Các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả đầu tư trong lĩnh vực nông nghiệp ở Việt Nam

1 më ®Çu 1. Sù cÇn thiÕt nghiªn cøu ®Ò tµi: N−íc ta ph¸t triÓn kinh tÕ, thùc hiÖn CNH- H§H tõ mét nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp l¹c hËu víi kho¶ng 80% d©n sè cã cuéc sèng g¾n liÒn víi kinh tÕ n«ng nghiÖp. §¶ng vµ Nhµ n−íc ®· nhËn thøc sù nghiÖp CNH-H§H ph¶i ®−îc b¾t ®Çu tõ n«ng nghiÖp. NghÞ QuyÕt Héi nghÞ Trung −¬ng 6 (lÇn 1) cña Ban chÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng kho¸ VIII ®· kh¼ng ®Þnh: "TiÕp tôc c«ng cuéc ®æi míi ®Èy m¹nh CNH-H§H ®Êt n−íc, nhÊt lµ CNH-H§H n«ng nghiÖp n«ng th«n..."; §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø IX mét lÇn n÷a kh¼ng ®Þnh "Trong nhiÒu n¨m tíi, vÉn coi CNH- H§H n«ng nghiÖp lµ mét ®iÓm cÇn tËp trung sù chØ ®¹o vµ c¸c nguån lùc cÇn thiÕt..." Trong nh÷ng n¨m võa qua, mÆc dï §¶ng vµ Nhµ n−íc ®· rÊt quan t©m tíi viÖc ®Çu t− ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, nh−ng xÐt vÒ hiÖu qu¶ ®Çu t−, nhiÒu chuyªn gia cho r»ng hiÖu qu¶ ®Çu t− vµo n«ng nghiÖp cßn rÊt thÊp. N©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t− trong toµn bé nÒn kinh tÕ nãi chung, hiÖu qu¶ ®Çu t− trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp nãi riªng lµ mét vÊn ®Ò quan träng trong sù nghiÖp ph¸t triÓn ®Êt n−íc, ®Æc biÖt trong giai ®o¹n cßn h¹n chÕ nguån lùc nh− hiÖn nay. 2- Môc ®Ých nghiªn cøu cña luËn ¸n: Trªn c¬ së nghiªn cøu nh÷ng lý luËn vÒ ®Çu t−, hiÖu qu¶ ®Çu t− nãi chung vµ hiÖu qu¶ ®Çu t− trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp nãi riªng, nghiªn cøu nh÷ng chÝnh s¸ch ®Çu t− cho n«ng nghiÖp cña mét sè n−íc trong khu vùc vµ thÕ giíi, ®ång thêi ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng ®Çu t− vµ hiÖu qu¶ ®Çu t− cho n«ng nghiÖp ë ViÖt Nam trong thêi gian võa qua, ®Ò tµi ®−a ra mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t− cho lÜnh vùc n«ng nghiÖp cña ViÖt Nam trong thêi gian tíi. 3- §èi t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu: LuËn ¸n tËp trung chñ yÕu nghiªn cøu vÒ thùc tr¹ng ho¹t ®éng ®Çu t− trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp vµ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®Çu t− trong 2 n«ng nghiÖp ë ViÖt Nam giai ®o¹n 1991- 2005. Nghiªn cøu chñ yÕu vèn ®Çu t− cã nguån gèc tõ NSNN, trong c¸c ho¹t ®éng ®Çu t− cã liªn quan trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp tíi ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña ngµnh trång trät vµ ngµnh ch¨n nu«i. C¸c quan ®iÓm vµ gi¶i ph¸p ®−îc ®−a ra cho giai ®o¹n 2006 - 2010 vµ ®Þnh h−íng ®Õn n¨m 2020. 4- ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn cña ®Ò tµi nghiªn cøu. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng vÒ t×nh h×nh ®Çu t−, hiÖu qu¶ ®Çu t− trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp ë ViÖt Nam thêi gian qua. §¸nh gi¸ nh÷ng b−íc ph¸t triÓn còng nh− chØ ra nh÷ng h¹n chÕ cña nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hiÖn nay. Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p vÒ huy ®éng, qu¶n lý, sö dông vèn ®Çu t− cho n«ng nghiÖp; c¸c gi¶i ph¸p vÒ c¬ chÕ, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn ®ång bé nh»m ph¸t huy tèi ®a hiÖu qu¶ vèn ®Çu t−, trong ®ã ®Æc biÖt lµ hiÖu qu¶ vèn ®Çu t− tõ NSNN. 5- KÕt cÊu cña luËn ¸n: KÕt cÊu cña luËn ¸n bao gåm 3 ch−¬ng: Ch−¬ng 1 Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ hiÖu qu¶ ®Çu t− trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp 1.1 HiÖu qu¶ ®Çu t− vµ hÖ thèng chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®Çu t−. 1.1.1 HiÖu qu¶ ®Çu t−. 1.1.1.1 Kh¸i niÖm ®Çu t−: Trªn c¬ së c¸c quan ®iÓm vÒ kh¸i niÖm ®Çu t−, t¸c gi¶ cho r»ng: “®Çu t−” ®−îc hiÓu víi nghÜa chung nhÊt vÒ mÆt kinh tÕ lµ “viÖc sö dông mét gi¸ trÞ nhÊt ®Þnh nµo ®ã vµo mét ho¹t ®éng nhÊt ®Þnh nh»m thu l¹i mét gi¸ trÞ lín h¬n”. 1.1.1.2 Ph©n lo¹i ®Çu t− §Çu t− cã thÓ ®−îc ph©n thµnh nhiÒu lo¹i dùa trªn nh÷ng tiªu thøc kh¸c nhau, tïy thuéc môc tiªu nghiªn cøu. C¸c lo¹i cã thÓ kÓ ®Õn nh−: §Çu t− tõ NSNN, ®Çu t− cña doanh nghiÖp, ®Çu t− cña hé gia ®×nh, vèn ®Çu t− n−íc ngoµi; §Çu t− cho C«ng nghiÖp, ®Çu t− cho N«ng nghiÖp, ®Çu t− cho Th−¬ng m¹i, ®Çu t− cho khoa häc c«ng 3 nghÖ...; §Çu t− gi¸n tiÕp, ®Çu t− trùc tiÕp; §Çu t− ph¸t triÓn, ®Çu t− chuyÓn dÞch; ®Çu t− dµi h¹n, ®Çu t− trung h¹n vµ ®Çu t− ng¾n h¹n.... 1.1.1.3 Kh¸i niÖm hiÖu qu¶ ®Çu t−: - Kh¸i niÖm hiÖu qu¶ ®Çu t−: Lµ ph¹m trï ph¶n ¸nh chÊt l−îng cña ho¹t ®éng ®Çu t−, ®−îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së so s¸nh kÕt qu¶ ®¹t ®−îc tõ ho¹t ®éng ®Çu t− vµ chi phÝ ®Çu t− ®Ó ®¹t ®−îc kÕt qu¶ ®ã. Hi = Ki/Ci Trong ®ã: - Hi lµ hiÖu qu¶ ®Çu t− - Ki lµ kÕt qu¶ ®¹t ®−îc - Ci lµ chi phÝ ®Çu t− ®Ó ®¹t ®−îc kÕt qu¶ Ki - HiÖu qu¶ kinh tÕ, hiÖu qu¶ x· héi vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi. KÕt qu¶ ®Çu t− cã thÓ lµ nh÷ng kÕt qu¶ cã gi¸ trÞ vÒ kinh tÕ, ®ång thêi cã nh÷ng kÕt qu¶ ph¶n ¸nh lîi Ých x· héi. Tuú thuéc vµo hÖ thèng nh÷ng chØ tiªu kÕt qu¶ vµ chi phÝ ®Çu vµo, hiÖu qu¶ ®Çu t− cã thÓ ®−îc nghiªn cøu d−íi gi¸c ®é hiÖu qu¶ kinh tÕ - tµi chÝnh, hiÖu qu¶ x· héi hoÆc lµ hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi. 1.1.2 HÖ thèng chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®Çu t−. §Ó ®¸nh gi¸ ®−îc hiÖu qu¶ ®Çu t− cÇn th«ng qua hÖ thèng c¸c chØ tiªu, trong ®ã mçi chØ tiªu ph¶n ¸nh mét néi dung cña ho¹t ®éng ®Çu t−. 1.1.2.1 C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ Kinh tÕ-Tµi chÝnh cña ®Çu t−. ViÖc so s¸nh gi÷a kÕt qu¶ ®¹t ®−îc víi l−îng vèn ®Çu t− cã thÓ tÝnh theo gi¸ trÞ thêi ®iÓm cña tõng chØ tiªu, còng cã thÓ so s¸nh theo gi¸ trÞ hiÖn t¹i rßng. - C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ thêi ®iÓm (theo gi¸ trÞ thêi ®iÓm ph©n tÝch) - Tû suÊt lîi nhuËn trªn vèn ®Çu t−; - Tû suÊt doanh thu trªn vèn ®Çu t−; - Thêi gian hoµn vèn ®Çu t−; - Sè vßng quay cña vèn l−u ®éng; 4 - C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cã tÝnh ®Õn gi¸ trÞ hiÖn t¹i rßng. - Gi¸ trÞ hiÖn t¹i thuÇn (NPV). - Tû suÊt thu håi vèn néi bé (IRR). 1.1.2.2 C¸c chØ tiªu hiÖu qu¶ kinh tÕ – x∙ héi - Gi¸ trÞ gia t¨ng thuÇn. - T¹o thªm viÖc lµm vµ t¨ng thu nhËp cho ng−êi lao ®éng. - §ãng gãp cho ng©n s¸ch. - TiÕt kiÖm t¨ng thu ngo¹i tÖ. - Gãp phÇn ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c. 1.2 HiÖu qu¶ ®Çu t− trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp vµ hÖ thèng chØ tiªu ®¸nh gi¸. 1.2.1 §Æc ®iÓm ®Çu t− trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp. Ho¹t ®éng ®Çu t− trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp phô thuéc phÇn lín vµo ®Æc ®iÓm cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. 1.2.1.1 §Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp: Trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®èi t−îng s¶n xuÊt lµ c¸c c©y, con nªn cã mét sè ®Æc ®iÓm rÊt c¬ b¶n, ®ã lµ: i/ Phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn, cã møc ®é rñi ro cao; ii/ S¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã tÝnh chÊt mïa vô; iii/ Chu kú s¶n xuÊt dµi vµ kh«ng gièng nhau gi÷a c¸c lo¹i c©y trång vËt nu«i; iv/ Trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ruéng ®Êt lµ t− liÖu s¶n xuÊt ®Æc biÖt kh«ng thÓ thiÕu, kh«ng thÓ thay thÕ ®−îc. 1.2.1.2 §Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ë ViÖt Nam. Bªn c¹nh nh÷ng ®Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nãi chung, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ViÖt Nam cã mét sè ®Æc ®iÓm riªng, rÊt ®¸ng chó ý nh− sau: - Chñ thÓ s¶n xuÊt chñ yÕu dùa trªn c¸c hé gia ®×nh, víi quy m« s¶n xuÊt nhá. - ThÞ tr−êng tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸ n«ng nghiÖp th−êng bÊp bªnh, kh«ng æn ®Þnh. XÐt quan hÖ mua b¸n n«ng s¶n hµng ho¸, d−íi gãc ®é ng−êi s¶n xuÊt trùc tiÕp (hé n«ng d©n) thÞ tr−êng n«ng s¶n hµng ho¸ lµ thÞ tr−êng cña ng−êi mua. NhËn thøc ®−îc ®Æc ®iÓm 5 nµy sÏ gióp cho chóng ta cã nh÷ng gi¶i ph¸p phï hîp h¬n trong chÝnh s¸ch qu¶n lý vÜ m«. NÕu chóng ta ¸p dông c¸c chÝnh s¸ch hç trî nh− ®èi víi thÞ tr−êng hµng ho¸ kh¸c th× nhiÒu tr−êng hîp sÏ kh«ng ®¹t ®−îc môc tiªu mong muèn. 1.2.1.3 §Æc ®iÓm cña ®Çu t− trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp. Nh÷ng ®Æc ®iÓm trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®· t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t− trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp vµ t¹o cho ho¹t ®éng nµy cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng so víi ho¹t ®éng ®Çu t− trong c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c, cô thÓ: - Cã thêi gian thu håi vèn dµi vµ cã hiÖu qu¶ vÒ tµi chÝnh thÊp so víi ho¹t ®éng ®Çu t− trong c¸c ngµnh kh¸c. Do ®Æc ®iÓm nµy nªn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã søc hÊp dÉn ®Çu t− thÊp h¬n so víi c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c. §©y lµ ®Æc ®iÓm cÇn quan t©m khi ®−a ra nh÷ng gi¶i ph¸p thu hót vèn ®Çu t− cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. - Phô thuéc rÊt lín vµo ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi cña khu vùc ®Çu t−. Hay nãi c¸ch kh¸c, hiÖu qu¶ ®Çu t− cho n«ng nghiÖp chØ ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ thùc sù khi ®−îc tiÕn hµnh ®Çu t− ®ång bé víi c¸c lÜnh vùc kh¸c. - §Çu t− trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp th−êng cã hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cao h¬n so víi ho¹t ®Çu t− vµo c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c. 1.2.2 HiÖu qu¶ ®Çu t− vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t− trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp 1.2.2.1 HiÖu qu¶ ®Çu t− trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp. HiÖu qu¶ ®Çu t− trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp lµ sù so s¸nh gi÷a nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®−îc so víi nh÷ng chi phÝ ®Çu t− trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp ®Ó ®¹t ®−îc kÕt qu¶ ®ã. HiÖu qu¶ ®Çu t− cho n«ng nghiÖp xÐt cho ®Õn cïng lµ møc ®é ®¹t ®−îc môc tiªu ph¸t triÓn cña ngµnh. 1.2.2.2 N©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t− trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp N©ng cao hiÖu qu¶ cã thÓ bao gåm c¸c h−íng nh−: C¸c gi¶i ph¸p lµm t¨ng gi¸ trÞ s¶n l−îng n«ng nghiÖp, t¨ng gi¸ trÞ NSHH, t¨ng thu nhËp cho n«ng d©n hoÆc t¨ng sè l−îng c«ng ¨n viÖc lµm cho khu 6 vùc n«ng th«n... HoÆc c¸c gi¶i ph¸p ®Ó tiÕt kiÖm vµ sö dông hîp lý vèn ®Çu t−. N©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t− cho n«ng nghiÖp cã ý nghÜa rÊt lín c¶ vÒ kinh tÕ vµ x· héi. 1.2.3 Nh÷ng yÕu tè ¶nh h−ëng tíi hiÖu qu¶ ®Çu t− trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp. 1.2.3.1 C¸c yÕu tè kh¸ch quan: Nh÷ng rñi ro vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn; Rñi ro do dÞch bÖnh, gièng c©y trång, vËt nu«i; Rñi ro vÒ thÞ tr−êng. 1.2.3.2 C¸c yÕu tè chñ quan: Møc vèn ®Çu t− vµ kh¶ n¨ng khai th¸c vèn ®Çu t−; ChÊt l−îng s¶n phÈm, n¨ng suÊt c©y trång vËt nu«i; C¬ cÊu ®Çu t−, c¬ cÊu s¶n xuÊt; Tr×nh ®é qu¶n lý vèn ®Çu t−; C«ng t¸c quy ho¹ch s¶n xuÊt vïng nãi chung, c¬ cÊu ph¸t triÓn c¸c ngµnh nãi riªng. 1.2.4 HÖ thèng chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®Çu t− trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp. 1.2.4.1 Quan ®iÓm lùa chän c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®Çu t− trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp: ViÖc lùa chän hÖ thèng chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®Çu t− trong n«ng nghiÖp dùa trªn mét sè quan ®iÓm nh− sau: Thø nhÊt: Tr−íc hÕt cÇn quan t©m tíi c¸c chØ tiªu kÕt qu¶ (cã tÝnh tæng hîp) cña ngµnh ®¹t ®−îc nhê c¸c ho¹t ®éng ®Çu t−, nh− tèc ®é t¨ng tr−ëng, gi¸ trÞ s¶n xuÊt, Gi¸ trÞ gia t¨ng, gi¸ trÞ xuÊt khÈu n«ng s¶n, thu nhËp cña n«ng d©n, gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm, thùc tr¹ng xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo... Thø hai : §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®Çu t− trong n«ng nghiÖp chñ yÕu sö dông nh÷ng chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ- x· héi. Thø ba: Néi dung vµ ph¹m vi ®¸nh gi¸. LuËn ¸n tËp trung ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng ®Çu t− vµo 02 ngµnh trång trät vµ ch¨n nu«i. Víi môc tiªu nghiªn cøu ®Ó t×m ra c¸c gi¶i ph¸p qu¶n lý vÜ m« nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t− trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp, luËn ¸n sÏ tËp trung h¬n nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh 7 qu¶n lý, sö dông vèn NSNN ®Çu t− cho n«ng nghiÖp trong thêi gian qua. 1.2.4.2 HÖ thèng c¸c chØ tiªu vµ ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®Çu t− cho n«ng nghiÖp. - Tû suÊt gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trªn vèn ®Çu t−; - Tû suÊt Gi¸ trÞ gia t¨ng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trªn vèn ®Çu t−; - Tû suÊt Tæng gi¸ trÞ n«ng s¶n xuÊt khÈu so víi vèn ®Çu t−; - C¸c chØ tiªu bæ trî: Tèc ®é t¨ng gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp;Tû träng Gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña ngµnh n«ng nghiÖp trong tæng s¶n phÈm quèc néi (GDP); §êi sèng d©n c− n«ng th«n vµ mét sè chØ tiªu kh¸c. 1.3 Mét sè kinh nghiÖm n−íc ngoµi vÒ ®Çu t− trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp. 1.3.1 Mét sè kinh nghiÖm tiªu biÓu • HÇu hÕt c¸c n−íc ®Òu coi träng viÖc ®Çu t− cho n«ng nghiÖp, ®Æc biÖt lµ ®Çu t− x©y dùng c¬ së h¹ tÇng phôc vô s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. • Bªn c¹nh ®Çu t− trùc tiÕp cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, c¸c n−íc kh¸ chó träng ®Õn ®Çu t− ph¸t triÓn c¸c ngµnh phi n«ng nghiÖp (c«ng nghiÖp, dÞch vô) cã t¸c ®éng trùc tiÕp tíi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp còng nh− kinh tÕ n«ng th«n. • Bªn c¹nh nguån vèn ®Çu t− tõ Ng©n s¸ch Nhµ n−íc, c¸c n−íc lu«n coi träng tÝn dông lµ mét kªnh quan träng trong hÖ thèng thÞ tr−êng tµi chÝnh cho khu vùc n«ng nghiÖp. • Quan t©m tíi ho¹t ®éng th−¬ng m¹i, hç trî n«ng d©n trong viÖc tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸. 1.3.2 Nh÷ng bµi häc rót ra. (i) §Çu t− ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lu«n ®−îc −u tiªn trong chÝnh s¸ch ®Çu t− chung cña mçi quèc gia. §iÒu nµy cµng thÓ hiÖn râ h¬n trong giai ®o¹n "TiÒn CNH-H§H" cña c¸c n−íc, giai ®o¹n mµ tiÒm lùc kinh tÕ cßn h¹n chÕ. (ii) Vèn ®Çu t− tõ NSNN ®ãng vai trß rÊt quan träng, ®Æc biÖt trong vai trß t¹o "m«i tr−êng" thuËn lîi cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Bªn c¹nh nh÷ng chñ ch−¬ng, chÝnh s¸ch 8 ®óng ®¾n trong ®Çu t− th× kh¸ nhiÒu quèc gia ch©u ¸ gÆp ph¶i vÊn ®Ò hiÖu qu¶ khai th¸c kÕt qu¶ cña ®Çu t−, ®Æc biÖt lµ c¬ së h¹ tÇng. (iii) Bªn c¹nh nguån vèn ®Çu t− tõ NSNN, chÝnh s¸ch khai th¸c nguån vèn cña chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng vµ tõ khu vùc d©n c− còng rÊt ®−îc coi träng.(iv) §Ó khai th¸c tiÒm n¨ng ph¸t triÓn, hÇu hÕt c¸c n−íc ph¶i gi¶i quyÕt bµi to¸n t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c hé n«ng d©n tiÕp cËn víi nguån vèn, trong ®ã quan träng nhÊt lµ nguån vèn tÝn dông. Ch−¬ng 2 §¸nh gi¸ Thùc tr¹ng t×nh h×nh vμ hiÖu qu¶ ®Çu t− trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp giai ®o¹n 1991-2005 2.1. Thùc tr¹ng t×nh h×nh ®Çu t− vèn cho n«ng nghiÖp 2.1.1. Vèn Ng©n s¸ch Nhµ n−íc. Cã thÓ thÊy r»ng, mÆc dï cßn khã kh¨n vÒ nguån vèn ®Çu t−, nh−ng kÓ tõ n¨m 1991 ®Õn nay, l−îng vèn ®Çu t− tõ NSNN cho n«ng nghiÖp mçi n¨m mét t¨ng. C¸c kªnh, c¸c h×nh thøc ®Çu t− còng dÇn ®−îc ®a d¹ng ho¸. 2.1.2. Vèn tÝn dông Nhê viÖc kÞp thêi ®æi míi nh÷ng chÝnh s¸ch tÝn dông, ®Æc biÖt lµ tÝn dông cho n«ng nghiÖp, trong nh÷ng n¨m qua, vèn tÝn dông ngµy cµng gi÷ vai trß quan träng, gãp phÇn ®¸p øng nhu cÇu vèn ®Çu t− cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. 2.1.3. Vèn ®Çu t− cña d©n (hé gia ®×nh) Vèn ®Çu t− cña c¸c hé gia ®×nh cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã xu h−íng ngµy cµng t¨ng. Song ph−¬ng thøc ®Çu t− cßn ®¬n ®iÖu, chñ yÕu ®Çu t− trùc tiÕp, qui m« ®Çu t− cßn nhá. 2.1.4. Vèn ®Çu t− cña c¸c doanh nghiÖp Cïng víi c«ng cuéc ®æi míi nÒn kinh tÕ, vai trß ®Çu t− cña c¸c doanh nghiÖp cho nÒn kinh tÕ nãi chung vµ cho n«ng nghiÖp nãi riªng ngµy cµng quan träng, trë thµnh mét trong nh÷ng nguån vèn ®Çu t− chñ yÕu. 9 2.1.5. Vèn ®Çu t− n−íc ngoµi Bªn c¹nh c¸c nguån vèn trong n−íc, trong giai ®o¹n tõ 1991 ®Õn nay, vèn ®Çu t− trùc tiÕp n−íc ngoµi vµ c¸c nguån vèn viÖn trî ®· cã ®ãng gãp kh«ng nhá cho sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp cña ViÖt Nam. Song so víi c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c, l−îng vèn ®Çu t− vµ sè dù ¸n ®Çu t− n−íc ngoµi cho n«ng nghiÖp cßn kh¸ khiªm tèn. Tãm l¹i: Vèn ®Çu t− cho n«ng nghiÖp trong nh÷ng n¨m qua kh«ng ngõng t¨ng lªn vÒ sè l−îng, ®a d¹ng vÒ nguån vèn vµ ph−¬ng thøc ®Çu t−. Bªn c¹nh vèn ®Çu t− tõ NSNN, c¸c nguån vèn tõ hé n«ng d©n, ®Çu t− n−íc ngoµi ®∙ vµ ®ang gi÷ vÞ trÝ quan träng. 2.2. T×nh h×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp viÖt nam giai ®o¹n 1991-2005. 2.2.1. VÒ gi¸ trÞ s¶n xuÊt vµ gi¸ trÞ gia t¨ng S¶n xuÊt n«ng nghiÖp t¨ng tr−ëng liªn tôc qua c¸c n¨m, ®¹t vµ v−ît chØ tiªu t¨ng tr−ëng ®Ò ra, gãp phÇn quan träng vµo møc t¨ng tr−ëng chung vµ gi÷ æn ®Þnh kinh tÕ x· héi. 2.2.2. VÒ c¬ cÊu s¶n xuÊt. S¶n xuÊt n«ng nghiÖp chuyÓn dÞch theo h−íng s¶n xuÊt hµng ho¸ víi quy m« ngµy cµng lín vµ tõng b−íc n©ng cao søc c¹nh tranh cña n«ng s¶n hµng ho¸. 2.2.3. C¬ së h¹ tÇng n«ng th«n vµ ®êi sèng n«ng d©n. C¬ së h¹ tÇng n«ng th«n nãi chung vµ c¬ s¬ h¹ tÇng phôc vô s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nãi riªng ®· ®−îc ph¸t triÓn ®¸ng kÓ. §Æc biÖt lµ hÖ thèng thuû lîi, giao th«ng n«ng th«n, l−íi ®iÖn ... Bé mÆt n«ng th«n ®æi míi, t×nh h×nh chÝnh trÞ, x· héi vµ an ninh th«n xãm ®−îc æn ®Þnh, ®êi sèng n«ng d©n ®−îc c¶i thiÖn. Thu nhËp vµ møc sèng d©n c− n«ng th«n kh«ng ngõng ®−îc c¶i thiÖn, b×nh qu©n thu nhËp ®Çu ng−êi mét th¸ng ®· t¨ng tõ 172 ngµn ®ång n¨m 1995 lªn 225 ngµn ®ång n¨m 2000; tÝnh ®Õn n¨m 2005, 62% d©n sè n«ng th«n cã n−íc s¹ch sinh ho¹t. 10 2.2.4. Nh÷ng ®iÓm cßn h¹n chÕ cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp - Tr×nh ®é s¶n xuÊt cßn thÊp, quy m« s¶n xuÊt nhá, phô thuéc nhiÒu vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn: Quy m« s¶n xuÊt m¹nh món, chñ yÕu dùa trªn n¨ng lùc s¶n xuÊt cña c¸c hé gia ®×nh; Kü thuËt s¶n xuÊt cßn l¹c hËu, n¨ng suÊt c©y trång vËt nu«i thÊp; Møc ®é rñi ro cao, nÒn s¶n xuÊt cßn chøa ®ùng nhiÒu yÕu tè kh«ng æn ®Þnh, hé n«ng d©n th−êng bÞ Ðp cÊp, Ðp gi¸ khi tham gia thÞ tr−êng n«ng s¶n. - C¬ cÊu s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n chuyÓn dÞch chËm. ChÊt l−îng, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm n«ng nghiÖp thÊp: C¬ cÊu s¶n xuÊt gi÷a trång trät, ch¨n nu«i víi l©m nghiÖp vµ thuû s¶n gÇn nh− kh«ng thay ®æi; mÊt c©n ®èi gi÷a c¸c ngµnh, gi÷a c¸c vïng... ®Æc biÖt lµ c¸c ngµnh cung cÊp nguyªn liÖu ®Çu vµo còng nh− c¸c ngµnh tiªu thô s¶n phÈm n«ng nghiÖp hµng ho¸. PhÇn lín n«ng s¶n hµng ho¸ xuÊt khÈu d−íi d¹ng nguyªn liÖu th« hoÆc chØ qua s¬ chÕ; chÊt l−îng hµng xuÊt ch−a cao, l¹i kh«ng ®ång ®Òu... - §êi sèng n«ng d©n nh×n chung cßn thÊp. ChÊt l−îng lao ®éng ch−a ®¸p øng ®−îc yªu cÇu ph¸t triÓn nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hµng ho¸: Thu nhËp cña d©n c− n«ng th«n trong nh÷ng n¨m võa qua mÆc dï cã t¨ng vÒ sè tuyÖt ®èi nh−ng gi¶m vÒ t−¬ng ®èi do t×nh tr¹ng tû sè gi¸ c¸nh kÐo ®· lµm cho kho¶ng c¸ch thu nhËp gi÷a d©n thµnh thÞ vµ khu vùc n«ng th«n ngµy cµng do·ng ra; C¬ së vËt chÊt kü thuËt cña ngµnh ch−a ®¸p øng ®−îc yªu cÇu cña s¶n xuÊt. ë n«ng th«n hiÖn nay cã kho¶ng 27-28 triÖu lao ®éng nh−ng míi sö dông kho¶ng 78% quü thêi gian lµm viÖc, kho¶ng 1/3 quü thêi gian lao ®éng ë n«ng th«n kh«ng ®ñ viÖc lµm. Sè ng−êi ®−îc ®µo t¹o nghÒ tõ c«ng nh©n kü thuËt s¬ cÊp trë lªn ë n«ng th«n chØ chiÕm gÇn 10%. 2.3. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®Çu t− trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp giai ®o¹n 1991-2005. 2.3.1. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®−îc. Nh− ®· tr×nh bµy trong ch−¬ng 1 cña luËn ¸n, ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®Çu t− trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp chóng ta sÏ sö dông hÖ thèng 11 c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ chung ®ång thêi kÕt hîp víi ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña mét sè ch−¬ng tr×nh môc tiªu lín. 2.3.1.1. §¸nh gi¸ trªn c¬ së hÖ thèng c¸c chØ tiªu - ChØ tiªu Gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trªn vèn ®Çu t−. ChØ tiªu 2001 2002 2003 2004 2005 GTSX/Tæng V§T 7,20 7,36 6,81 6,48 6,94 GTSX/ Vèn NSNN 33,11 35,18 35,97 29,31 37,08 XÐt xu h−íng biÕn ®éng cña 2 chØ tiªu nµy qua giai ®o¹n 2001- 2005 thÊy r»ng nÕu gi¶ sö cè ®Þnh sù t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè kh¸c th× sù t¸c ®éng cña vèn ®Çu t− nãi chung vµ vèn ®Çu t− tõ NSNN nãi riªng tíi gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp gÇn nh− kh«ng thay ®æi. Hay nãi c¸ch kh¸c, hiÖu qu¶ vèn ®Çu t− cho n«ng nghiÖp giai ®o¹n 2001- 2005 ®¹t ë møc æn ®Þnh, kh«ng cã ®−îc sù t¨ng tr−ëng vÒ hiÖu qu¶. - ChØ tiªu Gi¸ trÞ gia t¨ng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trªn vèn ®Çu t− ChØ tiªu 2001 2002 2003 2004 2005 GTGT/Tæng V§T 3,55 3,33 3,14 3,01 3,15 GTGT/Vèn NSNN 16,30 15,90 16,60 13,65 16,85 Xu h−íng gi¶m dÇn cña c¸c chØ tiªu nµy cho thÊy t¸c ®éng cña ®Çu t− cho n«ng nghiÖp trong giai ®o¹n 2001-2005 ®· t¸c ®éng lµm t¨ng tr−ëng vÒ quy m« gi¸ trÞ gia t¨ng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nh−ng kh«ng lµm t¨ng ®−îc hiÖu qu¶ cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. - ChØ tiªu Gi¸ trÞ xuÊt khÈu n«ng s¶n trªn vèn ®Çu t−. C¶ 02 chØ tiªu Gi¸ trÞ xuÊt khÈu n«ng s¶n trªn Tæng vèn ®Çu t− cho n«ng nghiÖp vµ chØ tiªu Gi¸ trÞ xuÊt khÈu n«ng s¶n trªn vèn ®Çu t− tõ NSNN ®Òu cã xu h−íng t¨ng lªn. Xu h−íng nµy cho thÊy ho¹t ®éng ®Çu t− cho n«ng nghiÖp trong giai ®o¹n 2001-2005 ®· cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn kh¶ n¨ng xuÊt khÈu n«ng s¶n. Tãm l¹i: Ph©n tÝch hiÖu qu¶ ®Çu t− cho n«ng nghiÖp th«ng qua hÖ thèng c¸c chØ tiªu c¬ b¶n chóng ta thÊy: 12 Mét lµ: Møc ®é hiÖu qu¶ cña ®Çu t− cho n«ng nghiÖp trong giai ®o¹n 2001-2005 hÇu nh− kh«ng thay ®æi, mÆc dï vÒ quy m« s¶n xuÊt ngµy cµng t¨ng vµ ®¹t ®−îc tèc ®é t¨ng tr−ëng nh− kÕ ho¹ch ®Ò ra. Hai lµ: §Çu t− cho n«ng nghiÖp trong giai ®o¹n 2001-2005 ®· kh«ng lµm t¨ng hiÖu qu¶ cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, gi¸ trÞ gia t¨ng cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp t¨ng vÒ quy m« nh−ng l¹i cã xu h−íng gi¶m vÒ tû träng trªn tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña ngµnh n«ng nghiÖp. Ba lµ: §Çu t− ®· cã nh÷ng t¸c ®éng ®¸ng kÓ trong viÖc n©ng cao søc c¹nh tranh cña hµng n«ng s¶n ViÖt Nam trªn thÞ tr−êng quèc tÕ. Song, tû lÖ gi¸ trÞ n«ng s¶n hµng ho¸ ®· qua chÕ biÕn trong tæng gi¸ trÞ n«ng s¶n xuÊt khÈu cßn rÊt thÊp. ThÓ hiÖn sù g¾n kÕt láng lÎo trong chiÕn l−îc ph¸t triÓn gi÷a c¸c ngµnh, ch−a cã ®−îc sù hç trî, bæ sung trong mét chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ tæng thÓ. ChÝnh ®iÒu nµy ®· lµm gi¶m ®¸ng kÓ hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi. 2.3.1.2. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®Çu t− cña mét sè ch−¬ng tr×nh, dù ¸n. Bªn c¹nh viÖc ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ theo hÖ thèng chØ tiªu, luËn ¸n ®· lùa chän, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ mét sè ch−¬ng tr×nh, dù ¸n lín cã liªn quan tíi n«ng nghiÖp nh−: Ch−¬ng tr×nh 135; Dù ¸n trång míi 5 triÖu ha rõng; Ch−¬ng tr×nh gièng c©y trång, vËt nu«i; Ch−¬ng tr×nh hç trî ®Çu t− CSHT ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n. 2.3.2. Mét sè nh÷ng h¹n chÕ Qua ph©n tÝch thùc tr¹ng hiÖu qu¶ ®Çu t− cho n«ng nghiÖp trong giai ®o¹n 1999-2005, rót ra mét sè h¹n chÕ sau: Mét lµ: Møc ®é hiÖu qu¶ ®Çu t− trong n«ng nghiÖp cã dÊu hiÖu ch÷ng l¹i vµ cã xu h−íng gi¶m. Hai lµ: §¸nh gi¸ theo tõng ch−¬ng tr×nh dù ¸n, hiÖu qu¶ ®Çu t− ®¹t ®−îc kh«ng nh− nhau. Cã nh÷ng ch−¬ng tr×nh ®¹t kÕt qu¶ tèt (nh− ch−¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm) nh−ng cã nh÷ng ch−¬ng tr×nh ch−a ®¹t kÕt qu¶ nh− mong muèn (nh− ch−¬ng tr×nh 135; ch−¬ng tr×nh gièng c©y trång...) 13 Ba lµ: Ho¹t ®éng ®Çu t− ®· gãp phÇn thóc ®Èy nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ph¸t triÓn, ®¹t ®−îc nhiÒu thµnh tùu ®¸ng kÓ, song vÒ c¬ b¶n nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña ViÖt Nam vÉn chøa ®ùng nhiÒu nguy c¬, th¸ch thøc trong giai ®o¹n ph¸t triÓn tíi ®©y. 2.3.3. Nguyªn nh©n cña nh÷ng h¹n chÕ trong c«ng t¸c ®Çu t− . 2.3.3.1. Nh÷ng nguyªn nh©n trong c«ng t¸c ®Çu t− - Møc vèn ®Çu t− cho n«ng nghiÖp, n«ng th«n cßn thÊp so víi yªu cÇu cña sù nghiÖp CNH, H§H vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h−íng tiÕn bé. - Ch−a khai th¸c tèt c¸c nguån vèn ®Çu t− cho n«ng nghiÖp. - X©y dùng kÕ ho¹ch vµ c¬ cÊu ®Çu t− ch−a hîp lý. Vèn ®Çu t− tËp trung chñ yÕu vµo c¸c kh©u s¶n xuÊt s¶n phÈm, ch−a coi träng c¸c kh©u gi¶i quyÕt ®Çu ra cña s¶n phÈm. - Qu¶n lý ho¹t ®éng ®Çu t− kÐm hiÖu qu¶. 2.3.3.2. Nh÷ng nguyªn nh©n thuéc c¸c lÜnh vùc kh¸c. - C«ng t¸c x©y dùng quy ho¹ch, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi kh«ng ®¶m b¶o chÊt l−îng, cßn mang nÆng tÝnh chñ quan vµ côc bé. - Cßn thiÕu lùc l−îng c¸n bé cã n¨ng lùc, dÉn ®Õn viÖc triÓn khai thùc hiÖn chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n−íc cßn kÐm hiÖu qu¶. - ThiÕu sù ®ång bé trong thùc hiÖn c¸c chñ tr−¬ng chÝnh s¸ch cña Nhµ n−íc. Tãm l¹i: Ho¹t ®éng ®Çu t− cho n«ng nghiÖp trong thêi gian qua ®· ®¹t ®−îc nhiÒu kÕt qu¶, ®¶m b¶o thùc hiÖn ®−îc c¸c chØ tiªu vÜ m« c¬ b¶n. Song, hiÖu qu¶ ®Çu t− gÇn nh− kh«ng cã sù thay ®æi xÐt trªn tæng thÓ vÜ m«. Trong ho¹t ®éng ®Çu t− cßn nhiÒu h¹n chÕ, kÓ tõ kh©u khai th¸c nguån vèn ®Çu t−, x©y dùng chiÕn l−îc ®Çu t−, ph©n bæ vèn ®Çu t−, qu¶n lý vµ triÓn khai thùc hiÖn vèn ®Çu t− cho tõng dù ¸n.... vµ c¶ trong viÖc ban hµnh c¸c v¨n b¶n qu¶n lý ho¹t ®éng ®Çu t−. Cã thÓ tãm l¹i nh÷ng h¹n chÕ trong ho¹t ®éng ®Çu t− cho n«ng nghiÖp thêi gian qua lµ: "Ch−a ®ñ, ch−a ®óng, ch−a ®¹t". 14 Ch−¬ng 3 C¸c gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t− trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp ®Õn n¨m 2020 3.1. §Þnh h−íng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp ®Õn 2020 3.1.1. Nh÷ng tiÒm n¨ng, thuËn lîi vµ khã kh¨n ®Æt ra. Nh÷ng thuËn lîi: NÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay cã mét sè thuËn lîi c¬ b¶n nh−: Cã quü ®Êt kh¸ lín, ®a d¹ng vÒ ®Þa chÊt, khÝ hËu; N¨ng suÊt c©y trång, vËt nu«i cßn thÊp t¹o c¬ héi t¨ng n¨ng suÊt; Lùc l−îng lao ®éng n«ng nghiÖp dåi dµo; kh¶ n¨ng thuËn lîi trong viÖc ¸p dông tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn cña cac n−íc. Nh÷ng khã kh¨n: Søc c¹nh tranh cña n«ng s¶n hµng ho¸ thÊp, kh¶ n¨ng tiªu thô n«ng s¶n khã kh¨n ®Æc biÖt lµ trong xu thÕ héi nhËp kinh tÕ; Tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«n cßn l¹c hËu; C«ng t¸c qu¶n lý, tæ chøc thùc hiÖn c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch cßn yÕu, thiÕu ®éi ngò c¸n bé cã tr×nh ®é. Tr×nh ®é d©n trÝ cßn thÊp, ®Æc biÖt lµ c¸c khu vùc vïng s©u, vïng xa. ViÖc truyÒn ®¹o, mª tÝn dÞ ®oan vÉn tån t¹i vµ cã xu h−íng t¨ng lªn 3.1.2. §Þnh h−íng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp ®Õn 2020 Môc tiªu tæng qu¸t cña chiÕn l−îc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp ®Õn 2010 lµ: X©y dùng nÒn n«ng nghiÖp hµng ho¸ m¹nh vµ kinh tÕ n«ng th«n ph¸t triÓn ®a d¹ng, bÒn v÷ng vµ hiÖu qu¶ cao. .. Ph¸t triÓn c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n theo h−íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ g¾n víi ®« thÞ ho¸; tiÕp tôc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, ®ång thêi ®Èy nhanh tèc ®é ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, t¹o ®ñ viÖc lµm cho ng−êi lao ®éng, kh«ng cßn ®ãi, nghÌo, tiÕn tíi cuéc sèng no ®ñ, sung tóc, x©y dùng x· héi n«ng th«n d©n chñ, c«ng b»ng, v¨n minh. Môc tiªu nµy sÏ tiÕp tôc ®−îc kh¼ng ®Þnh trong giai ®o¹n tíi. T¹i b¸o c¸o "Ph−¬ng h−íng nhiÖm vô ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi 5 n¨m 2006-2010" cña Ban chÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng kho¸ IX tr×nh §¹i héi X cña §¶ng cã nªu râ: "HiÖn nay vµ trong nhiÒu n¨m tíi, vÊn ®Ò n«ng nghiÖp, n«ng d©n vµ n«ng th«n vÉn cã tÇm chiÕn l−îc ®Æc biÖt quan träng. Ph¶i lu«n lu«n coi träng ®Èy m¹nh CNH, H§H n«ng 15 nghiÖp, n«ng th«n h−íng tíi x©y dùng mét nÒn n«ng nghiÖp hµng ho¸ ®a d¹ng, ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng, cã n¨ng suÊt, chÊt l−îng vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao, b¶o ®¶m v÷ng ch¾c an ninh l−¬ng thùc vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó h×nh thµnh nÒn n«ng nghiÖp s¹ch..." 3.2. C¸c gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t− trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp ®Õn n¨m 2010 vµ ®Þnh h−íng n¨m 2020. 3.2.1. Mét sè quan ®iÓm vÒ hiÖu qu¶, nhu cÇu vµ ®Þnh h−íng ®Çu t− cho n«ng nghiÖp trong thêi gian tíi . Mét lµ: HiÖu qu¶ ®Çu t− ph¶i g¾n víi c¸c môc tiªu ®Æt ra trong ®Þnh h−íng ph¸t triÓn cña ngµnh. Bªn c¹nh nh÷ng chØ tiªu vÒ kinh tÕ, tµi chÝnh, chóng ta cÇn h−íng tíi nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hµng ho¸ chÊt l−îng cao trong xu h−íng héi nhËp ngµy cµng s©u h¬n víi quèc tÕ, ®ång thêi ®¶m b¶o c¸c môc tiªu vÒ an ninh l−¬ng thùc vµ c¸c môc tiªu vÒ m«i tr−êng sinh th¸i. V× vËy, c¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t− cho n«ng nghiÖp thêi gian tíi tr−íc hÕt ph¶i tËp trung gi¶i quyÕt nh÷ng h¹n chÕ, th¸ch thøc ®ang ®Æt ra cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, vµ ®Æc biÖt lµ nh÷ng vÊn ®Ò cã ý nghÜa kinh tÕ x· héi nh−: §êi sèng cña d©n c− khu vùc n«ng th«n; thu nhËp cña n«ng d©n; ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi khu vùc n«ng th«n... chÝnh nh÷ng yÕu tè nµy t¹o nªn mét nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp bÒn v÷ng. Quan ®iÓm nµy chÝnh lµ c¬ së xuÊt ph¸t ®iÓm cña c¸c quan ®iÓm tiÕp theo ®−îc tr×nh bµy sau ®©y: Hai lµ: CÇn ph¶i t¨ng vèn ®Çu t− cho n«ng nghiÖp, ®Æc biÖt lµ vèn ®Çu t− tõ ng©n s¸ch nhµ n−íc, bëi v×: N«ng nghiÖp, n«ng th«n lu«n gi÷ vÞ trÝ quan träng trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ cña ®Êt n−íc. Bªn c¹nh ®ã, ®Ó ®¶m b¶o ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®¹t ®−îc môc tiªu ®Ò ra, nhu cÇu ®Çu t− ph¸t triÓn hÖ thèng h¹ tÇng c¬ së rÊt lín. V× vËy, t¨ng c−êng ®Çu t− vèn NSNN cho n«ng nghiÖp trong nh÷ng n¨m tíi lµ yªu cÇu tÊt yÕu. 16 Ba lµ: Thùc hiÖn huy ®éng ®a d¹ng c¸c nguån vèn ®Çu t− cho n«ng nghiÖp: §éng viªn, khai th¸c h¬n n÷a c¸c nguån vèn ®Çu t− ngoµi NSNN. §Ó ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ cÇn ®Þnh h−íng râ lÜnh vùc ®Çu t− cho tõng nguån vèn, cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch phï hîp. Bèn lµ: CÇn quan t©m vµ lµm tèt c«ng t¸c x¸c ®Þnh c¬ cÊu ®Çu t− hîp lý. Trong nh÷ng n¨m tiÕp theo cÇn tËp trung vèn ®Çu t− vµo kh©u tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸, vµ vÒ l©u dµi t¨ng dÇn tû träng vèn ®Çu t− cho kh©u s¶n xuÊt. Víi thùc tr¹ng cña ViÖt Nam hiÖn nay, c¸c nhµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ®Æc biÖt lµ nh÷ng hé n«ng d©n hiÖn ®ang bÞ thÞ tr−êng chi phèi. C¸c hé s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã quy m« s¶n xuÊt nhá, do ®ã hä rÊt dÔ bÞ "tæn th−¬ng" tr−íc nh÷ng rñi ro, ®Æc biÖt lµ rñi ro thÞ tr−êng. Bªn c¹nh ®ã, kinh nghiÖm cña c¸c n−íc còng cho thÊy, trong giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hµng ho¸, vai trß cña Nhµ n−íc can thiÖp vµo thÞ tr−êng lµ rÊt quan träng, t¹o tiÒn ®Ò cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ph¸t triÓn vµ tÝch luü. N¨m lµ: §Ó ®Çu t− cho n«ng nghiÖp ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ cÇn ®¶m b¶o sù ®ång bé víi chÝnh s¸ch ®Çu t− cña c¸c ngµnh kh¸c, ®Æc biÖt lµ c¸c ngµnh cã vai trß n©ng cao gi¸ trÞ s¶n phÈm n«ng nghiÖp nh− c«ng nghiÖp chÕ biÕn, c«ng nghÖ lai t¹o gièng... 3.2.2. C¸c gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t− trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp ®Õn 2020. LuËn ¸n ®−a ra hÖ thèng c¸c gi¶i ph¸p t¸c ®éng chñ yÕu ®Õn: Huy ®éng vèn ®Çu t−; n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn ®Çu t−; vµ c¸c gi¶i ph¸p ®¶m b¶o tÝnh ®ång bé trong ®Çu t−. 3.2.2.1. C¸c gi¶i ph¸p t¨ng c−êng vèn ®Çu t− cho n«ng nghiÖp Huy ®éng vèn ®Çu t− tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau theo h−íng: Huy ®éng tèi ®a mäi nguån lùc x· héi cho ®Çu t− ph¸t triÓn n«ng nghiÖp. Thùc hiÖn chñ tr−¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó c¸c doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n (trong vµ ngoµi n−íc) bá vèn ®Çu t− vµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp; Ph¸t triÓn h×nh 17 thøc Nhµ n−íc vµ nh©n d©n cïng lµm. T¹o mäi ®iÒu kiÖn ®Ó khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c m« h×nh s¶n xuÊt theo d¹ng Trang tr¹i vµ Hîp t¸c x·. Bªn c¹nh ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông trªn ®Þa bµn n«ng th«n, t¹o thuËn lîi cho n«ng d©n tiÕp cËn dÔ dµng víi nguån vèn tÝn dông. 3.2.2.2. §iÒu chØnh c¬ cÊu ®Çu t− cho n«ng nghiÖp trong nh÷ng n¨m tíi theo thø tù −u tiªn sau: Mét lµ: TËp trung gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò trong kh©u thÞ tr−êng tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸. C¸c gi¶i ph¸p ph¶i ®¹t ®−îc môc tiªu ®¶m b¶o quyÒn lîi cña n«ng d©n khi tham gia thÞ tr−êng. §Ó ®¹t ®−îc môc tiªu ®ã, ph¶i t¹o cho ng−êi n«ng d©n thÕ chñ ®éng khi tham gia thÞ tr−êng, hä cã thÓ tù quyÕt ®Þnh gi¸ b¸n, thêi gian b¸n, sè l−îng b¸n ... cã nghÜa lµ lµm gi¶m c¸c yÕu tè buéc ng−êi n«ng d©n ph¶i b¸n ngay s¶n phÈm cña m×nh sau khi thu ho¹ch. Trªn c¬ së nh÷ng ph©n tÝch nªu trªn, xin ®−a ra gi¶i ph¸p: §Çu t− ph¸t triÓn hÖ thèng "Doanh nghiÖp kinh doanh n«ng s¶n tæng hîp". Thµnh lËp hÖ thèng c¸c doanh nghiÖp kinh doanh n«ng s¶n tæng hîp t¹i c¸c ®Þa ph−¬ng, ®Æc biÖt chó ý tíi c¸c vïng chuyªn canh vµ chñ yÕu thùc hiÖn cho nh÷ng s¶n phÈm tõ c©y trång nh− G¹o, Cµ phª, chÌ, hå tiªu.... Chøc n¨ng cña c¸c doanh nghiÖp nµy lµ: tæ chøc ho¹t ®éng mua b¸n NSHH; Tæ chøc c«ng t¸c b¶o qu¶n, dù tr÷ NSHH theo nhu cÇu cña kh¸ch hµng hoÆc theo yªu cÇu cña Nhµ n−íc; kinh doanh NSHH vµ cho vay hç trî s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Ph−¬ng thøc ho¹t ®éng: §Õn mïa thu ho¹ch, n«ng d©n sau khi thu ho¹ch s¶n phÈm cña m×nh cã thÓ ®−a ®Õn b¸n hoÆc ký göi t¹i doanh nghiÖp nÕu thÊy gi¸ b¸n t¹i thêi ®iÓm ®ã ch−a phï hîp (th−êng vµo mïa thu ho¹ch gi¸ n«ng s¶n xuèng rÊt thÊp). Trªn c¬ së gi¸ trÞ cña l−îng n«ng s¶n ký göi (l−îng gi¸ trÞ nµy sÏ ®−îc tÝnh trªn møc gi¸ tèi thiÓu do Nhµ n−íc quy ®Þnh cho lo¹i n«ng s¶n ®ã vµo tõng thêi gian nhÊt ®Þnh), doanh nghiÖp cã thÓ cho n«ng d©n vay mét sè vèn nhÊt ®Þnh ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vèn t¸i ®Çu t− s¶n xuÊt vô tiÕp theo. Ng−êi n«ng d©n cã quyÒn lùa 18 chän quyÕt ®Þnh b¸n sè n«ng s¶n cña m×nh göi ë doanh nghiÖp bÊt cø lóc nµo mµ hä cho lµ cã lîi nhÊt. - T¸c dông cña gi¶i ph¸p: Ng−êi n«ng d©n thùc sù chñ ®éng trong viÖc tham gia thÞ tr−êng, tõng b−íc tho¸t khái c¶nh bÞ t− th−¬ng Ðp cÊp, Ðp gi¸, gi¶m thiÓu nh÷ng tæn thÊt, thiÖt h¹i cho ng−êi n«ng d©n; lµ ®iÒu kiÖn ®Ó ChÝnh phñ cã thÓ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch hç trî cho n«ng d©n mét c¸ch cã hiÖu qu¶, ®Æc biÖt lµ c¸c gi¶i ph¸p tµi chÝnh; N©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông trong n«ng nghiÖp n«ng th«n; T¹o ®iÒu kiÖn cho n«ng d©n tiÕp xóc víi th«ng tin vÒ thÞ tr−êng NSHH. Hai lµ: §Çu t− cho c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr−êng. Ph¶i quan t©m tíi thÞ tr−ëng c¶ trong vµ ngoµi n−íc; tiÕp tôc ®Çu t− ph¸t triÓn hÖ thèng th«ng tin vÒ thÞ tr−êng n«ng s¶n trªn c¬ së ®Çu mèi trung t©m th«ng tin cña Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n. Ba lµ: §Çu t− ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, theo nguyªn t¾c:tr−íc hÕt ph¸t huy tèi ®a c«ng suÊt vËn hµnh cña c¸c c«ng tr×nh ®ang khai th¸c, tiÕp ®Õn ®Çu t− míi t¹i c¸c vïng cã chän läc. Bèn lµ: §Çu t− cho c«ng nghÖ sinh häc. §Çu t− ph¸t triÓn c¸c trung t©m nghiªn cøu gièng; chó ý t¨ng ®Çu t− cho kh©u nu«i trång thö nghiÖm 3.2.2.3. C¸c gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn ®Çu t−. 3.2.2.3.1. Hoµn thiÖn c¬ chÕ ®Çu t− ph¸t triÓn c¸c lo¹i c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n: i/X©y dùng c¬ chÕ hîp t¸c vÒ tr¸ch nhiÖm vµ lîi Ých gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong x©y dùng vµ trong qu¶n lý, sö dông c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng ë n«ng th«n. §Èy m¹nh x· héi ho¸ viÖc qu¶n lý sö dông c«ng tr×nh h¹ tÇng c¸c lo¹i cho tõng céng ®ång d©n c− n«ng th«n. Nhµ n−íc chØ kiÓm tra gi¸m s¸t viÖc thùc thi qu¶n lý, sö dông c«ng tr×nh h¹ tÇng cña tõng céng ®ång, kh«ng can thiÖp s©u vµo qu¸ tr×nh khai th¸c, sö dông. ii/ KhuyÕn khÝch, më réng h×nh thøc ®Çu t− x©y dùng c¸c c«ng tr×nh c¬ së h¹ tÇng phôc vô s¶n xuÊt vµ ®êi sèng cã thu phÝ ë khu vùc n«ng th«n. ¸p dông chÝnh s¸ch miÔn thu tiÒn sö dông ®Êt ®èi víi diÖn tÝch ®Êt dïng vµo x©y dùng c¸c c«ng 19 tr×nh nµy. iii/ §æi míi quy tr×nh lùa chän c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh c¬ së h¹ tÇng ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng sau khi ®Çu t− kh«ng khai th¸c sö dông ®−îc do kh«ng phï hîp víi yªu cÇu thùc tÕ. Bªn c¹nh ®ã, ®æi míi h×nh thøc ®Çu t− 100% vèn NSNN sang h×nh thøc nhµ n−íc vµ nh©n d©n cïng lµm, theo ®ã sÏ g¾n tr¸ch nhiÖm cña ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng trong qu¸ tr×nh ®Çu t− x©y dùng còng nh− trong qu¸ tr×nh khai th¸c c«ng tr×nh ®Çu t− sau nµy. 3.2.2.3.2. N©ng cao chÊt l−îng sö dông vèn thuéc c¸c ch−¬ng tr×nh, dù ¸n träng ®iÓm quèc gia: i/ Rµ so¸t, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn vµ hiÖu qu¶ cña c¸c ch−¬ng tr×nh, dù ¸n ®· vµ ®ang triÓn khai. Trªn c¬ së ®ã cã c¸c gi¶i ph¸p ®Èy nhanh tiÕn ®é thùc hiÖn, ®ång thêi cã thÓ ®iÒu chØnh gi¶m bít môc tiªu, quy m« cña ch−¬ng tr×nh, dù ¸n nÕu thÊy cÇn thiÕt, thËm chÝ cã thÓ chÊm døt sím ®Ó tËp trung nguån lùc cho mét sè Ýt ch−¬ng tr×nh, dù ¸n cã hiÖu qu¶ cao. ii/ T¨ng c−êng c¸c biÖn ph¸p kiÓm tra, kiÓm so¸t trong qu¸ tr×nh triÓn khai thùc hiÖn, ng¨n chÆn kÞp thêi c¸c biÓu hiÖn tiªu cùc, gi¶m thiÓu t×nh tr¹ng thÊt tho¸t, l·ng phÝ vèn ®Çu t−. iii/ Sím rµ so¸t l¹i c¸c ®Þnh møc ®Çu t− trong mçi ch−¬ng tr×nh cô thÓ. NÕu ch−a ®ñ th× cÇn sím ®iÒu chØnh, cÇn thiÕt cã thÓ t¨ng kinh phÝ cho ch−¬ng tr×nh hoÆc thu hÑp quy m« cña ch−¬ng tr×nh. 3.2.2.3.3. §Èy m¹nh c«ng t¸c ®µo t¹o, båi d−ìng ®éi ngò c¸n bé: Quan t©m ®Çu t− c«ng t¸c ®µo t¹o, båi d−ìng ®éi ngò c¸n bé bao gåm: Nhãm c¸n bé cã liªn quan tíi c«ng t¸c qu¶n lý, ph©n bæ vµ trùc tiÕp triÓn khai thùc hiÖn ®Çu t− vµ nhãm nh÷ng ng−êi trùc tiÕp sö dông, khai th¸c c¸c c«ng tr×nh sau ®Çu t−. 3.3. C¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt nh»m thùc hiÖn tèt c¸c gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t− trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp. 3.3.1. N©ng cao chÊt l−îng c«ng t¸c quy ho¹ch. - Sím ban hµnh v¨n b¶n vÒ qu¶n lý Nhµ n−íc ®èi víi c«ng t¸c quy ho¹ch, cã thÓ lµ NghÞ ®Þnh vÒ qu¶n lý quy ho¹ch. Trong ®ã cÇn quy ®Þnh râ tÝnh ph¸p lý ®èi víi "quy ho¹ch cøng". 20 - §æi míi néi dung vµ ph−¬ng ph¸p lËp quy ho¹ch trªn c¬ së n©ng cao chÊt l−îng c«ng t¸c dù b¸o. §¶m b¶o quy ho¹ch lµ v¨n b¶n ®Þnh h−íng cho ®Çu t− vµ kinh doanh cña mäi thµnh phÇn kinh tÕ. Cã kÕ ho¹ch ®µo t¹o, båi d−ìng, x©y dùng ®éi ngò c¸n bé lµm c«ng t¸c x©y dùng, duyÖt vµ qu¶n lý quy ho¹ch cña c¸c Bé, ngµnh vµ c¸c ®Þa ph−¬ng. - §¶m b¶o tÝnh c«ng khai cña quy ho¹ch, t¨ng c−êng c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t céng ®ång ®èi víi c«ng t¸c triÓn khai thùc hiÖn quy ho¹ch. 3.3.2. Ban hµnh ®ång bé c¸c chÝnh s¸ch cã liªn quan 3.3.2.1. ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai. + VÒ quy ho¹ch: Nªn quy ho¹ch cøng ®èi víi diÖn tÝch ®Êt sö dông vµo x©y dùng c¬ së h¹ tÇng (nh− thuû lîi, giao th«ng, ...) vµ quy ho¹ch mÒm ®èi víi diÖn tÝch ®Êt, mÆt n−íc ®−îc sö dông vµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp l©u dµi. Nh− vËy sÏ ®¸p øng ®−îc yªu cÇu chuyÓn ®æi c©y trång vËt nu«i phï hîp víi yªu cÇu thÞ tr−êng. + VÒ chÝnh s¸ch giao ®Êt: Tr−íc m¾t vÉn ¸p dông chÝnh s¸ch giao ®Êt n«ng nghiÖp kh«ng thu tiÒn sö dông ®Êt ®èi víi c¸c hé gia ®×nh, céng ®ång d©n c− cÊp th«n, b¶n, lµng sö dông vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. TiÕn tíi nghiªn cøu chuyÓn sang chÝnh s¸ch cho thuª ®Êt nh− ®èi víi c¸c tæ chøc kinh tÕ, theo c¸c møc gi¸ thuª kh¸c nhau, tuú theo khu vùc. Thêi gian sö dông cÇn ®−îc sím quy ®Þnh vµ nªn trong thêi gian dµi ®Ó khuyÕn khÝch c¸c chñ thÓ ®Çu t−, c¶i t¹o ®Ó khai th¸c l©u dµi. +VÒ h¹n møc sö dông: §èi víi ®Êt giao th× cã thÓ vÉn ¸p dông h¹n møc nh− hiÖn t¹i. Thùc hiÖn thu tiÒn thuª ®Êt ®èi víi diÖn tÝch v−ît h¹n møc. §Ó khuyÕn khÝch ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng s¶n víi quy m« lín, ®Ò nghÞ ®èi víi ®Êt thuª l¹i hoÆc nhËn chuyÓn nh−îng ®Ó s¶n xuÊt n«ng nghiÖp th× kh«ng quy ®Þnh h¹n møc, phô thuéc vµo quy m« cña dù ¸n ®Çu t−. 21 + VÒ chÝnh s¸ch gi¸ ®Êt: Nªn tæ chøc ®iÒu chØnh khung gi¸ ®Êt hµng n¨m. Tæ chøc c«ng khai khung gi¸ ®Êt cho tõng vïng. Cã nh− vËy míi t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn nh÷ng giao dÞch lµnh m¹nh. + ThÓ chÕ ho¸ c¸c quyÒn cña ng−êi sö dông ®Êt n«ng nghiÖp: Ng−êi n«ng d©n cã quyÒn chuyÓn nh−îng hoÆc nhËn chuyÓn nh−îng ®Êt ®Ó thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kh«ng nªn phô thuéc vµo n¬i c− tró. C¸c hé n«ng d©n cã quyÒn cho thuª hoÆc thuª thªm ®Êt ®Ó s¶n xuÊt. Kh«ng nªn quy ®Þnh ng−êi nhËn chuyÓn nh−îng quyÒn sö dông ®Êt ph¶i lµ ng−êi trùc tiÕp s¶n xuÊt n«ng nghiÖp mµ nªn quy ®Þnh lµ ®èi t−îng cã ph−¬ng ¸n s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, cã vèn ®Çu t− vµ b¶o ®¶m sö dông ®Êt ph¸t triÓn ®óng quy ho¹ch. 3.3.2.2. ChÝnh s¸ch ®µo t¹o kü n¨ng, tay nghÒ cho lao ®éng n«ng nghiÖp. - §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu hôt lao ®éng ®· qua ®µo t¹o trong lùc l−îng lao ®éng khu vùc n«ng th«n, cÇn sím x©y dùng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch häc sinh tham gia c¸c bËc ®µo t¹o tõ trung häc chuyªn nghiÖp trë lªn, chó träng ®µo t¹o kiÕn thøc vÒ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ c¸c ho¹t ®éng ngµnh nghÒ khu vùc n«ng th«n. - Tr−íc m¾t ®Ó ®¹t ®−îc hiÖu qu¶, tËp trung më c¸c líp ®µo t¹o ng¾n h¹n, ®Æc biÖt lµ kiÕn thøc vÒ khoa häc c«ng nghÖ trong ngµnh n«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp. - Ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®ñ m¹nh, kªu gäi c¸c c¸n bé, gi¸o viªn cã tr×nh ®é vÒ c«ng t¸c t¹i ®Þa bµn n«ng th«n. 3.3.2.3. ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp ë n«ng th«n. - Nhµ n−íc cÇn sím quy ho¹ch c¸c lµng nghÒ; khuyÕn khÝch thµnh lËp c¸c hiÖp héi theo ngµnh nghÒ; x©y dùng chÝnh s¸ch b¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh lµng nghÒ. - Hç trî c¸c lµng nghÒ trong viÖc ®µo t¹o, cung cÊp c¸c th«ng tin vÒ thÞ tr−êng, c¸c kiÕn thøc vÒ th−¬ng hiÖu s¶n phÈm vµ c¸c ho¹t ®éng qu¶ng b¸ s¶n phÈm ra thÞ tr−êng. 22 3.3.3. §¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt vÒ môc tiªu trong chiÕn l−îc ®Çu t− ph¸t triÓn c¸c ngµnh kh¸c. 3.3.3.1. Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn - Sím x©y dùng quy ho¹ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn trªn c¬ së quy ho¹ch c¸c vïng chuyªn canh nh»m gãp phÇn n©ng cao gi¸ trÞ th−¬ng phÈm cña NSHH ®ång thêi ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc s¶n phÈm, ®¸p øng tèt h¬n nhu cÇu ®a d¹ng cña thÞ tr−êng. - §Çu t− x©y dùng c¸c xÝ nghiÖp chÕ biÕn cÇn chó ý tíi kh¶ n¨ng cung øng nguyªn liÖu ®Çu vµo, ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu phï hîp víi c«ng suÊt chÕ biÕn, tr¸nh t×nh tr¹ng kh«ng ¨n khíp dÉn tíi l·ng phÝ vèn ®Çu t−. §èi víi vïng s¶n xuÊt tËp trung, ®Çu t− ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn s©u; ®èi víi vïng s¶n xuÊt nhá, ph©n t¸n th× ®Çu t− ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn b¸n thñ c«ng, quy m« nhá vµ chØ lµ s¬ chÕ. 3.3.3.2. Ph¸t triÓn ho¹t ®éng th−¬ng m¹i trªn ®Þa bµn n«ng th«n - §èi víi thÞ tr−êng nguyªn liÖu s¶n xuÊt, bªn c¹nh vai trß c¸c doanh nghiÖp th−¬ng m¹i lín, cÇn ®Èy m¹nh chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c hîp t¸c x· th−¬ng m¹i dÞch vô. Trong c«ng t¸c qu¶n lý, tuyÖt ®èi kh«ng can thiÖp cã tÝnh chÊt hµnh chÝnh cña c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng. (bµi häc cña HuyÖn §« L−¬ng- NghÖ An) - ThÞ tr−êng tiªu thô NSHH: §a dang ho¸ c¸c kªnh tiªu thô n«ng s¶n. C¸c vïng chuyªn canh cã thÓ th«ng qua "doanh nghiÖp kinh doanh n«ng s¶n tæng hîp"; th«ng qua hÖ thèng hîp t¸c x· dÞch vô cña th«n, lµng; b¸n trùc tiÕp cho c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn hoÆc cã thÓ qua kªnh t− th−¬ng. N©ng cao vai trß qu¶n lý thÞ tr−êng cña c¸c cÊp chÝnh quyÒn. Kh«ng can thiÖp trùc tiÕp viÖc h×nh thµnh gi¸ c¶ thÞ tr−êng nh−ng cÇn cã biÖn ph¸p qu¶n lý ®¶m b¶o gi¸ c¶ h×nh thµnh gÇn víi thÞ tr−êng hoµn h¶o (h×nh thµnh trªn c¬ së cung cÇu) tr¸nh hiÖn t−îng Ðp cÊp, Ðp gi¸ (gi¸ do c¸c ®èi t−îng thu mua liªn kÕt) nh»m ®¶m b¶o lîi Ých cña n«ng d©n. 23 KÕt luËn Trªn c¬ së phèi hîp c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu, luËn ¸n ®· hoµn thµnh mét sè nhiÖm vô c¬ b¶n lµ: Gãp phÇn n©ng cao nhËn thøc vÒ ho¹t ®éng ®Çu t−, vÒ hiÖu qu¶ ®Çu t− vµ nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña ho¹t ®éng ®Çu t− trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp. Ph©n tÝch c¬ së h×nh thµnh hÖ thèng ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®Çu t− nãi chung vµ nh÷ng c¨n cø lùa chän hÖ thèng chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®Çu t− cho n«ng nghiÖp, víi vai trß lµ mét ngµnh kinh tÕ. Trªn c¬ së nh÷ng sè liÖu c¬ b¶n vÒ ngµnh, luËn ¸n ®· ®¸nh gi¸ ®−îc nh÷ng nÐt c¬ b¶n thùc tr¹ng hiÖu qu¶ ®Çu t− trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp trong nh÷ng n¨m võa qua. HiÖu qu¶ ®−îc ®¸nh gi¸ trªn nhiÒu gãc ®é: theo nguån vèn ®Çu t−; theo tõng ch−¬ng tr×nh, dù ¸n vµ ®¸nh gi¸ tæng thÓ. Nh×n chung, ho¹t ®éng ®Çu t− cho n«ng nghiÖp trong nh÷ng n¨m qua ®· ®em l¹i nh÷ng b−íc ph¸t triÓn lín cho n«ng nghiÖp ViÖt Nam, lu«n duy tr× ®−îc tèc ®é t¨ng tr−ëng, tõng b−íc chuyÓn sang nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hµng ho¸, ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña ng−êi d©n n«ng th«n ®−îc c¶i thiÖn. Song bªn c¹nh ®ã nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cßn chøa ®ùng nhiÒu nguy c¬: Tr×nh ®é s¶n xuÊt cßn l¹c hËu, manh món phôc thuéc nhiÒu vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn, tiÒm Èn nhiÒu rñi ro; c¬ cÊu kinh tÕ chËm chuyÓn dÞch theo h−íng thÞ tr−êng; c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n cßn thiÕu, tr×nh ®é lao ®éng cßn thÊp, ®êi sèng n«ng d©n vÉn gÆp nhiÒu khã kh¨n. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng ®Çu t− trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp cßn nhiÒu vÊn ®Ò tån t¹i nh−: L−îng vèn ®Çu t− ch−a t−¬ng xøng víi yªu cÇu ph¸t triÓn cña ngµnh; t×nh tr¹ng bè trÝ vèn ®Çu t− ph©n t¸n, tû lÖ thÊt tho¸t l·ng phÝ vèn ®Çu t− kh«ng gi¶m; nhiÒu ch−¬ng tr×nh ®Ò ¸n triÓn khai thùc hiÖn ch−a ®¹t ®−îc môc tiªu ®Ò ra. §¸nh gi¸ vÒ tæng thÓ, trong giai ®o¹n 2001-2005 hiÖu qu¶ ®Çu t− trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp hÇu nh− kh«ng ®−îc c¶i thiÖn, ch−a t¹o ®−îc nh÷ng chuyÓn biÕn cã tÝnh ®ét ph¸ trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. 24 §Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn ®−îc môc tiªu chiÕn l−îc ph¸t triÓn ngµnh n«ng nghiÖp ®Õn n¨m 2010 vµ ®Þnh h−íng ®Õn n¨m 2020, luËn ¸n ®· ®−a ra mét sè nhãm c¸c gi¶i ph¸p vµ c¸c ®iÒu kiÖn nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t− cho n«ng nghiÖp trong nh÷ng n¨m tíi, ®ã lµ: - Nhãm c¸c gi¶i ph¸p t¨ng c−êng l−îng vèn ®Çu t− cho n«ng nghiÖp, bao gåm c¸c gi¶i ph¸p: N©ng cao tû lÖ vèn ®Çu t− tõ NSNN cho n«ng nghiÖp n«ng th«n vµ ®æi míi ph−¬ng thøc cÊp ph¸t; T¨ng c−êng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ vèn ®Çu t− qua kªnh tÝn dông; C¸c gi¶i ph¸p khai th¸c vèn ®Çu t− tõ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. - Nhãm gi¶i ph¸p liªn quan tíi c¬ cÊu ®Çu t−: ¦u tiªn ®Çu t− ph¸t triÓn hÖ thèng c¸c doanh nghiÖp kinh doanh n«ng s¶n tæng hîp; §Çu t− c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr−êng; ®Çu t− ph¸t triÓn c¸c c¬ së h¹ tÇng thiÕt yÕu; ®Çu t− nghiªn cøu, ph¸t triÓn c«ng nghÖ sinh häc. - Nhãm c¸c gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn ®Çu t−, bao gåm: Hoµn thiÖn c¬ chÕ ®Çu t− ph¸t triÓn c¸c lo¹i c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n; N©ng cao chÊt l−îng sö dông vèn thuéc c¸c ch−¬ng tr×nh, dù ¸n träng ®iÓm quèc gia. - C¸c ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn tèt c¸c gi¶i ph¸p, bao gåm: N©ng cao chÊt l−îng c«ng t¸c quy ho¹ch; Ban hµnh ®ång bé c¸c chÝnh s¸ch cã liªn quan nh− chÝnh s¸ch ®Êt ®ai, chÝnh s¸ch ®µo t¹o kü n¨ng, tay nghÒ cho lao ®éng n«ng nghiÖp, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp ë n«ng th«n; §¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt vÒ môc tiªu trong chiÕn l−îc ®Çu t− ph¸t triÓn c¸c ngµnh ngoµi n«ng nghiÖp, bao gåm ®Çu t− ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn, ph¸t triÓn ho¹t ®éng th−¬ng m¹i trªn thÞ tr−êng n«ng th«n. 25 Danh môc c¸c c«ng tr×nh ®∙ c«ng bè cña t¸c gi¶ 1- Lª V¨n Hoan (2001), "Gi¶i ph¸p ®Çu t− hç trî kinh tÕ tr¹ng tr¹i ph¸t triÓn", Tµi chÝnh, (7), Tr 07 - 10. 2- Lª V¨n Hoan (2004), " §Çu t− víi chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n xuÊt n«ng nghiÖp khu vùc ®ång b»ng S«ng Cöu Long", Nghiªn cøu Tµi chÝnh kÕ to¸n, (4), Tr 12-15. 3- Lª V¨n Hoan (2005), "§Çu t− hîp lý ®¶m b¶o quyÒn lîi cña n«ng d©n". Nghiªn cøu Tµi chÝnh kÕ to¸n, (5/2005), Tr 55 - 57. 4- Lª V¨n ¸i- Lª V¨n Hoan- Ng« V¨n Khoa- TrÇn TiÕn Dòng (2003), C¸c gi¶i ph¸p tµi chÝnh më réng thÞ tr−êng tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸, Nxb Tµi chÝnh, Hµ Néi.