Thực trạng đầu tư nước ngoài qua thị trường chứng khoán Việt Nam

h vùc chøng kho¸n. 5. §¸nh gi¸ chung t×nh h×nh ®Çu t­ n­íc ngoµi qua ThÞ tr­êng Chøng kho¸n ViÖt Nam Thùc tr¹ng ®Çu t­ cña ng­êi n­íc ngoµi vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam trong h¬n 3 n¨m qua cho thÊy mét thùc tr¹ng lµ nguån vèn vµ sè l­îng ng­êi ®Çu t­ n­íc ngoµi ch­a nhiÒu, ch­a cã cã t¸c ®éng thùc sù tíi sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. Tuy kh«ng cã sè liÖu chÝnh x¸c, nh­ng theo ­íc tÝnh th× tæng sè vèn FPI rßng thu hót ®­îc qua thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam chØ míi ch­a ®Çy 110 tû ®ång, mét con sè nhá bÐ. Trong danh môc thèng kª cña chÝnh phñ còng ch­a cã nguån vèn FPI nµy, c¸c tµi liÖu thèng kª chÝnh thøc nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam còng kh«ng hÒ thÊy ®Ò cËp ®Õn, nãi ®Õn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam lµ ai còng nghÜ tíi ®ã lµ ®Çu t­ trùc tiÕp FDI. §iÒu nµy còng lµ hîp lý ®èi víi mét thÞ tr­êng chøng kho¸n võa míi ®­îc thµnh lËp, quy m« cßn nhá bÐ, khã kh¨n trong viÖc thu hót ng­êi ®Çu t­ nãi chung vµ trong ®ã ng­êi ®Çu t­ n­íc ngoµi còng ph¶i lµ ngo¹i lÖ. ThÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam l¹i lµ mét thÞ tr­êng míi ®i vµo ho¹t ®éng trong mét thêi gian ng¾n nªn vÒ c¬ së ph¸p lý còng nh­ c¬ chÕ vËn hµnh, c«ng bè th«ng tin cßn nhiÒu bÊt cËp, nªn møc ®é quan t©m vµ hiÓu biÕt cña ng­êi ®Çu t­ n­íc ngoµi còng nh­ trong n­íc cßn nhiÒu h¹n chÕ. Cho ®Õn nay, ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam vÉn ch­a ®­îc thèng kª vµ tÝnh ®Õn trong c¬ cÊu nguån vèn n­íc ngoµi, vµ thùc tÕ lµ nã ch­a cã ®­îc mét t¸c ®éng thùc sù nµo lín ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nguyªn nh©n c¬ b¶n lµ tæng gi¸ trÞ cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam hiÖn nay còng chØ míi chiÕm ch­a ®­îc tíi 2% GDP cña ViÖt Nam, vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam còng kh«ng cã t¸c ®éng lín tíi nÒn kinh tÕ quèc d©n. Tuy nhiªn, cïng víi sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng tµi chÝnh nãi chung vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n nãi riªng, th× nguån vèn FPI sÏ dÇn trë thµnh mét nguån vèn quan träng trong trong c¬ cÊu nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam. Sù xuÊt hiÖn cña nguån vèn nµy lµ mét ®iÒu rÊt ®¸ng kÝch lÖ, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng tµi chÝnh ViÖt Nam. Trong t­¬ng lai cïng víi sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam th× nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi qua thÞ tr­êng chøng kho¸n vµo ViÖt Nam sÏ t¨ng lªn vµ chiÕm mét tû träng nhÊt ®Þnh trong c¬ cÊu nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, gãp phÇn t¨ng c­êng nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó bæ sung cho c¸c nguån kh¸c ®¸p øng nhu cÇu vèn ®Çu t­ toµn x· héi. Ch­¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi qua thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam I. §Þnh h­íng ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam Thùc tÕ cho thÊy, cho ®Õn nay, ë tÊt c¶ c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ nhiÒu n­íc ®ang ph¸t triÓn ®Òu cã ThÞ tr­êng chøng kho¸n ho¹t ®éng, ®ã lµ v× vai trß quan träng cña TTCK trong nÒn kinh tÕ vµ hÖ thèng tµi chÝnh cña c¸c quèc gia. MÆc dï TTCK ViÖt Nam quy m« cßn nhá bÐ, ch­a t¸c ®éng nhiÒu ®Õn nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ ch­a thÓ hiÖn ®­îc hÕt vai trß cña nã nh­ng ThÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn. Chóng ta ®· cã mét hÖ thèng c¸c c«ng ty cæ phÇn, cã nhiÒu doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸, qu¸ tr×nh Cæ phÇn ho¸ vµ ph¸t triÓn ThÞ tr­êng chøng kho¸n cã thÓ thóc ®Èy lÉn nhau vµ vèn trong d©n tÝch tô nhiÒu còng lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn ThÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam. XuÊt ph¸t tõ vai trß vµ ý nghÜa cña TTCK ®èi víi nÒn kinh tÕ, Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc ®· tËp trung x©y dùng “ChiÕn l­îc vµ lé tr×nh ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ®Õn n¨m 2010”. Ngµy 5/8/2003, Thñ t­íng ChÝnh phñ còng ®· ký QuyÕt ®Þnh sè 163/2003/Q§-TTg phª duyÖt “ChiÕn l­îc ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010”. ChiÕn l­îc ra ®êi víi môc tiªu ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n c¶ vÒ quy m« ho¹t ®éng nh»m t¹o ra kªnh huy ®éng vèn trung vµ dµi h¹n cho ®Çu t­ ph¸t triÓn, gãp phÇn ph¸t triÓn thÞ tr­êng tµi chÝnh ViÖt Nam; duy tr× trËt tù, an toµn, më réng ph¹m vi, t¨ng c­êng hiÖu qu¶ qu¶n lý, gi¸m s¸t thÞ tr­êng nh»m b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ng­êi ®Çu t­; tõng b­íc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ chñ ®éng héi nhËp thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc tÕ. 1. Quan ®iÓm vµ nguyªn t¾c ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam Theo ChiÕn l­îc ph¸t triÓn ThÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam cña chÝnh phñ, quan ®iÓm vµ nguyªn t¾c ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n cña ViÖt Nam lµ: - Ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ vµ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi cña ®Êt n­íc, víi c¸c tiªu chuÈn vµ th«ng lÖ quèc tÕ, tõng b­íc héi nhËp víi thÞ tr­êng tµi chÝnh khu vùc vµ thÕ giíi. - X©y dùng thÞ tr­êng chøng kho¸n thèng nhÊt trong c¶ n­íc, ho¹t ®éng an toµn, hiÖu qu¶ gãp phÇn huy ®éng vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn vµ thóc ®Èy tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc. - Nhµ n­íc thùc hiÖn qu¶n lý b»ng ph¸p luËt, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó thÞ tr­êng chøng kho¸n ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn; ®¶m b¶o quyÒn lîi, lîi Ých hîp ph¸p vµ cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c chñ thÓ tham gia thÞ tr­êng chøng kho¸n. - B¶o ®¶m tÝnh thèng nhÊt cña thÞ tr­êng tµi chÝnh trong ph¹m vi quèc gia, g¾n viÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n víi viÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng vèn, thÞ tr­êng tiÒn tÖ, thÞ tr­êng b¶o hiÓm. 2. §Þnh h­íng ph¸t triÓn thÞ tr­êng ViÖt Nam Theo “ChiÕn l­îc ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010” ®­îc Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc x©y dùng vµ Thñ t­íng ChÝnh phñ phª duyÖt, ®Þnh h­íng ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam bao gåm: Thø nhÊt, më réng quy m« cña thÞ tr­êng chøng kho¸n tËp trung, phÊn ®Êu ®­a tæng gi¸ trÞ thÞ tr­êng ®Õn n¨m 2005 ®¹t møc 2-3% GDP vµ ®Õn n¨m 2010 ®¹t møc 10-15% GDP. - TËp trung ph¸t triÓn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu, tr­íc hÕt lµ tr¸i phiÕu ChÝnh phñ ®Ó huy ®éng vèn cho ng©n s¸ch nhµ n­íc vµ cho ®Çu t­ ph¸t triÓn. - T¨ng sè l­îng c¸c lo¹i cæ phiÕu niªm yÕt trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n tËp trung nh»m t¨ng quy m« vÒ vèn cho c¸c doanh nghiÖp vµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, kinh doanh cña c¸c c«ng ty niªm yÕt. Thø hai, x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¸c Trung t©m giao dÞch Chøng kho¸n, Së giao dÞch Chøng kho¸n, Trung t©m l­u ký chøng kho¸n nh»m cung cÊp c¸c dÞch vô giao dÞch, ®¨ng ký, l­u ký vµ thanh to¸n chøng kho¸n theo h­íng hiÖn ®¹i ho¸. - X©y dùng Trung t©m giao dÞch Chøng kho¸n Tp. Hå ChÝ Minh thµnh Së giao dÞch Chøng kho¸n víi hÖ thèng giao dÞch, hÖ thèng gi¸m s¸t vµ c«ng bè th«ng tin trªn thÞ tr­êng tù ®éng ho¸ hoµn toµn. - X©y dùng thÞ tr­êng giao dÞch cæ phiÕu cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá t¹i Hµ néi; chuÈn bÞ ®iÒu kiÖn ®Ó sau n¨m 2010 chuyÓn thµnh thÞ tr­êng Giao dÞch Chøng kho¸n phi tËp trung (OTC). - Thµnh lËp Trung t©m L­u ký ®éc lËp cung cÊp c¸c dÞch vô ®¨ng ký chøng kho¸n, l­u ký vµ thanh to¸n cho c¸c ho¹t ®éng giao dÞch chøng kho¸n cña Së giao dÞch Chøng kho¸n vµ Trung t©m giao dÞch Chøng kho¸n; më réng ph¹m vi l­u ký c¸c lo¹i chøng kho¸n ch­a niªm yÕt. Thø ba, ph¸t triÓn c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh trung gian cho thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam. - T¨ng qui m« vµ ph¹m vi ho¹t ®éng nghiÖp vô kinh doanh, dÞch vô cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n. Ph¸t triÓn c¸c c«ng ty chøng kho¸n theo hai lo¹i h×nh : C«ng ty chøng kho¸n ®a nghiÖp vô vµ C«ng ty chøng kho¸n chuyªn doanh nh»m t¨ng chÊt l­îng cung cÊp dÞch vô vµ kh¶ n¨ng chuyªn m«n ho¸ ho¹t ®éng nghiÖp vô. - KhuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c tæ chøc thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ cã ®ñ ®iÒu kiÖn thµnh lËp c¸c c«ng ty chøng kho¸n, khuyÕn khÝch c¸c c«ng ty chøng kho¸n thµnh lËp c¸c chi nh¸nh, phßng giao dÞch, ®¹i lý nhËn lÖnh ë c¸c tØnh, thµnh phè lín, c¸c khu vùc ®«ng d©n c­ trong c¶ n­íc. - Ph¸t triÓn c¸c c«ng ty qu¶n lý quü ®Çu t­ chøng kho¸n c¶ vÒ quy m« vµ chÊt l­îng ho¹t ®éng. §a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh së h÷u ®èi víi c«ng ty qu¶n lý quü ®Çu t­. KhuyÕn khÝch c¸c c«ng ty chøng kho¸n thùc hiÖn nghiÖp vô qu¶n lý danh môc ®Çu t­. - Thµnh lËp mét sè c«ng ty ®Þnh møc tÝn nhiÖm ®Ó ®¸nh gi¸, xÕp lo¹i rñi ro c¸c lo¹i chøng kho¸n niªm yÕt vµ ®Þnh møc tÝn nhiÖm cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Thø t­, ph¸t triÓn c¸c nhµ ®Çu t­ cã tæ chøc vµ c¸c nhµ ®Çu t­ c¸ nh©n - ThiÕt lËp hÖ thèng c¸c nhµ ®Çu t­ cã tæ chøc bao gåm c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, c¸c c«ng ty chøng kho¸n, c¸c c«ng ty tµi chÝnh, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm, c¸c quü b¶o hiÓm, quü ®Çu t­… t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c tæ chøc nµy tham gia thÞ tr­êng víi vai trß lµ c¸c nhµ ®Çu t­ chøng kho¸n chuyªn nghiÖp vµ thùc hiÖn chøc n¨ng cña c¸c nhµ t¹o lËp thÞ tr­êng. - Më réng vµ ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh quü ®Çu t­ chøng kho¸n; t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nhµ ®Çu t­ nhá, c¸c nhµ ®Çu t­ c¸ nh©n tham gia vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n th«ng qua gãp vèn vµo c¸c quü ®Çu t­. 3. Mét sè gi¶i ph¸p thùc hiÖn §Ó thùc hiÖn ®­îc c¸c môc tiªu ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ®· ®Ò ra, Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc ®· nghiªn cøu vµ ®­a ra ®­îc mét sè gi¶i ph¸p sau: - Hoµn thiÖn khung ph¸p lý cho thÞ tr­êng chøng kho¸n. Ban hµnh ®ång bé hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt ®iÒu chØnh ho¹t ®éng thÞ tr­êng chøng kho¸n theo h­íng bao qu¸t, toµn diÖn vµ phï hîp víi thùc tiÔn thÞ tr­êng. X©y dùng LuËt chøng kho¸n tr×nh Quèc héi th«ng qua vµo n¨m 2005. - T¨ng cung chøng kho¸n cho thÞ tr­êng c¶ vÒ sè l­îng, chÊt l­îng vµ chñng lo¹i. + C¶i tiÕn ph­¬ng thøc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ChÝnh phñ, t¨ng c­êng ph¸t hµnh theo ph­¬ng thøc ®Êu thÇu vµ b¶o l·nh ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ChÝnh phñ; ®a d¹ng ho¸ c¸c kú h¹n tr¸i phiÕu ChÝnh phñ ®Ó t¹o ®­êng cong l·i suÊt chuÈn cho thÞ tr­êng vèn; x©y dùng vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch ph¸t hµnh theo lÞch biÓu, nh»m cung cÊp ®Òu ®Æn khèi l­îng tr¸i phiÕu cho thÞ tr­êng chøng kho¸n. + G¾n tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc víi viÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu ra c«ng chóng vµ niªm yÕt trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. + Lùa chän c¸c doanh nghiÖp lín, c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu vµ tham gia niªm yÕt trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n tËp trung. + Më réng viÖc chuyÓn c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi thµnh c¸c c«ng ty cæ phÇn vµ cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp tham gia niªm yÕt cæ phiÕu trªn thÞ tr­êng tËp trung. + KhuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ®­a c¸c lo¹i tr¸i phiÕu c«ng tr×nh, tr¸i phiÕu ®« thÞ lªn niªm yÕt, giao dÞch trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n tËp trung. + Ph¸t triÓn c¸c lo¹i chøng kho¸n kh¸c nh­ : quyÒn mua cæ phiÕu, tr¸i phiÕu c«ng ty, tr¸i phiÕu chuyÓn ®æi cña doanh nghiÖp, chøng chØ quü ®Çu t­ ®Ó ®­a vµo niªm yÕt vµ giao dÞch trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. + Gi¸m s¸t vµ hç trî c¸c c«ng ty niªm yÕt trong viÖc thùc hiÖn th«ng lÖ tèt nhÊt vÒ qu¶n trÞ c«ng ty; thùc hiÖn chÕ ®é kÕ to¸n, kiÓm to¸n theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. T¨ng c­êng qu¶n lý, gi¸m s¸t c¸c c«ng ty niªm yÕt, trong viÖc thùc hiÖn nghÜa vô c«ng bè th«ng tin vµ c¸c nghÜa vô ®èi víi nhµ ®Çu t­. - Thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n tham gia thÞ tr­êng chøng kho¸n. + Thùc hiÖn chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vÒ thuÕ ®èi víi nhµ ®Çu t­. + KhuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c tæ chøc tÝn dông, c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n n­íc ngoµi tham gia thÞ tr­êng chøng kho¸n. + Më réng giíi h¹n ®Çu t­ cæ phiÕu ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam; cho phÐp c¸c tæ chøc kinh doanh chøng kho¸n n­íc ngoµi gãp vèn, mua cæ phÇn hoÆc thµnh lËp C«ng ty chøng kho¸n liªn doanh víi c¸c ph¸p nh©n trong n­íc; cho phÐp c¸c quü ®Çu t­ chøng kho¸n n­íc ngoµi tham gia thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam. - N©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng cña c¸c Trung t©m giao dÞch Chøng kho¸n, Së giao dÞch Chøng kho¸n vµ Trung t©m L­u ký Chøng kho¸n. + §­a hÖ thèng giao dÞch tù ®éng hiÖn ®¹i t¹i Trung t©m Giao dÞch Chøng kho¸n Tp. Hå ChÝ Minh vµo vËn hµnh. KÕt nèi m¹ng diÖn réng gi÷a hÖ thèng giao dÞch cña Trung t©m Giao dÞch Chøng kho¸n víi c¸c c«ng ty chøng kho¸n thµnh viªn. X©y dùng hÖ thèng gi¸m s¸t tù ®éng kÕt nèi víi c¸c hÖ thèng giao dÞch, c«ng bè th«ng tin, l­u ký, thanh to¸n. + §¶m b¶o cã hÖ thèng c«ng bè th«ng tin cã thÓ truyÒn ph¸t réng vµ truy cËp dÔ dµng cho c¸c ®èi t­îng tham gia thÞ tr­êng, ®Æc biÖt lµ c¸c nhµ ®Çu t­. Më réng ph¹m vi th«ng tin cÇn c«ng bè trªn c¬ së x©y dùng c¬ së d÷ liÖu th«ng tin ®Çy ®ñ. + Tù ®éng ho¸ hÖ thèng l­u ký vµ thanh to¸n bï trõ chøng kho¸n. Thùc hiÖn dÞch vô l­u ký cho c¸c chøng kho¸n ch­a niªm yÕt. Gi¶m thêi gian thanh to¸n giao dÞch chøng kho¸n nh»m n©ng cao tÝnh thanh kho¶n cho thÞ tr­êng. Thùc hiÖn nèi m¹ng gi÷a c¸c thµnh viªn l­u ký vµ Trung t©m giao dÞch Chøng kho¸n ®Ó cung cÊp chÝnh x¸c, kÞp thêi nh÷ng th«ng tin vÒ ng­êi së h÷u chøng kho¸n. - N©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n + ¸p dông biÖn ph¸p c­ìng chÕ thùc thi quy ®Þnh vÒ qu¶n trÞ c«ng ty theo th«ng lÖ quèc tÕ ®èi víi c¸c c«ng ty niªm yÕt, c¸c c«ng ty chøng kho¸n, c¸c c«ng ty qu¶n lý quü ®Çu t­ vµ chÕ ®é c«ng bè th«ng tin theo luËt ®Þnh. + T¨ng sè l­îng vµ n©ng cao chÊt l­îng nh©n viªn thùc hiÖn nghiÖp vô kinh doanh chøng kho¸n; c¸c c«ng ty chøng kho¸n ph¶i thùc thi quy t¾c ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp. + Më réng m¹ng l­íi cung cÊp dÞch vô L­u ký chøng kho¸n trong ph¹m vi c¶ n­íc; chó träng cÊp giÊy phÐp ho¹t ®éng L­u ký chøng kho¸n cho c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ®ñ ®iÒu kiÖn. + N©ng cao chÊt l­îng kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh cña tæ chøc ph¸t hµnh, niªm yÕt vµ kinh doanh chøng kho¸n. - N©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi thÞ tr­êng chøng kho¸n + T¨ng c­êng n¨ng lùc qu¶n lý nhµ n­íc b¶o ®¶m sù qu¶n lý linh ho¹t, nh¹y bÐn ®èi víi thÞ tr­êng chøng kho¸n. Nhµ n­íc thùc hiÖn ®iÒu chØnh, ®iÒu tiÕt thÞ tr­êng th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch, c«ng cô kinh tÕ tµi chÝnh- tiÒn tÖ nh­ chÝnh s¸ch thuÕ, l·i suÊt, ®Çu t­ vµ c¸c c«ng cô tµi chÝnh kh¸c. + Phèi hîp chÆt chÏ gi÷a Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc va c¸c c¬ quan h÷u quan trong viÖc hoµn thiÖn khu«n khæ ph¸p lý, ®µo t¹o vµ båi d­ìng nguån nh©n lùc ®¸p øng yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý thÞ tr­êng chøng kho¸n. + X©y dùng vµ ¸p dông c¸c tiªu chÝ gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n; ph¸t triÓn kü n¨ng gi¸m s¸t thÝch hîp ®Ó ph¸t hiÖn ®­îc c¸c giao dÞch bÊt th­êng; n©ng cao kü n¨ng ®iÒu tra chuyªn s©u c¸c giao dÞch néi gi¸n, thao tóng gi¸ c¶. + Phèi hîp gi÷a c«ng t¸c gi¸m s¸t vµ c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra viÖc tu©n thñ ph¸p luËt cña c¸c thµnh viªn thÞ tr­êng vµ ¸p dông nghiªm c¸c chÕ tµi d©n sù, h×nh sù ®èi víi c¸c hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n. - §Èy m¹nh ho¹t ®éng vµ t¨ng c­êng vai trß cña HiÖp héi ngµnh chøng kho¸n trong viÖc hç trî c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc trªn c¸c ph­¬ng diÖn: x©y dùng khu©n khæ ph¸p lý, ®µo t¹o nh©n lùc, gi¸m s¸t sù tu©n thñ quy ®Þnh ph¸p luËt cña c¸c thµnh viªn tham gia thÞ tr­êng vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n. - T¨ng c­êng hîp t¸c quèc tÕ Hîp t¸c quèc tÕ trªn c¸c mÆt t­ vÊn x©y dùng chÝnh s¸ch ph¸t triÓn vµ qu¶n lý thÞ tr­êng; x©y dùng khu«n khæ ph¸p luËt cho thÞ tr­êng chøng kho¸n; ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé, c«ng chøc qu¶n lý; tõng b­íc më cöa vµ héi nhËp víi c¸c thÞ tr­êng chøng kho¸n thÕ giíi theo lé tr×nh ®· cam kÕt. - T¨ng c­êng c«ng t¸c ®µo t¹o, nghiªn cøu vµ th«ng tin tuyªn truyÒn + X©y dùng vµ ph¸t triÓn Trung t©m Nghiªn cøu vµ Båi d­ìng nghiÖp vô chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n thµnh ®¬n vÞ cã ®ñ ®iÓu kiÖn vµ kh¶ n¨ng nghiªn cøu vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n; ®µo t¹o, båi d­ìng nghiÖp vô qu¶n lý thÞ tr­êng chøng kho¸n, hîp t¸c víi c¸c tr­êng ®¹i häc, c¸c c¬ së nghiªn cøu trong vµ ngoµi n­íc trong ho¹t ®éng nghiªn cøu, ®µo t¹o c¬ b¶n vµ n©ng cao kiÕn thøc vÒ thÞ tr­êng vèn. + §a d¹ng ho¸ h×nh thøc ®µo t¹o, båi d­ìng nghiÖp vô nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña c¸c ®èi t­îng vµ th«ng tin tuyªn truyÒn, phæ biÕn kiÕn thøc vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n cho c«ng chóng. - Kinh phÝ vµ c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho thÞ tr­êng chøng kho¸n: Nhµ n­íc b¶o ®¶m c¬ së vËt chÊt, kü thuËt vµ chi phÝ ho¹t ®éng cho c¸c Trung t©m Giao dÞch Chøng kho¸n, Së Giao dÞch Chøng kho¸n, Trung t©m L­u ký. §ång thêi khuyÕn khÝch huy ®éng c¸c nguån lùc trong n­íc, nguån tµi trî cña n­íc ngoµi, nguån cña c¸c tæ chøc c¸ nh©n tham gia thÞ tr­êng ®Ó ph¸t triÓn c¸c tæ chøc cung cÊp dÞch vô hç trî ho¹t ®éng ph¸t hµnh vµ giao dÞch chøng kho¸n. II. Nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ khã kh¨n cña ViÖt Nam trong thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi qua TTCK 1. Nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi Cã thÓ nãi ViÖt Nam lµ mét thÞ tr­êng kh¸ hÊp dÉn ®èi víi ng­êi n­íc ngoµi do cã nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi c¶ vÒ mÆt kinh tÕ vÜ m« vµ c¬ chÕ chÝnh s¸ch. Nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®ã cã thÓ nªu cô thÓ nh­ sau: 1.1 §iÒu kiÖn chÝnh trÞ æn ®Þnh Trong mét thêi gian dµi, ViÖt Nam ®­îc xem lµ mét quèc gia cã t×nh h×nh chÝnh trÞ néi bé rÊt æn ®Þnh, høa hÑn tÝnh nhÊt qu¸n trong chÝnh s¸ch ph¸t triÓn quèc gi¸ nãi chung còng nh­ trong chÝnh s¸ch ®èi víi ®Çu t­ n­íc ngoµi nãi riªng. Nh÷ng nç lùc cña ViÖt Nam trong viÖc gi÷ g×n trËt tù an toµn x· héi qua cuéc khñng ho¶ng Ch©u ¸ ®­îc ®¸nh gi¸ cao. §Æc biÖt trong thêi gian gÇn ®©y, t×nh h×nh ë nhiÒu n­íc bÞ chao ®¶o do n¹n khñng bè vµ néi chiÕn th× ViÖt Nam ®­îc giíi ®Çu t­ ®¸nh gi¸ lµ mét ®iÓm ®Õn an toµn. L­îng doanh nh©n vµo ViÖt Nam t×m c¬ héi lµm ¨n vµ kh¸ch du lÞch trong thêi gian gÇn ®©y t¨ng m¹nh. §©y lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi ë tÇm vÜ m« mµ ViÖt Nam cÇn ph¶i khai th¸c mét c¸ch triÖt ®Ó ®Ó thu hót c¸c nguån ®Çu t­ n­íc ngoµi, trong ®ã cã ®Çu t­ qua thÞ tr­êng chøng kho¸n. 1.2. T×nh h×nh kinh tÕ ph¸t triÓn Nh­ ®· ph©n tÝch ë phÇn tr­íc, mÆc dï cßn nhiÒu th¸ch thøc trong viÖc ph¸t triÓn bÒn v÷ng, nh­ng t×nh h×nh kinh tÕ vÜ m« cña ViÖt Nam nh×n chung lµ thuËn lîi. Møc t¨ng tr­ëng b×nh qu©n GDP h¬n mét thËp kû qua lµ kh¸ cao trong khi l¹m ph¸t ®­îc kiÒm chÕ ë møc thÊp. ViÖt Nam ®· rÊt nç lùc h¹n chÕ ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh – tiÒn tÖ ch©u ¸ vµ nhanh chãng phôc håi víi møc t¨ng GDP trong c¸c c¸c n¨m 2000, 2001 vµ 2002 lµ 6,7%, 6,8% vµ 7%, vµ ­íc tÝnh n¨m 2003 lµ 7,2%. Tû lÖ tiÕt kiÖm vµ ®Çu t­ ®Òu cã xu h­íng t¨ng ®¸ng kÓ, béi chi ng©n s¸ch ®­îc kiÓm so¸t ë møc d­íi 5%. Víi nh÷ng ®iÒu kiÖn míi ®­îc t¹o ra sau khi ban hµnh LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc, LuËt doanh nghiÖp… c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn míi. §iÒu kiÖn kinh tÕ vÜ m« thuËn lîi høa hÑn møc lîi nhuËn cao vµ æn ®Þnh cho c¸c kho¶n ®Çu t­ ph¸t triÓn, t¹o ra mét lùc “kÐo” hÊp dÉn ®èi víi c¸c nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, nhÊt lµ nguån FDI vµ FPI. 1.3. C¶i c¸ch c¬ cÊu ®­îc chó träng Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y c¶i c¸ch c¬ cÊu ®­îc ChÝnh phñ ®Æc biÖt chó träng víi sù gióp ®ì cña c¸c chuyªn gia kinh tÕ tõ c¸c tæ chøc quèc tÕ nh­ IMF, WB, ADB vµ ChÝnh phñ nhiÒu n­íc. §©y lµ mét phÇn trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh doanh quèc gia, ®ång thêi chuÈn bÞ cho viÖc héi nhËp víi quèc tÕ vµ khu vùc. Trong c«ng cuéc c¶i c¸ch c¬ cÊu cã 2 lÜnh vùc ®ang ®­îc chó träng vµ cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn viÖc thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi qua thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ: - C¶i c¸ch hÖ thèng ng©n hµng- tµi chÝnh víi môc tiªu chñ yÕu lµ tËp trung huy ®éng mäi nguån lùc vµ sö dông hiÖu qu¶ vµo c¸c dù ¸n ph¸t triÓn. Tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i ®­îc ®Æc biÖt chó träng nh»m x©y dùng mét hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i cã t×nh h×nh tµi chÝnh lµnh m¹nh, ho¹t ®éng hiÖu qu¶, tõng b­íc më réng vµ n©ng cao chÊt l­îng c¸c dÞch vô ngang tÇm víi khu vùc. Mét hÖ thèng ng©n hµng-tµi chÝnh lµnh m¹nh sÏ gióp cho viÖc chu chuyÓn vèn qua biªn giíi ®­îc dÔ dµng, an toµn vµ hiÖu qu¶, cã thÓ ®¸p øng ngµy cµng tèt h¬n c¸c yªu cÇu vÒ ®Çu t­ cña ng­êi n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam. - Thóc ®Èy khu vùc t­ nh©n lµ mét chÝnh s¸ch nhÊt qu¸n ®­îc ChÝnh phñ rÊt quan t©m. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ph¸t triÓn m¹nh vµ ®· thùc sù trë thµnh mét ®éng lùc ®¸ng kÓ gãp phÇn t¨ng tr­ëng GDP. Sè doanh nghiÖp t­ nh©n thµnh lËp míi t¨ng vät sau khi LuËt doanh nghiÖp ®­îc ban hµnh. Ch­¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc tuy cã chËm l¹i trong mÊy n¨m gÇn ®©y nh­ng høa hÑn sÏ cã nh÷ng b­íc ®ét ph¸ míi. Sù ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n chÝnh lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi tham gia ®Çu t­ d­íi nhiÒu h×nh thøc, trong ®ã cã c¶ h×nh thøc ®Çu t­ qua thÞ tr­êng chøng kho¸n. 1.4. ChÝnh s¸ch ®èi víi ng­êi ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· râ rµng. Cã thÓ cßn nhiÒu vÊn ®Ò ph¶i bµn vÒ møc ®é më cöa vµ ­u tiªn cho ®Çu t­ cña n­íc ngoµi vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam, nh­ng c¸c ®iÒu kiÖn liªn quan cho ®Õn thêi ®iÓm nµy ®Òu ®· ®­îc quy ®Þnh râ rµng. C¸c qui ®Þnh nµy bao gåm: - Ngµnh nghÒ ng­êi n­íc ngoµi ®­îc tham gia gãp vèn gåm: ngµnh dÖt may, s¶n xuÊt giµy dÐp, chÕ biÕn da, s¶n xuÊt chÕ biÕn n«ng l©m thuû s¶n, ngµnh s¶n xuÊt hµng tiªu dïng kh¸c, ngµnh x©y dùng vµ vËt liÖu x©y dùng, ngµnh vËn t¶i ®­êng bé, ®­êng thuû néi ®Þa, vËn t¶i hµng ho¸ b»ng Container, ngµnh s¶n xuÊt ®å dïng häc tËp, ngµnh s¶n xuÊt ®å ch¬i trÎ em, ngµnh th­¬ng m¹i dÞch vô kh¸ch s¹n, ngµnh s¶n xuÊt c¬ khÝ, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu thuéc c¸c ngµnh hµng quy ®Þnh trªn. - Møc tèi ®a ng­êi n­íc ngoµi ®­îc n¾m gi÷ cæ phiÕu ®ang l­u hµnh cña mét tæ chøc ph¸t hµnh (tõ 20% nay võa míi n©ng lªn 30%). - Quy ®Þnh qui tr×nh thñ tôc ®Çu t­ vµ qu¶n lý ngo¹i hèi. Víi c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh, viÖc ®Çu t­ cña ng­êi n­íc ngoµi vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®­îc m« t¶ nh­ sau: ng­êi n­íc ngoµi muèn ®Çu t­ vµo TTCK ViÖt Nam ph¶i më mét tµi kho¶n giao dÞch t¹i mét thµnh viªn l­u ký n­íc ngoµi (mét ng©n hµng th­¬ng m¹i n­íc ngoµi ®­îc c«ng nh©n lµ thµnh viªn l­u ký cña Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n). Thµnh viªn l­u ký n­íc ngoµi liªn hÖ víi Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n ®Ó xin m· sè giao dÞch, ®ång thêi lµ ng­êi ®¹i diÖn cho ng­êi ®Çu t­ ®Æt lÖnh giao dÞch th«ng qua c«ng ty chøng kho¸n. Sè ngo¹i tÖ do ng­êi ®Çu t­ chuyÓn vµo ®Ó ®Çu t­ chøng kho¸n ®­îc thµnh viªn l­u ký mua l¹i. Khi ng­êi ®Çu t­ muèn chuyÓn lîi nhuËn vÒ n­íc, thµnh viªn l­u ký b¸n l¹i ngo¹i tÖ cho ng­êi ®Çu t­ vµ thùc hiÖn chuyÓn tiÒn vÒ n­íc sau khi ng­êi ®Çu t­ thùc hiÖn xong c¸c nghÜa vô vÒ thuÕ, phÝ theo quy ®Þnh. - C¸c lo¹i thuÕ, phÝ ng­êi n­íc ngoµi cã nghÜa vô ph¶i nép khi ®Çu t­ vµ rót vèn. HiÖn nay, thuÕ lîi nhuËn do ®Çu t­ chøng kho¸n cña c¸ nh©n ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ang ®­îc miÔn nh­ ®èi víi c¸ nh©n ®Çu t­ trong n­íc, cßn phÝ chuyÓn lîi nhuËn vµ vèn vÒ n­íc ®ang ®­îc ¸p dông ë møc 5% nh­ ®èi víi c¸c giao dÞch ngo¹i hèi th«ng th­êng kh¸c. Cã thÓ nãi r»ng quy ®Þnh nh­ trªn lµ râ rµng, ng­êi n­íc ngoµi hiÓu râ ®­îc “luËt ch¬i”, nh­ng cßn nhiÒu h¹n chÕ vµ bÊt cËp trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn mµ chóng ta ph¶i ph©n tÝch ë phÇn tiÕp theo. 2. Khã kh¨n Bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi ®· nªu trªn, viÖc thu hót vµ qu¶n lý vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam cßn cã nhiÒu khã kh¨n vµ h¹n chÕ cÇn ph¶i ®­îc kh¾c phôc tõng b­íc. Cã thÓ ph©n chia nh÷ng khã kh¨n vµ h¹n chÕ nµy theo c¸c nhãm vÊn ®Ò. 2.1.VÒ mÆt vÜ m« Bªn c¹nh nh÷ng tiÕn bé ®· ®¹t ®­îc, ng­êi ®Çu t­ n­íc ngoµi nãi chung vÉn lo ng¹i vÒ t×nh h×nh c¬ së h¹ tÇng, thñ tôc hµnh chÝnh r­êm ra vµ n¹n tham nhòng lan trµn ë ViÖt Nam. NhiÒu ng­êi cho r»ng, nh÷ng h¹n chÕ nªu trªn ¶nh h­ëng ®Õn hiÖu qu¶ ®Çu t­ nãi chung. §Æc biÖt n¹n tham nhòng céng víi viÖc ban qu¶n lý doanh nghiÖp kh«ng c«ng bè th«ng tin ®Çy ®ñ vµ kÞp thêi cho cæ ®«ng ®· lµm ¶nh h­ëng ®Õn lßng tin cña c«ng chóng ®Çu t­ n­íc ngoµi. C¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi cßn e ng¹i viÖc Ban l·nh ®¹o c«ng ty cã thÓ sö dông ®ång vèn ®Çu t­ cña hä vµ lîi nhuËn cña c«ng ty vµo nh÷ng môc ®Ých kh«ng b×nh th­êng. 2.2. ThÞ tr­êng chøng kho¸n cßn nhá bÐ vÒ quy m« Cho ®Õn nay thÞ tr­êng míi cã 22 c«ng ty niªm yÕt víi tæng gi¸ trÞ cæ phiÕu niªm yÕt lµ gÇn 1,1 ngh×n tû ®ång tÝnh theo mÖnh gi¸, trong ®ã cæ phiÕu do nhµ n­íc n¾m gi÷ chiÕm gÇn 1/3. Trong t­¬ng lai gÇn, sè c«ng ty niªm yÕt sÏ t¨ng do tèc ®é cæ phÇn ho¸ ®­îc ®Èy m¹nh vµ cã thªm thÞ tr­êng chøng kho¸n cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, nh­ng quy m« cña thÞ tr­êng ch­a thÓ t¨ng nhanh vµ m¹nh trong t­¬ng lai gÇn vµ ch­a thùc sù cã ¶nh h­ëng tíi nÒn kinh tÕ. Bªn c¹nh ®ã, chÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ còng ch­a thÓ më cöa hoµn toµn cho ng­êi ®Çu t­ n­íc ngoµi do ®iÒu kiÖn vµ tr×nh ®é qu¶n lý vÜ m« ch­a theo kÞp. V× nh÷ng lý do trªn “kho¶ng s©n” dµnh cho ®Çu t­ n­íc ngoµi ch­a thËt lín vµ cßn thiÕu søc hÊp dÉn ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ lín, nhÊt lµ c¸c quü ®Çu t­ cã quy m« toµn cÇu. 2.3. ThiÕu th«ng tin MÆc dï mèi quan t©m cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ngµy cµng t¨ng, nh­ng viÖc t×m kiÕm th«ng tin vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam cña ng­êi n­íc ngoµi cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n vµ bÊt cËp v× mét sè lý do sau: - ThiÕu th«ng tin b»ng tiÕng n­íc ngoµi. C¸c c«ng ty niªm yÕt vµ ch­a niªm yÕt th«ng th­êng chØ chuÈn bÞ tµi liÖu b»ng tiÕng Anh ®Ó phôc vô cho viÖc giíi thiÖu, qu¶ng c¸o, chµo hµng, ch­a nh»m môc ®Ých thu hót cæ ®«ng n­íc ngoµi. C¸c b¶n c¸o b¹ch, b¸o c¸o ®Þnh kú vµ ®ét xuÊt göi Trung t©m Giao dÞch chøng kho¸n vµ Uû ban Chøng kho¸n nhµ n­íc ch­a ®­îc dÞch sang tiÕng Anh phôc vô c«ng chóng ®Çu t­ n­íc ngoµi. B¶n th©n Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc vµ Trung t©m giao dÞch Chøng kho¸n còng ch­a tæ chøc cung cÊp c¸c th«ng tin nªu trªn qua trang Web. HÖ thèng dÞch vô th«ng tin chuyªn nghiÖp ch­a ph¸t triÓn. Trong bèi c¶nh ®ã, ng­êi n­íc ngoµi muèn cã th«ng tin vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam hoÆc t×m hiÓu vÒ mét c«ng ty ®Ó ®Çu t­ ph¶i ®Õn ViÖt Nam trùc tiÕp t×m hiÓu hoÆc mua th«ng tin qua mét sè c«ng ty ®Çu t­ ®ang cã ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam. Chi phÝ t×m kiÕm th«ng tin cao lµm ¶nh h­ëng ®Õn møc ®é quan t©m cña ng­êi ®Çu t­ n­íc ngoµi, nhÊt lµ nhµ ®Çu t­ c¸ thÓ. - HÖ thèng vµ chÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam cßn cã nhiÒu ®iÓm kh¸c víi hÖ thèng chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tª (IAS) vµ th­êng kh«ng ®­îc gi¶i thÝch cÆn kÏ trong c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh cña c¸c c«ng ty, do ®ã cßn khã hiÓu ®èi víi ng­êi n­íc ngoµi, nhÊt lµ nh÷ng ng­êi ch­a cã hiÓu biÕt nhiÒu vÒ hÖ thèng kÕ to¸n ViÖt Nam. - Lßng tin cña c«ng chóng ®Çu t­ n­íc ngoµi vÒ nguån sè liÖu do c«ng ty hoÆc c¬ quan qu¶n lý ViÖt Nam cung cÊp còng cÇn ®­îc xem xÐt. Trªn thùc tÕ, nhiÒu sè liÖu vÒ kinh tÕ vÜ m« cña ViÖt Nam do ChÝnh phñ vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ ®­a ra rÊt kh¸c nhau, nhÊt lµ c¸c sè liÖu liªn quan ®Õn møc t¨ng tr­ëng GDP, ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi, xuÊt nhËp khÈu… C¸c hµnh vi trèn thuÕ, lËu thuÕ, tham nhòng ë c¸c c«ng ty cña ViÖt Nam còng t­¬ng ®èi nghiªm träng. V× vËy, nhiÒu ng­êi n­íc ngoµi tá ra kh«ng tin t­ëng vµo c¸c th«ng tin thÞ tr­êng do c«ng ty ViÖt Nam cung cÊp vµ tõ bá ý ®Þnh ®Çu t­ vµo ViÖt Nam, hoÆc cã t©m lý chØ ®Çu t­ theo c¸c nhµ ®Çu t­ cã tæ chøc cã kinh nghiÖm vµ bé m¸y nghiªn cøu vÒ t×nh h×nh thÞ tr­êng ViÖt Nam. 2.4. ChÝnh s¸ch cña ViÖt Nam ch­a nhÊt qu¸n vµ ch­a th«ng tho¸ng Sù thiÕu nhÊt qu¸n vµ thiÕu th«ng tho¸ng trong chÝnh s¸ch cña ViÖt Nam liªn quan ®Õn ®Çu t­ cña ng­êi n­íc ngoµi trªn TTCK ViÖt Nam thÓ hiÖn ë chç: - Thø nhÊt, theo LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi th× bªn ng­êi ®Çu t­ n­íc ngoµi cã thÓ së h÷u ®Õn 100% vèn, nh­ng cæ phÇn cña c¸c bªn kh«ng ®­îc tù do mua ®i b¸n l¹i trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n, trong khi cæ phÇn cña ng­êi n­íc ngoµi ë c¸c doanh nghiÖp niªm yÕt ®­îc mua b¸n tù do nh­ng bÞ khèng chÕ bëi tû lÖ n¾m gi÷ thÊp. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ mét ng­êi ®Çu t­ trùc tiÕp khi muèn rót bít vèn ®Çu t­ ®Ó trë thµnh mét nhµ ®Çu t­ danh môc chøng kho¸n (®Çu t­ FPI) sÏ khã thùc hiÖn, v× hä ph¶i t×m ng­êi ®Çu t­ n­íc ngoµi thay thÕ vµ chuyÓn nh­îng cæ phÇn trªn c¬ së cã sù tho¶ thuËn cña ®èi t¸c vµ c¬ quan qu¶n lý ViÖt Nam. Ng­îc l¹i, mét nhµ ®Çu t­ danh môc chøng kho¸n muèn trë thµnh ng­êi ®Çu t­ trùc tiÕp ®Ó tham gia qu¶n lý doanh nghiÖp còng khã kh¨n do bÞ khèng chÕ bëi tû lÖ n¾m gi÷, vµ do ch­a cã chÕ ®Þnh râ rµng liªn quan. Trong tr­êng hîp cña ViÖt Nam, xö lý ®­îc vÊn ®Ò nµy ®ßi hái ph¶i cã thêi gian v× liªn quan ®Õn viÖc chØnh söa luËt vµ c¸c c¬ chÕ gi¸m s¸t, qu¶n lý liªn quan, nh­ng lµ vÊn ®Ò cÇn ®­îc xem xÐt ®Ó gi¶i quyÕt khi ®iÒu kiÖn cho phÐp. - Thø hai, c¸c quy ®Þnh vÒ mua cæ phÇn khi cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp cßn nhiÒu ®iÓm ch­a thèng nhÊt víi c¸c quy ®Þnh vÒ mua b¸n cæ phiÕu trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. C¸ch quy ®Þnh kh«ng thèng nhÊt ®· dÉn tíi t×nh tr¹ng hiÓu nhÇm hoÆc diÔn gi¶i mét c¸ch kh¸c nhau, ®ång thêi g©y lªn mét sè khã kh¨n, nhÊt lµ khi mét doanh nghiÖp cã tû lÖ së h÷u cña ng­êi n­íc ngoµi lín tham gia niªm yÕt trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. 2.5 Chi phÝ ®Çu t­ cao Trong khi quy m« thÞ tr­êng cßn nhá hÑp vµ c¬ héi giµnh cho ng­êi ®Çu t­ n­íc ngoµi ch­a nhiÒu th× chi phÝ ®Çu t­ cao sÏ t¸c ®éng h¹n chÕ ®Çu t­ cña ng­êi n­íc ngoµi. HiÖn nay chi phÝ ®Çu t­ cña ng­êi n­íc ngoµi vµo thÞ tr­êng cßn cao so víi th«ng lÖ quèc tÕ v× mét sè lý do sau: - ViÖt Nam ch­a triÓn khai giao dÞch tõ xa qua m¹ng ®iÖn tö cho ng­êi n­íc ngoµi. - Chi phÝ tiÕp cËn vµ ph©n tÝch th«ng tin cao. - Giao dÞch qua thµnh viªn l­u ký n­íc ngoµi ph¶i chÞu møc phÝ cao. Cho ®Õn nay, Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc ®· cÊp phÐp cho 3 thµnh viªn l­u ký n­íc ngoµi, tuy nhiªn tÝnh ®éc quyÒn cïng víi chÝnh s¸ch sµng läc lùa chän kh¸ch hµng trong ho¹t ®éng phôc vu ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo TTCK ®· dÊn ®Õn thµnh viªn l­u ký thu c¸c lo¹i phÝ cao. Tãm l¹i, bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi, viÖc thu hót vµ qu¶n lý vån ®Çu t­ n­íc ngoµi cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, bÊt cËp. Nguyªn nh©n cña nh÷ng khã kh¨n h¹n chÕ cßn nhiÒu, nh­ng chñ yÕu vÉn lµ do thÞ tr­êng míi ho¹t ®éng, cßn nhá bÐ do ®ã cßn chøa nhiÒu ®iÒu m©u thuÉn, chång chÐo vµ bÊt cËp trong chÝnh s¸ch lÉn tæ chøc vËn hµnh. ViÖc kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ ®Ó t¹o m«i tr­êng th«ng tho¸ng cho ®Çu t­ vµo còng nh­ kiÓm so¸t tèt dßng vèn ®ßi hái ph¶i cã nhiÒu thêi gian vµ b­íc ®i thÝch hîp. III. Mét sè gi¶i ph¸p thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi qua TTCK ViÖt Nam 1. Môc tiªu vµ nguyªn t¾c Tõ nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm ë c¸c n­íc trong khu vùc vµ ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña ViÖt Nam cã thÓ thÊy r»ng viÖc thu hót nguån vèn n­íc ngoµi qua thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ mét yªu cÇu kh¸ch quan vµ ph¶i ®­îc thùc hiÖn theo mét sè nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh: - ViÖc thu hót vµ qu¶n lý vèn n­íc ngoµi qua thÞ tr­êng chøng kho¸n ph¶i lu«n b¸m s¸t môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc vµ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam, nh»m gãp phÇn t¨ng c­êng nguån vèn ®Çu t­ ®Ó bæ sung cho c¸c nguån kh¸c ®¸p øng nhu cÇu vèn ®Çu t­ toµn x· héi. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng tµi chÝnh, nguån FPI ph¶i trë thµnh mét bé phËn kh«ng thÓ t¸ch rêi trong c¬ cÊu nguån vèn ®Çu t­ vµo ViÖt Nam vµ cã sù g¾n kÕt chÆt chÏ víi nguån ®Çu t­ FDI. - Nguån FPI ph¶i ®­îc h­íng vµo mét sè ngµnh nghÒ ­u tiªn theo ®Þnh h­íng cña ChÝnh phñ. Ngoµi nh÷ng ngµnh nghÒ hiÖn nay ng­êi n­íc ngoµi ®­îc phÐp mua cæ phiÕu nh­ dÞch vô, c«ng nghiÖp nhÑ… ®Çu t­ FPI cßn ®­îc më réng sang nh÷ng ngµnh nghÒ míi mang tÝnh ®ét ph¸, sö dông c«ng nghÖ khoa häc ký thuËt míi. - ChÝnh s¸ch thu hót, qu¶n lý vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi qua thÞ tr­êng chøng kho¸n ph¶i tõng b­íc h­íng tíi th«ng lÖ quèc tÕ, ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶ vµ t¹o tiÒn ®Ò ®Ó héi nhËp quèc tÕ trong lÜnh vùc chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n. - Thu hót còng ph¶i ®i ®«i víi qu¶n lý vèn. Bµi häc khñng ho¶ng cña c¸c n­íc trong khu vùc cho thÊy viÖc qu¶n lý ®Ó ®¶m b¶o ®­îc quy m« nguån vèn vµo vµ c¬ cÊu nguån vèn ra lµ hÕt søc quan träng vµ nÕu kh«ng cã chÝnh s¸ch thÝch hîp th× ®Õn mét lóc nµo ®ã viÖc chu chuyÓn vèn th«ng qua biªn giíi sÏ trë thµnh nguyªn nh©n g©y khñng ho¶ng tµi chÝnh. Nguån vèn vµo ph¶i phôc vô cho c¸c môc ®Ých ph¸t triÓn vµ gi¶m thiÓu c¸c t¸c ®éng tiªu cùc tíi viÖc huy ®éng nguån vèn trong n­íc, t¾c ®éng ®Õn tû gi¸ vµ ph¶i ®¶m b¶o cã c¬ cÊu hîp lý trong t­¬ng qua víi c¸c nguån vèn n­íc ngoµi kh¸c nh­ vay th­¬ng m¹i vµ FDI. §ång thêi bªn c¹nh viÖc thu hót ph¶i ®Æc biÖt chó träng ®Õn c¸c biÖn ph¸p ®èi phã víi kh¶ n¨ng chuyÓn vèn ra nhanh vµ ®ét ngét cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Khi t×nh h×nh trong n­íc gÆp khã kh¨n, c¸c nhµ lËp chÝnh s¸ch chñ ®éng trong ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«, gi¶m tû träng nguån vèn ng¾n h¹n vµ chñ ®éng trong viÖc gi¸m s¸t c¸c dßng vèn mét c¸ch cã hiÖu qu¶. 2. Mét sè gi¶i ph¸p Trªn c¬ së ®iÒu kiÖn thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ ViÖt Nam còng nh­ rót kinh nghiÖm tõ c¸c bµi häc cña c¸c n­íc trong khu vùc, mét sè gi¶i ph¸p sau ®©y cã thÓ ®­îc xem xÐt ¸p dông. 2.1. C¶i thiÖn m«i tr­êng thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi §©y lµ gi¶i ph¸p mang tÇm vÜ m« n»m trong chiÕn l­îc chung vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ vµ cã t¸c dông kh«ng nh÷ng chØ ®èi víi nhµ ®Çu t­ FPI mµ cßn ®èi víi viÖc thu hót c¸c nguån vèn kh¸c nh­ FDI vµ vay th­¬ng m¹i. Gi¶i ph¸p nµy võa mang tÝnh cÊp b¸nh võa mang tÝnh l©u dµi víi mét sè néi dung chÝnh lµ: - æn ®Þnh vµ c¶i thiÖn m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m« th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch duy tr× t¨ng tr­ëng kinh tÕ, cam kÕt víi chÝnh s¸ch më cöa vµ c¶i c¸ch c¬ cÊu, ®ång thêi c¶i tiÕn c¸c thñ tôc hµnh chÝnh, chèng tham nhòng. C¸c biÖn ph¸p, chÝnh s¸ch nµy ®· lµm cho ng­êi ®Çu t­ n­íc ngoµi tin t­ëng h¬n vµo kh¶ n¨ng sinh lêi vµ an toµn khi ®Çu t­ vµo ViÖt Nam. - Hoµn thiÖn khu«n khæ ph¸p lý vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n nãi chung vµ c¸c quy ®Þnh vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi nãi riªng. §©y lµ gi¶i ph¸p võa phôc vô môc ®Ých ph¸t triÓn thÞ tr­êng vÒ l©u dµi, nh­ng ®ång thêi cã t¸c dông lµm t¨ng lßng tin t­ëng cña c«ng chóng ®Çu t­ n­íc ngoµi. Bªn c¹nh viÖc söa ®æi viÖc söa ®æi NghÞ ®Þnh 48/1998/N§-CP ®ang tiÕn hµnh, ViÖt Nam cÇn cã nh÷ng ®éng th¸i b¾t tay vµo x©y dùng LuËt chøng kho¸n nh­ thµnh lËp Ban so¹n th¶o, chuÈn bÞ tµi liÖu, kªu gäi sù gióp ®ì cña quèc tÕ trong viÖc x©y dùng LuËt chøng kho¸n… 2.2. Ph¸t triÓn thÞ tr­êng vÒ quy m«, t¨ng sè c«ng ty niªm yÕt §èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, c¸c C«ng ty niªm yÕt hÊp dÉn h¬n nhiÒu nhê cã ®é an toµn vµ minh trong qu¶n trÞ c«ng ty cao h¬n h¼n ®èi víi c¸c c«ng ty ch­a niªm yÕt. §é an toµn l¹i cµng quan träng h¬n trong mét m«i tr­êng kinh doanh cßn non trÎ nh­ ë ViÖt Nam. C¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· quen víi nh÷ng TTCK cã quy chÕ chÆt chÏ th­êng muèn ®Çu t­ vµo nh÷ng c«ng ty ViÖt Nam ®­îc niªm yÕt h¬n lµ nh÷ng c«ng ty ch­a niªm yÕt trªn TTCK. Lý do lµ ë nh÷ng c«ng ty nµy gi¸m ®èc cã tr¸ch nhiÖm lín h¬n, chÕ ®é b¸o c¸o tµi chÝnh vµ kiÓm to¸n chÆt chÏ h¬n nhiÒu. Muèn më réng c¬ cÊu cã søc hÊp dÉn nµy cÇn cã nh÷ng ­u ®·i thùc sù ®Ó c¸c c«ng ty muèn ®­îc niªm yÕt, hoÆc ph¶i më réng c¸c quy ®Þnh vÒ tr¸ch nhiÖm ®Ó ¸p dông cho c¸c c«ng ty ch­a niªm yÕt. HiÖn nay, nhiÒu c«ng ty ch­a niªm yÕt kh«ng muèn niªm yÕt v× kh«ng ph¶i chÞu c¸c quy ®Þnh chÆt chÏ vÒ qu¶n trÞ doanh nghiÖp vµ chÕ ®é b¸o c¸o ¸p dông cho c¸c C«ng ty niªm yÕt, ho¹t ®éng cña hä dÔ dµng h¬n rÊt nhiÒu. Sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c quy ®Þnh ¸p dông cho 2 lo¹i c«ng ty nµy lµ mét yÕu tè ®¸ng kÓ. Thªm vµo ®ã, c¸c c«ng ty cßn ph¶i ®¸p øng nhiÒu tiªu chÝ n÷a tr­íc khi cã thÓ ph¸t hµnh cæ phiÕu ra c«ng chóng trªn TTCK. Cã thÓ kÓ ra mét sè tiªu chÝ nh­ cã sè vèn ®iÒu lÖ tèi thiÓu lµ 10 tØ VND (t­¬ng ®­¬ng 660.000 USD); kinh doanh cã l·i trong 2 n¨m liªn tôc gÇn nhÊt; c¸c thµnh viªn Héi ®ång qu¶n trÞ vµ Tæng gi¸m ®èc cã kinh nghiÖm; cã kÕ ho¹ch kh¶ thi ®Ó sö dông tiÒn thu tõ viÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu; Ýt nhÊt 20% vèn cæ phÇn b¸n ra cho h¬n 100 nhµ ®Çu t­ bªn ngoµi; c¸c cæ ®«ng s¸ng lËp gi÷ tèi thiÓu 20% vèn cæ phÇn trong Ýt nhÊt 3 n¨m kÓ tõ ngµy chÊm døt ph¸t hµnh; vµ ph¶i cã bªn b¶o l·nh ph¸t hµnh khi mÖnh gi¸ cæ phiÕu ph¸t hµnh v­ît qu¸ 10 tØ VND . (§iÒu 6 NghÞ ®Þnh 48/1998/N§-CP ngµy 11/7/1998 cña ChÝnh phñ vÒ Chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n). Mét sè tiªu chÝ trªn ®©y ®· trë thµnh trë ng¹i lµm c¸c c«ng ty kh«ng muèn niªm yÕt. Mét gi¶i ph¸p ®Ó thu hót thªm ®Çu t­ lµ c¶i thiÖn vµ më réng ph¹m vi TTCK b»ng c¸ch thu hót vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c c«ng ty ch­a niªm yÕt niªm yÕt trªn thÞ tr­êng. VÝ dô nh­ mét sè c«ng ty cã thÓ cã vèn cæ phÇn kh¸ lín nh­ng vÉn ch­a ®¸p øng ®­îc møc vèn ®iÒu lÖ cÇn cã ®Ó ®¨ng ký, nÕu thay ®æi tiªu chÝ nµy ®Ó tÝnh ®Õn vèn cæ phÇn cña c«ng ty th× sÏ cã thªm nhiÒu doanh nghiÖp ®ñ tiªu chuÈn niªm yÕt. Thay ®æi quy ®Þnh vÒ tiªu chÝ niªm yÕt cã thÓ khuyÕn khÝch nhiÒu c«ng ty xin niªm yÕt, qua ®ã lµm t¨ng thªm sù quan t©m cña c¸c nhµ ®Çu t­ vµo thÞ tr­êng. Nãi tãm l¹i,nh­ ®· ph©n tÝch ë c¸c phÇn tr­íc, quy m« cña thÞ tr­êng cµng lín th× “s©n ch¬i” dµnh cho c¸c nhµ ®Çu t­ cµng réng, ng­êi ®Çu t­ cµng nhiÒu th× thÞ tr­êng cµng trë nªn hÊp dÉn. Nãi c¸ch kh¸c nÕu c¸c ®iÒu kiÖn chÝnh s¸ch kh«ng thay ®æi th× quy m« ®Çu t­ vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n tû lÖ thuËn víi quy m« cña thÞ tr­êng.ViÖc më réng quy m« cña thÞ tr­êng cã thÓ ®­îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c chiÕn dÞch khuyÕn khÝch c¸c c«ng ty cã ®ñ ®iÒu kiÖn ra niªm yÕt vµ thùc hiÖn cã chän läc ch­¬ng tr×nh niªm yÕt b¾t buéc, thùc hiÖn thÝ ®iÓm vµ nh©n réng viÖc cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó niªm yÕt, më réng thÞ tr­êng giao dÞch cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, ®ång thêi cã c¬ chÕ khuyÕn khÝch ng­êi ®Çu t­ n­íc ngoµi tham gia mua cæ phÇn cña c¸c c«ng ty ch­a niªm yÕt vµ doanh nghiÖp nhµ n­íc cæ phÇn ho¸. Thùc hiÖn ®­îc gi¶i ph¸p nµy th× thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam sÏ ph¸t triÓn theo ®óng ®Þnh h­íng, ®ång thêi ®Çu t­ cña n­íc ngoµi còng sÏ t¨ng m¹nh. 2.3. C¶i thiÖn viÖc cung cÊp th«ng tin vµ quyÒn tiÕp cËn th«ng tin §©y lµ gi¶i ph¸p c¬ b¶n, võa cÊp b¸ch võa mang ý nghÜa l©u dµi vµ s©u réng ®Ó thu hót sù chó ý cña ng­êi ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ khuyÕn khÝch hä ®Çu t­ vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam. Gi¶i ph¸p nµy cã thÓ thùc hiÖn th«ng qua mét sè néi dung cô thÓ: - KhuyÕn khÝch c¸c c«ng ty niªm yÕt cung cÊp th«ng tin tiÕng Anh cho ng­êi n­íc ngoµi, nhÊt lµ c¸c tµi liÖu göi Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc vµ Trung t©m Giao dÞch Chøng kho¸n nh­ b¶n c¸o b¹ch, b¸o c¸o ®Þnh kú vµ ®ét xuÊt vµ ho¹t ®éng tiÕp xóc cña Ban l·nh ®¹o c«ng ty vµ nh©n viªn c«ng bè th«ng tin. C¸c b¸o c¸o tµi chÝnh cña c«ng ty cÇn ®­îc diÔn gi¶i râ rµng, cã sù so s¸nh víi c¸c tiªu chuÈn kÕ to¸n quèc tÕ ®Ó ng­êi n­íc ngoµi cã thÓ hiÓu ®­îc mét c¸ch dÔ dµng. - Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc vµ Trung t©m Giao dÞch chøng kho¸n cÇn x©y dùng vµ ph¸t triÓn trang Web ®iÖn tö cã thÓ cung cÊp th«ng tin chÝnh thøc vÒ t×nh h×nh thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam vµ t×nh h×nh tµi chÝnh vµ ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty niªm yÕt. Trang Web ph¶i bao gåm c¸c lo¹i th«ng tin nh­ ®· nªu ë trªn, ®ång thêi cã sù h­íng dÉn vÒ quy tr×nh thñ tôc vµ c¸c ®iÒu kiÖn ®Çu t­ vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam. Trang Web nµy sÏ gi¶m thiÓu ®­îc chi phÝ tiÕp cËn th«ng tin thÞ tr­êng ViÖt Nam cña nh÷ng ng­êi n­íc ngoµi quan t©m nh­ng ch­a cã ®iÒu kiÖn t×m hiÓu thùc tÕ, tõ ®ã thu hót ®­îc sù quan t©m cña c«ng chóng ®Çu t­ n­íc ngoµi. - C¶i thiÖn quyÒn tiÕp cËn th«ng tin cña cæ ®«ng. HiÖn nay hµnh lang ph¸p lý vÒ ®Çu t­ vµo c«ng ty cæ phÇn cßn thiÕu nh÷ng nghÜa vô buéc c¸c c«ng ty ph¶i cung cÊp c¸c th«ng tin quan träng cña cæ ®«ng, luËt kh«ng cho phÐp c¸c cæ ®«ng ®­îc quyÒn tiÕp cËn biªn b¶n häp cæ ®«ng vµ häp ban gi¸m ®èc còng nh­ c¸c th«ng tin tµi chÝnh c¬ b¶n cña c«ng ty. C¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi sÏ vÉn gi÷ mèi hoµi nghi vÒ thÞ tr­êng nÕu hä kh«ng ®­îc tiÕp cËn c¸c hå s¬ cña c¸c c«ng ty. Nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi sÏ c¶m thÊy tin cËy h¬n vµo thÞ tr­êng ViÖt Nam nÕu tÊt c¶ c¸c C«ng ty cæ phÇn ViÖt Nam cã chÕ ®é b¸o c¸o hoµn chØnh h¬n. - T¨ng c­êng tæ chøc c¸c héi nghÞ, héi th¶o quèc tÕ vÒ ®Çu t­ vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®Ó t¹o ra diÔn ®µn trao ®æi lý luËn vµ kinh nghiÖm thùc tÕ, chia sÎ th«ng tin. ViÖc thùc hiÖn c¸c néi dung trªn sÏ lµm cho th«ng tin vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®Õn víi ®«ng ®¶o c«ng chóng ®Çu t­ n­íc ngoµi, thu hót ®­îc sù quan t©m nhiÒu h¬n vµ t¨ng ®­îc lßng tin vµo chÊt l­îng th«ng tin. §©y lµ mét trong nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n quyÕt ®Þnh dßng vèn cña n­íc ngoµi vµo ®Çu t­ vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n. 2.4 . Më réng lÜnh vùc cho phÐp ®Çu t­ n­íc ngoµi HiÖn nay c¸c c«ng ty ViÖt Nam chØ cã thÓ ph¸p hµnh cæ phiÕu cho nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi nÕu hä ®ang ho¹t ®éng t¹i mét trong 35 lÜnh vùc ( ®iÒu 4, QuyÕt ®Þnh 36/2003/Q§-TTg ngµy 11/3/2003 cña Thñ t­íng chÝnh phñ). MÆc dï th«ng th­êng n­íc nµo còng ®Æt ra h¹n chÕ vÒ sè l­îng ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i c¸c doanh nghiÖp trong n­íc, ®Æc biÖt lµ trong c¸c lÜnh vùc nh¹y c¶m, nh­ng c¸ch quy ®Þnh 35 lÜnh vùc nµy kh«ng khuyªn khÝch ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Mét c¸ch kh¸c ®Ó quy ®Þnh c¸c lÜnh vùc mµ c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc phÐp ®Çu t­ lµ : ChÝnh phñ cho phÐp ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo mäi lÜnh vùc trõ nh÷ng lÜnh vùc mµ ChÝnh phñ cho lµ ngo¹i lÖ. §iÒu nµy sÏ gióp ChÝnh phñ võa b¶o hé ®­îc mét sè lÜnh vùc cô thÓ võa khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi ë møc tèi ®a. §©y sÏ lµ mét sù khuyÕn khÝch mµ c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi nghÜ ®Õn bªn c¹nh viÖc lùa chän lo¹i h×nh ®Çu t­ hä muèn thùc hiÖn t¹i ViÖt Nam. 2.5. Thùc hiÖn c«ng b»ng trong viÖc mua l¹i cæ phÇn Theo LuËt doanh nghiÖp, c¸c c«ng ty ViÖt Nam cã quyÒn mua l¹i tèi ®a 30% sè cæ phiÕu th«ng th­êng vµ mua l¹i mét phÇn hoÆc toµn bé c¸c lo¹i cæ phiÕu kh¸c (®iÒu 35). Mét ®iÒu ®¸ng l­u ý lµ trong 22 c«ng ty niªm yÕt cho ®Õn nay chØ cã 5 c«ng ty ph¸t hµnh cæ phiÕu míi ra thÞ tr­êng trong khi nhiÒu c«ng ty kh¸c ®· mua l¹i cæ phiÕu cña chÝnh m×nh ®Ò gi÷ lµm cæ phiÕu quü víi ý ®Þnh ®Ó mai sau b¸n l¹i hoÆc huû bá. Tuy nhiªn, C«ng ty niªm yÕt l¹i cã toµn quyÒn lùa chän mua l¹i cæ phÇn cña bÊt kú cæ ®«ng nµo, kh«ng hÒ cã quy ®Þnh nµo yªu cÇu c«ng ty ph¶i ®Ò nghÞ mua l¹i cæ phÈn cña cæ ®«ng theo tû lÖ phÇn tr¨m n¾m gi÷ cæ phÇn cña hä. §iÒu nµy lµ kh«ng c«ng b»ng, v× nã cã thÓ lµm thay ®æi tû lÖ vµ khèi l­îng n¾m gi÷ cæ phÇn cña c¸c cæ ®«ng theo h­íng cã lîi cho mét sè ng­êi. Nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi sÏ rÊt dÌ dÆt khi ®Çu t­ vµo mét hÖ thèng cho phÐp ®èi xö bÊt b×nh ®¼ng ®èi víi cæ ®«ng. Sù b×nh ®»ng trong n¾m gi÷ cæ phÇn cã thÓ dÔ dµng ®¹t ®­îc b»ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt r»ng c«ng ty ph¶i mua l¹i cæ phiÕu cña mäi cæ ®«ng theo tû lÖ t­¬ng øng. Söa ®æi nµy sÏ khÝch lÖ nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi bëi lÏ tû lÖ n¾m gi÷a cæ phÇn cña hä ®­îc ®¶m b¶o tèt h¬n. 2.6. T¨ng l­îng giao dÞch trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖc míi chØ cã mét sè Ýt c«ng ty sö dông TTCK lµm c¬ chÕ huy ®éng vèn ®· h¹n chÕ mét c¸ch nghiªm träng ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo TTCK ViÖt Nam. Cho ®Õn nay chØ cã 5 c«ng ty ph¸t hµnh cæ phiÕu míi ®Ó t¨ng vèn ®iÒu lÖ míi møc huy ®éng rÊt nhá lµ 155,4 tû ®ång. Hai lý do dÉn tíi t×nh tr¹ng nµy lµ: Thø nhÊt, do viÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu ra c«ng chóng cña c¸c C«ng ty cæ phÇn ch­a niªm yÕt ch­a ®­îc ®iÒu chØnh nªn dÔ huy ®éng vèn h¬n khi ®· niªm yÕt v× kh«ng bÞ r»ng buéc bëi c¸c tiªu chuÈn tèi thiÓu hoÆc c¸c yªu cÇu cung cÊp th«ng tin. Thø hai, ®· cã nhiÒu th«ng tin cho thÊy cã hiÖn t­îng tiªu cùc x¶y ra, mét vµi vÞ gi¸m ®èc cña c¸c c«ng t(1) ThuËt ng÷ “chî x¸m” (grey market) ®Ò cËp tíi hµnh vi “che giÊu” quy m« vµ gi¸ trÞ thùc tÕ cña c«ng ty b»ng viÖc kh«ng nhËn c¸c ho¸ ®¬n mua nguyªn vËt liÖu vµ còng kh«ng ph¸t hµnh ho¸ ®¬n cho kh¸ch hµng, th­êng víi môc ®Ých trèn thuÕ ph¶i nép cho c¸c giao dÞch ®ã. y giao dÞch trªn “chî x¸m”(1) vµ lµ øng cö viªn s¾p ®­îc niªm yÕt ®· nhËn tiÒn hoa hång khi hä ®ång ý ®Ó c«ng ty ph¸t hµnh c¸c cæ phiÕu míi cho mét nhµ ®Çu t­ míi, v× hä khã cã thÓ tiÕp tôc lµm ¨n kiÓu nµy sau khi c«ng ty ®­îc niªm yÕt, nªn chõng nµo c«ng ty cßn ch­a ®­îc niªm yÕt th× vÉn cßn ®éng c¬ ®Ó cè g¾ng huy ®éng vèn. NÕu ViÖt Nam muèn khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n cÇn ph¶i gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò trªn b»ng c¸ch gi¶m bít quyÒn lîi khi giao dÞch víi t­ c¸ch lµ mét c«ng ty ch­a niªm yÕt (nhÊt lµ viÖc dÔ dµng b¸n cæ phÇn mµ kh«ng cÇn kiÓm tra ®èi chiÕu) vµ hoÆc t¨ng quyÒn lîi khi giao dÞch víi t­ c¸ch lµ mét c«ng ty niªm yÕt. 2.7. Thùc hiÖn ­u ®·i vÒ thuÕ T¹i ViÖt Nam, trong khi cã mét vµi ­u ®·i hÊp ®Én vÒ thuÕ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi thµnh lËp t¹i ViÖt Nam, ®Çu t­ n­íc ngoµi trong c¸c doanh nghiÖp trong n­íc Ýt ®­îc khuyÕn khÝch. ViÖt Nam cßn ¸p dông møc thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cao ®èi víi doanh nghiÖp trong n­íc khi so s¸nh víi c¸c n­íc kh¸c trong khu vùc §«ng ¸, møc thuÕ cña c¸c c«ng ty cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi th­êng thÊp h¬n thuÕ cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc 7%. C¸c møc thuÕ cao nµy khiÕn cho nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi tÝnh ®Õn chuyÖn ®Çu t­ tiÒn cña hä ë c¸c dù ¸n cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi hoÆc ë c¸c n¬i kh¸c. C¸c chÕ ®é ­u ®·i vÒ thuÕ cÇn ®­îc c©n nh¾c kü l­ìng cã thÓ khuyÕn thÝch tèt h¬n ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam. 2.8. C¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh, t¹o m«i tr­êng c¹nh tranh ®Ó gi¶m chi phÝ giao dÞch cho ng­êi n­íc ngoµi HiÖn nay ng­êi n­íc ngoµi vÉn cßn ®ang ph¶i chÞu chi phÝ giao dÞch cao, mét phÇn do t×nh tr¹ng ®éc quyÒn phôc vô cña thµnh viªn l­u ký n­íc ngoµi. ViÖc gi¶m chi phÝ giao dÞch ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi cã thÓ thùc hiÖn ®­îc th«ng qua c¶i c¸ch mét sè thñ tôc hµnh chÝnh trong quy tr×nh ®Çu t­: - Quy ®Þnh c¸c thµnh viªn l­u ký n­íc ngoµi ®· ®­îc cÊp giÊy phÐp ph¶i tæ chøc khai tr­¬ng ho¹t ®éng phôc vô kh¸ch hµng, thµnh viªn nµo ®· ®­îc cÊp giÊy phÐp mµ kh«ng khai tr­¬ng ho¹t ®éng trong mét thêi gian dµi th× nªn thu håi giÊy phÐp. ViÖc cã nhiÒu thµnh viªn l­u ký n­íc ngoµi ho¹t ®éng sÏ t¹o m«i tr­êng c¹nh tranh vµ nhiÒu sù lùa chon h¬n cho ng­êi ®Çu t­ n­íc ngoµi. - Cho phÐp ng­êi ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc më tµi kho¶n giao dÞch t¹i c«ng ty chøng kho¸n trong n­íc ®Ó gi¶m bít kh©u trung gian. §©y cã thÓ coi lµ mét gi¶i ph¸p mang tÝnh ®ét ph¸ v× ng­êi ®Çu t­ n­íc ngoµi sÏ ®­îc h­ëng møc phÝ phôc vô thÊp cña c¸c c«ng ty trong n­íc, t¹o ra m«i tr­êng c¹nh tranh thùc sù. §Ó thùc hiÖn gi¶i ph¸p nµy ®ßi hái ph¶i söa ®æi l¹i c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh vÒ giao dÞch, thanh to¸n bï trõ, qu¶n lý ngo¹i hèi… liªn quan ®Õn ®Çu t­ n­íc ngoµi, vµ ph¶i cã c¬ chÕ phèi hîp gi÷a C«ng ty chøng kho¸n víi Ng©n hµng th­¬ng m¹i ®­îc phÐp kinh doanh ngo¹i tÖ trong viÖc xö lý nguån tiÒn vµo vµ ra cña ng­êi n­íc ngoµi. Huy ®éng vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi qua thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ mét chñ tr­¬ng trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta, nh»m bæ sung nguån vèn trung vµ dµi h¹n cho ®Çu t­ ph¸t triÓn. §iÓm cèt yÕu ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ThÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam lµ lµm sao ®Ó ThÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam trë nªn thùc sù hÊp dÉn. Ngoµi c¸c yÕu tè kh¶ n¨ng sinh lêi cao vµ c¸c ­u ®·i khuyÕn khÝch ®Çu t­ cña TTCK, nÒn t¶ng cña mét thÞ tr­êng hÊp dÉn lµ quyÒn lîi ®­îc ®èi xö c«ng b»ng, ®­îc b¶o hé thÝch ®¸ng. §Ó ®¹t ®­îc c¸c môc ®Ých nµy, cïng víi c¸c biÖn ph¸p ph¸t triÓn quy m« thÞ tr­êng chóng ta cÇn ph¶i cã nh÷ng ®æi míi c¬ b¶n trong hµnh hang ph¸p lý ®èi víi c¸c C«ng ty cæ phÇn vµ ThÞ tr­êng chøng kho¸n. NhÊt ®Þnh ThÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam sÏ dÇn dÇn ph¸t triÓn, sÏ thÓ hiÖn ®­îc hÕt vai trß cña m×nh trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, trë thµnh mét kªnh dÉn c¸c nguån vèn trung vµ dµi h¹n cho ®Çu t­ ph¸t triÓn trong ®ã bao gåm c¶ nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. kÕt luËn Thùc tr¹ng ®Çu t­ cña ng­êi n­íc ngoµi vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam trong h¬n 3 n¨m qua cho thÊy nguån vèn vµ sè l­îng ng­êi ®Çu t­ n­íc ngoµi ch­a nhiÒu, ch­a cã cã t¸c ®éng thùc sù tíi sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc.Tuy nhiªn, cïng víi sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng tµi chÝnh nãi chung vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n nãi riªng, th× nguån vèn ®Çu t­ qua thÞ tr­êng chøng kho¸n sÏ t¨ng lªn vµ chiÕm mét tû träng nhÊt ®Þnh trong c¬ cÊu vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi bæ sung cho c¸c nguån kh¸c ®¸p øng nhu cÇu vèn ®Çu t­ toµn x· héi. ViÖc thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi qua thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ cÇn thiÕt vµ ®Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã chóng ta ph¶i t¹o ra ®­îc mét thÞ tr­êng chøng kho¸n hÊp dÉn víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. NÒn t¶ng cña mét thÞ tr­êng hÊp dÉn lµ quyÒn lîi ®­îc ®èi xö c«ng b»ng vµ ®­îc b¶o hé thÝch ®¸ng, chóng ta cÇn ph¶i cã nh÷ng ®æi míi c¬ b¶n trong hµnh hang ph¸p lý ®èi víi c¸c C«ng ty cæ phÇn vµ ThÞ tr­êng chøng kho¸n ®Ó thùc hiÖn ®­îc ®iÒu nµy. Khi c¸c ®iÒu kiÖn chÝnh s¸ch kh«ng thay ®æi th× quy m« ®Çu t­ tû lÖ thuËn víi quy m« cña thÞ tr­êng, viÖc thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi qua thÞ tr­êng chøng kho¸n kh«ng thÓ t¸ch rêi viÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam. Chóng ta cÇn ph¶i võa cã c¸c biÖn ph¸p ­u ®·i khuyÕn khÝch vµ b¶o hé ®Çu t­ cña ng­êi n­íc ngoµi vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n, võa ph¶i thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ph¸t triÓn quy m« cña thÞ tr­êng,n©ng cao chÊt l­îng cña hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam. Víi thêi gian h¹n chÕ vµ kiÕn thøc b¶n th©n cã h¹n nªn ch¾c ch¾n luËn v¨n cßn nhiÒu rÊt nhiÒu thiÕu xãt, c¸c gi¶i ph¸p thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi qua thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®­a ra cã thÓ kh«ng ®Çy ®ñ hoÆc sai lÇm, nh­ng t«i còng hy väng nh÷ng gi¶i ph¸p ®ã ®­îc tham kh¶o ®Ó gãp phÇn hoµn thiÖn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam. T«i xin c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o d¹y tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng ®· gi¶ng d¹y ®Ó gióp t«i cã kiÕn thøc nghiªn cøu m«n häc nµy. T«i xin ®Æc biÖt c¶m ¬n c« gi¸o- tiÕn sÜ Hoµng ¸nh ®· tËn t×nh gióp ®ì, chØ b¶o ®Ó t«i cã thÓ hoµn thµnh kho¸ luËn nµy. Hµ Néi ngµy 20 th¸ng 12 n¨m 2003 Sinh viªn: Vò Ngäc D­¬ng Líp A6-K38B-KTNT tµi liÖu tham kh¶o I. C¸c v¨n b¶n ph¸p luËt NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng Toµn Quèc lÇn thø VIII. LuËt Doanh NghiÖp (Quèc héi th«ng qua ngµy 12/6/1999). LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam (Quèc héi th«ng qua ngµy 12/11/2000) LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi (cã hiÖu lùc tõ ngµy 1/7/2000) vµ NghÞ ®Þnh 24 h­íng dÉn thi hµnh LuËt nµy. NghÞ ®Þnh sè 75/CP ngµy 28/11/1996 vÒ viÖc thµnh lËp UBCKNN. NghÞ ®Þnh 44/CP ngµy 29/6/1998 vÒ viÖc chuyÓn c¸c DN Nhµ n­íc thµnh c«ng ty cæ phÇn. QuyÕt ®Þnh 127 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ (11/7/1998) vÒ viÖc thµnh lËp TTCK ViÖt Nam. NghÞ ®Þnh 48/CP ngµy 11/7/1998 vµ c¸c Th«ng t­, Quy chÕ h­íng dÉn vÒ CK vµ TTCK. QuyÕt ®Þnh 146 cña ChÝnh phñ ngµy 17/7/2003 vÒ Tû lÖ tham gia cña bªn n­íc ngoµi vµo ThÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam QuyÕt ®Þnh 36 cña ChÝnh phñ ngµy 11/3/2003 ban hµnh Quy chÕ gãp vèn, mua cæ phÇn cña nhµ §Çu t­ n­íc ngoµi trong c¸c Doanh nghiÖp ViÖt Nam II. S¸ch b¸o - Tµi liÖu Gi¸o tr×nh "ThÞ tr­êng Chøng kho¸n" - Tr­êng §¹i häc Ngo¹i th­¬ng cña PGS.NG¦T §inh Xu©n Tr×nh vµ PTS. NguyÔn ThÞ Quy (NXBGD). S¸ch "ThÞ tr­êng Chøng kho¸n" cña PGS.TS Lª V¨n T­ - Lª Tïng V©n (NXB Thèng Kª), 1997. Nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n - Tµi liÖu Trung t©m nghiªn cøu vµ båi d­ìng nghiÖp vô chøng kho¸n - UBCKNN (01/2000). §Ò tµi Uû ban chøng kho¸n nhµ n­íc " Mét sè vÊn ®Ò vÒ thu hót vµ qu¶n lý vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi qua thÞ tr­êng chøng kho¸n" - M· sè UB.02.14 (Vô ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n). §Ò tµi Uû ban chøng kho¸n nhµ n­íc " X©y dùng vµ hoµn thiÖn khung ph¸p luËt vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n"- M· sè CK.09.99 (Phßng ph¸p chÕ Uû ban chøng kho¸n nhµ n­íc). S¸ch "ThÞ tr­êng chøng kho¸n - Ph­¬ng thøc ho¹t ®éng vµ kinh doanh" - Nhµ xuÊt b¶n Thèng Kª Hµ néi 10/1996 C¸c b¶n b¸o c¸o th«ng tin vÒ giao dÞch chøng kho¸n do TTGDCK Tp.Hå ChÝ Minh ph¸t hµnh. B¸o ThÞ tr­êng chøng kho¸n – Uû ban chøng kho¸n nhµ n­íc – c¸c sè 3,7,8,9,11 n¾m 2003. Trang Web “ Trang Web “” Trang Web ""