Tiểu luận Mối quan hệ giữa chính trị và kinh tế trong thời kỳ đổi mới ở nước ta

thành quả chính trị. Một lực lượng, giai cấp xã hội khi đã nắm được quyền lực chính trị trong tay, tất yếu phải sử dụng quyền lực đó để điều hành, lái sự phát triển xã hội nói chung, kinh tế nói riêng theo hướng đem lại lợi ích nhiều nhất, tạo ưu thế cho chính bản thân giai cấp, nhóm mình. Đồng thời, mọi hành động, chính sách phát triển kinh tế, xã hội do giai cấp nắm quyền lực chính trị ấy đề xướng và triển khai, xét đến cùng, đều hướng tới mục tiêu củng cố quyền lực chính trị của họ. Rõ ràng, ở đây chính trị, nói cụ thể hơn là duy trì, bảo vệ quyền lực chính trị của giai cấp, lực lượng nắm quyền, luôn là ưu tiên hàng đầu. Hiểu đúng hai luận điểm nêu trên của V.I.Lênin, sẽ giúp chúng ta, trong lý luận và thực tiễn, tránh được cả khuynh hướng tuyệt đối hoá chính trị lẫn khuynh hướng tuyệt đối hoá kinh tế - những sai lầm rất dễ mắc phải trong đổi mới CNXH hiện nay. Có thể khẳng định, các nhà kinh điển mác xít đều thống nhất rằng, quan hệ biện chứng giữa kinh tế và chính trị được thể hiện ở chỗ, kinh tế và chính trị là hai mặt thống nhất biện chứng trong một hình thái kinh tế - xã hội nhất định. Trong sự tác động qua lại giữa hai lĩnh vực này của đời sống xã hội thì kinh tế giữ vai trò quy định đối với chính trị; quan hệ kinh tế, quan hệ sản xuất là những quan hệ vật chất quy định quan hệ chính trị. Vai trò quy định của kinh tế được thể hiện ở những điểm sau: Thứ nhất, với tư cách nền tảng vật chất, cơ cấu kinh tế hiện thực của xã hội, kinh tế sản sinh ra một kết cấu, thể chế chính trị tương ứng. Thứ hai, xét đến cùng sự biến đổi căn bản trong kinh tế dẫn đến sự biến đổi căn bản trong chính trị. Với sự biến đổi căn bản của kinh tế, thì trong chính trị trước sau cũng diễn ra những biến đổi tương ứng. Khi trong kinh tế chưa diễn ra những thay đổi căn bản thì trong lĩnh vực chính trị cũng khó xảy ra biến động gì đáng kể. Quan hệ biện chứng giữa kinh tế và chính trị còn là sự tác động trở lại của chính trị đối với kinh tế. Chủ nghĩa duy vật mác xít chỉ ra rằng, chính trị nảy sinh trên nền tảng (2) V.I.Lênin, Toàn tập, tập 42, Nxb Tiến bộ, Mátxcơva, 1977, tr.350. kinh tế, chịu sự quy định của kinh tế, song nó lại mang tính độc lập tương đối. Chính trị không phải là sản phẩm thụ động của kinh tế mà nó tác động trở lại rất mạnh đối với kinh tế. Trong hệ thống chính trị của xã hội thì nhà nước có vai trò đặc biệt quan trọng, quyết định sự hiện thực hoá các tất yếu kinh tế, vì như Ph.Ăngghen chỉ rõ: "Bạo lực (nghĩa là quyền lực nhà nước) cũng là một tiềm lực kinh tế"(3). Khái quát lại, tác động của chính trị đối với kinh tế được biểu hiện ở hai xu hướng chủ đạo: nếu sự tác động đó phù hợp với quy luật vận động của kinh tế, yêu cầu của LLSX, thì thúc đẩy kinh tế phát triển. Nếu tác động không phù hợp với quy luật vận động của kinh tế, thì sẽ cản trở, kìm hãm sự phát triển kinh tế. Nếu nhận thức đúng và hành động phù hợp với những quy luật kinh tế, thì chính trị thực hiện được vai trò định hướng những hoạt động thực tiễn đưa lại phương án phát triển tối ưu cho kinh tế. Có thể nói, xã hội càng phát triển, thì vai trò của chủ thể xã hội càng tăng. Trong điều kiện xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta hiện nay, vai trò của chính trị trở nên đặc biệt quan trọng, nếu không nói là quyết định. II. định hướng kinh tế ở nước ta hiện nay Trên cơ sở nhận thức đúng đắn hơn và đầy đủ hơn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, Đại hội VI Đảng Cộng sản Việt Nam (tháng 12-1986) đã đề ra đường lối đổi mới toàn diện đất nước nhằm thực hiện có hiệu quả hơn công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội. Đại hội đưa ra những quan niệm mới về con đường, phương pháp xây dựng chủ nghĩa xã hội, đặc biệt là quan niệm về công nghiệp hoá xã hội chủ nghĩa trong thời kỳ quá độ, về cơ cấu kinh tế, thừa nhận sự tồn tại khách quan của sản xuất hàng hoá và thị trường, phê phán triệt để cơ cấu tập trung quan liêu bao cấp và khẳng định chuyển hẳn sang hạch toán kinh doanh. Đại hội chủ trương phát triển nền kinh tế nhiều thành phần với những hình thức kinh doanh phù hợp; coi trọng việc kết hợp lợi ích cá nhân, tập thể và xã hội; chăm lo toàn diện và phát huy nhân tố con người, có nhận thức mới về chính sách xã hội. Đại hội VI là một cột mốc đánh dấu bước chuyển quan trọng trong nhận thức của Đảng Cộng sản Việt Nam về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Đó là kết quả của cả một quá trình tìm tòi, thử (3) C.Mác và Ph.Ăngghen, Tuyển tập, tập 6, Nxb Sự thật, Hà Nội, 1984, tr.739. nghiệm, suy tư, đấu tranh tư tưởng rất gian khổ, kết tinh trí tuệ và công sức của toàn Đảng, toàn dân trong nhiều năm. Hội nghị thanh niên 6 khoá VI (tháng 3-1989) phát triển thêm một bước, đưa ra quan điểm phát triển nền kinh tế hàng hoá có kế hoạch gồm nhiều thành phần đi lên chủ nghĩa xã hội, coi "chính sách kinh tế nhiều thành phần có ý nghĩa chiến lược lâu dài, có tính quy luật từ sản xuất nhỏ đi lên chủ nghĩa xã hội". Đến Đại hội VII Đảng Cộng sản Việt Nam (tháng 6-1991) tiếp tục nói rõ hơn chủ trương này và khẳng định đây là chủ trương chiến lược, là con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của Việt Nam. Cương lĩnh 1991 của Đảng khẳng định: "Phát triển nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần theo định hướng xã hội chủ nghĩa, vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước". Đại hội VIII của Đảng (tháng 6-1996) đưa ra một kết luận mới rất quan trọng: "Sản xuất hàng hoá không đối lập với chủ nghĩa xã hội mà là thành tựu phát triển của nền văn minh nhân loại, tồn tại khách quan, cần thiết cho công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội và cả khi chủ nghĩa xã hội đã được xây dựng". Nhưng lúc đó, cũng mới nói nền kinh tế hàng hoá, cơ chế thị trường chưa dùng khái niệm "kinh tế thị trường". Phải đến Đại hội IX của Đảng (tháng 4-2001) mới chính thức đưa ra khái niệm "kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa". Đại hội khẳng định phát triển kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa là đường lối chiến lược nhất quán, là mô hình kinh tế tổng quát trong suốt thời kỳ quá độ đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Đây là kết quả sau nhiều năm nghiên cứu, tìm tòi, tổng kết thực tiễn; và là bước phát triển mới về tư duy lý luận của Đảng Cộng sản Việt Nam Việt Nam. Kinh tế thị trường định hướng XHCN ở Việt Nam là một kiểu tổ chức kinh tế vừa dựa trên những nguyên tắc và quy luật của kinh tế thị trường vừa dựa trên những nguyên tắc và bản chất của chủ nghĩa xã hội. Nó là một kiểu tổ chức kinh tế - xã hội mà trong đó quá trình sản xuất, phân phối, trao đổi, tiêu dùng gắn với thị trường, được thực hiện thông qua thị trường. Vì vậy kinh tế thị trường không chỉ là công nghệ, là kỹ thuật mà còn là quan hệ xã hội, nó không chỉ bao hàm yếu tố lực lượng sản xuất mà còn quan hệ sản xuất. Kinh tế thị trường gồm nhiều hình thức sở hữu mà trong đó nó phụ thuộc vào chế độ sở hữu thống trị. Vì vậy không có kinh tế thị trường chung chung, thuần tuý, trừu tượng, tách khỏi các hình thái kinh tế - xã hội, tách rời chế độ xã hội. Trong các chế độ xã hội khác nhau, kinh tế thị trường mang tính chất xã hội khác nhau, có những hậu quả xã hội khác nhau. Tác động tích cực và tiêu cực của kinh tế thị trường đến đâu còn phụ thuộc vào chế độ xã hội, vào đường lối của đảng cầm quyền, vào chính sách và pháp luật của Nhà nước. Kinh tế thị trường định hướng XHCN ở Việt Nam có hai đặc điểm cơ bản: Một là, đây là nền kinh tế thị trường mới bước đầu hình thành, còn sơ khai, còn ở trình độ thấp, các loại thị trường chưa hình thành đầy đủ, đồng bộ. Hai là, kinh tế thị trường mang tính định hướng xã hội chủ nghĩa, nó khác với kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa, nó do Đảng Cộng sản lãnh đạo và Nhà nước xã hội chủ nghĩa quản lý. Vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản và vai trò quản lý của Nhà nước đối với kinh tế thị trường định hướng XHCN ở Việt Nam là tất yếu, bởi vì: - Sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản và quản lý của Nhà nước xã hội chủ nghĩa là một đặc điểm bản chất của kinh tế thị trường định hướng XHCN. Không có Đảng Cộng sản lãnh đạo và Nhà nước xã hội chủ nghĩa quản lý thị trường không thể có kinh tế thị trường định hướng XHCN mà đó sẽ là kinh tế thị trường định hướng tư bản chủ nghĩa. Kinh tế thị trường vốn có xu hướng tự phát tư bản chủ nghĩa. Nhờ có Đảng Cộng sản lãnh đạo bằng đường lối, chủ trương đúng đắn, phù hợp và sự quản lý của Nhà nước xã hội chủ nghĩa bằng chính sách, pháp luật, bằng các công cụ quản lý vĩ mô (tài chính, tín dụng, kế hoạch, quy hoạch...) sẽ hạn chế tính tự phát tư bản chủ nghĩa, đảm bảo được định hướng XHCN cho sự phát triển của kinh tế thị trường, thực hiện được sự kết hợp giữa kế hoạch và thị trường, giữa tăng trưởng kinh tế với tiến bộ và công bằng xã hội. Kinh tế thị trường vốn có hai mặt: mặt phải (tích cực) như thúc đẩy kinh tế tăng trưởng nhanh, chú trọng lợi ích và hiệu quả kinh tế... và mặt trái (tiêu cực) như thúc đẩy phân hoá giàu - nghèo, khuyến khích lối sống thực dụng vị kỷ, chạy theo đồng tiền, hạ thấp giá trị đạo đức...; mặt trái của kinh tế thị trường mâu thuẫn với bản chất của chủ nghĩa xã hội. Vì vậy, sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản và quản lý của Nhà nước xã hội chủ nghĩa sẽ phát huy được mặt tích cực và hạn chế mặt tiêu cực của kinh tế thị trường. Đảng Cộng sản và Nhà nước xã hội chủ nghĩa là những lực lượng lãnh đạo và quản lý xã hội. Những lực lượng này có khả năng nhận thức và vận dụng các quy luật kinh tế khách quan, chuyển hoá chúng thành đường lối, chính sách, pháp luật, kế hoạch... để tổ chức thực hiện, đưa vào cuộc sống, nâng cao đời sống của quần chúng nhân dân đông đảo nhằm thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Đảng Cộng sản và Nhà nước xã hội chủ nghĩa là những nhân tố cơ bản của hệ thống chính trị, của kiến trúc thượng tầng chính trị. Tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng và vai trò quản lý của Nhà nước chính là tăng cường sự tác động của chính trị đối với kinh tế thị trường để thúc đẩy kinh tế phát triển và giữ vững định hướng XHCN của kinh tế thị trường; ngược lại, sự phát triển của kinh tế thị trường sẽ buộc Đảng phải tự đổi mới, tự chỉnh đốn, nhất là đổi mới phương thức lãnh đạo, còn Nhà nước phải đổi mới tổ chức và phương thức hoạt động, phải cải cách hành chính cho phù hợp với yêu cầu, quy luật của kinh tế thị trường. Như vậy, trong công thức do Đảng Cộng sản Việt Nam nêu lên "phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa" đã phản ánh một tư tưởng biện chứng rất quan trọng của Lênin - tư tưởng về sự tự giác kết hợp giữa mặt đối lập biện chứng: chủ nghĩa xã hội và kinh tế thị trường, những mặt đối lập tưởng chừng không thể kết hợp được như đất với trời, như nước với lửa, như người cộng sản với người buôn xỉ. Vấn đề là ở chỗ kết hợp như thế nào để tạo ra những "âm thanh du dương êm tai" chứ không phải những "điệu nhạc chói tai" như Lênin đã từng nói một cách hình ảnh. Vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản và quản lý của Nhà nước xã hội chủ nghĩa có ý nghĩa quyết định trong sự kết hợp đó. 2. Thực chất của đổi mới kinh tế vừa qua ở Việt Nam chính là thừa nhận sự tồn tại khách quan của quan hệ hàng hoá - tiền tệ và cơ chế thị trường dựa trên tư duy lý luận mới về quan hệ giữa kinh tế thị trường và chủ nghĩa xã hội. Từ đó vai trò của Nhà nước đối với kinh tế cũng có sự thay đổi căn bản. Đó là quá trình chuyển Nhà nước từ độc quyền sang quan hệ mới giữa Nhà nước và thị trường ("bàn tay hữu hình" - "bàn tay vô hình"), giữa Nhà nước và doanh nghiệp, giữa Nhà nước và dân trong hoạt động kinh tế. Nhà nước trước đây là chủ thể của chế độ sở hữu, bây giờ đang chủ đạo trong hệ thống đa sở hữu; trước đây là trực tiếp kinh doanh bây giờ sang thiết kế "luật chơi", hỗ trợ và tạo môi trường thuận lợi cho sản xuất, kinh doanh, trước đây là kế hoạch hoá trực tiếp bây giờ sang điều tiết bằng công cụ kinh tế vĩ mô. Trong nền kinh tế thị trường định hướng XHCN, ở Việt Nam, chức năng cơ bản của Nhà nước về kinh tế bao gồm: - Định hướng phát triển nền kinh tế thông qua chiến lược, chính sách, kế hoạch, quy hoạch và các công cụ quản lý vĩ mô. - Phát triển tất cả các thành phần kinh tế trên cơ sở đa dạng hoá các quan hệ sở hữu, lấy kinh tế Nhà nước làm chủ đạo; thực hiện chế độ phân phối lợi ích một cách hợp lý thông qua việc sử dụng các công cụ ngân sách, thuế, tín dụng, tạo động lực phát triển mạnh mẽ cho kinh tế thị trường định hướng XHCN. - Tạo lập môi trường pháp lý lành mạnh về kinh tế để phát triển mạnh mẽ lực lượng sản xuất, tạo mọi thuận lợi cho các chủ thể kinh tế hoạt động bình đẳng, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh. - Thực hiện tốt chức năng kiểm tra, kiểm soát các hoạt động kinh tế theo đúng pháp luật và chính sách. Nghiêm trị các hoạt động buôn lậu, gian lận, trốn thuế, tham nhũng, quan liêu, sách nhiễu phiền hà... Sau 18 năm đổi mới, nền kinh tế thị trường ở nước ta bước đầu được hình thành sự quản lý nhà nước về kinh tế đạt được nhiều thành tựu quan trọng. Tuy nhiên, kinh tế thị trường còn sơ khai, sự quản lý nhà nước về kinh tế còn nhiều yếu kém, hiệu lực và hiệu quả quản lý còn thấp. Hệ thống luật pháp, chính sách chưa đồng bộ và chưa nhất quán, kỷ cương pháp luật chưa nghiêm. Công tác tài chính, ngân hàng, giá cả, kế hoạch, quy hoạch xây dựng, quản lý đất đai... còn nhiều yếu kém, sơ hở; thủ tục hành chính rườm rà, cải cách hành chính còn chậm và chưa kiên quyết. Do đó việc nâng cao hiệu lực và hiệu quả quản lý của Nhà nước đối với kinh tế thị trường ở Việt Nam là một yêu cầu khách quan, cấp bách. Để thực hiện yêu cầu này, cần thực hiện một số giải pháp sau đây: a. Tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật về kinh tế Xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật về kinh tế để tạo ra khuôn khổ pháp lý cho hoạt động sản xuất kinh doanh nhằm phát huy mặt tích cực và hạn chế những khuyết tật của kinh tế thị trường. Hệ thống pháp luật này là công cụ chủ yếu để Nhà nước quản lý kinh tế. Trong thời gian qua, Nhà nước Việt Nam đã ban hành nhiều luật, pháp lệnh để đáp ứng yêu cầu đổi mới kinh tế. Tuy nhiên đến nay hệ thống pháp luật kinh tế của Việt Nam còn thiếu và chưa đồng bộ, nhanh bị thay đổi. Vì vậy, cần phải tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật kinh tế để thể chế hoá Cương lĩnh, đường lối, các chủ tr ương, chính sách của Đảng. Cần sửa đổi, bổ sung các luật, pháp lệnh hiện hành và ban hành các luật mới như luật cạnh tranh, luật chống độc quyền, luật chứng khoán và thị trường chứng khoán, luật bảo hộ quyền sở hữu tư nhân... Cần cải tiến công tác làm luật, tăng cường vai trò của Quốc hội, các uỷ ban của Quốc hội, các đại biểu Quốc hội chuyên trách trong việc đưa ra và xem xét các dự án luật. b. Hình thành tương đối đồng bộ cơ chế quản lý nền kinh tế thị trường định hướng XHCN chủ nghĩa Tiếp tục tạo lập đồng bộ các yếu tố thị trường bao gồm thị trường hàng hoá và dịch vụ, thị trường lao động, thị trường khoa học và công nghệ, thị trường vốn, thị trường chứng khoán, thị trường bảo hiểm, thị trường tiền tệ, thị trường bất động sản. Nhà nước tạo môi trường pháp lý thuận lợi, bình đẳng cho các doanh nghiệp cạnh tranh và hợp tác để phát triển. Thông qua chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chính sách kết hợp sử dụng lực lượng vật chất của Nhà nước để định hướng phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo cân đối vĩ mô nền kinh tế, điều tiết phân phối và thu nhập. Tăng cường sự kiểm tra, giám sát của Nhà nước theo quy định của pháp luật, kiên quyết đấu tranh chống buôn lậu, làm hàng giả, gian lận thương mại, tham nhũng, lãng phí... tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh, công khai, minh bạch, hạn chế và kiểm soát độc quyền kinh doanh. Thực hiện đúng chức năng quản lý nhà nước về kinh tế và chức năng sở hữu tài sản công của Nhà nước, phân định rõ quản lý hành chính nhà nước với quản lý sản xuất kinh doanh. c. Tiếp tục đổi mới các công cụ quản lý vĩ mô của Nhà nước đối với kinh tế Đổi mới công tác kế hoạch hoá tập trung trong nền kinh tế thị trường. Nâng cao chất lượng công tác xây dựng chiến lược, quy hoạch và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội; tăng cường thông tin kinh tế, công tác kế toán, thống kê. Giải quyết mối quan hệ giữa thu và chi ngân sách. Bảo đảm tính minh bạch, công bằng trong chi ngân sách nhà nước. Tiếp tục cải cách hệ thống thuế phù hợp với tình hình đất nước và cam kết quốc tế. Nâng cao hiệu quả đầu tư vốn và sử dụng vốn, chống lãng phí thất thoát. Gắn cải cách ngân hàng với cải cách doanh nghiệp nhà nước. d. Đẩy mạnh cải cách hành chính Trong những năm qua ở Việt Nam đã tiến hành một bước cải cách hành chính, tuy nhiên như Đại hội IX Đảng Cộng sản Việt Nam nhận định: "Cải cách hành chính tiến hành chậm, thiếu kiên quyết, hiệu quả thấp. Tổ chức bộ máy nhà nước cồng kềnh, trùng lặp chức năng với nhiều tầng nấc trung gian và những thủ tục hành chính phiền hà, không ít trường hợp trên và dưới, Trung ương và địa phương hành động không thống nhất, gây khó khăn cho việc phát triển kinh tế - xã hội và làm giảm động lực phát triển"(1). Vì vậy cấp bách phải đẩy mạnh cải cách hành chính theo chương trình tổng thể cải cách hành chính Nhà nước giai đoạn 2001 - 2010 do Chính phủ phê duyệt nhằm nâng cao năng lực quản lý nhà nước trong điều kiện phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN. Nhiệm vụ chủ yếu của cải cách hành chính bao gồm: - Cải cách tổ chức bộ máy các cấp từ Trung ương đến địa phương theo hướng tinh gọn, có hiệu lực, hiệu quả, phân định rõ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm. - Cải cách công cụ và chế độ công chức, xây dựng đội ngũ cán bộ công chức trong sạch, có năng lực. - Cải cách thủ tục hành chính theo hướng thống nhất, công khai, minh bạch, đơn giản, xoá bỏ các thủ tục hành chính gây phiền hà, sách nhiễu cho nhân dân và các doanh nghiệp. Việc cải cách hành chính nhằm xây dựng một nền hành chính nhà nước trong sạch, vững mạnh, có hiệu lực, hiệu quả theo hướng xây dựng một Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. (1) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX, Nxb CTQG, Hà Nội, 2001, tr.77. III. Phương hướng và giải pháp nhằm tăng cường vai trò của chính trị trong hội nhập kinh tế ở nước ta Để tiến hành hội nhập kinh tế quốc tế thành công, tức là để quá trình đó đi đúng theo định hướng của Đảng, Nhà nước ta; để nó có thể phục vụ đắc lực cho sự nghiệp CNH, HĐH đất nước theo định hướng XHCN, trước mắt là phục vụ cho việc thực hiện "Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội đất nước giai đoạn 2001-2010" và "Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2006-2010", cần xác định những phương hướng chủ yếu, triển khai thực hiện một số giải pháp cấp bách để tăng cường, phát huy vai trò của chính trị đối với quá trình hội nhập kinh tế quốc tế của nước ta trong những thập niên đầu thế kỷ XXI. 1. Phương hướng 1.1. Tăng cường lãnh đạo chính trị đảm bảo định hướng XHCN trong quá trình hội nhập Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước đối với các hoạt động hội nhập kinh tế là một phương hướng mang tính chiến lược, lâu dài, có ý nghĩa quyết định, đảm bảo hội nhập đúng hướng và thành công. Tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam chính là đảm bảo định hướng XHCN trong hội nhập kinh tế quốc tế. Để củng cố, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, của Nhà nước đối với các hoạt động hội nhập thì cần phải coi hội nhập là một trong những lĩnh vực then chốt trong hoạt động của các tổ chức Đảng, chính quyền ở mọi cấp. Từ đó xây dựng chương trình, kế hoạch cụ thể chỉ đạo thống nhất từ Trung ương đến địa phương, bảo đảm sự phối hợp đồng bộ giữa các bộ, ngành trong việc hoạch định chủ trương, chính sách, biện pháp và thực hiện các mục tiêu đã đề ra. Điều quan trọng là phải duy trì được sự ồn định chính trị xã hội trong nước để tập trung sức cho phát triển kinh tế và hột nhập có hiệu quả. Các cam kết mở cửa chỉ có thể thực hiện được khi chúng phù hợp với thực tế phát triển trong nước và có đủ các điều kiện khả thi, đặc biệt là sự tồn tại của một khuôn khổ pháp lý cần thiết và thực sự có hiệu lực. Giữ vững ấn định chính trị xã hội trong nước tạo điều kiện để các nhà đầu tư nước ngoài an tâm bỏ vốn vào làm ăn lâu dài ở nước ta, đồng thời cho phép Đảng, Nhà nước và cơ quan chính quyền các cấp rảnh tay, tập trưng trí tuệ, sức lực để lãnh đạo kinh tế và các hoạt động hội nhập. Đảm bảo định hướng XHCN trong hội nhập cũng có nghĩa là quán triệt sâu sắc và tuân thủ nghiêm ngặt một nguyên tắc chỉ đạo cơ bản là: hội nhập kinh tế quốc tế là sự nghiệp của toàn dân, trong quá trình hội nhập cần phát huy mọi tiềm năng và nguồn lực của các thành phần kinh tế, của toàn xã hội, trong đó kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo. Thành phần kinh tế nhà nước là một trong những nhân tố quan trọng nhất đảm bảo cho quá trình hội nhập kinh tế quốc tế của nước ta giữ được định hướng XHCN. Quá trình hình thành và lãnh đạo thực hiện chiến lược đổi mới toàn diện đất nước của Đảng ta cho thấy, một trong những phương hướng đổi mới cơ bản của Đảng ta về vấn đề quan hệ sản xuất là phát triển nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần dựa trên chế độ sở hữu đa dạng, vận động theo cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước theo định hướng XHCN. Trong nền kinh tế đa thành phần như vậy, mỗi thành phần kinh tế đều có một vị trị vai trò nhất định đối với việc thúc đẩy sự phát triển kinh tế của đất nước, thúc đẩy sự phát triển của LLSX. Tuy nhiên, khi khẳng định và triển khai xây dựng một nền kinh tế đa thành phần ở nước ta hiện nay, Đảng và Nhà nước ta không coi mọi thành phần kinh tế đều có vị trí và vai trò ngang nhau trong nền kinh tế quốc dân. Thừa nhận rằng mỗi thành phần kinh tế trong nền kinh tế đa thành phần ở nước ta đều có vị trí, vai trò tích cực nhất định, song Đảng ta khẳng định thành phần kinh tế nhà nước phải giữ vai trò chủ đạo, đầu tàu, đồng thời kinh tế nhà nước kết hợp với kinh tế tập thể phải trở thành nền tảng, cột trụ của nền kinh tế quốc gia. Đây chính là nhân tố thể hiện tính định hướng XHCN của nền kinh tế nước ta trong thời kỳ quá độ. Nếu kinh tế nhà nước không đảm bảo được vai trò chủ đạo của mình trong nền kinh tế quá độ đa thành phần này thì sẽ ảnh hưởng không những tới tính chất của nền kinh tế quá độ lên CNXH mà còn tạo ra nguy cơ đi chệch hướng, không thực hiện được mục tiêu chiến lược là đi lên CNXH. Bởi vì, nền tảng kinh tế của CNXH, sức mạnh kinh tế của CNXH chích là kinh tế nhà nước kết hợp với kinh tế tập thể. Do vậy, việc duy trì vai trò chủ đạo của thành phần kinh tế nhà nước trong nền kinh tế nhiều thành phần ở thời kỳ quá độ hiện nay không chỉ đảm bảo đi đúng hướng mà còn dần thiết lập, củng cố sức mạnh kinh tế của chế độ xã hội mới - xã hội XHCN. Tương tự như vậy, phát huy vai trò đầu tàu, chủ đạo của kinh tế nhà nước kết hợp với kinh tế tập thể trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay của nước ta là nhân tố quan trọng nhất đảm bảo định hướng XHCN của quá trình hội nhập. Bên cạnh đó, chúng ta cũng cần giữ vững nguyên tắc: hợp tác, hội nhập phải đảm bảo lợi ích dân tộc chân chính, lợi ích của CNXH. Trong hội nhập, một mặt chúng ta chủ động hợp tác với các nước trên thế giới nhằm khai thác tối đa các lợi thế, song mặt khác, không ngừng nêu cao tinh thần cảnh giác, sẵn sàng đối phó với những tình huống xấu, ảnh hưởng tiêu cực tới ổn định chính trị và sự vững chắc của chế độ XHCN. Bởi lẽ, chúng ta thừa hiểu ràng, các thế lực thù địch không khi nào chịu từ bỏ âm mưu tiêu diệt CNXH. Tổ chức Đảng các cấp, từ Trung ương tới địa phương cần thường xuyên quan tâm chỉ đạo công tác hội nhập kinh tế quốc tế, định hướng để các hoạt động hội nhập vì lợi ích dân tộc, phục vụ sự nghiệp CNH - HĐH đất nước theo định hướng XHCN. Chính phủ cần xây dựng chiến lược, lộ trình cụ thể về hội nhập kinh tế quốc tế và tổ chức bộ máy hữu hiệu để triển khai hoạt động hội nhập. Quốc hội có chương trình xây dựng và điều chỉnh luật pháp vừa bảo đảm định hướng XHCN của ta vừa phù hợp với thông lệ quốc tế. Các cơ quan nhà nước, các đoàn thể quần chúng, các địa phương, các doanh nghiệp có chương trình, kế hoạch cụ thể để thực hiện các nghị quyết của Đảng, tạo thành sức mạnh tổng hợp bảo đảm thực hiện nghiêm túc những nguyên tắc mục tiêu hội nhập kinh tế quốc tế. Tăng cường.g sự gắn kết, phối hợp đồng bộ giữa các bộ, các ngành, các địa phương, gắt kết các ban của Đảng với các cơ quan Nhà nước, các đoàn thể quần chúng, dưới sự Lãnh đạo của Đảng và sự chỉ đạo sát sao của Chính phủ về các hoạt động hội nhập kinh tế quốc tế. Trong triển khai thực hiện mục tiêu, nguyên tắc hội nhập thì sự lãnh đạo của Đảng và tổ chức thực hiện của Chính phủ có ý nghĩa quyết định, sự phối hợp đồng bộ giữa các ngành các cấp đóng vai trò then chốt. Sự tham gia của các cơ quan Quốc hội, các ban của Đảng sẽ góp phần tăng cường sự chỉ đạo, giám sát việc hội nhập ở tầm vĩ mô. Sự tham gia của các phương tiện thông tin đại chúng sẽ bảo đảm cho hội nhập kinh tế quốc tế được quán triệt sâu rộng trong các tầng lớp xã hội, giúp cho dư luận xã hội nhận thức rõ hơn thời cơ, cũng như thách thức trong hội nhập kinh tế. Từ đó hiểu đúng để hành động đúng, không mất cảnh giác trước âm mưu (diễn biến hoà bình", "bạo loạn lật đổ" của các thế lực thù địch, vững vàng đi vào hội nhập kinh tế quốc tế. tiếp thu có chọn lọc tinh hoa của nhân loại, nhưng vẫn giữ được bản sắc văn hoá dân tộc, phân biệt đúng bạn - thù, đối tác thực giả. 1.2. Tiếp tục đổi mới tư duy chính trị phù hợp với tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế Như trên đã phân tích, những thành công và tồn tại, cũng như những vấn đề đã và đang nảy sinh liên quan đến vai trò của chính trị trong quá trình triển khai hội nhập kinh tế quốc tế của nước ta đều gắn với tư duy, nhận thức của Đảng, Nhà nước, các cấp chính quyền, các doanh nghiệp và toàn thể xã hội. Do vậy, một trong những phương hướng chủ yếu nhằm phát huy vai trò của chính trị trong hội nhập kinh tế quốc tế ở nước ta là phải tiếp tục đổi mới tư duy chính trị cho phù hợp với tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế. Cụ thể là cần nhận thức đúng, chính xác yêu cầu khách quan về hội nhập, thấy rõ cơ hội và thách thức. Phải làm cho toàn Đảng, toàn dân ý thức rõ rằng, hội nhập kinh tế quốc tế của chúng ta là một yêu cầu tất yếu khách quan, phù hợp với sự phát triển của thời đại ngày càng có xu hướng toàn cầu hoá và khu vực hoá mạnh mẽ. Đồng thời, trong điều kiện của nước ta, hội nhập quốc tế không chỉ là quá trình diễn ra dưới sức ép của xu hướng tất yếu của thời đại, mà điều quan trọng hơn, đây còn là một quá trình mang tính chủ động, đáp ứng lợi ích nhu cầu phát triển nội tại của đất nước chúng ta. Sự chủ động này xuất phát không chỉ từ việc thừa nhận lợi ích to lớn do hội nhập đem lại, mà còn từ ý thức về những thách thức gay gắt phát sinh do hội nhập. Chủ động hội nhập kinh tế quốc tế là chủ trương rất đúng đắn, kịp thời của Đảng, Nhà nước ta. Nước ta không thể CNH - HĐH, không thể thoát cảnh nghèo nàn lạc hậu nếu đứng ngoài, biệt lập với thế giới. Đi lên CNXH càng không thể đóng cửa mà đi lên. Nếu không có LLSX phát triển mà nói CNXH thì hoàn toàn là ảo tưởng. Nhưng trong thế giới ngày nay, LLSX hiện đại lấy đâu ra nếu không phải từ thế giới, thông qua hội nhập quốc tế trao đổi, buôn bán, thu hút đầu tư nước ngoài, thông qua đường lối đối ngoại độc lập tự chủ, đa phương hoá, đa dạng hoá, biết lợi dụng khôn khéo những mâu thuẫn giữa các nước. Cùng với ý thức về tính tất yếu khách quan phải hội nhập kinh tế quốc tế, chúng ta cũng cần nhận thức đầy đủ những thời cơ và nguy cơ, thách thức sẽ nảy sinh trong quá trình tham gia hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay, từ đó có chính sách, hành động thích hợp kịp thời phát huy lợi thế tận dụng thời cơ, ngăn chặn, đẩy lùi nguy cơ thách thức. Về cơ hội và thuận lợi: Không phải chúng ta tiến hành hội nhập với hai bàn tay trắng, mà đất nước ta có tiềm năng to lớn cả về tài nguyên thiên nhiên lẫn vốn con người để đi vào hội nhập với một vị thế xứng đáng. Những lợi thế gồm có: tài nguyên thiên nhiên phong phú, chưa khai thác đáng kể; vị trí địa - chính trị quan trọng, nước ta vừa nằm trong một khu vực phát triển năng động nhất của thế giới hiện nay, vừa là điểm giao cắt của những tuyến đường hàng hải quan trọng ở châu á - Thái Bình Dương, vì vậy đây là một yếu tố chiến lược quan trọng đối với hoạt động kinh tế, giao lưu, trao đổi buôn bán của khu vực và thế giới; lực lượng lao động của nước ta trẻ, cần cù, chịu khó, khéo léo; nước ta là một thị trường tiêu thụ tiềm tàng với gần 80 triệu dân có sức mua ngày càng tăng. Đó là những yếu tố nội lực quyết định, những lợi thế rất lớn trong phân công lao động quốc tế hiện nay. Thêm vào đó, với chính sách đối ngoại đổi mới, rộng mở, đa dạng hoá, đa phương hoá các quan hệ quốc tế, chúng ta đã tạo dựng được một sự tuỳ thuộc lẫn nhau đáng kể với nền kinh tế thế giới và khu vực về thị trường nông sản và thị trường năng lượng. Chúng ta bước vào hội nhập khi đã và đang thực hiện thành công quá trình đổi mới. Hai quá trình này gắn bó, bổ trợ cho nhau, bởi vì những cam kết quốc tế về hội nhập kinh tế không trái với những chủ trương đổi mới của ta, ngược lại phần nào có tác dụng xúc tác, thúc đẩy quá trình đổi mới. Thực hiện thành công đổi mới là tạo điều kiện cho ta hội nhập hiệu quả nhất. Nhịp độ phát triển kinh tế tương đối cao và sự ổn định về chính trị mà nước ta duy trì được trong hơn 5 năm đổi mới vừa qua đã tạo thế và đà cho Việt Nam hội nhập. Đặc biệt, những thành tựu chúng ta đạt được trong quá trình xây dựng một nền kinh tế vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng XHCN với một số thể chế cơ bản của kinh tế thị trường đã được hình thành và phát triển là tiền đề cần thiết để chúng ta triển khai hội nhập kinh tế quốc tế. Hội nhập với kinh tế khu vực và kinh tế thế giới tạo điều kiện cho ta tranh thủ ngoại lực, khai thác nhiều loại tiềm năng thông qua hợp tác đa dạng với thế giới nhằm phát huy những lợi thế của ta, thu hút đầu tư nước ngoài, tranh thủ những công nghệ hiện đại, kinh nghiệm quản lý sản xuất kinh doanh tiên tiến của thế giới để đầy mạnh CNH - HĐH, để đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành một nước công nghiệp. Hội nhập kinh tế quốc tế cũng tạo điều kiện để bảo đảm an ninh quốc gia. An ninh kinh tế có ý nghĩa quyết định, đặc biệt quan trọng đối với việc bảo vệ an ninh chủ quyền quốc gia và độc lặp dân tộc. Kinh tế vững mạnh là tiền đề vật chết hàng đầu cần có cho ổn định chính trị trong nước. Kinh tế phát triển, tăng thu nhập ngân sách, tăng của cải vật chất, tăng GDP của đất nước thì Chính phủ mới có tiền để mua sắm vũ khí hiện đại tiên tiến, mới có điều kiện để chăm lo, nâng cao, cải thiện đời sống vật chất cho tất cả cán bộ, chiến sĩ, sĩ quan quân đội. Hội nhập kinh tế quốc tế làm cho ngày càng nhiều nước gắn bó lợi ích kinh tế với chúng ta. Các nhà đầu tư nước ngoài càng đầu tư nhiều vào làm ăn ở ta, thì lợi ích kinh tế vật chất của họ trên lãnh thổ ta càng lớn, do vậy họ sẽ không muốn đất nước ta rối loạn, mất ấn định, nhất là xảy ra chiến tranh. Do vậy, ở mức độ nhất định hội nhập kinh tế quốc tế tạo tiền đề vật chất và tinh thần thuận lợi để chúng ta duy trì được ổn định chính trị trong nước, tăng cường tiềm năng bảo vệ an ninh quốc gia, chủ quyền dân tộc. Về khó khăn và thách thức: Trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, khó khăn lớn nhất mà chúng ta phải đối mặt là trình độ phát triển kinh tế còn thấp, khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp, các ngành sản xuất, các sản phẩm và dịch vụ còn yếu. Thực tế hội nhập thời gian qua cho thấy, khả năng cạnh tranh là yếu tố đóng vai trò quyết định tới sự thành bại của hội nhập kinh tế quốc tế. Trong bối cảnh hiện nay, khả năng cạnh tranh phải được nhìn nhận từ ba góc đd có liên quan mật thiết với nhau: khả năng cạnh tranh của từng mặt hàng và loại hình dịch vụ, của từng doanh nghiệp và của cả quốc gia. Xét trên cả ba phương diện này thì chúng ta đều còn yếu so với phần lớn các đổi tác. Chúng ta đang phải giải quyết mâu thuẫn giữa yêu cầu nhanh chóng hội nhập quốc tế để tranh thủ các điều kiện thu lợi cho phát triển kinh tế với nhu cầu có đủ thời gian xây dựng một nền kinh tế có sức cạnh tranh để hội nhập có hiệu quả. Chúng ta bước vào hội nhập sau rất nhiều nước trong khu vực tà trên thế giới. Thời điềm ta xúc tiến các bước tiếp theo của quá trình hội nhập cũng là lúc khu vực Đông Nam á rơi vào một cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ trầm trọng, nó càng làm nổi lên mặt trái, những tác động tiêu cực của toàn cầu hoá. Do vậy, nếu không có bản lĩnh, không có quyết tâm cao, không có tầm nhìn chiến lược, thì chúng ta dễ nản lòng, tự khép mình lại để tự vệ. Các cơ chế của một nền kinh tế thị trường ở nước ta mới đang trong giai đoạn hình thành. Hệ thống pháp luật của ta vừa thừa lại vừa thiếu, chưa đồng bộ, còn không ít sơ hở. Ta đặc biệt thiếu các luật liên quan đến kinh tế đối ngoại hiện đại. Không ít những luật đang có thì hoặc là quá giản đơn, hoặc là không phù hợp với thông lệ quốc tế. Một khó khăn lớn nữa là sự hiểu biết của chúng ta về các đối tác, cũng như về các thể chế kinh tế, thương mại quốc tế mà chúng ta đã hoặc đang xúc tiến đàm phán để tham gia còn rất hạn hẹp. Đội ngũ cán bộ trực tiếp tham gia hoạt động hội nhập kinh tế quốc tế của ta còn yếu cả về khả năng chuyên môn, kỹ năng hoạt động đa phương lẫn trình độ ngoại ngữ. Hiểu biết thị trường thế giới, luật pháp thương mại quốc tế của cán bộ ta còn rất hạn chế. Có thể nói thẳng rằng, đội ngũ cán bộ của ta hoạt động trong lĩnh vực này vừa thiếu về số lượng lại vừa yếu về chất lượng. Các ngành, các cấp, các địa phương, các doanh nghiệp chưa sẵn sàng bước vào hội nhập. Tình trạng này được thể hiện khá rõ ở thái độ trông chờ sự trợ giúp của Nhà nước, ở tâm lý ỷ lại của các doanh nghiệp, ở những đề nghị Chính phủ kéo dài sự bảo hộ đối với hàng hoá sản xuất trong nước... Rõ ràng là tiến hành hội nhập kinh tế quốc tế, chúng ta vừa có những thuận lợi, thời cơ to lớn vừa phải đối mặt với những thách thức, khó khăn không nhỏ. Cần ý thức sâu sắc rằng, đó là điều không tránh khỏi, một thực tế khách quan. Kinh nghiệm hội nhập kinh tế của tất cả các nước, kể cả các nước phát triển, cho thấy trong lĩnh vực kinh tế, hội nhập không phải chỉ toàn "được" mà không có "thiệt", không có sự trả giá. Vì vậy, chúng ta cần nhìn nhận một cách biện chứng đối với quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. Cụ thể, trong hội nhập kinh lễ quốc tế hiện nay, thì hợp tác luôn đi liền với đấu tranh, liên kết đi liền với cạnh tranh, mục đích của các chủ thề hội nhập là làm thế nào để giành "cái được" tối đa và hạn chế "cái thiệt" đến mức tối thiểu ở đây, đánh giá được hay thiệt cũng cần c cái nhìn toàn diện đối với toàn bộ nền kinh tế, không nên chỉ hạn chế trong đánh giá cái được của từng ngành, từng lĩnh vực riêng lẻ. Điều quan trọng là về tổng thể thì cái được phải nhiều hơn cái thua thiệt. Đổi mới tư duy chính trị trong quá trình triển khai hội nhập kinh tế quốc tế còn bao hàm một phương diện quan trọng nữa là đổi mới quan niệm về an ninh quốc gia, độc lập dân tộc, chủ quyền quốc gia cho phù hợp với tình hình mới của thế giới. Nếu quan niệm chủ quyền một cách tuyệt đối như là "muốn làm gì thì làm" hoặc "không chịu bết kỳ ảnh hưởng nào từ bên ngoài" thì rõ ràng không thể phủ nhận được là hội nhập kinh tế quốc tế gây phương hại tới quyền tuyệt đối đó. Bởi vì, khi tham gia vào quá trình này, các chính phủ từng nước phải chấp nhận giới hạn quyền lực riêng của mình trên một số lĩnh vực thông qua việc tuân thủ những luật chơi chung và chịu tác động của tình trạng tuỳ thuộc lẫn nhau ngày càng tăng giữa các nước (điều này có nghĩa là việc quyết sách và hành vi ứng xử của các nước trong một số lĩnh vực không còn độc lập theo nghĩa tuyệt đối được nữa). Tuy nhiên, nếu dựa trên quan niệm chủ quyền một cách linh hoạt hơn trong bối cảnh toàn cầu hoá và hội nhập kinh tế quốc tế, thì có thể lập luận rằng với sự chủ động hội nhập, các chính phủ không hề từ bỏ hoặc giảm bớt quyền lực nhà nước của mình, thậm chí về một số mặt quyền lực này, nhất là khả năng thực thi quyền lực, còn được củng cố và mở rộng hơn, nhờ có sự hợp tác quốc tế và kết quả của "quá trình học hỏi". Thực tế phát triển của xã hội loài người và các quốc gia cho thấy, quyền lực nhà nước vẫn đang ngày một tăng mở rộng thêm ra nhiều lĩnh vực. Điều này đặc biệt thể hiện rõ ở hoạt động lập pháp của nhà nước. Cần đổi mới quan niệm về an ninh quốc gia. Quan niệm truyền thống về an ninh quốc gia (chủ yếu nói đến an ninh quân sự) thường bị phê phán là phiến diện và không còn phù hợp với sự phát triển mới của tình hình quốc tế hiện nay. Giờ đây, xu hướng chung cho rằng cần có một quan niệm tổng thể về an ninh quốc gia. Tức là, cần hiểu an ninh quốc gia như là một tổ hợp bao gồm an ninh quân sự, an ninh chính trị, an ninh kinh tế, an ninh xã hội, an ninh môi trường, an ninh con người. Trong đó, an ninh quân sự liên quan đến cảm nhận về sự tồn tại của các mối đe doạ, tấn công, xâm lược của các lực lượng quân sự đối địch làm tổn hại độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của quốc gia và khả năng của quốc gia có thể đối phó với các hiểm hoạ đó. An ninh chính trị liên quan tới sự ổn định chính trị, sự tồn tại của các thiết chế chính trị, hệ thống nhà nước và ý thức hệ là nền tảng ru tưởng của quốc gia. An ninh kinh tế !an quan đến khả nàng tiếp cận các nguồn lực, tài chính, thị trường cần thiết bảo đảm cho sự phát triển bền vững của nền kinh tế, phúc lợi của nhà nước và sức mạnh của nhà nước, bảo đảm có thể ngán ngừa và đối phó hiệu quả với những biến động của môi trường trong nước và quốc tế, góp cần đắc lực giữ vững ổn định, an ninh chính trị xã hội và tăng cường khả năng quốc phòng. An ninh kinh tế bao hàm cả an ninh lương thực, an ninh tài chính. An ninh xã hội gắn với sự duy trì và bảo vệ hợp lý và phù hợp với tiến trình phát triển các giá trị cơ bản của cộng đồng các dân tộc trong môi quốc gia như ngôn ngữ, tôn giáo, truyền thống văn hoá, bản sắc dân tộc, phong tục tập quán. An ninh môi trường liên quan đến việc duy trì và bảo vệ hệ thống sinh thái, môi trường, bảo đảm cho con người có thề sống yên ổn và hoạt động bình thường. An ninh con người liên quan đến sự bảo vệ các quyền của con người chống lại những vi phạm từ phía nhà nước hay xã hội. Trong bối cảnh thế giới hiện nay, khi mà các quốc gia dân tộc ngày càng tuỳ thuộc lẫn nhau nhiều hơn, khi mà hệ thống quan hệ quốc tế trở nên đa dạng, phức tạp, biến động nhanh chóng không ngừng, thì an ninh của từng quốc gia thành viên luôn gắn với an ninh của khu vực và an ninh toàn cầu. Do vậy, nếu khu vực mất ổn định, thì quốc gia nằm trong khu vực ấy cũng không thể yên ổn được. Giờ đây, an ninh ổn định của từng quốc gia và của khu vực cũng như cả thế giới vừa là điều kiện vừa là kết quả của nhau. 2. Một số giải pháp cơ bản 2.1. Xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ làm cơ sở cho sự chủ động hội nhập quốc tế Xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ không chỉ xuất phát từ quan điểm, đường lối chính trì của một quốc gia, mà còn là đòi hỏi của thực tiễn phát triển. Có giữ được độc lập tự chủ, mới duy trì được phát triển bền vững và có hiệu quả cho chính ngay nền kinh tế trong mở cửa, hội nhập kinh tế quốc tế Và để đảm bảo độc lập tự chủ về chính trị, thì phải xây dựng được nền kinh tế độc lập tự chủ. Đây là bài học kinh nghiệm thực tế không chỉ của riêng nước ta mà còn của không ít quốc gia trong khu vực và trên thế giới. Hơn thế, giờ đây nước ta phát triển kinh tế để đi lên CNXH trong bối cảnh quốc tế có nhiều diễn biến phức tạp, các lực lượng chống phá CNXH thường xuyên tìm cách ngăn cản và phá hoại sự nghiệp xây dựng CNXH ở nước ta. Nếu không tạo dựng được một nền kinh tế độc lập tự chủ, thì rất dễ bị lệ thuộc, bị các thế lực xấu, thù địch lợi dụng vấn đề kinh tế để lôi kéo, hoặc khống chế, ép buộc chúng ta phải thay đổi chế độ chính trị. đi chệch quỹ đạo của CNXH. Nói cách khác, có xây dựng được nền kinh tế độc lập tự chủ thì mới tạo được cơ sở kinh tế, cơ sở vật chất - kỹ thuật của chế độ chính trị độc lập tự chủ. Độc lập tự chủ về kinh tế là nền tảng vật chất để bảo đảm cho sự độc lập tự chủ bền vững về chính trị. Không thể có độc lập tự chủ về chính trị nếu bị lệ thuộc về kinh tế. Độc lập tự chủ về kinh tế là cơ sở cho độc lập tự chủ về các mặt khác, làm nền tảng phát huy sức mạnh tổng hợp của một quốc gia. Bảo đảm độc lập tự chủ về kinh tế cũng có nghĩa là bảo đảm vững chắc định hướng XHCN và giữ vững những giá trị truyền thống, bản sắc văn hoá dân tộc trong công cuộc phát triển kinh tế, tiến hành công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Không phải chờ đến khi đạt trình độ phát triển cao mới đặt vấn đề giữ vững độc lập tự chủ, mà ngay từ đầu, ngay bây giờ đã phải bảo đảm yêu cầu cơ bản về độc lập tự chủ. trước hết là về đường lối chính trị, các nguyên tắc cơ bản về phát triển kinh tế. Đương nhiên, xây dựng kinh tế độc lập tự chủ là một quá trình lâu dài. đi từ thấp đến cao, ngày càng hoàn chỉnh, ngày càng bền vững hơn. 2.2. Đẩy mạnh cải cách nền hành chính quốc gia, xây dựng và đổi mới hệ thống luật kinh tế phù hợp mới luật kinh tế thương mại quốc tế Công cuộc đổi mới, cải cách bộ máy hành chính cần tập trung vào các việc chủ yếu sau: Phân biệt rõ ràng chức năng quản lý hành chính nhà nước đối với kinh tế với chức năng quản lý sản xuất kinh doanh. Xây dựng và hoàn thiện hệ thống luật kinh tế. tạo cơ sở pháp lý để xây dựng nền kinh tế thị trường theo định hưởng XHCN, giải phóng và phát triển sản xuất, tháo gỡ khó khăn cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, tạo khung pháp lý phù hợp với luật lệ quốc tế. bảo đảm môi trường cạnh tranh lành mạnh và bình đẳng, hạn chế và kiểm soát độc quyền kinh doanh. Để bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất, hiện thực khách quan, quy trình xây dựng thể chế pháp luật cần được đổi mới, nhất thiết phải sử dụng cơ chế phản biện, thẩm định hợp lý, nâng cao năng lực, thu hút tối đa sự tham gia của đội ngũ chuyên gia vào việc xây dựng pháp luật, thể chế. Tổ chức bộ máy hành chính nhà nước cần được cải cách trên cơ sở phân công, phân cấp rõ ràng, cụ thể về thẩm quyền, trách nhiệm; tinh giản, kiện toàn tổ chức theo mô hình quản lý nhà nước đa ngành, đa lĩnh vực bao quát trong phạm vi cả nước đối với tất cả các thành phần kinh tế; cải tiến phương thức hoạt động, sự chỉ đạo của các cơ quan nhà nước để nâng cao chất lượng, hiệu quả và đáp ứng những biến động của thị trường. những thách thức của quá trình hội nhập. Xây dựng và hoàn chỉnh thể chế, hệ thống văn bản tiêu chuẩn nghiệp vụ làm cơ sở pháp lý cho việc xây dựng, quản lý cán bộ công chức theo tinh thần của chiến lược cán bộ trong thời kỳ mới. Công tác cán bộ, công chức cần được đổi mới từ khâu quy hoạch, thi tuyển, đào tạo, bồi dưỡng đánh giá, sử dụng, quản lý đến xây dựng các chế độ chính sách. Chính sách tiền lương cần được cải cách theo hướng trả lương tương xứng với nhiệm vụ, gắn với sự phát triển kinh tế xã hội, trả đúng là thực hiện đầu ru phát triển. Việc xây dựng và hoàn thiện pháp luật trong giai đoạn hiện nay là một yêu cầu tất yếu, xuất phát từ nhu cầu phát triển nội tại của chính quá trình phát triển kinh tế xã hội của đất nước, từ yêu cầu do quá trình hội nhập kinh tế quốc tế đặt ra, từ nhiệm vụ xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam. Công tác xây dựng và hoàn thiện pháp luật đề đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế xã hội và hội nhập kinh tế quốc tế của nước ta trong 5-10 năm tới là hết sức to lớn. Công tác này phải được gắn với Chiến lược phát triển kinh tế xã hội, Chiến lược tổng thể về hội nhập kinh tế quốc tế, Chiến lược phát triển hệ thống pháp luật của Việt Nam trong 0 năm tới. 2.3. Nâng cao năng lực, tính chủ động, sáng tạo, tinh thần tự chịu trách nhiệm của các địa phương, các ngành, các đơn vị sản xuất kinh doanh trong hội nhập kinh tế quốc tế Một trong những quan điểm, nguyên tắc chỉ đạo trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế là: hội nhập kinh tế quốc tế là sự nghiệp của toàn dân, trong quá trình hội nhập cần phát huy mọi tiềm năng và nguồn lực của các thành phần kinh tế, của toàn xã hội, trong đó kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo. Do vậy, để thành phần kinh tế nhà nước thực sự đảm nhiệm được sứ mệnh "lực lượng chủ đạo trong hội nhập", cần đẩy mạnh cải cách các doanh nghiệp nhà nước theo hướng nâng cao tính chủ động, hiệu quả và khả năng cạnh tranh. Vấn đề này có ý nghĩa rất quan trọng đối với tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế nói chung và việc nâng cao khả năng cạnh tranh của bản thân các doanh nghiệp này trong hội nhập nói riêng. Do đó. cần phải tiếp tục tăng cường cải cách, đổi mới một cách toàn diện các doanh nghiệp nhà nước theo hướng nâng cao tính tự chủ, hiệu quả và khả nàng cạnh tranh, Cùng với đó, tăng cường vai trò, tinh chủ động, quyền tự chủ của chính quyền địa phương trong việc lựa chọn lĩnh vực đầu tư, xây dựng cơ cấu ngành kinh tế phù hợp với đặc thù, thế mạnh của địa phương mình. Giao cho địa phương quyền và trách nhiệm nhiều hơn nữa trong thu hút, quản lý các nguồn đầu tư trong và ngoài nước. Điều cần lưu ý khi thực hiện giải pháp này là Nhà nước phải xác lập một cơ chế quan hệ giữa Trung ương và địa phương làm sao để chính sách, văn bản, quy định của địa phương, của các cơ sở sản xuất kinh doanh không đi ngược lại chủ trương, đường lối, chính sách chung của Trung ương, đồng thời không được mâu thuẫn với những cam kết của chính phủ Việt Nam với các nước khác và các tổ chức quốc tế mà Việt Nam là thành viên. Điều này có nghĩa, tăng cường quyền chủ động, tự chịu trách nhiệm cho địa phương và cơ sở trên nguyên tắc không để xảy ra tình trạng "trống đánh xuôi, kèn thổi ngược". 2.4. Đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng đội ngũ cán bộ làm công tác hội nhập kinh tế quốc tế có phẩm chất đạo đức trong sáng, bản lĩnh chính trị vững vàng, năng lực chuyên môn đáp ứng tốt yêu cầu hội nhập Hội nhập kinh tế quốc tế là một hoạt động tự giác, có chủ đích của những chủ thể nhất định, do vậy vai trò của chủ thể, cụ thể là của những người lãnh đạo, quản lý, giám sát, trực tiếp tham gia hoạt động này là vô cùng quan trọng, có ý nghĩa quyết định đối với sự thành bại của hội nhập. Đây là một vấn đề lớn, liên quan đến cả hệ thống chính. Với yêu cầu của hội nhập quốc tế hiện nay, chúng ta cần đặc biệt quan tâm đến trình độ chuyên môn, năng lực vận hành và khả năng ứng phó linh hoạt, hiệu quả trước sự phát triển rất nhạy cảm của kinh tế thị trường. Để đạt được điều đó, các tiêu chuẩn cán bộ, nhất là những người trực tiếp hoạt động trong lĩnh vực liên quan đến hội nhập quốc tế, phải được lượng hoá một cách cụ thể. Nếu việc đào tạo, bồi dưỡng, tuyển dụng cán bộ chỉ dừng lại ở những tiêu chuẩn định tính, thì sẽ rơi vào trạng thái chung chung và không thể đem lại hiệu quả mong muốn. Triển khai hội nhập kinh tế quốc tế là thực hiện đường lối đổi mới đất nước, vì một nước Việt Nam dân giàu nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ văn minh. Con người luôn là nhân tố quyết định sự thành bại của mọi sự nghiệp cách mạng. Việc bố trí, sử dụng cán bộ đúng chỗ, đúng lúc, đúng năng lực, sở trường và việc đào tạo, bồi dưỡng cán bộ theo quy hoạch, kế hoạch khoa học, hợp lý sẽ góp phần đảm bảo thắng lợi cho công cuộc hội nhập kinh tế quốc tế của chúng ta. Đồng thời người cán bộ làm công tác hội nhập kinh tế quốc tế trong bối cảnh thế giới và trong nước phức tạp như hiện nay đòi hỏi phải có phẩm chất đạo đức trong sang, lối sống lành mạnh, tự giác đặt lợi ích của Tổ quốc, của dân tộc lên trên lợi ích cá nhân, lợi ích cục bộ địa phương, có lập trường tư tưởng, bản lĩnh lĩnh chính trị vững vàng và lòng tự trọng dân tộc cao. Kết luận Tác động của chính trị trong việc hình thành và phát triển nền kinh tế thị trường định hướng XHCN ở Việt Nam hiện nay là vấn đề quan hệ giữa chính trị và kinh tế là điểm then chốt trong lý luận về chủ nghĩa xã hội. Vấn đề đó không chỉ có ý nghĩa lý luận mà còn có ý nghĩa thực tiễn rất quan trọng đối với sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội. Đại hội lần thứ IX của Đảng Cộng sản Việt Nam đã khẳng định chủ trương phát triển nền kinh tế thị trường định hướng XHCN ở Việt Nam. Nền kinh tế thị trường định hướng XHCN là một mô hình tổng quát trong thời kỳ quá độ đi lên CNXH của Việt Nam. Việc xác định chủ trương trên không phải bỗng chốc mà có, nó là kết quả của một quá trình vận dụng lý luận, tổng kết thực tiễn đổi mới tư duy, là quá trình tìm tòi, thử nghiệm, trăn trở, đấu tranh tư tưởng lý luận của Đảng và ngoài xã hội. Khẳng định lý luận trên đây là một đột phá có tính sáng tạo và cách mạng trong tư duy lý luận của Đảng Cộng sản Việt Nam. Việc phát triển nền kinh tế thị trường định hướng XHCN ở Việt Nam là một công việc mới mẻ, đầy khó khăn phức tạp vì chưa có tiền lệ trong lịch sử. Vì vậy trong quá trình này Đảng Cộng sản Việt Nam vừa làm vừa học, vừa tổng kết kinh nghiệm, có tham khảo kinh nghiệm của các Đảng Cộng sản trên thế giới tiếp tục đổi mới tư duy, nâng cao trình độ trí tuệ, kiên quyết đưa sự nghiệp xây dựng CNXH ở Việt Nam đi đến thành công. Tài liệu tham khảo 1. Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI, VII, VIII, IX. 2. Chính sách kinh tế mới của Lênin và vận dụng điều kiện ở nước ta của TS. Trần Ngọc Hiên, Nxb Sự thật, 1989. 3. Chính sách kinh tế mới của Lênin với công cuộc đổi mới của nước ta của TS. Lê Thanh Sinh, Nxb Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh. 4. Lênin, toàn tập, tập 36, 39, 40, 41. 5. Đề cương bài giảng chính trị học (Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh). 6. Chủ nghĩa xã hội và kinh tế thị trường - Kinh nghiệm Việt Nam và thế giới (Hội đồng lý luận Trung ương, 10-2003).