Đề tài Giải pháp nâng cao hiệu quả cho vay đối với hộ nghèo tại Ngân hàng Chính sách xã hội huyện Hà Trung -Tỉnh Thanh Hoá

g công tác cải tiển dạy và học, phong trào thi đua dạy tốt, học tốt của tỉnh và Nhà nước đề ra. Công tác xóa đói giảm nghèo và giải quyết việc làm cũng được triển khai hiệu quả góp phần giảm tỷ lệ hộ nghèo còn 14% giảm 3,68% so với năm 2009... Vì vậy, chính sách tín dụng ưu đãi cho HSSV chiếm tỷ trọng lớn và là nguồn cho vay chính của ngân hàng hiện nay. CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH SV: Nguyễn Thị Bích Ngọc Lớp 49b2 - TCNH 19 CHƯƠNG II THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ CHO VAY HỘ NGHÈO TẠI PGD NHCS HUYỆN HÀ TRUNG 2.1. Thực trạng cho vay hộ nghèo tại Ngân hàng Chính sách xã hội huyện Hà Trung. 2.1.1 Nguồn vốn cho vay hộ nghèo của NHCSXH Hà Trung. Tổng nguồn vốn của NHCSXH tính đến 31/12/2011 đạt 229.885 triệu đồng đồng, tăng 36.474 triệu đồng so với năm 2010. Trong đó: - Nguồn vốn cân đối từ Trung ương: 229.489 triệu đồng. - Nguồn vốn huy động tại địa phương: 366 triệu đồng. Theo điều lệ hoạt động của ngân hàng chính sách xã hội thì NHCSXH được phép huy động vốn trong nước và ngoài nước của mọi tổ chức và tầng lớp dân cư, được phát hành chứng chỉ nợ, Ngân hàng Nhà nước, vay khác trong và ngoài nước theo các dự án Chính phủ bảo lãnh, tổ chức huy động tiết kiệm trong cộng đồng người nghèo, nhận dịch vụ uỷ thác cho vay nhận các nguồn vốn tài trợ không hoàn lại của các tổ chức quốc tế. Ngân hàng Chính sách huyện Hà Trung thực hiện chủ trương của Nhà nước về xoá đói giảm nghèo, nguồn vốn hoạt động chủ yếu là sự hỗ trợ của Nhà nước và các tổ chức quốc tế. Mặc dù vậy, bên cạnh nguồn vốn của trung ương giao, Ngân hàng Chính sách xã hội huyện Hà Trung đã luôn luôn chủ động huy động các nguồn vốn tại địa phương, tuy nhiên kết quả không cao. Cơ cấu nguồn vốn và sự tăng trưởng nguồn vốn được thể hiện trong bảng sau: Biểu số 2.1:Nguồn vốn của NHCSXH huyện Hà Trung (Năm 2009 – 2011) Đơn vị : Triệu đồng Chỉ tiêu Năm 2009 Năm 2010 Năm 2011 Giá trị T.trọng (%) Giá trị T.trọng (%) Tốc độ tăng (%) Giá trị T.trọng (%) Tốc độ tăng (%) Tồng vốn 151.286 100% 193.411 100% 27,7% 229.885 100% 18,8% 1. Nguồn vốn TW 150.920 99.7% 191.705 99,1% 226.475 98.5% 2. Nguồn vốn ĐP 366 0.3% 1.706 0,9% 3.410 1.5% (Nguồn: Ngân hàng Chính sách huyện Hà Trung) Qua bảng số liệu trên ta thấy tổng vốn đã tăng lên rõ rệt, năm 2009 tổng nguồn vốn là 151.286 triệu đồng, đến năm 2010 là 193.411 triệu đồng, tăng CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH SV: Nguyễn Thị Bích Ngọc Lớp 49b2 - TCNH 20 42.125 triệu đồng so với năm 2009, đến năm 2011 là 229.885 triệu đồng tăng 36.474 triệu đồng so với năm 2010. - Tốc độ tăng trưởng nguồn vốn năm 2010 là 27,7%, năm 2011 là 18,8%. Kết quả tăng trưởng nguồn vốn có được là do sự tăng lên của nguồn vốn trung ương.- Cơ cấu nguồn vốn: Nguồn vốn của Ngân hàng Chính sách xã hội huyện Hà Trung chủ yếu là nguồn vốn Trung ương, tỷ trọng của nguồn vốn huy động trong tỉnh dao động từ 1– 3%. Với cơ cấu nguồn vốn như trên cho ta thấy khả năng huy động nguồn vốn tại địa phương của Ngân hàng Chính sách xã hội huyện Hà Trung còn thấp, so với sự tăng lên của nguồn vốn Trung ương. Do vậy, sự tăng trưởng nguồn vốn của Ngân hàng Chính sách xã hội huyện Hà Trung phụ thuộc chủ yếu vào nguồn vốn trung ương chuyển về. 2.1.2 Thực trạng cho vay hộ nghèo tại Ngân hàng Chính sách xã hội huyện Hà Trung. 2.1.2.1 Tình hình thực hiện cho vay hộ nghèo * Về quy trình cho vay: Từ ngày thành lập thực hiện quy trình cho vay trực tiếp đến hộ nghèo theo Quyết định 316, cho vay trực tiếp được hiểu, hộ nghèo trực tiếp nhận tiền vay không qua tổ chức trung gian nào. Hộ nghèo thiếu vốn sản xuất kinh doanh khi vay NHCSXH phải làm đơn đề nghị vay vốn gửi đến tổ tiết kiệm và vay vốn, tổ tiến hành bình xét các hộ đủ điều kiện vay theo quy định. Tổ trưởng lập danh sách theo mẫu in sẵn (Mẫu 03/TD) gửi lên Ban xoá đói giảm nghèo xã, phường xem xét, sau đó mới chuyển cho Ngân hàng Chính sách xã hội. Ngân Hàng CSXH chuẩn bị tiền và tổ chức giải ngân theo từng xã, đến tận tay từng hộ nghèo vay vốn theo các bước sau: 1/ Hộ nghèo làm đơn đề nghị vay vốn gửi cho tổ tiết kiệm và vay vốn thuộc các tổ chức: Hội phụ nữ, Hội nông dân, Hội cựu chiến binh, Đoàn thanh niên đang hoạt động ở địa phương. 2/ Tổ tiết kiệm và vay vốn họp bình xét những hộ nghèo đủ điều kiện vay vốn, lập danh các hộ đủ điều kiện vay kèm đơn xin vay gửi Ban xoá đói giảm nghèo và UBND xã. 3/ UBND và Ban xoá đói giảm nghèo cùng xét duyệt danh sách hộ đủ tiêu chuẩn vay vốn và gửi NHCSXH . 4/ Cán bộ tín dụng tập hợp đơn và danh sách xin vay trình lên Giám đốc huyện, thị xã ký duyệt cho vay và ra thông báo về lịch giải ngân, địa điểm giải ngân cho các xã . 5/ Tổ tiết kiệm và vay vốn nhận danh sách hộ được vay vốn, thông báo CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH SV: Nguyễn Thị Bích Ngọc Lớp 49b2 - TCNH 21 cho hộ biết thời gian và địa điểm giải ngân . 6/ NHCSXH huyện, thị xã giải ngân trực tiếp tới hộ nghèo. 7/ Tổ có trách nhiệm kiểm tra, giám sát việc sử dụng vốn vay, đôn đốc cho các hộ nghèo vay vốn trả nợ đúng hạn. Có thể nói đây là phương thức cho vay khá hợp lý. Việc hình thành các tổ nhóm để gắn trách nhiệm liên đới tới từng thành viên trong tổ, bởi vì các thành viên trong tổ hiểu rõ hoàn cảnh của các hộ nghèo vay vốn thuộc tổ mình. Đảm bảo chắc chắn tiền đến tay hộ nghèo và không trùng với các nguồn vốn khác đã cho vay. Điều này làm giảm bớt gánh nặng giám sát món vay của cán bộ tín dụng. * Về điều kiện cho vay: Thực hiện theo Quyết định 316 của NHCSXH Việt Nam, điều kiện để cho vay hộ nghèo phải là hộ có trong danh sách được tổ tiếp kiệm lập, được UBND xã xét duyệt và đối chiếu hộ không có dư nợ NHNo, NHCSXH và các chương trình khác. Như vậy khi xét duyệt đảm bảo cho vay đúng người, đúng đối tượng và đúng với chủ trương, chính sách. * Về lãi suất cho vay: Chấp hành nghiêm chỉnh quy định của Thống đốc Ngân hàng từng thời kỳ. * Về thời hạn cho vay: Căn cứ vào chu kỳ phát triển của cây trồng vật nuôi để định thời hạn nợ, nhưng ở huyện Hà Trung đối tượng cho vay chủ yếu là cho vay chăn nuôi trâu, bò, trồng lúa, trồng cây ăn quả, do vậy thời hạn cho vay thường là 2 đến 5 năm . Ngắn hạn dưới 12 tháng chiếm tỷ lệ rất nhỏ 0,7 %. * Về mức cho vay: Theo quy định của HĐQT- NHCSXH, mỗi hộ được vay tối đa là 30 triệu đồng, nhưng thực tế ở Ngân hàng chính sách Hà Trung mức cho vay bình quân 1 hộ trong những năm gần đây thường từ 10 đến 25 triệu đồng, mức vay như vậy là phù hợp với mỗi hộ nghèo vay vốn tại địa phương. 2.1.2.2. Tình hình cho vay, thu nợ, dư nợ tại PGD NHCSXH huyện Hà Trung. Mục tiêu hoạt động của Ngân hàng Chính sách xã hội là nhằm giúp hộ nghèo thoát khỏi nghèo đói, vươn lên hoà nhập cộng đồng, có cuộc sống khá giả, từng bước biết làm giàu để sớm hoà nhập với nền sản xuất hàng hoá. Ngân hàng Chính sách xã hội huyện Hà Trung đã không ngừng khả năng đáp ứng nhu cầu vốn sản xuất - kinh doanh cho hộ nghèo. Thực tế được thể hiện CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH SV: Nguyễn Thị Bích Ngọc Lớp 49b2 - TCNH 22 qua bảng số liệu về kết quả cho vay – thu nợ trong những năm gần đây như sau: Biểu số 2.2: Bảng kết quả hoạt động của NHCSXH huyện Hà Trung (Năm 2009 - 2011) Đơn vị : Triệu đồng Tiêu chí ĐVT Thực hiện năm 2009 Thực hiện năm 2010 Thực hiện năm 2011 A. Nguồn vốn Tr đồng 151.286 193.411 229.885 1. Nguồn vốn TW Tr đồng 150.920 191.705 226.475 2. Nguồn vốn ĐP Tr đồng 366 1.706 3.410 B. Sử dụng vốn Tr đồng Doanh số cho vay + Hộ nghèo + Các đối tượng CS khác Tr đồng 53.205 17.476 51.458 53.200 14.317 38.883 659.720 13.977 45.743 Doanh số thu nợ + Hộ nghèo + Các đối tượng CS khác Tr đồng 14.894 10.150 4.744 11.194 5.623 5.571 23.228 12.711 10.517 Tổng dư nợ + Hộ nghèo + Các đối tượng CS khác Tr đồng 151.286 63.984 87.302 193.411 72.816 120.595 229.885 74.067 155.818 C. Nợ quá hạn + Hộ nghèo + Các đối tượng CS khác Tr đồng 15 10 5 229 62 167 892 264 628 (Nguồn : báo cáo Ngân hàng Chính Sách Xã Hội huyện Hà Trung) Qua bảng số liệu trên cho ta thấy năm 2009 đến 2011 là giai đoạn thực hiện chương trình dự án xoá đói giảm nghèo của huyện Hà Trung. Đặc biệt tỷ lệ hộ nghèo tăng nhẹ, điều đó chứng tỏ số hộ thoát nghèo do được vay vốn NHCSXH ngày một tăng. Có được kết quả như trên là do NHCSXH huyện Hà Trung đã phối kết hợp cùng các ban ngành trong tỉnh tham gia đồng bộ, từ khâu chuẩn bị tài liệu tập huấn nghiệp vụ đến khâu giải ngân, hướng dẫn tổ trưởng về quản lý, sử dụng vốn, nâng cao trách nhiệm của từng ngành, từ đó đảm bảo từng món vay có hiệu quả . Về doanh số thu nợ: Để tạo điều kiện cho người nghèo trả nợ, đồng thời để cán bộ tín dụng thường xuyên tiếp cận với khách hàng. NHCSXH tổ chức CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH SV: Nguyễn Thị Bích Ngọc Lớp 49b2 - TCNH 23 tổ thu nợ lưu động xuống từng xã, kết hợp với tổ trưởng, chính quyền địa phương lên lịch thu vào một ngày nhất định. Ngân hàng uỷ quyền cho tổ trưởng thu lãi (không uỷ quyền thu gốc). Vì vậy NHCSXH huyện Hà Trung thực hiện tương tốt công tác thu nợ gốc, lãi. * Cơ cấu dư nợ theo thời hạn: Cơ cấu dư nợ cho vay theo thời hạn: Ngân hàng Chính sách xã hội huyện Hà Trung cho vay hộ nghèo với thời hạn được xác định dựa trên nhu cầu sản xuất chăn nuôi của đối tượng vay vốn và thời hạn cho vay phù hợp với quy định chung trong hệ thống NHCSXH là: - Cho vay ngắn hạn: không quá 12 tháng. - Cho vay trung hạn: từ trên 12 tháng đến 60 tháng. Kết quả cho vay của NHCSXH huyện Hà Trung trong những năm qua cho thấy rằng dư nợ cho vay tại đơn vị đều là cho vay trung, dài hạn. Điều này cho ta thấy nhu cầu về vay trung hạn của người nghèo lớn, NHCSXH huyện hà Trung đã đáp ứng được phần nào nhu cầu đó (biểu hiện ở tỷ trọng dư nợ trung hạn). Biểu số 2.3: Bảng cơ cấu dư nợ theo thời hạn ( Năm 2009-2011) Đơn vị : Triệu đồng Năm Tổng dư nợ cuối năm Dư nợ hộ nghèo Ngắn hạn Trung hạn 2009 63.984 2.843 61.141 2010 72.816 2.296 70.520 2011 74.067 2.148 71.919 (Nguồn : báo cáo Ngân hàng Chính sách xã hội huyện Hà Trung) Nhìn vào bảng trên ta thấy dư nợ cho vay trung hạn luôn chiếm tỷ trọng lớn và ngược lại dư nợ cho vay ngắn hạn nhỏ. Điêù này cho ta thấy nhu cầu về vay trung hạn của người nghèo lớn. Như vậy ta thấy việc cho vay hộ nghèo với thời hạn càng dài thì càng là gánh nặng đối với cán bộ tín dụng. Đây là vấn đề khó, vì nó đòi hỏi cán bộ tín dụng phải am hiểu chu kỳ sản xuất (cây, con, giống) để xác định thời hạn cho vay và kỳ hạn thu nợ phù hợp, đảm bảo thu hồi vốn và lãi mà vẫn phục vụ được mục tiêu xoá đói giảm nghèo, giúp người nghèo phát triển sản xuất, vươn lên thoát khỏi nghèo đói. Muốn chất lượng tín dụng đối với hộ nghèo được nâng lên, việc cho vay hộ nghèo phải đạt được mục tiêu đó là thoát khỏi đói nghèo, cho vay CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH SV: Nguyễn Thị Bích Ngọc Lớp 49b2 - TCNH 24 phải được tiến hành đồng thời các chương trình như hướng dẫn cách thức làm ăn, nuôi trồng con gì. Bởi phần lớn hộ nghèo đều thiếu kinh nghiệm thiếu hiểu biết về sản xuất và chăn nuôi. Việc lồng ghép các chương trình hiện nay hiệu quả nhất là thông qua hoạt động cho vay theo dự án. 2.1.2.3 Kết quả cho vay hộ nghèo trong thời gian qua ( 2009-2011) Ngân hàng Chính sách xã hội huyện Hà Trung đi vào hoạt động được đến nay là năm thứ 10 năm, thành lập năm 2003 với chức năng, nhiệm vụ cơ bản nhằm giúp hộ nghèo thoát khỏi nghèo đói, vươn lên hoà nhập cộng đồng, có cuộc sống khá giả, từng bước biết làm giàu để sớm hoà nhập với nền sản xuất hàng hoá. Ngân hàng Chính sách xã hội huyện Hà Trung đã không ngừng khả năng đáp ứng nhu cầu vốn sản xuất - kinh doanh cho hộ nghèo. Thực tế được thể hiện qua bảng số liệu về kết quả cho vay – thu nợ trong những năm gần đây như sau: Biểu số 2.4: Bảng kết quả cho vay, thu nợ hộ nghèo của NHCSXH huyện Hà Trung (2009 -2011) Chỉ tiêu ĐVT Năm 2009 Năm 2010 Năm 2011 1- Doanh số cho vay Triệu 17.476 14.317 13.977 2- Doanh số thu nợ Triệu 10.150 5.623 12.711 Trong đó: - Nợ quá hạn Triệu 10 62 264 3- Số hộ còn dư nợ Hộ 13.037 13.647 13.628 4- Tổng số hộ nghèo Hộ 19.500 14.500 13.900 5- Số hộ thoát nghèo Hộ 782 818 816 (Nguồn: Ngân hàng Chính sách xã hội huyện Hà Trung) Dư nợ cho vay hộ nghèo qua hai năm tăng trưởng nhanh chiếm hơn 80% tổng dư nợ cho vay các chương trình, cuối năm 2009 có 13.037 hộ vay, với số dư là 63.984 triệu đồng. Đến 31 tháng 12 năm 2011 số hộ còn dư nợ là 13.682 hộ với số dư là 74.067 triệu đồng. Tăng so với năm 2009 là 10.083 triệu đồng, tỷ lệ tăng là 15,7%. Nợ quá hạn năm 2009 là 10 triệu đồng = 0,15%/tổng dư nợ cho vay hộ nghèo; Năm 2010 dư nợ là 72.816 nợ quá hạn 62 triệu đồng = 0.82% tổng dư nợ cho vay hộ nghèo. Đến 31 tháng 12 năm 2011 số hộ còn dư nợ là 13.682 hộ với số dư nợ là 74.067 triệu đồng. Tăng so với năm 2010 là 1.251 triệu đồng, nợ quá hạn năm 2011 là 264 triệu đồng = 0.35%/ tổng dư nợ cho vay hộ nghèo. Việc cho vay hộ nghèo của NHCSXH huyện Hà Trung được thực hiện bằng phương pháp ủy thác cho vay toàn phần qua tổ chức chính trị xã hội. Hình thức ủy thác cho vay này đã phát huy tác CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH SV: Nguyễn Thị Bích Ngọc Lớp 49b2 - TCNH 25 dụng và mang lại một số hiệu quả nhất định. Tuy nhiên nó cũng bộc lộ một số hạn chế. Thực hiện sự chỉ đạo của NHCSXH Việt Nam, ngay khi nhận bàn giao toàn bộ số dư nợ cho vay hộ nghèo từ NHNo&PTNT, Phòng giao dịch NHCSXH huyện Hà Trung đã thực hiện ngay việc củng cố Tổ tiết kiệm & vay vốn, đặc biệt năm 2007 có văn bản số 1617/NHCS-TD ngày 28/08/2007 V/v: Nâng cao chất lượng tín dụng, NHCSXH huyện Hà Trung tiến hành ký hợp đồng uỷ thác từng phần theo văn băn của NHCSXH Việt Nam quy định thông qua các hội đoàn thể (Hội nông dân, hội phụ nữ, hội cựu chiến binh….). Tính đến hết năm 2011 PGD NHCSXH huyện Hà Trung đã ký hợp đồng thu lãi với 419 tổ TK& VV ở 4 tổ chức chính trị xã hội với tình hình dư nợ quản lý như sau: Biểu số 2.5: Cho vay hộ nghèo qua các tổ chức CT-XH tính đến 31/12/2011 Chỉ tiêu Số tổ TK&VV Dư nợ uỷ thác Dư nợ cho vay hộ nghèo Hội nông dân 179 92.399 37.838 Hội phụ nữ 145 94.753 24.008 Hội cựu chiến binh 63 26.335 6.990 Đoàn thanh niên 32 16.398 5.231 Tổng cộng: 419 229.885 74.067 Có thể nói cho vay hộ nghèo ủy thác qua các tổ chức chính trị - xã hội là một cách nhanh nhất giúp vốn ưu đãi đến tay người nghèo, thuận tiện trong việc triển khai cho vay – thu hồi vốn, giảm bớt được khối lượng công việc cho cán bộ tín dụng mà ngân hàng vẫn quản lý được chất lượng tín dụng. Ngoài ra từ tháng 9 năm 2005 Thực hiện văn bản 2064/NHCS- KHNV ngày 12 tháng 8 năm 2005 của Tổng Giám đốc NHCSXH Việt Nam về thành lập các tổ giao dịch lưu động đối với các xã cách trụ sở trên 3km. NHCSXH huyện Hà Trung đã có 25 điểm giao dịch trên 25 xã, thị trấn. Hàng tháng các tổ cho vay thu nợ lưu động có lịch thu nợ, thu lãi vào một ngày nhất định tại trụ sở UBND xã. Tỷ lệ thu lãi qua gần 5 năm thực hiện công văn 2064/NHCS- KHNV đạt kết quả cao, luôn hoàn thành về kế hoạch thu lãi từ 96% trở lên, Tỷ lệ nợ quá hạn rất thấp, chiếm tỷ lệ không đáng kể trên tổng dư nợ. CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH SV: Nguyễn Thị Bích Ngọc Lớp 49b2 - TCNH 26 *Kết quả: qua biểu số 2.4: Bảng kết quả cho vay, thu nợ hộ nghèo của NHCS huyện Hà Trung trong 3 năm (2009-2011) là: - Cho thấy tổng số hộ nghèo có giảm : năm 2009 là 19.500 hộ , đến 2011 là 13.900 hộ. - Số hộ thoát nghèo ngày một tăng : năm 2009 là 782 hộ, đến 2011 là 816 hộ thoát nghèo. Điều này chứng tỏ chất lượng tín dụng chương trình cho vay hộ nghèo của NHCSXH huyện Hà Trung kết hợp với các tổ chức chính tri - xã hội là tốt và phù hợp, song số hộ thoát nghèo còn chậm. *Hạn chế: Trong 3 năm (2009- 2011) NHCS huyện Hà Trung đã thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ cho vay giúp hộ nghèo thoát khỏi nghèo đói, vươn lên hoà nhập cùng cộng đồng song số hộ thoát nghèo còn chậm vì một số lý do khách quan như: thời tiết, mất mùa, dịch bệnh, nhiều gia đình neo đơn..... chưa có điều kiện vươn lên thoát nghèo. 2.1.2.4. Thực trạng chất lượng tín dụng đối với cho vay hộ nghèo. Cho vay hộ nghèo không vì mục đích lợi nhuận mục tiêu chính là xoá đói giảm nghèo. Trong cho vay hộ nghèo còn mang những đặc điểm riêng biệt, do đó chất lượng tín dụng được xem như khả năng cam kết về pháp lý và độ tín nhiệm của hộ nghèo đối với ngân hàng. Với quan điểm cho vay hộ nghèo như trên, vấn đề chất lượng tín dụng đối với hộ nghèo ở Ngân hàng Chính sách xã hội không thể hiểu theo nghĩa chất lượng tín dụng thông thường như ở các Ngân hàng thương mại khác (tức là được định lượng bằng doanh số cho vay, doanh số thu nợ, lợi nhuận). Chất lượng tín dụng đối với hộ nghèo được định lượng thông qua khả năng NHCSXH trong việc đáp ứng nhu cầu vốn của hộ nghèo (khả năng tiếp cận hộ nghèo). Kết quả mà đồng vốn đem lạị như số hộ thoát khỏi nghèo đói, trình độ sản xuất, kinh doanh của hộ nghèo được nâng lên. Để đảm bảo chất lượng tín CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH SV: Nguyễn Thị Bích Ngọc Lớp 49b2 - TCNH 27 dụng NHCSXH phải có nguồn vốn đủ lớn, ngoài cân bằng thu, chi còn bổ sung tăng trưởng và bảo toàn vốn tự có cho chính mình . Trong những năm qua, NHCSXH huyện Hà Trung đã phục vụ tốt chiến lược phát triển kinh tế – xã hội của tỉnh và đặc biệt là chương trình xoá đói giảm nghèo. Đáp ứng nguồn vốn kịp thời phục vụ hộ nghèo phát triển sản xuất và chăn nuôi…. NHCSXH đã góp sức cùng các ban ngành, đoàn thể xã hội và bà con nông dân nghèo trong huyện làm hạ tỷ lệ hộ nghèo đói. *Kết quả: - NHCS huyện Hà Trung trong 10 năm qua đã giúp cho hộ nghèo trên địa bàn vay vốn kết quả 4.000 hộ thoát nghèo, nguồn vốn đã giải ngân tới tận tay hộ nghèo, không thông qua tầng lớp trung gian, vốn đầu tư đúng đối tượng, chủ yếu là cho vay sản xuất nông nghiệp, chăn nuôi tạo điều kiện cho hộ nghèo có việc làm, đời sống vì thế mà ngày càng được cải thiện, góp phần ổn định kinh tế, chính trị, xã hội ở địa phương cũng như trong cả nước. - Trình độ dân trí, chất lượng cuộc sống của người dân trong huyện Hà Trung ngày một nâng cao và ổn định. - Qua các lớp tập huấn do NHCSXH tổ chức trình độ hiểu biết về chính sách, quy trình nghiệp vụ cho vay đối với tổ trưởng được nâng lên, thực hiện tốt trách nhiệm trong hợp đồng đã ký với NHCSXH . * Hạn chế: Có thể nói rằng chất lượng tín dụng cho vay hộ nghèo của NHCSXH huyện Hà Trung nhìn chung còn có những mặt hạn chế. Do nhiều nguyên nhân: - Chủ yếu nhất vẫn là do khí hậu khắc nghiệt dẫn đến mất mùa, giao thông đi lại khó khăn, trình độ dân trí thấp. - Có nhiều hộ vay vốn bị thiệt hại do nguyên nhân bất khả kháng gây ra nhưng chưa được các cấp, các ngành quan tâm xử lý theo chế độ quy định như: giản nợ, khoanh nợ ... - Do hoạt động của một số tổ vay vốn còn mang tính hình thức, chỉ CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH SV: Nguyễn Thị Bích Ngọc Lớp 49b2 - TCNH 28 quan tâm đến vấn đề giải ngân, chưa quan tâm đến việc kiểm tra sử dụng tiền vay không đôn đốc thu lãi, thu nợ khi đến hạn. - Lực lượng cán bộ tín dụng của NHCSXH lại quá mỏng chưa đủ để dàn trải quản lý các món vay theo quy định. 2.2- Đánh giá hoạt động cho vay hộ nghèo tại NHCSXH huyện Hà Trung trong thời gian qua. 2.2.1. Những kết quả đạt được Cho vay hộ nghèo không phải là một vấn đề đơn giản, bởi những đối tượng cho vay vốn là những hộ nghèo thường bị hạn chế về kiến thức, trình độ sản xuất, chăn nuôi, lại sống ở những nơi có cơ sở hạ tầng thấp kém. Để đảm bảo chất lượng tín dụng đối với hộ nghèo NHCSXH huyện Hà Trung luôn phải đối mặt với những khó khăn nhất đinh . Nếu mở rộng cho vay một cách ồ ạt để đạt được chỉ tiêu đề ra thì đồng vốn có khi không đến đúng tay hộ nghèo có khả năng sản xuất kinh doanh.Việc sử dụng vốn không có hiệu qủa, chất lượng không đảm bảo dẫn đến phát sinh nợ quá hạn. Khắt khe và sợ không thu được nợ thì NHCSXH cũng không đạt được mục tiêu đề ra. Trong thời gian qua hoạt động của NHCSXH huyện Hà Trung đã đạt được kết quả nhất định về kinh tế cũng như về xã hội từng bước khẳng định vai trò của mình trong cộng đồng người nghèo. Kết quả cho vay hộ nghèo được thể hiện ở sự tăng lên về doanh số cho vay, doanh số thu nợ. Nhờ nguồn vốn của NHCSXH huyện Hà Trung mà nhiều người nghèo đã có thêm công ăn, việc làm, phát huy hiệu quả trong sản xuất chăn nuôi, tăng thu nhập, cải thiện đời sống, từng bước thoát khỏi cảnh nghèo đói, vươn lên hoà nhập cộng đồng. Công tác cho vay hộ nghèo được biểu hiện về mặt xã hội rất rõ nét, đã thúc đẩy phong trào hoạt động các tổ chức hội ở nông thôn ngày càng phong phú, đa dạng, làm tăng tính cộng đồng xã hội, tinh thần tương thân, tương ái. Đặc biệt công tác cho vay hộ nghèo đã hạn chế được các tệ nạn xã hội rưọu chè cờ bạc trong những ngày nông nhàn. Nhiều hộ nghèo vươn lên hoà nhập CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH SV: Nguyễn Thị Bích Ngọc Lớp 49b2 - TCNH 29 với cộng đồng, tiếp cận với sản xuất hàng hoá và vượt khỏi ngưỡng nghèo đói. 2.2.2 Một số tồn tại và nguyên nhân: Bên cạnh những kết quả đã đạt được, hoạt động của NHCSXH huyện Hà Trung thời gian qua còn bộc lộ những hạn chế cơ bản sau: 2.2.2.1 Về nguồn vốn cho vay hộ nghèo: Trong những năm qua, nguồn vốn cho vay hộ nghèo của NHCSXH huyện Hà Trung liên tục tăng trưởng. Tuy nhiên, đây là kênh tín dụng bao cấp mà nguồn vốn phụ thuộc quá lớn vào nguồn Trung ương chuyển về, còn nguồn vốn huy động tại địa phương lại tập trung chủ yếu vào nguồn ngân sách tỉnh. Hiện nay NHCSXH huyện Hà Trung đang thực hiện việc huy động của các thành viên vay vốn trong tổ TK&VV (theo văn bản số 244- NHCSXH) theo chỉ tiêu kế hoạch Trung ương giao, với lãi suất quy định bằng lãi suất bình quân của các Ngân hàng thương mại trên địa bàn; Lãi suất huy động này cao hơn lãi suất NHCSXH cho hộ nghèo vay và được Nhà nước cấp bù phần vượt. Nhưng phần huy động theo lãi suất không được cấp bù thì NHCSXH Hà Trung chưa thực hiện được, nên ít nhiều cũng ảnh hưởng tới công tác cho vay hộ nghèo. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là NHCSXH huyện Hà Trung không quan tâm tới việc mở rộng nguồn vốn mà sự hạn chế đó là do một số nguyên nhân chủ yếu sau: Thứ nhất: Ngân hàng Chính sách xã hội cho vay với lãi suất ưu đãi nên việc tiến hành huy động vốn trong dân cư mà không được cấp bù lãi suất thì sẽ gặp nhiều khó khăn nhất là vấn đề tài chính . Thứ hai: Do xuất phát điểm kinh tế của huyện Hà Trung quá thấp so với cả nước, cơ sở hạ tầng chưa phát triển, giao thông đi lại khó khăn, khí hậu khắc nghiệt, trình độ dân trí thấp, còn mang nặng những hủ tục, tập quán lạc hậu… CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH SV: Nguyễn Thị Bích Ngọc Lớp 49b2 - TCNH 30 2.2.2.2 Công tác cho vay và thu nợ - Xét duyệt hộ vay vốn đôi khi chưa chính xác Một số địa phương điều tra, phân loại hộ nghèo chưa chính xác, việc xét duyệt còn căn cứ vào tỷ lệ bình quân, chưa phù hợp với thực tế. Việc xây dựng đề án xoá đói giảm nghèo tuy đã làm nhưng chưa cụ thể. Theo dõi, đánh giá kết quả thực hiện và biến động hộ thuộc diện đói nghèo, thoát nghèo tuy đã làm nhưng thiếu chính xác có những địa phương thống kê hộ thoát nghèo thì giảm nhưng thực tế lại không có địa chỉ, đang coi trọng thành tích, còn mang tính áp đặt. Xét duyệt hộ được vay, thành lập tổ tiết kiệm vay vốn còn chậm sự phối hợp giữa xã với ngân hàng chưa chặt chẽ nhất là nợ đến hạn hoặc mới chú ý tạo vốn vòng 1, chưa quan tâm giúp đỡ hộ làm ăn có hiệu quả. Một số tổ nhóm chưa nhận thức được vai trò, trách nhiệm của mình nên việc bình xét cho vay chưa thật dân chủ công khai, có nơi còn lập danh sách đề nghị vay vốn hộ quá tuối lao động, già cả neo đơn không nơi nương tựa (không có lao động, không thuộc diện nghèo…). - Việc xét duyệt cho vay còn chậm trễ: Cho vay hộ nghèo ở NHCSXH huyện Hà Trung đã thể hiện sự giám sát chặt chẽ của nhiều ngành, nhiều cấp. Song nó cũng bộc lộ sự phức tạp trong khâu thực hiện làm cho vốn tín dụng đến với hộ nghèo còn chưa kịp thời, có trường hợp cá biệt từ lúc hộ nghèo làm thủ tục xin vay đến khi nhận được vốn phải mất gần 2 tháng làm cho cơ hội đầu tư của hộ nghèo bị bỏ lỡ, có những trường hợp tổ trưởng cố tình gây phiền hà và chưa làm tròn trách nhiệm của mình đối với hộ vay vốn. - Mức cho vay xác định đôi khi chưa phù hợp: Việc cho vay đôi khi chưa căn cứ vào nhu cầu sử dụng vốn tín dụng, một số địa phương (xã, tổ) còn nể nang với bà con hàng xóm nên khi lập danh sách cho vay còn dàn đều rải mỏng, vì vậy mức cho vay chưa phù hợp với đối tượng đầu tư, do đó người nghèo sử dụng vốn vay chưa có hiệu quả còn thấp, có trường hợp người cần vốn thì không được vay người không cần lại được vay. - Thời hạn cho vay và thu nợ có lúc chưa phù hợp với chu kỳ luân CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH SV: Nguyễn Thị Bích Ngọc Lớp 49b2 - TCNH 31 chuyển vốn: Việc thu nợ gốc, lãi hộ nghèo ở NHCSXH huyện Hà Trung thực hiện tốt. Trong xác định thời hạn cho vay và kỳ hạn trả nợ bộc lộ một số điểm chưa phù hợp, thường xác định bình quân cho cả nhóm, không xét theo yêu cầu đối tượng vay của hộ nghèo dẫn đến có hộ vay vốn chưa có điều kiện trả nợ đúng kỳ hạn. - Trên cùng địa bàn có nhiều tổ chức cung cấp tín dụng cho hộ nghèo với mức lãi suất cao thấp khác nhau, nên hộ nghèo có sự so sánh, nếu cứ cho vay lãi suất ưu đãi như hiện nay thì không đảm bảo tính bền vững về tài chính và nếu lãi suất cho vay cao hơn thì sẽ không thực hiện được mục tiêu xoá đói giảm nghèo. - Đội ngũ cán bộ: Đặc điểm địa bàn nông thôn rộng, phức tạp như huyện Hà Trung thì việc cán bộ tín dụng của NHCSXH đi sâu, đi sát để kiểm tra tình hình sử dụng vốn vay vay thực sự khó khăn. Hơn nữa NHCSXH huyện Hà Trung đang áp dụng phương thức cho vay trực tiếp đến tận tay hộ nghèo với lượng khách hàng lớn, món vay nhỏ nên công tác kiểm tra bị hạn chế, chỉ mới tiến hành kiểm tra mẫu, kiểm tra xác suất nên đánh giá thiếu chính xác. - Cấp tín dụng Ngân hàng chưa đồng bộ với các hoạt động hỗ trợ khác: Việc cấp vốn tín dụng cho hộ nghèo chưa đồng bộ với các chương trình khuyến nông, khuyến lâm và tổ chức thị trường cung cấp vật tư kỹ thuật cho sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Việc quy hoạch cây, con, ngành nghề tập trung còn hạn chế nên hiệu quả tín dụng đối với NHCSXH huyện Hà Trung chưa cao. 2.3. Giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả cho vay hộ nghèo tại PGD NHCSXH huyện Hà Trung. 2.3.1. Định hướng hoạt động tín dụng và nâng cao chất lượng tín dụng cho hộ nghèo của NHCSXH huyện Hà Trung 2.3.1.1 Định hướng chung của ngành Ngân hàng CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH SV: Nguyễn Thị Bích Ngọc Lớp 49b2 - TCNH 32 Những thách thức to lớn, trong mọi thời điểm, luôn luôn có đối với tổ chức tín dụng, dù là tổ chức tín dụng Nhà nước cũng phải chấp nhận sự cạnh tranh và phải chiến thắng trong cạnh tranh. Dù khó khăn đến mấy cũng phải từng bước phấn đấu hội đủ các nhân tố sau đây: Dài vốn, có màng lưới giao dịch rộng, công nghệ tiên tiến, đội ngũ cán bộ có năng lực, có tâm huyết với công việc, xây dựng được lòng tin, chữ tín đối với khách hàng. Xuất phát từ những yếu tố cơ bản trên, NHCSXH đã định hướng hoạt động để phấn đấu đến năm 2015 xây dựng NHCSXH thành một Ngân hàng đủ mạnh, có khả năng quản lý tốt các nguồn vốn tín dụng ưu đãi, đảm bảo vốn đến tay người cần vốn theo đúng chính sách, chế độ mà Nhà nước đã đề ra, mang lại hiệu quả cao cả về mặt kinh tế, chính trị và xã hội, góp phần thực hiện thắng lợi đường lối phát triển kinh tế – xã hội của Đảng và Nhà nước đã đề ra. Trong giai đoạn tới, 2010-2015, tín dụng ưu đãi của Nhà nước vẫn được xác định là công cụ tài chính quan trọng của Chính phủ để thực hiện các mục tiêu về tăng trưởng và giảm đói nghèo. Tuy vậy, cần đổi mới chính sách tín dụng ưu đãi theo hướng nâng cao chất lượng hoạt động, giảm bao cấp, bền vững về tài chính và tuân thủ các cam kết quốc tế, đặc biệt là các cam kết gia nhập tổ chức thương mại thế giới. Hướng chính trong đổi mới chính sách tín dụng ưu đãi là nhằm đáp ứng tốt hơn nhu cầu tín dụng phục vụ tăng trưởng kinh tế và xoá đói giảm nghèo. Chú trọng đến chất lượng tín dụng đầu tư, giảm hỗ trợ trực tiếp từ NSNN. Đổi mới hoạt động của các tổ chức thực hiện tín dụng chính sách theo hướng tăng tính tự chủ, từng bước bền vững về tài chính, giảm bao cấp trực tiếp từ Nhà nước. Điều chỉnh mức vay và thời hạn cho vay, tạo điều kiện để phát triển sản xuất - kinh doanh, tiến bộ và công bằng xã hội, trực tiếp là mục tiêu xoá đói giảm nghèo. Về chất lượng tín dụng: tập trung củng cố, nâng cao toàn diện các mặt hoạt động, đặc biệt là nâng cao chất lượng tín dụng: phấn đấu nợ quá hạn dưới mức 5%. Trong lĩnh vực tài chính và quản lý tài chính, phấn đấu thực hiện cân bằng thu chi trong từng năm tài chính (không lỗ) và ngày càng ít lệ thuộc vào CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH SV: Nguyễn Thị Bích Ngọc Lớp 49b2 - TCNH 33 nguồn vốn cấp của NSNN, đến năm 2015 tự cân đối được tài chính (NSNN không phải cấp bù). Để thực hiện theo định hướng trên, trong quá trình triển khai thực hiện, NHCSXH sẽ có nhiều thuận lợi nhưng cũng gặp không ít những khó khăn. a) Về thuận lợi: Chính sách nhất quán của Đảng và Nhà nước đối với công cuộc xoá đói, giảm nghèo là không thay đổi và được đầu tư ngày một mạnh hơn. - Truyền thống của Đảng bộ và chính quyền các cấp, của cộng đồng dân tộc hết lòng ủng hộ và tạo mọi điều kiện cho NHCSXH hoạt động. - Sau 7 năm hoạt động, hệ thống NHCSXH đã trưởng thành một bước rất cơ bản về cơ sở vật chất, năng lực điều hành và đặc biệt là sự trưởng thành của đội ngũ cán bộ trong toàn hệ thống, nhiều việc đã được triển khai, thấy rõ hơn đường đi nước bước và ít nhiều đã có kinh nghiệm trong chỉ đạo điều hành. Nhiều tồn tại, khiếm khuyết từ những năm trước đã được giải quyết. Thế và lực của NHCSXH đã được tăng cường. b) Về khó khăn, thách thức: - Việc thực hiện tiêu chí mới về phân loại hộ nghèo, việc dôi dư lao động trong quá trình đô thị hoá ở nông thôn, và chủ trương triển khai kênh tín dụng ưu đãi tại các vùng kinh tế có điều kiện khó khăn là cơ hội cho NHCSXH mở rộng khối lượng tín dụng, nhưng lại nảy sinh thách thức lớn về tập trung và huy động nguồn vốn để đáp ứng yêu cầu của các đối tượng thụ hưởng. Quan hệ cung cầu về vốn luôn luôn mất cân đối. - Bước vào thực hiện kế hoạch tín dụng 5 năm (2011-2015) trong bối cảnh lạm phát tiền tệ, nạn tiêu cực tham nhũng còn nhiều nguy cơ đe doạ, việc duy trì và quản lý vốn tín dụng đã phức tạp, khó khăn lại càng phức tạp và khó khăn hơn. - Những tồn tại yếu kém về vốn, về cơ sở vật chất kỹ thuật, về trình độ cán bộ và những việc chưa triển khai được theo Nghị định 78/2002/NĐ-CP ngày 4/10/2002 của Chính phủ về tín dụng đối với người nghèo và các đối CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH SV: Nguyễn Thị Bích Ngọc Lớp 49b2 - TCNH 34 tượng chính sách khác trong 4 năm qua cũng là những thách thức to lớn trên bước đường đi tiếp. Đặc biệt là đang tồn tại ở một bộ phận cán bộ trong và ngoài ngành về nhận thức chính sách nảy sinh những quan điểm khác nhau trên một số lĩnh vực cụ thể về chế độ lãi suất ưu đãi, quá nóng vội thực hiện phương pháp tín dụng như NHTM. 2.3.1.2. Định hướng hoạt động tín dụng và nâng cao chất lượng cho vay hộ nghèo tại Phòng giao dịch NHCSXH huyện Hà Trung Căn cứ vào định hướng của ngành Ngân hàng, NHCSXH tỉnh Thanh Hoá, căn cứ vào mục tiêu kinh tế của huyện năm 2012, NHCSXH huyện Hà Trung tiếp tục mở rộng công tác cho vay hộ nghèo, mở rộng tín dụng luôn gắn liền với an toàn và hiệu quả. Tiếp tục mở rộng cho vay qua tổ tiết kiệm và vay vốn. Ngân hàng chủ động kịp thời nắm bắt nhu cầu đầu tư, căn cứ vào tỷ lệ hộ nghèo từng xã, số hộ đang dư nợ tại Ngân hàng để thực hiện đầu tư vốn kịp thời góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế và thực hiện mục tiêu quốc gia xoá đói giảm nghèo. Tập chung tăng trưởng mạnh cho vay hộ nghèo, đảm bảo sự phát triển lâu dài và bền vững, coi đây là mặt trận chủ yếu trong công tác tín dụng tại Phòng giao dịch NHCSXH huyện Hà Trung. * Các mục tiêu cụ thể trong năm 2012 là: - Tỷ lệ nợ quá hạn từ 2% xuống còn 0,5%. - Tỷ lệ thu lãi đạt 95% trở lên. - Ký hợp đồng uỷ thác với các tổ chức chính trị xã hội còn lại trên tổng 28 xã, thị trấn trong toàn huyện. 2.3.2. Giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng cho vay hộ nghèo tại Phòng giao dịch NHCSXH huyện Hà Trung. Ngân hàng Chính sách xã hội hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận, cho vay hộ nghèo nhằm hỗ trợ vốn để giải quyết công ăn việc làm cho các hộ CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH SV: Nguyễn Thị Bích Ngọc Lớp 49b2 - TCNH 35 nghèo. Đây là nguồn vốn tín dụng với tính chất hoàn trả vốn cả gốc và lãi (lãi suất ưu đãi) khác cơ bản so với nguồn vốn cấp phát mang tính trợ cấp xã hội. Cho vay hộ nghèo đòi hỏi phải cho thời gian tương đối dài để hộ nghèo từng bước thích nghi với sản xuất hàng hoá, làm quen với hạch toán kinh tế và tạo được một nguồn thu nhập vững chắc đảm bảo khă năng trả nợ và tái sản xuất mở rộng, tăng thu nhập. Trên cơ sở đó việc nâng cao chất lượng tín dụng đối với hộ nghèo tại NHCSXH huyện Hà Trung cần tập trung vào những giải pháp sau: 2.3.2.1 Thực hiện đúng các quy định cho vay: Thực hiện đúng, nghiêm túc quy trình tín dụng từ khâu xét duyệt cho vay và cuối cùng là thu nợ có ý nghĩa quan trọng, quyết định chất lượng tín dụng của NHCSXH. Nó tạo điều kiện thực hiện chế độ tín dụng công khai và dân chủ trong cộng đồng người nghèo, đồng thời cung ứng vốn kịp thời đúng đối tượng. Hiện nay, nhìn chung công tác cho vay đã thực hiện đúng quy trình nghiệp vụ cho vay (theo Quyết định số 136/QĐ-NHCSXH). Tuy nhiên, để vốn tín dụng của NHCSXH được cung ứng kịp thời tới đúng đối tượng, phù hợp với nhu cầu sản xuất, chăn nuôi của hộ nghèo thì NHCSXH huyện Hà Trung cần phải chú trọng hơn nữa những mặt sau: * Xác định đối tượng cho vay: Trong địa bàn tỉnh có một số địa phương chưa xác định rõ ràng được đối tượng vay vốn, nên đã đưa cả những hộ đói tuy có sức lao động nhưng không có khả năng sử dụng vốn tín dụng hoặc những hộ già cả neo đơn không có sức lao động…. vào danh sách hộ nghèo được vay vốn. Điều này đã dẫn đến quan niệm sai lầm coi tín dụng đối với hộ nghèo là hình thức cấp phát, mang tính trợ cấp xã hội làm cho hiệu quả sử dụng vốn thấp. Theo quy định chung về cho vay hộ nghèo của NHCSXH, thì NHCSXH cấp tín dụng trên nguyên tắc “cho vay hộ nghèo có sức lao động , có khả năng sản xuất kinh doanh nhưng thiếu vốn”. CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH SV: Nguyễn Thị Bích Ngọc Lớp 49b2 - TCNH 36 Như vậy cho vay hộ nghèo cần lựa chọn người vay có điều kiện sử dụng vốn, có điều kiện hoàn trả, tránh biến họ thành các con nợ không lối thoát. * Xác định mức vay, thời hạn cho vay và kỳ hạn nợ. Mức cho vay phải được xác định dựa vào nhu cầu sản xuất, chăn nuôi của hộ nghèo (giống, cây, con…) và giá cả trên thị trường, nguồn vốn của Ngân hàng chính sách, nguồn trả nợ của người vay. Thời hạn cho vay và kỳ hạn thu nợ phải xác định rõ dựa vào chu kỳ sản xuất của cây trồng, vật nuôi. Thời hạn cho vay phải phù hợp với chu kỳ sản xuất theo công thức sau: Thời hạn cho vay = Chu kỳ sản xuất + thời gian tiêu thụ sản phẩm. Áp dụng chính xác công thức trên thì các hộ nghèo mới đảm bảo được thời gian thu hồi vốn để trả nợ. Điều kiện để thực hiện giải pháp: Cán bộ tín dụng phải có kiến thức, kinh nghiệm về cây trồng, vật nuôi… đồng thời phải tâm huyết với hộ nghèo. * Nâng cao chất lượng tín dụng tổ nhóm: NHCSXH huyện Hà Trung cho vay trực tiếp tới hộ nghèo thông qua mô hình tổ nhóm, hoạt động của tổ nhóm vay vốn giữ một vai trò đặc biệt quan trọng trong công tác cấp tín dụng cho hộ nghèo.Vì vậy, NHCSXH huyện Hà Trung cần phối hợp với chính quyền địa phương các cấp để chỉ đạo, nâng cao chất lượng hoạt động tổ nhóm bằng các biện pháp: - Thực hiện bình xét công khai, dân chủ để lựa chọn tổ trưởng và lãnh đạo tổ là những người có năng lực, có đạo đức và tâm huyết đối với hộ nghèo. - Duy trì và củng cố các tổ nhóm nhằm nâng cao chất lượng hoạt động bằng cách thường xuyên tổ chức tập huấn nghiệp vụ cho tổ nhóm, để tăng nhận thức và nâng cao trách nhiệm. - Chi trả đầy đủ kịp thời hoa hồng cho tổ trưởng nhằm động viên họ thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình. CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH SV: Nguyễn Thị Bích Ngọc Lớp 49b2 - TCNH 37 - Tăng cường kiểm tra giám sát tổ trưởng tránh tình trạng tổ trưởng thu nợ, thu lãi không nộp vào Ngân hàng. 2.3.2.2. Kết hợp cung ứng vốn tín dụng với công tác khuyến nông, khuyến lâm, khuyến ngư, và dạy nghề cho người nghèo. Một trong những rủi ro khi cho vay là do trình độ hiểu biết của người nghèo có hạn nên đồng vốn cho vay thường được sủ dụng kếm hiệu quả. Người nghèo không chỉ thiếu vốn sản xuất mà còn thiếu kiến thức về tổ chức quản lý sản xuất, về khoa học công nghệ, cả về thị trường....Việc cấp tín dụng cho hộ nghèo muốn đạt được mục tiêu xoá đói giảm nghèo thì phải nâng cao trình độ sản xuất, chăn nuôi của hộ nghèo. Thực tế cho thấy việc cấp tín dụng cho hộ nghèo không kết nối được các chương trình chuyển giao kỹ thuật nên hiệu quả đem lại chưa cao. Chính vì lẽ đó đồng thời với việc cấp tín dụng cho hộ nghèo cần phải chú ý đến những vấn đề sau: - Cung cấp những kiến thức về sản xuất, chăn nuôi - Tạo điều kiện cho người nghèo tiếp cận khoa học kỹ thuật, phương thức sản xuất. - Hướng dẫn khoa học kỹ thuật trồng trọt chăn nuôi, cách làm ăn, sử dụng vốn vay. Việc kết hợp cho vay vốn đối với những công trình khuyến nông, khuyến lâm, khuyến ngư sẽ hạn chế được rủi ro trong việc đầu tư vốn, giúp người nghèo sử dụng vốn có hiệu quả, nâng cao đời sống và trả nợ gốc, lãi cho Ngân hàng đúng thời hạn. 2.3.2.3. Xây dựng đội ngũ cán bộ có trình độ tâm huyết với nghề nghiệp. Con người là yếu tố quan trọng quyết định đến mọi vấn đề nói chung và chất lượng tín dụng cho vay hộ nghèo nói riêng. Giải pháp đối với cán bộ cần phải thực hiện như sau: Do mới thành lập và đi vào hoạt động, đội ngũ cán bộ Phòng giao dịch CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH SV: Nguyễn Thị Bích Ngọc Lớp 49b2 - TCNH 38 NHCSXH huyện Hà Trung cơ bản mới được tuyển dụng, nghiệp vụ chuyên môn chưa được sâu, vì vậy phải thường xuyên tổ chức tập huấn đào tạo chuyên môn nghiệp vụ, đặc biệt cán bộ tín dụng phải hiểu biết về kỹ thuật canh tác, cây chồng vật nuôi.... Từng bước đào tạo đội ngũ có năng lực, trình độ, tâm huyết với công tác xoá đói giảm nghèo, chuyên tâm tới hoạt động cho vay hộ nghèo, đó là điều kiện tốt để mở rộng tín dụng cũng như nâng cao chất lượng tín dụng. 2.3.2.4. Các giải pháp khác Để nâng cao chất lượng tín dụng đối với hộ nghèo NHCSXH phải có được nguồn vốn đủ lớn. Tự lập và chủ động nguồn vốn vì đây là điều kiện không thể thiếu để thực hiện công tác cho vay hộ nghèo. Bên cạnh đó, NHCSXH Huyện Hà Trung phải có màng lưới sâu rộng, để tiếp cận thị trường (khách hàng). - Tăng cường nguồn vốn cho vay hộ nghèo: Nguồn vốn tại NHCSXH huyện Hà Trung trong những năm qua đã phản ánh một đặc điểm thực tế đó là nguồn vốn Trung ương chiếm tỷ trọng quá lớn (96 – 97%) . Những năm tới, để tăng cường nguồn vốn cho vay hộ nghèo NHCSXH huyện Hà Trung cần tập trung theo hướng sau: * Tiếp nhận, bảo tồn và phát triển nguồn vốn Trung ương giao. * Đẩy mạnh công tác huy động vốn tại địa phương, từng bước tự chủ về nguồn vốn để đảm bảo nhu cầu cho vay hộ nghèo. Muốn vậy cần thực hiện tốt những nội dung sau: - Thực hiện tốt công tác tuyên truyền, vận động làm cho mọi tầng lớp dân cư hiểu được chức năng của Ngân hàng Chính sách xã hội trong đó có chức năng huy động vốn . - Tích cực vận động, huy động tiết kiệm trong cộng đồng người nghèo bằng hình thức tổ tiết kiệm vay vốn. CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH SV: Nguyễn Thị Bích Ngọc Lớp 49b2 - TCNH 39 - Tiến hành huy động vốn của các đơn vị kinh tế và tiết kiệm trong dân cư. - Chủ động tìm kiếm các nguồn uỷ thác và thực hiện các dự án lồng ghép. Trong những nội dung trên, việc tiến hành huy động vốn trong dân cư là một việc mới, nên rất khó khăn và phức tạp bởi vì mơí với cán bộ Ngân Hàng ngoài ra người dân còn chưa quen gửi tiền vào Ngân hàng Chính sách xã hội. Mặt khác cơ sở vật chất của Ngân hàng chính sách xã hội còn thiếu thốn, tâm lý khách hàng thiếu an tâm khi gửi tiền. - Mở rộng mạng lưới dịch vụ: Phát triển dịch vụ là một trong những yêu cầu hàng đầu của các Ngân hàng. Dịch vụ phát triển mạnh giúp cho Ngân hàng Chính sách xã hội có thêm nguồn vốn trong thanh toán, tăng nguồn thu đảm bảo khả năng tài chính, ngoài ra phát triển dịch vụ còn là cầu nối giữa Ngân hàng Chính sách xã hội và hộ vay vốn. Dịch vụ phát triển mạnh, lượng khách hàng tăng lên, thành phần khách hàng cũng đa dạng hơn, từ đó tạo thuận lợi cho Ngân hàng Chính sách xã hội trong việc tiếp thị, phát triển các nghiệp vụ của mình ra nhiều đối tượng khách hàng hơn. 2.3.3. Kiến nghị 2.3.3.1. Kiến nghị với Nhà nước - Đề nghị Nhà nước cấp đủ vốn điều lệ cho Ngân hàng Chính sách xã hội để có tài chính thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình. - Đề nghị Nhà nước sớm điều chỉnh hoạt động của Ngân hàng Chính sách xã hội, có các chính sách phù hợp đảm bảo hội đủ 3 yếu tố cơ bản: Phù hợp thông lệ quốc tế, có tính thực tiễn cao và thực sự đi vào cuộc sống, phù hợp pháp luật. - Xoá đói giảm nghèo có tính nhạy cảm cao, thể hiện bản chất ưu việt của chế độ xã hội chủ nghĩa. Tuy nhiên đây là nhiệm vụ khó khăn, phức tạp, lâu dài trách nhiệm không chỉ của riêng ai mà phải có sự phối hợp trách CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH SV: Nguyễn Thị Bích Ngọc Lớp 49b2 - TCNH 40 nhiệm của các cấp, các ngành từ Trung ương đến địa phương; đề nghị Nhà nước có sự chỉ đạo chặt chẽ để các Bộ, Ngành liên quan nâng cao hơn nữa trách nhiệm của mình trong việc phối hợp với Ngân hàng Chính sách xã hội cho vay xoá đói giảm nghèo, từng bước và tiến tới xã hội hoá việc cho vay hộ nghèo. - Có chính sách đồng bộ trong việc phát triển kinh tế xã hội gắn với xoá đói giảm nghèo: Xoá đói giảm nghèo là nhiệm vụ phạm vi quốc gia và quốc tế do vậy khi hoạch định chiến lược phát triển kinh tế - xã hội quốc gia hoặc vùng lãnh thổ phải coi trọng vị trí, nhiệm vụ công tác xoá đói giảm nghèo. Đối với từng giai đoạn lịch sử khác nhau, từng địa phương khác nhau phải có từng kế hoạch, từng chương trình xoá đói giảm nghèo cụ thể và hiệu quả; phải đặt công tác cho vay hộ nghèo trong tổng thể nhiệm vụ xoá đói giảm nghèo, bên cạnh cho vay phải hỗ trợ người nghèo về công nghệ, kỹ thuật, thuế… 2.3.3.2. Kiến nghị với Hội đồng quản trị NHCSXH Việt Nam - Đề nghị Trung ương cho phép được xử lý số nợ tồn đọng khó đòi nhận bàn giao từ Ngân hàng nông nghiệp sang. - Đề nghị được giao thêm các chương trình cho vay theo dự án phù hơp với đặc thù của phòng giao dịch. - Đặc biệt nghiên cứu cung cấp các phần mềm tiện ích phục vụ giao dịch thuận tiện, sớm kết nối mạng thanh toán toàn quốc để thực hiện các dịch vụ thanh toán nhằm tăng nguồn vốn trong thanh toán mở rộng quy mô hoạt động, tăng thu nhập đảm bảo tài chính. - Đề nghị tăng biên chế cho các Phòng giao dịch nâng phòng giao dịch NHCSXH lên Chi nhánh NHCSXH huyện để thực hiện đầy đủ các chức năng của một ngân hàng theo yêu cầu và nhiệm vụ được giao. - Đề nghị NHCSXH thường xuyên tổ chức các lớp tập huấn về các nghiệp vụ cơ bản cho cán bộ để sẵn sàng đáp ứng các yêu cầu và nhiệm vụ trong giai đoạn mới. CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH SV: Nguyễn Thị Bích Ngọc Lớp 49b2 - TCNH 41 - Đề nghị thực hiện khoán cơ chế tiền lương theo kết quả lao động để tăng động lực làm việc, khuyến khích mọi người hăng say lao động, cải tiến tăng năng suất và hiệu quả lao động. 2.3.3.3 Kiến nghị với UBND huyện Hà Trung - Đề nghị UBND huyện có văn bản chỉ đạo các cơ quan, ban, ngành của huyện tham gia phối hợp với chính quyến cấp xã, các tổ chức CTXH nhận uỷ thác cho vay và Phòng giao dịch NHCSXH huyện trong việc xử lý các khoản nợ xâm tiêu, chiếm dụng, xử lý các hộ vay có đủ điều kiện trả nợ nhưng cố tình chây ỳ không trả nợ. - Chỉ đạo và hướng dẫn UBND cấp xã thành lập ban thu hồi nợ quá hạn, để thực hiện công tác thu hồi nợ quá hạn, nợ xâm tiêu, chây ỳ…., làm lành mạnh hoạt động tín dụng ưu đãi tại địa bàn cơ sở; thành phần do Chủ tịch UBND xã làm Trưởng ban, cán bộ Phòng giao dịch NHCSXH huyện, công an, xã đội, tư pháp, trưởng các thôn, bản và các tổ chức CTXH nhận uỷ thác cho vay làm thành viên. Nhiệm vụ của Ban thu hồi nợ quá hạn cấp xã: bàn bạc và thống nhất quan điểm trong công tác thu hồi nợ đọng. Trưởng ban thu hồi nợ quá hạn phân công nhiện vụ cụ thể cho từng thành viên, lập các tổ công tác xuống từng thôn bản gặp từng hộ dân đang còn nợ quá hạn, xâm tiêu ….để tuyên truyền vận động hộ vay trả nợ, tổ chức đối chiếu 100% hộ vay đang có nợ quá hạn, nợ bị xâm tiêu chiếm dụng. - Đưa chương trình cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách vào nội dung báo chỉ đạo hoạt động thường xuyên của UBND cấp xã. Hàng tháng ban thu hồi nợ quá hạn tham mưu cho UBND xã thông báo công khai trên loa đài truyền thanh của xã, thị trấn, công khai trong những cuộc họp dân về những tồn tại trong công tác cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác, thông báo danh sách những hộ vay có nợ lãi, nợ đến hạn, quá hạn và yêu cầu hộ vay phải thực hiện đúng nghĩa vụ của người vay vốn, lập danh sách hộ vay có nợ lãi, nợ quá hạn để báo cáo UBND huyện chỉ đạo xử lý. CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH SV: Nguyễn Thị Bích Ngọc Lớp 49b2 - TCNH 42 KẾT LUẬN Trong cuộc chiến chống đói nghèo còn nhiều khó khăn gian khổ không thể giải quyết một sớm, một chiêù mà cần xác định lâu dài và quyết tâm thực hiện. Bằng mọi biện pháp trong đó cho vay hộ nghèo là biện pháp cần thiết để người nghèo suy nghĩ, trăn trở tìm cách sản xuất, kinh doanh có hiệu quả đảm bảo khả năng trả nợ. Việc Ngân hàng Chính sách xã hội cấp các khoản tín dụng và thực hiện chính sách cho người nghèo vay là một biện pháp tích cực, tác động tốt tới việc xoá đói giảm nghèo. Cho vay hộ nghèo tại Ngân hàng Chính sách xã hội huyện Hà Trung cho thấy mô hình này mới đi vào hoạt động còn trong giai đoạn hoàn thiện, nhưng bước đầu khẳng định vai trò trách nhiệm cộng đồng giữa người nghèo rất thiết thực. Qua nghiên cứu thực trạng cho vay hộ nghèo tại Ngân hàng Chính sách xã hội huyện Hà Trung đưa ra một số giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng tín dụng đối với cho vay hộ nghèo. Kết quả cho vay hộ nghèo của Ngân hàng chính sách xã hội thực sự có hiệu quả khi đời sống hộ nghèo được nâng lên, hộ đói nghèo giảm. Nghiên cứu chuyên đề này còn mới mẻ và phức tạp giữa lý luận, thực tiễn. Với nhận thức còn hạn chế, nên nội dung thể hiện trong bài viết chắc chắn còn có nhiều khiếm khuyết, bản thân em mong nhận được sự đóng góp quý báu của Ngân hàng Chính sách xã hội huyện Hà Trung, thầy giáo hướng dẫn: Nguyễn Quang Huy, và các thầy cô giáo trường Đại Học Vinh, mọi người quan tâm đến lĩnh vực nghiên cứu trên để đề tài có tính thực tiễn cao, góp phần nhỏ bé này để sớm thực hiện thành công, công cuộc xoá đói giảm nghèo như mong muốn của toàn Đảng, toàn dân./. CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH SV: Nguyễn Thị Bích Ngọc Lớp 49b2 - TCNH 43 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Hệ thống văn bản nghiệp vụ của NHCSXH 05/2006 2. Điều lệ về tổ chức và hoạt động Ngân hàng Chính sách xã hội năm 2003. 3. Quyết định số 316/NHCS-KH của Tổng giám đốc Ngân hàng Chính sách xã hội. 4. Báo cáo thống kê huyện Hà Trung năm 2011. 5. Báo cáo kết quả xoá đói giảm nghèo hàng năm của huyện Hà Trung 6. Báo cáo kết quả hoạt động 5 năm của Ngân hàng Chính sách xã hội huyện Hà Trung từ năm 2007 – 2012 7. Tài liệu tập huấn cho vay hộ nghèo – NHCSXH Chi nhánh tỉnh Thanh Hoá 5/2011. 8. Luật các Tổ chức tín dụng 12/12/1997 của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam. 9. Bộ Lao động Thương binh & Xã hội, báo cáo sơ kết thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xoá đói giảm nghèo và việc làm giai đoạn 2011- 2015. 10. Xã hội hoá tín dụng xoá đói, giảm nghèo – Một hoạt động hiệu quả của NHCSXH Việt Nam của tác giả Trần Kinh Tế, tạp trí Cộng sản số 9 (177) năm 2009. 11. Website của NHCSXH: WWW.Vbsp.org.vn. CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH XÁC NHẬN CỦA ĐƠN VỊ THỰC TẬP ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ................................................................................................................ ........ ........................................................................................................... ........................................................................................................... Hà Trung, ngày tháng năm 2012 GIÁM ĐỐC