Luận văn Thực trạng và giải pháp phòng ngừa rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Hà Tây

thay đổi phương thức sản xuất, cách thức tiêu dùng và cả phương thức trao đổi của xã hội nói chung và của xã hội nói riêng. Mỗi kĩ thuật công nghệ thường tạo ra một hệ quả lâu dài nhưng lại khó dự kiến trước. Khi có một công nghệ hiện đại xuất hiện có thể làm giảm giá trị của các máy móc cũ, các tài sản đảm bảo của khách hàng không còn giá trị như ban đầu và rất nguy hiểm cho ngân hàng khi khách hàng không trả được nợ. Hay như xu hướng hiện nay thông tin về khách hàng thường được tập trung tại một trung tâm. Nhưng khi các thông tin về khách hàng đã thay đổi mà công nghệ thông tin chưa kịp cập nhật thì sẽ rủi ro lớn cho ngân hàng khi vẫn sử dụng các thông tin cũ… * Ngoài ra còn nhiều yếu tố như thiên tai, dịch bệnh…mà ngân hàng không thể lường hết được đều có thể gây rủi ro cho hoạt động tín dụng. Trong thời gian vừa qua chúng ta đã ảnh hưởng của dịch cúm gia cầm ảnh hưởng đến người chăn nuôi gia cầm, khi người chăn nuôi gia cầm phải tiêu huỷ đàn gia cầm của mình có nghĩa là họ sẽ khó có khả năng trả nợ đúng hạn cho ngân hàng, hàng loạt các ngân hàng có khách hàng làm nghề chăn nuôi gia cầm đều phải tiến hành gia hạn nợ cho khách hàng của mình. Các yếu tố khách quan nêu trên thường khó dự báo và ngân hàng thường không thể lường hết được. Mọi ngân hàng kinh doanh trong điều kiện kinh tế thị trường không thể loại bỏ hết rủi ro mà chỉ phòng ngừa và dự báo một phần nào mà thôi. 1.3.1.5. Nguyên nhân từ phía khách hàng Rủi ro từ phía khách hàng thường là nguyên nhân chính và cổ điển nhất dẫn đến rủi ro tín dụng. Khi đi vay khách hàng luôn cung cấp cho ngân hàng những thông tin tốt về mình. Chính vì vậy, các ngân hàng thường khó có thể đánh giá chính xác về khách hàng của mình. Đặc biệt rủi ro khi ngân hàng đã cho vay mà vì một nguyên nhân chủ quan nào đó mà khách hàng không trả nợ đúng hạn hoặc tồi tệ hơn là không trả được nợ. Mọi khách hàng vay vốn đều cam kết sử dụng vốn vay đúng mục đích và trả nợ đúng thời hạn. Tuy nhiên công việc kinh doanh của họ thì không phải lúc nào cũng như ý muốn. Khi việc tính toán triển khai dự án đầu tư sản xuất, kinh doanh của khách hàng không khoa học, không được thẩm định kĩ, khả năng quản lí tài chính yếu kém… thì nguy cơ họ không trả được nợ là rất rõ ràng. Một số trường hợp cá biệt khi khách hàng không có thiện chí trả nợ (mặc dù họ có khả năng ). Đó là những trường hợp ngân hàng cần phải thận trọng, những khách hàng này thường có đặc điểm chấp nhận những khoản vay có lãi suất cao và vay với khối lượng lớn. Đối với khách hàng là cá nhân thì rủi ro thường xảy ra khi họ lâm vào tình trạng: thất nghiệp, ốm đau, bệnh tật… 1.3.2. Nguyên nhân chủ quan Bên cạnh những tác động bất khả kháng từ bên ngoài và những rủi ro xuất phát từ khách hàng thì rủi ro tín dụng có thể xuất phát từ chính bản thân ngân hàng. Điều này xuất phát từ đặc điểm hoạt động của ngân hàng: - Chính sách tín dụng của ngân hàng chưa hợp lí: Khi các chế độ tín dụng của ngân hàng như điều kiện về lựa chọn khách hàng cho vay, điều kiện về tài sản đảm bảo, qui trình xét duyệt tín dụng...không đầy đủ, đúng đắn và thống nhất sẽ tạo ra định hướng lệch lạc cho hoạt động tín dụng.Việc cấp tín dụng không đúng đối tượng, và hạn mức tạo ra nhiều kẽ hở cho người sử dụng vốn… đều là nguyên nhân có thể dẫn đến rủi ro tín dụng. - Trình độ cán bộ tín dụng cũng thường là nguyên nhân dẫn đến rủi ro trong hoạt động tín dụng: khi cán bộ tín dụng không am hiểu nghiệp vụ, ngành nghề kinh doanh xin vay,…hoặc đạo đức nghề nghiệp không tốt đều có thể dẫn đến rủi ro. - Do chủ trương lôi kéo khách hàng để tăng khả năng canh tranh, các ngân hàng cố tình hạ thấp các điều kiện tín dụng, đánh giá khách hàng, công tác thẩm định tín dụng bị đơn giản hoá hoặc khi ngân hàng muốn duy trì mối quan hệ với các khách hàng truyền thống mà thực hiện giãn nợ, gia hạn nợ, đảo nợ trong khi biết rằng khả năng trả nợ của khách hàng là không cao. - Không thực hiện tốt công tác đảm bảo tín dụng như định giá tài sản đảm bảo, kiểm tra kiểm soát giấy tờ liên quan, cũng như quá trình vận hành sử dụng...để khách hàng lợi dụng nâng giá tài sản để nâng số tiền được vay. Rủi ro tín dụng do đó mà tăng lên 1.4. BIỆN PHÁP PHÒNG NGỪA RỦI RO TÍN DỤNG NGÂN HÀNG Phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động sử dụng vốn của các NHTM đòi hỏi các ngân hàng phải thực hiện nhiều hiện pháp khác nhau. Những biện pháp này đều hướng đến một quy trình tín dụng chặt chẽ và giám sát quy trình này trong quá trình hoạt động. Các biện pháp đó là: 1.4.1. Chọn lọc người vay và giám sát quá trình sử dụng tiền vay. Nguyên tắc này chỉ ra ngân hàng cần có một bộ phận thu thập thông tin tốt, bộ phận này sẽ giúp cán bộ tín dụng có thể hiểu hơn về khách hàng tránh rủi ro từ lựa chọn đối nghịch. Hệ thống thông tin cần phải được truyền đạt và lưu giữ một cách kịp thời. Kinh doanh trong nền kinh tế thị trường thì thông tin là một lĩnh vực không chỉ quan trọng trong ngành ngân hàng. Do vậy, ngân hàng cần phải luôn tạo cho mình ở thế chủ động khi bất kì khách hàng nào đến vay vốn. Nguyên tắc cũng chỉ ra ngân hàng cần thiết lập cho mình một quy trình giám sát quá trình sử dụng tiền vay chặt chẽ. Vấn đề này lại chỉ có thể thực hiện tốt khi thông tin ngân hàng nắm được là chính xác và kịp thời. Nhìn chung, khi áp dụng nguyên tắc này giúp ngân hàng không những loại trừ được người vay quá mạo hiểm mà còn có thể tìm được nhiều người vay an toàn hơn, cho phép mang lại lợi tức cao cho các ngân hàng nhờ hạ thấp chi phí. 1.4.2. Đưa ra quy tắc cho vay, chuyên môn hoá việc cho vay và duy trì quan hệ khách hàng lâu dài. Nguyên tắc đòi hỏi ngân hàng phải thiết lập cho mình các quy tắc nhất định khách hàng phải tuân thủ khi muốn vay vốn. Các quy tắc này phải dựa trên quy định của luật pháp, của ngành và phù hợp với đặc điểm môi trường ngân hàng đang kinh doanh. Những quy tắc nghiệp vụ như vậy không những mang lại lợi ích cho cả ngân hàng và khách hàng về mặt thời gian và chi phí mà còn cho phép loại trừ các hành vi và giao dịch lừa đảo, gian lận... Sự chuyên môn hoá trong hoạt động tín dụng giúp cán bộ tín dụng có thể phát huy hết năng lực của mình và cho phép khách hàng đến xin vay giảm thời gian một cách tối đa khi đến giao dịch với ngân hàng. Đặc biệt, các ngân hàng cần có mức độ ưu tiên cho những khách hàng có mối quan hệ lâu dài, ổn định với mình. 1.4.3. Đa dạng hoá. Đa dạng hoá trong cho vay đòi hỏi ngân hàng không nên quá chú trọng vào một khách hàng, một lĩnh vực hay một đồng tiền. Lợi thế của hoạt động đa dạng hoá là giúp ngân hàng tránh được những rủi ro đặc thù, và ngân hàng có thể cải thiện được thu nhập đối với toàn bộ danh mục cho vay. 1.4.4. Bảo đảm, bảo lãnh, bảo hiểm. Đây không phải là một nguyên tắc khi quyết định cho vay mà chỉ giúp các ngân hàng có thể tạo cho mình một nguồn thu thứ hai khi có rủi ro trong khoản vay đã cấp. Ngân hàng cần nêu rõ cho cán bộ tín dụng hiểu rằng không phải mọi khoản tín dụng cần phải có đảm bảo. Tuy nhiên để tự bảo vệ mình trước những khách hàng có mức rủi ro cao, họ cần ràng buộc trách nhiệm của các khách hàng này và đảm bảo tiền vay là một biện pháp hữu ích. CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG ĐẦU TƯ & PHÁT TRIỂN VIỆT NAM CHI NHÁNH HÀ TÂY 2.1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ NGÂN HÀNG ĐẦU TƯ & PHÁT TRIỂN VIỆT NAM CHI NHÁNH HÀ TÂY 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Ngân Hàng Đầu Tư & Phát Triển Việt Nam Chi nhánh Hà Tây (NH ĐT&PT Hà Tây) NH ĐT&PT Việt Nam tiền thân là ngân hàng kiến thiết Việt Nam được thành lập theo quyết định số 117/TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 26/04/1957. Trải qua gần 50 năm hoạt động, xây dựng và trưởng thành với các tên gọi khác nhau: + Ngân hàng Kiến Thiết Việt Nam và trực thuộc bộ Tài chính (26/04/1957). + Ngân hàng Đầu tư & Xây dựng Việt Nam thuộc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (26/06/1981) + Ngân hàng Đầu tư & Phát triển Việt Nam thuộc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (14/11/1990) Hiện nay, NH ĐT&PT Việt Nam là một doanh nghiệp Nhà nước giữ hạng đặc biệt, là ngân hàng chuyên ngành về lĩnh vực đầu tư và phát triển được thành lập sớm nhất tại Việt Nam, đã và đang hoạt động theo mô hình tổng công ty Nhà nước quy định tại Quyết Định số 90/TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 07/03/1994 của Thủ tướng Chính phủ, có các chức năng nhiệm vụ sau: - Huy động vốn trung và dài hạn từ dân cư, từ các tổ chức kinh tế khác để đầu tư phát triển. - Kinh doanh đa năng tổng hợp về tiền tệ, tín dụng và dịch vụ ngân hàng. - Làm ngân hàng đại lý, phục vụ cho đầu tư và phát triển từ các nguồn của chính phủ, các tổ chức kinh tế, tài chính, các tổ chức xã hội trong và ngoài nước. Với tư cách là chi nhánh ngân hàng trực thuộc NHĐT & PT Việt Nam thì nhiệm vụ cũng như sự phát triển của chi nhánh NHĐT & PT Hà Tây không tách rời sự phát triển và nhiệm vụ của ngành. Nhận thức rõ vai trò và trách nhiệm của mình, trong những năm qua, mặc dù còn gặp nhiều khó khăn thử thách nhưng NHĐT & PT Hà Tây vẫn sát hướng phát triển kinh tế của địa phương của ngành để tự vươn lên, thích nghi và đứng vững trên thị trường. Chi nhánh NHĐT & PT Hà Tây luôn thực hiện phương châm “Lấy an toàn trong kinh doanh, đáp ứng cao nhất nhu cầu của khách hàng về sản phẩm dịch vụ ngân hàng với chất lượng tốt nhất”. Với sự cố gắng và nỗ lực vươn lên không ngừng, trong năm qua NHĐT & PT Hà Tây đã được Nhà nước tặng huân chương Lao động hạng nhì cùng nhiều bằng khen của ngành, của Đảng, của Nhà nước và Uỷ ban nhân dân tỉnh Hà Tây, đóng góp vào danh hiệu “Anh hùng lao động thời kỳ đổi mới” và giải thưởng “Sao vàng đất Việt” của NHĐT & PT Việt Nam. 2.1.2. Mô hình, cơ cấu tổ chức của NH ĐT&PT Hà Tây Ban Gi¸m §èc KHỐI TÍN DỤNG KHỐI DỊCH VỤ KHÁCH HÀNG KHỐI HỖ TRỢ KINH DOANH KHỐI QUẢN LÝ NỘI BỘ CÁC ĐƠN VỊ TRỰC THUỘC Hình 1: Mô hình tổ chức của NHĐT & PT Hà Tây Chức năng, nhiệm vụ chính của một số phòng chuyên trách: 2.1.2.1. Phòng tổ chức hành chính: - Trực tiếp thực hiện chế độ tiền lương, chế độ bảo hiểm, quản lý lao động, theo dõi thực hiện nội quy lao động, thảo ước lao động tập thể, theo dõi tổ chức thực hiện kế hoạch đào tạo và kế hoạch phát triển nguồn lực đảm bảo nhu cầu phát triển của chi nhánh theo quy định. - Tham gia các ý kiến về kế hoạch phát triển mạng lưới, chuẩn bị nhân lực cho mở rộng mạng lưới, phát triển các kênh phân phối sản phẩm trực tiếp hoàn tất thủ tục mở quỹ tiết kiệm, phòng giao dịch, chi nhánh mới. - Đầu mối đề xuất, tham mưu với Giám đốc Chi nhánh về xây dựng và thực hiện kế hoạch phát triển nguồn nhân lực phù hợp với hoạt động và điều kiện cụ thể của chi nhánh như: tuyển dụng bố chí sắp xếp, quy hoạch, bồi dưỡng, đào tạo, luân chuyển, bổ nhiệm…và P TÍN DỤNG 1 P TÍN DỤNG 2 P DỊCH VỤ KHÁCH HÀNG P. TIỀN TỆ KHO QUỸ P KẾ HOẠCH NGUỒN VỐN TỔ THẨM ĐỊNH & QUẢN LÝ TÍN DỤNG P TÀI CHÍNH KẾ TOÁN +TỔ ĐIỆN TOÁN P KIỂM TOÁN NỘI BỘ P TỔ CHỨC HÀNH CHÍNH P GIAO DỊCH 1 P GIAO DỊCH 2 CÁC QUỸ, ĐIỂM GIAO DỊCH CÁC QUỸ, ĐIỂM GIAO DỊCH các văn bản hướng dẫn quy trình về tổ chức, cán bộ, chính sách đối với người lao động theo nội quy lao động, thảo ước lao động tập thể, công tác thi đua khen thưởng. - Quản lý sắp xếp, lưu trữ, bảo mật hồ sơ cán bộ, quản lý thông tin và lập báo cáo liên quan đến nhiệm vụ của Phòng theo quy định. - Thư ký hội đồng thi đua khen thưởng, hội đồng kỷ luật, hội đồng nâng lương, hội đồng tuyển dụng 2.1.2.2. Phòng tài chính kế toán: - Thông qua các việc thực hiện nghiệp vụ, thường xuyên tham mưu cho Ban Giám đốc về các vấn đề liên quan về hạch toán kế toán và quản lý tài chính. - Cung cấp các thông tin về tài chính và các chỉ tiêu thanh khoản của Chi nhánh. - Tổ chức, phổ biển, chỉ đạo, hướng dẫn và kiểm tra toàn bộ việc thực hiện nhiệm vụ kế toán, thanh toán, thực hiện các chính sách và chế độ kế toán của Nhà nước, của Ngành tại các Phòng nghiệp vụ Chi Nhánh tỉnh, Chi nhánh Sơn tây. - Hậu kiểm các chứng từ thanh toán của các phòng tại Chi nhánh tỉnh. - Tổng hợp, lưu trữ chứng từ kế toán, cân đối ngày, tháng, năm, các báo cáo quyết toán, kiểm toán nội bộ của khu vực Thành Phố Hà đông và toàn chi nhánh. - Thực hiện báo cáo kế toán đối với các cơ quan Nhà nước theo chế độ hiện hành và cung cấp số liệu báo cáo định kỳ và cung cấp số liệu báo cáo định kỳ hoặc đột xuất theo yêu cầu của Ngân hàng Đầu tư và phát triển Việt Nam, Ban giám đốc chi nhánh. - Là đầu mối xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện kế hoạch tài chính hàng năm của toàn chi nhánh. - Thực hiện nộp thuế, trích lập và quản lý sử dụng các quỹ. 2.1.2.3. Phòng kiểm tra nội bộ: - Kiểm tra, giám sát các mặt nghiệp vụ theo quy định tại Quy chế tổ chức và hoạt động của hệ thống Ngân hàng Đầu tư và phát triển Việt Nam cụ thể: kiểm tra, giám sát việc chấp hành chủ trương, chính sách pháp luật của Nhà nước; Điều lệ hoạt động, Quy chế nghiệp vụ của nghành về hoạt động kinh doanh, đảm bảo an toàn tài sản của Chi nhánh. - Xây dựng kế hoạch, chương trình kiểm tra nội bộ, tổ chức thực hiện và đánh giá chất lượng nội bộ theo định kỳ hoặc đột xuất trình Giám đốc chi nhánh phê duyệt. - Chủ động, tích cực tổ chức thực hiện kiểm tra, kiểm soát theo chương trình, kế hoạch được Giám đốc duyệt hoặc theo yêu cầu của Ban kiểm tra nội bộ Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam, Chánh thanh tra ngân hàng nhà nước tỉnh Hà Tây, các cơ quan khác về kiểm tra các mặt nghiệp vụ và hoạt động của Chi nhánh. - Tiếp nhận những đơn thư khiếu nại, tố cáo các tổ chức, công nhân và khách hàng có liên quan đến hoạt động kinh doanh hoặc cán bộ, công nhân viên của chi nhánh. Nghiên cứu, xác minh từng vụ việc theo mức độ được phân công, phân cấp và đề xuất các biện pháp xử lý trình Giám đốc quyết định. - Dự thảo các văn bản, trình Giám đốc trả lời đơn thư khiếu nại tố cáo. - Lập và gửi báo cáo định kỳ về nghiệp vụ kiểm tra nội bộ, chống tham nhũng của chi nhánh theo quy định 2.1.2.4. Phòng tín dụng 1: Bộ phận quan hệ trực tiếp với khách hàng: thiết lập, duy trì và mở rộng các mối quan hệ với khách hàng: tiếp thị tất cả các sản phẩm, dịch vụ của ngân hàng, đối với khách hàng là doanh nghiệp theo đối tượng khách hàng được phân công cho từng phòng; trực tiếp nhận các thông tin phản hồi từ khách hàng. + Nhận hồ sơ, kiểm tra tính đầy đủ và hợp pháp lý hồ sơ, chuyển đến các ban, phòng liên quan để thực hiện theo chức năng. + Phân tích doanh nghiệp, khách hàng vay theo quy trình nghiệp vụ, đánh giá tài sản đảm bảo nợ vay; tổng hợp các ý kiến tham gia của các đơn vị chức năng có liên quan. + Thẩm định và trình duyệt các khoản cho vay, dự án đầu tư trung dài hạn bảo lãnh, tài trợ thương mại + Quản lý giải ngân, kiểm tra việc tuân thủ các điều kiện vay vốn của khách hàng; giám sat liên tục các khoản ngân hàng vay về tình hình sử dụng vốn vay; thường xuyên trao đổi với khách hàng để nắm vững những thực trạng của khách hàng. Thực hiện cho vay, thu nợ theo quy định + Duy trì nâng cao chất lượng phục vụ khách hàng + Đề xuất hạn mức tín dụng đối với từng khách hàng + Chăm sóc toàn bộ khách hàng, tiếp nhận yêu cầu về tất cả các dịch vụ ngân hàng của khách hàng chuyển đến các phòng liên quan giải quyết nhằm thỏa mẵn tối ui nhu cầu cẩu khách hàng. Bộ phận gián tiếp: làm nhiệm vụ quản lý khoản vay. Xem các chứng từ pháp lý về mở tài khoản của khách hàng và mở tài khoản tiền vay. Nắm được các giữ liệu về các khoản cho vay vào hệ thống chương trình phần mền ứng dụng. 2.1.2.5. Phòng tín dụng 2 - Bộ phận trực tiếp với khách hàng: thiết lập, duy trì mở rộng các mối quan hệ với khách hàng; tiếp thị tất cả các sản phẩm, dịch vụ của ngân hàng, đối với khách hàng là doanh nghiệp theo đối tượng khách hàng được phân công cho từng phòng trực tiếp nhận các thông tn phản hồi từ khách hàng. - Bộ phận gián tiếp: làm nhiệm vụ quản lý khoản vay. Xem xét các chứng từ pháp lý về mở tài khoản của khách hàng và mở tài khoản tiền vay. Nắm được các dữ liệu về khoản cho vay vào hệ thống chương trình phần mền ứng dụng. 2.1.2.6. Phòng dịch vụ khách hàng: thực hiện việc mở tài khoản tiền gửi cho khách hàng, chịu trách nhiệm xử lý các yêu cầu của khách hàng về tài khoản hiện tại và tài khoản mới.Thực hiện các giao dịch nhận tiền gửi và rút tiền bằng nội tệ và ngoại tệ của khách hàng, các nghiệp vụ thanh toán trong nước. Thực hiện việc giải ngân vốn vay cho khách hàng vay tại Hội sở chính của Chi nhánh trên cơ sở hồ sơ giải ngân được duyệt. 2.1.2.7. Phòng kế hoạch nguồn vốn: tổ chức thu thập thông tin, nghiên cứu thị trường, phân tích môi trường kinh doanh, xây dựng các chính sách kinh doanh, chính sách Marketing, chính sách khách hàng, lãi suất, huy động vốn… Lập, theo dõi, kiểm tra tiến độ thực hiện kế hoạch kinh doanh, xây dựng chương trình hành động để thực hiện kế hoạch kinh doanh của chi nhánh. 2.1.2.8. Phòng tiền tệ kho quỹ: tực hiện các nghiệp vụ tiền tệ, kho quỹ, quản lý các nghiệp vụ của chi nhánh, chuyển, nhận tiền từ Ngân hàng Nhà nước, Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam, chi nhánh Sơn Tây và các quỹ phụ. Thực hiện xuất – nhập tiền mặt, đảm bảo đầy đủ lượng tiền mặt, ngoại tệ cho hoạt động của toàn chi nhánh. Quản lý chứng từ có giá, hồ sơ tài sản thế chấp, cầm cố, tài sản giữ hộ của khách hàng. 2.1.3. Tình hình hoạt động kinh doanh của NH ĐT&PT Hà Tây trong thời gian gần đây 2.1.3.1. Các loại hình sản phẩm dịch vụ của NH ĐT&PT Hà Tây NH ĐT&PT Hà Tây là NHTM Nhà nước, đơn vị thành viên trong hệ thống NH ĐT&PT Việt Nam, kinh doanh trên lĩnh vực tiền tệ, tín dụng và dịch vụ ngân hàng. Trong những năm qua Chi nhánh đã vượt qua khó khăn thử thách để vươn lên đứng vững và phát triển, không ngừng sáng tạo để xây dựng, phát triển các dịch vụ của mình. Hiện nay chi nhánh đã và đang cung cấp các loại hình sản phẩm dịch vụ: - Dịch vụ tiền gửi - Sản phẩm tín dụng - Dịch vụ thanh toán trong nước - Dịch vụ thanh toán quốc tế - Dịch vụ bảo lãnh - Hoạt động kinh doanh tiền tệ - Dịch vụ thẻ - Một số dịch vụ mới như: Phone Banking, Home Banking, trả lương tự động… 2.1.3.2. Đánh giá chung về tình hình hoạt động kinh doanh của Chi nhánh Trong mấy năm gần đây hệ thống ngân hàng phát triển mạnh, nhiều ngân hàng ngoài quốc doanh được hình thành do vậy sự cạnh tranh ngày càng gay gắt. Ngân hàng ĐT&PT Hà Tây cũng phải chịu sự cạnh tranh với các ngân hàng trên địa bàn như Ngân hàng công thương, Ngân hàng Nông nghiệp, ngân hàng CP quân đội và các Ngân hàng thương mại khác ngoài ra những biến động không lường trước của nền kinh tế...nhưng chi nhánh vẫn giữ vững được thành tích trong hoạt động kinh doanh của mình. Bảng 1: Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh qua 2 năm 2005 và 2006 STT Chỉ tiêu Năm 2005 Năm 2006 I Tổng tài sản 1.238 1.555 II Huy động vốn Huy động vốn cuối kỳ 1.140 1.496 Huy động vốn bình quân 970 1.195 Huy động vốn TTCK 306 576 Huy động vốn VNĐ 915 1.248 Thị phần huy động vốn 18 19 III Tín dụng 1 Dư nợ tín dụng 916 1.104 - Ngắn hạn 495 588 - Trung, dài hạn 414 516 - Kế hoạch Nhà nước + Chỉ định 7 - 2 Dư nợ theo loại tiền VNĐ 809 995 3 Dư nợ tín dụng bình quân 870 1,085 4 Tỷ trọng dư nợ T,DH/ Tổng dư nợ (%) 46 49 5 Tỷ trọng dư nợ ngoài quốc doanh/ Tổng dư nợ (%) 17 15 6 Tỷ trọng dư nợ có tài sản đảm bảo/ Tổng dư nợ (%) 59 64 7 Nợ quá hạn 4,1 3,1 - Ngắn hạn 1,5 2,5 - Trung, dài hạn 0,3 0,6 - Kế hoạch Nhà nước và Chỉ định 2,3 - 8 Tỷ lệ nợ xấu theo điều 6 1,5 1,93% 9 Tỷ lệ nợ xấu theo điều 7 - 6,58% 10 Nợ hạch toán ngoại bảng 13 16 11 Thu nợ hạch toán ngoại bảng 1,8 1,97 12 Thu nợ chỉ định 0,83 0,77 13 Dư lãi treo 9,8 3,6 14 Thị phần tín dụng 15 14 IV Dịch vụ 1 Thu dịch vụ 5,3 7,8 2 Thu dịch vụ ròng 5,2 7,76 3 Cơ cấu thu dịch vụ ròng - Thanh toán (TT+TT Quốc tế) 2,7 3,3 - Bảo lãnh 2 3,9 - Kinh doanh ngoại tệ 0,388 0,4 - Phát hành thẻ ATM 0,097 0,056 - Thu khác 0,015 0,102 V Kết quả kinh doanh 1 Chênh lệch thu chi (Chưa trích DPRR) 27,3 39,9 2 Trích Dự phòng rủi ro (DPRR) 8 17,7 3 Lợi nhuận trước thuế 19,3 22,2 4 Lợi nhuận sau thuế bình quân / người 0,16 0,166 5 Chênh lệch đầu vào - đầu ra 2,8 3,1 Nguồn: Phòng kế hoạch nguồn vốn NHĐT&PT Hà Tây(Đơn vị: tỷ đồng) - Tổng tài sản đạt 1.555 tỷ đồng tăng 26% so với đầu năm ( số tuyết đối tăng 317 tỷ đồng) - Nguồn vốn huy động đạt 1.496 tỷ đồng tăng lên 31 % so với đầu năm (số tuyệt đối tăng 356 tỷ đồng) và đạt 115% kế hoạch được Trung Ương giao. - Dư nợ tín dụng (Không bao gồm Uỷ thác đầu tư, nợ khoanh chờ xử lý) đạt 1.104 tỷ đồng, tăng trưởng 21% so với đầu năm (số tuyệt đối tăng 188 tỷ đồng, đảm bảo đúng giới hạn tín dụng Trung Ương giao. Tỷ trọng tín dụng trung và dài hạn đạt 49% (So với kế hoạch Trung Ương giao là 50%); Tỷ trọng dư nợ ngoài Quốc doanh đạt 16% (So với kế hoạch Trung Ương giao là 12%); Tỷ trọng dư nợ có tài sản đẳm bảo là 64% (So với kế hoạch Trung Ương giao là 64%). - Tỷ lệ nợ quá hạn là 0,27% (So với kế hoạch Trung Ương giao <1%) - Lợi nhuận trước thuế đạt 22.193 triệu đồng, đạt 115% (Kế hoạch Trung Ương giao 12%). - Thu dịch vụ ròng đạt 7.758 triệu đồng, tăng 49% so với năm 2005, (số tuyệt đối tăng 2.538 triệu đồng) đạt 121% Kế hoạch Trung Ương giao lần 1 và 93 % Kế hoạch Trung Ương giao lần 2. - Số dư quỹ dự phòng rủi ro đạt 21.538 triệu đồng. Trong năm 2006 trích 17.700 triệu đồng, đạt 133 % kế hoạch Trung Ương giao. Hoạt động kinh doanh của Chi nhánh năm 2006 đã bám sát định hướng phát triển kinh tế của Tỉnh, mục tiêu nhiệm vụ Kế hoạch kinh doanh của Ngân hàng Đầu Tư & Phát Triển Việt Nam để tập trung chỉ đạo quyết liệt nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng công tác quản trị điều hành và thực hiện tốt nhiệm vụ được giao. Kết quả hoạt động kinh doanh năm 2006 của Chi nhánh đã hoàn thành và hoàn thành vượt mức đồng bộ toàn diện các chỉ tiêu Kế hoạch kinh doanh Trung Ương giao, một số chỉ tiêu có tốc độ tăng trưởng cao như chỉ tiêu huy động vốn cuối kỳ tăng 33% so với năm 2005 đạt 115% kế hoạch Trung Ương giao, chỉ tiêu thu dịch vụ ròng tăng 49% so với 2005, đạt 121% kế hoạch Trung Ương giao lần 1, chỉ tiêu trích lập dự phòng rủi ro vượt 33% kế hoạch Trung Ương giao… 2.1.3.3. Đánh giá trên một số mặt hoạt động cụ thể  Công tác huy động vốn Xác định công tác huy động vốn là nhiệm vụ trọng tâm để mở rộng kinh doanh, nâng vị thế và năng lực cạnh tranh trước mắt cũng như lâu dài. Chính vì vậy, ban lãnh đạo Chi nhánh đã quán triệt chỉ đạo tập trung đẩy mạnh công tác huy động vốn dưới nhiều hình thức và bằng nhiều giải pháp. Nhờ đó nguồn vốn huy động của Chi nhánh đã tăng rõ rệt qua các năm. - Huy động vốn bình quân năm 2006: 1.195 tỷ đồng tăng 23% so với đầu năm, đạt 105% kế hoạch Trung Ương giao. - Huy động cuối kỳ: 1.496 tỷ đồng, tăng 31% so với đầu năm, đạt 115 % kế hoạch Trung Ương giao.  Công tác tín dụng, bảo lãnh Hoạt động tín dụng của Chi nhánh mặc dù có những khó khăn nhất định do nhiều cơ chế chính sách trong và ngoài ngành thay đổi để từng bước phù hợp với thông lệ quốc tế. Nhưng với phương châm Chất lượng- tăng trưởng bền vững- hiệu quả- an toàn. Chi nhánh đã tập trung được trí tuệ của tập thể, bám sát chỉ đạo của Ngân hàng Đầu Tư & Phát Triển Việt Nam để quyết liệt chỉ đạo hoànt thành tốt kế hoạch Trung Ương giao cho. Kết quả: Tổng dư nợ tín dụng đạt 1104 tỷ đồng tăng 21% so với đầu năm (số tuyệt đối tăng 188 tỷ đồng) đạt 98% giới hạn tín dụng Trung Ương giao. Như vậy, quy mô tín dung của Chi nhánh ngày càng được mở rộng đáp ứng nhu cầu vay vốn ngày càng cao của khách hàng.  Công tác phát triên dịch vụ Hoạt động dịch vụ năm 2006 có những bước phát triển mạnh mẽ thể hiện: Thu dịch vụ ròng đạt 7.758 triệu đồng, tăng 49% so với năm 2005, (số tuyệt đối tăng 2.538 triệu đồng) đạt 121% kế hoạch Trung Ương giao lần 1 và đạt 93% kế hoạch Trung Ương giao lần 2. Nâng tỷ trọng thu dịch vụ ròng/ lợi nhuận trước thuế từ 26% năm 2005 lên 31% năm 2006. Tuy nhiên, thu dịch vụ tại Chi nhánh chủ yếu tập trung vào các sản phẩm dịch vụ truyền thống như: dịch vụ bảo lãnh chiếm tỷ trọng 50%, dịch vụ thanh toán trong nước, thanh toán quốc tế chiếm tỷ trọng 43%. Chi nhánh NHĐT&PT Hà Tây đã và đang từng bước tiến tới mô hình ngân hàng hiện đại, thực hiện kinh doanh đa năng. Các hoạt động của chi nhánh dần được nâng cao và mở rộng. Chi nhánh đã triển khai xây dựng kế hoạch và đề án phát triển đồng bộ các tiện ích ngân hàng, trong đó chú trọng đẩy mạnh các loại hình dịch vụ mới như: ATM, PhoneBanking, HomeBanking… nhằm làm tăng thu hut nguồn vốn, nâng cao cơ cấu giữa nguồn vốn và sử dụng, tạo tiền đề cho nâng cao hệ số sinh lời, ứng dụng triển khai chương trình hiện đại hoá giao dịch ngân hàng để thúc đẩy mở rộng các loại hình dịch vụ thông qua công tác tiền mặt, thanh toán chuyển tiền, dịch vụ kho quỹ.  Kết quả, hiệu quả kinh doanh, trích lập dự phòng rủi ro Với mục tiêu tăng trưởng- an toàn- hiệu quả. Kinh doanh phải có lãi góp phần cho tích luỹ Nhà nước, do vậy Chi nhánh đã tích cực đôn đốc thu lãi, tiết kiệm chi tiêu, chấn chỉnh công tác quản lý tài sản cơ quan theo hướng thực hành tiết kiệm, giảm chi phí, nâng cao hiệu quả kinh doanh. + Chênh lệch thu chi năm 2006: 39,9 tỷ đồng tăng 46% so với năm 2005 đạt 115% kế hoạch Trung Ương giao. + Trích đủ dự phòng rủi ro 17,7 tỷ đạt 133% kế hoạch Trung Ương giao. +Tỷ lệ thu nhập lãi cận biên ròng đạt 3,28%. Chênh lệch lãi xuất bình quân đầu vào – đầu ra: 3,1%. Với kết quả đó, đời sống của của cán bộ công nhân viên được cải thiện và nâng lên rõ rệt, tạo sự yên tâm phấn đấu trong công tác của cán bộ công nhân viên.  Các mặt mặt hoạt động khác: Quan hệ khách hàng; Công tác kiểm tra, kiểm soát; Công tác tổ chức bộ máy nhân lực; Công tác chỉ đạo điều hành… đều bám sát định hướng của Ngành, mục tiêu phát triển kinh tế của địa phương và chỉ đạo của NH ĐT&PT Việt Nam để thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ được giao. 2.2. THỰC TRẠNG RỦI RO TÍN DỤNG TẠI CHI NHÁNH 2.2.1. Tình hình hoạt động tín dụng tại Chi nhánh 2.2.1.1. Mối quan hệ theo quy trình tín dụng với các bộ phận khác Hoạt động tín dụng là một trong những hoạt động chính của Chi nhánh. Do đó hoạt động của phòng tín dụng có quan hệ với rất nhiều phòng ban chức năng khác. Trên cơ sở nghiên cứu chức năng, nhiệm vụ của từng phòng ban có thể thấy được mối quan hệ theo quy trình tín dụng với các bộ phận khác như sau: - Phòng tín dụng phối hợp với phòng dịch vụ khách hàng trong việc giải ngân, xử lí nợ phát sinh, thu hồi nợ gốc, lãi và phí dịch vụ. - Phối hợp với tổ thẩm định và quản lí tín dụng trong việc chấm điểm khách hàng, định giá tài sản đảm bảo, thẩm định dự án, quản lí và xử lí nợ xấu phát sinh. - Phối hợp với phòng nguồn vốn trong việc mua, bán ngoại tệ, điều chuyển nguồn vốn và định kỳ lập các báo cáo cần thiết. - Xin tham vấn các vấn đề liên quan tới pháp lý với bộ phận kiểm tra nội bộ. - Phối hợp với bộ phận tài chính kế toán trong việc lập sổ sách và xử lí chứng từ. - Phối hợp với bộ phận kho quỹ trong việc quản lí tài sản đảm bảo tiền vay. 2.2.1.2. Phân cấp uỷ quyền phán quyết tín dụng Phân cấp quản lý của NHĐT&PT Việt Nam quy định rõ mức phán quyết của từng chức vụ cụ thể trong sổ tay tín dụng của Ngân hàng, từ chức vụ tổng giám đốc cho tới trưởng các quỹ tiết kiệm và sở giao dịch. Chi nhánh NHĐT&PT là chi nhánh cấp 1 nên được phân cấp phán quyết như sau: Phân cấp uỷ quyền theo quyết định của NH ĐT&PT Việt Nam - Giám đốc chi nhánh: Tổng giám đốc uỷ quyền thường xuyên mức tối đa cho vay, bảo lãnh đối với Giám đốc chi nhánh cấp 1. Trường hợp vượt quá thẩm quyền phán quyết, Tổng giám đốc sẽ có văn bản giao quyền từng lần - Phó giám đốc chi nhánh: Phó giám đốc phụ trách tín dụng được uỷ quyền phán quyết với mức tối đa bằng 50% thẩm quyền thực tế của Giám đốc chi nhánh. - Trưởng phòng tín dụng: được uỷ quyền phán quyết với mức tối đa bằng 40% (đối với khách hàng doanh nghiệp), 20% (đối với khách hàng Cá nhân, cá thể, hộ sản xuất…không phải là pháp nhân ) so với mức thẩm quyền thực tế của Phó giám đốc. - Phó phòng tín dụng: được uỷ quyền phán quyết với mức tối đa bằng 50% mức uỷ quyênt phán quyết tín dụng thức tế của Trưởng phòng tín dụng. Bảng2: Mức uỷ quyền cụ thể kèm theo quyết định 1369 (Đơn vị:Tỷ đồng) GIỚi HẠN DƯ NỢ CAO NHẤT Cho vay Bảo lãnh Tổng công ty Doanh nghiệp K hác Tổng công ty Doanh nghiệp K hác 70 40 2 .5 50 35 1 Phân cấp uỷ quyền theo quyết định của Giám đốc chi nhánh - Các trường hợp được Hội đồng tín dụng Chi nhánh xét duyệt: + Xét duyệt hạn mức tín dụng và Hạn mức bảo lãnh + Xét duyệt các dự án cho vay trung- dài hạn của Doanh nghiệp có số tiền vay từ 5 tỷ trở lên + Xét duyệt các khoản vay của tư nhân, cá thể có số tiền vay từ 100 triệu đồng trở lên + Xét duyệt các khoản vay không có đảm bảo trên 10 triệu đồng và một số trường hợp cụ thể khác - Đối với phó giám đốc Chi nhánh: Bảng 3 : Mức uỷ quyền cụ thể kèm theo quyết định 1369 đối với Phó giám đốc(Đơn vị:Tỷ đồng) GIỚI HẠN DƯ NỢ CAO NHẤT ĐỐI VỚI PHÓ GIÁM ĐỐC Cho vay Bảo lãnh Tổng công ty Doanh nghiệp Khác Tổng công ty Doanh nghiệp Khác 35 20 1.25 25 17.5 05 Việc quy định cụ thể như trên đã quy định rõ mức trách nhiệm của từng cán bộ có thẩm quyền, qua đó tăng tính chịu trách nhiệm với khoản vay. Hơn nữa, phân cấp phán quyết sẽ giúp cho NH kiểm soát tốt các khoản tín dụng, chánh tăng trưởng quá nóng, dễ gây ra rủi ro tín dụng lớn mà bản thân NH cũng không có khả năng chịu được. 2.2.1.3. Quy trình tín dụng Quy trình tín dụng được băt đầu từ khi Cán bộ tín dụng (Bộ phận quan hệ trực tiếp với khách hàng) nhận hồ sơ khách hàng và kết thúc khi tất toán thanh lí hợp đồng tín dụng. Quy trình tín dụng ngắn hay dài hạn đều bao gồm các bước cơ bản sau: Bước 1: Tiếp nhận và hướng dẫn khách hàng về hồ sơ vay vốn. Bước 2: Thẩm định các điều kiện tín dụng. Bước 3: Xét duyệt cho vay, ký kết hợp đồng tín dụng. Bước 4: Giải ngân, theo dõi, giám sát việc sử dụng vốn vay. Bước 5: Thu nợ, lãi, phí và xử lí phát sinh. Bước 6: Thanh lí hợp đồng tín dụng Có thể thấy quy trình tín dụng như trên có thể giúp chi nhánh có thể ra quyết định một cách khá chính xác về năng lực khách hàng. Đó cũng là một cách hiệu quả chi nhánh đã áp dụng để hạn chế rủi ro trong hoạt động tín dụng khi cho vay là các doanh nghiệp trong thời gian vừa qua. 2.2.1.4. Nhận xét về kết quả đạt được Tính đến thời điểm cuối năm 2006, đầu năm 2007 Phòng tín dụng của Chi nhánh có quan hệ tín dụng với hơn 40 khách hàng lớn, chủ yếu là các Doanh nghiệp Nhà nước hoặc có vốn cổ phần chi phối của Nhà nước. Trong đó có quan hệ với các đơn vị trực thuộc 7 tổng công ty. Hầu hết các khách hàng đều là khách hàng truyển thống và có đến 65% khách hàng thuộc lĩnh vực xây lắp. Dư nợ tín dụng ngắn hạn của Chi nhánh vào thời điểm cuối tháng 12/2006 là 588 tỷ đồng (chiếm 53,26% tổng dư nợ). Điều này cho thấy nghiệp vụ tín dụng ngắn hạn đóng vai trò rất quan trọng trong hoạt động kinh doanh của chi nhánh. Mặt khác hệ thống NH ĐT&PT với đặc trưng là cho vay phục vụ nhu cầu đầu tư phát triển nên tỷ lệ dư nợ cho vay trung và dài hạn thường xuyên ở mức cao, thường xuyên chiếm trên 40% tổng dư nợ. Tính đến thời điểm 31/12/2006, dư nợ dài hạn của chi nhánh đạt 46,74% tổng dư nợ của chi nhánh. Hiện tại, Chi nhánh đã và đang cho vay nhiều dự án lớn với thời ậhn tương đối dài, diển hình là dự án đầu tư Trung tâm xúc tiến thương mại Hà Đông với giá trị 55 tỷ, giải ngân trong vòng 5 năm. Một mặt đáng chú ý nữa là do đặc trưng khách hàng của Chi nhánh, các Dự án vay vốn chủ yếu là các Dự án phục vụ cho đầu tư xây lắp, một trong những lĩnh vực đòi hỏi phải có hiểu biết kỹ thuật cao và độ rủi ro cao, do vậy để phòng chống và giảm thiểu rủi ro khi tham gia tài trợ vốn cho những dự án này, Ngân hàng cần phải không ngừng nâng cao trình độ cho đội ngũ cán bộ tín dụng. Một mặt cần phải tìm các biện pháp nâng cao tài sản đảm bảo trong việc cho vay các dự án, vì các dự án thường có mức vay vốn rất cao. Do đó muốn giữ vững tỷ lệ cho vay có tài sản đảm bảo thì phải thắt chặt điều kiện với khách hàng. Cuối cùng, cần phải chấp hành các văn bản chỉ đạo của TW về việc giới hạn tăng trưởng tín dụng không quá 18%, trong đó dư nợ tín dụng trung- dài hạn không quá 40%, do đó việc quyết định cho vay trung- dài hạn cần phải được cân nhắc kỹ lưỡng, khi quyết đụnh cho vay thì các khâu kiểm tra giám sát phải được tiến hành hết sức nghiêm túc để đảm bảo hiệu quả an toàn và sinh lời của đồng vốn Ngân hàng. 2.2.2. Thực trạng rủi ro trong hoạt động tín dụng tại chi nhánh 2.2.2.1. Quy mô, cơ cấu, chất lượng các khoản tín dụng tại Chi nhánh Bảng 4: Thực trạng hoạt động tín dụng tại NH ĐT&PT Hà Tây Stt Chỉ tiêu TH2005 KH2006 Thời điểm báo cáo 31/12/06 %TH %KH 1 Dư nợ tín dụng 916 1.163 1.104 21 95 - Ngắn hạn 495 588 19 - Trung, dài hạn 414 516 25 - Kế hoạch Nhà nước + Chỉ định 7 - - 2 Dư nợ theo loại tiền VNĐ 809 995 23 3 Dư nợ tín dụng bình quân 870 1,085 25 4 Tỷ trọng dư nợ T,DH/ Tổng dư nợ (%) 46 50 49 5 Tỷ trọng dư nợ ngoài quốc doanh/ Tổng dư nợ (%) 17 12 15 6 Tỷ trọng dư nợ có tài sản đảm bảo/ Tổng dư nợ (%) 59 64 64 7 Nợ quá hạn 4,1 11,6 3,1 -24% - Ngắn hạn 1,5 2,5 - Trung, dài hạn 0,3 0,6 - Kế hoạch Nhà nước và Chỉ định 2,3 - 8 Tỷ lệ nợ xấu theo điều 6 1,5 2 1,93% 9 Tỷ lệ nợ xấu theo điều 7 - 6,58% 10 Nợ hạch toán ngoại bảng 13 16 23 11 Thu nợ hạch toán ngoại bảng 1,8 2,1 1,97 93 12 Thu nợ chỉ định 0,83 0,73 0,77 106 13 Dư lãi treo 9,8 3,6 14 Thị phần tín dụng 15 14 Nguồn: Phòng kế hoạch nguồn vốn NHĐT&PT Hà Tây(Đơn vị: tỷ đồng) Như vậy tính đến thời điểm 31/12/2006: - Dư nợ tín dụng (Không bao gồm Uỷ thác đầu tư, nợ khoanh chờ xử lý) đạt 1.104 tỷ đồng, tăng trưởng 21% so với đầu năm (số tuyệt đối tăng 188 tỷ đồng, đảm bảo đúng giới hạn tín dụng Trung Ương giao. - Về cơ cầu tín dụng: Cơ cấu tín dụng được đổi mới và chuyển dịch theo hướng mở rộng cho vay tất cả các thành phần kinh tế và dân cư, mọi ngành nghề kinh doanh được Nhà nước cho phép. Cụ thể: + Tỷ trọng tín dụng trung và dài hạn đạt 49% (Kế hoạch Trung Ương giao tối đa 50%) + Tỷ trọng dư nợ ngoài Quốc doanh đạt 15% (Kế hoạch Trung Ương giao là 12%) + Tỷ trọng dư nợ có tài sản đảm bảo là 64% (Kế hoạch Trung Ương giao là 64%) - Về chất lượng tín dụng: + Tỷ lệ nợ quá hạn 0,27% + Tỷ lệ nợ xấu theo điều 6 QĐ 493: 1,93% + Tỷ lệ nợ xấu theo điều 7 QĐ 493: 6,58% + Chỉ đạo quyêt liệt và tập trung các giải pháp để xử lý nợ xấu gắn với công tác thu hồi nợ xấu, trong năm Chi nhánh đã thu nợ ngoại bảng đạt: 2.607 triệu đồng đạt 102% kế hoạch Trung Ương giao. Thu nợ chỉ định 864 triệu đạt 102% kế hoach Trung Ương giao - Nợ quá hạn: Tỷ lệ nợ quá hạn là 0,27% (So với kế hoạch Trung Ương giao <1%).Như đã thấy ở các phần trên ta có thể dễ dàng nhận thấy chi nhánh NHĐT&PT Hà Tây đang có tỉ lệ nợ quá hạn rất nhỏ. Đây là một chỉ tiêu mà nhiều ngân hàng thương mại khác cần phấn đấu đạt được. Trong phần này ta sẽ nghiên cứu kĩ hơn về thực trạng nợ quá hạn tại chi nhánh để thấy rõ hơn chất lượng tín dụng và rủi ro tín dụng mà chi nhánh đang gặp phải. Nợ quá hạn tại chi nhánh hầu như là nợ quá hạn ngắn hạn, và nợ quá hạn phần lớn đều là nợ quá hạn có tài sản đảm bảo. Ta có thể xem xét nợ quá hạn của chi nhánh qua bảng sau: Bảng 5: Thực trạng rủi ro tín dụng thể hiện qua chỉ tiêu nợ quá hạn Chỉ tiêu Năm 2005 Năm 2006 Tổng dư nợ 916 1104 Tổng nợ quá hạn - Nợ quá hạn, ngắn hạn - Nợ quá hạn trung, dài hạn - Kế hoạch Nhà nước + Chỉ định % so với tổng dư nợ (Nợ quá hạn/Tổng dư nợ)(%) 4.1 1.5 0.3 2.3 0.45 3.1 2.5 0.6 0 0.28 Nguồn: Báo cáo tổng kết hoạt động kinh doanh năm 2006 Doanh số cho vay của chi nhánh tăng lên (từ 916 tỷ đồng lên 1104 tỷ đồng) trong khi tổng nợ quá hạn lại giảm đi (từ 4,1 xuống còn 3,1 tỷ đồng) đã làm cho Tỷ lệ (%) nợ quá hạn so với tổng dư nợ của chi nhánh giảm mạnh từ 0,45% xuống 0,28% trong khi nợ quá hạn ngắn hạn tăng lên. Điều này chứng tỏ chất lượng của các khoản tín dụng của chi nhánh đã tăng lên đáng kể. Đây là tín hiệu đáng mừng đối với hoạt động kinh doanh mà Chi nhánh cần phải tiếp tục duy trì và phát huy trong thời gian tới. - Nợ xấu: Trước năm 2005, khi chưa có quyết định 493 về phân loại nợ xấu thì chỉ tiêu NQH là chỉ tiêu chính phản ánh RRTD tại Chi nhánh. Từ năm 2005 trở đi thì chỉ tiêu Nợ xấu là chỉ tiêu chính, đó là nợ được phân vào nhóm 2 đến nhóm5. Bảng 6: Thực trang rủi ro tín dụng thể hiện qua chỉ tiêu nợ xấu Chỉ tiêu 31/12/2005 31/12/2006 Chênh lệch Tổng dư nợ (Tỷ đồng) 916 1104 +188 Tỷ lệ nợ xấu theo điều 6 (%) 1.5 1.93 +0.43 Tỷ lệ nợ xấu theo điều 7 (%) - 6.58 +6.58 Nguồn: Báo cáo tổng kết hoạt động kinh doanh năm 2006 Theo số liệu bảng trên ta nhận thấy: cả tỷ lệ nợ xấu theo điều 6 và 7 của QĐ493 đều có xu hướng tăng. Điều này chứng tỏ Chi nhánh đang gặp khó khăn trong quản lí rủi ro tín dụng và kiểm soát tăng trưởng tín dụng. Mặc dù vậy Chi nhánh đã có chỉ đạo quyết liệt, tập trung, kịp thời các giải pháp để xử lí nợ xấu gắn với công tác thu hồi nợ xấu. Nhờ vậy mà trong năm 2006 chi nhánh thu nợ ngoại bảng đạt 1970 triệu đồng, thu nợ chỉ định đạt 770 triệu đồng, đều vượt so với kế hoạch TW giao. Bảng 7: Kết quả xử lí tài sản ngoại bảng năm 2005 và 2006 Chỉ tiêu 2005 2006 Chênh lệch (+/-) %chênh lệch Nợ hạch toán ngoại bảng 13 16 3 23,1% Thu nợ hạch toán ngoại bảng 1,8 1,97 0,17 9,4% Thu nợ chỉ định 0,83 0,77 -0,06 -7,2% Dư lãi treo 9,8 3,6 -6,2 -63,3% Thị phần tín dụng 15 14 -1 -6,7% Nguồn: Báo cáo tổng kết hoạt động kinh doanh năm 2006 Để đạt được kết quả tốt hơn trong thời gian tới Chi nhánh cần phải có những biện pháp để tăng cường hiệu quả hoạt động này bằng cách: + Tuân thủ đúng giới hạn tín dụng và cơ cấu giới hạn tín dụng TW giao, chấp hành nghiêm qui chế và qui trình tín dụng. Thường xuyên tiến hành phân tích đánh giá phân loại nợ để từ đó phối hợp với cùng với đơn vị khó khăn tìm ra giải pháp tháo gỡ giúp đơn vị ổn định sản xuất đồng thời củng cố chất lượng tín dụng… + Quan tâm đặc biệt đến chất lượng hiệu quả hoạt động tín dụng, lựa chọn các dự án, các khách hàng tốt để đầu tư và thường xuyên coi trọng công tác kiểm tra trước trong và sau khi cho vay đồng thời tích cực mở rộng co vay ngắn hạn, ngoài quốc doanh, dân doanh, tăng cường tài sản đảm bảo nợ vay… 2.2.2.2. Công tác phân loại nợ, trích lập dự phòng để xử lý Rủi ro tín dụng trong hoạt động của NH ĐT&PT Hà Tây Trong hoạt động tín dụng, rủi ro là điều khó tránh khỏi do vậy, nhằm bù đắp thiệt hại khi có rủi ro xảy ra, các ngân hàng phải tiến hành trích lập quỹ dự phòng từ nguồn lợi nhuận sau thuế. Trước năm 2005, các ngân hàng thuộc hệ thống NH ĐT&PT Việt Nam phân loại nợ và tiến hành trích lập dự phòng rủi ro theo quy định 488/2000/QĐ - NHNN. Tuy nhiên phân loại nợ theo quy định này chỉ dựa vào thời gian quá hạn thanh toán của từng khoản vay là chưa phản ánh được hết rủi ro tiềm ẩn. Vì vậy, năm 2005, ngân hàng Nhà nước ban hành quy định 493/2005/QĐ - NHNN về việc phân loại nợ và trích lập dự phòng. Theo quy định này: Phân loại nợ được phân thành năm nhóm theo mức độ rủi ro dựa trên thời gian quá hạn và mỗi loại ứng với một tỷ lệ trích lập riêng nên nhìn chung đã đánh giá được rủi ro ngân hàng có thể gặp phải và số tiền phải dự phòng. Ngoài ra, ngân hàng chỉ được sử dụng quỹ dự phòng để bù đắp tổn thất do các khoản vay nhóm 5 gây nên sau khi đã thương thảo với khách hàng và phát mại tài sản đảm bảo mà không đủ. Các khoản nợ sau khi được phân loại phải được thực hiện trích lập dự phòng theo quy định của NHNN Dự phòng rủi ro là khoản tiền được trích lập để dự phòng cho những tổn thất có thể xảy ra do khách hàng của tổ chức tín dụng không thực hiện nghĩa vụ theo cam kết. Dự phòng rủi ro được tính theo dư nợ gốc và hạch toán vào chi phí hoạt động của tổ chức tín dụng. Dự phòng rủi ro bao gồm: Dự phòng cụ thể và Dự phòng chung. Hàng quý, trong thời hạn 15 ngày làm việc đầu tiên của tháng tiếp theo, Chi nhánh thực hiện phân loại nợ gốc và trích lập dự phòng rủi ro đến thời điểm cuối ngày làm việc cuối cùng của quý (tháng) trước. Riêng đối với quý IV, trong thời hạn 15 ngày làm việc đầu tiên của tháng, Chi nhánh thực hiện phân loại nợ gốc và trích lập dự phòng rủi ro đến thời điểm cuối ngày 30/11. Đối với các khoản nợ xấu (NPL), Chi nhánh phải thực hiện việc phân loại nợ, đánh giá khả năng trả nợ của khách hàng trên cơ sở hàng tháng để phục vụ cho công tác quản lý chất lượng và rủi ro tín dụng. Qua các năm Chi nhánh đã tích thực hiện theo đúng quy định của NHNN về phân loại nợ lập quỹ dự phòng rủi ro, và xử lý kịp thời những khoản nợ không còn khả năng thu hồi. Đựợc thể hiện qua bảng dưới đây. Bảng 8 : Báo cáo Phân loại nợ, trích lập dự phòng để xử lý Rủi ro tín dụng trong hoạt động của NH ĐT&PT Hà Tây theo điều 7 – QĐ 493 thời điểm Quý IV (31/12/2006) Sử dụ ng dự phò ng là việ c Ng ân hàn g sử dụn g dự phò ng rủi ro để bù đắp tổn thất TT Chỉ tiêu Giá trị của các khoản nợ Số tiền trích lập dự phòng I Dự phòng chung 1.615.185.743.150 12.113.878.074 II Dự phòng cụ thể 362.294.985.199 22.702.304.993 1 Nhóm 1 (nợ đủ tiêu chuẩn) bao gồm: 1.214.701.396.403 - Các khoản nợ trong hạn được TCTD đánh giá là có khả năng thu hồi đầy đủ cả nợ gốc và lãi đúng kỳ hạn 741.683.546.655 - Các khoản bảo lãnh, cam kết, cho vay và chấp nhận TT theo QĐ tại khoản 4, điều 3 QĐ này 473.017.849.748 2 Nhóm 2 (nợ cần lưu ý) bao gồm: 289.668.394.979 10.682.030.983 Các khoản nợ được TCTD đánh giá là có khả năng thu dủ cả gốc và lãi nhưng có dấu hiệu KH suy giảm khả năng trả nợ 289.668.394.979 10.682.030.983 3 Nhóm 3 gồm: 65.868.017.840 8.473.448.941 Các khoản nợ được TCTD đánh giá là không có khả năng thu hồi nợ gốc và lãi khi đến hạn. Các khoản nợ này được TCTD đánh giá là có khả năng tổn thất 1 phần nợ gốc và lãi 65.868.017.840 8.473.448.941 4 Nhóm 4 gồm: 0 0 Các khoản nợ được TCTD đánh giá là khả năng tổn thất cao 0 0 5 Nhóm 5 gồm: 6.758.572.380 3.546.965.069 Các khoản nợ được TCTD đánh giá là không còn khả năng thu hồi, mất vốn 6.758.572.380 3.546.965.069 đối với các khoản nợ. Ngân hàng đã sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro tín dụng đối với các khoản nợ trong các trường hợp sau: - Khách hàng là tổ chức, doanh nghiệp bi giải thể, phá sản theo quy định của pháp luật; cá nhân bị chết hoặc mất tích. - Các khoản nợ thuộc nhóm 5 được quy định tại Điều 6 và 7 của Quy định 493. Riêng các khoản nợ khoanh chờ Chính phủ xử lý, tổ chức tín dụng được xử dự phòng (nếu có) để xử lý rủi ro tín dụng, Cụ thể: Bảng 9: Sử dụng dự phòng để xử lý Rủi ro tín dụng trong hoạt động của NH ĐT&PT Hà Tây Quý IV năm 2006 (Theo quy định số 9365/QĐ-BIDV ngày 27/11/2006 của NHĐT&PT VN) TT Chỉ tiêu Số tiền I Tổng số tiền dự phòng đã trích lập 4.700 II Sử dụng Dự phòng để xử lý Rủi ro tín dụng trong quý 2.817 1 Khách hàng là tổ chức, Doanh nghiệp bị giải thể, phá sản theo QĐ của pháp luật; cá nhân bị chết, mất tích 2 Các khoản nợ thuộc nhóm 5: Các khoản nợ được TCTD đánh giá không có khả năng thu hồi, mất vốn 2.817 III Số tiền dự phòng còn lại sau khi xử lý Rủi ro tín dụng 21.538 IV Số tiền thu hồi được của các khoản nợ đã xử lý Rủi ro tín dụng trong quý 925 V Tổng số tiền đã xử lý Rủi ro tín dụng nhưng chưa thu hồi được đến thời điểm báo cáo (Số luỹ kế) 16.475 Ghi chú: Tỷ giá tính phân loại nợ ngày 31/12/2006 là 16101VNĐ/USD, 21059VNĐ/EUR. (Đơn vị: Triệu đồng) Nguồn: Phòng kế hoạch nguồn vốn NHĐT&PT Hà Tây(Đơn vị: tỷ đồng) 2.3. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG RỦI RO TÍN DỤNG TẠI CHI NHÁNH Năm 2006, dưới sự chỉ đạo kịp thời và cương quyết của Ban giám đốc Chi nhánh, sự nỗ lực của Cán Bộ công nhân viên trong Chi nhánh, hoạt động tín dụng của Chi nhánh đã có những chuyển biến mạnh mẽ ngay từ nhận thức thể hiện vấn đề chất lượng tín dụng được coi trọng hàng đầu, tỷ lệ Nợ quá hạn, nợ xấu luôn ở mức thấp hơn kế hoạch Trung Ương giao... NH đã quan tâm hơn tới việc kiểm soát tỷ lệ tăng trưởng tín dụng, tập trung vào hiệu quả của các hoạt động tín dụng. Quy trình tín dụng được thực hiện gần hơn với chuẩn mực quốc tế. Danh mục cho vay theo nhóm khách hàng của các NHTM tiếp tục thay đổi tích cực theo hướng giảm dần tỷ trọng cho vay các doanh nghiệp Nhà nước, tăng dần tỷ trọng cho vay đối với thành phần kinh tế phi nhà nước. Điều này hoàn toàn phù hợp với xu thế phát triển kinh tế Việt Nam và thế giới vì khu vực kinh tế tư nhân là khu vực kinh tế năng động, phát triển nhanh và ngày càng chiếm tỷ trọng đáng kể trong tổng thu nhập quốc dân. Bên cạnh đó, quản lý rủi ro tín dung vẫn còn một số tồn tại, tỷ lệ nợ quá hạn, nợ xấu trong tổng dư nợ của các NH vẫn còn ở mức cao hơn so với nhiều Ngân hàng trong nước cũng như trong khu vực và trên thế giới. Công tác cung cấp, khai thác và sử dụng thông tin tín dụng tại nhiều NH vẫn còn yếu. Việc phân tích, đánh giá rủi ro khách hàng còn nhiều bất cập, chưa hỗ trợ hiệu quả cho việc ra quyết định cho vay và thu hồi nợ. Công tác quản trị rủi ro tín dụng chưa được tiến hành một cách bài bản, nghiêm ngặt; Rủi ro tín dụng chưa được xác định, đo lường, đánh giá và kiểm soát một cách chặt chẽ, chưa phù hợp với thông lệ quốc tế và yêu cầu hội nhập. Nguyên nhân của tình hình này là do: Thứ nhất, chưa có sự phân công rõ ràng theo hướng chuyên môn hoá tới từng cán bộ tín dụng.. Thực tế hiên nay, chưa có sự phân công rõ ràng theo hướng chuyên môn hoá như vậy tới từng cán bộ tín dụng. Các cán bộ tín dụng phải thực hiện phần lớn quy trình cho vay đối với mọi doanh nghiệp. Điều này gây ảnh hưởng không nhỏ tới thời gian và hiệu quả của công việc bới vì không phải cán bộ tín dụng nào cũng có khả năng hiểu biết sâu về tất cả các ngành nghề kinh doanh cũng như hoạt động tài chính của tất cả các loai hình doanh nghiệp. Mỗi ngành nghề kinh doanh đều có những thuận lợi, khó khăn và đặc thù riêng, nếu thực hiện phân công theo loại hình doanh nghiệp hoặc theo ngành nghề kinh doanh sẽ giúp cho cán bộ tín dụng có điều kiện hiểu sâu hơn về từng ngành nghề, linh vực hoặc loại hình doanh nghiệp mà mình phu trách. Như vậy thì chất lượng của tín dung sẽ được nâng cao, việc theo dõi sau khi cho vay và mở rộng quan hệ với khách hàng cũng sẽ dễ dàng và thuận lợi hơn. Ngoài ra, lãnh đạo quản lý cũng dễ dàng hơn. Thứ hai, những hạn chế do trình độ nghiệp vụ và kinh nghiệm của cán bộ tín dụng. Mặc dù chất lượng phân tích, đánh giá doanh nghiệp vay vốn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khách quan và chủ quan khác nhau, tuy nhiên một trong những yếu tố quan trọng phải kể đến đó là khả năng đánh giá của mỗi cán bộ tín dung. Một trong những hạn chế chủ yếu về phía Ngân hàng hiện nay là do trình độ non yếu không đủ khả năng đánh giá phân biệt phương án hoặc dự án khả thi hay không khả thi của doanh nghiệp. Do vậy, Ngân hàng phải có những biện pháp kịp thời để khắc phục những hạn chế này. Thứ ba, tính trung thực của các báo cáo tài chính của doanh nghiệp vay vốn chưa cao. Thực tế hiện này, chỉ có các báo cáo tài chính của nhưng doanh nghiệp có quy mô hoạt động sản xuất kinh doanh lớn hoặc những doanh nghiệp Nhà nước là có độ tin cậy cao. Nội dung đầy đủ chi tiết do hoạt động của những loại hình doanh nghiệp này được quản lý khá chặt chẽ bởi một hê thống các quy chế quản lý tài chính của Nhà nớc, bên cạnh đó các doanh nghiệp này cũng thực hiện tương đối đầy đủ các quy định về kế toán, tài chính. Trong khi đó, đối tư- ợng khách hàng mục tiêu mà Ngân hàng hướng tới lại là các doanh nghiệp thuộc thành phần kinh tế ngoài quốc doanh, mà hiên nay cơ chế tài chính quy định đối với các loại hình doanh nghiệp này còn khá lỏng lẻo, việc thực hiên các quy đinh về hạch toán. kế toán của doanh nghiệp chưa đầy đủ, chính xác. Các doanh nghiệp thường nộp cho Ngân hàng các báo cáo tài chính phản ánh một cách có lợi nhất cho mục đích tín dụng và giao dịch với Ngân hàng. Vấn đề này sẽ làm ảnh hưởng tới chất lượng công tác phân tích đánh giá khách hàng nói chung và phân tích tài chính doanh nghiệp nói riêng. Thứ tư, hạn chế trong quy trình cấp tín dụng đặc biệt ở khâu phân tích doanh nghiệp. Những nội dung trong từng phương diện thẩm đỉnh mà Ngân hàng đang thực hiên còn chưa đầy đủ, sơ sài, đôi khi thiếu những nôi dung phân tích cơ bản. Điều này hầu như diễn ra trong quá trình đánh giá năng lực tài chính của doanh nghiệp. Khi phân tích các hê số tài chính, Ngân hàng thường ít quan tâm đến nhóm các hệ số sinh lời, khả năng hoạt động và cơ cấu nợ. Những đánh giá của cán bô tín dụng phòng không có sự so sánh về tương quan ngành và so sánh xu hướng của các chỉ tiêu theo thời gian (so sánh các chỉ tiêu tài chính của doanh nghiệp với các chỉ tiêu tài chính của các doanh nghiệp cùng loại trong ngành theo thời gian). Thứ sáu, công tác xếp hạng doanh nghiệp trong quá trình cấp tín dụng của Ngân Hàng hiện vẫn chưa thực hiện hoàn chỉnh xây dựng mô hình xếp hạng tín dụng nội bộ phù hợp với phạm vi hoạt động, tình hình thực tế, đặc điểm kinh doanh của NHTM theo tinh thần Quyết định 493 của Thống đốc NHNN. Đây là một bước tiến ban đầu trong tiếp cận an toàn vốn, không chỉ nhằm mục đích phân loại nợ, mà còn nhằm đánh giá rủi ro khoản vay, quản lý chất lượng tín dụng. Tuy nhiên, bản thân QĐ 493 cũng cần được điều chỉnh và đổi mới theo hướng quản trị rủi ro phải theo qui chuẩn của sổ tay tín dụng để phản ánh đúng các tiêu chí rủi ro theo “493” thực tế chứ không phải “493” danh nghĩa theo hệ thống báo cáo và còn nhiều khe hở như hiện nay.