Chính sách giá trong điều kiện nền kinh tế thị trường

uyÒn cña mçi h·ng sÏ gi¶m ®i khi khèi l­îng c¸c h·ng t¨ng lªn. V× cµng ngµy cµng cã nhiÒu h·ng c¹nh tranh mçi h·ng sÏ cµng khã kh¨n h¬n khi n©ng gi¸ mµ kh«ng bÞ gi¶m thÞ phÇn. TÊt nhiªn kh«ng thuÇn tuý chØ lµ tæng sè l­îng c¸c h·ng mµ lµ sè c¸c h·ng chÝnh (tøc lµ c¸c h·ng chiÕm thÞ phÇn lín trªn thÞ tr­êng) . VÝ dô nÕu chØ cã hai h·ng lín chiÕm 90% l­îng b¸n ra trªn thÞ tr­êng vµ 20 h·ng kh¸c chiÕm kho¶ng 10%thÞ phÇn cßn l¹i th× hai h·ng lín cã thÓ cã søc m¹nh ®éc quyÒn ®¸ng kÓ. Khi chØ cã mét sè Ýt c¸c h·ng chiÕm phÇn lín h¬n thÞ phÇn thÞ tr­êng lµ tËp trung cao. Sù gia t¨ng sè l­îng c¸c h·ng chØ cã thÓ gi¶m søc m¹nh ®éc quyÒn cña mçi h·ng ®ang tån t¹i. Mét khÝa c¹nh quan träng cña c¹nh tranh lµ t×m ®­îc c¸ch t¹o hµng rµo th©m nhËp thÞ tr­êng-c¸c ®iÒu kiÖn c¶n trë th©m nhËp thÞ tr­êng cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh míi. §«i khi cã c¸c c¶n trë tù nhiªn ®èi víi viÖc th©m nhËp. VÝ dô mét h·ng cã b¶n quyÒn ph¸t minh vÒ c«ng nghÖ cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt mét lo¹i s¶n phÈm nµo ®ã. §iÒu ®ã lµm cho c¸c hµng kh¸c kh«ng thÓ th©m nhËp ®­îc vµo thÞ tr­êng Ýt nhÊt cho tíi khi b¶n quyÒn ph¸t minh hÕt h¹n. C¸c quyÒn kh¸c do ph¸p luËt t¹o ra còng cã t¸c dông t­¬ng tù-luËt b¶n quyÒn cã thÓ h¹n chÕ viÖc b¸n s¸ch ©m nh¹c hay c¸c ch­¬ng tr×nh m¸y tÝnh cho mçi c«ng ty riªng lÎ, vµ sù cÇn thiÕt ph¶i cã giÊy phÐp kinh doanh sÏ lµm c¶n trë c¸c h·ng míi th©m nhËp vµo thÞ tr­êng dÞch vô ®iÖn tho¹i, truyÒn h×nh hay xe vËn t¶i liªn c¸c bang. Cuèi cïng, tÝnh kinh tÕ theo quy m« cã thÓ t¹o ra chi phÝ cao h¬n nÕu nhiÒu h·ng cung øng cho thÞ tr­êng. Trong mét vµi tr­êng hîp, tÝnh kinh tÕ theo quy m« cã thÓ lín tíi møc lµ hiÖu qu¶ nhÊt chØ nªu cã mét h·ng-®éc quyÒn tù nhiªn-cung øng cho toµn bé thÞ tr­êng. 3.1.3. Sù t­¬ng t¸c gi÷a c¸c h·ng C¸c h·ng c¹nh tranh t­¬ng t¸c víi nhau nh­ thÕ nµo lµ mét ®iÒu quan träng vµ ®«i khi lµ quan träng nhÊt trong viÖc x¸c ®Þnh søc m¹nh ®éc quyÒn. Gi¶ sö chØ cã 4 h·ng trªn thÞ tr­êng. Chóng cã thÓ c¹nh tranh quyÕt liÖt, thay nhau c¾t gi¶m gi¸ ®Ó chiÕm ®­îc nhiÒu thÞ phÇn thÞ tr­êng. §iÒu nµy cã kh¶ n¨ng lµm gi¸ gi¶m xuèng tíi møc gi¸ c¹nh tranh. Mçi h·ng sÏ rÊt ng¹i t¨ng gi¸ cña m×nh v× sî bÞ c¾t gi¶m vµ mÊt thÞ phÇn cña m×nh vµ do vËy cã Ýt hoÆc kh«ng cã søc m¹nh ®éc quyÒn. MÆt kh¸c c¸c h·ng cã thÓ c¹nh tranh kh«ng m¹nh. Hä cã thÓ liªn kÕt (vi ph¹m luËt chèng ®éc quyÒn) nhÊt chÝ gi¶m s¶n l­îng vµ t¨ng gi¸. Cïng nhau t¨ng gi¸, sÏ cã lîi nÕu tõng h·ng t¨ng riªng rÏ vµ do vËy sù cÊu kÕt cã thÓ t¹o ra søc m¹nh ®éc quyÒn cao. Víi c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c nh­ nhau, søc m¹nh ®éc quyÒn sÏ nhá h¬n khi c¸c h·ng c¹nh tranh quyÕt liÖt vµ lín h¬n khi c¸c h·ng hîp t¸c. Søc m¹nh ®éc quyÒn cña h·ng th­êng thay ®æi theo thêi gian v× c¸c ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng cña h·ng (nhu cÇu thÞ tr­êng vµ chi phÝ) hµnh vi cña h·ng vµ hµnh vi cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh thay ®æi. Søc m¹nh ®éc quyÒn cÇn ph¶i ®­îc xem xÐt trong bèi c¶nh ®éng. VÝ dô: ®­êng cÇu thÞ tr­êng cã thÓ Ýt co d·n trong ng¾n h¹n nh÷ng cã d·n h¬n trongdµi h¹n. (®ã lµ tr­êng hîp dÇu má, ®iÒu mµ t¹i sao OPEC cã mét søc m¹nh ®éc quyÒn ®¸ng kÓ trong ng¾n h¹n nh÷ng kÐm h¬n trong dµi h¹n) . H¬n n÷a søc m¹nh ®éc quyÒn trong thùc tÕ hay tiÒm tµng trong ng¾n h¹n cã thÓ lµm cho ngµnh c¹nh tranh nhiÒu h¬n trong dµi h¹n. Lîi nhuËn cao trong ng¾n h¹n cã thÓ hÊp dÉn c¸c h·ng míi th©m nhËp ngµnh nh­ thÕ sÏ gi¶m søc m¹nh ®éc quyÒn trong dµi h¹n. 3.2. Nguån gèc cña søc m¹nh ®éc quyÒn mua §iÒu g× sÏ quyÕt ®Þnh søc m¹nh ®éc quyÒn mua trªn thÞ tr­êng? Mét lÇn n÷a chóng ta cã thÓ ®­a ra sù gièng nhau víi ®éc quyÒn b¸n vµ søc m¹nh ®éc quyÒn. Chóng ta thÊy r»ng søc m¹nh ®éc quyÒn b¸n tuú thuéc vµo ba yÕu tè: ®é co gi·n cÇu cña thÞ tr­êng, sè l­îng ng­êi b¸n trªn thÞ tr­êng vµ c¸ch t¸c ®éng lÉn nhau cña nh÷ng ng­êi b¸n hµng Êy. Søc m¹nh ®éc quyÒn mua còn tuú thuéc vµo ba yÕu tè t­¬ng tù ®é co gi·n cung trªn thÞ tr­êng, sè l­îng ng­êi mua trªn thÞ tr­êng vµ c¸ch t¸c ®éng lÉn nhau cña nh÷ng ng­êi mua Êy. 3.2.1. §é co d·n cung cña thÞ tr­êng Mét ng­êi ®éc quyÒn mua ®­îc lîi bëi v× ng­êi ®ã ®øng tr­íc mét ®­êng cÇu ®ang nghiªng lªn phÝa trªn khiÕn cho sè chi tiªu lÒ cao h¬n sè chi tiªu trung b×nh. §­êng cung cµng co d·n Ýt h¬n th× sè chªnh lÖch gi÷a sè chi tiªu lÒ vµ sè chi tiªu trung b×nh cµng lín h¬n vµ søc m¹nh ®éc quyÒn mua mµ ng­êi mua cã ®­îc cµng nhiÒu h¬n nÕu chi cã mét ng­êi mua trªn thÞ tr­êng -mét ng­êi mua ®éc quyÒn mua thuÇn tuý-søc m¹nh ®éc quyÒn mua cña ng­êi ®ã ®­îc hoµn toµn quy ®Þnh bëi ®é co d·n cung cña thÞ tr­êng nÕu cung co d·n cao søc m¹nh ®éc quyÒn mua sÏ nhá vµ Ýt cã lîi khi chØ lµ mét ng­êi mua duy nhÊt. 3.2.2. Sè l­îng ng­êi mua §©y lµ yÕu tè quan träng quy ®Þnh søc m¹nh ®éc quyÒn mua khi sè l­îng ng­êi mua lµ rÊt lín, kh«ng mét ng­êi mua ®¬n lÎ nµo cã thÓ nhiÒu ¶nh h­ëng ®èi víi gi¸ c¶. V× vËy mçi ng­êi mua ®Òu dõng tr­íc mät ®­êng cÇu cùc k× co d·nvµ thÞ tr­êng hÇu nh­ hoµn toµn cã søc c¹nh tranh tiÒm n¨ng cña thÕ lùc ®éc quyÒn mua t¨ng khi sè l­îng ng­êi mua bÞ h¹n chÕ. 3.2.3. T¸c ®éng qua l¹i gi÷a nh÷ng ng­êi mua víi nhau Gi¶ sö cã 3 hay 4 ng­êi mua trªn thÞ tr­êng. NÕu nh÷ng ng­êi mua Êy c¹nh tranh quyÕt liÖt víi nhau hä sÏ ®Èy gi¸ gÇn tíi gi¸ trÞ biªn cña s¶n phÈm hä mua vµ nh­ vËy hä cã søc m¹nh ®éc quyÒn mua. MÆt kh¸c nÕu nh÷ng ng­êi mua nµy c¹nh tranh Ýt quyÕt liÖt h¬n hoÆc lµ liªn minh víi nhau th× gi¸ sÏ kh«ng t¨ng lªn nhiÒu vµ møc ®é ®éc quyÒn mua cña ng­êi mua cã thÓ cao nh­ khi chØ cã mét ng­êi mua trªn thÞ tr­êng. Do vËy khi cã søc m¹nh thÞ tr­êng khã cã thÓ dù ®o¸n møc ®é søc m¹nh ®éc quyÒn mua mµ ng­êi mua cã trªn thÞ tr­êng chóng ta cã thÓ ®Õm ®­îc sã l­îng ng­êi mïa mµ ng­êi tiªu dïng va chóng th­êng ­íc tÝnh ®é co d·n cña cung nh­ng ®iÒu ®ã lµ ch­a ®ñ. Søc m¹nh ®éc quyÒn mua cßn phô thuéc vµo sù t­¬ng t¸c gi÷a nh÷ng ng­êi mua mµ ®iÒu nµy rÊt khã dù ®o¸n. ii. ChÝnh s¸ch gi¸ cña doanh nghiÖp khi cã søc m¹nh thÞ tr­êng 1. Nguyªn t¾c x¸c ®Þnh gi¸ khi cã søc m¹nh thÞ tr­êng 1.1. Quy t¾c ®Þnh gi¸ ®¬n gi¸ §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy tr­íc hÕt chóng ta ph¶i viÕt l¹i biÓu thøc cña doanh thu biªn. §Ó tèi ®a ho¸ lîi nhuËn th× nhµ ®éc quyÒn ph¶i ®Æt chi phÝ lÒ b»ng doanh thu lÒ do ®ã ®Ó vËn dông dÔ dµng trong thùc tiÔn ta chuyÓn ®iÒu kiÖn MR = MC thµnh quy t¾c vÒ dÊu hiÖu: MR = = Do h·ng ®øng tr­íc ®­êng cÇu nghiªng xuèng d­íi cho nªn viÖc s¶n xuÊt vµ b¸n mét ®¬n vÞ thªm cã thÓ lµm cho gi¸ c¶ sôt xuèng . Do ®ã lµm gi¶m thu nhËp tõ tÊt c¶ nh÷ng ®¬n vÞ ®· b¸n ®i cho nªn: MR = P + Q . = P + P . . MR = P + P . V× môc tiªu trªn cña h·ng la tèi ®a ho¸ lîi nhuËn nªn chóng ta ®Æt thu nhËp lÒ b»ng chi phÝ lÒ: P + P . = MC Þ = C«ng thøc trªn cho thÊy lµ dÊu hiÖu v­ît qu¸ chi phÝ lÒ trªn t­ c¸ch lµ tØ lÖ phÇn tr¨m cña gi¸ c¶. Quan hÖ nµy nãi r»ng dÊu hiÖu Êy b»ng sè nghÞch ®¶o ©m cña ®é co d·n cña cÇu. Chóng ta cã thÓ s¾p xÕp l¹i ph­¬ng tr×nh nµy ®Ó biÓu thÞ gi¸ c¶ mét c¸ch trùc tiÕp nh­ thÕ nµo lµ dÊu hiÖu v­ît qu¸ chi phÝ lÒ. P = P* - MC P* D MR MC Q P H×nh 1: Co gi·n cña cÇu vµ phÇn céng thªm vµo gi¸ NÕu ®é co gi·n cña cÇu ®èi víi h·ng lµ lín th× møc céng thªm sÏ nhá vµ cã thÓ nãi r»ng h·ng cã søc m¹nh ®éc quyÒn nhá, dÉn ®Õn cµng Ýt cã lîi cho nhµ ®éc quyÒn. P* - MC P* D MR MC Q P H×nh 2: Co gi·n cña cÇu vµ phÇn céng thªm vµo gi¸ NÕu ®é co gi·n cña cÇu ®èi víi h·ng lµ nhá th× møc céng thªm sÏ lín vµ cã thÓ nãi r»ng h·ng cã søc m¹nh ®éc quyÒn ®¸ng kÓ, nhµ ®éc quyÒn cµng cã lîi. 1.2. QuyÕt gi¸ trong lý thuyÕt P1 D MR MC Q P AC P* P2 Q1 Q* Q2 H×nh 3: QuyÕt ®Þnh s¶n xuÊt cña nhµ ®éc quyÒn Ta xÐt trong ®éc quyÒn b¸n: §èi víi nhµ ®éc quyÒn b¸n ®Ó tèi ®a ho¸ lîi nhuËn mét h·ng ph¶i ®Æt cho doanh thu biªn b»ng chi phÝ biªn. Doanh thu biªn vµ chi phÝ biªn b»ng nhau t¹i ®iÓm Q. Tõ ®ã chóng ta ra møc gi¸ P* øng víi s¶n l­îng Q*. NÕu s¶n xuÊt møc s¶n l­îng Q1tæng lîi nhuËn nhµ ®éc quyÒn b¸n sÏ nhá h¬n møc cùc ®¹i 1 kho¶ng b»ng phÇn g¹ch chÐo d­íi ®­êng MR vµ trªn ®­êng MC gi÷a Q1 vµ Q2. T­¬ng tù s¶n l­îng lín h¬n Q2 ch¼ng h¹n còng kh«ng ph¶i lµ s¶n l­îng tèi ®a ho¸ lîi nhuËn ë s¶n l­îng Q2 nµy chi phÝ cËn biªn MC cao h¬n doanh thu cËn biªn MR do ®ã nÕu nhµ ®éc quyÒn s¶n xuÊt Ýt ®i mét Ýt th× lîi nhuËn thu ®­îc sÏ t¨ng thªm (MC-MR). Nhµ ®éc quyÒn cã thÓ lµm cho lîi nhuËn t¨ng thªm b»ng viÖc gi¶m bít phÇn s¶n l­îng phÝa sau Q* phÇn lîi nhuËn t¨ng thªm do s¶n xuÊt Q* chø kh«ng ph¶i Q2 lµ phÇn diÖn tÝch g¹ch chÐo n»m d­íi ®­êng MC vµ trªn ®­êng MR gi÷a Q* vµ Q2. 2. ChÝnh s¸ch ph©n biÖt gi¸ 2.1. Ph©n biÖt gi¸ cÊp mét Trong tr­êng hîp lý t­ëng mét h·ng cã thÓ ®Þnh c¸c gi¸ kh¸c nhau cho mçi kh¸ch hµng cña minh. NÕu cã thÓ h·ng sÏ ®Þnh cho mçi kh¸ch hµng mét møc gi¸ cao nhÊt mµ kh¸ch hµng ®ã s½n sµng tr¶ ®Ó mua mçi ®¬n vÞ s¶n phÈm. Chóng ta gäi møc gi¸ tèi ®a nµy lµ gi¸ s½n sµng tr¶ cña kh¸ch hµng. ViÖc ®Þnh cho mçi kh¸ch hµng mét møc gi¸ b»ng gi¸ s½n sµng tr¶ ®­îc gäi lµ ph©n biÖt gi¸ hoµn h¶o cÊp 1. H·y xem xÐt ®iÒu nµy ¶nh h­ëng tíi møc lîi nhuËn cña h·ng nh­ thÕ nµo. D MR MC Q P P0 P* Q0 Q* H×nh 4: Lîi nhuËn t¨ng thªm khi cã ph©n biÖt gi¸ cÊp I ThÆng d­ tiªu dïng quy ®Þnh mét gi¸ duy nhÊt Lîi nhuËn quy ®Þnh mét gi¸ duy nhÊt P* Lîi nhuËn t¨ng thªm khi ph©n biÖt gi¸ hoµn h¶o B©y giê ®iÒu g× sÏ x¶y ra nÕu h·ng cã thÓ ph©n biÖt gi¸ mét c¸ch hoµn h¶o?V× mçi kh¸ch hµng ph¶i tr¶ chÝnh x¸c nh÷ng g× hä s½n sµng tr¶ ®­êng doanh thu biªn kh«ng cßn cã Ých cho quyÕt ®Þnh s¶n l­îng cña h·ng. Thay vµo ®ã doanh thu t¨ng lªn tõ mçi ®¬n vÞ hµng ho¸ b¸n thªm ®¬n gi¶n lµ gi¸ c¶ cho ®¬n vÞ ®ã vµ do ®ã ®­îc cho bëi ®­êng cÇu. V× ph©n biÖt gi¸ c¶ kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn c¬ cÊu chi phÝ cña h·ng, chi phÝ cña mçi ®¬n vÞ t¨ng thªm mét lÇn n÷a ®­îc cho tr­íc bëi ®­êng chi phÝ biªn cña h·ng. Do ®ã lîi nhuËn tõ viÖc s¶n xuÊt vµ b¸n 1 ®¬n vÞ t¨ng thªm b©y giê lµ sù kh¸c nhau gi÷a cÇu vµ chi phÝ biªn. Khi cÇn v­ît qu¸ chi phÝ biªn h·ng cã thÓ t¨ng lîi nhuËn cña m×nh b»ng c¸ch më réng s¶n xuÊt vµ nã sÏ lµm nh­ vËy cho ®Õn khi ®¹t møc tæng s¶n l­îng Q*. T¹i Q* cÇu b»ng chi phÝ biªn vµ s¶n xuÊt thªm sÏ lµm gi¶m lîi nhuËn. Tæng lîi nhuËn b©y giê lµ vïng gi÷a ®­êng cÇu vµ ®­êng chi phÝ biªn. H×nh 4 cho thÊy tæng lîi nhuËn t¨ng lªn rÊt nhiÒu (lîi nhuËn t¨ng thªm do ph©n biÖt gi¸ ®­îc biÓu thÞ bëi diÖn tÝch cã g¹ch chÐo). L­u ý r»ng v× mçi kh¸ch hµng tr¶ mét møc gi¸ cao nhÊt mµ hä s½n sµng tr¶ toµn bé thÆng d­ tiªu dïng thuéc vÒ h·ng 2.2. Ph©n biÖt gia cÊp hai P1 D MR MC Q P AC P2 P3 Q1 Q0 Q2 H×nh 5: Gi¸ c¶ ph©n biÖt cÊp II P0 Khèi 1 Khèi 2 Khèi 3 Q3 Trong mét sè thÞ tr­êng mçi ng­êi tiªu dïng cã thÓ mua nhiÒu s¶n phÈm cïng lo¹i trong mét kho¶ng thêi gian nµo ®ã, vµ cÇu cña hä gi¶m xuèng khi sè l­îng t¨ng. Ch¼ng h¹n nh­ n­íc, nhiªn liÖu s­ëi Êm vµ ®iÖn mçi ng­êi cã thÓ mua vµi tr¨m kw giê ®iÖn mét th¸ng, nh­ng møc gi¸ s½n sµng tr¶ gi¶m khi møc tiªu dïng t¨ng (mét tr¨m kw giê ®Çu tiªn cã thÓ rÊt gi¸ trÞ ®èi víi ng­êi tiªu dïng-ch¹y tñ l¹nh vµ ®¶m b¶o ¸nh s¸ng tèi thiÓu. C¸c ®¬n vÞ t¨ng thªm sau ®ã cã thÓ cã ý nghÜa h¬n vµ cã thÓ tiÕt kiÖm nÕu gi¸ cao. Trong t×nh huèng nµy h·ng cã thÓ ph©n biÖt gi¸ theo sè l­îng tiªu dïng. C¸ch nµy ®­îc gäi lµ ph©n biÖt gi¸ cÊp hai, vµ ®­îc thùc hiÖn b»ng c¸ch ®Þnh gi¸ kh¸c nhau cho nh÷ng khèi l­îng tiªu dïng kh¸c nhau. H5 minh ho¹ sù ph©n biÖt gi¸ c¶ cÊp hai ®èi víi mét h·ng cã chi phÝ biªn vµ chi phÝ trung b×nh gi¶m dÇn. NÕu chØ cã 1 møc gi¸ ®­îc Ên ®Þnh nã sÏ lµ Povµ s¶n l­îng ®­îc s¶n xuÊt lµ Qo. Thay vµo ®ã 3 møc gi¸ kh¸c nhau ®­îc ®­a ra dùa trªn khèi l­îng mua. Khèi ban ®Çu ®­îc b¸n víi gi¸ P1, khèi 2 víi gi¸P2 khèi 3 víi gi¸P3 2.3. Ph©n biÖt gÝa cÊp 3. H×nh thøc ph©n biÖt gi¸ cÊp 3 nµy chia kh¸ch hµng ra thµnh hai hoÆc nhiÒu nhãm víi c¸c ®­êng cÇu riªng biÖt. §©y lµ h×nh thøc phæ biÕn nhÊt cña sù ph©n biÖt gi¸ víi c¸c vÝ dô ®iÓn h×nh nh­ ph©n biÖt gi¸ gi÷a gi¸ vÐ m¸y bay th«ng th­êng víi gi¸ vÐ "®Æc biÖt" nh·n m¸c næi tiÕng víi nh·n m¸c kh«ng nái tiÕng cña r­îu thùc phÈm ®ãng hép lµ rau ­íp l¹nh: Gi¸ h¹ cho sinh viªn vµ ng­êi giµ. NÕu sù ph©n biÖt gi¸ cÊp ba lµ kh¶ thi, lµm thÕ nµo ®Ó c«ng ty cã quyÕt ®Þnh gi¸ b¸n cho mçi nhãm ng­êi tiªu dïng? H·y xem xÐt chiÒu nµy theo hai b­íc. Thø nhÊt chóng ta biÕt r»ng mÆc dï nhiÒu s¶n phÈm ®­îc t¹o ra, tæng s¶n l­îng cÇn ®­îc ph©n chia gi÷a c¸c nhãm kh¸ch hµng sao cho doanh thu biªn ®èi víi mçi nhãm lµ nh­ nhau. NÕu kh«ng h·ng sÏ kh«ng thÓ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn. Thø hai chóng ta biÕt r»ng tæng s¶n l­îng ph¶i ë møc sao cho doanh thu biªn ®èi víi mçi nhãm kh¸ch hµng b»ng chi phÝ s¶n xuÊt biªn. Mét lÇn n÷a nÕu ®iÒu ®ã kh«ng x¶y ra h·ng cã thÓ t¨ng lîi nhuËn cña m×nh b»ng c¸ch t¨ng hoÆc gi¶m s¶n l­îng (vµ do ®ã gi¶m hoÆc t¨ng gi¸ víi c¶ 2 nhãm) H·y xem xÐt b»ng ph­¬ng ph¸p ®¹i sè. Cho P1 lµ gi¸ b¸n cho nhãm kh¸ch hµng thø nhÊt P2 lµ gi¸ cho nhãm thø hai vµ C (Qt) lµ tæng chi phÝ ®Ó s¶n xuÊt s¶n l­îng Qt=Q1+Q2 khi ®ã tæng lîi nhuËn ®­îc x¸c ®Þnh bëi: p = P1.Q1 + P2.Q2 - C (QT) H·ng cÇu ph¶i t¨ng doanh sè b¸n ra cho mçi nhãm kh¸ch hµng Q1 vµ Q2 cho ®Õn khi lîi nhuËn gia t¨ng tõ ®¬n vÞ s¶n phÈm cuèi cïng ®­îc b¸n b»ng kh«ng. Tr­íc hÕt chóng ta ®Æt lîi nhuËn gia t¨ng tõ viÖc b¸n hµng cho nhãm kh¸ch hµng thø nhÊt b»ng kh«ng: = - = 0 ë ®©y lµ doanh thu gia t¨ng tõ mét ®¬n vÞ b¸n thªm cho nhãm kh¸ch hµng thø nhÊt (MR1) h¹ng tö tiÕp theo lµ sè chi phÝ gia t¨ng thªm ®Ó s¶n xuÊt ®¬n vÞ s¶n phÈm ®ã tøc lµ chi phÝ biªn MC. Do vËy chóng ta cã: MR1 = MC. T­¬ng tù ®èi víi nhãm kh¸ch hµng thø hai chóng ta còng cã: MR2=MC. Tõ ®ã chóng ta suy ra gi¸ vµ s¶n l­îng cÇn ph¶i Ên ®Þnh sao cho: MR1 = MR2 = MC Mét lÇn n÷a MR ph¶i b»ng nhau gi÷a c¸c nhãm kh¸ch hµng vµ b»ng chi phÝ biªn. C¸c nhµ qu¶n lý cã thÓ thÊy dÔ dµng h¬n khi xem xÐt d­íi d¹ng gi¸ t­¬ng ®èi mµ mçi nhãm kh¸ch hµng ph¶i tr¶ vµ liªn kÕt gi¸ nµy víi ®é co d·n cña cÇu. H·y nhí r»ng chóng ta cã thÓ viÕt l¹i doanh thu biªn theo sù co d·n cña cÇu nh­ sau: MR = Khi ®ã MR1 = vµ MR2 = trong ®ã E1 vµ E2 lµ ®é co d·n cña cÇu ®èi víi l­îng b¸n ra cña h·ng ë thÞ tr­êng vµ thÞ tr­êng hai. B©y giê cho MR1 b»ng MR2 ta ®­îc mèi quan hÖ gi÷a c¸c møc gi¸ nh­ sau: = (1 + ) (1 + ) Ta cã thÓ thÊy sÏ b¸n víi gi¸ cao h¬n cho kh¸ch hµng víi ®é co d·n cña cÇu thÊp h¬n: D2 D1 MC Q P P2 PT Q2 QT H×nh 6: Ph©n biÖt gi¸ cÊp III Q1 P1 MRT MR2 MR1 H6 minh ho¹ sù ph©n biÖt gi¸ cÊp ba biÕt r»ng ®­êng cÇu D1 cho nhãm kh¸ch hµng thø nhÊt lµ Ýt co d·n h¬n ®­êng cÇu cho nhãm thø 2 vµ do ®ã møc gi¸ b¸n cho nhãm thø nhÊt ph¶i cao h¬n tæng s¶n l­îng s¶n xuÊt QT=Q1+Q2 ®­îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch ®Çu tiªn lÊy tæng theo chiÒu ngang cña c¸c ®­êng doanh thu biªn MRT vµ MR2 ®Ó cã ®­îc ®­êng doanh thu biªn MRT råi sau ®ã t×m giao ®iÓm cña nã víi ®­êng chi phÝ biªn v× MC ph¶i b»ng MR1 vµ b»ng MR2 ta cã thÓ vÏ ®­êng th¼ng n»m ngang xuÊt ph¸t tõ ®iÓm c¾t sang tr¸i ®Ó t×m s¶n l­îng Q1vµ Q2 . 2.4. §Þnh gi¸ hai phÇn §Þnh gi¸ hai phÇn liªn quan ®Õn sù ph©n biÖt gi¸ ba cung cÊp mét c«ng cô ®Ó chiÕm thÆng d­ tiªu dïng. Nã yªu cÇu kh¸ch hµng ph¶i tr¶ mét kho¶n lÖ phÝ ®Ó cã quyÒn mua s¶n phÈm. Sau ®ã kh¸ch hµng ph¶i tr¶ thªm mét kho¶n lÖ phÝ bæ sung cho mçi ®¬n vÞ s¶n phÈm mµ hä sö dông §Þnh gi¸ hai phÇn ®­îc ¸p dông trong nhiÒu tr­êng hîp c¸c c©u l¹c bé tennis vµ ®¸nh golf (b¹n ph¶i tr¶ héi phÝ viªn céng víi sè tiÒn mçi lÇn ch¬i thuª mét m¸y tÝnh chñ lín b¹n ph¶i tr¶ tiÒn thuª bao hµng th¸ng vµ tiÒn cho mçi ®¬n vÞ trong thêi gian sö dông) dÞch vô ®iÖn tho¹i (b¹n ph¶i tr¶ tiÒn thuª bao hµng th¸ng céng víi tiÒn cho mçi lÇn ®µm tho¹i) 2.5. §Æt gi¸ cao ®iÓm: X¶y ra khi cÇu vÒ hµng ho¸ dÞch vô t¨ng nhanh trong nh÷ng kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh trong ngµy hoÆc trong n¨m. §Æt gi¸ P2 ë thêi k× cao ®iÓm lµ cã lîi h¬n cho doanh nghiÖp so víi viÖc chØ ®Æt mét gi¸ trong suèt c¸c thêi kú. §©y lµ 1 viÖc lµm hiÖu qu¶ v× MR cao h¬n trong thêi kú cao ®iÓm. D2 MR1 MC Q P P1 Q H×nh 7: §Æt gi¸ cao ®iÓm Q1 D1 MR2 3. ¦u vµ nh­îc ®iÓm khi cã chÝnh s¸ch ph©n biÖt gi¸ 3.1. ¦u ®iÓm ChÝnh s¸ch ph©n biÖt gi¸ cña doanh nghiÖp ®· t¹o ra cho m×nh nh÷ng l­îng kh¸ch hµng ®«ng h¬n bëi v× kh¸ch hµng cã thÓ mua ®­îc hµng ho¸ mµ m×nh ­a thÝch phï hîp víi kh¶ n¨ng chi tr¶ cña m×nh T¹o ra cho c¸c doanh nghiÖp søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng, c¸c doanh nghiÖp ph¶i kh«ng ngõng c¶i tiÕn kÜ thuËt, gi¶m chi phÝ biªn tõ ®ã cã thÓ thu ®­îc lîi nhuËn cao h¬n 3.2. Nh­îc ®iÓm So víi kÕt qu¶ cña sù c¹nh tranh, ®éc quyÒn bao hµm mét sù chuyÓn giao tõ ng­êi tiªu dïng sang ng­êi cung cÊp. Còng cã mét sù mÊt hiÖu qu¶ ë chç mét phÇn thÆng d­ cña ng­êi tiªu dïng vµ ngoµi ra ®éc quyÒn cßn g©y nªn mét sù mÊt hiÖu qu¶ do khèi l­îng s¶n xuÊt vµ trao ®æi bÞ gi¶m ThÞ tr­êng ®éc quyÒn tao ra phóc lîi Ýt h¬n mét phÇn thÆng d­ tiªu dïng vµ thÆng d­ s¶n xuÊt do chØ s¶n xuÊt ë 1 møc s¶n l­îng nhÊt ®Þnh. PhÇn phóc lîi bÞ mÊt gäi lµ mÊt kh«ng II. BiÖn ph¸p ®iÒu tiÕt gi¸ c¶ cña ChÝnh phñ 1. Gi¸ trÇn Gi¸ trÇn lµm cho ng­êi b¸n vÒ mÆt ph¸p lý kh«ng ®­îc phÐp ®ßi cao h¬n mét gi¸ trÞ tèi ®a nhÊt ®Þnh vµ th­êng ®­îc ®­a ra khi nhiÒu hµng ho¸ ®Ó h¹n chÕ kh«ng cho gi¸ t¨ng lªn mét møc ®¸ng kÓ. C¸c møc gi¸ cao lµ c«ng cô ®Ó thÞ tr­êng tù do h¹n chÕ mua b¸n hµng ho¸ khi cung ë tr¹ng th¸i khan hiÕm. MÆc dÇu c¸c møc gi¸ cao lµ mét ph­¬ng ph¸p ®· gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ph©n bè ®¶m b¶o mét l­îng cÇu nhá vÒ hµng hiÕm nh­ng chóng cã thÓ ®­a ®Õn gi¶i ph¸p mµ x· héi cho lµkh«ng c«ng b»ng lµ mét ý kiÕn chuÈn t¾c. VÝ dô gi¸ l­¬ng thùc vµ thùc phÈm cao cã thÓ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng thiÕu l­¬ng thùc trong c¶ n­íc chÝnh phñ cã thÓ ®Æt ra trÇn gi¸ ®èi víi l­¬ng thùc ®Ó ng­êi nghÌo vÉn cã thÓ mua ®­îc ®ñ mét l­îng l­¬ng thùc. H×nh 8: T¸c dông cña trÇn gi¸ D Q P P1 Q0 Q1 D1 S A E B D S P0 H8 tr×nh bµy thÞ tr­êng l­¬ng thùc cã thÓ chiÕn tranh ®· lµm gi¸n ®o¹n viÖc nhËp khÈu l­¬ng thùc. §­êng cung dÞch vÒ trÇn rÊt nhiÒu vµ gi¸ c©n b»ng b»ng Po cña thÞ tr­êng tù do rÊt cao. ChÝnh phñ ®Æt trÇn gi¸ P1 ®Ó thay cho gi¸ c©n b»ng ë ®iÓm E. L­¬ng thùc b¸n ra lµ Q1 vµ l­îng d­ cÇu ®­îc biÓu diÔn b»ng ®o¹n AB. V× gi÷ gi¸ thÊp h¬n gi¸ c©n b»ng trÇn gi¸ ®· t¹o ra mét møc thiÕu hôt vÒ cung so víi cÇu trÇn gi¸ P1 t¹o ®iÒu kiÖn cho mét sè ng­êi nghÌo cã thÓ mua ®­îc l­¬ng thùc nÕu kh«ng hä kh«ng thÓ mua ®­îc 2. Gi¸ sµn Trong khi môc tiªu trªn ®Þnh trÇn gi¸ lµ gi¶m gi¸ cho ng­êi tiªu dïng th× môc tiªu ®Æt gi¸ sµn lµ t¨ng gi¸ tiÒn c«ng tèi thiÓu tÝnh theo giê trong c¶ n­íc. Nã t¨ng tiÒn c«ng cho ng­êi lao ®éng. H×nh 9 tr×nh bµy ®­êng cung vµ ®­êng cÇu ®èi víi lao ®éng. ë n­íc. ë c¸c møc tiÒn c«ng cao nh÷ng ng­êi thuª lao ®éng (c¸c h·ng) cÇn Ýt lao ®éng nh­ng nh÷ng ng­êi cung øng lao ®éng (c¸c hÖ gia ®×nh) l¹i muèn b¸n nhiÒu lao ®éng thÞ tr­êng tù do c©n b»ng t¹i ®iÓm E víi tiÒn W0. Mét møc tiÒn c«ng tèi thiÓu thÊp h¬n W0 sÏ kh«ng thÝch hîp v× vËy cã thÓ ®¹t ®­îc ®iÒu ®ã cña thÞ tr­êng tù do. Gi¶ sö víi 1 nç lùc ®Ó gióp ®ì c«ng nh©n chÝnh phñ ¸p ®Æt 1 tiÒn c«ng tèi thiÓu W1. C¸c c«ng ty chØ cã mét møc cÇu Q1vµ sÏ cã l­¬ng d­ cung AB nh÷ng ng­êi c«ng nh©n may m¾n ®­îc lµm viÖc th× c¶m thÊy kh¸ gi¶ h¬n nh­ng mét sè c«ng nh©n cã thÓ r¬i vµo t×nh tr¹ng khã kh¨n h¬n v× tæng sè giê lµm viÖc ®· gi¶m tõ Q0 ®Õn Q1 . D Q W W0 Q0 H×nh 9: T¸c dông cña møc tiÒn c«ng tèi thiÓu Q1 S B D S W1 E A 3. ChÝnh s¸ch thuÕ §ßn gi¸ng cña thuÕ do g¸nh nÆng cuèi cïng cña thuÕ ®Ì lªn nh÷ng ng­êi kh¸c nhau sau khi chóng ta ®· tÝnh ®Õn c¸c t¸c ®éng trùc tiÕp còng nh­ gi¸n tiÕp cña thuÕ. T¸c ®éng cuèi cïng cña thuÕ cã thÓ rÊt kh¸c víi t¸c ®éng biÓu kiÕn cña nã. Do vËy ®Ó thùc sù hiÓu râ møc ®é mµ thuÕ kho¸ lµm thay ®æi møc chi tiªu vµ phóc lîi cña mäi ng­êi, chóng ta cÇn xem xÐt vÊn ®Ò ®ßn gi¸ng cña thuÕ mét c¸ch chi tiÕt h¬n. L W W L H×nh 10: ChÝnh s¸ch thuÕ L' D1 SS B DD SS' W' E E' W'' L·ng phÝ ThuÕ Thu nhËp thuÕ H12 cho thÊy thÞ tr­êng søc lao ®éng D D lµ ®­êng cÇu vÒ søc lao ®éng mµ chóng ta gi¶ thiÕt lµ dèc lªn. Do vËy møc l­¬ng cao h¬n lµm t¨ng viÖc cung øng giê lµm viÖc. Khi ch­a cã thuÕ thu nhËp thÞ tr­êng lao ®éng sÏ ë møc c©n b»ng t¹i ®iÓm E. B©y giê h·y gi¶ sö chÝnh phñ ®Æt ra thuÕ thu nhËp. NÕu chóng ta ®o tæng møc l­¬ng trªn trôc tung th× ®­êng cÇu D D lµ bÊt biÕn bëi v× chÝnh sù so s¸nh tæng møc l­¬ng víi s¶n phÈm gi¸ trÞ biªn cña søc lao ®éng quyÕt ®Þnh l­îng cÇu vÒ lao ®éng cña c¸c h·ng. ý thøc hay th¸i ®é cña c«ng nh©n còng kh«ng thay ®æi nh­ng chÝnh møc l­¬ng ch­a nép thuÕ lµ thø mµ c«ng nh©n so s¸nh víi gi¸ trÞ biªn cña sù gi¶i trÝ cña hä khi quyÕt ®Þnh cÇn cung øng bao nhiªu søc lao ®éng. Do vËy mÆc dï so s¸nh tiÕp tôc cho thÊy ®­êng cung vÒ søc lao ®éng quy vÒ møc l­¬ng sau khi nép thuÕ chóng ta ph¶i vÏ vµo ®ã ®­êng so s¸nh cao h¬n ®Ó cho thÊy møc cung øng vÒ lao ®éng quy vÒ tæng l­¬ng hay l­¬ng tr­íc khi nép thuÕ. Kho¶ng c¸ch theo chiÒu däc. So s¸nh vµ so s¸nh do l­îng thuÕ ph¶i nép vÒ kho¶n thu nhËp kiÕm ®­îc tõ c«ng viÖc cña giê cuèi cïng. V× b©y giê D D vµ so s¸nh cho thÊy hµnh vi cña c¸c h·ng vµ c«ng nh©n ë tæng mét møc l­¬ng bÊt k× nµo ®ã nªn ®iÓm ®ã c¸c h·ng yªu cÇu mét l­îng giê lµ L'. So s¸nh víi møc l­¬ng c©n b»ng ban ®Çu lµ W viÖc ®¸nh thuÕ vµo l­¬ng sau khi nép thuÕ xuèng W". ViÖc nµy ®· lµm t¨ng møc l­¬ng mµ c¸c h·ng ph¶i tr¶ nh­ng lµm gi¶m møc l­¬ng cÇm vÒ nhµ cña c«ng nh©n. §ßn gi¸ng cña thuÕ ®· t¸c ®éng lªn c¶ c¸c h·ng lÉn c«ng nh©n. G¸nh nÆng cña mét lo¹i thuÕ kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®­îc chØ b»ng c¸ch nh×n xem ai thùc tÕ trao tiÒn cho chÝnh phñ thuÕ kho¸ th­êng lµm thay ®æi gi¸ c©n b»ng vµ l­¬ng c©n b»ng vµ nh÷ng t¸c ®éng bÊt ®¾c dÜ nµy còng ph¶i ®­îc tÝnh ®Õn. Tuy nhiªn chóng ta cã thÓ rót ra mét kÕt luËn rÊt tæng qu¸t. §­êng cung cµng kÐm co d·n vµ ®­êng cÇu cµng co d·n th× ®ßn gi¸ng cuèi cïng cña thuÕ còng sÏ r¬i lªn ®Çu ng­êi b¸n søc lao ®éng. 4. Trî gi¸ §Ó nh÷ng nhµ s¶n xuÊt nhËn ®­îc nh÷ng thu nhËp cao h¬n mét ph­¬ng c¸ch ®Ó lµm viÖc ®ã lµ ®Ò cho chÝnh phñ Ên ®Þnh mét gi¸ trî cÊp lµ Ps vµ råi mua bÊt kú mét ®Çu ra nµo lµ cÇn thiÕt ®Ó gi÷ gi¸ thÞ tr­êng ë møc Êy. ë gi¸ Ps nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng gi¶m cßn Q1 nh­ng sè cung t¨ng tíi Q2. §Ó gi÷ gi¸ Êy vµ tr¸nh cho nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt khái ph¶i tån kho qu¸ nhiÒu. ChÝnh phñ ph¶i mua mét sè l­îng QG=Q2-Q1 thÕ lµ chÝnh phñ bæ sung nhu cÇu QG cña m×nh vµo nhu cÇu cña nh÷ng ng­êi tiªu dïng vµ nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt cã thÓ b¸n toµn bé sè hä muèn b¸n víi gi¸ PS. Nh÷ng nh÷ng ng­êi nµo mua s¶n vËt Êy ph¶i tr¶ gi¸ Ps cao h¬n thay v× gi¸ P0 vµ do ®ã hä ph¶i chÞu mét sè mÊt trong thÆng d­ cña ng­êi tiªu dïng sè mÊt nµy ®­îc biÓu thÞ b»ng h×nh A. Nh÷ng ng­êi tiªu dïng kh¸c kh«ng mua s¶n vËt Êy n÷a hoÆc mua Ýt ®i vµ sè mÊt trong thÆng d­ cña hä ®­îc biÓu thÞ b»ng h×nh B. Q P PS Q2 H×nh 11: Trî gi¸ Q1 D S D+QS P0 QS A B D' Q0 Tæng sè mÊt cña nh÷ng ng­êi tiªu dïng trong tr­êng hîp nµy lµ: DCS = - A - B MÆt kh¸c nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt ®­îc, tæng thÆng d­ cña ng­êi s¶n xuÊt t¨ng thªm: DP.S = A + B + D Nh­ng ë ®©y còng cã c¸c gi¸ trÞ chÝnh phñ ph¶i tr¶ gi¸ c¸i gi¸ mµ chÝnh phñ ph¶i tr¶ lµ (Q2-Q1) PS tøc lµ sè tiÒn mµ chÝnh phñ ph¶i tr¶ cho sè ®Çu ra mµ chÝnh phñ mua. Trong h×nh trªn lµ h×nh ch÷ nhËt lín chÊm chÊm. Tæng gi¸ phóc lîi ph¶i tr¶ v× chÝnh s¸ch Êy lµ tæng sè thay ®æi trong thÆng d­ cña ng­êi tiªu dïng víi sè thay ®æi trong thÆng d­ cña ng­êi s¶n xuÊt råi trõ ®i c¸i gi¸ mµ chÝnh phñ ph¶i tr¶ c¸i gi¸ chÝnh phñ tr¶: DC.S + DP.S - C¸i gi¸ ChÝnh phñ ph¶i tr¶ = D' - (Q2-Q1)P.S Nh­ng phÇn ®¸ng tiÕc nhÊt cña chÝnh s¸ch nµy lµ viÖc cã nhiÒu ph­¬ng c¸ch h÷u hiÖu h¬n (tøc kÐm tèn phÝ h¬n cho x· héi) ®Ó lµm cho c¸c nhµ s¶n xuÊt sung tóc h¬n. NÕu môc tiªu lµ lµm cho c¸c ®iÒn chñ cã thu nhËp thªm b»ng A+B+C th× ph­¬ng c¸ch rÊt Ýt tèn kÐm cho x· héi lµ cho hä mét sè tiÒn Êy mét c¸ch trùc tiÕp th«ng qua trî gi¸. V× ®»ng nµo th× nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt còng mÊt A+B do trî gi¸ b»ng c¸ch trùc tiÕp cho c¸c ®iÒn chñ sè tiÒn Êy x· héi tiÕt kiÖm ®­îc c¸c h×nh ch÷ nhËt lín chÊm trõ bít h×nh D. Cã lÏ bëi v× trî cÊp gi¸ lµ mét c¸ch cho kh«ng lé liÔu b»ng vµ do ®ã hÊp dÉn h¬n vÒ mÆt chÝnh trÞ. Qua ®©y ta thÊy søc m¹nh ®éc quyÒn b¸n vµ ®éc quyÒn mua lµ hai d¹ng cña søc m¹nh thÞ tr­êng. Søc m¹nh thÞ tr­êng lµ kh¶ n¨ng t¸c ®éng cña ng­êi b¸n hoÆc ng­êi mua vµo gi¸ cña hµng ho¸. Søc m¹nh ®éc quyÒn mua vµ ®éc quyÒn b¸n ®­îc x¸c ®Þnh b»ng chØ sè Lerner ®­îc nhµ kinh tÕ Abba Lerner ®­a ra: L = Khi xÐt vÒ nguån gèc cña søc m¹nh thÞ tr­êng chóng ta xÐt sù ra ®êi cña ®éc quyÒn b¸n vµ ®éc quyÒn mua. §èi víi ®éc quyÒn b¸n thø nhÊt lµ ®é co d·n cña cÇu søc m¹nh cña nhµ ®éc quyÒn phô thuéc vµo ®­êng cÇu. Thø hai lµ sè l­îng c¸c h·ng cµng nhiÒu h·ng cµng kh«ng cã søc m¹nh thÞ tr­êng vµ ng­îc l¹i. Thø ba lµ sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a c¸c h·ng: cµng c¹nh tranh quyÕt liÖt th× cµng kh«ng cã søc m¹nh thÞ tr­êng vµ søc m¹nh thÞ tr­êng lín h¬n khi hä hîp t¸c. T­¬ng tù nh­ vËy nguån gèc cña ®éc quyÒn mua còng bëi 3 yÕu tè lµ ®é co d·n cña chóng, sè l­îng ng­êi mua vµ sù t¸c ®éng qua l¹i cña nh÷ng ng­êi mua víi quy luËt gièng cña ®éc quyÒn b¸n. Trong thÞ tr­êng vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi doanh nghiÖp lµ chÝnh s¸ch gi¸. C¸c doanh nghiÖp sö dông c«ng thøc P = ®Ó x¸c ®Þnh gi¸. NÕu cÇu Ýt co d·n th× MC<P cµng cã lîi cho nhµ ®éc quyÒn vµ nÕu cÇu co gi·n nhiÒu P cµng gÇn víi MC cµng cã l­äi cho nhµ ®éc quyÒn. C¸c nhµ ®éc quyÒn sö dông chÝnh s¸ch ph©n biÖt gi¸ ®Ó thu hót kh¸ch hµng b»ng c¸ch ph©n thµnh gi¸ cÊp 1, cÊp 2, cÊp 3 vµ ®Þnh gi¸ hai phÇn. §iÒu nµy lµm cho kh¸ch hµng cã thÓ mua ®­îc s¶n phÈm m×nh thÝch víi c¸c møc gi¸ kh¸c nhau ng­îc l¹i nã còng lµm chuyÓn thÆng d­ cña ng­êi tiªu dïng tíi ng­êi s¶n xuÊt. Trong ®iÒu kiÖn cã søc m¹nh thÞ tr­êng kh«ng thÓ kh«ng cã sù ®iÒu tiÕt gi¸ c¶ cña chÝnh phñ. ChÝnh phñ ®­a ra c¸c chÝnh s¸ch gi¸ trÇn, gi¸ sµn, thuÕ, trî cÊp. Nh÷ng chÝnh s¸ch nµy ®· t¸c ®éng rÊt lín ®Õn thÞ tr­êng c¶ vÒ tÝch cùc vµ tiªu cùc. Ch­¬ng ii ChÝnh s¸ch gi¸ trong ®iÒu kiÖn cã søc m¹nh thÞ tr­êng ë n­íc ta i. ChÝnh s¸ch gi¸ cña doanh nghiÖp Trong ®iÒu kiÖn cã søc m¹nh thÞ tr­êng th× mçi doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh cho m×nh mét chÝnh s¸ch ®óng ®¾n vµ phï hîp víi ®iÒu kiÖn hiÖn t¹i. 1. ChÝnh s¸ch gi¸ chung cña doanh nghiÖp Khi nãi ®Õn chÝnh s¸ch gÝa c¶ cña doanh nghiÖp ng­êi ra quyÕt ®Þnh th­êng ®øng tr­íc nh÷ng lùa chän rÊt phøc t¹p. §Ó c¾t nghÜa sù phøc t¹p Êy nhiÒu nhµ kinh tÕ vµ kinh doanh ®i t×m nh÷ng c¸ch tiÕp cËn kh¸c nhau b»ng c¸ch ®Æt chÝnh s¸ch gi¸ vµo c¸c c«ng cô kh¸c nhau trong chiÕn l­îc kinh doanh tæng thÓ 1.1. Khi x©y dùng c¸c chÝnh s¸ch gi¸ cÇn c©n nh¾c tíi nhiÒu nh©n tè nh­ c¸c ®iÒu kiÖn chung vÒ chÝnh s¸ch chÝnh trÞ vµ kinh tÕ cña nhµ n­íc (nh­ c¸c quyÕt ®Þnh cÊm, h¹n chÕ, më réng trong xuÊt nhËp khÈu, sö dông tµi nguyªn, khung gi¸…) . T×nh h×nh t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ thu nhËp cña d©n c­. T×nh tr¹ng c¹nh tranh (sè l­îng vµ quan hÖ trong c¹nh tranh) kh¶ n¨ng tiÕp nhËn cña thÞ tr­êng ng­êi mua (thÞ tr­êng míi mÎ hay ®· b·o hoµ) sù h×nh dung vÒ gi¸ c¶ cña ng­êi mua. Sù co gi·n gi¸ c¶ cña cïng lo¹i hµng ho¸, c¸c nh©n tè chñ quan thÓ hiÖn môc tiªu cña doanh nghiÖp 1.2. Kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ tr­êng møc gi¸ cña mét lo¹i hµng ho¸ cÇn ®­îc x¸c ®Þnh linh ho¹t vµo tõng hoµn c¶nh, thÞ tr­êng kinh doanh cô thÓ 1.2.3. X¸c ®Þnh gi¸ c¶ tõ chi phÝ: §©y lµ c¸ch mµ c¸c doanh nghiÖp cña chóng ta vÉn quen lµm do qu¸ khø ®Ó l¹i. Cã thÓ nãi c¸ch nµy dÔ lµm nh­ng còng chÝnh lµ ®iÓm h¹n chÕ sù s¸ng t¹o cña c¸ch x¸c ®Þnh gi¸ 1.2.2. X¸c ®Þnh gi¸ ®Þnh h­íng vµo cÊu tróc gi¸ cßn ®­îc gäi lµ c¸ch lµm gi¸ tõ ng­êi mua 1.2.3. X¸c ®Þnh gi¸ ®Þnh h­íng c¹nh tranh: c¸ch lµm gi¸ nµy dùa chñ yÕu vµo ph©n tÝch møc gi¸ mµ c¸c nhµ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. Doanh nghiÖp ph¶i t×m ®­îc ®èi thñ chi phèi gi¸ trªn thÞ tr­êng tõ ®ã tuú vµo vÞ thÕ cña doanh nghiÖp trong c¹nh tranh mµ x¸c ®Þnh møc gi¸ 1.2.4. X¸c ®Þnh gi¸ ph©n biÖt: Tuú thuéc vµo hµng ho¸ dÞch vô vµ hoµn c¶nh kinh doanh mµ doanh nghiÖp cÇn l­u ý gi¸ ph©n biÖt cã tÝnh chÊt thêi vô gi¸ ph©n biÖt theo khu vùc ®Þa lÝ cña thÞ tr­êng vµ gi¸ c¶ ph©n biÖt theo c¸c nhãm kh¸ch hµng kh¸c nhau 1.3. Gi¶m gi¸ lµ mét chÝnh s¸ch phøc t¹p trong chÝnh s¸ch gi¸ tæng thÓ cña doanh nghiÖp. Cã 6 h×nh thøc gi¶m gi¸ ®ang ®­îc vËn dông kh¸ phæ biÕn trong kinh doanh hiÖn ®¹i _Gi¶m gi¸ c¬ së _Gi¶m gi¸ theo thêi gian _Gi¶m gi¸ theo khèi l­îng tiªu thô _Gi¶m gi¸ theo doanh sè tæng hîp céng dån _Gi¶m gi¸ theo ®iÒu kiÖn thanh to¸n _Gi¶m gi¸ tõ tho¶ thuËn b¶o hµnh 2. øng dông chÝnh s¸ch gi¸ cña doanh nghiÖp trong thùc tÕ Víi chÝnh s¸ch gi¸ chung cña doanh nghiÖp ®­îc nªu ra ë trªn th× trong thùc tÕ tõng doanh nghiÖp mét ®· cã mét chiÕn l­îc gi¸ cho riªng m×nh. Mçi mét c¸ch x¸c ®Þnh gi¸ ®­îc rÊt nhiÒu doanh nghiÖp ¸p dông ®ång thêi mçi doanh nghiÖp cã thÓ ¸p dông nhiÒu c¸ch x¸c ®Þnh gi¸ kh¸c nhau 2.1. §èi víi ngµnh dÞch vô b­u chÝnh viÔn th«ng Trong ngµnh b­u ®iÖn ng­êi tiªu dïng muèn sö dông ®iÖn tho¹i th× ph¶i mÊt mét kho¶n tiÒn ban ®Çu ®Ó mua m¸y l¾p ®­êng d©y vµ tr¶ tiÒn thuª bao hµng th¸ng råi sau ®ã ph¶i tr¶ lÖ phÝ cho mçi lÇn nãi chuyÖn. HiÖn nµy ë n­íc ta ngµnh b­u ®iÖn còng ¸p dông chÝnh s¸ch ph©n biÖt gi¸ c¶ cÊp 2. NÕu tÝnh tõ Hµ Néi gäi ®i c¸c tØnh kh¸c trong c¶ n­íc víi tÝnh lµ ®ång/1 phót: Tªn tØnh 1 phót ®Çu 3 phót sau An Giang 5.300 13.110 B¾c Giang 1.200 2.760 Hµ TÜnh 1.500 5.700 TP. HCM 4.410 10.920 NÕu nh­ gäi ®iÖn tõ Hµ Néi ®Õn An Giang th× ë phót ®Çu tiªn ph¶i tr¶5. 300®/phót nh­ng nÕu gäi trong 3 phót ®Çu th× chØ mÊt 13. 110®. §iÒu nµy cã nghÜa lµ ë nh÷ng phót sau gi¸ ph¶i tr¶ lµ Ýt h¬n. NÕu nh­ kh«ng cã sù ph©n biÖt gi¸ th× sau 3 phót ®Çu ng­êi gäi ®iÖn ph¶i tr¶ 15. 900®. Víi viÖc ph©n biÖt gi¸ nh­ vËy th× ngay phót ®Çu tiªn ngµnh b­u ®iÖn d· chiÕm ®­îc thÆng d­ cña ng­êi gäi ®iÖn lµ lín nhÊt v× ngay ë phót ®Çu tiªn th× lîi Ých cña nã mang l¹i cho ng­êi gäi ®iÖn lµ lín nhÊt ng­êi gäi sÏ ®­îc cung cÊp nh÷ng th«ng tin cÇn thÕt do ®ã mµ hä s½n sµng tr¶ gi¸ cao h¬n ë phót ®Çu. Tuy nhiªn ë nh÷ng phót tiÕp theo gi¸ ph¶i tr¶ l¹i thÊp h¬n bëi ngµnh ®iÖn muèn ng­êi gäi ®iÖn trong thêi gian nhiÒu h¬n n÷a cßn ®èi víi ng­êi gäi ®iÖn th× gi¸ cña nh÷ng phót sau Ýt h¬n sÏ khiÕn hä cã thÓ gäi nhiÒu h¬n. Nh×n chung c­íc ®iÖn tho¹i B­u ®iÖn còng tÝnh gi¸ theo chi phÝ ®­êng dµi cµng gäi ®iÖn ®Õn nh÷ng n¬i xa th× cµng mÊt nhiÒu HiÖn nay ngµnh b­u ®iÖn cßn ®Æt gi¸ cao ®iÓm thùc hiÖn trong mét tuÇn th× ngµy chñ nhËt gi¸ ®iÖn tho¹i sÏ gi¶m xuèng thÊp h¬n. §©y lµ mét c¸ch ®Ó thu ®­îc sè l­îng kh¸ch hµng nhiÒu h¬n C­íc mét sè dÞch vô b­u chÝnh viÔn th«ng trong n­íc quy ®Þnh ch­a ph¶n ¸nh ®óng gi¸ thµnh phÇn vµ dÞch vô. Mét sè c­íc dÞch vô quy ®Þnh cao h¬n nhiÒu víi gi¸ thµnh vµ so víi c¸c n­íc trong khu vùc nh­ c­íc ®iÖn tho¹i di ®éng c­íc viÔn th«ng quèc tÕ (c­íc ®iÖn tho¹i, Fax…) mét sè c­íc dÞch vô c¬ b¶n (tem, th­ ®iÖn bao, ®iÖn tho¹i néi h¹i) l¹i ®­îc quy ®Þnh thÊp h¬n so víi c¸c n­íc. 2.2. ChÝnh s¸ch gi¸ trong ngµnh ®iÖn HiÖn nay ë n­íc ta c«ng ty ®iÖn lùc ViÖt Nam ®ang n¾m ®éc quyÒn vÒ ngµnh ®iÖn. TÝnh ®Õn ngµy 31/5/2001 c«ng ty ®iÖn lùc ViÖt Nam d· cung cÊp ®· ¸p dông nh÷ng chÝnh s¸ch vÒ gi¸ ®Ó ®­a ®iÖn tíi ng­êi tiªu dïng víi c¸c møc gi¸ kh¸c nhau. VÝ dô: §èi víi gi¸ b¸n lÎ ®iÖn n¨ng tiªu dïng sinh ho¹t theo hÖ thèng bËc thang ¸p dông cho c¸c hé gia ®×nh cã ®Æt c«ng t¬ riªng vµ ký hîp ®ång trùc tiÕp víi ngµnh ®iÖn quy ®Þnh: Gi¸ ®iÖn cho 100kwh ®Çu tiªn 500®ång/kwh Gi¸ ®iÖn tõ kwh thø 101 ®Õn kwh thø 150: 704®ång/kwh Gi¸ ®iÖn tõ kwh thø 151 ®Õn kwh thø 200: 957®ång/kwh Gi¸ ®iÖn tõ kwh thø 201 ®Õn kwh thø 300: 1. 166®ång/kwh Gi¸ ®iÖn tõ kwh thø 301 trë lªn 1. 397 ®ång/kwh §èi víi bÖnh viÖn, nhµ trÎ, mÉu gi¸o vµ tr­êng häc phæ th«ng CÊp ®iÖn ¸p tõ 6kv trë lªn: 770®ång/kwh CÊp ®iÖn ¸p d­íi 6kv : 810®ång/kwh §èi víi c¬ quan hµnh chÝnh sù nghiÖp CÊp ®iÖn ¸p tõ 6kv trë lªn: 869®ång/kwh CÊp ®iÖn ¸p d­íi 6kv : 902®ång/kwh §èi víi s¶n xuÊt vµo giê b×nh th­êng CÊp ®iÖn ¸p tõ 110kv trë lªn 770®ång/kwh CÊp ®iÖn ¸p tõ 22kv ®Õn d­íi 110kv 803®ång/kwh CÊp ®iÖn ¸p tõ 6kv ®Õn d­íi 22kv 847®ång/kwh CÊp ®iÖn ¸p d­íi 6kv 880®ång/kwh §èi víi ®iÖn cho b¬m n­íc t­íi tiªu lóa, rau mµu vµ c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy xen canh CÊp ®iÖn ¸p tõ 6kv trë lªn Vµo giê b×nh th­êng 630®ång/kwh Vµo giê thÊp ®iÓm 250®ång/kwh Vµo giê cao ®iÓm 990®ång/kwh CÊp ®iÖn ¸p d­íi 6kv Vµo giê b×nh th­êng 660®ång/kwh Vµo giê thÊp ®iÓm 200®ång/kwh Vµo giê cao ®iÓm 1. 045®ång/kwh Nh×n vµo vÝ dô trªn ta thÊy ngµnh ®iÖn ®· ph©n ra ®èi víi tõng ng­êi tiªu dïng tõng môc ®Ých tiªu dïng víi c¸c møc gi¸ kh¸c nhau. §èi víi nh÷ng hé gia ®×nh th× gi¸ ®iÖn cho 100kwh ®Çu tiªn lµ 500®ång/kwh nh­ng møc gi¸ nµy ¸p dông cho 100kwh ®Çu tiªn cßn nÕu dïng tiÕp th× gi¸ sÏ t¨ng lªn theo tõng møc nh­ng tr¸i ng­îc víi hé tiªu dïng ph¶i tr¶ tiÒn ®iÖn t¨ng theo sè ®iÖn b¾t ®Çu tõ 100kwh ®Çu tiªn th× ®èi víi c¸c ngµnh kh¸c nh­ bÖnh viÖn, nhµ trÎ, tr­êng häc, c¬ quan hµnh chÝnh sù nghiÖp, c¸c ngµnh nghÒ s¶n xuÊt th× ngµnh ®iÖn l¹i dùa vµo cÊp ®iÖn ¸p ®Ó ph©n gi¸ nh­ nÕu dïng ®iÖn ¸p tõ 6kv lµ 810®ång/kwh ®èi víi bÖnh viÖn, nhµ trÎ, tr­êng häc. Nh­ vËy nh×n vµo vÝ dô trªn ta thÊy ngµnh ®iÖn lùc ®· thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®Þnh gi¸ hai phÇn ®èi víi tõng lo¹i kh¸ch hµng. Tuy nhiªn ®èi víi n«ng th«n do nhiÒu yÕu tè nªn gi¸ ®iÖn vÉn cßn cao h¬n so víi c¸c hé gia ®×nh ë c¸c tØnh, thµnh phè cã nh÷ng n¬i cßn lín h¬n 900®ång/kwh vµ cã sè x· cã gi¸ lín h¬n 700®ång/kwh. 2.3. §èi víi ngµnh hµng kh«ng Ngµnh hµng kh«ng ®· sö dông chÝnh s¸ch ph©n biÖt cÊp 3, sö dông nhiÒu lo¹i vÕ cho mét chuyÕn bay cã gi¸ vÐ h¹ng nhÊt, gi¸ vÐ th«ng th­êng gi¸ vÐ h¹ng du lÞch. Víi mçi h¹ng vÐ cã sù phôc vô kh¸c nhau vÐ h¹ng nhÊt sÏ ®­îc phôc vô tèt h¬n ®Çy ®ñ h¬n so víi vÐ h¹ng b×nh th­êng. VËy t¹i sao ngµnh hµng kh«ng l¹i ®Þnh ra c¸c gi¸ nh­ vËy lý do lµ nh÷ng lo¹i vÐ Êy lµ mét h×nh thøc quan träng vµ rÊt cã lîi ®Ó c¸c h·ng hµng kh«ng ph©n biÖt gi¸ c¶, c¸c gi¸ vÐ kh¸c nhau ®Ó ¸p dông cho c¸c kh¸ch hµng kh¸c nhau ii. ChÝnh s¸ch gi¸ cña chÝnh phñ Trong kinh tÕ thÞ tr­êng kh«ng thÓ thiÕu ®­îc sù can thiÖp cña ChÝnh phñ ®Ó æn ®Þnh thÞ tr­êng do ®ã ®ßi hái ChÝnh phñ ph¶i cã chÝnh s¸ch ®èi víi thÞ tr­êng. 1. ChÝnh s¸ch gi¸ chung cña chÝnh phñ Tõ thùc tiÔn c«ng t¸c qu¶n lý gÝa cña n­íc ta cho thÊy nÕu tæ chøc thùc hiÖn tèt néi dung qu¶n lý nhµ n­íc vÒ gi¸ sÏ cã t¸c dông tÝch cùc gãp phÇn gi¶i quýªt khã kh¨n cho ng©n s¸ch vµ lµnh m¹nh ho¸ c¸c quan hÖ tµi chÝnh-tiÒn tÖ. Mét lµ b×nh æn ®­îc gi¸ c¶ thÞ tr­êng sÏ gãp phÇn æn ®Þnh nguån thu chi ng©n s¸ch. Thùc hiÖn quyÕt ®Þnh sè 137/11DBT cña héi ®ång Bé tr­ëng vÒ qu¶n lÝ gi¸ trong nh÷ng n¨m qua ngµnh gÝa ®· phèi hîp víi c¸c c¬ quan cã liªn quan theo dâi b¸o c¸o kÞp thêi thñ t­íng chÝnh phñ t×nh h×nh biÕn ®éng gi¸ c¶ thÞ tr­êng trong n­íc vµ thÕ giíi ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p ®iÒu hµnh mÆt b»ng gi¸ gãp phÇn b×nh æn gi¸ c¶ thÞ tr­êng ®­a chØ sè t¨ng gi¸ tiªu dïng tõ 67, 5% n¨m 1991 xuèng cßn 12, 7% n¨m1995, nh÷ng n¨m gÇn ®©y gi¸ c¶ thÞ tr­êng ®Æc biÖt lµ gi¸ n«ng s¶n gi¶m ®· kiÕn nghÞ thñ t­íng chÝnh phñ nh÷ng biÖn ph¸p kÝch cÇu nh»m gi÷ cho gi¸ c¶ thÞ tr­êng kh«ng xuèng qu¸ thÊp ¶nh h­ëng ®Õn s¶n xuÊt, ®Çu t­. Hai lµ t¨ng c­êng qu¶n lý gi¸ b»ng c¸c h×nh thøc thÝch hîp nh­: thùc hiÖn quy chÕ thÈm ®Þnh gÝa vµ ®Êu thÇu trong viÖc sö dông nguån vèn ng©n s¸ch mua s¾m c¸c thiÕt bÞ vËt t­ tµi s¶n sÏ gãp phÇn lµm gi¶m chi phÝ ng©n s¸ch n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t­ vèn. Ba lµ ph¸t huy m¹nh mÏ vai trß chøc n¨ng qu¶n lý gi¸ c¶ nh»m thóc ®Èy t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng gi¶m chi phÝ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. Ngoµi ra nhµ n­íc ¸p dông nhiÒu h×nh thøc vµ biÖn ph¸p qu¶n lý gi¸ kh¸c nhau. H×nh thøc thø nhÊt thÓ hiÑn ®Ëm nÐt sù can thiÖp cña nhµ n­íc vµo gi¸ nh÷ng s¶n phÈm ®éc quyÒn ®ã lµ sù can thiÖp trùc tiÕp b»ng gi¸ chuÈn. H×nh thøc nµy hiÖn nay ®­îc ¸p dông chñ yÕu víi c¸c hµng ho¸ nh­: gi¸ ®iÖn, gÝa c­íc b­u ®iÖn. 2. ChÝnh s¸ch gi¸ cña chÝnh phñ ë mét sè ngµnh 2.1. ChÝnh s¸ch gi¸ cña ChÝnh phñ ë ngµnh ®iÖn Theo quy ®Þnh cña quyÕt ®Þnh 22/1999/QD-TTG. §èi víi vïng ii vµiii c¸c tØnh vµ biªn giíi h¶i ®¶o, nh÷ng n¬i xa l­íi ®iÖn quèc gia vµ ®èi víi c¸c hé gia ®×nh thuéc diÖn chÝnh s¸ch ®Æc biÖt khã kh¨n, nhµ n­íc sÏ hç trî mét phÇn kinh phÝ ®Ó x©y dùng ®­êng d©y trôc h¹ thÕ vµ ®­êng d©y h¹ thÕ ®Õn nhµ d©n. Mét sè s¶n phÈm sö dông nhiÒu ®iÖn cã c¬ cÊu tiÒn ®iÖn lín trong chi phÝ s¶n xuÊt chÞu t¸c ®éng lín nh­ luyÖn thÐp, luyÖn fero, luyÖn chudon, xót, ph©n ®¹m, oxy y tÕ…®­îc xö lý tr­íc b»ng c¸ch ¸p dông biÓu gi¸ ®iÖn ­u ®·i cã tèc ®é t¨ng gÝa thÊp h¬n c¸c s¶n phÈm kh¸c. Nh÷ng n¬i ch­a cã l­íi ®iÖn nay ®­îc tæng c«ng ty ®iÖn lùc ViÖt Nam ®Çu t­ theo quy chÕ cña chÝnh phñ ®­a ®iÖn vÒ th«n, x· vµ do ®iÖn lùc tØnh thµnh phè thuéc tæng c«ng ty ®iÖn lùc ViÖt Nam ký hîp ®ång mua b¸n ®iÖn trùc tiÕp víi hé d©n n«ng th«n lµ 700®ång/kwh . §èi víi nh÷ng hé d©n n«ng th«n ®· ký hîp ®ång mua b¸n ®iÖn trùc tiÕp víi ngµnh ®iÖn theo biÓu gi¸ quy ®Þnh cña nhµ n­íc khi cã v¨n b¶n sè 1303/CP-KTTH ngµy 03/11/1998 cña chÝnh phñ th× vÉn thùc hiÖn theo møc gi¸ ®ang b¸n. Theo quy ®Þnh cña chÝnh phñ t¹i v¨n b¶n 1303/CP-KTTH vÒ gi¸ b¸n ®iÖn ®Õn hé n«ng d©n giao tr¸ch nhiÖm cho uû ban nh©n d©n ®Þa ph­¬ng chñ tr×, phèi hîp víi ngµnh ®iÖn lùc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p ®­a gi¸ kiÖn ngang víi gi¸ trÇn 700®ång/kwh. ChÝnh phñ cßn quy ®Þnh gi¸ b¸n ®iÖn phôc vô cho c¸c môc ®Ých ho¹t ®éng kh¸c: §èi víi l­íi ®iÖn do ®iÖn lùc tØnh thµnh phè thuéc tæng c«ng ty ®iÖn lùc ViÖt Nam qu¶n lý b¸n ®iÖn phôc vô c¸c môc ®Ých kh¸c nªn tiªu theo møc gi¸ quy ®Þnh t¹i biÓu gi¸ cña nhµ n­íc trong tõng thêi kú. §èi víi l­íi ®iÖn do tæ chøc qu¶n lý ®iÖn n«ng th«n b¸n ®iÖn phôc vô sinh ho¹t ®Õn hé d©n n«ng th«n víi møc gi¸ thÊp h¬n hoÆc b»ng 700®ång/kwh th× còng ¸p dông gi¸ b¸n ®iÖn cho c¸c môc ®Ých kh¸c theo møc gi¸ quy ®Þnh t¹i biÓu gi¸ cña nhµ n­íc trong tõng thêi kú. 2.2. ChÝnh s¸ch cña chÝnh phñ trong ngµnh b­u chÝnh viÔn th«ng Còng nh­ ®èi víi ®iÖn, gi¸ c­íc b­u ®iÖn còng ®­îc ®Æt d­íi sù qu¶n lý trùc tiÕp cña nhµ n­íc. QuyÕt ®Þnh sè 11/VGCP ngµy 30/4/1993 cña ban vËt gi¸ chÝnh phñ vµ quyÕt ®Þnh 365 VP cña tæng côc b­u ®iÖn. Theo tinh thÇn nh÷ng v¨n b¶n ®ã. Ban vËt gi¸ chÝnh phñ quy ®Þnh møc gi¸ chuÈn ®èi víi 4 lo¹i dÞch vô c¬ b¶n lµ: c­íc th­ th­êng c­íc ®iÖn b¸o th­êng c­íc m¸y ®iÖn tho¹i thuª bao vµ c­íc ®µm tho¹i ®­êng dµi. Nhµ n­íc quy ®Þnh vÒ chÝnh s¸ch gi¸ c­íc internet ­u ®·i ®Æc bÞªt ®èi víi c¸c c¬ quan §¶ng, nhµ n­íc vµ c¸c lÜnh vùc gi¸o dôc, ®µo t¹o vµ nghiªn cøu khoa häc, t¹i quyÕt ®Þnh sè 81/2001/QD-TTG ngµy 24/5/2001. HiÖn nay ngµnh b­u ®iÖn ®· thùc hiÖn chÝnh s¸ch mét gi¸ kh«ng ph©n biÖt ®èi t­îng kh¸ch hµng. Theo chØ thÞ sè 58 CT/TW cña Bé chÝnh trÞ lµ trong n¨m 2001 c­íc viÔn th«ng vµ c­íc internet cña ViÖt Nam ph¶i thÊp h¬n hoÆc t­¬ng ®­¬ng víi c¸c n­íc trong khu vùc. 2.3. ¦u vµ nh­îc ®iÓm cña chÝnh s¸ch gi¸ cña chÝnh phñ 2.3.1. ¦u ®iÓm Sù can thiÖp cña chÝnh phñ vµo thÞ tr­êng th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch gi¸ c¶ ®· gãp phÇn lµm b×nh æn thÞ tr­êng, gi¸ c¶, nh÷ng chÝnh s¸ch nµy trong thêi gian qua ®· gãp phÇn gi¶i quyÕt mét phÇn khã kh¨n cho ng©n s¸ch nhµ n­íc. Ngoµi ra nhê nh÷ng chÝnh s¸ch nµy ®· lµm t¨ng l­îng ng­êi tiªu dïng ®èi víi c¸c hµng ho¸ dÞch vô trªn thÞ tr­êng. 2.3.2. Nh­îc ®iÓm ViÖc ¸p dông nh÷ng chÝnh s¸ch gi¸ cña chÝnh phñ ®«i khi còng g©y ra nh÷ng khã kh¨n nh­ viÖc ¸p dông chØ thÞ sè 58 CT/TW cña Bé chÝnh trÞ trong n¨m 2001 vÒ c­íc viÔn th«ng vµ c­íc internet cña ViÖt Nam ph¶i thÊp h¬n hoÆc t­¬ng ®­¬ng víi c¸c n­íc khu vùc sÏ gi¶m thu vÒ c­íc viÔn th«ng quèc tÕ kho¶ng trªn 700 tû ®ång. HoÆc xÐt trong ngµnh ®iÖn tr­íc ®©y mçi lÇn ®iÒu chØnh gi¸ ®iÖn sau khi c©n nh¾c xem xÐt kü t×nh h×nh tiÒn l­¬ng vµ thu nhËp cña ng­êi lao ®éng nªn gi¸ ®iÖn cho sinh ho¹t lu«n kh¼ng ®Þnh tr­íc phÇn cßn l¹i dån vµo gi¸ ®iÖn ®èi víi s¶n xuÊt, kinh doanh v× thÕ gi¸ ®iÖn sinh ho¹t lu«n t¨ng ë møc thÊp thËm chÝ cã møc gi¸ ®iÖn hiÖn ®ang cã sù bï chÐo qu¸ lín gi÷a gi¸ ®iÖn. §èi víi s¶n xuÊt kinh doanh vµ gi¸ ®iÖn cho tiªu dïng sinh ho¹t. C¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh hiÖn ®ang gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n nhÊt lµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh. NÕu gi¸ ®iÖn cho s¶n xuÊt kinh doanh cø tiÕp tôc t¨ng cao h¬n tèc ®é t¨ng b×nh qu©n ®Ó bï cho sinh ho¹t nh­ nh÷ng lÇn ®iÒu chØnh tr­íc ®©y th× c¸c doanh nghiÖp khã cã thÓ chÞu ®ùng ®­îc. Tãm l¹i mçi doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh cho m×nh mét chÝnh s¸ch gi¸ c¶ ®óng ®¾n trong khi ®ã doanh nghiÖp vÉn ph¶i c©n nh¾c tíi c¸c nh©n tè kh¸c. Doanh nghiÖp khi x¸c ®Þnh gi¸ th× x¸c ®Þnh gi¸ c¶ tõ chi phÝ, x¸c ®Þnh gi¸ ®Þnh h­íng vµo cÊu tróc gi¸, x¸c ®Þnh gi¸ ®Þnh h­íng vµo c¹nh tranh ®Ó t¹o ra cho m×nh chÝnh s¸ch gi¸ thÝch hîp ®Ó thu hót ®­îc l­îng kh¸ch hµng lín thu ®­îc lîi nhuËn cao. Nh­ng trong thÞ tr­êng lu«n cÇn cã sù tham gia cña chÝnh phñ th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch gi¸ cña m×nh ®Ó gãp phÇn æn ®Þnh thÞ tr­êng b×nh æn gi¸ c¶. Ch­¬ng III Ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn vµ nh÷ng kiÕn nghÞ I. Ph­¬ng h­íng chung 1. Trong m«i tr­êng vÜ m« Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng viÖc h×nh thµnh cña ®éc quyÒn lµ ®iÒu khã tr¸nh khái. §éc quyÒn cã nh÷ng ¶nh h­ëng bÊt lîi ®Õn gi¸, s¶n l­îng, tiÕn bé kü thuËt vµ ph©n phèi. Nh×n chung ®éc quyÒn cã mét sè ¶nh h­ëng kh«ng tèt ®Õn kinh tÕ thÞ tr­êng do ®ã cÇn cã sù can thiÖp cña Nhµ n­íc ®èi víi ®éc quyÒn, tõ ®ã ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch chèng ®éc quyÒn. C¸c chÝnh s¸ch nµy nh»m h¹n chÕ søc m¹nh ®éc quyÒn - cho dï ng­êi b¸n hay ng­êi mua ®Òu kh«ng cã lîi cho nh÷ng kh¸ch hµng tiÒm tµng - ng­êi cã thÓ mua víi gi¸ c¹nh tranh vµ dÉn ®Õn kho¶n thiÖt h¹i. ChÝnh phñ cÇn ph¶i ng¨n c¶n ngay tõ ®Çu c¸c h·ng trong viÖc giµnh ®­îc søc m¹nh thÞ tr­êng qu¸ møc. Do ®ã ChÝnh phñ cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch phï hîp ®Ó chèng ®éc quyÒn ®em l¹i lîi Ých cho ng­êi tiªu dïng. Ngoµi ra Nhµ n­íc cßn ban hµnh c¸c ®¹o luËt chèng ®Çu c¬, tÝch tr÷, tr¸nh t×nh tr¹ng t¹o ra cÇu gi¶ ®Ó lµm gi¶m gi¸ c¶ cña thÞ tr­êng g©y nªn ¶nh h­ëng kh«ng tèt tíi nÒn kinh tÕ. Tãm l¹i ChÝnh phñ cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch phï hîp trong nÒn kinh tÕ cã søc m¹nh thÞ tr­êng nµy nh»m chèng ®éc quyÒn vµ ®Çu c¬ tÝch tr÷ ®Ó æn ®Þnh thÞ tr­êng. 2. Trong m«i tr­êng vi m« a. §èi víi c¸c ngµnh kinh tÕ §èi víi c¸c ngµnh kinh tÕ còng ®ßi hái nh÷ng chÝnh s¸ch gi¸ hîp lý. HiÖn nay c¸c ngµnh kinh tÕ ®ang cã xu h­íng ®iÒu chØnh ®Ó ¸p dông møc gi¸ cho phï hîp víi tõng nhãm kh¸ch hµng tr¸nh nh÷ng chªnh lÖch vÒ gi¸ cña nhãm kh¸ch hµng nµy. LÊy vÝ dô trong ngµnh ®­êng s¾t hiÖn nay sù chªnh lÖch gi¸ c­íc vËn t¶i hµnh kh¸ch ®­êng s¾t gi÷a hµnh kh¸ch lµ ng­êi n­íc ngoµi vµ ng­êi trong n­íc kho¶ng 40% - 60% tuú theo tõng lo¹i tÇu. §Ó khÐp l¹i sù chªnh lÖch nµy, ph­¬ng h­íng chung cña ngµnh ®­êng s¾t sÏ lµ ¸p dông mét biÓu gi¸ chung cho hµnh kh¸ch ®i tÇu lµ ng­êi n­íc ngoµi theo h­íng h¹ gi¸ vÐ tÇu b¸n cho ng­êi n­íc ngoµi xuèng b»ng gi¸ b¸n vÐ tÇu cho ng­êi trong n­íc. ChÝnh s¸ch nµy sÏ t¹o cho ngµnh mét l­îng kh¸ch n­íc ngoµi ®«ng h¬n do sù chªnh lÖch vÒ gi¸ tÇu gi¶m xuèng. b. §èi víi c¸c doanh nghiÖp C¸c doanh nghiÖp cã vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, lµ c«ng cô quan träng ®Ó ®iÒu tiÕt vÜ m« vµ b¶o ®¶m c¸c c©n ®èi lín cña nÒn kinh tÕ. Sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp cã t¸c ®éng rÊt lín tíi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, lµ yÕu tè quan träng gãp phÇn lµm t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp cã nh÷ng biÕn chuyÓn tÝch cùc, ®ãng gãp rÊt lín vµo sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc ta hiÖn nay. §iÒu ®ã cã ®­îc còng lµ nhê cã ®­îc nh÷ng chÝnh s¸ch ®óng ®¾n cña ChÝnh phñ ®èi víi doanh nghiÖp ®ã lµ: §èi víi nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, ChÝnh phñ ¸p dông nh÷ng chÝnh s¸ch ­u ®·i ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã thÓ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng cña m×nh ra thÞ tr­êng thÕ giíi ®­îc thuËn lîi. §èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ phôc vô cho ®êi sèng x· héi th× ChÝnh phñ sÏ gi¶m thuÕ ®¸nh vµo c¸c doanh nghiÖp ®Ó tõ ®ã c¸c doanh nghiÖp thóc ®Èy s¶n xuÊt phôc vô tèt cho x· héi. Ngoµi ra, ChÝnh phñ cßn ¸p dông gi¸ trÇn, gi¸ sµn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa ®Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, võa b¶o vÖ ng­êi tiªu dïng. §Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp c¹nh tranh ®­îc trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ thÕ giíi Nhµ n­íc sÏ cã nh÷ng chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p nh»m th¸o gì khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp: Nghiªn cøu tiÕn tíi ¸p dông thèng nhÊt c¸ch tÝnh thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ, cã chÝnh s¸ch thuÕ ­u ®·i, cã thêi h¹n kh«ng bao cÊp ®èi víi c¸c ngµnh nghÒ cÇn khuyÕn khÝch. Nhµ n­íc gi¶m dÇn ®Þnh gi¸ trùc tiÕp ®Ó më réng quyÒn tù ®Þnh gi¸ cña doanh nghiÖp, thùc hiÖn "tù do ho¸ gi¸ c¶" g¾n víi khuyÕn khÝch c¹nh tranh, kiÓm so¸t ®éc quyÒn, chèng b¸n ph¸ gi¸ ®Ó b¶o vÖ lîi Ých ng­êi tiªu dïng. ChÝnh phñ ®Þnh gi¸ c¸c nguyªn t¾c h×nh thµnh gi¸ theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc ®Ó tõ ®ã c¸c doanh nghiÖp ph¶i qu¸n triÖt c¸c nguyªn t¾c nµy. II. Nh÷ng ph­¬ng h­íng cô thÓ vµ kiÕn nghÞ Gi¸ c¶ lµ mét ph¹m trï kinh tÕ tån t¹i kh¸ch quan trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸, gi¸ c¶ cã vai trß quan träng kÝch thÝch ph¸t triÓn s¶n xuÊt, l­u th«ng vµ tiªu dïng hµng ho¸. Tuy nhiªn hiÖn nay chÝnh s¸ch gi¸ ë ViÖt Nam vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ ch­a thÝch øng víi sù biÕn ®éng cña thÞ tr­êng nh­: Lu«n lu«n cã tæn thÊt x· héi, tiÒm Èn sù th©m hôt tµi chÝnh ®«i khi cã nh÷ng chÝnh s¸ch gi¸ mµ lµm cho ng©n s¸ch mÊt ®i nh÷ng nguån thu nhËp ®¸ng kÓ. Do ®ã ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp vµ ChÝnh phñ ph¶i ®­a ra nh÷ng ph­¬ng h­íng cô thÓ ®Ó hoµn thiÖn chÝnh s¸ch gi¸ c¶ cña m×nh mét c¸ch chung nhÊt còng nh­ riªng nhÊt ®èi víi tõng ngµnh nghÒ. 1. §Þnh gi¸ tõ chi phÝ §©y lµ ph­¬ng ph¸p ®Þnh gi¸ truyÒn thèng vµ ngµy nay còng ®­îc sö dông kh¸ phæ biÕn. §Ó sö dông ph­¬ng ph¸p nµy, cÇn x¸c ®Þnh chi phÝ b×nh qu©n mçi ®¬n vÞ s¶n phÈm s¶n xuÊt vµ b¸n ra, gi¸ b¸n ®­îc c¨n cø vµo tû lÖ gia t¨ng gi¸ mµ doanh nghiÖp mong muèn ®¹t ®­îc. Tû lÖ gia t¨ng gi¸ kh«ng chØ sö dông ®Ó tÝnh gi¸ cña ng­êi s¶n xuÊt mµ cßn dïng ®Ó tÝnh gi¸ cho c¸c ngµnh giao dÞch gi÷a ng­êi b¸n bu«n - b¸n lÎ, gi÷a ng­êi b¸n lÎ víi kh¸ch hµng cuèi cïng. Tû lÖ gia t¨ng gi¸ cã thÓ kh¸c nhau gi÷a c¸c hµng ho¸. Doanh nghiÖp cã thÓ dù kiÕn tû lÖ nµy trªn chi phÝ b×nh qu©n hoÆc chi phÝ biÕn ®æi b×nh qu©n. Tû lÖ ®ã còng cã thÓ c¨n cø vµo tû lÖ b×nh qu©n cña c¸c hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng trong c¸c thêi kú tr­íc ®©y. 2. §Þnh gi¸ tõ c¬ cÊu thÞ tr­êng C¸c ph­¬ng ph¸p nµy cã thÓ ®­îc sö dông ®éc lËp hoÆc phèi hîp víi c¸c ph­¬ng ph¸p ®Þnh gi¸ tõ chi phÝ. VËn dông c¸c ph­¬ng ph¸p nµy cÇn c¨n cø vµo: - §é co gi·n cña cÇu theo gi¸. - Co gi·n cña cÇu theo gi¸ c¸c hµng ho¸ cã liªn quan. - NhËn thøc cña kh¸ch hµng ®èi víi gi¸ c¶. - T¸c ®éng t©m lý cña gi¸ ®èi víi kh¸ch hµng. Mét trong c¸c ph­¬ng ph¸p ®Þnh gi¸ tõ cÇu lµ ph­¬ng ph¸p ®Þnh gi¸ ë thÞ tr­êng ®éc quyÒn víi: P = víi: Ed: ®é co gi·n cña cÇu theo gi¸; MC: Chi phÝ cËn biªn. 3. C¸c kiÕn nghÞ C¸c chÝnh s¸ch gi¸ cña Nhµ n­íc ngoµi môc tiªu kinh tÕ cßn nh»m tho¶ m·n lîi Ých cña ng­êi tiªu dïng hµng ho¸. Tuy nhiªn ë mét sè ngµnh cÇn ph¶i cã ®iÒu chØnh vÒ gi¸ c¶. 3.1. Ngµnh ®iÖn Gi¸ b¸n ®iÖn ®èi víi doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ ng­êi n­íc ngoµi phô thuéc vµo lé tr×nh chung cña viÖc ®iÒu chØnh gi¸ ®iÖn, tiÕn tíi thùc hiÖn mét chÝnh s¸ch gi¸ chung xo¸ bá viÖc ph©n biÖt gi¸ b¸n ®iÖn cho ng­êi n­íc ngoµi cao h¬n gi¸ b¸n ®iÖn cho ng­êi trong n­íc. §Ò nghÞ Ng©n hµng Nhµ n­íc cã v¨n b¶n h­íng dÉn c¸c Ng©n hµng phôc vô ng­êi nghÌo ë c¸c tØnh cho c¸c hé gia ®×nh vay ­u ®·i lµm nh¸nh rÏ ®­a ®iÖn vµo nhµ. §Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho ngµnh ®iÖn thùc hiÖn tèt vµ khÈn tr­¬ng c«ng viÖc nµy ®Ò nghÞ c¸c c¬ quan h÷u quan sím cho phÐp c¸c kho¶n chi phÝ hç trî ®iÖn vÒ n«ng th«n. HiÖn nay nhiÒu th«n x· dïng ®iÖn sau c¸c tr¹m biÕn ¸p cña n«ng tr­êng, c¸c hé n«ng d©n ph¶i chÞu gi¸ cao khi ph¶i dïng nhê qua c¸c tr¹m biÕn ¸p cña n«ng tr­êng cã gi¸ ®Õn 2.500®ång/kwh. §Ò nghÞ ngµnh ®iÖn cho c¸c n«ng d©n ®­îc ¸p dông møc gi¸ 360®/kwh cho phÇn ASSH n«ng th«n. CÇn ph¶i gi¶m gi¸ ®iÖn ë n«ng th«n ngang víi gi¸ trÇn lµ 700®/kwh. 3.2. Ngµnh hµng kh«ng §Ò nghÞ ¸p dông mét biÓu gi¸ chung kh«ng ph©n biÖt gi÷a ng­êi trong n­íc vµ ng­êi n­íc ngoµi, h¹ gi¸ ®èi víi ng­êi n­íc ngoµi. ¸p dông cô thÓ c¸c møc gi¸ cho tõng ®èi t­îng vµ møc gi¸ trªn c¸c tuyÕn ®­êng bay néi ®Þa ®¶m b¶o mèi t­¬ng quan hîp lý víi møc gi¸ tèi ®a ®· quy ®Þnh. 3.3. Ngµnh b­u chÝnh CÇn tiÕp tôc hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch c¬ chÕ qu¶n lý gi¸ c­íc b­u chÝnh viÔn th«ng vµ Internet nh»m thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp chñ ®éng s¾p xÕp l¹i s¶n xuÊt, t×m biÖn ph¸p n©ng cao chÊt l­îng hiÖu qu¶, n©ng cao søc c¹nh tranh vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. §Ò nghÞ Tæng côc B­u ®iÖn sím ban hµnh c¬ chÕ qu¶n lý ®èi víi h×nh thøc b¸n l¹i dÞch vô vµ gi¸ dÞch vô b¸n l¹i ®¶m b¶o khuyÕn khÝch ng­êi sö dông. Võa ®¶m b¶o cho c¸c doanh nghiÖp b×nh ®¼ng trong kinh doanh võa t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp míi ph¸t triÓn, khuyÕn khÝch nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ tham gia ®Çu t­ cung cÊp dÞch vô b­u chÝnh viÔn th«ng. VÒ chÝnh s¸ch gi¸ c­íc Internet ­u ®·i ®Æc biÖt ®èi víi c¸c c¬ quan §¶ng, Nhµ n­íc vµ c¸c lÜnh vùc gi¸o dôc ®µo t¹o nghiªn cøu khoa häc. Do hiÖn nay ngµnh b­u ®iÖn ®· thùc hiÖn chÝnh s¸ch mét gi¸ kh«ng ph©n biÖt ®èi t­îng kh¸ch hµng. V× vËy kh«ng nªn quy ®Þnh møc c­íc ­u ®·i ¸p dông cho c¸c ®èi t­îng trªn vµ xin kiÕn nghÞ Thñ t­íng ChÝnh phñ giao cho c¸c Bé Tµi chÝnh nghiªn cøu c¬ chÕ hç trî tµi chÝnh cho c¸c ®¬n vÞ trªn. KÕt luËn Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, gi¸ c¶ víi t­ c¸ch lµ tÝn hiÖu cña thÞ tr­êng, lµ bµn tay v« h×nh ®iÒu tiÕt nÒn s¶n xuÊt x· héi, t¸c ®éng mét c¸ch nhanh nhËy, trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp tíi nÒn kinh tÕ, tíi sù ph¸t triÓn vµ tån t¹i cña tõng doanh nghiÖp còng nh­ cña nÒn kinh tÕ mét ®Êt n­íc. Thùc tiÔn qua h¬n 10 n¨m ®æi míi chøng tá r»ng, gi¸ lµ lÜnh vùc t¸c ®éng hÕt søc nhanh nhËy vµ lín lao tíi nÒn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc ta. §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· nhËn thøc ®óng ®¾n vÊn ®Ò nµy, thùc hiÖn nhiÒu c«ng cuéc c¶i c¸ch trong lÜnh vùc gi¸ nh»m t¨ng c­êng sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc ®èi víi gi¸ c¶. Tuy nhiªn trªn lÜnh vùc nµy do t¸c ®éng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nªn nã vÉn chøa ®ùng vµ n¶y sinh nhiÒu vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt. Tõ nh÷ng vÊn ®Ò ®ã Nhµ n­íc ®· ®Ò ra nh÷ng ph­¬ng h­íng nh»m hoµn thiÖn chÝnh s¸ch gi¸ theo quy luËt thÞ tr­êng trong c¶ m«i tr­êng vÜ m« vµ m«i tr­êng vi m«. Nh÷ng chÝnh s¸ch nµy ®· t¸c ®éng tÝch cùc tíi kinh tÕ thÞ tr­êng ®Æc biÖt lµ trong ®iÒu kiÖn cã søc m¹nh thÞ tr­êng. §Ó hoµn thiÖn vµ vËn hµnh tèt ®­îc nh÷ng chÝnh s¸ch gi¸ phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn hiÖn nay ®ßi hái Nhµ n­íc, c¸c ngµnh, c¸c c¬ quan h÷u quan vµ c¸c doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn nghiªm tóc nh÷ng quy ®Þnh vÒ gi¸ vµ t«n träng lÉn nhau hay c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. Tµi liÖu tham kh¶o 1. Kinh tÕ häc vi m« - David Begg 2. Kinh tÕ häc vi m« - Robert Spindich 3. Kinh tÕ häc vi m« - Bé Gi¸o dôc & §µo t¹o 4. Kinh tÕ häc vi m« - Tr­êng §H Tµi chÝnh - KÕ to¸n 5. T¹p chÝ thÞ tr­êng vµ gi¸ c¶ - sè 3, 8, 9, 10 n¨m 2001. 6. Ph¸p luËt vÒ qu¶n lý ®iÖn, n­íc, b­u chÝnh viÔn th«ng, n¨m 2001. 7. Lý thuyÕt gi¸ c¶ vµ sù vËn dông. 8. Thêi b¸o kinh tÕ. Môc lôc