bi ến Tr ước khi hi ệu ch ỉnh Sau khi hi ệu ch ỉnh Ti ết ki ệm là vi ệc trong kh ả Ti ết ki ệm m ột ph ần thu nh ập năng c ủa tôi. để dành cho các k ế ho ạch A1 tươ ng lai là vi ệc trong kh ả năng c ủa tôi. Tôi ph ải dùng đa ph ần s ố ti ền Tôi thích dùng ph ần l ớn thu mà tôi có vào vi ệc mua hàng nh ập vào vi ệc mua hàng, vì A2 hóa, đồ ăn cho gia đình. (vi ệc này) khi ến tôi th ấy thích thú. Tôi th ấy vi ệc chi tiêu theo k ế Tôi r ất d ễ dàng lên k ế ho ạch A3 ho ạch r ất d ễ dàng chi tiêu cho b ản thân Tôi s ẵn sàng chi ti ền cho Tôi s ẵn sàng vay ti ền (k ể c ả là A4 nh ững hàng hóa hay công lãi su ất cao) cho nh ững kho ản vi ệc quan tr ọng v ới tôi. chi tiêu hàng ngày c ủa tôi. Kể c ả khi không ti ết ki ệm Tôi thích tiêu ti ền h ơn là ph ải được thì tôi c ũng th ấy r ằng ti ết ki ệm cho t ươ ng lai. A5 vi ệc chi tiêu hi ện t ại là phù hợp Tôi s ẽ để l ại 1 ph ần ti ền ki ếm Tôi th ường xuyên để l ại m ột được hàng tháng cho nhu c ầu ph ần ti ền ki ếm được hàng B2 cấp bách trong t ươ ng lai tháng cho nhu c ầu c ấp bách trong tươ ng lai. Tôi có nh ững k ế ho ạch chi Tôi có nh ững k ế ho ạch c ất gi ữ B3 tiêu và lên k ế ho ạch c ất gi ữ ti ền m ặt lâu dài trong nhà. ti ền trong nhà. 161 Tôi có kh ả n ăng xác đị nh Tôi luôn xác định đúng t ổng s ố B4 tổng ti ền mà tôi ph ải tr ả n ếu ti ền mà tôi ph ải tr ả khi đi vay. mua ch ịu hàng hóa Tôi th ường quy ết đị nh tiêu Tôi th ường quy ết đị nh tiêu ti ền d ựa trên các d ự đị nh t ừ ti ền d ựa trên các d ự đị nh t ừ B5 tr ước, nh ư ma chay, c ưới h ỏi, tr ước nh ư các kho ản đóng góp các kho ản đóng góp ho ặc ho ặc mua bán hàng hóa thi ết mua bán hàng hóa. yếu. Tôi th ường để dành ti ền cho Tôi th ường để dành ti ền cho nh ững kho ản chi tiêu ho ặc nh ững kho ản chi tiêu, ph ải tr ả ph ải đóng góp, ph ải tr ả trong trong th ời gian trên 1 n ăm nh ư B7 th ời gian trên 1 n ăm nh ư ti ền ti ền ăn h ọc c ủa con cái, ti ền tr ả ăn h ọc c ủa con cái, ti ền tr ả nợ nợ Khi đồng ti ền càng m ất giá Khi đồng ti ền càng m ất giá (l ạm phát t ăng) thì ti ền mà (l ạm phát t ăng) thì ti ền mà các K1 các anh/ch ị ph ải tiêu hàng anh/ch ị ph ải tiêu hàng ngày ngày cho ăn u ống, ng ủ cho ăn u ống, ng ủ ngh ỉ ... s ẽ ngh ỉ t ăng lên thay đổi nh ư th ế nào? Gi ả s ử anh/ch ị có 100 tri ệu Gi ả s ử anh/ch ị có 100 tri ệu đồng, đem đi g ửi để h ưởng đồng, đem đi g ửi để hưởng lãi lãi su ất 5%/n ăm. V ậy khi đế n su ất 5%/n ăm. Sau 2 n ăm, anh K3 hạn, các anh ch ị s ẽ nh ận ch ị đế n ngân hàng rút ti ền. được 1 s ố ti ền là bao nhiêu? Anh/ch ị s ẽ nh ận được s ố ti ền là bao nhiêu? Gi ả s ử anh/ch ị được có s ố Gi ả s ử r ằng lãi su ất ti ền g ửi ti ền 100 tri ệu vào hôm nay và ngân hàng là 6%/1 n ăm và bạn c ủa anh/ch ị có 100 tri ệu đồng ti ền m ất giá (l ạm phát) là K5 vào 3 n ăm sau. N ếu xét v ề 10%/ n ăm. Sau m ột n ăm, giá tr ị th ực t ế, thì ai nh ận kho ản ti ền này có giá tr ị nh ư được nhi ều h ơn th ế nào so v ới hi ện t ại? Khi các anh/ch ị dùng ti ền c ủa Khi các anh/ch ị dùng ti ền c ủa mình cho vay v ới nhi ều mình cho nhi ều ng ười vay K6 ng ười ho ặc đầ u t ư thành ho ặc đầ u t ư thành nhi ều kho ản nhi ều kho ản (v ới yêu c ầu (v ới yêu c ầu ph ải có lãi), thì 162 ph ải có lãi), thì kh ả n ăng m ất kh ả n ăng m ất ti ền c ủa các ti ền c ủa các anh/ch ị s ẽ: anh/ch ị s ẽ nh ư th ế nào? Gi ả s ử r ằng lãi su ất ti ền g ửi Gi ả s ử anh/ch ị được có s ố ti ền ngân hàng là 6%/1 n ăm và 100 tri ệu vào hôm nay và b ạn đồng ti ền m ất giá (l ạm phát) của anh/ch ị có 100 tri ệu vào 3 K7 là 10%/ n ăm. Sau m ột n ăm, năm sau. N ếu xét v ề giá tr ị kho ản ti ền này có giá tr ị nh ư th ực t ế, thì ai nh ận được nhi ều th ế nào so v ới hi ện t ại? hơn (Tr ường h ợp không x ảy ra lạm phát) Bảng 4.3. Bảng thang đo Bảng h ỏi này được hi ệu ch ỉnh d ựa trên ph ỏng v ấn các chuyên gia sau - PGS. TS. Ngô V ăn Th ứ, chuyên gia định l ượng, Đạ i h ọc Kinh t ế Qu ốc dân; - TS. Bùi Kiên Trung, chuyên gia giáo d ục, Đạ i h ọc Kinh t ế Qu ốc dân; - TS. Nguy ễn Đă ng Tu ệ, Đạ i h ọc Bách Khoa Hà N ội. Câu h ỏi: 1. Th ưa các chuyên gia, đối v ới nhóm câu h ỏi v ề đánh giá hi ểu bi ết tài chính, th ường có 3 m ức là đúng, sai ho ặc tôi không bi ết. Theo các chuyên gia, để phù h ợp v ới vi ệc ch ạy các mô hình kinh t ế l ượng thì nên hi ệu ch ỉnh ra sao? Tr ả l ời Đối v ới các câu h ỏi này, ng ười nghiên c ứu có th ể ch ỉnh s ửa thành thang đo likert 5 cấp độ để phù h ợp v ới mô hình SEM. C ụ th ể, đố i v ới câu h ỏi “mua hàng hóa ở đâu” thì có th ể hi ệu ch ỉnh thành “ch ắc ch ắn mua ở c ửa hàng A”, “s ẽ mua ở c ửa hàng A”, “mua ở c ửa hàng B”, “ch ắc ch ắn mua ở c ửa hàng B” và “tôi không bi ết”. Nh ư th ế s ẽ có b ảng thang đo likert phù h ợp để ch ạy các mô hình kinh t ế l ượng. 2. Th ưa các chuyên gia, đối v ới mô hình SEM thì có c ần ch ạy t ự t ươ ng quan và đa c ộng tuy ến trong mô hình không? Tr ả l ời Không c ần thi ết, b ởi mô hình SEM s ẽ t ự điều ch ỉnh n ếu có hi ện t ượng này. 163 PH Ụ L ỤC S Ố 5. KẾT QU Ả ĐỊ NH L ƯỢNG S Ơ B Ộ 5.1 K ết qu ả ki ểm đị nh Cronbach’s Alpha các thang đo bi ến c ủa nghiên c ứu s ơ b ộ a. Ki ến th ức tài chính Reliability Statistics Cronbach's Alpha N of Items .705 7 Item-Total Statistics Scale Mean if Scale Variance if Corrected Item-Total Cronbach's Alpha if Item Deleted Item Deleted Correlation Item Deleted K1 22.24 13.766 .487 .651 K2 22.21 15.187 .317 .696 K3 22.48 12.244 .593 .616 K4 22.43 16.953 .081 .757 K5 21.63 14.058 .623 .626 K6 22.04 14.008 .517 .645 K7 21.73 15.903 .383 .681 b. Thái độ tài chính Reliability Statistics Cronbach's Alpha N of Items .725 5 164 Item-Total Statistics Scale Mean if Scale Variance if Corrected Item-Total Cronbach's Alpha if Item Deleted Item Deleted Correlation Item Deleted A1 13.34 9.874 .461 .687 A2 14.07 9.204 .637 .624 A3 13.46 10.020 .460 .688 A4 12.84 9.685 .371 .729 A5 13.60 8.986 .529 .660 c, Hành vi tài chính Reliability Statistics Cronbach's Alpha N of Items .760 9 Item-Total Statistics Scale Mean if Scale Variance if Corrected Item-Total Cronbach's Alpha if Item Deleted Item Deleted Correlation Item Deleted B1 28.76 24.844 .532 .724 B2 28.55 24.315 .581 .715 B3 29.42 35.377 -.387 .854 B4 28.69 24.576 .545 .721 B5 28.84 23.887 .647 .705 B6 28.84 24.950 .487 .730 B7 28.89 24.314 .554 .719 B8 28.65 23.929 .609 .710 B9 28.41 24.279 .624 .710 165 5.2 K ết qu ả phân tích nhân t ố khám phá EFA c ủa Nghiên c ứu s ơ b ộ KMO and Bartlett's Test Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy. .728 Approx. Chi-Square 5830.366 Bartlett's Test of Sphericity Df 190 Sig. .000 Total Variance Explained Component Initial Eigenvalues Extraction Sums of Squared Rotation Sums of Squared Loadings Loadings Total % of Cumulative Total % of Cumulative Total % of Cumulative Variance % Variance % Variance % 1 4.239 21.195 21.195 4.239 21.195 21.195 4.167 20.836 20.836 2 3.844 19.220 40.416 3.844 19.220 40.416 2.454 12.272 33.108 3 1.768 8.840 49.255 1.768 8.840 49.255 2.318 11.588 44.696 4 1.534 7.672 56.928 1.534 7.672 56.928 2.014 10.068 54.763 5 1.162 5.811 62.739 1.162 5.811 62.739 1.595 7.975 62.739 6 .967 4.833 67.572 7 .848 4.242 71.814 8 .773 3.866 75.680 9 .700 3.502 79.182 10 .617 3.083 82.264 11 .549 2.745 85.010 12 .540 2.700 87.710 13 .460 2.300 90.010 14 .440 2.202 92.212 15 .398 1.990 94.201 16 .339 1.694 95.895 17 .280 1.401 97.296 18 .270 1.349 98.646 19 .199 .997 99.642 20 .072 .358 100.000 Extraction Method: Principal Component Analysis. 166 Rotated Component Matrix a Component 1 2 3 4 5 B2 .753 B5 .737 B8 .721 B7 .710 B9 .704 B4 .692 B1 .683 B6 .596 B3 -.478 K1 .869 K3 .831 K5 .774 K6 .849 K2 .730 A3 .664 K7 .637 A5 .965 A2 .943 A4 .857 A1 .627 Extraction Method: Principal Component Analysis. Rotation Method: Varimax with Kaiser Normalization. a. Rotation converged in 6 iterations. 167 5.3. K ết qu ả Phân tích nhân t ố kh ẳng đị nh CFA c ủa nghiên c ứu s ơ b ộ. 168 PH Ụ L ỤC 6: K ẾT QU Ả ĐỊ NH L ƯỢNG CHÍNH TH ỨC 6.1. K ết qu ả ki ểm đị nh Cronbach’s Alpha các thang đo bi ến c ủa nghiên c ứu s ơ b ộ a. Ki ến th ức tài chính Reliability Statistics Cronbach's Alpha N of Items .712 7 Item-Total Statistics Scale Mean if Scale Variance if Corrected Item-Total Cronbach's Alpha if Item Deleted Item Deleted Correlation Item Deleted K1 23.53 13.948 .389 .689 K2 23.07 14.233 .517 .659 K3 23.29 13.475 .518 .654 K4 23.38 15.437 .223 .729 K5 23.20 13.708 .444 .673 K6 23.37 14.331 .451 .672 K7 23.22 14.194 .451 .672 Reliability Statistics Cronbach's Alpha N of Items .729 6 169 Item-Total Statistics Scale Mean if Scale Variance if Corrected Item-Total Cronbach's Alpha if Item Deleted Item Deleted Correlation Item Deleted K1 19.73 11.079 .420 .707 K2 19.28 11.887 .459 .694 K3 19.49 10.994 .499 .681 K5 19.40 10.711 .503 .679 K6 19.57 11.639 .454 .695 K7 19.43 11.497 .456 .694 b. Thái độ tài chính Reliability Statistics Cronbach's Alpha N of Items .834 5 Item-Total Statistics Scale Mean if Scale Variance if Corrected Item-Total Cronbach's Alpha if Item Deleted Item Deleted Correlation Item Deleted A1 14.11 11.367 .507 .832 A2 14.67 10.046 .693 .784 A3 14.33 11.104 .611 .809 A4 14.11 8.670 .726 .774 A5 14.41 9.467 .660 .793 170 c. Hành vi tài chính Reliability Statistics Cronbach's Alpha N of Items .871 9 Item-Total Statistics Scale Mean if Scale Variance if Corrected Item-Total Cronbach's Alpha if Item Deleted Item Deleted Correlation Item Deleted B1 29.64 30.687 .570 .860 B2 29.57 29.212 .680 .850 B3 29.85 30.924 .568 .860 B4 29.69 29.871 .591 .858 B5 29.85 29.284 .654 .853 B6 29.86 30.807 .495 .867 B7 29.95 29.308 .631 .855 B8 29.67 29.768 .601 .858 B9 29.43 29.804 .676 .851 171 6.2. Kết qu ả phân tích nhân t ố khám phá EFA c ủa Nghiên c ứu s ơ b ộ KMO and Bartlett's Test Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy. .806 Approx. Chi-Square 3901.069 Bartlett's Test of Sphericity Df 190 Sig. .000 Total Variance Explained Component Initial Eigenvalues Extraction Sums of Squared Rotation Sums of Squared Loadings Loadings Total % of Cumulative % Total % of Cumulative % Total % of Cumulative % Variance Variance Variance 1 4.528 22.642 22.642 4.528 22.642 22.642 4.502 22.510 22.510 2 3.581 17.907 40.550 3.581 17.907 40.550 3.047 15.233 37.743 3 2.046 10.229 50.778 2.046 10.229 50.778 2.172 10.861 48.604 4 1.334 6.669 57.447 1.334 6.669 57.447 1.769 8.843 57.447 5 .966 4.830 62.277 6 .883 4.415 66.692 7 .841 4.203 70.895 8 .769 3.846 74.741 9 .671 3.357 78.098 10 .571 2.856 80.954 11 .557 2.785 83.739 12 .551 2.754 86.494 13 .419 2.095 88.588 14 .397 1.987 90.575 15 .373 1.867 92.443 16 .358 1.791 94.233 17 .321 1.607 95.840 18 .312 1.559 97.399 19 .277 1.387 98.785 20 .243 1.215 100.000 Extraction Method: Principal Component Analysis. 172 Rotated Component Matrix a Component 1 2 3 4 B2 .766 B9 .757 B5 .748 B7 .725 B8 .698 B4 .691 B1 .670 B3 .662 B6 .592 A4 .838 A2 .812 A5 .800 A3 .730 A1 .658 K5 .844 K1 .706 K3 .644 K2 .625 K6 .883 K7 .855 Extraction Method: Principal Component Analysis. Rotation Method: Varimax with Kaiser Normalization. a. Rotation converged in 5 iterations. 173 6.3 Kết qu ả Phân tích nhân t ố kh ẳng đị nh CFA c ủa nghiên c ứu chính th ức 174 175 6.4. K ết qu ả h ồi quy tuy ến tính OLS tác động c ủa các nhân t ố tác độ ng lên DTTC Descriptive Statistics Mean Std. Deviation N DTTC 3.76 .479 512 Gender .38 .487 512 AGE 44.42 11.970 512 INCOME 3.89 1.506 512 EDUCATIO 4.06 1.337 512 N Correlations DTTC Gender AGE INCOME EDUCATION DTTC 1.000 -.014 .545 .214 .191 Gender -.014 1.000 -.049 -.073 .000 AGE .545 -.049 1.000 .150 .131 Pearson Correlation INCOME .214 -.073 .150 1.000 .203 EDUCATIO .191 .000 .131 .203 1.000 N DTTC . .376 .000 .000 .000 Gender .376 . .135 .050 .498 AGE .000 .135 . .000 .002 Sig. (1-tailed) INCOME .000 .050 .000 . .000 EDUCATIO .000 .498 .002 .000 . N DTTC 512 512 512 512 512 Gender 512 512 512 512 512 AGE 512 512 512 512 512 N INCOME 512 512 512 512 512 EDUCATIO 512 512 512 512 512 N 176 Model Summary b Model R R Square Adjusted Std. Error Change Statistics Durbi R Square of the R F df df2 Sig. F n- Estimate Square Chang 1 Chang Watso Change e e n 1 .570a .325 .320 .395 .325 60.980 4 507 .000 1.705 a. Predictors: (Constant), EDUCATION, Gender, AGE, INCOME b. Dependent Variable: DTTC ANOVA a Model Sum of df Mean Square F Sig. Squares Regression 38.151 4 9.538 60.980 .000b 1 Residual 79.300 507 .156 Total 117.451 511 a. Dependent Variable: DTTC b. Predictors: (Constant), EDUCATION, Gender, AGE, INCOME 177 Coefficients a Model Unstandardized Standardize t Sig. Collinearity Coefficients d Statistics Coefficient s B Std. Error Beta Toleran VIF ce (Constant) 2.545 .088 29.037 .000 Gender .019 .036 .020 .537 .591 .993 1.007 13.87 AGE .021 .001 .515 .000 .965 1.036 4 1 INCOM .038 .012 .118 3.138 .002 .939 1.065 E EDUCA .036 .013 .099 2.647 .008 .948 1.055 TION a. Dependent Variable: DTTC Collinearity Diagnostics a Mod Dime Eigenvalu Condition Variance Proportions rel nsion e Index (Constan Gender AGE INCO EDUCATIO t) ME N 1 4.230 1.000 .00 .02 .00 .01 .00 2 .572 2.720 .00 .94 .00 .01 .00 1 3 .095 6.664 .01 .01 .06 .92 .15 4 .074 7.571 .02 .00 .36 .01 .69 5 .029 12.183 .97 .03 .57 .05 .15 a. Dependent Variable: DTTC 178 Residuals Statistics a Minimum Maximum Mean Std. Deviation N Predicted Value 3.08 4.41 3.76 .273 512 Residual -1.372 1.361 .000 .394 512 Std. Predicted -2.476 2.388 .000 1.000 512 Value Std. Residual -3.470 3.442 .000 .996 512 a. Dependent Variable: DTTC Bi ểu đồ t ần s ố ph ần d ư chu ẩn hoá 179 Bi ểu đồ ph ần d ư chu ẩn hóa trong Normal P – P Plot Bi ểu đồ phân tán Scatter Plot 180 Mô hình SEM 181 6.5. Kết qu ả h ồi quy tuy ến tính OLS tác độ n g c ủa DTTC lên thu nh ập Model Summary b Std. Error of the R R Square Adjusted R Square Estimate 1 .305 a .093 .091 1.435 a. Predictors: (Constant), DTTC b. Dependent Variable: INCOME ANOVA a Sum of Model Squares df Mean Square F Sig. 1 Regression 107.793 1 107.793 52.331 .000b Residual 1050.511 510 2.060 Total 1158.305 511 a. Dependent Variable: INCOME b. Predictors: (Constant), DTTC 182 Coefficients a Unstandardized Standardized Collinearity Coefficients Coefficients Statistics Toleran Model B Std. Error Beta t Sig. ce VIF (Consta .011 .541 .021 .983 nt) DTTC 1.038 .143 .305 7.234 .000 1.000 1.000 a. Dependent Variable: INCOME Bi ểu đồ t ần s ố ph ần d ư chu ẩn hoá Bi ểu đồ ph ần d ư chu ẩn hoá trong normal P - P Plot 183 Bi ểu đồ phân tán Scatterplot 184 6.6. Kết qu ả h ồi quy tuy ến tính OLS tác độ ng c ủa nhóm nhân t ố ph ản ánh DTTC lên thu nh ập Model Summary b Adjusted R Std. Error of the Model R R Square Square Estimate Durbin-Watson 1 .329 a .109 .102 1.427 1.425 a. Predictors: (Constant), REGR factor score 4 for analysis 1, REGR factor score 3 for analysis 1, REGR factor score 2 for analysis 1, REGR factor score 1 for analysis 1 b. Dependent Variable: INCOME ANOVA a Sum of Model Squares df Mean Square F Sig. 1 Regression 125.745 4 31.436 15.436 .000 b Residual 1032.560 507 2.037 Total 1158.305 511 a. Dependent Variable: INCOME b. Predictors: (Constant), REGR factor score 4 for analysis 1, REGR factor score 3 for analysis 1, REGR factor score 2 for analysis 1, REGR factor score 1 for analysis 1 Coefficients a Standardi zed Unstandardized Coefficie Collinearity Coefficients nts t Sig. Statistics Toleran Model B Std. Error Beta ce VIF 3.895 .063 61.750 .000 HV .444 .063 .295 7.026 .000 1.000 1.000 TĐ .141 .063 .093 2.226 .026 1.000 1.000 KT1 .031 .063 .020 .486 .627 1.000 1.000 KT2 .169 .063 .112 2.680 .008 1.000 1.000 a. Dependent Variable: INCOME 185 Bi ểu đồ tần s ố ph ần d ư chu ẩn hoá Bi ểu đồ ph ần d ư chu ẩn hoá trong normal P - P Plot