Nguyên tắc quản lý theo ngành, chức năng kết hợp với quản lý theo địa phương

Những người bị thiệt nhất khi quyết định này được thi hành vẫn là người dân chưa có sổ đỏ đang sinh sống tại Hà Nội nếu muốn xây dựng. Nguyên nhân là do tiến độ cấp “sổ đỏ” của Hà Nội rất chậm mới đạt khoảng 70% diện tích cần cấp. Ngoài ra, còn có gần 27000 trường hợp thuộc diện chưa thể cấp “sổ đỏ” và hơn 65000 “sổ đỏ” khác tồn kho do người dân không đến nhận vì kinh phí quá cao(1). Việc này còn dẫn đến phá hỏng những nỗ lực trong việc tháo gỡ về mặt trình tự, thủ tục cho đơn giản, nhằm khuyến khích người dân thực hiện nghiêm về trật tự trong xây dựng. Có thể nói UBND thành phố Hà Nội tự làm khó mình khi cho rằng khi ban hành quyết định này thì sẽ giảm được tình trạng xây dựng không phép đang diễn ra. Không những việc ban hành văn bản này không phù hợp với những quy định của Bộ Xây dựng mà còn liên quan đến việc lấy căn cứ là Nghị định 84/CP 25 do Chính phủ ban hành khi cho rằng đây là căn cứ để cấp phép xây dựng, theo nội dung của Nghị định 84/CP thì nghị định này không liên quan gì đến việc cấp phép xây dựng, chỉ có duy nhất một điều có nhắc tới là thời điểm ngày 1/1/2008 là: “Các giao dịch dân sự về quyền sử dụng đất, từ 1/1/2008 chỉ được thực hiện trên cơ sở có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất”. Như vậy, việc Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội ra quyết định phải có sổ đỏ mới được cấp phép xây dựng là không có căn cứ, và trái với những quy định của Bộ Xây dựng trong việc cấp phép xây dựng. Từ những thực tiễn ở một vài địa phương và ngay tại thành phố Hà Nội về việc ban hành văn bản đó là không có sự kết hợp chặt chẽ với ngành trên địa bàn mình quản lý, để xẩy ra những hậu quả rồi mới tính đến việc giải quyết những hậu quả do những văn bản này gây ra. Đây là thực trạng đáng báo động trong việc ban hành các văn bản của các địa phương khi mà sự kết hợp với Bộ, ngành là chưa thật sự chặt chẽ, vẫn mang tính cục bộ địa phương và mạnh ai người nấy làm. 2.2. Sự phối hợp không chặt chẽ trong việc tổ chức, thực hiện các quy định của ngành ở địa phương. Trên bình diện chung của cả nước ta thì các quy định của ngành được các địa phương thực hiện tương đối tốt, tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn còn tồn tại nhiều vướng mắc và hạn chế trong việc thực hiện các quy định của ngành tại mỗi địa phương. Cụ thể sự phối hợp không chặt chẽ giữa các Bộ, ngành và địa phương thể hiện ở một số lĩnh vực sau:  Lập quy hoạch, kế hoạch của địa phương. Do vị trí địa lý cũng như điều kiện của mỗi địa phương có sự khác nhau nên việc thực hiện đồng bộ các quy định của ngành cũng còn gặp nhiều khó khăn. Đa số các địa phương khi thực hiện các quy định của ngành vẫn còn mang nặng tính thành tích và chưa đạt hiệu quả cao, chưa muốn nói tới một số địa phương còn làm sai những quy định mà ngành đã đặt ra. Bên cạnh đó, các Bộ cũng chưa chú ý tới việc xem xét tính thực tế của các quy định của mình có thể 26 áp dụng chung cho tất cả các địa phương hay phải có những điều chỉnh riêng cho từng khu vực và địa phương cụ thể. Do việc thực hiện của các địa phương cũng phải phù hợp với điều kiện kinh tế, văn hóa, xã hội, và đặc biệt là điều kiện tự nhiên của mỗi vùng, mỗi địa phương là khác nhau nên việc thực hiện quy định của ngành cũng có những đặc thù riêng. Tuy nhiên, thực tế cho thấy việc hướng dẫn thực hiện các quy định ngành tại địa phương vẫn chưa được đồng nhất, dẫn tới các địa phương khi thực hiện các quy định này thường theo cách riêng của địa phương mình. Điều này được thể hiện rõ nhất trong lĩnh vực thu hút đầu tư, các địa phương đua nhau tạo ra những điều kiện đầu tư tốt nhất nhằm thu hút thật nhiều nhà đầu tư vào đầu tư tại địa phương mình mà không tình đến những hậu quả của việc thu hút này. Bộ Kế hoạch và Đầu tư đưa ra khung chung về thu hút đầu tư cho các tỉnh thực hiện, tuy nhiên các địa phương thực hiện những quy định này một cách không giống ai - mạnh địa phương nào địa phương đó thu hút đầu tư theo cách riêng của mình. Điều này kéo theo một loạt các Bộ, ngành có liên quan gặp rất nhiều khó khăn trong việc giải quyết những hậu quả mà các địa phương gây ra khi không thực hiện đúng quy định mà ngành đã đề ra. Dẫu biết rằng các địa phương hiện nay được trao quyền tự quyết rất cao xong không vì thế mà xem nhẹ việc thực hiện các quy định của Bộ, ngành tại địa phương mình theo đúng tinh thần hướng dẫn của các bộ, ngành trong thực hiện công việc các quy định này. Không chỉ các địa phương có lỗi trong việc thực hiện các quy định của ngành, mà ngay chính các chính sách của ngành cũng làm cho các địa phương gặp nhiều khó khăn khi đem các quy định này áp dụng tại các địa phương. Nhiều quy định của ngành ban hành khi không có sự nghiên cứu và xem xét va lấy ý kiến từ các địa phương mà đã ban hành và áp dụng. Điều này dẫn khi áp dụng tại nhiều địa phương đã không phát huy được hết thế mạnh của từng địa phương mà còn làm cho các địa phương phải lúng túng trong việc áp dụng các quy đinh này trong khi thế mạnh đó hầu như không tồn tại. Cụ thể nhiều địa phương khi xây dựng quy hoạch phát triển ngành tại địa phương mình đã không 27 xem xét và khảo sát kỹ tính khả thi của các kế hoạch này trong thực tế khi triển khai tại địa phương làm cho hàng nghìn tỷ đồng đầu tư của nhà nước và của các Bộ, ngành và ngân sách của địa phương đầu tư không có hiệu quả. Những dự án xi măng lò đứng, nhà máy mía đường, trương trình đánh bắt xa bờ, trương trình bò sữa… ở nhiều địa phương khi mới bước đầu thực hiện đã không mang tính khả thi và đi vào bế tắc và thua lỗ. Đây lỗi một phần là do các Bộ, ngành liên quan không tính kỹ tính khả thi của các dự án tại địa phương mà mình định thực hiện phát triển ngành của mình, ngoài ra, lỗ cũng do các địa phương nôn nóng trong thực hiện chính sách, hoặc do thiên về lấy tiếng cho địa phương mình đối với các địa phương khác. Ngoài ra, việc kết hợp giữa các địa phương và các Bộ, ngành trong việc xử lý những vi phạm những quy định của ngành tại địa phương vẫn còn nhiều hạn chế và yếu kém. Việc các địa phương đua nhau thu hút đầu tư, xây dựng các khu công nghiệp, khu chế suất, hay khu kinh tế mà không tính tới những hậu quả mà những khu công nghiệp, khu chế suất, khu kinh tế này gây ra tới môi trường các địa phương làm cho tình hình ô nhiễm môi trường tại các địa phương diễn ra ngày một nghiêm trọng. Mặc dù Bộ Tài nguyên và Môi trường đã có những quy định rất rõ ràng về bảo vệ môi trường xong do các địa phương xem trọng các lợi ích kinh tế mà bỏ qua những tiêu chuẩn về môi trường mà Bộ đã đưa ra. Gây ra hậu quả rất nghiêm trọng về môi trường. Hầu như tại tất cả các địa phương đều để xảy ra vi phạm về môi trường do các cụm công nghiệp hay khu chế suất gây ra. Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Việt Nam hiện nay có 150 Khu công nghiệp, khu chế suất trên toàn quốc. Các khu công nghiệp này tuy đã mang lại hiệu quả kinh tế rõ ràng, khi 53,2% số khu công nghiệp này đạt tỷ lệ lấp đầy các dự án và hơn 70% được vận hành. Tuy nhiên, điều đáng nói nhất là tốc độ phát triển kinh tế “nóng” của các khu công nghiệp, khu chế suất này đã kéo theo nhiều tác động tiêu cực đối với môi trường. Theo ước tính, mỗi khu công nghiệp thải khoảng từ 3.000 – 10.000 m3 nước thải/ngày đêm. Như vậy, tổng lượng nước thải công nghiệp của các khu công nghiệp trên cả nước lên khoảng 500.000-700.000 m3 28 /ngày đêm. Tại các khu công nghiệp, công tác bảo vệ môi trường chưa thực hiện đồng bộ, nhiều khu công nghiệp chưa xây dựng hệ thống xử lý nước thải tập trung. Đến thời điểm hiện nay, mới chỉ có 28 khu công nghiệp có nhà máy xử lý nước thải tập trung, khoảng 20 khu công nghiệp đang xây dựng hoặc chuẩn bị đầu tư. Tuy nhiên, ngay cả ở những khu công nghiệp đã có trạm xử lý nước thải tập trung, thì chất lượng thực tế của các công trình này vẫn còn hạn chế, chưa đạt được những tiêu chuẩn quy định, gây ô nhiễm môi trường, đặc biệt là ở một số khu công nghiệp tập trung các ngành công nghiệp nhẹ như dệt may, thuộc da, ngành hóa chất… độc hại rất cao.Số đông còn lại chưa xây dựng do nhiều nguyên nhân như năng lực tài chính hạn chế, ý thức tuân thủ pháp luật về bảo vệ môi trường chưa cao… nhưng phải kể đến một nguyên nhân khá nổi bật đó là sự làm ngơ của các địa phương trước tình trạng này. Từ thực trạng ô nhiễm môi trường tại các địa phương kể trên chúng ta thấy rằng có nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan dẫn đến tình trạng ô nhiễm môi trường, như sự gia tăng dân số, mặt trái của quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá, cơ sở hạ tầng yếu kém, lạc hậu: nhận thức của người dân về vấn đề môi trường còn chưa cao… Đáng chú ý là sự bất cập trong hoạt động quản lý, bảo vệ môi trường. Nhận thức của nhiều cấp chính quyền, cơ quan quản lý, tổ chức và cá nhân có trách nhiệm về nhiệm vụ bảo vệ môi trường nước chưa sâu sắc và đầy đủ; chưa thấy rõ ô nhiễm môi trường gây nguy hiểm trực tiếp, hàng ngày và khó khắc phục đối với đời sống con người cũng như sự phát triển bền vững của đất nước. Các quy định về quản lý và bảo vệ môi trường còn thiếu (chẳng hạn như chưa có các quy định và quy trình kỹ thuật phục vụ cho công tác quản lý và bảo vệ môi trường nói chung và bảo vệ nguồn nước nói riêng). Cơ chế phân công và phối hợp giữa các cơ quan, các ngành và địa phương chưa đồng bộ, còn chồng chéo, chưa quy định trách nhiệm rõ ràng. Chưa có chiến lược, quy hoạch khai thác, sử dụng và bảo vệ tài nguyên nước theo lưu vực và các vùng lãnh thổ lớn. Chưa có các quy định hợp lý trong việc đóng góp tài 29 chính để quản lý và bảo vệ môi trường, gây nên tình trạng thiếu hụt tài chính, thu không đủ chi cho bảo vệ môi trường.  Sử dụng ngân sách (gây lãng phí nghiêm trọng) Thực tiễn việc phối hợp giữa các Bộ, ngành và địa phương trong việc sử dụng ngân sách của các địa phương vẫn còn hạn chế. Cụ thể: vai trò của các cơ quan quản lý chức năng (Bộ, ngành) trong việc lập quy hoạch, kế hoạch đã không có sự phối hợp với các địa phương dẫn đến những hậu quả gây lãng phí nghiêm trọng . Điều này được thể hiện rõ trong ngành xây dựng, và Bộ, ngành có liên quan ở đây chính là Bộ Xây dựng và Bộ Kế hoạch và Đầu tư cùng với Bộ Tài chính trong việc lên kế hoạch và cấp kinh phí và giám sát việc thực hiện kinh phí đó tại các địa phương. Theo Tổng Hội Xây dựng Việt Nam vừa công bố bản danh sách các địa phương có công trình gây thất thoát lãng phí trong sử dụng vốn đầu tư xây dựng năm 2005 và 6 tháng đầu năm 2006, qua đó có thể thấy thất thoát, lãng phí xảy ra ở tất cả các lĩnh vực và ở nhiều tỉnh thành. Ví dụ: Dự án Nhà máy chế biến cà chua, tổng số vốn đầu tư 51,7 tỷ đồng, công suất 200 tấn cà chua/ngày do Cty Xuất nhập khẩu Rau quả Hải Phòng làm chủ đầu tư, hoàn thành từ năm 2001, nhưng do không xây dựng được vùng nguyên liệu, mỗi năm nhà máy chỉ thu mua được 1000 tấn cà chua, đủ để khởi động máy trong 5 - 6 ngày, còn lại là ngừng hoạt động do thiếu nguyên liệu. Dự án Khách sạn du lịch và công viên của Hải phòng vốn đầu tư lớn như Khách sạn Hùng Vương đầu tư 29 tỷ đồng, Công viên nước Vạn Sơn đầu tư 64 tỷ đồng trên diện tích 30.000 m2 đất, công viên Rồng biển đầu tư 31 tỷ đồng, trên diện tích 17.000 m2, Khu vui chơi giải trí tổng hợp Đồ Sơn đầu tư 145 tỷ đồng, công viên nước Cát Bà đầu tư 30 tỷ đồng… sau 3 năm triển khai, đến nay nhiều dự án bị bỏ dở dang, một số dự án thành bãi đất hoang để cỏ mọc. Tại tỉnh Thái Bình có Nhà máy chế biến gạo đầu tư 6 triệu USD, hoàn thành năm 2000, đến khi chạy thử, thiết bị nhập không phù hợp với gạo Việt Nam, hiện Nhà máy này chỉ chạy được 10% công suất và phải chuyển từ điều khiển tự động sang điều khiển bằng tay. 30 Trong công cuộc “hiện đại hóa” có rất nhiều sai phạm của tỉnh Hà Giang, vừa qua tỉnh đã đầu tư 42 tỷ đồng xây 4 chung cư cao tầng, sau khi xây xong, bà con dân tộc vùng cao không mua nhà cao tầng để ở, nhà không bán được, tỉnh đang nợ chưa có tiền trả cho nhà thầu. Hà Nội cũng có những công trình lãng phí khi sử dụng các nguồn tài chính không hiệu quả, thành phố đã đầu tư hàng trăm tỷ đồng để xây dựng các công viên, đến nay có công viên chưa xây xong đã bị đề nghị phá bỏ vì một số công trình không phù hợp quy hoạch, công viên Yên Sở đầu tư 188 tỷ đồng nhưng không có khách vào vì nước hồ bị ô nhiễm nặng. Các dự án kênh tưới nước tại huyện Gia Lâm đầu tư 9,5 tỷ đồng, sau khi hoàn thành dự án do thiết kế, thi công không bảo đảm chất lượng nên công trình không sử dụng được. Tỉnh Vĩnh Phúc đầu tư 1.416 tỷ đồng cho 670 dự án, theo điều tra, chỉ có 8-9% công trình đạt chất lượng tốt, 40% chất lượng trung bình và hơn 50% chất lượng kém. Tổng Cty Du lịch Sài Gòn (TP Hồ Chí Minh) đầu tư 913 tỷ đồng để sửa chữa, nâng cấp 104 khách sạn, đã thất thoát, lãng phí hàng chục tỷ đồng…. Nguyên nhân dẫn đến thất thoát, lãng phí là do các chủ đầu tư không thực hiện nghiêm túc các cơ chế, chính sách, luật pháp về xây dựng; các cơ quan quản lý Nhà nước về đầu tư chưa làm đầy đủ trách nhiệm quản lý, giám sát, kiểm tra quá trình đầu tư xây dựng cơ bản; lãnh đạo một số địa phương còn chủ quan, duy ý chí muốn đẩy nhanh quá trình phát triển của địa phương, đã đầu tư tràn lan chạy theo phong trào mà không nghiên cứu kỹ thị trường và đặc điểm của địa phương. Các ví dụ trên thể hiện các địa phương không có sự đánh giá điều kiện của địa phương, hiểu rõ điều kiện kinh tế, chính trị, xã hội của địa phương mình để thông qua đó phối hợp với cơ quan quản lý ngành, chức năng tổ chức thực hiện các chính sách, các hoạt động cho phù hợp với điều kiện của địa phương mình, dẫn đến hoạt động này không hiệu quả. Ngoài ra, việc thực hiện các quy định của ngành về sử dụng ngân sách và các chính sách tại địa phương còn rất nhiều hạn chế, thông thường thì các địa 31 phương khi thực hiện các quy định của ngành thì bao giờ cũng có những sai xót, khuyết điểm. Một phần của điều này là việc các địa phương không làm công việc của ngành đến nơi đến chốn, hoặc có sự sai phạm của cấp dưới khi thực hiện các quy định của cấp trên. Điều này làm cho việc thực hiện quy định của ngành tại các địa phương rất mang tính cục bộ, và tùy tiện gây ra những hậu quả to lớn. Làm ảnh hưởng tới uy tín của các Bộ, ngành trực tiếp chỉ đạo và quản lý thực hiện những chính sách của nhà nước. Ví dụ, trong đợt tết nguyên đán năm Kỷ Sửu 2009 Bộ Lao động Thương binh và Xã hội và Bộ Tài chính đã tham mưu cho Chính Phủ trong việc chi tiền Tết cho người dân nghèo trên cả nước và chính hai Bộ nói trên trực tiếp thực hiện việc chi tiền nay cho các địa phương. Trong quá trình thực hiện chính sách này nhìn chung thì các địa phương thực hiện khá tốt, mang lại cho những hộ nghèo một cái tết đầm ấm và no đủ hơn. Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn còn tồn tại một số địa phương có những sai phạm trong việc chi tiền của nhà nước cho các hộ nghèo. Những địa phương tồn tại nhiều sai xót phải kể đến tỉnh Quảng Bình, Bắc Giang, Trà Vinh, Quảng Nam… những sai pham này đều bắt nguồn từ cấp cơ sở, chủ yếu là tại các xã trong tỉnh. Theo đó, ngoài việc cấp tiền không đúng đối tượng, trưởng thôn tại hàng loạt tỉnh như Quảng Bình, Nghệ An, Hà Tĩnh, Bắc Giang, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Trà Vinh, Sóc Trăng... đã cấp tiền không đủ định mức với số người nghèo, tranh thủ truy thu các khoản người nghèo còn nợ, thu thêm các khoản đóng góp để làm việc chung của thôn. Tiền trợ cấp của nhà nước được các xã này dùng sai mục đích, hoặc chi cho sai đối tượng. Có những hộ nghèo thì không được tiền trợ cấp trong khi những gia đình không thuộc diện nghèo lại được tiền trợ cấp, đa số những gia đình này đều là người thân của của các cán bộ trong xã. Không những vậy tiền trợ cấp cũng bị bòn rút, hoặc chuyển thành hình thức mà thật sự không phù hợp với nguyện vọng của người dân. Nguyên nhân của những sai phạm này là do các địa phương không giám sát, kiểm tra việc thực hiện của các cấp cơ sở, và do chính các cấp cơ sở làm việc còn mang nặng tính tự phát và đôi khi thiếu công minh (ưu tiên người thân của 32 các cán bộ mà không xem xét đến thực tế của các quy định về đối tượng được hưởng những ưu đãi này). Đến khi có những phản ánh thì mới kiểm tra và xử lý, chính điều này làm giảm đi uy tín của cấp lãnh đạo trong quản lý hành chính nhà nước. Từ những hạn chế ở trên ta thấy một điều đó là việc chỉ đạo và giám sát của các địa phương trong việc thực hiện những chính sách của nhà nước chưa thật sự đạt hiệu quả, khi hật quả đã xảy ra rồi thì mới sửa sai, người chịu thiệt thòi nhất vẫn là những người dân. Để thực hiện tốt công việc trong công tác quản lý thì không chỉ mình các địa phương có thể đảm đương nổi những công việc liên quan tới hoạt động của ngành mà không có sự kết hợp từ các Bộ, ngành có liên quan. Ngoài ra, nâng cao vai trò của các Sở, phòng ban trong việc thực hiện các quy định của ngành tại địa phương.  Trong quản lý, sử dụng đất đai Trong giai đoạn hiện nay việc phát triển đồng đều về kinh tế của các địa phương hầu như vẫn chưa đem lại hiệu quả cao. Có một số địa phương vì muốn cho tỉnh mình nhanh phát triển nên đầu tư phát triển công nghiệp một cách ồ ạt mà không xem xét về tình hình phát triển chung của địa phương mình, kết quả là phát triển một cách gượng ép. Không những vậy việc quản lý đất đai của các địa phương vẫn còn nhiều điểm bất cập, tuy Luật đất đai năm 2005 đã đi vào thực tiễn vài năm, cùng với sự hướng dẫn chỉ đạo của Bộ Tài nguyên và Môi trường thông qua các thông tư, chỉ thị, tuy nhiên hầu như điều đó không đủ để cho các địa phương có thể quản lý đất đai một cách có hiệu quả. Những thống kê và những con số “giật mình” trong quản lý đất đai. Đặc biệt phải kể đến các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long một trong những khu vực mà việc quản lý đất đai vẫn đang còn nhiều vướng mắc và hạn chế. Điều này cho thấy rằng việc kết hợp giữa Bộ Tài nguyên và Môi trường và các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long trong việc quản lý đất đai vẫn còn nhiều hạn chế cần khắc phục. Ngoài ra Bộ Kế hoạch và Đầu tư và Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng chưa thực sự phối hợp tốt trong việc quy hoạch và phát triển kinh tế để phù hợp với sự phát triển chung của mỗi địa phương. Cụ thể là việc phát triển các khu công nghiệp, khu đô thị mới, khu 33 dân cư, đặc biệt là sự phát triển rất nhanh của hàng loạt các sân golf trong cả nước, đang lấn dần các ruộng lúa phì nhiêu, nguy cơ sống ở vựa lúa mà thiếu gạo ăn đang đến rất gần. Tại các tỉnh như Vĩnh Long, An Giang, Đông Tháp chỉ riêng các khu công nghiệp, khu đô thị đã và sẽ lấy đi hàng nghìn hécta đất nông nghiệp trước đây vốn trồng lúa năm 2, 3 vụ với sản lượng rất cao thì nay đã bị các tỉnh nói trên cho thành các khu công nghiệp, khu kinh tế mà không hề có chút suy nghĩ gì hậu quả của những chính sách này. Đơn cử tại Vĩnh Long thì chỉ riêng các khu công nghiệp đã và sẽ lấy đi trên 3.000 ha đất nông nghiệp. Trong đó, riêng khu công nghiệp Bình Minh đã “xóa sổ” trên 130ha bưởi năm roi- đặc sản của tỉnh. Hòa Phú (huyện Long Hồ) là khu công nghiệp đầu tiên của Vĩnh Long được tư xây dựng khiếm 250ha đất trồng lúa bị xóa sổ. Tiếp sau đó là Vũng Liêm là một trong những huyện trọng điểm lúa của Vĩnh Long cũng mọc lên một cụm công nghiệp lấy đi hàng trăm hecta đất nông nghiệp của người dân. Tuyến công nghiệp Cổ Chiên với diện tích 256ha và dự kiến sắp tới sẽ có thêm 356ha đất nông nghiệp được chuyển giao… Những vi phạm về quản lý đất đai tại các địa phương không chỉ dừng lại ở việc phát triển các khu công nghiệp hay khu đô thị, khu dân cư mà nó còn phát sinh trong việc quy hoạch và phát triển dịch vụ, cụ thể là phát triển sân Golf của các địa phương cũng đang là vấn đề mà yêu cầu đặt ra cho các Bộ, ngành và địa phương trong việc sử dụng cân đối tài nguyên đất trong sự phát triển kinh tế của địa phương. GS.TSKH Trần Duy Quý - nguyên Phó giám đốc Viện Khoa học nông nghiệp VN nhận định: “Chưa bao giờ trong lịch sử Việt Nam, đất nông nghiệp lại bị tấn công mãnh liệt, có tổ chức, quy mô rộng và đầy quyết tâm như hiện nay. Cả nước hiện có 7,5 triệu ha đất trồng trọt, trong khi đất trồng lúa 2 vụ chỉ còn có 4,3 triệu ha. Với dân số 85 triệu người và không lâu sau sẽ là 100 triệu người, 4,3 triệu ha sẽ rất mong manh khi mỗi năm lại có vài chục ngàn ha bị mất đi để phục vụ cho các khu công nghiệp, khu chế xuất, đất ở, rồi sân golf. Đất 34 không sinh thêm nhưng các khu công nghiệp ngày càng lớn để chứng minh cho sự phát triển của địa phương. Cứ đà này, giả sử mỗi năm Việt Nam chỉ mất 50.000 ha đất nông nghiệp thôi thì 20 năm sau chúng ta có thể mất đi 1/3 diện tích trồng lúa. Đây sẽ là thách thức lớn cho thế hệ con cháu mai sau. Tuy nhiên, đến nay chúng ta vẫn chưa có công cụ hữu hiệu bảo vệ đất nông nghiệp. Trong những "sát thủ" của cây lúa, của nghề nông ngày càng đông, nay là sân golf, mai có thể là bóng chày hay nhiều môn thể thao quý tộc khác…”. Từ những thực tế nêu trên đã cho thấy, dù sự phát triển về công nghiệp hay sự phát triển của đô thị và dịch vụ tại các địa phương này có thể đem lại cho các tỉnh những thành quả bước đầu, nhưng sự phát triển này không thể làm ngay trong một thời gian ngắn là đạt được kết quả ngay, nó cần phải có thời gian và đặc biệt là sự kết hợp chặt chẽ giữa các Bộ, ngành và địa phương ngay từ bước quy hoạch và xây dựng để án phát triển . Làm tốt điều này thì việc phát triển không đều trong cơ cấu kinh tế của mỗi địa phương sẽ được khắc phục nhanh chóng, và sẽ đem lại hiệu quả cao trong công tác quản lý của các địa phương trong việc phát triển ngành tại địa phương mình.  Trong kết hợp quản lý giữa cơ quan quản lý ngành, chức năng ở địa phương với cơ quan quản lý ngành, chức năng ở trung ương. Qua những ví dụ nêu trên cho thấy một thực tế là việc kết hợp giữa các Bộ, ngành và các địa phương thông qua cơ quan quản lý chuyên môn ở địa phương vẫn còn rất nhiều hạn chế. Các Sở đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc kết hợp giữa các Bộ, ngành và các địa phương. Có thể nói các Sở như sợi dây nối giữa địa phương và các Bộ, ngành. Tại địa phương thì các Sở là cơ quan giúp việc cho Ủy ban nhân dân tỉnh tại địa phương trong các công việc liên quan đến Sở, còn trong mối quan hệ với Bộ thì các sở lại là cơ quan chuyên môn trực thuộc của Bộ tại các địa phương. Vừa chịu sự chỉ đạo theo chiều ngang của địa phương và chiều dọc từ các Bộ nên vai trò của các Sở ở đây là rất quan trọng. Một khi các sở không thực hiện tốt công việc là cầu nối giữa các Bộ, ngành và địa phương thì việc phối hợp trong quản lý giữa các Bộ, ngành và địa phương 35 diễn ra còn hạn chế như trên là không sai. Các Sở vẫn chưa phát huy hết những khả năng của mình trong việc giúp các địa phương thực hiện các quy định của Bộ, ngành tại địa phương mình, cũng như thực hiện chính công việc của Bộ trực tiếp quản lý mình giao phó. Từ thực tế này, các địa phương và các Bộ, ngành cần phải chỉ đạo sát sao việc thực hiện công tác quản lý của các Sở, và thông qua các Sở tăng cường hơn nữa sự kết hợp giữa các Bộ và địa phương trong quản lý hành chính nhà nước nói chung và trong việc thực hiện nguyên tắc quản lý ngành, chức năng kết hợp với quản lý theo địa phương nói riêng đạt hiệu quả cao hơn. 2.3. Bất cập trong hoạt động kiểm tra giám sát thực hiện các quy định của ngành tại địa phương. Hoạt động kiểm tra, giám sát thực hiện các hoạt động của ngành tại các địa phương được các Bộ, ngành và chính quyền các địa phương phối hợp thực hiện tương đối tốt. Nhiều vi phạm được phát hiện và xử lý kịp thời. Quan trọng là việc thực hiện các quy định của ngành tại các địa phương, cũng như việc kết hợp giữa các địa phương đã có những thành công bước đầu, góp phần không nhỏ vào công cuộc phát triển kinh tế tại các địa phương. Bên cạnh những thành tựu kể trên thì vẫn còn nhiều hạn chế và thiếu xót trong hoạt động kiểm tra, giám sát của ngành tại các địa phương, đặc biệt trong lĩnh vực môi trường, hiện đang là vấn đề mà còn rất nhiều sai phạm và công tác giám sát kiểm tra của Bộ, ngành trong lĩnh vực này còn nhiều điều phải nói đến. Hàng loạt sai phạm trong việc thực hiện quy định của Bộ, ngành về môi trường của các địa phương không được phát hiện và xử lý kịp thời. Khi hậu quả xảy ra rồi thì lúc đó Bộ, ngành và địa phương mới bắt tay vào thanh tra, kiểm tra, giám sát. Đánh giá một cách tổng thể công tác kiểm tra, giám sát của Bộ, ngành đối với việc thực hiện các quy định của ngành mình tại các địa phương là còn nửa vời, và thiếu sự kết hợp chặt chẽ giữa các địa phương và các Bộ, ngành trong việc phát hiện và xử lý sai phạm. Vai trò của các địa phương và các Bộ, ngành 36 trong công tác kiểm tra, giám sát vẫn chưa được phát huy. Các địa phương quản lý công việc liên quan đến các quy định của ngành chưa được sát sao. Trực tiếp là các Sở thực hiện công tác kiểm tra không tốt, với tư cách là công tác giúp việc cho chính quyền địa phương nhưng hiệu quả công tác kiểm tra giám sát vẫn còn yếu kém. Đôi khi các Sở tại các địa phương còn bao che, biện hộ cho các sai phạm của địa phương mình trong việc thực hiện những quy định của ngành. Không những vậy, khi báo cáo lên cấp trên ở đây là các Bộ đôi khi các Sở còn báo cáo sai sựu thật dẫn đến công tác chỉ đạo kiểm tra, giám sát của các Bộ thực hiện không đem lại hiệu quả cao. Chúng ta có thể thấy một ví dụ điển hình trong việc thiếu sự giám sát và kiểm tra các hoạt động của ngành tại các địa phương dẫn đến hậu quả vô cùng to lớn đó là việc VeDan xả thải làm ô nhiễm sông Thị Vải. Thực tế này diễn ra trong một thời gian khá dài song việc kiểm tra giám sát của tỉnh Đồng Nai nói chung và của Bộ Tài nguyên và Môi trường nói chung đã không quan tâm một cách đúng mức để đến khi người dân sống trên lưu vực dòng sông kêu cứu thì mới có sự kiểm tra, giám sát. Theo đoàn kiểm tra Bộ Tài nguyên và Môi trường việc lắp đặt, vận hành hệ thống máy bơm và đường ống kỹ thuật xả nước thải của Công ty Vedan diễn ra từ năm 1994. Như vậy, trong thời gian gần 14 năm qua, Vedan đã xả thẳng nước thải chưa qua xử lý xuống sông Thị Vải, mà không bị phát hiện xử lý. Đoàn kiểm tra Bộ Tài nguyên và Môi trường đã kiểm tra và đưa ra kết luận về hệ thống xả nước thải mà Công ty Vedan đang vận hành là trái với quy trình kỹ thuật xử lý chất thải, không đúng với nội dung báo cáo đánh giá tác động môi trường đã được phê duyệt và đã vi phạm các quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường. Vậy mà hàng năm báo cáo của Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Đồng Nai vẫn báo cáo lên Bộ Tài nguyên và Môi trường về các tiêu chuẩn cho phép xả thải của công ty VeDan là đúng quy định. Từ thực tế trên cho thấy, công tác phối hợp thực hiện công việc của Bộ Tài nguyên và Môi trường và tỉnh Đồng nai trong việc kiểm tra, giám sát việc thực hiện các quy định của Bộ về các tiêu chuẩn môi trường cho phép là chưa đạt hiệu quả cao. 37 Các Bộ, ngành giám sát các địa phương trong việc thực hiện các quy định của ngành thông qua các cơ quan chuyên môn của mình tại địa phương là các Sở. Tuy nhiên, việc thực hiện và kiểm tra của các Sở tại các địa phương vẫn còn nhiều hạn chế, đội ngũ cán bộ vẫn còn thiếu chưa đáp ứng đủ nhu cầu của thực tế phát sinh. Hơn nữa, việc chính quyền các địa phương và các Sở thực hiện công việc của mình chưa đạt hiệu quả. Đóng vai trò là cơ quan giúp việc cho các chính quyền địa phương, song các Sở cũng là cơ chuyên môn trực thuộc Bộ quản lý. Vì vậy, để tăng cường sự phối hợp giữa giữa các Sở và chính quyền địa phương và các Bộ, ngành trong việc kiểm tra, giám sát thực hiện quy định của ngành tại địa phương thì trước hết các Bộ, ngành tăng cường thêm các đợt thanh tra chuyên ngành đối với các địa phương, tăng cường vai trò của các Sở trong việc thực hiện công tác kiểm tra giám sát tại địa phương. Không chỉ trong việc giám sát các hoạt động của các địa phương trong việc thực hiện các quy định về môi trường còn yếu kém, mà ngay trong việc giám sát các khoản kinh phí sử dụng cho sự nghiệp bảo vệ môi trường tại các địa phương cũng vẫn còn nhiều sai phạm. Bộ Tài nguyên và Môi trường và Bộ Tài chính đã có thông tư liên tịch về sử dụng kinh phí cho sự nghiệp bảo vệ môi trường là 1% ngân sách Nhà nước. Nhưng trong mấy năm qua, việc chi chưa đúng và chưa hiệu quả còn diễn ra ở nhiều địa phương. Theo báo cáo của Bộ Tài nguyên và Môi trường, nhiều tỉnh chỉ giữ lại 10 - 15% cho hoạt động bảo vệ môi trường ở tỉnh, phần còn lại chia cho các huyện và cũng thiếu cơ chế kiểm tra việc thực hiện các khoản chi này.Ví dụ: Thông tư liên tịch số 114/2006/TTLT- BTC-BTNMT có nêu chi hỗ trợ cho thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải, nhưng hầu hết các địa phương, toàn bộ chi cho thu gom, vận chuyển chất thải sinh hoạt trước đây (khi chưa hình thành ngân sách sự nghiệp môi trường được chi từ nguồn vốn sự nghiệp đô thị, thị chính) thì nay chuyển chi từ nguồn vốn sự nghiệp môi trường (nội dung này chiếm tỉ trọng rất lớn của chi sự nghiệp môi trường, nhiều địa phương chiếm tới 70-90%). Đơn cử như tỉnh Yên Bái, khoản chi này là 12,81 tỷ trên tổng số 13,11 tỷ; Thành phố Hồ Chí Minh: 697,5 tỷ trên 38 tổng là 744,6 tỷ; tỉnh Vĩnh Long: 10,2 tỷ trên tổng 16,2 tỷ… Một số hạng mục chi ở nhiều địa phương lẫn với nguồn vốn chi khác: chi cho xây dựng bãi rác, cung cấp nước sạch, quản lý hoạt động khai thác khoáng sản, sửa chữa, cải tạo kênh mương, trạm bơm thủy lợi. Công tác kiểm tra, giám sát các địa phương của các Bộ, ngành khi đã có kết quả rồi thì một thực tế là việc ai có thẩm quyền xử lý những sai phạm đó là một trong những vấn đề mà giữa các Bộ, ngành và địa phương thường đùn đẩy trách nhiệm cho nhau. Một ví dụ diển hình đó là việc xử lý vụ VeDan giữa Bộ Tài Nguyên và Môi Trường và tỉnh Đồng Nai trong việc tạm đình chỉ hoạt động của VeDan. Bộ Tài Nguyên và Môi trường thì cho rằng việc này thuộc thẩm quyền của UBND tỉnh Đồng Nai, trong khi tỉnh Đồng Nai lại cho rằng việc này thuộc thẩm quyền của Bộ Tài nguyên và Môi trường. Theo Nghị định 81/2006/NĐ-CP thì Chủ tịch UBND cấp tỉnh và Chánh thanh tra Bộ Tài nguyên và Môi trường, cả hai đều có thẩm quyền xử phạt đối tượng gây ô nhiễm môi trường nhưng không có chuyện cả hai xử phạt cùng một lúc hoặc người trước, người sau vì một hành vi vi phạm hành chính chỉ bị xử phạt một lần, mà là người nào thụ lý vụ việc trước thì xử phạt. Điều 42 Pháp lệnh xử phạt vi phạm hành chính quy định: “Trong trường hợp vi phạm hành chính thuộc thẩm quyền xử phạt của nhiều người, việc xử phạt do người thụ lý đầu tiên thực hiện”. Điều này cho thấy rằng Bộ Tài nguyên và Môi trường đã ra quyết định xử phạt Vedan thì chỉ bộ này mới có quyền phạt bổ sung mà ở đây là “tạm thời đình chỉ hoạt động” cho đến khi doanh nghiệp này thực hiện xong các biện pháp bảo vệ môi trường cần thiết. Còn trong trường hợp phải đình chỉ vĩnh viễn hoạt động, tức rút giấy phép đầu tư của Vedan thì cả Chủ tịch tỉnh Đồng Nai lẫn Chánh thanh tra Bộ Tài nguyên và Môi trường đều không có quyền vì không còn trong phạm trù xử phạt hành chính nữa và quyền này thuộc Chủ nhiệm Ủy ban Nhà nước về hợp tác và đầu tư (nay là Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư) là người đã cấp giấy phép đầu tư cho Vedan vào năm 1991. 39 Trên đây chỉ là ví dụ trong lĩnh vực môi trường, xong qua đó chúng ta có thể thấy rằng việc thanh tra, kiểm tra giữa các Bộ và các địa phương vẫn còn nhiều bất cập, chồng chéo và thiếu sự phối hợp, văn bản pháp luật của các Bộ, ngành và các địa phương cũng chưa mang tính hiệu quả cao trong thực tiễn. Không những vậy việc xử lý các sai phạm này cũng cho thấy những yếu kém trong việc kết hợp giữa các Bộ, ngành và địa phương trong việc xử lý những sai phạm và bất cập trong quản lý những nội dung của ngành tại địa phương. Tuy không phải tất cả các lĩnh vực đều xảy ra sai phạm như trên, nhưng đây cũng là tiếng chuông cảnh tỉnh cho việc kết hợp trong quản lý nhà nước giữa các Bộ, ngành và địa phương. 40 CHƯƠNGIII NÂNG CAO HIỆU QUẢ KẾT HỢP QUẢN LÝ THEO NGÀNH, CHỨC NĂNG KẾT HỢP VỚI QUẢN LÝ THEO ĐỊA PHƯƠNG. Nguyên tắc quản lý ngành, chức năng kết hợp với quản lý theo địa phương là một trong các nguyên tắc quan trọng trong quản lý hành chính nhà nước, khi tiến hành hoạt động quản lý các chủ thể quản lý phải đảm bảo thực hiện tốt nguyên tắc này, nếu không sẽ dẫn đến những hạn chế tiêu cực. Để góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động quản lý hành chính nhà nước, thì việc kết hợp quản lý giữa cơ quan quản lý ngành, chức năng với cơ quan quản lý theo địa phương cần được hoàn thiện, đặc biệt trong các lĩnh vực sau: 1. Trong hoạt động ban hành văn bản pháp luật của Bộ, ngành và của địa phương. Như đã phân tích ở chương II, hoạt động phối hợp ban hành văn bản quy phạm pháp luật giữa cơ quan quản lý ngành (Bộ) với chính quyền địa phương còn bộc lộ nhiều hạn chế nhất định. Hoạt động ban hành văn bản pháp luật nó là một trong những hoạt động quản lý hết sức quan trọng, do vậy đòi hỏi phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý ngành với chính quyền địa phương khi tiến hành hoạt động này. Các cơ quan Bộ khi tiến hành ban hành những quy định của ngành để áp dụng ở địa phương hay khi địa phương ban hành những văn bản để hướng dẫn thực hiện các quy định của ngành tại địa phương thì cần phối hợp ngay từ giai đoạn đầu tiên của hoạt động ban hành văn bản quy phạm. Trong các bước tiến hành ban hành văn bản quy phạm pháp luật, thì bước đầu tiên là đưa ra sáng kiến ban hành. Bước này đóng vai trò vô cùng quan trọng bởi vì hoạt động quản lý chỉ đạt hiệu quả thực sự khi những sánh kiến quản lý mang tính khả thi.Để sáng kiến của cơ quan quản lý ngành có thể áp dụng tại địa phương một cách hợp lý và khả thi thì sáng kiến đó phải phù hợp với điều kiện thực tiễn của địa phương. Như vậy, cơ quan Bộ cần phải lấy ý kiến tham khảo của chính quyền địa phương cho mỗi chính sách quan trọng của ngành. 41 Nói cách khác, khi các Bộ, ngành ban hành các văn bản cần phải tính đến tính khả thi của văn bản đó có phù hợp với tất cả các địa phương trong cả nước, hay phải phân vùng để ban hành văn bản dễ thực hiện vì mỗi vùng lại có một vị trí địa lý khác nhau kéo theo có những ưu thế và hạn chế khác nhau vì vậy đôi khi Bộ, ngành cần phải quan tâm đúng mức hơn về những văn bản mang tính chất như thế này. Để giải quyết tình trạng này thì các Bộ, ngành cần xem xét kỹ lưỡng những đặc điểm mang tính đặc thù của mỗi vùng địa lý ứng với nó là những lợi thế và hạn chế của từng địa phương để từ đó ban hành những quy định chung của ngành tại các địa phương sao cho đáp ứng được nhu cầu chung của cả nước. Muốn làm được như vậy thì chúng ta cần thực hiện tốt công việc sau: - Phải phù hợp với điều kiện chung của các địa phương, nếu không thì cần có những văn bản áp dụng đối với mỗi khu vực; tổ chức lấy ý kiến đóng góp của địa phương để đảm bảo văn bản đó phù hợp với đặc thù của địa phương. Do điều kiện tự nhiên của các địa phương khác nhau nên mỗi địa phương có những thế mạnh phát triển riêng đặc trưng cho địa phương mình, và những nét đặc trưng này còn hình thành theo từng khu vực và được phân bố khắp cả nước. Vì vậy, để thực hiện tốt yêu cầu này thì trước tiên các Bộ, ngành nên đưa ra những tiêu chí chung của ngành và xem những tiêu chí đó có thể áp dụng trên toàn quốc hay cần phải có những ngoại lệ đối với một số khu vực . Từ đó,khi ban hành văn bản các Bô, ngành nên xem xét tới tính thực tế của của văn bản khi ban hành có thể áp dụng cho tất cả các địa phương một cách thống nhất hay phải phân chia theo khu vực với những đặc trưng riêng trong việc phát triển ngành. Đối với địa phương khi ban hành văn bản, phải có sự phối hợp với cơ quan quản lý ngành để đảm bảo các quy định của địa phương không trái với quy định ngành. Để thực hiện được điều này cũng cần phải có hoạt động phối hợp lấy ý kiến đóng góp từ phía các Bộ, ngành trong việc ban hành văn bản của các Bộ, ngành và các địa phương sao cho phù hợp với yêu cầu thực tế. 42 - Tăng cường vai trò của các Sở, ban ngành tại địa phương trong việc tham mưu cho Bộ, ngành và các địa phương trong việc ban hành văn bản mang tính thống nhất và đồng bộ trong việc quản lý hành chính nhà nước giữa Bộ, ngành và địa phương. Đây là một trong những vấn đề rất quan trọng trong việc kết hợp giữa các Bộ, ngành và các địa phương trong quản lý hành chính nhà nước. Nếu các Sở, ban ngành làm tốt nhiệm vụ cầu nối giữa Bộ, ngành và địa phương thì hiệu quả trong việc kết hợp giữa các Bộ, ngành và địa phương sẽ rất cao. Nó không chỉ giúp cho việc khắc phục những hạn chế trong khâu ban hành văn bản mà còn trong tất cả các mối quan hệ giữa Bộ, ngành và địa phương trong quản lý hành chính và trong việc thực hiện nguyên tắc quản lý ngành, chức năng kết hợp với quản lý theo địa phương. - Tăng cường sự chỉ đạo, hướng dẫn của các Bộ, ngành trong việc hướng dẫn các địa phương trong việc ban hành văn bản sao cho phù hợp với quy định của ngành mình, thông qua các hình thức như: ban hành các quyết định, thông tư, chỉ thị hay mở các lớp tập huấn cán bộ chuyên trách cho các địa phương trong việc ban hành văn bản của mình phù hợp với quy định của ngành... ví dụ, đối với việc ban hành văn bản của Bộ Tài nguyên và Môi trường trong lĩnh vực quản lý môi trường tại các địa phương thì trong thời gian tới, các quy định về tiêu chuẩn môi trường cần được hoàn thiện theo các định hướng nhanh chóng ban hành tiêu chuẩn môi trường đối với một số ngành, lĩnh vực đặc thù. Tiếp tục ban hành các tiêu chuẩn môi trường mới, phù hợp với các yêu cầu của Luật Bảo vệ môi trường năm 2005, đồng thời, rà soát lại hệ thống tiêu chuẩn môi trường đã ban hành để có những sửa đổi, bổ sung phù hợp… - Đẩy mạnh hoạt động kiểm tra giám sát việc ban hành các văn bản của địa phương. Thực hiện tốt công việc này thì sẽ tránh được những sai phạm của địa phương trong việc ban hành văn bản vi phạm quy định của ngành, cũng như những sai phạm trong hình thức ban hành văn bản của các địa phương. 43 2. Trong hoạt động phối hợp triển khai thực hiện các quy định của ngành ở địa phương. Cùng với việc ban hành các quyết định, chỉ thị, thông tư hướng dẫn các địa phương trong việc thực hiện các quy định của ngành tại địa phương thì việc triển khai thực hiện các quy định này là vấn đề rất quan trọng. Đây là một trong những khâu đóng vai trò quan trọng trong việc phối hợp giữa các Bộ, ngành và các địa phương. Nếu các địa phương triển khai thực hiện các quy định của ngành tại địa phương mình không tốt, hay không đúng theo hướng dẫn của ngành thì hậu quả xảy ra như phần trên đã trình bày thì thật không chỉ làm cho địa phương lúng túng trong việc giải quyết mà còn làm cho các Bộ, ngành có liên quan cũng gặp nhiều khó khăn trong công tác kiểm tra và khắc phục hậu quả. Việc phối hợp thực hiện giữa các địa phương và các Bộ, ngành cần được chú trọng trong một số nội dung sau: - Trong xây dựng và chỉ đạo bộ máy chuyên môn: Các Bộ, ngành và các địa phương cần điều hòa, phối hợp hoạt động của các cơ quan quản lý chuyên môn tại địa phương nhằm phát huy mọi khả năng vật chất – kỹ thuật trong phạm vi lãnh thổ để phát triển sản xuất, đảm bảo lợi ích của Bộ, ngành và lợi ích của địa phương. Điều này thể hiện ở việc chỉ đạo thực hiện các quy định của Bộ, ngành của cấp chính quyền địa phương sao cho sự phát triển đồng đều giữa các ngành tại địa phương. - Xây dựng cơ sở vật chất – kỹ thuật: Bộ, ngành chỉ đạo xây dựng cơ sở vật chất trong toàn ngành, cung cấp cho địa phương các loại vật tư kỹ thuật và thiết bị chuyên dùng trong phạm vi của Bộ, chính quyền địa phương đảm bảo kết cấu hạ tầng cho mọi hoạt động sản xuất kinh doanh trong phạm vi địa phương như: cung cấp điện, nước, xây dựng đường giao thông… cho các đơn vị của Bộ, ngành đóng tại địa phương mình. Đây là một trong những yêu cầu cơ bản trong việc thực hiện các quy định của ngành tại địa phương. Một khi cơ sở hạ tầng được xây dựng ổn định thì việc thực hiện các quy định của Bộ, ngành và 44 địa phương sẽ thuận lợi hơn rất nhiều, không chỉ địa phương được lợi mà ngành cũng được phát triển một cách đồng bộ trong cả nước, Ngoài ra. để thực hiện quy định của ngành thì các địa phương cần phải thực hiện những yêu cầu sau: - Tăng cường đào tạo cán bộ có chuyên môn để có thể tiếp thu và thực hiện các quy định của Bộ, ngành tại địa phương theo đúng những quy định của ngành. Thực hiện tốt yêu cầu này thì sẽ giúp cho việc triển khai những công việc của Bộ, ngành và của địa phương diễn ra nhanh hơn, hiệu quả mang lại cũng sẽ cao hơn. - Triển khai thực hiện các quy định của Bộ, ngành theo đúng quy định của Bộ, ngành nói riêng và của pháp luật nói chung. Tránh tình trạng cục bộ địa phương, mạnh ai nấy làm. Để thực hiện được yêu cầu này thì ngay bản thân các địa phương phải tìm hiểu thật kỹ các vấn đề của Bộ, ngành tại địa phương mình trước khi thực hiện những quy định này. Từ đó có thể góp ý với các Bộ, ngành nếu thấy các quy định này có thiếu sót hay khả năng thực hiện tại địa phương mình không khả thi để từ đó các Bộ, ngành điều chỉnh các quy định cho hợp lý. - Tăng cường học tập và trao đổi giữa các địa phương với nhau về việc thực hiện các quy định của Bộ, ngành từ đó rút ra những kinh nghiệm và bài học quý báu trong việc thực hiện này. - Phát huy cao độ những thế mạnh của địa phương để phát triển ngành, nghề mà địa phương chiếm ưu thế, tuy nhiên cũng phải phát triển cân đối và đồng đều tránh tình trạng khủng hoảng thừa, hoặc khủng hoảng thiếu. - Phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ngành trên địa bàn tỉnh mình quản lý trong việc thực hiện các quy định của ngành, ngoài ra, tránh tình trạng “gà ganh nhau tiếng gáy” giữa các địa phương trong việc phát triển ngành. 45 3. Trong hoạt động kiểm tra, giám sát thực hiện các quy định của ngành tại địa phương Để việc thực hiện các quy định của ngành được thực hiện tốt thì công tác kiểm tra, giám sát đóng vai trò vô cùng quan trọng. Để công tác kiểm tra, giám sát được thực hiện tốt thì trước tiên phải có sự kết hợp chặt chẽ giữa các Bộ, ngành và các địa phương trong công tác thực hiện các quy định của ngành. Ngoài ra, các Bộ, ngành cần phải thực hiện tốt các yêu cầu sau: - Tăng cường thanh tra việc thực hiện các quy định theo ngành và lĩnh vực của các địa phương. Xây dựng cơ chế tự thanh tra, kiểm tra trong nội bộ cơ quan, tổ chức nhà nước; đề cao trách nhiệm thanh tra, kiểm tra của cấp trên đối với cấp dưới, của các cấp chính quyền đối với mọi cơ quan, tổ chức trên địa bàn và lãnh thổ. Thực hiện tốt công tác thanh tra không chỉ giúp cho các Bộ, ngành quản lý tốt việc thực hiện các quy định của mình tại các địa phương mà còn giúp các Bộ, ngành nhìn nhận ra những thiếu sót và có phương hướng bổ sung và hoàn thiện các quy định của mình. - Tăng cường đào tạo cán bộ thanh tra có trình độ chuyên môn cả về số lượng và chất lượng. Hiện tại số lượng cán bộ thanh tra ngành vẫn đang thiếu rất nhiều không đủ đáp ứng nhu cầu công việc của các Bộ, ngành. Điều này hạn chế rất nhiều công tác kiểm tra, giám sát thực hiện các quy định của ngành tại các địa phương. - Rà soát lại toàn bộ hệ thống văn bản pháp luật để từ đó khắc phục những thiếu sót và hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật về thanh tra, kiểm tra các quy định của ngành nói chung và thanh tra nói chung. Làm tốt công việc này sẽ giúp cho các Bộ, ngành và chính quyền các địa phương phối hợp tốt hơn trong việc kiểm tra, giám sát việc thực hiện các quy định của ngành tại địa phương. - Phối hợp chặt chẽ trong việc thanh tra giữa các địa phương và Bộ, ngành liên quan khi cần phải kiểm tra, giám sát việc thực hiện các quy định của ngành tại các địa phương. Các địa phương phải tạo điều kiện thuận lợi cho 46 các đoàn kiểm tra, thanh tra của Bộ, ngành khi Bộ, ngành kiểm tra thanh tra việc thực hiện các quy định của mình tại các địa phương. Tránh tình trạng “mẹ hát con khen hay” của các địa phương việc kiểm tra, giám sát của các Bộ, ngành, nhằm bao che cho những vi phạm tại các địa phương trong việc thực hiện các quy định của ngành. - Cần tăng cường sự giám sát của các Bộ, ngành trong việc ban hành các quyết định, thông tư, chỉ thị hướng dẫn cho các địa phương trong việc kiểm tra, giám sát việc thực hiện các quy định của ngành ngay tại địa phương mình. Nêu cao tinh thần tự quản của các địa phương trong thực hiện công việc của ngành tại địa phương mình. - Xử lý tốt những sai phạm xảy ra tại các địa phương trong việc thực hiện các quy định của ngành. Để xử lý tốt việc này thì các Bộ, ngành và các địa phương phải kết hợp một cách chặt chẽ trong việc phát hiện sai phạm và xử phạt sai phạm theo quy định của ngành và theo quy định của pháp luật. Làm tốt công tác này sẽ tạo điều kiện cho việc xử lý đúng đối tượng và xử lý đúng tội và hình phạt tương xứng với hành vi sai phạm tại các địa phương. 47 KẾT LUẬN Quản lý ngành, chức năng là hoạt động quản lý trong một ngành, một lĩnh vực nhất định, hoạt động quản lý này không diễn ra trên một phạm vi vùng lãnh thổ nhất định mà nó được thực hiện ở tất cả các địa phương. Tuy nhiên mỗi địa phương lại có sự phát triển khác nhau về điều kiện văn hóa, chính trị xã hội và có những đặc thù riêng, do đó sự phát triển của ngành ở mỗi địa phương là khác nhau. Trong giai đoạn hiện nay, khi Nhà nước ta không ngừng cải cách nền hành chính, hướng tới xây dựng một bộ máy hành chính ở các địa phương thực sự vững mạnh bằng việc đẩy mạnh phân cấp quản lý. Việc phân cấp quản lý đã tạo ra được những thành quả đáng kể trong việc phát huy thế mạnh của đia phương nhưng mà nó lại dẫn đến tình trạng có sự phát triển không đồng đều ở các địa phương. Như vậy, để đảm bảo có sự phát triển một cách thống nhất thì việc kết hợp giữa quản lý ngành với quản lý theo địa phương thực sự là cần thiết. Trong những năm qua, bên cạnh những thành tựu thì sự kết hợp này còn bộc lộ những hạn chế nhất định, dẫn đến địa phương có những quy định không phù hợp với quy định của Bộ, ngành, …các văn bản của địa phương còn mang tính cục bộ địa phương, các văn bản của ngành thì thiếu tính khả thi. Như vậy, cần phải đẩy mạnh sự kết hợp để khắc phục những hạn chế nêu trên. Hơn nữa, sự kết hợp giữa cơ quan quản lý ngành, chức năng với quản lý theo địa phương đòi hỏi một cách toàn diện, phải được thực hiện trên tất cả các lĩnh vực, có như vậy nó mới bảo đảm được hoạt động quản lý hành chính nhà nước đạt hiệu quả cao và thống nhất trong phạm vi cả nước. Tuy nhiên, trong một số hoạt động quản lý quan trọng, thì sự kết hợp vẫn còn bộc lộ những hạn chế nhất định mà đã làm suy giảm hiệu quả quản lý hành chính nhà nước dẫn đến chồng chéo, không thống nhất giữa các ngành, các cấp trong việc thực hiện dẫn tới những hạn chế nhất định. Để khắc phục tình trạng này thì các Bộ, ngành và các địa phương cần có sự thống nhất trong việc triển khai và thực hiện các quy định của ngành tại địa phương sao cho phù hợp với điều kiện kinh tế, xã hội của các địa 48 phương, từ đó mới phát huy hết khả năng của các địa phương trong việc thực hiện các quy định của ngành. Đặc biệt địa phương và các Bộ, ngành cần phải chỉ đạo sát sao việc thực hiện công tác quản lý của các Sở, và thông qua các Sở tăng cường hơn nữa sự kết hợp giữa các Bộ và địa phương trong việc thực hiện các quy định của ngành đạt hiệu quả cao hơn. Nguyên tắc quản lý ngành, chức năng kết hợp với quản lý theo địa phương là một trong các nguyên tắc quan trọng trong quản lý hành chính nhà nước, khi tiến hành hoạt động quản lý các chủ thể quản lý phải đảm bảo thực hiện tốt nguyên tắc này. Để góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động quản lý hành chính nhà nước, thì việc kết hợp quản lý giữa cơ quan quản lý ngành, chức năng với cơ quan quản lý theo địa phương cần được thực hiện một cách thống nhất. Các Bộ, ngành và các địa phương cần thường xuyên trao đổi và đóng góp ý kiến cho nhau trong việc thực hiện các quy định của ngành tại địa phương, cũng như trong việc ban hành văn bản hay quy định của ngành tại các địa phương. Tăng cường hướng dẫn, chỉ đạo, kiểm tra, giám sát việc thực hiện các quy định của ngành tại các địa phương. Thực hiện tốt công tác này sẽ nâng cao hoạt động quản lý nhà nước nói chung và hoạt động quản lý ngành và địa phương nói riêng trong giai đoạn hiện nay./. 49 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Giáo trình Luật Hành chính Việt Nam 2008 - Trường đại học Luật Hà Nội - NXB Công an nhân dân; 2. Giáo trình Luật Hành chính, khoa Luật trường đại học Quốc Gia Hà Nội; 3. Từ điển giải thích từ ngữ Luật học - Trường đại học Luật Hà Nôi - NXB Công an nhân dân; 4. Từ điển tiếng Việt, NXB Giáo dục, H.1994 5. Hiến pháp nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 1980; 6. Hiến pháp nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 1992 (sửa đổi bổ sung năm 2001); 7. Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI Đảng Cộng sản Việt Nam (Ngày 18 tháng 12 năm 1986); 8. Luật tổ chức hội đồng nhân dân và ủy ban nhân dân năm 2003; 9. Quyết định số 79/2007/QĐ-UBND ngày 11/07/2007 về việc ban hành quy định Cấp giấy phép xây dựng các công trình trên địa bàn thành phố Hà Nội; 10. Nghị định 84/2007/NĐ-CP ban hành ngày 25/5/2007 Quy định bổ sung về việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, thu hồi đất, thực hiện quyền sử dụng đất, trình tự, thủ tục bồi thường, và giải quyết khiếu nại về đất đai; 11. Thông tư liên tịch số 114/2006/TTLT-BTC-BTNMT về việc hướng dẫn việc quản lý kinh phí sự nghiệp môi trường do Bộ Tài chính - Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành 12. Pháp lệnh xử phạt vi phạm hành chính năm 2002 (sửa đổi, bổ sung 2008); 50 13. Xé rào ưu đãi đầu tư của các tỉnh trong bối cảnh mở rộng phân cấp ở Việt Nam” “Sáng kiến” hay “lợi bất cập hại”? - UNDP Việt Nam (Vũ Thành Tự Anh, Lê Viết Thái, Võ Tất Thắng); 14. 15. 16. 17. 18.