Nghiên cứu cở sở lý luận và thực tiễn làm căn cứ xây dựng quy hoạch phát triển vùng trồng hồi thuộc huyện Văn Quang - Tỉnh Lạng Sơn

iÖm vµ tiÕn hµnh mét sè thÝ nghiÖm vÒ thêi ®iÓm thu h¸i, ph−¬ng ph¸p chÕ biÕn, b¶o qu¶n h¹t gièng, kü thuËt lµm ®Êt vµ nu«i c©y con trong v−ên −¬m. Trªn c¬ së kinh nghiÖm vµ kÕt qu¶ cña c¸c nghiªn cøu tr−íc TrÇn Danh Tuyªn vµ NguyÔn Hång Sinh [45] ®· tæng kÕt c¸c kü thuËt h¹t gièng vµ gieo −¬m cho mét sè loµi c©y trång rõng chñ yÕu, trong ®ã cã c©y Håi. §Æc biÖt lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ ®Æc ®iÓm sinh lý vµ b¶o qu¶n h¹t Håi cña Lª §×nh Kh¶ vµ céng sù [14,15]. C¸c t¸c gi¶ ®· x¸c ®Þnh ®−îc ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n thÝch hîp ®Ó kÐo dµi søc sèng cña h¹t gÊp 4 lÇn so víi ph−¬ng ph¸p b¶o qu¶n truyÒn thèng mµ tû lÖ n¶y mÇm cña h¹t vÉn ®¹t tíi 42,5%. 3.3.1.4 Chän gièng vµ nh©n gièng v« tÝnh Chän gièng vµ nh©n gièng lµ hai néi dung rÊt quan träng lu«n lu«n ®−îc g¾n liÒn víi nhau trong c«ng t¸c c¶i thiÖn gièng c©y rõng nãi chung vµ c¶i thiÖn gièng Håi nãi riªng, nh−ng c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ lÜnh vùc nµy ë c¶ trong vµ ngoµi n−íc hiÖn nay rÊt Ýt. Cã lÏ do c©y Håi kh«ng nh÷ng l©u ra qu¶ (tõ khi trång ®Õn khi ra qu¶ th−êng lµ tõ 7-8 n¨m) mµ chu kú sai qña cßn kh¸ dµi. MÆt kh¸c, Håi lµ c©y cã dÇu rÊt khã nh©n gièng b»ng ph−¬ng ph¸p v« tÝnh, ph¹m vi ph©n bè l¹i rÊt hÑp nªn Ýt ®−îc quan t©m. Duy nhÊt chØ cã mét c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ nh©n gièng Håi b»ng hom cµnh cña NguyÔn Ngäc T©n vµ céng sù [37]. Nh−ng kÕt qu¶ chØ míi ®¹t ®−îc ë nh©n gièng b»ng hom th©n cña c©y con 2 n¨m tuæi trong giai ®o¹n v−ên −¬m, nªn Ýt cã ý nghÜa trong c«ng t¸c c¶i thiÖn gièng. §èi víi nh©n gièng sinh d−ìng c©y Håi 79 Download :: theo NguyÔn Huy S¬n vµ c¸c céng sù [35] th× qua kÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy ghÐp ¸p cã tû lÖ sèng cao h¬n ghÐp nªm vµ tû lÖ sèng cña c©y ghÐp sau h¬n 3 th¸ng ®¹t tíi 79%, sau 5 th¸ng tû lÖ sèng cña c¸c c©y ghÐp tuy cã gi¶m nh−ng vÉn ®¹t gÇn 74%. Qua kÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy ghÐp lµ ph−¬ng ph¸p rÊt cã triÓn väng ®Ó nh©n gièng cho c©y Håi, ®©y lµ c¬ së rÊt quan träng gãp phÇn ®Ó c¶i thiÖn gièng Håi cã n¨ng suÊt, chÊt l−îng cao trªn c¬ së gièng ®· ®−îc chän läc. 3.3.1.5 Kü thuËt g©y trång Håi N¨m 1906, Eberhardt ®· ph¸t hiÖn ra c©y håi ë §«ng D−¬ng, ®Æc biÖt Håi ë ViÖt Nam cã chÊt l−îng tinh dÇu kh¸ cao. Do vËy, n¨m 1907 «ng ®· g©y trång më réng loµi c©y nµy ra nhiÒu vïng ë ViÖt Nam nh− Phó Thä, Hoµ B×nh, §iÖn Biªn, Lµo Cai, B¶o Léc. Cã lÏ do kh«ng chó ý tíi ®Æc ®iÓm sinh th¸i cña c©y con vµ kü thuËt trång nªn t¸c gi¶ ®· kh«ng thu ®−îc kÕt qu¶ nh− mong ®îi. MÆc dï trång rõng kh«ng thµnh c«ng nh−ng t¸c gi¶ ®· rót ra nhËn xÐt lµ c©y Håi con rÊt yÕu vµ kh«ng chÞu ®−îc ¸nh s¸ng m¹nh, ë nh÷ng n¬i ®−îc che s¸ng th× tû lÖ sèng cao h¬n ë nh÷ng n¬i kh«ng ®−îc che s¸ng. NguyÔn Ngäc T©n [38] khi nghiªn cøu vÒ chÕ ®é ¸nh s¸ng còng cã nhËn xÐt t−¬ng tù, c©y Håi con 1 n¨m tuæi ë v−ên −¬m cÇn ®−îc che bãng tõ 60 - 80% lµ thÝch hîp nhÊt, c©y Håi ë trªn rõng tõ 2 - 3 n¨m tuæi vÉn cÇn ph¶i che bãng, c©y Håi lín cã ®−êng kÝnh tõ 18 - 50 cm chÞu ®−îc ¸nh s¸ng m¹nh h¬n nh−ng diÖp lôc ë l¸ vÉn bÞ ph©n gi¶i m¹nh. VÒ chÕ ®é n−íc: C©y Håi con trong v−ên −¬m lµ lo¹i −a Èm nh−ng kh¶ n¨ng hót n−íc kÐm, kh«ng chÞu ®−îc h¹n, chÕt ë ®é Èm < 51% sinh tr−ëng kÐm ë ®é Èm b·o hoµ. VÒ ph©n bãn: C©y con trong giai ®o¹n v−ên −¬m cÇn ®¹m vµ kali h¬n l©n, cã thÓ bãn phèi hîp kali clorua víi ®¹m urª hoÆc ®¹m sunfat theo tû lÖ N1 K1. Antonie Chris (1929) ®· g©y trång ®−îc 109 ha Håi ë L¹ng S¬n. Trong c«ng tr×nh nµy, c¸c biÖn ph¸p kü thuËn trång, bãn ph©n vµ ch¨m sãc ®· ®−îc chó ý nªn tû lÖ sèng ®¹t kh¸ cao, hµng n¨m khi ch¨m sãc t¸c gi¶ ®· cho bãn mçi gèc 7 kg ph©n chuång vµ 0,1 kg Sunfat ®¹m [4]. 80 Download :: Trong c«ng tr×nh nghiªn cøu hÖ thèng kinh doanh rõng Håi trªn quy m« lín, Bïi Ng¹nh [24] ®· ®−a ra kÕt luËn ban ®Çu lµ Håi cÇn ph¶i ®−îc trång d−íi t¸n nªn viÖc t¹o líp tµn che cho c©y Håi lµ biÖn ph¸p tiªn quyÕt. NÕu trång rõng b»ng c©y con 1 n¨m tuæi th× cÇn cã líp tµn che ≥ 70%. Còng theo t¸c gi¶ nµy th× cã thÓ phôc tr¸ng rõng Håi giµ b»ng con ®−êng bæ xung dinh d−ìng nh− bãn ®¹m, ph©n chuång hoÆc trång c¸c loµi c©y hä ®Ëu d−íi t¸n rõng Håi ®Ó "§æi l©n lÊy ®¹m". PhÝ Quang §iÖn vµ Lª V¨n H¸n [12] khi nghiªn cøu phôc tr¸ng rõng Håi giµ ë L¹ng S¬n còng ®−a ra c¸c kÕt luËn t−¬ng tù. Ngoµi ra, c¸c t¸c gi¶ cßn cho thÊy biÖn ph¸p cuèc xíi líp ®Êt mÆt cã hiÖu qu¶ kh¸ râ rÖt ®Õn sinh tr−ëng vµ s¶n l−îng qu¶. 3.3.1.6 C¸c nghiªn cøu vÒ tinh dÇu Håi VÒ hµm l−îng vµ chÊt l−îng tinh dÇu ®· cã kh¸ nhiÒu t¸c gi¶ quan t©m nghiªn cøu. Theo Eruest Guenther (1948) th× tinh dÇu Håi cã 21 thµnh phÇn kh¸c nhau, trong ®ã Anethol lµ thµnh phÇn chÝnh. So s¸nh vÒ chÊt l−îng, t¸c gi¶ ®· kh¼ng ®Þnh tinh ®Çu Håi cña ViÖt Nam tèt h¬n tinh dÇu Håi cña Trung Quèc. §Æc biÖt lµ ®é ®«ng, tinh dÇu Håi cña ViÖt Nam cã ®é ®«ng kh¸ cao tõ 17 - 19oc, trong khi ®ã tinh dÇu Håi cña Trung Quèc chØ ®«ng ë 13oc (Theo tiªu chuÈn trªn thÞ tr−êng quèc tÕ, ®é ®«ng cña tinh dÇu Håi ≥ 17oc lµ lo¹i tèt nhÊt, 16oc lµ lo¹i tèt, 15oc lµ lo¹i ®¹t yªu cÇu vµ d−íi 15oc lµ ch−a ®¹t yªu cÇu). Theo Hoµng V¨n PhiÖt vµ céng sù [26] th× Håi ë L¹ng S¬n cã hµm l−îng tinh dÇu kh¸ cao, chiÕm tõ 10 - 13% träng l−îng qu¶ kh«. Theo NguyÔn Mª Linh [26] th× hµm l−îng tinh dÇu trong l¸ vµ qu¶ Håi biÕn ®éng kh¸ râ rÖt qua c¸c th¸ng trong n¨m. Thêi kú qu¶ tÝch luü tinh dÇu lín nhÊt vµo th¸ng 6 (12,24%) vµ thÊp nhÊt vµo cuèi th¸ng 4 vµ th¸ng 9 (t−¬ng ®−¬ng lµ 8,66 vµ 7,69%). DiÔn biÕn hµm l−îng tinh dÇu trong l¸ l¹i lÖch pha víi qu¶, thêi kú tÝch luü tinh dÇu cao nhÊt vµo cuèi th¸ng 4 vµ ®Çu th¸ng 5 (3,66%). Sau ®ã gi¶m dÇn tõ th¸ng 9 ®Õn th¸ng 11 (t−¬ng ®−¬ng lµ 1,45 vµ 1,29%). Ngoµi ra hµm l−îng tinh dÇu còng cßn chÞu ¶nh h−ëng cña c¸c yÕu tè b¶o qu¶n nh− mèc vµ môc lµm gi¶m hµm l−îng vµ chÊt l−îng tinh dÇu, c¸c chÊt g©y ®éc nh− Cis-Anethol l¹i t¨ng lªn. 81 Download :: Hµ Chu Chö [9] còng x¸c ®Þnh hµm l−îng tinh dÇu trong qu¶ t−¬i chiÕm tõ 3 - 3,5% vµ trong qu¶ kh« tuyÖt ®èi tõ 10 - 12%, hµm l−îng tinh dÇu trong l¸ th× thÊp h¬n, chØ ®¹t kho¶ng 1% träng l−îng t−¬i. Thµnh phÇn chñ yÕu cña tinh dÇu lµ Anethol chiÕm kho¶ng tõ 70 - 90% träng l−îng tinh dÇu. ChÊt l−îng tinh dÇu ®−îc thÓ hiÖn ë hµm l−îng Anethol th«ng qua ®é ®«ng, tinh dÇu cã hµm l−îng Anethol cµng cao th× ®«ng ë nhiÖt ®é cµng cao, th«ng th−êng tinh dÇu ë l¸ chØ ®«ng ë 130c nªn chÊt l−îng tinh dÇu l¸ kÐm h¬n tinh dÇu qu¶. Ngoµi Anethol, tinh dÇu Håi cßn cã Methyl Savicol, Pinen, Phelandren, Ete etyl hydro quinon, c¸c axit aldehyd vµ axeton anisic,... 3.3.2 ¶nh h−ëng cña thÞ tr−êng ®Õn s¶n xuÊt l©m nghiÖp vμ quy ho¹ch ph¸t triÓn c©y Håi trªn ®Þa bμn huyÖn ThÞ tr−êng qu¶ Håi vµ tinh dÇu Håi trong nh÷ng n¨m qua trªn ®Þa bµn huyÖn V¨n Quan rÊt s«i ®éng, nhÊt lµ vµo nh÷ng vô thu ho¹ch s¶n phÈm. T− th−¬ng ë nh÷ng n¬i kh¸c vµ ë trong huyÖn ®i ®Õn c¸c hé gia ®×nh cã s¶n phÈm Håi ®Ó thu mua, hoÆc trùc tiÕp ®Õn rõng Håi ®Ó thu mua t¹i ®ã. HiÖn nay ng−êi s¶n xuÊt ra s¶n phÈm hoa Håi cã ba h×nh thøc b¸n hµng. - H×nh thøc 1: B¸n s¶n phÈm võa míi thu ho¹ch cho t− th−¬ng t¹i rõng hoÆc t¹i nhµ ng−êi s¶n xuÊt. - H×nh thøc 2: B¸n s¶n phÈm ®· qua sö lý cho t− th−¬ng t¹i nhµ ng−êi s¶n xuÊt. - H×nh thøc 3: B¸n s¶n phÈm míi thu ho¹ch hoÆc ®· qua sö lý t¹i n¬i trao ®æi hµng ho¸ (chî). S¬ ®å 3.1 ThÞ tr−êng tiªu thô s¶n phÈm hoa Håi vμ tinh dÇu Håi trªn ®Þa bμn huyÖn N¬i s¶n xuÊt T¹i nhµ ng−êi s¶n xuÊt T− th−¬ng N¬i trao ®æi hµng ho¸ XuÊt khÈu hoÆc nhµ tiªu thô SP 82 Download :: Do Håi lµ lo¹i ®Æc s¶n, tr÷ l−îng tiªu thô ë trong n−íc rÊt Ýt nªn chñ yÕu dïng ®Ó xuÊt khÈu. HiÖn nay trªn ®Þa bµn huyÖn kh«ng cã ®¹i lý tiªu thô s¶n phÈm nµo cña nhµ n−íc mµ tÊt c¶ ®Òu do t− th−¬ng ®øng ra thu mua. Tõ s¬ ®å 3.1 cho thÊy thÞ tr−êng tiªu thô s¶n phÈm Håi cña ng−êi d©n cßn phô thuéc rÊt lín vµo nhiÒu yÕu tè, trong ®ã mét phÇn do thiÕu ph−¬ng tiÖn vËn chuyÓn céng víi giao th«ng kh«ng thuËn lîi nªn viÖc vËn chuyÓn s¶n phÈm ®i nh÷ng n¬i tiªu thô lín cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, chÝnh v× ®iÒu nµy mµ ng−êi d©n th−êng phô thuéc rÊt nhiÒu vµo t− th−¬ng. ThÞ tr−êng qu¶ Håi vµ tinh dÇu Håi trªn thÕ giíi ngµy cµng réng më, thÞ tr−êng B¾c Mü hµng n¨m tiªu thô hÕt 20 - 40 ngµn tÊn gia vÞ. Trong ®ã cã 10 - 15% bét Håi kh«, t−¬ng ®−¬ng víi 3 - 6 ngµn tÊn qu¶ Håi kh«. Dù b¸o hµng n¨m thÞ tr−êng thÕ giíi sÏ cã nhu cÇu kh«ng d−íi 20 ngµn tÊn qu¶ Håi kh«. Gi¸ mçi tÊn hiÖn nay tõ 2.000 - 2.200 USD tuú theo chÊt l−îng s¶n phÈm. Trung Quèc lµ thÞ tr−êng chñ yÕu cña s¶n phÈm hoa vµ tinh dÇu Håi ViÖt Nam, sau khi thÞ tr−êng Ph¸p ngõng ho¹t ®éng tõ n¨m 1979. ThÞ tr−êng Trung Quèc cho ®Õn giê lµ thÞ tr−êng kh«ng kÐm nhiÒu vÒ chÊt l−îng vµ mÉu m· cña hoa Håi. Hoa Håi b¸n sang Trung Quèc vµ ng−êi Trung Quèc chÕ biÕn thµnh c¸c s¶n phÈm lµ tinh dÇu, c¸c gia vÞ cã hoa Håi... vµ t¸i xuÊt sang c¸c n−íc kh¸c. 3.4 hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt 3.4.1 HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt huyÖn V¨n Quan C«ng t¸c qu¶n lý sö dông ®Êt ®ai trªn ®Þa bµn huyÖn nh×n chung æn ®Þnh vµ ®i vµo nÒ nÕp. Trong n¨m 2003 huyÖn ®· gi¶i quyÕt c¸c tr−êng hîp lµm thñ tôc hîp thøc ho¸ quyÒn sö dông ®Êt, cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt cho c¸c ®ång bµo d©n téc t¹i chç. 83 Download :: Qua kÕt qu¶ b¶ng 3.1 cho thÊy hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt cña huyÖn n¨m 2003 so víi n¨m 1998 cã nh÷ng biÕn ®æi (nguån sè liÖu do phßng ®Þa chÝnh - n«ng nghiÖp huyÖn V¨n Quan cung cÊp). B¶ng 3.4: Thùc tr¹ng sö dông quü ®Êt huyÖn V¨n Quan giai ®o¹n 1998 - 2003 ChØ tiªu §¬n vÞ 1998 2003 T¨ng gi¶m tæng diÖn tÝch tù nhiªn ha 54.942,64 54.944,00 +1,36 1. diÖn tÝch ®Êt NN ha 6.305,16 5.581,90 -723,26 Tû lÖ % so víi tæng diÖn tÝch TN % 11,48 10,20 a, §Êt trång c©y hµng n¨m ha 5.186,55 5.285,70 +99,15 b, §Êt trång c©y l©u n¨m ha 810,01 100,60 -709,41 c, §Êt n«ng nghiÖp kh¸c ha 308,60 195,60 -113,00 2. DiÖn tÝch ®Êt dïng vµo môc ®Ých LN ha 15.416,90 21.647,50 +6.230,60 Tû lÖ % so víi tæng diÖn tÝch TN % 28,06 39,40 a, Rõng tù nhiªn ha 12.569,70 13.668,50 +1.098,80 b, Rõng trång ha 2.847,00 7.979,00 +5.132,00 c, §Êt l©m nghiÖp kh¸c ha 0,20 -0,20 3. §Êt chuyªn dïng ha 735,22 397,80 -337,42 Tû lÖ % so víi tæng diÖn tÝch TN % 1,34 0,7 a, §Êt x©y dùng ha 94,56 50,00 -44,56 b, §Êt giao th«ng ha 265,50 252,10 -13,40 c, §Êt kh¸c ha 375,16 95,70 -279,46 4. §Êt ë ha 381,33 370,80 -10,53 Tû lÖ % so víi tæng diÖn tÝch TN % 0,69 0,70 5. §Êt ch−a sö dông ha 32.064,03 26.945,90 -5.118,13 Tû lÖ % so víi tæng diÖn tÝch TN % 58,36 49,04 a, §Êt cã kh¶ n¨ ng SD vµo môc ®Ých LN ha 28.284,95 15.326,60 -12.958,35 b, S«ng suèi, nói ®¸ ...kh«ng cã kh¶ n¨ ng SD ha 3.779,08 11.619,30 7.840,22 Nh− vËy, tõ nh÷ng biÕn ®éng vÒ ®Êt ®ai ta thÊy ®−îc c«ng t¸c qu¶n lý sö dông ®Êt ®ai trªn ®Þa bµn huyÖn ®· ®i vµo nÒn nÕp æn ®Þnh, c«ng t¸c ®¨ng ký vµ cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt ®· ®−îc thùc hiÖn t−¬ng ®èi tèt, ®êi sèng cña ng−êi d©n phÇn nµo ®−îc c¶i thiÖn nhê vµo s¶n phÈm cña ngµnh n«ng - l©m nghiÖp. Tuy nhiªn, bªn c¹nh ®ã cßn nhiÒu tån t¹i, ch¼ng h¹n nh− t×nh tr¹ng lÊn chiÕn ®Êt c«ng, tranh chÊp vÒ ranh giíi ®Êt canh t¸c... lµm ¶nh h−ëng ®Õn c«ng t¸c qu¶n lý ®Êt ®ai. 84 Download :: 3.4.2 TÝnh chÊt c¸c lo¹i ®Êt dù kiÕn quy ho¹ch ph¸t triÓn c©y Håi Trªn c¬ së thõa kÕ c¸c tµi liÖu nghiªn cøu ®Êt trªn ®Þa bµn huyÖn tr−íc ®©y vµ lÊy mÉu ph©n tÝch mét sè chØ tiªu nh− trªn cho thÊy: MÆc dï quy m« ®Êt ®ai cña huyÖn cßn nhiÒu cho c¸c ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn, song chÊt l−îng ®Êt ®ang cã xu thÕ gi¶m ®é mµu mì. Ph©n bè vµ chÊt l−îng ®Êt trång Håi cña huyÖn nh− sau: - §Êt ®á vµng trªn ®¸ sÐt (Fs): víi diÖn tÝch 30.669 ha, ph©n bè ë hÇu hÕt c¸c x· trong huyÖn. §Êt cã ®é dèc chñ yÕu trªn cÊp II. §é dÇy tÇng ®Êt chñ yÕu lín h¬n 50 cm. §Êt cã ph¶n øng chua, PHKCl 3,8 - 4,2, mïn nghÌo 0,5 - 1,9. §¹m tæng sè tÇng mÆt cao 0,12 - 0,15. L©n tæng sè nghÌo 0,05 - 0,07. Kali tæng sè 0,5 - 0,7. L©n dÔ tiªu trung b×nh tÇng mÆt giao ®éng 6 - 9 mg/100g ®Êt, kali dÔ tiªu nghÌo <100mg/100g ®Êt. Hµm l−îng cation trao ®æi Ca++ 3,0 - 7,5 vµ Mg++ 0,2 - 1,3. §Êt t¬i xèp, tû lÖ cÊp h¹t tõ 2 - 0,02 chiÕm trªn 45%. §©y lµ lo¹i ®Êt hiÖn nay sö dông nhiÒu cho trång Håi. - §Êt vµng nh¹t trªn macma axit (Fa): diÖn tÝch7.096 ha. Còng nh− ®Êt ®á vµng trªn ®¸ sÐt, ®Êt vµng nh¹t trªn macma axit cã ph¶n øng chua PHKCl tõ 3,5 - 4,0. Hµm l−îng mïn kh¸ 1,4 - 1,9. §¹m tæng sè tÇng mÆt tõ 0,14 - 0,18. L©n tæng sè 0,03 - 0,07. Kali tæng sè 0,4 - 1,2. L©n dÔ tiªu kh¸ 5 - 10 mg/100g, kali tæng sè nghÌo , 100mg/100g. §Êt t−¬ng ®èi t¬i xèp, tû lÖ cÊp h¹t tõ 2 - 0,02 chiÕm tõ 33 - 55%, hµm l−îng c¸c cation trao ®æi kÐm h¬n lo¹i ®Êt ®á vµng trªn ®¸ sÐt. §Êt vµng nh¹t trªn macma axit (Fa) lµ lo¹i ®Êt thÝch hîp cho c©y Håi ph¸t triÓn, lo¹i ®Êt nµy ph©n bè chñ yÕu ë trªn cÊp ®é dèc III vµ cã nhiÒu ë c¸c x· V¨n An, Trµng C¸c, T©n §oµn, Trµng S¬n... - §Êt ®á n©u trªn ®¸ v«i (Fv): DiÖn tÝch 5.061 ha, lo¹i ®Êt nµy ph©n bè chñ yÕu ë c¸c x· Trµng Ph¸i, Trµng S¬n, T©n §oµn... lµ s¶n phÈm phong ho¸ cña nói ®¸ v«i. §Êt cã ph¶n øng Ýt chua PHKCl 5,5. Hµm l−îng mïn > 4%, ®¹m > 0,25%, ®Êt cã thµnh phÇn c¬ giíi nhÑ, tho¸t n−íc, tÇng ®Êt máng, lÉn nhiÒu ®¸. HiÖn t¹i nh©n d©n®ang sö dông cho trång c¸c loµi c©y dµi ngµy. §· cã thö nghiÖm trång Håi trªn lo¹i ®Êt nµy song do kho h¹n vµ kh«ng gi÷ n−íc tèt nªn kh¶ n¨ng sèng cña c©y Håi rÊt kÐm. 85 Download :: - §Êt vµng nh¹t trªn macma baz¬ vµ trung tÝnh (Fq): diÖn tÝch 2.860 ha, víi quy m« nhá bÐ, song ®©y lµ lo¹i ®Êt cã hµm l−îng dinh d−ìng cao, hµm l−îng mïn cao, ®¹m, l©n tæng sè tõ kh¸ ®Õn giµu. Tuy vËy ®Êt h¬i chua 4,5 - 5, vµ ®Êt ph©n bè chñ yÕu ë x· T©n §oµn. Nh×n chung, c¸c lo¹i ®Êt xem xÐt trång Håi cßn ®¶m b¶o vÒ quy m«, tÇng dÇy, cÊu t−îng ®Êt ... Song chÊt l−îng ®Êt ®ang bÞ suy gi¶m. VÊn ®Ò nµy chØ kh¾c phôc ®−îc nÕu cã mét c¬ chÕ ®Çu t− thÝch hîp, ®¶m b¶o ®é che phñ vµ båi d−ìng th−êng xuyªn cho ®Êt. Tõ kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ tæng hîp víi 8 chØ tiªu cña c¸c ®¬n vÞ ®Êt ®ai ®èi víi c©y Håi, kÕt hîp víi thang ph©n cÊp møc ®é thÝch nghi, ®· ®−a ra kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ vµ kÕt qu¶ tæng hîp diÖn tÝch theo møc ®é thÝch nghi sinh th¸i ®−îc tr×nh bµy ë b¶ng sau: B¶ng 3.5: Tæng hîp diÖn tÝch theo møc ®é thÝch nghi sinh th¸i cña c¸c ®¬n vÞ ®Êt ®ai ®èi víi c©y Håi khu vùc V¨n Quan. H¹ng thÝch nghi T. T §¬n vÞ ®Êt RÊt thÝch nghi (S1) ThÝch nghi TB (S2) Ýt thÝch nghi (S3) H¹ng kh«ng thÝch nghi (N) ∑ 3.786,0 13.215,0 12.459,0 20.383,0 1 Fs 3.786,0 9.814,0 7.168,0 9.901,0 2 Fa 3.401,0 1.557,0 2.138,0 3 Fv 2.076,0 2.986,0 4 Fq 1.659,0 1.201,0 5 Fl 3.741,0 6 D 416,0 * Tõ kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ ph©n h¹ng møc ®é thÝch nghi sinh th¸i cña c¸c ®¬n vÞ ®Êt ®ai khu vùc V¨n Quan ®èi víi c©y Håi cã thÓ rót ra mét sè kÕt luËn sau: 86 Download :: - Quy tr×nh ®¸nh gi¸, ph©n h¹ng thÝch nghi sinh th¸i dùa trªn c¬ së ®Æc tÝnh c¸c ®¬n vÞ ®Êt ®ai vµ nhu cÇu sinh th¸i c©y Håi víi ph−¬ng ph¸p tÝnh ®iÓm tæng hîp b»ng bµi to¸n trung b×nh nh©n vµ ph©n cÊp theo c«ng thøc Aivasian. - KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ vµ ph©n h¹ng thÝch nghi sinh th¸i ®· x¸c ®Þnh diÖn tÝch trªn c¸c møc ®é thÝch nghi sinh th¸i cña c¸c ®¬n vÞ ®Êt ®ai ®èi víi c©y Håi: DiÖn tÝch ë møc ®é thÝch nghi (S1) lµ 3.786,0 ha. Møc ®é thÝch nghi trung b×nh (S2) cã diÖn tÝch lµ 13.215,0 ha. Ýt thÝch nghi (S3) cã diÖn tÝch lµ 12.459,0 ha vµ kh«ng thÝch nghi (N) lµ 20.383,0 ha. 3.5 Quy ho¹ch ph¸t triÓn c©y Håi trªn ®Þa bμn huyÖn V¨n Quan 3.5.1 Quan ®iÓm ph¸t triÓn - Ph¸t triÓn c©y ®Æc s¶n Håi trªn ®Þa bµn huyÖn V¨n Quan ph¶i phï hîp víi chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµ ph¸t triÓn l©m nghiÖp cña tØnh L¹ng S¬n nãi chung vµ huyÖn V¨n Quan nãi riªng. - PhÇn lín diÖn tÝch ®Êt trèng ®åi nói träc quy ho¹ch cho l©m nghiÖp lµ ®Êt cßn t−¬ng ®èi tèt thÝch hîp cho nhiÒu loµi c©y trång cho n¨ng xuÊt cao ®Æc biÖt lµ c©y Håi. Do c©y Håi lµ c©y ®a t¸c dông, võa cã t¸c dông phßng hé rÊt cao, l¸ xanh quanh n¨m, bé rÔ ¨n s©u, tuæi thä cao nªn rÊt thÝch hîp trång ë nh÷ng n¬i phßng hé. - Ph¸t triÓn c©y Håi ph¶i g¾n liÒn víi chÕ biÕn vµ thÞ tr−êng tiªu thô, ®ång thêi ph¶i g¾n liÒn víi viÖc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, t¨ng thu nhËp, c¶i thiÖn ®êi sèng cña nh©n d©n trong vïng, trªn c¬ së gi÷ v÷ng c©n b»ng sinh th¸i. KhuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ tham gia trång Håi. Bªn c¹nh ®ã ph¶i cã chÝnh s¸ch ®Çu t−, chÝnh s¸ch tiªu thô s¶n phÈm cô thÓ ®Ó khuyÕn khÝch ng−êi s¶n xuÊt. - LÊy khoa häc c«ng nghÖ lµm nÒn t¶ng cho sù ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ kh©u c¶i thiÖn gièng vµ hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ chÕ biÕn, coi ®©y lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. 87 Download :: 3.5.2 Nh÷ng c¨n cø quy ho¹ch ph¸t triÓn c©y Håi - C¨n cø vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ - x· héi vµ hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt, tµi nguyªn rõng trªn ®Þa bµn huyÖn V¨n Quan. - Quy ho¹ch ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng - l©m nghiÖp huyÖn V¨n Quan. - §Æc ®iÓm sinh lý, sinh th¸i c©y Håi vµ ph©n vïng tiÒm n¨ng ph¸t triÓn c©y Håi tØnh L¹ng S¬n, huyÖn V¨n Quan. - C¸c dù ¸n l©m nghiÖp hiÖn ®ang thùc thi trªn ®Þa bµn huyÖn. - ChiÕn l−îc ph¸t triÓn l©m nghiÖp ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010. 3.5.3 Quy ho¹ch sö dông ®Êt huyÖn v¨n quan Trªn c¬ së c¨n cø vµo dù ¸n quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi huyÖn V¨n Quan giai ®o¹n 2001 - 2010 [46] quü ®Êt cña huyÖn ®−îc quy ho¹ch cho c¸c ngµnh kinh tÕ - x· héi nh− sau: B¶ng 3.6: Quy ho¹ch sö dông ®Êt huyÖn V¨n Quan ®Õn n¨m 2010 N¨m 2005 N¨m 2010 T T Lo¹i ®Êt DiÖn tÝch (ha) C¬ cÊu (%) DiÖn tÝch (ha) C¬ cÊu (%) Tæng céng 54.944,0 100,0 54.944,0 100,0 1 §Êt n«ng nghiÖp 7.500,0 13,7 8.854,0 16,1 2 §Êt l©m nghiÖp 28.760,0 52,3 34.977,9 63,7 3 §Êt chuyªn dïng 957,8 1,7 1.684,4 3,0 4 §Êt ë 741,6 1,3 921,5 1,7 5 §Êt ch−a sö dông 16.984,6 31,0 8.506,2 15,5 Tõ kÕt qu¶ ë b¶ng trªn cho thÊy c¬ cÊu diÖn tÝch c¸c lo¹i ®Êt ®ai nh− sau: 88 Download :: - DiÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp: 8.854 ha, chiÕm 16,1% diÖn tÝch tù nhiªn toµn huyÖn, ®©y lµ quü ®Êt ®ñ ®Ó ®¶m b¶o æn ®Þnh ®êi sèng ng−êi d©n vµ mét phÇn trao ®æi thÞ tr−êng ®Ó n©ng cao cuéc sèng. - DiÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp: 34.977,9 ha, chiÕm 63,7% diÖn tÝch tù nhiªn. Víi quü ®Êt nh− vËy rÊt cÇn sù nç lùc cña c¸c cÊp chÝnh quyÒn còng nh− ng−êi d©n trong huyÖn ®Ó ®¹t ®−îc ®é che phñ cña rõng ®Õn n¨m 2010 lµ 63,7%. - DiÖn tÝch ®Êt ch−a sö dông còng cßn kh¸ lín 8.506,2 ha, chiÕm 15,5% diÖn tÝch tù nhiªn, trong ®ã bao gåm ®Êt s«ng suèi, nói ®¸, ... vµ mét phÇn ®Êt trèng ®åi nói träc ch−a quy ho¹ch vµo sö dông tõ nay ®Õn n¨m 2010. 3.5.4 Quy ho¹ch ph¸t triÓn c©y Håi giai ®o¹n 2005 - 2010 §Ó ®¹t ®−îc nh÷ng néi dung ®· nªu ë trªn, khèi l−îng thùc hiÖn tõ n¨m 2005 ®Õn n¨m 2010 nh− sau: B¶ng 3.7: Khèi l−îng thùc hiÖn ph¸t triÓn c©y Håi giai ®o¹n 2005 - 2010. §¬n vÞ:ha Sè TT X· B¶o vÖ rõng Trång rõng Khai th¸c hoa Tæng céng 7.468,0 4.000,0 6.146,0 1 H÷u LÔ 110,6 - 110,6 2 Song Giang 351,4 160,0 320,8 3 Trµng Ph¸i 378,4 380,0 306,2 4 Hoµ B×nh 120,5 220,0 112,8 5 ViÖt Yªn 164,4 100,0 118,6 6 Chi LÔ 79,2 220,0 52,2 7 VÜnh L¹i 77,4 90,0 62,7 8 Trµng S¬n 425,5 250,0 386,0 9 Yªn Phóc 1.746,9 - 1.521,2 10 B×nh Phóc 997,8 - 742,0 11 §«ng Gi¸p 504,0 300,0 416,3 12 T©n §oµn 564,0 100,0 366,9 89 Download :: 13 Kh¸nh Khª 231,4 180,0 188,5 14 §¹i An 504,9 260,0 380,4 15 TrÊn Ninh 18,9 280,0 17,8 16 V©n Méng 321,8 110, 298,4 17 Tó Xuyªn 288,4 270,0 234,5 18 Phó Mü 3,4 250,0 - 19 V¨n An 59,8 80,0 45,6 20 Chu Tóc 203,9 32,0 184,2 21 Xu©n Mai 103,2 - 100,5 22 TrµngC¸c 19,3 80,0 18,6 23 L−¬ng N¨ng 178,0 230,0 150,8 24 T.T V¨n Quan 14,9 120,0 10,4 3.5.4.1 Qu¶n lý b¶o vÖ rõng a, §èi t−îng. §èi t−îng rõng qu¶n lý b¶o vÖ bao gåm toµn bé diÖn tÝch rõng trång Håi hiÖn cã vµ diÖn tÝch rõng trång Håi ®· hÕt thêi gian ch¨m sãc (8 n¨m) trªn ®Þa bµn huyÖn. b, Khèi l−îng. - Giai ®o¹n 2005 - 2007: DiÖn tÝch rõng Håi cÇn ®−îc b¶o vÖ lµ 4.549,0 ha. - Giai ®o¹n 2008 - 2010: DiÖn tÝch rõng Håi cÇn ®−îc b¶o vÖ lµ 6.146,0 ha. c, Gi¶i ph¸p kü thuËt. - TiÕn hµnh ®iÒu tra thiÕt kÕ, x¸c ®Þnh diÖn tÝch cho tõng l« rõng, lËp hå s¬, ®ãng mèc b¶ng, giao kho¸n cho chñ qu¶n lý b¶o vÖ. - §Çu t− x©y dùng c¸c c«ng tr×nh b¶o vÖ rõng Håi, trang thiÕt bÞ phßng chèng ch¸y rõng vµ phßng trõ s©u bÖnh h¹i. TÊt c¶ c¸c l« rõng ®Òu ph¶i x©y dùng hÖ thèng 90 Download :: ®−êng b¨ng c¶n löa, ®Æc biÖt chó träng ë nh÷ng n¬i gÇn khu d©n c−, n¬i tiÕp gi¸p víi vïng canh t¸c n−¬ng rÉy. - KiÖn toµn lùc l−îng b¶o vÖ rõng ë c¸c cÊp, ®Æc biÖt lµ t¨ng c−êng lùc l−îng cho c¸c x·. - T¨ng c−êng c¸c ho¹t ®éng tuyªn truyÒn gi¸o dôc mäi tÇng líp nh©n d©n vÒ luËt b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng. - Thu hót nh©n d©n vµo c¸c ho¹t ®éng b¶o vÖ rõng, g¾n tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn lîi cña ng−êi d©n víi tõng l« rõng. - CÇn ph¶i kÕt hîp chÆt chÏ víi c¸c lùc l−îng phßng ch¸y, ch÷a ch¸y ë ®Þa ph−¬ng ®Ó s½n sµng øng phã víi mäi t×nh huèng x¶y ra. B¶ng 3.8: TiÕn ®é b¶o vÖ rõng Håi §¬n vÞ: ha Tæng céng Giai ®o¹n 2005 - 2007 Giai ®o¹n 2008 - 2010 10.695,0 4.549,0 6.146,0 ( Chi tiÕt xem biÓu 03 phÇn phô biÓu) 3.5.4.2 Trång rõng Håi Tõ nh÷ng kÕt qu¶ ®iÒu tra ®¸nh gi¸ vµ ph©n tÝch ë phÇn trªn cho thÊy Håi lµ c©y thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ ®Êt ®ai ë V¨n Quan, vµ chóng còng lµ c©y xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cho ng−êi d©n trong huyÖn. a, §èi t−îng ®Êt trång Håi. Lµ nh÷ng diÖn tÝch ®Êt trèng ®åi nói träc (gåm c¸c tr¹ng th¸i ®Êt trèng c©y bôi IB vµ ®Êt trèng c©y gç r¶i r¸c IC) ph©n bè ë nh÷ng n¬i cã ®iÒu kiÖn lËp ®Þa vµ c¸c chØ tiªu sinh th¸i thÝch hîp víi c©y Håi. 91 Download :: b, Khèi l−îng. Tæng diÖn tÝch trång rõng Håi míi lµ 4.000 ha ®−îc ph©n bè ë 20/24 x· trong huyÖn. Trong 4 x· cßn l¹i (H÷u LÔ, Yªn Phóc, B×nh Phóc, Xu©n Mai) do ®iÒu kiÖn quü ®Êt còng nh− ®iÒu kiÖn lËp ®Þa kh«ng thÝch hîp cho viÖc trång Håi. Do vËy, viÖc quy ho¹ch kh«ng thùc hiÖn ®−îc. c, Gi¶i ph¸p kü thuËt. * Kü thuËt lµm v−ên −¬m. - N¬i chän lµm v−ên −¬m ph¶i cao r¸o, cã ®é dèc tõ 5 ®Õn 100, gÇn nguån n−íc t−íi. VÞ trÝ v−ên ph¶i n»m vÒ phÝa §«ng B¾c hoÆc §«ng Nam. Kh«ng lµm v−ên ë nh÷ng n¬i óng tròng, ë h−íng cã ¸nh n¾ng gay g¾t, h−íng giã mïa §«ng B¾c thæi m¹nh. - §Êt lµm v−ên −¬m ph¶i cã tÇng ®Êt dµy trªn 80cm, thuéc lo¹i ®Êt c¸t trung b×nh hoÆc sÐt pha nhÑ. Tr¸nh ®Êt phong ho¸ tõ ®¸ v«i, ®Êt b¹c mµu kh« cøng, ®Êt cã nhiÒu ®¸ lÉn. - PhÝa trªn v−ên ph¶i ®µo r·nh tho¸t n−íc h×nh mãng ngùa miÖng réng 50cm, ®¸y réng 40cm, s©u 30cm. Trong v−ên ph¶i bè trÝ hÖ thèng r·nh tho¸t n−íc. Xung quanh v−ên ph¶i lµm b»ng hµng rµo ch¾c ch¾n ®Ó chèng gia sóc ph¸ ho¹i. - §Êt lµm v−ên −¬m ph¶i ®−îc cµy bõa 3 lÇn, nhÆt s¹ch cá d¹i, ®−êng kÝnh h¹t ®Êt trªn mÆt 5 - 10cm. - Luèng gieo h¹t cã chiÒu réng luèng 120cm, chiÒu réng ch©n luèng 130cm, chiÒu cao luèng 12 - 15cm, r·nh luèng réng 40cm, chiÒu dµi luèng 10m. * Kü thuËt chän gièng vµ xö lý h¹t gièng. - Chän c©y lÊy qu¶ gièng ë rõng Håi gièng thuÇn lo¹i, lo¹i 8 c¸nh, ë ®é tuæi 30 - 40. C©y sinh tr−ëng tèt, kh«ng s©u bÖnh, th©n c©y th¼ng, mËp, t¸n l¸ c©n ®èi vµ sai qu¶ hµng n¨m. 92 Download :: - Thêi vô thu h¸i tr−íc vµ sau s−¬ng gi¸ng 7 ngµy khi qu¶ Håi xanh chuyÓn sang mµu vµng nh¹t. - Sau khi thu qu¶ ®em ph¬i n¬i tho¸ng m¸t 3 - 5 ngµy ®Ó h¹t tù t¸ch ra, sè ch−a t¸ch lÊy dao nhá t¸ch lÊy h¹t, h¹t thu ®−îc ph¶i b¶o qu¶n ngay trong c¸t Èm víi tû lÖ 1 h¹t 2 c¸t vµ cho vµo hÇm hµm Õch, mçi hÇm b¶o qu¶n tõ 2 - 3 kg h¹t, 1 kg h¹t cã 6.500 - 7.000 h¹t. - Chän ®µo hµm Õch ë s−ên ®åi h−íng §«ng hoÆc §«ng Nam, tho¸t n−íc. MiÖng hÇm réng 40cm, cao 30cm, nÒn hÇm s©u 50cm, réng 50cm vµ h¬i nghiªng vÒ phÝa miÖng. Trªn nÒn hÇm r¶i mét líp c¸t Èm dµy tõ 2 - 3cm, sau ®ã r¶i h¹t ®· trén ®Òu vµ c¸t Èm lªn trªn, bÒ dµy líp h¹t 5cm, phÝa trªn líp h¹t l¹i r¶i ®Òu 1 líp c¸t Èm dµy 2 - 3cm. - Dïng thuèc DDT hoÆc 666 lo¹i 6% r¾c ®Òu xung quanh nÒn hÇm c¸ch líp h¹t tõ 2 - 3cm ®Ó tr¸nh Mèi, KiÕn ph¸ ho¹i. - H¹t sau khi b¶o qu¶n tõ 7 - 9 ngµy sÏ n¶y mÇm. * Gieo h¹t. - Khi h¹t nøt nanh 20% l« h¹t th× tiÕn hµnh ®em gieo, gieo theo r¹ch vµ mËt ®é gieo 1kg h¹t gièng/ 30 m2 mÆt luèng. Sau khi gieo h¹t lÊp ®Êt dµy 1 - 1,5cm vµ t−íi nhÑ víi l−îng 4 lÝt/ m2, sau ®ã phñ r¹ ®Ó gi÷ Èm ®é cho h¹t. Thêi vô gieo tõ th¸ng 1 ®Õn th¸ng 2. - Thêi gian nu«i c©y t¹o v−ên kÓ tõ khi gieo h¹t, lµ c©y trång mïa xu©n - hÌ: 24 th¸ng trë lªn. C©y trång vô thu: 20 th¸ng tuæi trë lªn. * ThiÕt kÕ trång rõng. TÊt c¶ nh÷ng diÖn tÝch ®−a vµo trång rõng ®Òu ph¶i cã thiÕt kÕ cô thÓ (tu©n thñ quy ®Þnh thiÕt kÕ trång rõng tËp trung vïng ®åi nói ®−îc ban hµnh kÌm theo quyÕt 93 Download :: ®Þnh sè 1982/KT ngµy 20/11/1988 cña bé L©m nghiÖp cò) vµ ph¶i ®−îc cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt. * Ph−¬ng thøc trång rõng. Håi lµ c©y −a bãng khi nhá vµ ®Õn khi lín th× cÇn l−îng ¸nh s¸ng nhiÒu. Do vËy, ®Ó thuËn lîi cho viÖc sinh tr−ëng, ph¸t triÓn cña c©y Håi th× ph−¬ng thøc trång rõng Håi lµ thuÇn loµi. * Ph−¬ng ph¸p trång rõng. HiÖn nay, rõng Håi tù nhiªn kh«ng cßn n÷a. Do vËy, viÖc t¸i sinh tù nhiªn kh«ng diÔn ra, ë d−íi t¸n rõng Håi do hµng n¨m c¸c chñ hé ch¨m sãc vµ dän vÖ sinh cho rõng nªn viÖc t¸i sinh tù nhiªn d−íi t¸n rõng trång Håi còng kh«ng diÔn ra. XuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn còng nh− kinh nghiÖm cña ng−êi d©n trång Håi th× viÖc trång rõng Håi ®−îc tiÕn hµnh b»ng ph−¬ng ph¸p trång rõng b»ng c©y con cã bÇu. * Kü thuËt trång c©y. - MËt ®é trång 400 c©y/ha. C©y c¸ch c©y 5m, hµng c¸ch hµng 5m. Thêi vô trång: vô xu©n hÌ vµ vô thu. C©y con ®em trång vô xu©n hÌ 24 th¸ng tuæi, vô thu trªn 20 th¸ng tuæi. C©y cao > 40 cm vµ ®−êng kÝnh cæ rÔ >5mm. - Xö lý thùc b×: §èi víi thùc b× cao trªn 1m ph¸ b¨ng réng 1m, chõa 4m theo ®−êng ®ång møc. ®èi víi thùc b× th−a, cao d−íi 1m tiÕn hµnh ph¸ b¨ng réng 2m sau ®ã tiÕn hµnh gieo 3 hµng cèt khÝ ®Ó che bãng. - Lµm ®Êt: Lµm ®Êt côc bé b»ng c¸ch ®µo hè víi kÝch th−íc 40 × 40 × 40cm. Hè ®µo tr−íc khi trång 3 th¸ng, lÊp hè tr−íc khi trång 1 th¸ng kÕt hîp bãn lãt 1kg/ hè gåm 50% ph©n chuång hoai vµ 50% ph©n xanh ñ hoai. 94 Download :: - Bøng c©y ®i trång: NhÑ nhµng tr¸nh lµm vì bÇu vµ lµm ¶nh h−ëng ®Õn bé rÔ c©y (bÇu polyetylen th× xÐ bá tr−íc khi trång). Trång c©y ngay ng¾n vµ che n¾ng, gi÷ Èm cho c©y sau khi trång. * Ch¨m sãc vµ b¶o vÖ c©y trång: Håi sau khi trång ph¶i ch¨n sãc 8 n¨m liªn tôc, mçi n¨m 2 lÇn vµo vô xu©n vµ vô thu. CÇn kiÓm tra trång dÆm trong 3 n¨m ®Çu. Néi dung ch¨m sãc lµ xíi, d·y cá quanh miÖng hè, ph¸t bá c©y lÊn ¸t vµ bãn ph©n. Tõ n¨m thø 2 ®Õn n¨m thø 5 mçi n¨m bãn 2 lÇn. LÇn mét 1kg ph©n chuång/ c©y (50% ph©n chuång + 50% ph©n xanh) céng víi 20g ®¹m, 10g l©n. LÇn hai bãn 20g ®¹m, 10g l©n. Nh÷ng n¨m sau vÉn bãn 1kg ph©n chuång/ c©y nh−ng l−îng ®¹m vµ l©n t¨ng lªn ®Õn n¨m thø 7,8 mçi gèc 0.1 - 0.15kg ph©n ®¹m/c©y vµ 0.2kg ph©n l©n/c©y. Ph¸t c©y bôi xung quanh gèc theo diÖn tÝch t¸n c©y, xíi ®Êt vµ nhÆt s¹ch cá trong ph¹m vi ®· cuèc xung quanh gèc. §Ó ®¶m b¶o rõng Håi sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn tèt cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p b¶o vÖ tÝch cùc nh»m phßng chèng c¸c tÖ n¹n ph¸ rõng nhÊt lµ Tr©u, Bß, n¹n ch¸y rõng, c¸c lo¹i s©u bÖnh ph¸ ho¹i. d, TiÕn ®é trång rõng. B¶ng 3.9: TiÕn ®é trång rõng håi Tæng céng Giai ®o¹n 2005 - 2007 Giai ®o¹n 2008 - 2010 4.000 ha 1.800 ha 2.200 ha (Chi tiÕt xem biÓu 04 phÇn phô biÓu) 95 Download :: TiÕn ®é trång rõng Håi ®−îc chia lµm hai giai ®o¹n, giai ®o¹n mét triÓn khai víi diÖn tÝch Ýt h¬n giai ®o¹n hai. Do trong thêi gian nµy cÇn triÓn khai mét sè c«ng viÖc tr−íc khi tiÕn hµnh trång rõng nh− chuÈn bÞ mÆt b»ng, thiÕt kÕ trång rõng... 3.5.4.3 Khai th¸c hoa Håi a, §èi t−îng. §èi t−îng khai th¸c hoa Håi bao gåm toµn bé c¸c diÖn tÝch rõng ®· ®Õn tuæi ra hoa (th−êng tõ 7 - 8 n¨m). Hµng n¨m cho hai vô: - Vô chÝnh: (mïa Håi) th¸ng 9,10, qu¶ to ®Ñp, s¶n l−îng cao vµ hµm l−îng tinh dÇu cao. Vô phô: (tø quý) th¸ng 4,5, qu¶ nhá h¬n, s¶n l−îng thÊp vµ chÊt l−îng tinh dÇu kÐm h¬n vô chÝnh. b, Khèi l−îng. Tæng diÖn tÝch rõng Håi khai th¸c trong giai ®o¹n 2005 - 2010 lµ 6.146ha (chi tiÕt xem biÓu 05 phÇn phô biÓu). c, Gi¶i ph¸p kü thuËt. - Thu ho¹ch qu¶ vµo lóc n¾ng r¸o, tr¸nh ngµy m−a vµ lóc cßn s−¬ng −ít. - B¶o ®¶m an toµn lao ®éng vµ b¶o vÖ v−ên c©y lóc thu h¸i. - Ph¬i qu¶ trªn cãt, ®−îc n¾ng th× qu¶ cã mµu n©u ®á ®Ñp (bÞ m−a ch−a ph¬i ngay Håi sÏ ®en l¹i. Kh«ng chÊt ®èng, ph¶i r¶i máng ®Ó n¬i tho¸ng giã, khi cã n¾ng ®em ph¬i l¹i). - Ph¬i kh« ®Õn ®é Èm quy ®Þnh, tèi ®a 13 - 14%. Kh«ng ®−îc nhóng n−íc s«i tr−íc khi ph¬i (tû lÖ dÇu bÞ gi¶m). 96 Download :: d, Dù kiÕn n¨ng xuÊt vµ s¶n l−îng hoa hµng n¨m. C¨n cø vµo kÕt qu¶ ®iÒu tra vµ dù b¸o n¨ng xuÊt hoa Håi cña t¸c gi¶ NguyÔn Ngäc B×nh vµ TrÇn Quang ViÖt [6] dù kiÕn n¨ng xuÊt hoa Håi lµ 2,5 tÊn/ha. vµ s¶n l−îng hoa trong giai ®o¹n 2005 - 2010 lµ 13.368 tÊn/n¨m (chi tiÕt xem biÓu 05 phÇn phô biÓu). 3.5.5 X©y dùng c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng 3.5.5.1 X©y dùng c¸c khu rõng gièng vµ v−ên −¬m - TiÕp tôc qu¶n lý b¶o vÖ tèt c¸c khu rõng Håi gièng t¹i 2 x· Yªn Phóc vµ B×nh Phóc. §Ó ®¸p øng nguån h¹t gièng cho nhu cÇu trång rõng Håi hµng n¨m. - §Ó ®¸p øng nhu cÇu trång rõng Håi hµng n¨m cÇn ph¶i ®Çu t− x©y dùng hÖ thèng v−ên −¬m víi diÖn tÝch 1.000m2/v−ên, Dù kiÕn x©y dùng 2 v−ên −¬m t¹m thêi ë hai x· Trµng Ph¸i vµ Hoµ B×nh, víi c«ng suÊt 1 triÖu c©y/n¨m (0,5 triÖu c©y gièng/v−ên). 3.5.5.2 HÖ thèng phßng chèng ch¸y rõng, qu¶n lý b¶o vÖ rõng a, X©y dùng ®−êng b¨ng c¶n löa. - TÊt c¶ nh÷ng l« rõng trång Håi ngay tõ khi thiÕt kÕ, nhÊt thiÕt ph¶i thiÕt kÕ, thi c«ng ngay hÖ thèng ®−êng b¨ng tr¾ng hoÆc b¨ng xanh. NÕu ®é dèc trªn 200 th× kh«ng ®−îc lµm b¨ng tr¾ng, mµ ph¶i trång ngay c©y xanh trªn b¨ng cïng víi viÖc trång rõng ngay n¨m ®ã. - B¨ng tr¾ng cã bÒ réng tèi thiÓu 10 - 16m. Khi x©y dùng b¨ng tr¾ng ph¶i xö lý thùc b×, ph¬i kh«, vun thµnh gi¶i c¸ch b×a rõng 5 - 8m, ®èt vµo ®Çu mïa kh«. 97 Download :: - Chän c©y trång lµm b¨ng xanh ph¶i lµ c©y cã søc chèng chÞu löa giái, c©y chøa nhiÒu n−íc, cã kh¶ n¨ng chÞu nhiÖt ®é cao, vá dµy, kh«ng rông l¸ trong mïa kh«. C©y cã søc t¸i sinh h¹t vµ chåi m¹nh, sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn m¹nh. C©y trång trªn b¨ng kh«ng cã cïng loµi s©u bÖnh h¹i víi c©y Håi. - Dù kiÕn khèi l−îng ®−êng b¨ng c¶n löa cÇn x©y dùng lµ 230km. b, X©y dùng tr¹m qu¶n lý vµ chßi canh löa rõng. - ë n¬i cã diÖn tÝch rõng Håi trång tËp trung cÇn ph¶i x©y dùng c¸c tr¹m qu¶n lý b¶o vÖ rõng. Dù kiÕn x©y dùng 100m2. - VÞ trÝ chßi canh ph¶i ®Æt ë n¬i cã tÇm nh×n xa nhÊt, ®Ó dÔ dµng ph¸t hiÖn c¸c ®¸m khãi hoÆc löa bèc lªn, dù ®o¸n ®−îc møc ®é ch¸y to hoÆc nhá ®Ó huy ®éng kÞp thêi lùc l−îng ®Õn dËp t¾t löa rõng. Chßi canh ph¶i cã ®é cao h¬n chiÒu cao cña rõng bao gåm: chßi chÝnh ®Æt ë vÞ trÝ trung t©m cña vïng dÔ ch¸y, cã tÇm nh×n xa tõ 10 - 15km lµm b»ng nguyªn liÖu bÒn ch¾c, chßi phô ®−îc bè trÝ trong toµn bé hÖ thèng chßi canh, cã tÇm nh×n xa tõ 3 - 5km. Chßi chÝnh vµ chßi phô ®−îc bè trÝ theo l−íi tam gi¸c, chßi chÝnh ®Æt ë trung t©m. Dù kiÕn khèi l−îng chßi canh cÇn x©y dùng lµ 2 chßi chÝnh vµ 5 chßi phô. c, Phßng trõ s©u bÖnh h¹i. Rõng trång Håi trªn quy m« lín vµ khi c©y Håi tr−ëng thµnh th−êng cã s©u c¸nh cøng ph¸ ho¹i. Do ®ã, ®Ó lµm tèt c«ng t¸c phßng chèng s©u bÖnh h¹i kÞp thêi, cã hiÖu qu¶ cÇn ph¶i th−êng xuyªn tæ chøc kiÓm tra, ®¸nh gi¸ ph¸t hiÖn kÞp thêi t×nh h×nh s©u bÖnh h¹i ®Ó cã biÖn ph¸p ng¨n chÆn kÞp thêi. Khi ph¸t hiÖn dïng DDT, 666 bét 6% hoµ víi n−íc nång ®é 5% phun lªn th©n, cµnh, l¸. 98 Download :: 3.5.6 gi¶i ph¸p thùc hiÖn 3.5.6.1 Gi¶i ph¸p vÒ khoa häc c«ng nghÖ - Nghiªn cøu c¶i thiÖn gièng c©y Håi. ¸p dông c¸c tiÕn bé khoa häc vÒ c«ng nghÖ sinh häc ®Ó t¹o gièng Håi b»ng ph−¬ng ph¸p cÊy m«, hom. X©y dùng rõng gièng vµ v−ên gièng Håi ®Ó s¶n xuÊt ra c¸c vËt liÖu gièng sinh tr−ëng ph¸t triÓn nhanh, cho n¨ng xuÊt hoa cao vµ chÊt l−îng tinh dÇu tèt. - X©y dùng vµ hoµn thiÖn quy tr×nh g©y trång rõng Håi nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña ng−êi d©n. - øng dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt trong chÕ biÕn tinh dÇu Håi nh»m n©ng cao chÊt l−îng vµ gi¸ trÞ hµng ho¸ cña c¸c s¶n phÈm tõ hoa Håi. 3.5.6.2 Gi¶i ph¸p vÒ chÕ biÕn vµ tiªu thô s¶n phÈm hoa Håi a, VÒ chÕ biÕn. Víi quy m« diÖn tÝch trång Håi toµn huyÖn ®Õn n¨m 2010 lµ 11.468 ha vµ khèi l−îng hoa Håi ®−îc khai th¸c hµng n¨m lµ rÊt lín (®Õn n¨m ®Þnh h×nh s¶n l−îng hoa Håi trung b×nh ®¹t 28.670 tÊn/n¨m). Do vËy, ®Ó tËn dông tèi ®a nguån nguyªn liÖu hoa Håi phôc vô cho chÕ biÕn, ®ång thêi t¹o sù æn ®Þnh cho ng−êi d©n th× cÇn ph¶i ®Çu t− x©y dùng c¸c c¬ së chÕ biÕn cã quy m« phï hîp víi vïng nguyªn liÖu ë tõng ®Þa bµn, khuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ trong vµ ngoµi n−íc ®Çu t− chÕ biÕn s¶n phÈm hoa Håi. b, VÒ tiªu thô s¶n phÈm. S¶n phÈm tõ hoa Håi ®−îc tiªu thô trong n−íc víi l−îng nhá, chñ yÕu dïng ®Ó xuÊt khÈu sang c¸c n−íc. Do vËy, nhµ n−íc cÇn hç trî ng−êi s¶n xuÊt trong viÖc t×m thÞ tr−êng tiªu thô vµ cã chÝnh s¸ch b¶o trî, bao tiªu s¶n phÈm tõ hoa Håi. 99 Download :: §Ó xuÊt khÈu s¶n phÈm tõ hoa Håi trùc tiÕp sang c¸c n−íc b¹n, chóng ta cÇn ph¶i ®¨ng ký tiªu chuÈn chÊt l−îng (m· sè, m· v¹ch). §ã lµ c¬ héi cho s¶n phÈm cña n−íc nhµ ®Õn trùc tiÕp ®−îc c¸c n−íc b¹n mµ kh«ng cÇn qua mét n−íc thø hai. HiÖn nay Trung Quèc lµ n−íc ®· ®¨ng ký ®−îc tiªu chuÈn chÊt l−îng (th−¬ng hiÖu) cho s¶n phÈm hoa Håi. Do vËy, Trung Quèc nhËp khÈu s¶n phÈm hoa Håi tõ ViÖt Nam råi xuÊt khÈu sang c¸c n−íc kh¸c. 3.5.6.3 Gi¶i ph¸p vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch a, ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai. Trong nh÷ng n¨m qua, nhµ n−íc ®· ban hµnh nghÞ ®Þnh 01/CP ngµy 04/01/1995 vÒ viÖc giao kho¸n vµ sö dông ®Êt vµo môc ®Ých n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp vµ nu«i trång thuû s¶n trong c¸c doanh nghiÖp nhµ n−íc vµ nghÞ ®Þnh 163/CP ngµy16/11/1999 vÒ giao ®Êt, cho thuª ®Êt l©m nghiÖp cho tæ chøc, hé gia ®×nh vµ c¸ nh©n sö dông æn ®Þnh, l©u dµi vµo môc ®Ých l©m nghiÖp. §©y lµ c¬ së ph¸p lý cho viÖc x¸c lËp quyÒn lµm chñ vÒ rõng vµ ®Êt rõng ®èi víi c¸c tæ chøc, c¸ nh©n vµ hé gia ®×nh. Trªn c¬ së dù ¸n quy ho¹ch sö dông ®Êt ®Õn n¨m 2010 cña UBND huyÖn ®· ®−îc phª duyÖt. HuyÖn dùa vµo quü ®Êt ®· ®−îc quy ho¹ch cho l©m nghiÖp ®Ó thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc sau: - C©n ®èi l¹i quü ®Êt trªn tõng ®Þa bµn cô thÓ ®Ó cã kÕ ho¹ch giao quyÒn sö dông ®Êt vµ giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt l©m nghiÖp æn ®Þnh l©u dµi cho c¸c tæ chøc, c¸ nh©n, hé gia ®×nh theo nghÞ ®Þnh 163/CP. - Ngoµi diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp ®· giao cho hé d©n t¹i chç theo h¹n ®iÒn, phÇn ®Êt cßn l¹i c¨n cø vµo kh¶ n¨ng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c hé gia ®×nh t¹i chç vµ ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng kh¸c, UBND x· xÐt vµ ®Ò nghÞ UBND huyÖn lµm thñ tôc cho thuª ®Êt. CÇn −u tiªn giao ®Êt , cho thuª ®Êt ®èi víi nh÷ng hé n«ng d©n cã vèn, cã kinh nghiÖm s¶n xuÊt vµ qu¶n lý. 100 Download :: - Giao ®Êt, cho thuª ®Êt, kho¸n ®Êt l©m nghiÖp cÇn ph¶i g¾n víi ph−¬ng ¸n s¶n xuÊt cho tõng hé gia ®×nh. C¸c ph−¬ng ¸n s¶n xuÊt ph¶i tu©n thñ theo quy ho¹ch ph¸t triÓn l©m nghiÖp cña huyÖn. §©y lµ gi¶i ph¸p gãp phÇn quyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng nãi chung vµ sù thµnh c«ng cña viÖc quy ho¹ch ph¸t tiÓn vïng trång Håi nãi riªng trªn ®Þa bµn huyÖn V¨n Quan. b, ChÝnh s¸ch h−ëng lîi vµ tiªu thô s¶n phÈm. Ngoµi chÝnh s¸ch quy ®Þnh t¹i kho¶n 2 ®iÒu 7 cña quyÕt ®Þnh 661/Q§ - T.T.g vµ quyÕt ®Þnh 178/2001/Q§ - T.T.g ngµy 12/11/2001 cña thñ t−íng chÝnh phñ. §èi víi L¹ng S¬n cô thÓ nh− sau: - C¸c hé nhËn kho¸n trång rõng ®Æc s¶n Håi th× ng−êi nhËn kho¸n sÏ ®−îc h−ëng toµn bé c¸c s¶n phÈm ®ã. - T¹o ®iÒu kiÖn thÞ tr−êng tiªu thô s¶n phÈm cho ng−êi s¶n xuÊt. - Cã chÝnh s¸ch hç trî gi¸ cho c¸c ®Ò tµi nghiªn cøu t¹o ra nh÷ng gièng cã chÊt l−îng tèt vµ n¨ng xuÊt cao. 3.5.6.4 Gi¶i ph¸p vÒ vèn ViÖc quy ho¹ch ph¸t triÓn vïng trång Håi huyÖn V¨n Quan còng lµ mét trong nh÷ng h¹ng môc ®Çu t− trong dù ¸n trång míi 5 triÖu ha rõng cña chÝnh phñ. Cho nªn vèn ®Çu t− ®Ó ph¸t triÓn c©y Håi còng ®−îc thùc hiÖn nh− ®· quy ®Þnh trong quyÕt ®Þnh 661/Q§ - T.T.g ngµy 29/7/1998 cña thñ t−íng chÝnh phñ vµ th«ng t− liªn Bé sè 28/1999/T.T.g - LT ngµy 3/2/1999 cña Bé N«ng nghiÖp vµ PTNT, Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu t−, Bé Tµi chÝnh vÒ viÖc h−íng dÉn thùc hiÖn quyÕt ®Þnh 661. Cô thÓ lµ: a, Vèn ng©n s¸ch. Vèn ng©n s¸ch do trung −¬ng cÊp ®Çu t− cho x©y dùng vµ ph¸t triÓn rõng. Bao gåm vèn cho b¶o vÖ rõng, trång rõng míi, nu«i d−ìng rõng vµ ®Çu t− x©y dùng c¸c 101 Download :: c«ng tr×nh h¹ tÇng phôc vô l©m sinh. §Çu t− cho b¶o vÖ rõng, møc kinh phÝ kho¸n tèi ®a 50.000®/ha/n¨m, thêi h¹n dïng tiÒn kho¸n tèi ®a kh«ng qu¸ 5 n¨m. §Çu t− trång rõng míi b×nh qu©n 2.5 triÖu ®ång/ha, bao gåm trång vµ ch¨m sãc 3 n¨m. §Çu t− x©y dùng c¸c c«ng tr×nh phôc vô l©m sinh nh− tr¹m b¶o vÖ rõng, c«ng tr×nh phßng chèng ch¸y, v−ên −¬m ... b, Vèn huy ®éng ®Þa ph−¬ng. §−îc x¸c ®Þnh tõ hai nguån: Thø nhÊt lµ tõ c«ng søc lao ®éng cña ng−êi nhËn kho¸n trång rõng Håi. Thø hai lµ viÖc huy ®éng tõ nguån thuÕ tµi nguyªn cña ®Þa ph−¬ng. 3.5.6.5 Gi¶i ph¸p vÒ tæ chøc qu¶n lý vµ thùc hiÖn a, VÒ nguån nh©n lùc. §Ó ®¸p øng nhiÖm vô trång míi 4.000ha rõng Håi vµ qu¶n lý b¶o vÖ h¬n 7.000ha rõng Håi hiÖn cã th× huyÖn cÇn ph¶i ®−îc t¨ng c−êng lùc l−îng lao ®éng qu¶n lý, lao ®éng khoa häc kü thuËt vµ lao ®éng phæ th«ng ë c¸c cÊp, ®Æc biÖt lµ t¨ng c−êng cho cÊp x·. ¦u tiªn lùc l−îng lao ®éng t¹i chç, ®Æc biÖt lµ lao ®éng thñ c«ng tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng x©y dùng vµ ph¸t triÓn vïng trång Håi trªn ®Þa bµn huyÖn. b, Tæ chøc qu¶n lý. Cho ®Õn nay huyÖn ®· thµnh lËp ban ®iÒu hµnh vµ ban qu¶n lý dù ¸n trång míi 5 triÖu ha rõng. §Ó thuËn tiÖn cho viÖc tæ chøc vµ thùc hiÖn quy ho¹ch ph¸t triÓn c©y Håi, ban qu¶n lý dù ¸n huyÖn sÏ cö mét sè c¸n bé cã tr¸ch nhiÖm ®iÒn phèi c¸c ho¹t ®éng cã liªn quan ®Õn trång rõng Håi. c, Tæ chøc thùc hiÖn. * Lùc l−îng tham gia thùc hiÖn. - Ban qu¶n lý dù ¸n trång míi 5 triÖu ha rõng cña huyÖn. 102 Download :: - C¸c hé gia ®×nh vµ c¸ nh©n trong vµ ngoµi vïng quy ho¹ch. - Lùc l−îng lµm c«ng t¸c khuyÕn l©m cña huyÖn vµ cña c¸c x·. - C¸c tæ chøc kh¸c cã nhu cÇu trång rõng Håi. * Tuú theo chøc n¨ng, nhiÖm vô cô thÓ cña tõng thµnh phÇn tham gia mµ gi¶i quyÕt nh÷ng nhiÖm vô sau. - Tæ chøc qu¶n lý b¶o vÖ rõng, thiÕt kÕ vµ trång rõng Håi. - Cung øng c¸c dÞch vô gièng, ph©n bãn, h−íng dÉn kü thuËt trång rõng vµ ch¨m sãc. Phßng chèng ch¸y vµ phßng trõ s©u bÖnh h¹i. - Tæ chøc khai th¸c, thu mua vµ chÕ biÕn hoa Håi. d, Sù phèi hîp cña c¸c ngµnh. - Lµm thñ tôc giao ®Êt, cho thuª ®Êt vµ cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt cho c¸c tæ chøc, hé gia ®×nh vµ c¸ nh©n ®Ó trång rõng. - C¸c ngµnh cã liªn quan phèi hîp chÆt chÏ ®Ó gi¶i quyÕt nhanh gän c¸c thñ tôc vÒ cÊp ph¸t vèn ®ñ vµ kÞp thêi cho c¸c ho¹t ®éng trång rõng Håi. - Phèi hîp quy ho¹ch c¸c vïng s¶n xuÊt, khu d©n c−, x©y dùng hÖ thèng giao th«ng, thuû lîi, ®iÖn, n−íc vµ c¸c c«ng tr×nh phóc lîi c«ng céng kh¸c. 3.5.7 HiÖu qu¶ cña ph−¬ng ¸n 3.5.7.1 VÒ m«i tr−êng - Gãp phÇn n©ng cao ®é che phñ rõng cña huyÖn tõ 39,4% lªn 46,7% vµo n¨m 2010. §é che phñ cña rõng t¨ng sÏ gãp phÇn ®¶m b¶o an ninh vÒ m«i tr−êng, gi¶m nhÑ thiªn tai, lµm gi¶m xãi mßn röa tr«i ®Êt, ®iÒu hoµ nguån n−íc, gi÷ v÷ng c©n b»ng sinh th¸i, gãp phÇn æn ®Þnh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi trong huyÖn vµ c¸c vïng l©n cËn. 103 Download :: - T¹o ra m«i tr−êng c¶nh quan ®Ñp hÊp dÉn du kh¸ch tham quan du lÞch gãp phÇn t¨ng thªm nguån thu cho ®Þa ph−¬ng. 3.5.7.2 VÒ kinh tÕ §Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c©y Håi trªn ®Þa bµn huyÖn, ®Ò tµi ®· tiÕn hµnh dù tÝnh kh¶ n¨ng ®Çu t−, thu nhËp vµ hiÖu qu¶ cña mét sè loµi c©y trång ¨n qu¶ chÝnh trªn ®Þa bµn huyÖn. Bao gåm c©y Hång, Na vµ c©y Nh·n. * C¬ së ®Ó tÝnh chi phÝ vµ thu nhËp. - C¨n cø vµo hÖ thèng ®Þnh møc kinh tÕ, kü thuËt ¸p dông cho mét sè loµi c©y n«ng nghiÖp. - C¨n cø vµo b¶ng dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ®−îc tÝnh theo th«ng t− h−íng dÉn thùc hiÖn ®Þnh møc suÊt vèn ®Çu t− l©m sinh sè 09/KH cña Bé N«ng nghiÖp vµ PTNT [40]. C¨n cø vµo ®iÒu tra cô thÓ mét sè m« h×nh cã v−ên c©y ¨n qu¶ vÒ gi¸ c¶ mét sè lo¹i vËt t−, gièng, ph©n bãn, thuèc trõ s©u, nh©n c«ng ... t¹i thêi ®iÓm nghiªn cøu trªn c¬ së ®ã ®Ó tÝnh to¸n mét sè chØ tiªu kinh tÕ chÝnh nh− NPV, BCR, IRR cho mét ha c©y trång trªn. B¶ng 3.10: Tæng hîp c¸c chØ tiªu kinh tÕ cña mét sè loμi c©y ¨n qu¶ chÝnh C¸c chØ tiªu Håi Hång Na Nh·n i 6.5 6.5 6.5 6.5 NPV 7831.57 808.85 11079.46 4161.32 BCR 2.99 1.38 2.24 1.83 IRR 20% 7% 17% 12% NPV/n¨m 783.16 80.89 1107.95 416.13 (Chi tiÕt xem biÓu 06,07,08,09,10,11 phÇn phô biÓu) 104 Download :: KÕt qu¶ tÝnh to¸n ë b¶ng 3.10 cho thÊy gi¸ trÞ lîi nhuËn dßng (NPV) tÝnh cho 10 n¨m theo thø tù gi¶m dÇn tõ c©y Na, Håi, Nh·n vµ c©y Hång. C©y Na lµ c©y cã hiÖu qu¶ kinh tÕ nhÊt so víi 3 c©y cßn l¹i, nh−ng ®Õn n¨m thø 10 trë ®i th× s¶n l−îng qu¶ cã xu h−íng gi¶m dÇn vµ chu kú kinh doanh cña c©y Na ng¾n h¬n so víi nh÷ng loµi c©y trång kh¸c. C©y Hång lµ c©y cã hiÖu qu¶ thÊp nhÊt, chÝnh v× vËy mµ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y diÖn tÝch trång kh«ng ®−îc më réng. Nh·n lµ c©y cho hiÖu qu¶ kinh tÕ ë møc ®é trung b×nh so víi c¸c loµi c©y trªn, nh−ng do nh·n lµ c©y cã chu kú kinh doanh dµi, c©y cã t¸n lín, cã kh¶ n¨ng phßng hé chèng xãi mßn ®Êt vµ gi÷ n−íc tèt, nªn vÉn ®−îc ng−êi d©n ®Çu t−. Qua b¶ng 3.10 ta thÊy Håi lµ c©y cã gi¸ trÞ lîi nhuËn dßng ®øng sau c©y Na nh−ng Håi lµ c©y cã chu kú kinh doanh rÊt dµi (trªn 100 n¨m) nªn kh¶ n¨ng sinh lîi cña c©y Håi lµ rÊt cao. Ngoµi ra Håi lµ c©y cã IRR (Tû xuÊt hoµn vèn néi t¹i) cao nhÊt 20%, vµ BCR (Tû xuÊt thu nhËp so víi chi phÝ) cña c©y Håi còng cho gi¸ trÞ cao nhÊt, Do vËy, tõ kÕt qu¶ trªn ta cã thÓ kÕt luËn r»ng c©y Håi lµ c©y cã kh¶ n¨ng ®Çu t− sinh lîi cao cho ng−êi kinh doanh. Ngoµi ra khi hÕt thêi gian thu ho¹ch hoa Håi ta cßn thu ho¹ch s¶n phÈm gç trung b×nh 80m3/ha. S¶n l−îng hoa Håi trong 10 n¨m ®¹t 82.569,6 tÊn. Trung b×nh mçi n¨m ®¹t 8.256,96 tÊn vµ thu nhËp hµng n¨m −íc tÝnh 28.899.360 ngh×n ®ång. B×nh qu©n thu nhËp ng−êi/ n¨m lµ 513.028 ® (riªng tõ s¶n phÈm hoa Håi). 3.5.7.3 VÒ x· héi Bªn c¹nh hiÖu qu¶ vÒ m«i tr−êng vµ kinh tÕ, viÖc thùc hiÖn ph−¬ng ¸n quy ho¹ch ph¸t triÓn c©y Håi cßn ®em l¹i hiÖu qu¶ to lín vÒ x· héi. Tr−íc ®©y nguån thu nhËp chÝnh cña ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng phô thuéc rÊt nhiÒu vµo viÖc trång c©y n«ng nghiÖp, mét sè ®ång bµo d©n téc thiÓu sè ph¸ rõng lµm rÉy ®Ó trång ng«, lóa ... hä ch¨n nu«i theo ph−¬ng thøc kh«ng tËp trung mµ chØ th¶ r«ng Tr©u, Bß, lîn. Gi¸ trÞ kinh tÕ thu ®−îc tõ canh t¸c vµ ch¨n nu«i nh− thÕ kh«ng ®¸ng 105 Download :: kÓ, lîi nhuËn thu ®−îc kh«ng cao. Do vËy, ®êi sèng cña ng−êi d©n cßn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, tû lÖ nghÌo trªn ®Þa bµn huyÖn cßn lín t×nh tr¹ng thiÕu ¨n cßn kh¸ phæ biÕn. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nhê nh÷ng chÝnh s¸ch hîp lý vµ kÞp thêi cña §¶ng vµ ChÝnh phñ. Ng−êi d©n ®· biÕt lµm chñ m¶nh ®Êt cña m×nh, hä ®· chñ ®éng ®Çu t− vèn, søc lao ®éng ®Ó s¶n xuÊt l©u dµi, æn ®Þnh. ViÖc x¸c ®Þnh ®óng h−íng ph¸t triÓn c¬ cÊu c©y trång, vËt nu«i, vÒ hç trî vèn ... ®· lµm cho bé mÆt kinh tÕ cña huyÖn cã nhiÒu thay ®æi. NÕu nh− tr−íc ®©y sè l−îng c«ng lao ®éng nhµn rçi cßn kh¸ nhiÒu th× hiÖn nay nhê vµo ®Þnh h−íng c©y ®Æc s¶n Håi ®· phÇn nµo gi¶i quyÕt ®−îc nh÷ng h¹n chÕ nµy. M« h×nh trång Håi ®· thu hót ®−îc rÊt nhiÒu c«ng lao ®éng. - B»ng c¸c ho¹t ®éng x©y dùng vµ ph¸t triÓn rõng Håi, b×nh qu©n hµng n¨m thu hót 8.000 - 8.500 lao ®éng. - T¨ng thu nhËp cho ng−êi lao ®éng, t¸i s¶n xuÊt ®−îc thùc hiÖn mét c¸ch cã hiÖu qu¶, gãp phÇn gi¶m tû lÖ ®ãi nghÌo, n©ng cao d©n trÝ vµ rót ng¾n kho¶ng c¸ch gi÷a n«ng th«n vµ miÒn nói, vïng ®ång b»ng vµ ®« thÞ. §ång thêi xo¸ bá tÖ n¹n du canh, chÊm døt t×nh tr¹ng ph¸ rõng lµm rÉy. Cñng cè v÷ng ch¾c an ninh quèc phßng vïng biªn giíi. - Duy tr× vµ ph¸t huy b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc cña ng−êi d©n L¹ng S¬n nãi chung vµ cña huyÖn V¨n Quan nãi riªng. 106 Download :: Ch−¬ng 4 KÕt luËn - tån t¹i - kiÕn nghÞ 4.1 KÕt luËn Tõ nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cña quy ho¹ch ph¸t triÓn vïng trång Håi huyÖn V¨n Quan tØnh L¹ng S¬n ®i ®Õn mét sè kÕt luËn: - V¨n Quan lµ vïng ®Êt giµu tiÒm n¨ng, ®Êt ®ai t−¬ng ®èi réng, cã vÞ trÝ quan träng vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, an ninh quèc phßng, m«i tr−êng sinh th¸i ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn vïng §«ng B¾c vµ trung du miÒn nói B¾c Bé, cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ toµn diÖn, trong ®ã cã ph¸t triÓn c©y ®Æc s¶n Håi. - X©y dùng ph−¬ng ¸n ph¸t triÓn më réng vïng trång Håi huyÖn V¨n Quan võa ®¸p øng môc tiªu chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ tØnh L¹ng S¬n võa ®¸p øng nhu cÇu cña nh©n d©n trong vïng. Nh− vËy, ph¸t triÓn Håi cïng mét lóc ®¹t ®−îc hai môc tiªu: thóc ®Èy kinh tÕ tØnh ë tÇm vÜ m«, ®ång thêi æn ®Þnh ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng hé ë tÇm vi m« mét c¸ch cã hiÖu qu¶. - V¨n Quan lµ huyÖn cã diÖn tÝch rõng trång Håi lín nhÊt tØnh L¹ng S¬n còng nh− trªn toµn quèc, lµ vïng sinh th¸i thÝch hîp cho c©y Håi sinh tr−ëng, ph¸t triÓn tèt vµ cho s¶n l−îng, chÊt l−îng cao. VÒ chÊt l−îng tinh dÇu ®øng ®Çu khu vùc §«ng Nam ¸. - C¸c tiÒm n¨ng c¬ b¶n lµm nÒn t¶ng cho ph¸t triÓn vïng trång Håi rÊt dåi dµo. ®ã lµ tiÒm n¨ng vÒ ®Êt ®ai, khÝ hËu, søc lao ®éng, gièng Håi, truyÒn thèng trång vµ khai th¸c Håi cïng víi xu h−íng thÞ tr−êng ngµy cµng ®−îc më réng, c¸c chÝnh s¸ch cña nhµ n−íc ®ang hoµn chØnh dÇn ®Ó cã thÓ hç trî ®¾c lùc cho ng−êi s¶n xuÊt. - Quy ho¹ch ph¸t triÓn c©y ®Æc s¶n Håi huyÖn V¨n Quan phï hîp víi môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi huyÖn V¨n Quan còng nh− tØnh L¹ng S¬n vµ phï hîp víi chiÕn l−îc ph¸t triÓn l©m nghiÖp ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010. 107 Download :: Môc tiªu cña ph−¬ng ¸n còng lµ mét trong nh÷ng môc tiªu ®· ®Æt ra trong ch−¬ng tr×nh trång míi 5 triÖu ha rõng cña chiÕn l−îc ph¸t triÓn ngµnh l©m nghiÖp ViÖt Nam. Ph−¬ng ¸n nµy nh»m cô thÓ ho¸ mét b−íc môc tiªu ph¸t triÓn l©m nghiÖp cho huyÖn V¨n Quan. - Nh÷ng sè liÖu ®iÒu tra c¬ b¶n ®· ®−îc thu thËp tõ c¸c c¬ së cïng víi c¸c tµi liÖu nghiªn cøu vÒ c©y ®Æc s¶n Håi cña c¸c nhµ khoa häc lµm c¬ së cho viÖc quy ho¹ch vµ ph¸t triÓn c©y Håi phï hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng ®Þa ph−¬ng. §ång thêi nh÷ng nhiÖm vô ®−îc x¸c ®Þnh trong ph−¬ng ¸n còng ®−îc phßng n«ng nghiÖp vµ PTNT, c¸c ban ngµnh cña huyÖn ®ãng gãp ý kiÕn. Nh÷ng nhiÖm vô ph¸t triÓn ®−îc x¸c ®Þnh trong ph−¬ng ¸n ®¹t ®−îc sÏ mang l¹i lîi Ých to lín trªn nhiÒu lÜnh vùc: m«i tr−êng, kinh tÕ - x· héi. Gãp phÇn tÝch cùc vµo c«ng t¸c xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ gãp phÇn hoµn thµnh môc tiªu, nhiÖm vô cña huyÖn V¨n Quan ®Æt ra. 4.2 Tån t¹i - ViÖc quy ho¹ch vµ ph¸t triÓn c©y ®Æc s¶n Håi trªn ®Þa bµn huyÖn V¨n Quan phô thuéc rÊt lín vµo chÕ ®é, chÝnh s¸ch cã liªn quan ®Õn ®Êt ®ai, trong khi c¸c chÕ ®é, chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn ®Êt ®ai ch−a thùc sù æn ®Þnh, vÉn cã sù bæ sung, chØnh söa cho nªn viÖc quy ho¹ch kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ. - Do c©y Håi lµ c©y b¶n ®Þa cã ph¹m vi ph©n bè hÑp ë mét sè tØnh §«ng B¾c. Do vËy, viÖc nghiªn cøu vÒ c¸c ®Æc tÝnh sinh vËt häc cña c©y Håi vµ ®¸nh gi¸ thÝch nghi sinh th¸i cña c¸c nhµ khoa häc vÒ chóng cßn nhiÒu h¹n chÕ cÇn tiÕp tôc nghiªn cøu. - H¹n chÕ c¬ b¶n cho sù ph¸t triÓn vïng trång Håi lµ ngoµi thÞ tr−êng Trung Quèc, thÞ tr−êng réng lín trªn thÕ giíi ch−a ®−îc khai th«ng. C¸c c¬ së chÕ biÕn lín cña tØnh ch−a ®−îc phôc håi. HÖ thèng giao th«ng n«ng th«n cßn thiÕu nhiÒu. ViÖc liªn kÕt trong vµ ngoµi vïng Håi nh»m hç trî cho ng−êi s¶n xuÊt trong ®Çu t− vµ tiªu thô s¶n phÈm ch−a ®−îc thiÕt lËp. Tuy vËy, ®©y lµ vÊn ®Ò cÇn ®−îc gi¶i quyÕt ë tÇm vÜ m« tØnh vµ trung −¬ng. 108 Download :: 4.3 KiÕn nghÞ Víi ®Æc ®iÓm lµ c©y cã thêi kú ch¨m sãc kiÕn thiÕt c¬ b¶n dµi (9 n¨m, kÓ c¶ n¨m trång míi) nªn ®Ò nghÞ nhµ n−íc cã c¬ chÕ vay vµ thu håi vèn thÝch hîp. Nh÷ng hé nghÌo míi trång Håi lÇn ®Çu cÇn miÔn gi¶m thuÕ n«ng nghiÖp trong nh÷ng n¨m kiÕn thiÕt c¬ b¶n vµ 3 - 4 n¨m ®Çu cña thêi kú kinh doanh. §èi víi nh÷ng hé cã sù hç trî cña diÖn tÝch Håi cò cÇn cã c¬ chÕ mÒm dÎo ®Ó khuyÕn khÝch hä tr¶ vèn sím h¬n. - Nhµ n−íc, tØnh vµ trung −¬ng cÇn t¹o ®iÒu kiÖn vÒ tiªu thô s¶n phÈm qua c¸c thÞ tr−êng kh¸c trªn thÕ giíi, b¶o hiÓm mét phÇn rñi ro do thÞ tr−êng biÕn ®éng, x©y dùng c¸c c¬ së chÕ biÕn tinh dÇu Håi, më mang hÖ thèng giao th«ng n«ng th«n, thóc ®¶y c¸c ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng khuyÕn l©m, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. - §Ó ®¶m b¶o cho viÖc quy ho¹ch ph¸t triÓn vïng trång Håi trªn ®Þa bµn huyÖn ®¹t ®−îc kÕt qu¶ cao viÖc giao kho¸n ®Êt theo nghÞ ®Þnh 64/CP, 163/CP vµ nghÞ ®Þnh 01/CP cÇn ®−îc hoµn thiÖn nhanh ®Ó nh©n d©n sím x¸c ®Þnh quyÒn së h÷u l©u dµi, yªn t©m s¶n xuÊt vµ b¶o vÖ s¶n xuÊt. 109 Download :: GIÔÙI THIEÄU VEÀ TAØI LIEÄU Tài liệu bạn đang xem được download từ website WWW.AGRIVIET.COM WWW.MAUTHOIGIAN.ORG »Agriviet.com là website chuyên đề về nông nghiệp nơi liên kết mọi thành viên hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, chúng tôi thường xuyên tổng hợp tài liệu về tất cả các lĩnh vực có liên quan đến nông nghiệp để chia sẽ cùng tất cả mọi người. Nếu tài liệu bạn cần không tìm thấy trong website xin vui lòng gửi yêu cầu về ban biên tập website để chúng tôi cố gắng bổ sung trong thời gian sớm nhất. »Chúng tôi xin chân thành cám ơn các bạn thành viên đã gửi tài liệu về cho chúng tôi. Thay lời cám ơn đến tác giả bằng cách chia sẽ lại những tài liệu mà bạn đang có cùng mọi người. Bạn có thể trực tiếp gửi tài liệu của bạn lên website hoặc gửi về cho chúng tôi theo địa chỉ email Webmaster@Agriviet.Com Lưu ý: Mọi tài liệu, hình ảnh bạn download từ website đều thuộc bản quyền của tác giả, do đó chúng tôi không chịu trách nhiệm về bất kỳ khía cạnh nào có liên quan đến nội dung của tập tài liệu này. Xin vui lòng ghi rỏ nguồn gốc “Agriviet.Com” nếu bạn phát hành lại thông tin từ website để tránh những rắc rối về sau. Một số tài liệu do thành viên gửi về cho chúng tôi không ghi rỏ nguồn gốc tác giả, một số tài liệu có thể có nội dung không chính xác so với bản tài liệu gốc, vì vậy nếu bạn là tác giả của tập tài liệu này hãy liên hệ ngay với chúng tôi nếu có một trong các yêu cầu sau : • Xóa bỏ tất cả tài liệu của bạn tại website Agriviet.com. • Thêm thông tin về tác giả vào tài liệu • Cập nhật mới nội dung tài liệu www.agriviet.com 110 Download ::