Đề án Tiết kiệm vật tư trong Doanh nghiệp sản xuất

c tiªu dïng vËt t­ nh­ng ch­a cã h×nh thøc râ rµng ®Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp vµ c«ng nh©n tiÕn hµnh s¶n xuÊt tiÕt kiÖm. Khi mµ nÒn kinh tÕ cña ®Êt n­íc ®· chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng, yÕu tè c¹nh tranh ®­îc ®Èy m¹nh vµ khèc liÖt h¬n. Mçi mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt muèn tån t¹i th× ngµy cµng ph¶i ph¸t triÓn vµ ph¶i cã c¸ch thøc, kÕ ho¹ch, chiÕn lù¬c râ rµng ®Ó cã thÓ c¹nh tranh ®­îc víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c. §Æc biÖt hiÖn nay ®Êt n­íc ®ang trong thêi kú héi nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi. ThÞ tr­êng ®­îc më réng h¬n ®èi víi c¸c doanh nghiÖp trong n­íc ®ång thêi thÞ tr­êng trong n­íc còng ph¶i më réng ®Ó c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi vµo s¶n xuÊt vµ kinh doanh. Khi ®ã c¸c doanh nghiÖp viÖt nam sÏ ph¶i c¹nh tranh khèc liÖt h¬n ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Trong ®iÒu kiÖn ®ã ®Ó tån t¹i vµ c¹ch tranh ®­îc th× mçi doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã mét chiÕn l­îc, kÕ ho¹ch râ rµng cho doanh nghiÖp m×nh. YÕu tè ¶nh h­ëng nhiÒu nhÊt ®Õn c¹nh tranh lµ gi¸ vµ chÊt l­îng cña hµng ho¸, c¸c dÞch vô ®i kÌm… Trong c¸c yÕu tè ®ã th× gi¸ c¶ lµ cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn c¹nh tranh s¶n phÈm hµng ho¸ cña doanh nghiÖp. Th«ng th­êng trong gÝa trÞ cña s¶n phÈm th× gi¸ trÞ vËt t­ th­êng chiÕm tõ 70%-80%. Do ®ã biÖn ph¸p tèt nhÊt ®Ó gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ thùc hiÖn tiÕt kiÖm vËt t­ tõ ngay kh©u ®Çu vµo cña s¶n xuÊt . TiÕt kiÖm vËt t­ lµ yªu cÇu cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch ®èi víi mçi doanh nghiªp s¶n xuÊt trong ®iÒu kiÖn kinh doanh hiÖn nay, khi mµ nguyªn vËt liÖu… ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm ngµy mét ®¾t vµ khan hiÕm, nh÷ng nguyªn vËt liÖu quý hiÕm ngµy cµng c¹n kiÖt. §ã còng lµ lý do chÝnh ®Ó em nghiªn cøu ®Ò tµi nµy. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n TS. NguyÔn V¨n TuÊn ®· gióp ®ì em thùc hiÖn ®Ò tµi nµy. Tuy nhiªn ®©y lµ mét ®Ò tµi t­¬ng ®èi réng nªn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ. Em rÊt mong nhËn ®­îc sù ®ãng gãp cña c¸c thÇy, c¸c c« nh»m hoµn thiÖn vµ n©ng cao kiÕn thøc trong thêi gian tíi. Ch­¬ng I: C¬ së lý luËn vÒ tiÕt kiÖm vËt t­ cña doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng kinh doanh 1. C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ vËt t­ vµ tiÕt kiÖm vËt t­ 1.1. VËt t­ 1.1.1. Kh¸i niÖm VËt t­ lµ bé phËn c¬ b¶n trong toµn bé t­ liÖu s¶n xu¸t cña x· héi,bao gåm nguyªn liÖu, vËt liÖu, nhiªn liÖu, n¨ng l­îng vµ thiÕt bÞ m¸y mãc. 1.1.2. Ph©n lo¹i vËt t­-kü thuËt theo c«ng dông kinh tÕ cã: +Nguyªn vËt liÖu: ®­îc dïng mét lÇn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ gi¸ trÞ ®­îc chuyÓn toµn bé vµo s¶n phÈm. + ThiÕt bÞ m¸y mãc: ®­îc sö dông nhiÒu lÇn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ gi¸ trÞ ®­îc chuyÓn dÇn vµo s¶n phÈm lµm ra Theo sù ®ång nhÊt vÒ quy tr×nh c«ng nghÖ lµ c¨n cø vµ quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt c¸c lo¹i s¶n phÈm lµ vËt t­ kü thuËt ®Ó ph©n thµnh c¸c lo¹i kh¸c nhau. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy tÊt c¶ c¸c vËt t­ cã quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xu©t gièng nhau hoÆc gÇn nh­ gièng nhau ®­îc xÕp cïng mét lo¹i bÊt kÓ nã ®­îc s¶n xuÊt ë ®©u vµ do ®¬n vÞ nµo s¶n xuÊt. Theo nguån cung øng lµ ph­¬ng ph¸p ph©n lo¹i dùa vµo nguån vËt t­ kü thuËt ®Ó cung øng cho nÒ kinh tÕ quèc d©n. +VËt t­ kü thuËt s¶n xuÊt trong n­íc +VËt t­ kü thuËt nhËp khÈu Theo ®èi t­îng cung øng + Cung øng cho s¶n xuÊt + Cung øng cho x©y dùng Theo cÊp qu¶n lý lµ c¨n cø vµo chÕ ®é ph©n phèi vµ c¸c cÊp qu¶n lý vËt t­ kü thuËt ®Ó ph©n lo¹i. + VËt t­ kü thuËt do nhµ n­íc thèng nhÊt qu¶n lý. + VËt t­ kü thuËt kh«ng do nhµ n­íc thèng nhÊt qu¶n lý. 1.2. §Þnh møc tiªu dïng vËt t­ lµ l­îng vËt t­ hao phÝ lín nhÊt cho phÐp ®Ó s¶n xuÊt ra mét ®¬n vÞ s¶n phÈm theo quy c¸ch, kÕt cÊu, chÊt l­îng, quy tr×nh c«ng nghÖ nhÊt ®Þnh, trong nh÷ng ®iÒu kiÖn tæ chøc vµ kü thuËt nhÊt ®Þnh. ViÖc x©y dùng ®Þnh møc tiªu dïng vËt t­ tiªn tiÕn vµ ®­a ®Þnh møc ®ã vµo ¸p dông trong s¶n xuÊt lµ biÖn ph¸p quan träng nh¸t ®Ó thùc hµnh tiÕt kiÖm vËt t­ cã c¬ së chÆt chÏ viÖc sö dông vËt t­. §Þch møc tiªu dïng vËt t­ cßn lµ c¨n cø ®Ó tiÕn hµnh kÕ ho¹ch ho¸ cung øng vµ sö dông vËt t­, t¹o tiÒn ®Ò cho viÖc h¹ch to¸n kinh tÕ vµ thóc ®Èy phong trµo thi ®ua lao ®éng s¶n xuÊt vµ thùc hµnh tiÕt kiÖm trong xÝ nghiÖp, ph©n x­ëng. 1.3. TiÕt kiÖm vËt t­ cã nghÜa lµ sö dông hîp lý vËt t­ cã s½n, tiªu dïng cã c¨n cø kinh tÕ ®Ó s¶n xuÊt ra nhiÒu s¶n phÈm cã chÊt l­îng tèt, lµ b¶o ®¶m s¶n xuÊt s¶n phÈm víi chi phÝ vËt chÊt Ýt nhÊt mµ ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ nhiÒu nhÊt. Trong s¶n xuÊt chi phÝ vËt t­ th­êng chiÕm tíi 70% - 80% gi¸ thµnh s¶n phÈm c«ng nghiÖp. Riªng c¸c xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp quèc doanh, nÕu sö dông tiÕt kiÖm vµ gi¶m 1% chi phÝ vËt t­, h»ng n¨m còng lµm lîi cho Nhµ n­íc hµng tr¨m triÖu ®ång, v× vËy sö dông tiÕt kiÖm vËt t­ lµ biÖn ph¸p c¬ b¶n ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng tÝch luü x· héi chñ nghÜa. H¬n n÷a, víi khèi l­îng vËt t­ nh©t ®Þnh, phÊn ®Êu h¹ thÊp ®Þnh møc tiªu dïng vËt t­ cho ®¬n vÞ s¶n phÈm kh«ng nh÷ng gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, mµ cßn b¶o ®¶m s¶n xuÊt khèi l­îng s¶n phÈm nhiÒu h¬n, t¨ng thªm cña c¶i vËt chÊt cho x· héi. 2. Vai trß cña tiÕt kiÖm vËt t­ trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. 2.1. Gi¶m chi phÝ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm tõ ®ã gi¶m chÝ phÝ trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm, gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm tõ ®ã t¹o cho doanh nghiÖp nhiÒu lîi nhuËn h¬n vµ t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. §©y lµ mét trong nh÷ng vai trß v« cïng quan träng cña viÖc tiÕt kiÖm vËt t­.VËt t­ lµ mét trong nh÷ng yÕu tè ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña mçi doanh nghiÖp. Trong s¶n xuÊt gi¸ trÞ cña vËt t­ th­êng chiÕm tõ 70%-80% gi¸ trÞ cña s¶n phÈm, do ®ã khi ta tiÕt kiÖm ®­îc dï chØ lµ mét l­îng rÊt nhá vËt t­ sö dông ®Ó s¶n xuÊt ra mét ®¬n vÞ s¶n phÈm th× tæng l­îng vËt t­ ta tiÕt kiÖm ®­îc rÊt lín, khi ®ã gi¸ c¶ cña s¶n phÈm sÏ gi¶m ®i rÊt nhiÒu. §Êt n­íc ta míi tiÕn hµnh ®æi míi c¶i c¸ch nÒn kinh tÕ tõ tËp chung quan liªu (thêi kú mµ hÇu hÕt vËt t­ sö dông ë c¸c doanh nghiÖp lµ do nhµ n­íc cÊp ph¸t, nhµ n­íc bao tiªu s¶n phÈm ®Çu ra cho doanh nghiÖp). Do ®ã, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt chØ chó ý ®Õn sè l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra ch­a chó ý ®Õn chÊt l­îng cña s¶n phÈm nhiÒu vµ søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng. Khi ®Êt n­íc chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng c¸c thuËn lîi ®ã cña doanh nghiÖp bÞ mÊt ®i, mçi doanh nghiÖp ph¶i t×m cho m×nh mét h­íng ®i ®Ó cã thÓ ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng. Do míi chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ nªn mét trong c¸c ph­¬ng ph¸p ®Ó c¹nh tranh hiÖu qu¶ thùc hiÖn tiÕt kiÖm vËt t­ ngay ë kh©u s¶n xuÊt s¶n phÈm. 2.2. Lµm t¨ng quy m« s¶n xuÊt tõ ®ã t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm h¬n cho x· héi. Thùc hiÖn tiÕt kiÖm vËt t­ tõ ®ã ta cã thÓ gi¶m chi phÝ ®Çu vµo, sö dông nh÷ng kho¶n ®· tiÕt kiÖm ®­îc ®ã ®Ó t¨ng thªm quü ®Çu t­ t¸i më réng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp tõ ®ã t¹o nhiÒu s¶n phÈm h¬n cho doanh nghiÖp vµ x· héi. 2.3. Gãp phÇn n©ng cao c«ng xuÊt cña m¸y mãc thiÕt bÞ. Trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh gay g¾t nh­ hiÖn nay mçi doanh nghiÖp muèn tån t¹i ®ù¬c th× ph¶i lu«n chó t©m ®Õn thiÕt bÞ m¸y mãc, kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng xuÊt cña m¸y ®Ó tiÕt kiÖm vËt t­, tËn dông tèi ®a kh¶ n¨ng khÊu hao cña m¸y mãc, thiÕt bÞ. 2.4. Thóc ®Èy khoa häc kü thuËt ph¸t triÓn, thóc ®Èy ¸p dông khoa häc kü thuËt míi. Muèn tiÕt kiÖm vËt t­ cã hiÖu qu¶ th× doanh nghiÖp kh«ng chØ ®Æt ra c¸c ®Þnh møc vµ chØ tiªu tiªu dïng vËt t­, n©ng cao kh¶ n¨ng qu¶n lý cña tõng ph©n x­ëng tõng doanh nghiÖp mµ cßn ph¶i kh«ng ngõng thóc ®Èy ¸p dông khoa häc kü thuËt míi vµ s¶n xuÊt. Ngµy nay, khoa häc kü thuËt kh«ng ngõng ph¸t triÓn vµ viÖc ¸p dông c¸c c«ng nghÖ míi vµo trong s¶n xuÊt s¶n phÈm lµ v« cïng quan träng vµ lµ yÕu tè sèng cßn cña doanh nghiÖp. Sö dông c«ng nghÖ míi kh«ng nh÷ng tiÕt kiÖm ®­îc vËt t­ mµ cßn t¨ng kh¶ n¨ng s¶n xuÊt s¶n phÈm cña doanh nghiÖp, ®ång thêi n©ng cao chÊt l­îng, kiÓu d¸ng cña s¶n phÈm, t¹o sù ®a d¹ng trong s¶n phÈm. 2.5. T¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh ë cÊp ®é s¶n phÈm, Doanh nghiÖp, toµn nÒn kinh tÕ quèc d©n. TiÕt kiÖm vËt t­ sÏ lµm gi¶m chi phÝ trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm tõ ®ã gi¸ mçi ®¬n vÞ s¶n phÈm cña doanh nghiÖp sÏ gi¶m nh­ vËy sÏ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng. 3. Nh÷ng biÖn ph¸p c¬ b¶n nh»m sö dông hîp lý vµ tiÕt kiÖm vËt t­. HiÖn nay ®Êt n­íc ta cßn nghÌo, nÒn c«ng nghiÖp nÆng ch­a lín m¹nh, c¬ së nguyªn liÖu n«ng nghiÖp ch­a ph¸t triÓn v÷ng ch¾c, nhiÒu lo¹i vËt t­ cßn ph¶i nhËp cña n­íc ngoµi; do ®ã, viÖc phÊn ®Êu sö dông tiÕt kiªm vËt t­, tÝch cùc dïng nguyªn vËt liÖu trong n­íc thay thÕ hµng nhËp, võa b¶o ®¶m hiÖu qu¶ kinh tÕ nhiÒu mÆt, võ cã ý nghÜa chÝnh trÞ to lín. Trong xÝ nghiÖp s¶n xuÊt, mäi ng­êi lao ®éng ®Òu cã tr¸ch nhiÖm sö dông tiÕt kiÖm vËt t­, xÝ nghiÖp ph¶i triÖt ®Ó thùc hµnh tiÕt kiÖm trong mäi kh©u: dù tr÷, b¶o qu¶n, sö dung vËt t­. Trong ®ã, vÊn ®Ò quan träng nhÊt lµ kh«ng ngõng phÊn ®Êu ®¹t vµ gi¶m møc tiªu dïng vËt t­ trong s¶n xuÊt, sö dung tæng hîp nguyªn, vËt liÖu vµ tÝch cùc sö dông nguyªn, vËt liÖu thay thÕ cho lo¹i vËt t­ khan hiÕm, nhËp cña n­íc ngoµi. 3.1. H¹ thÊp träng l­îng thùc cña s¶n phÈm, hay lµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông nguyªn, vËt liÖu chÝnh trªn c¬ së b¶o ®¶m tiªu chuÈn chÊt l­îng s¶n phÈm Do tÝnh chÊt c«ng nghÖ vµ tÝnh n¨ng sö dông vËt liÖu cã kh¸c nhau, cho nªn biÖn ph¸p h¹ thÊp ®Þnh møc tiªu dïng nguyªn, vËt liÖu ph¶i vËn dông cô thÓ, thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ. §èi víi c¸c lo¹i vËt t­ cÊu thµnh thùc thÓ s¶n phÈm, t¹o thµnh h×nh th¸i nhÊt ®Þnh ( nh­ m¸y mãc, chi tiÕt m¸y, ®å dïng b»ng gç…) th× ph¶i coi träng gi¶m bít träng l­îng thùc cña s¶n phÈm, lµm cho s¶n phÈm cã khèi l­îng nhÑ h¬n, gi¶m bé phËn kh«ng cÇn thiÕt, h×nh d¹ng gän h¬n trªn c¬ së b¶o ®¶m tiªu chuÈn kü thuËt s¶n phÈm. Muèn vËy, cÇn nghiªn cøu hoµn thiÖn thiÕt kÕ, thay ®æi kÕt cÇu s¶n phÈm hoÆc c¶i tiÕn ph­¬ng ph¸p c«ng nghÖ. §èi víi c¸c qu¸ tr×nh chÕ biÕn hãa thùc phÈm, vÊn ®Ò quan träng lµ t¨ng hiÖu qu¶ sö dông nguyªn liÖu, tøc lµ t¨ng l­îng nguyªn liÖu cã Ých trong tõng ®¬n vÞ s¶n phÈm. Trong tr­êng hîp nµy muèn n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông nguyªn liÖu ph¶i coi träng thùc hiÖn tèt quy tr×nh c«ng nghÖ, b¶o ®¶m chÊt l­îng nguyªn liÖu ®­a vµo chÕ biÕn vµ quy ®Þnh phèi chÕ nguyªn liÖu, thùc hiÖn tèt quy ph¹m sö dông m¸y mãc, thiÕt bÞ vµ hoµn thiÖn hÖ thèng m¸y mãc, thiÕt bÞ s¶n xuÊt… Kh«ng nh÷ng ®èi víi c¸c lo¹i nguyªn liÖu, vËt liÖu chÝnh mµ ngay c¶ c¸c lo¹i vËt liÖu phô, nhiªn liÖu, ®éng lùc, viÖc ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p tæ chøc-kü thuËt trªn ®©y còng cã t¸c dông lín b¶o ®¶m sö dông tiÕt kiÖm c¸c lo¹i vËt t­ ®ã. 3.2. Kh«ng ngõng gi¶m bít l­îng phÕ liÖu sinh ra, tÝch cùc tËn dông phÕ liÖu, sö dông tæng hîp nguyªn, vËt liÖu. Trong qu¸ tr×nh sö dông vËt t­, l­îng phÕ liÖu sinh ra cµng nhiÒu th× møc tiªu dïng vËt t­ cho ®¬n vÞ s¶n phÈm cµng cao, l·ng phÝ vËt t­ cµng nhiÒu. Do ®ã, ph¶i phÊn ®Êu h¹n chÕ tíi møc thÊp nhÊt l­îng phÕ liÖu sinh ra, nhÊt lµ l­îng phÕ liÖu do c¸c nguyªn nh©n tæ chøc vµ qu¶n lý g©y ra. VÒ vÊn ®Ò nµy, ph¶i coi träng c¸c biÖn ph¸p nh­ thùc hiªn tèt quy tr×nh c«ng nghÖ, ¸p dông thao t¸c tiªn tiÕn, b¶o ®¶m ®é chÝnh x¸c cña m¸y mãc, cung øng c¸c lo¹i vËt t­ ®óng yªu cÇu, gi¶m thÊp tû lÖ s¶n phÈm háng. PhÕ liÖu sinh ra ®­îc ph©n ra nhiÒu lo¹i, nãi chung ph¶i tÝch cùc thu håi vµ tËn dông. PhÕ liÖu cßn sö dông ®­îc, nh­ dïng ®Ó chÕ t¹o ngay lo¹i s¶n phÈm ®ã (nh­ ph«i tiÖn, bµo vËt gia c«ng kim lo¹i mµu, thu håi ®Ó ®óc c¸c ph«i phÈm ®ã); hoÆc dïng ®Ó s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng kh¸c (nh­ v¶i vôn ®Ó may quÇn ¸o trÎ em; s¾t vôn lµm b¶n lÒ, ®å ch¬i trÎ em…) Trong nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp cÇn nghiªn cøu tæng hîp sö dông nguyªn, vËt liÖu, tøc lµ sö dông sè l­îng chÊt cã Ých kh¸c nhau cßn l¹i trong nguyªn, vËt liÖu ®Ó s¶n xuÊt ra nhiÒu lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau. §ã lµ con ®­êng sö dông nguyªn, vËt liÖu hîp lý vµ tiÕt kiÖm nhÊt. 3.3. Sö dông vËt liÖu thay thÕ trªn c¬ së b¶o ®¶m chÊt l­îng s¶n phÈm víi hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. ViÖc sö dung vËt liÖu thay thÕ lµ mét h­íng quan träng ®Ó sö dông hîp lý vµ tiÕt kiÖm vËt t­, gi¶i quyÕt ®­îc khã kh¨n trong nhiÒu trõ¬ng hîp thiÕu vËt t­. Trong thùc tÕ s¶n xuÊt chóng ta cã kh¶ n¨ng thay thÕ lo¹i vËt liÖu ®ang dïng trong c¸c tr­êng hîp nh­ sau: Thay lo¹i vËt liÖu ph¶i nhËp cña n­íc ngoµi b»ng lo¹i s½n cã trong n­íc. Thay lo¹i vËt liÖu hiÖn cã, ®¾t tiÒn b»ng lo¹i dÔ cã, rÎ tiÒn. Thay lo¹i vËt liÖu cã chÊt l­îng tèt b»ng lo¹i chÊt l­îng kÐm h¬n mµ vÉn b¶o ®¶m tiªu chuÈn chÊt l­îng s¶n phÈm. Thay lo¹i nguyªn, vËt liÖu vèn lµ l­¬ng thùc b»ng lo¹i kh«ng ph¶i lµ l­¬ng thùc ®Ó dµnh nguyªn liªu ®ã cho nhu cÇu cÇn h¬n. Thay lo¹i vËt liÖu tèt, nguyªn chÊt b»ng lo¹i phÕ liÖu cña xÝ nghiÖp kh¸c th¶i bá, vv… Trong vÊn ®Ò nµy cÇn n¾m v÷ng tÝnh n¨ng cña vËt liÖu ®­îc thay thÕ; nghiªn cøu viÖc thay thÕ vËt liÖu ngay trong thiÕt kÕ s¶n phÈm vµ ®ång thêi ph¶i c¶i tiÕn quy tr×nh c«ng nghÖ, c¶i tiÕn m¸y mãc thiÕt bÞ… cho phï hîp ®iÒu kiÖn míi. 3.4. T¨ng c­êng c«ng t¸c tæ chøc qu¶n lý sö dông vËt t­ §i ®«i víi c¸c biÖn ph¸p tæ chøc kü thuËt ph¶i rÊt coi träng ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tæ chøc vµ qu¶n lý, nh­ t¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra vµ h¹ch to¸n vËt t­, thùc hiÖn tèt c¸c chÕ ®é qu¶n lý vËt t­, chÕ ®é tr¸ch nhiÖm vËt chÊt vµ khuyÕn khÝch lîi Ých vËt chÊt… Ch­¬ng II Thùc tr¹ng tiÕt kiÖm vËt t­ trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp A. Nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña kinh tÕ ViÖt Nam trong thêi kú héi nhËp. 1. ViÖt Nam vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ 1.1. NÒn kinh tÕ ViÖt Nam khi tham gia héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ NÒn kinh tÕ cña n­íc ta lµ mét nÒn kinh tÕ më quy m« nhá, do ®ã chÞu nhiÒu søc Ðp tõ bªn ngoµi. HiÖn nay viÖt nam ®· tiÕn hµnh më réng vµ quan hÖ th­¬ng m¹i víi c¸c n­íc. §Õn naty, ViÖt Nam ®· ký kÕt trªn 70 hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng, trong ®o, ®¸ng chó ý lµ hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt-Mü ký n¨m 2001. ViÖt Nam ®· lÇn l­ît tham gia vµo nhiªu tæ chøc kinh tÕ, th­¬ng m¹i quèc tÕ. B­íc ph¸t triÓn cã Ýnh ®ét ph¸ cña qu¸ tr×nh nµy lµ ViÖt Nam chÝnh thøc gia nhËp ASEAN ngµy 25/7/1995vµ tham gia c¸c c¬ chÕ liªn kÕt ASEAN trong c¸c lÜnh vøc ®Çu t­ së h÷u trÝ tuÖ, c«ng nghÖ th«ng tin…Th¸ng11/1998 ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña diÕn ®µn Hîp t¸c kinh tÕ ch©u A th¸i b×nh d­¬ng (APEC), Khèi kinh tÕ khu vùc lín nhÊt thÕ giíi, chiÕm h¬n 80% kim ng¹ch bu«n b¸n, gÇn 2/3 ®Çu t­ vµ h¬n 50% viÖn trî n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. Th¸ng 12/1994 ViÖt Nam göi ®¬n xin gia nhËp tæ chøc HiÖp ®Þnh chung vÒ Th­¬ng m¹i vµ ThuÕ quan(GATT). TiÒn th©n cña Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ Giíi (WTO), mét tæ chøc th­¬ng m¹i toµn cÇu víi 145 thµnh viªn, hiÖn kiÓm so¸t trªn 90% tæng gi¸ trÞ th­¬ng m¹i giao dÞch thÕ giíi. Cho ®Õn nay ViÖt Nam ®· tiÕn hµnh chuÈn bÞ giai ®o¹n ®µm ph¸n thùc chÊt vÒ më cöa thÞ tr­êng víi c¸c n­íc thµnh viªn WTO. §Çu n¨m 2002 ViÖt Nam cïng víi c¸c n­íc ASEAN tiÕn hµnh ®µm ph¸n víi Trung Quèc vÒ thµnh lËp khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN-Trung Quèc… “§Èy nhanh qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi” lµ mét chñ tr­¬ng s¸ng suèt cña §¹i héi VIII §¶ng ta, thÓ hiÖn tÇm nh×n chiÕn l­îc, t­ duy khoa häc phï hîp víi nhu cÇu cña ®Êt n­íc vµ thùc tiÔn cña thêi ®¹i. Mäi ng­êi ®Òu biÕt : NhiÒu thÕ kû tr­íc, nh÷ng tiÕn bé trong kü thuËt hµng h¶i vµ c«ng nghÖ ®ãng tÇu, khai ph¸ ®­êng giao th«ng, nh÷ng b­íc ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng hµng hãa ®· t¹o ®iÒu kiÖn më mang giao l­u bu«n b¸n gi÷a c¸c quèc gia. Tr¶i qua qu¸ tr×nh ph¸t triÓn l©u dµi, quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ ngµy cµng trë nªn phæ biÕn, bao qu¸t nhiÒu lÜnh vùc víi nhiÒu h×nh thøc. §Æc biÖt vµi chôc n¨m gÇn ®©y, xuÊt hiÖn nh÷ng nh©n tè kinh tÕ - kü thuËt rÊt míi dÉn ®Õn b­íc ph¸t triÓn nh¶y vät lµ toµn cÇu hãa c¸c quan hÖ kinh tÕ. §ã lµ : Lùc l­îng s¶n xuÊt v­¬n m¹nh ra ngoµi biªn giíi quèc gia cïng nhiÒu c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, nhÊt lµ cuéc c¸ch m¹ng th«ng tin ®· t¹o nªn cuéc c¸ch m¹ng th«ng tin liªn hoµn toµn cÇu; nh÷ng tiÕn bé míi trong giao th«ng vËn t¶i ®· rót ng¾n thêi gian giao tiÕp gi÷a c¸c vïng l·nh thæ biªn giíi... Nh­ng ®iÒu kiÖn vËt chÊt cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®ã lµm cho c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ lan táa kh¾p toµn cÇu. Sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ võa phæ cËp trªn diÖn réng, võa ph¸t triÓn theo chiÒu s©u. C¸c quan hÖ th­¬ng m¹i, c¸c dßng vèn ®Çu t­, c¸c ho¹t ®éng dÞch vô ph¸t triÓn réng kh¾p ch­a tõng cã gi÷a c¸c n­íc. Møc ®é liªn kÕt thèng nhÊt cña thÞ t­êng thÕ giíi ®­îc t¨ng c­êng : kh«ng cßn hiÖn t­îng t¸ch rêi thÞ tr­êng XHCN ( khu vùc I) víi thÞ tr­êng TBCN ( khu vùc II) ; c¸c c­êng quèc c«ng nghiÖp kh«ng cßn ph©n chia thÞ tr­êng thÕ giíi thµnh nh÷ng vïng ¶nh h­ëng râ rÖt cña riªng tõng n­íc ; c¸c c«ng ty ®a quèc gia ph¸t triÓn nhanh chong, trong cïng mét lóc, thËm nhËp thÞ tr­êng nhiÒu n­íc; quy m« vµ tèc ®é chu chuyÓn vèn, hµng hãa, dÞch vô, lao ®éng, c«ng nghÖ t¨ng lªn rÊt nhanh, diÔn ra ®ång thêi trªn c¶ ba cÊp : quèc gia, khu vùc, toµn cÇu. §óng nh­ nhËn ®Þnh cña M¸c-¡nghen trong Tuyªn ng«n cña §¶ng Céng S¶n: “§¹i c«ng nghiÖp t¹o ra thÞ tr­êng thÕ giíi. Thay cho t×nh tr¹ng c« lËp tr­íc kia cña c¸c ®Þa ph­¬ng vµ d©n téc tù cung tù cÊp, ta thÊy ph¸t triÓn nh÷ng quan hÖ phæ biÕn, sù phô th­îc phæ biÕn gi÷a c¸c d©n téc”. HoÆc nh­ mäi suy t­ëng kh¸c cña c¸c nhµ kinh ®iÓn cho r»ng: Gi¸ rÎ cña s¶n phÈm lµ nh÷ng träng ph¸o b¾n thñng v¹n lý tr­êng thµnh cña c¸c quèc gia. 1.2. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam Bøc tranh toµn cÇu hãa vµ héi nhËp quèc tÕ cùc kú ®a d¹ng vµ phøc t¹p. Do ®ã, hiÖn cã t×nh h×nh lµ trªn thÕ giíi còng nh­ trong mét n­íc, thËm chÝ trong cïng mét tr­êng ®¹i häc, mét c¬ quan nghiªn cøu lý luËn, ®ang cã nh÷ng quan niÖm vµ nh×n nhËn kh¸c nhau, thËm chÝ ®èi lËp nhau vÒ toµn cÇu hãa vµ héi nhËp quèc tÐ, thÓ hiÖn ë rÊt nhiÒu tµi liÑu nghiªn cøu vµ s¸ch b¸o xuÊt b¶n, mÆc dÇu hÇu nh­ kh«ng mét ai phñ nhËn trªn thùc tÕ cã sù t«ng t¹i cña xu thÕ toµn cÇu hãa vµ ho¹t ®éng héi nhËp quèc tÕ. Trong bèi c¶nh ®ã, ®èi víi n­íc ta, ®iÒu dÆc biÕt quan träng lµ ph¶i xuÊt phÊt tõ lîi Ých vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ cña n­íc ta, chñ ®éng xem xÐt nhËn biÕt xu thÕ diÔn biÕn cña kinh tÕ thÕ giíi, tù m×nh nh×n nhËn nh÷ng g× lµ thêi c¬, lîi thÕ cã thÓ vµ cÇn tranh thñ, nh÷ng g× lµ th¸ch thøc cÇn ®èi phã, lµ tiªu cøc cÇn phßng hèn, ®Ó ®éc lËp x¸c ®Þnh th¸i ®é, chñ tr­¬ng, ph­¬ng ¸n héi nhËp mét c¸ch thÝch hîp, nh»n môc tiªu: ®i ®«i víi khai th¸c tèi ®a mäi tiÒm n¨ng néi lùc, cÇn ra søc tanh thñ c¸c nguån ngo¹i lùc nh­ lµ nh÷ng nguån lùc bæ sung rÊt quan träng cho ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi, t¹o cho nÒn kinh tÕ n­íc ta vÞ thÕ cã lîi trong ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ trªn c¬ së gi÷ v÷ng ®éc lËp tù chñ vµ ®Þnh h­íng XHCN, b¶o ®¶m an ninh quèc gia vµ b¶n s¾c d©n téc. NÕu chØ h¹n chÕ trong nguån lùc h¹n hÑp hiÖn cã th× kh«ng thÓ ®Èy nhanh nhÞp ®ä phÊt triÓn kinh tª, khoong thÓ gi¶i quyÕt sím nh÷ng vÊn ®Ò x· héi bøc xóc nhhuw viÖc l¹m, xãa ®ãi gi¶m nghÌo... ThËm chÝ nguy c¬ tôt hËu xa h¬n sÏ trë thµnh hiÖn thùc nghiÖt ng·, phÊt sinh nhiÒu vÊn ®Ò kinh tÕ x· héi rÊt phøc t¹p. Ai còng biÕt trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, rÊt dåi dµo thiÕt bÞ, bËt t­ vµ nhiÒu nguån vèn ®Çu t­. Nh­ng kh«ng héi nhËp quèc tÕ, ®øng ngoµi quan hÖn ®a ph­¬ng, song ph­¬ng th× viÖc tËn dông c¸c nguån vËt chÊt ®ã nhÊt ®änh gÆp nhiÒu khã kh¨n, h¹n chÕm ph¶i tr¶ gi¸ cao h¬n: nî lÇn khã vay, khã tr¶, th¹m chã kh«ng tr¶ ®­îc, hËu häa sÏ rÊt lín. §èi víi n­íc ta, xuÊt ph¸t tõ nhiÖm vô trung t©m lµ ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa hiÖn ®¹i hãa, héi nhËp quèc tÕ sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thu hót nh÷ng nguån vËt chÊt nh­ vèn, thiÕt bÞ, vËt liÖu mµ n­íc ta rÊt thiÕu vµ rÊt cÇn; nh÷ng tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ, nh÷ng kiÕn thøc hiÖn ®¹i vÒ qu¶n lý kinh tÕ cÇn n¾m b¾t vµ vËn dông ; nh÷ng thÞ tr­êng míi cÇn th©m nhËp ®Ó t¨ng nhanh xuÊt khÈu, phôc vô môc tiªu thay thÕ nhËp khÈu mét c¸c cã hiÖu qu¶ ; nh÷ng ®èi t¸c míi cÇn thu hót nh»m thùc hiÖn tèt h¬n chñ tr­¬ng ®a ph­¬ng hãa, chèng vÞ thÕ ®éc quyÒn cña bÊt kú ai trªn bÊt cø lÜnh vùc nµo cña nÒn kinh tÕ n­íc ta. Thùc tr¹ng kinh tÕ n­íc ta cho thÊy: tiÒm lùc kinh tÕ rÊt lín, phong phó vµ ®a d¹ng, bao gåm nhiÒu lÜnh vùc, tr¶i réng kh¾p c¸c vïng l·nh thæ. Nh­ng thùc tr¹ng tr­íc m¾t còng cho thÊy: ®Ó khai th¸c nhanh nh÷ng tiÒm lùc ®ã, trong kh«ng Ýt tr­êng hîp, rÊt c©n sù t¸c ®éng tÝch cùc, cã hiÖu qu¶ cña c¸c nguån kinh tÕ bªn ngoµi nh­ lµ nh÷ng nh©n tè kh«ng thÓ thiÕu ®Ó khai th¸c, ph¸t huy néi lùc. Nãi c¸ch kh¸c, ph¸t huy néi lùc lµ chÝnh, nh­ng ph¶i kÞp thêi tËn dông c¸c ngo¹i lùc; kÕt hîp néi lùc víi ngo¹i lùc thµnh søc m¹nh tæng hîp tiÕn qu©n m¹nh vµo c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa. MÆt kh¸c, th¸ch thøc cÇn ®èi phã kh«ng ph¶i nhá: lµm thÕ nµo gi÷ v÷ng ®­îc chñ quyÒn quèc gia vµ ®Þnh h­íng XHCN trong suèt qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ? Lµm thÕ nµo kh«ng ®Ó xÈy ra thua thiÖt, th©m chÝ thÊt b¹i trªn th­¬ng tr­êng néi ®Þa vµ quèc tÕ do kh¶ n¨ng c¹nh tranh qu¸ yÕu; kh«ng ®Ó xÈy ra s¬ hë, thua lý. Kh«ng bÞ ®éng tr­íc nh÷ng biÕn ®éng lín xÈy ra l¬ lµ, mÊt c¶nh gi¸c tr­íc nh÷ng ©m m­u, thñ ®o¹n cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch.. §Ó tËn dông cã hiÖu qu¶ mäi thêi c¬ thuËn lîi, ®ång thêi ®èi phã thµnh c«ng víi c¸c lo¹i th¸ch thøc, b¶o ®¶m nguyªn t¾c b×nh ®¼ng, c¸c bªn cïng cã lîi, ®iÒu quyÕt ®Þnh lµ: Chñ ®éng héi nhËp quèc tÕ b»ng mét ch­¬ng tr×nh tæng thÓ víi nh÷ng néi dung vµ lé tr×nh hîp lý; kh«ng bÞ ®éng, l«i cuèn ch¹y theo, nh­ng kh«ng do dù, bá lì thêi c¬, thËm chÝ ph¶i biÕt sö dông héi nhËp quèc tÕ lµm ®éng lùc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn tiÕn bé cña nÒn kinh tÕ. Thùc tÕ võ qua cho thÊy : doanh nghiÖp nµo chÊp nhËn c¹ch tranh, kÓ c¶ c¹nh tranh quèc tÕ, ra søc c¶i tiÕn qu¶n lý vµ c«ng nghÖ th× kh«ng nh÷ng lµm chñ thÞ tr­êng néi ®Þa mµ cßn ®øng v÷ng trªn th­¬ng tr­êng quèc tÕ. Kh«ng Ýt tiÕn bé trong n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, dÞch vô ®Òu lµ kÕt qu¶ cña sù kÕt hîp nh©n tè bªn trong víi nh©n tè bªn ngoµi Ch­¬ng tr×nh héi nhËp ph¶i phï hîp víi chiÕn l­îc, quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi , ph¶i ®¸p øng yªu cÇu cña nh÷ng ®Þnh chÕ kinh tÕ quèc tÕ mµ n­íc ta cam kÕt TÝch cùc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp hãa hiÖn ®¹i hãa , hiÖn ®¹i hãa víi chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ ngµy cµng cao , nh»m khai th¸c tèi ®a mäi tiÒm n¨ng cña ®Êt n­íc , t¹o ra nh÷ng chuyÓn biÕn to lín vÒ c¬ cÊu lao ®éng, ngµnh nghÒ, vïng l·nh thæ, vÒ hiÖn ®¹i hãa tõng b­íc nÒn kinh tÕ quèc d©n theo h­íng kinh tÕ tri thøc, g¾n chÆt thÞ tr­êng trong n­íc víi thÞ tr­êng quèc tÕ, tham gia ngµy cµng nhiÒu vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ mét c¸ch cã lîi nhÊt ... Kiªn tr× ®­¬ng lèi ®ái míi , ®­a ®æi míi lªn b­íc ph¸t triÓn cao h¬n lµ x©y dùng nhanh thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN : cñng cè vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ n­íc ®i ®«i víi t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c cïng ph¸t triÓn ; c¶i tiÕn chÕ ®é ph©n phèi , kÕt hîp t¨ng tr­ëng kinh tÕ víi gi¶i quyÕt c¸c nhu cÇu x· héi ; x©y dùng quy ho¹ch, kÕ ho¹ch kinh tÕ ; kÕt hîp “cung”; víi “cÇu”, coi “cÇu” lµ ®iÓm xuÊt ph¸t , lµ ®èi t­îng cña “cung”; lÊy chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ lµm tiªu chuÈn hµng ®Çu ; kÞp thêi ®iÒu chØnh bæ sung c¸c chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i , tµi chÝnh, ng©n hµng ; t¨ng c­êng vµ ®æi míi chøc n¨ng qu¶n lý cña Nhµ n­íc. N©ng cao kh«ng ngõng kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn c¶ ba mÆt : s¶n phÈm hµng hãa ( chÊt l­îng, gi¸ c¶) : doanh nghiÖp (n¨ng lùc c«ng nghÖ , tr×nh ®é qu¶n lý , hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ); tæng thÓ nÒn kinh tÕ ( kinh tÕ vÜ m« æn ®Þnh, ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng ; hÖ thèng ph¸p luËt, chÝnh s¸ch hoµn chØnh, th«ng tho¸ng, m«i tr­êng hÊp dÉn, sù tÝn nhiÖm quèc tÕ ...). Ra søc x©y dùng doanh nghiÖp, c«ng ty, nhÊt lµ doanh nghiÖp Nhµ n­íc thµnh nh÷ng ®¬n vÞ m¹nh vÒ c«ng nghiÖp, giái vÒ qu¶n lý, n¨ng ®éng, s¸ng t¹o trong lµm ¨n. Muèn vËy, víi th¸i ®é nh×n th¼ng vµo sù thËt, cÇn kiªm quyÕt, khÈn tr­¬ng tiÕn hµnh c¶i c¸ch, ®æi míi hÖ thèng doanh nghiÖp Nhµ n­íc dùa trªn t­ duy míi vÒ vai trß, vÞ trÝ vµ tr¸ch nhiÖm cña doanh nghiÖp Nhµ n­íc, vÒ c¬ chÕ qu¶n lý , chø kh«ng chØ dõng l¹i ë s¾p xÕp gi¶n ®¬n, thuÇn tóy vÒ sè l­îng nhiÒu Ýt. GÊp rót ®µo t¹o mét ®éi ngò c¸n bé ngang tÇm nhiÖm vô vÒ c¶ hai mÆt nghiÖp vô vµ phÈm chÊt ®¹o ®øc. Dùa trªn môc tiªu, chñ tr­¬ng chung, kÕt hîp chÆt chÏ víi ho¹t ®éng cña c¸c ngµnh kinh tÕ víi c¸c ngµnh v¨n hãa, an ninh, quèc phßng, h×nh thµnh søc m¹nh tæng hîp cña c¶ n­íc... KÕt hîp chÆt chÏ chÝnh trÞ ®èi ngo¹i víi kinh tÕ ®èi ngo¹i, nh»m n©ng cao vÞ thÕ cña n­íc ta trªn chÝnh tr­êng quèc tÕ, ®ång thêi t¹o thÕ ®øng v÷ng ch¾c, cã lîi thÕ kinh tÕ n­íc ta trªn th­¬ng tr­êng tßan cÇu vµ khu vùc. Trªn thùc tÕ, nÒn kinh tÕ n­íc ta ®· héi nhËp quèc tÕ tõ l©u, nÕu kÓ tõ khi n­íc ta tham gia Héi ®ång t­¬ng trî kinh tÕ cña c¸c n­íc XHCN (SEV) vµ nh÷ng ho¹t ®éng tÝch cùc, ®a d¹ng cña n­íc ta mÊy n¨m gÇn ®©y trªn lÜnh vùc quan träng nµy. Thùc tÕ còng cho thÊy nh÷ng g× n­íc ta thu nhËn ®­îc tõ héi nhËp quèc tÕ, ®· gãp phÇn xøng ®¸ng víi nh÷ng thµnh tùu kinh tÕ to lín, cã ý nghÜa rÊt quan träng cña thêi gian qua. Nh÷ng g× ®· thùc hiÖn, ®· giµnh ®­îc chøng minh r»ng : §¶ng ta, Nhµ n­íc vµ nh©n d©n ta cã ®ñ b¶n lÜnh vµ kh¶ n¨ng khai th¸c nh÷ng g× lîi thÕ cña héi nhËp quèc tÕ , ®ång thêi ®èi phã thµnh c«ng víi nhiÒu lo¹i th¸ch thøc phøc t¹p. Thùc tÕ võa qua vÒ c¶ hai mÆt “®­îc” vµ “ch­a ®­îc” ®Òu lµ nh÷ng kinh nghiÖm, bµi häc bæ Ých gióp chóng ta m¹nh d¹n chuyÓn qua b­íc ph¸t triÓn míi cña héi nhËp quèc tÕ. B. Nh÷ng lîi thÕ vµ bÊt lîi cña doanh nghiÖp trong c¹nh tranh vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp Trong thêi kú héi nhËp cu¶ nÒn kinh tÕ, c¹nh tranh trªn th­¬ng tr­êng diÔn ra v« cïng gay g¾t vµ khèc liÖt, do ®ã ®Èy m¹nh kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trong thêi kú nµy lµ v« cïng quan träng vµ cÊp thiÕt. §Æc biÖt trong vÊn ®Ò c¹nh tranh vÒ s¶n phÈm khi ng­êi tiªu dïng ®ang cã xu thÕ tin t­ëng vµo nh·n hiÖu s¶n phÈm. Khi héi nhËp nÒn kinh tÕ n­íc ta víi thÕ giíi thÞ tr­êng ®­îc më réng, c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi sÏ t¨ng c­êng ®Çu t­ c«ng nghÖ vµo ViÖt Nam h¬n n÷a do ®ã doanh nghiÖp sÏ cã ®iÒu kiÖn tiÕp sóc víi thÞ tr­êng réng lín trªn thÕ giíi vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm cña m×nh. Héi nhËp còng ®ång nghÜa víi viÖc më réng thÞ tr­êng trong n­íc cho c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam s¶n xuÊt vµ kinh doanh. Khi ®ã møc ®é c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng sÏ cao h¬n rÊt nhiÒu, ng­êi tiªu dïng trong n­¬c do tiÕp cËn víi nhiÒu s¶n phÈm víi mÉu m· kh¸c nhau do ®ã yªu cÇu vÒ mÉu m· vµ chÊt l­îng s¶n phÈm cña hä lµ cao h¬n. Khi ®ã ®Ó ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng néi ®Þa vµ thÕ giíi doanh nghiÖp kh«ng chØ kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng cña s¶n phÈm, mµ cßn ph¶i cã c¸ch thøc s¶n xuÊt, qu¶n lý ®Ó gi¶m gi¸ thµnh cña s¶n phÈm, n©ng cao uy tÝn, tiÕng t¨m cña doanh nghiÖp, s¶n phÈm cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng néi ®Þa vµ thÕ giíi. C. TiÕt kiÖm ®Ó c¹nh tranh Trong xu thÕ héi nhËp víi thÞ tr­êng khu vùc vµ thÕ giíi, hµng hãa ®ßi hái nh÷ng tiªu chuÈn kh¸ kh¾c khe vÒ mÉu m·, chñng lo¹i, chiÕn l­îc vµ gi¸ thµnh. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp trong n­íc nãi chung, Thµnh phè Hå ChÝ Minh nãi riªng ®Çu t­ kh¸ nhiÒu thiÕt bÞ m¸y mãc hiÖn ®¹i thuéc thÕ hÖ míi. Song, trong ®ã còng cã kh«ng Ýt nh÷ng nhµ m¸y, c¬ së s¶n xuÊt cßn ®ang sö dông nh÷ng thiÕt bÞ “cæ lç”. Ngµnh Nhùa còng kh«ng tho¸t khái vÉn ®Ò nµy. S¶n phÈm nhùa hiÖn nay ®a d¹ng, phong phó hÊp dÉn ®­îc ng­êi tiªu dïng, nh­ng gi¸ thµnh vÉn ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu c¹nh tranh nÕu chóng ta b­íc vµo héi nhËp. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ lµm sao cã gi¸ thµnh hÊp dÉn mµ kh«ng ph¶i tæn thÊt nhiÒu tiÒn cho ®Çu t­ c«ng nghÖ míi trong ngµnh Nhùa. Míi ®©y, TiÕn sü NguyÔn ThÕ B¶o cïng c¸c ®ång sù lµ kü s­ NguyÔn ThÞ Ngäc Thä, Kü s­ Tr­¬ng Quang Vò thuéc Së Khoa häc c«ng nghÖ vµ M«i tr­êng Thµnh phè Hå ChÝ Minh ®· triÓn khai ®Ò tµi “KiÓm so¸t n¨ng l­îng vµ c¸c biÖn ph¸p tiÕt kiÖm n¨ng l­îng trong c¸c nhµ m¸y trªn ®Þa bµn Thµnh phè Hå ChÝ Minh”. V× lµ ch­¬ng tr×nh ®iÓm nªn c¸c nhµ khoa häc chØ thùc hiÖn trong ba nhµ m¸y s¶n xuÊt cña ngµnh Nhùa vµ ®· cho thÊy kÕt qu¶ ®¸ng phÊn khëi, nÕu chóng ta biÕt thùc hiÖn tiÕt kiÖm n¨ng l­îng. Kü s­ NguyÔn ThÕ B¶o cho biÕt : “Thùc tÕ hiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt cè g¾ng ®Çu t­ thiÕt bÞ, c«ng nghÖ míi nh»m t¨ng n¨ng xuÊt , víi xu h­íng tiÕn tíi viÖc qu¶n lý chÊt l­îng s¶n phÈm theo tiªu chuÈn quèc tÕ ISO. Nh­ng mÆt kh¸c, l¹i ch­a quan t©m ®óng møc viÖc qu¶n lý c¸c nguån nguyªn liÖu ®Çu vµo, nhÊt lµ vÊn ®Ò n¨ng l­îng, lµm gi¶m ®i kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm ®ång thêi g©y l·ng phÝ tµi nguyªn...”. §Ò tµi trªn chØ thùc hiÖn trong ph¹m vi ba nhµ m¸y vµ ë mét ®iÒu kiÖn h¹n chÕ, kÓ c¶ thêi gian còng nh­ kinh phÝ, nh­ng nh÷ng nhµ khoa häc ®· kh¼ng ®Þnh mét sè biÖn ph¸p tiÕt kiÖm cã thÓ ¸p dông ®­îc cho c¸c nhµ m¸y Nhùa. Thùc tÕ cho thÊy, hÇu hÕt nguån n¨ng l­îng chñ yÕu dïng ®Ó cung cÊp c¸c quy tr×nh c«ng nghÖ lµ nguån ®iÖn tõ l­íi ®iÖn quèc gia vµ nguån n­íc lµm nguéi khu«n, nÕu kh«ng mua tõ nguån n­íc thµnh phè th× doanh nghiÖp tù khai th¸c, b¾t buéc ph¶i dïng b¬m vµ nh­ vËy l¹i t¨ng chi phÝ sö dông ®iÖn. Tuy nhiªn, hÇu hÕt c¸c nguån n­íc nµy, c¸c nhµ m¸y ch­a cã kÕ ho¹ch thu håi. Trong sö dông ®iÖn, theo kÕt qu¶ ®o ®­îc chÕ ®é t¶i hiÖn thêi, cïng víi nh÷ng chøng tõ cña nhµ m¸y cung cÊp cho thÊy, c¸c ®éng c¬ ho¹t ®éng ë chÕ ®é non t¶i, kho¶ng 60%, ®iÒu nµy lµm gi¶m hiÖu suÊt cña ®éng c¬, g©y l·ng phÝ n¨ng l­îng. HiÖn nay, c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt trong ngµnh Nhùa sö dông c«ng nghÖ Ðp phun vµ c«ng nghÖ Ðp ®ïn, mµ c¸c läai m¸y nµy ®Òu cã bé phËn sinh nhiÖt ®Ó nung keo ®Õn tr¹ng th¸i nãng ch¶y ®Ó Ðp kÐo t¹o ra s¶n phÈm. C¸c vßng gia nhiÖt nµy cã nhiÖt ®é kh¸ cao, trªn 2000C, nh­ng l¹i ®Ó trÇn g©y mÊt nhiÖt rÊt nhiÒu. §iÒu nµy dÉn ®Õn tæn thÊt ®iÖn n¨ng dïng ®Ó gia nhiÖt cho ®iÖn trë bï vµo phÇn nhiÖt bÞ mÊt ®i, ®ång thêi lµm cho m«i tr­êng lµm viÖc nãng h¬n, ph¶i dïng nhiÒu qu¹t giã h¬n ®Ó gi¶i nhiÖt nªn viÖc sö dông ®iÖn nhiÒu h¬n. Tõ viÖc kiÓm to¸n n¨ng l­îng thÝ ®iÓm ë mét sè nhµ m¸y cho thÊy, tiÒm n¨ng tiÕt kiÖm n¨ng l­îng rÊt lín, nÕu c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ, kü thuËt cho phÐp th× nhiÒu nhµ m¸y s¶n xuÊt trong ngµnh Nhùa tiÕt kiÖm ®­îc mét kho¶n n¨ng l­îng tõ 20 - 40%. Tuy nhiªn, viÖc tiÕt kiÖm n¨ng l­îng trong ngµnh Nhùa vÒ mÆt kü thuËt nªn chia lµm 2 phÇn ®ã lµ tiÕt kiÖm vÒ mÆt kü thuËt vµ tiÕt kiÖm vÒ c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý. Trong qu¶n lý, cÇn cã c¶n bé chuyªn tr¸ch qu¶n lý n¨ng l­îng, ®Þnh møc suÊt tiªu hao n¨ng l­îng, tr¸nh thêi gian m¸y ch¹y kh«ng t¶i, dõng m¸y kh«ng lý do, tuyªn truyÒn n©ng cao ý thøc tiÕt kiÖm n¨ng l­îng... Trong biÖn ph¸p kü thuËt, cÇn bè trÝ hÖ thèng d©y dÉn hîp lý, nhÊt lµ viÖc c©n b»ng t¶i ë 3 pha c¸c nh¸nh cña hÖ thèng ®iÖn trong nhµ m¸y. BiÖn ph¸p nµy kh¸ ®¬n gi¶n nh­ng cã kh¶ n¨ng tiÕt kiÖm ®­îc 3% tæng l­îng ®iÖn tiªu thô cña nh¸nh ®ã. Khi dßng ®iÖn 3 pha kh«ng c©n b»ng, chóng cã thÓ ph©n tÝch thµnh 3 thµnh phÇn thø tù lµ thø tù thuËn, thø tù nghÞch vµ thø tù kh«ng. Thµnh phÇn thø tù nghÞch vµ thø tù kh«ng cã thÓ g©y nªn tæn thÊt trong hÖ thèng ph©n phèi, Ýt nhÊt còng trªn ®­êng d©y truyÒn t¶i. Bªn c¹nh ®ã, dßng thø tù kh«ng trªn d©y trung tÝnh cã thÓ g©y h­ háng thiÕt bÞ, g©y mÊt an toµn cho ng­êi vËn hµnh. ViÖc bäc b¶o «n nh÷ng n¬i cã nhiÖt ®é cao g©y thÊt tho¸t nhiÖt ra m«i tr­êng xung quanh nh­ ®Çu lß nung keo cña nhµ m¸y Ðp phun, ®Çu lß cña m¸y thæi, bäc nßng xi lanh gia nhiÖt... cã thÓ tiÕt kiÖm ®­îc 10% tæng n¨ng l­îng tiªu thô. §· cã doanh nghiÖp sö dông c«ng nghÖ m¸y Ðp ®ïn ch¹y b»ng ®éng c¬ VS, thay ®æi tèc ®é b»ng khíp nèi tõ cã hiÖu suÊt truyÒn ®éng thÊp, g©y tæn thÊt lín (mÊt hiÖu suÊt qua khíp nèi tõ nªn sè vßng quay cña puli chØ cßn tèi ®a 1.200 vßng/phót so víi sè vßng quay trªn trôc ®éng c¬ lµ 1.460 vßng/phót, tæn thÊt n¨ng l­îng qua khíp nèi tõ biÕn thµnh nhiÖt), khi ®­îc thay thÕ b»ng ®éng c¬ th­êng (®éng c¬ lång sãc) vµ bé Inverter ®Ó thay ®æi tèc ®é v« cÊp, ®ång thêi tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng h¬n 20% tæng n¨ng l­îng tiªu thô. Trong khi ®ã, mÆc dï m¸y chØ ch¹y 80-85% c«ng suÊt. T¹i mét doanh nghiÖp, c¸c nhµ khoa häc ®· thö nghiÖm trªn mét m¸y thæi sö dông ®éng c¬ VS c«ng suÊt 15 HP. Sau khi bäc b¶o «n phÇn ®Çu lß (n¬i cã nhiÖt ®é tõ 1250C-2000C nªn g©y thÊt tho¸t nhiÖt rÊt lín, g©y hao phÝ n¨ng l­îng ®iÖn), thay thÕ ®éng c¬ VS b»ng ®éng c¬ th­êng vµ l¾p Inverter, th× sè liÖu thu thËp ®­îc trong vßng mét th¸ng so s¸nh víi tr­íc khi thùc hiÖn ®· tiÕt kiÖm kho¶ng 26% vµ thêi gian hoµn vèn cho viÖc c¶i tiÕn trong vßng 11 th¸ng, øng víi gi¸ ®iÖn nh­ hiÖn nay, nÕu gi¸ ®iÖn t¨ng, thêi gian hoµn thµnh cßn ng¾n h¬n. Víi ®iÒu kiÖn nguån n¨ng l­îng hiÖn nay còng nh­ sù khan hiÕm, thiÕu hôt n¨ng l­îng trong t­¬ng lai, thiÕt nghÜ, l·nh ®¹o c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt trong ngµnh Nhùa nãi riªng vµ nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c nãi chung, cÇn cã sù quan t©m ®óng møc vÒ viÖc tiÕt kiÖm n¨ng l­îng trong s¶n xuÊt. §©y lµ mét trong nh÷ng yÕu tè thóc ®Èy tÝnh c¹nh tranh cña gi¸ thµnh s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng néi ®Þa vµ thÕ giíi, ®ång thêi cßn ®ãng gãp vµo viÖc b¶o vÖ m«i tr­êng cña chóng ta trong xu h­íng ph¸t triÓn bÒn v÷ng. D. HÖ sè sö dông vËt t­ hiÖn nay ë ViÖt Nam. Trong qu¸ tr×nh sö dông vËt t­ ë kh©u s¶n suÊt ra s¶n phÈm cña doanh nghiÖp th× hÖ sè sö dông vËt t­ ®­îc ®¸nh gi¸ bëi c¸c chØ tiªu sau: 1. §¸nh gi¸ tr×nh ®é hoµn thµnh kÕ ho¹ch sø dông vËt t­ 1.1. Tû lÖ hoµn thµnh kÕ ho¹ch tæng khèi l­îng dïng vËt t­, lµ chØ tiªu so s¸nh gi÷a khèi l­îng vËt t­ thùc tÕ ®· sö dông(M1) víi tæng khèi l­îng vËt t­ h¹n t t­. Tæng khèi l­îng vËt t­ thùc tÕ ®· dïng x¸c ®Þnh b»ng c«ng thøc: møc kÕ ho¹ch(Mn) trong thêi kú ®ã, chØ tiªu nµy tÝnh riªng cho tõng lo¹i vËt t­ M1 = M2 + M3 – M4 Trong ®ã: M1: L­îng vËt t­ thùc tÕ ®· dïng trong kú M2: L­îng vËt t­ cßn l¹i ®Çu kú M3: L­îng vËt t­ nhËn trong kú M4: L­îng vËt t­ cßn l¹i cuèi kú ChØ tiªu l­îng vËt t­ thùc tÕ dïng cã thÓ cao hay thÊp kh«ng nh÷ng do tr×nh ®é sö dông tiÕt kiÖm hay l·ng phÝ vËt t­, mµ cßn phô thuéc ë møc hoµn thµnh kÕ ho¹ch s¶n xuÊt s¶n phÈm v­ît hay hôt møc kÕ ho¹ch. Do ®ã, ph¶i xÐt ®Õn chØ tiªu hoµn thµnh ®Þnh møc tiªu dïng vËt t­. 1.2. Tû lÖ hoµn thµnh ®Þnh møc tiªu dïng vËt t­ (Im) lµ chØ tiªu so s¸nh gi÷a møc tiªu dïng vËt t­ thùc tÕ cho ®¬n vÞ s¶n phÈm (m1) víi ®Þnh møc tiªu dïng vËt t­ (mn) mµ xÝ nghiÖp giao cho ph©n x­ëng. ChØ tiªu nµy nªu lªn tr×nh ®é chÊp hµnh ®Þnh møc tiªu dïng vËt t­, t×nh h×nh sö dông tiÕt kiÖm hay l·ng phÝ vËt t­ cña ph©n x­ëng trong mçi thêi kú. Im = m1*100/ mn 1.3. C¸c chØ tiªu sö dông nguyªn liÖu, vËt liÖu th­êng dïng ®Ó ®¸nh gi¸ tr×nh ®é lîi dông nguyªn liÖu, vËt t­ trong ph©n x­ëng gåm cã c¸c chØ tiªu s©u ®©y: 1.3.1. HÖ sè thµnh phÈm (hay lµ hÖ sè sö dông cã hiÖu qu¶ nguyªn vËt liÖu)(Kt) lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ thu ®­îc b»ng thµnh phÈm (Qt) trªn l­îng ®¬n vÞ tiªu dïng nguyªn vËt liÖu chÝnh (M). HÖ sè Kt nµy cµng cao biÓu hiÖn khèi l­îng s¶n phÈm ®­îc s¶n xuÊt ra trªn ®¬n vÞ nguyªn vËt liÖu cµng nhiÒu C«ng thøc t×nh hÖ sè nµy lµ: Kt =Qt/ M 1.3.2. HÖ sè phÕ liÖu (Kp) lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh l­îng phÕ liÖu sinh ra (P1) víi khèi l­îng nguyªn, v¹t liÖu bá vµo chÕ biÕn ra thµnh phÈm(M). HÖ sè Kp cµng cao l¹i cµng chøng tá viÖc sö dông nguyªn, vËt liÖu cµng nhiÒu l·ng phÝ. C«ng thøc tÝnh hÖ sè nµy lµ: Kp = P1/ M Gi÷a hai hÖ sè trªn cã quan hÖ lÊn nhau, víi cïng khèi l­îng nguyªn vËt liÖu tiªu dïng (M), hÖ sè thµnh phÈm cµng lín th× hÖ sè phÕ liÖu cµng nhá t­¬ng øng. Do ®ã, ta cßn cã thÓ tÝnh ®­îc c¸c hÖ sè trªn nh­ sau: Kp=1 - Kt hoÆc lµ Kt=1 - Kp 1.3.3. HÖ sè sö dung phÕ liÖu (Klp) lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh tr×nh ®é sö dông l­îng phÕ liÖu sinh ra dïng l¹i lµm vËt liÖu hoÆc ®Ó s¶n xuÊt mÆt hµng kh¸c, lµ tû sè gi÷a l­îng phÕ liÖu ®­îc thu håi, lîi dông (Lp) víi l­äng phÕ liÖu sinh ra (P1). C«ng thøc tÝnh hÖ sè nµy lµ: Klp = Lp/P1 §Ó ®¸nh gi¸ tr×nh ®é thùc hiÖn kÕ ho¹ch, ta cã thÓ ®èi chiÕu chØ tiªu thùc tÕ trªn ®©y víi møc quy ®Þnh trong kÕ ho¹ch. 2. C¸c chØ tiªu c¬ b¶n trong thèng kª cung øng vËt t­ Do ®Æc ®iÓm cña ®èi t­îng chi phèi, do ý nghÜa néi dung kinh tÕ cña ®èi t­îng ph¶n ¸nh, nªn trong thèng kª cung øng vËt t­ kü thuËt cã nhiÒu lo¹i chØ tiªu kh¸c nhau, phæ biÕn lµ dïng c¸c chØ tiªu khèi l­îng vµ chØ tiªu chÊt l­îng, chØ tiªu hiÖn vËt vµ chØ tiªu gi¸ trÞ: ChØ tiªu khèi l­îng biÓu hiÖn quy m« cña vËt t­ kü thuËt ®­îc cung øng; chØ tiªu chÊt l­îng nãi râ tr×nh ®é chÊt l­îng, hiÖu qña cña cung øng vËt t­ kü thuËt. ChØ tiªu hiÖn vËt nªu lªn quy m« cung ­ng vËt t­ kü thuËt biÓu hiÖn b»ng h×nh th¸i tù nhiªn hay hiÖn vËt quy ­íc cña vËt t­ kü thuËt. C¸c chØ tiªu trªn cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau ph¶n ¸nh nhiÒu mÆt ho¹t ®éng cung øng vËt t­ kü thuËt trong thêi gian vµ kh«ng gian cô thÓ vµ ®­îc tËp hîp thµnh hÖ thèng chØ tiªu thèng kª cung øng vËt t­ kü thuËt. HÖ thèng chØ tiªu thèng kª cung ­ng vËt t­ kü thuËt ph¶n ¸nh mét c¸ch cô thÓ, ®Çy ®ñ, kÞp thêi vµ s©u s¾c toµn bé ho¹t ®éng cung øng vËt t­ kü thuËt cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. HÖ thèng chØ tiªu thèng kª cung øng vËt t­ kü thuËt ph¶i phï hîp víi chØ tiªu kÕ ho¹ch cung øng vËt t­ kü thuËt vÒ tªn gäi, néi dung, ý nghÜa kinh tÕ vµ ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh, lµm c¬ së x©y dùng vµ kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch cung øng. Ngoµi ra, ®Ó cã thÓ tiÕn hµnh nghiªn cøu vµ ph©n tÝch mét c¸ch toµn diÖn s©u s¾c c¸c hiÖn t­îng vµ qu¸ tr×nh cung øng. Thèng kª cßn sö dông mét sè c¸c chØ tiªu kh¸c cã liªn quan. Qu¸ tr×nh ph©n phèi, l­u th«ng vËt t­ kü thuËt trong nÒn kinh tÕ quèc d©n th­êng diÔn ra qua nhiÒu lÇn cung øng, sö dông vËt t­ kü thuËt. XÐt trªn gi¸c ®é nÒn kinh tÕ quèc d©n, tæng møc cung øng vµ tæng møc sö dông vËt t­ kü thuËt trong tõng thêi kú nhÊt ®Þnh cã thÓ nhÊt trÝ víi nhau. Tuy nhiªn, ®èi víi tõng ngµnh hoÆc tõng ®¬n vÞ c¬ së, th× møc cung óng vµ møc sö dông kh«ng hoµn toµn nhÊt trÝ, v× cã mét bé phËn vËt t­ kü thuËt cßn l­u l¹i d­íi h×nh thøc dù tr÷ ®Ó ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ x©y dùng khái bÞ gi¸n ®o¹n. Do ®ã, thèng kª cung øng vËt t­ kü thuËt kh«ng nh÷ng nghiªn cøu t×nh h×ng cung øng, t×nh h×nh nhËp vËt t­ kü thuËt mµ cßn nghiªn cøu t×nh h×nh sö dông vµ dù tr÷ vËt t­ ®· ®­îc cung øng. Trong thèng kª chÊt l­îng vËt t­ cung øng ®­îc ®¸nh gi¸ qua mét sè ph­¬ng ph¸p sau: 2.1. So s¸nh tû träng c¸c lo¹i phÈm cÊp. C¨n cø tiªu chuÈn chÊt l­îng, ng­êi ta chia mét lo¹i vËt t­ ra nhiªu lo¹i phÈm cÊp thÓ hiÖn sù kh¸c biÖt vÒ chÊt l­îng cña nguyªn vËt liÖu. Do ®ã, vËt t­ cã chÊt l­îng tèt chiÕm tû träng lín trong tæng sè cung øng, thÓ hiÖn chÊt l­îng lo¹i vËt t­ cung øng ®ã lµ tèt. V× vËy trong ph©n tÝch cã thÓ tÝnh tû träng cña tõng lo¹i phÈm cÊp vµ so s¸nh gi÷a thùc tÕ vµ kÕ ho¹ch, gi÷a c¸c thêi kú vµ c¸c khu vùc ®Ó nghiªn cøu chÊt l­îng cña vËt t­ 2.2. HÖ sè phÈm cÊp HÖ sè phÈm cÊp lµ mét chØ tiªu t­¬ng ®èi tÝnh b»ng c«ng thøc b×nh qu©n sè häc gia quyÒn. HÖ sè phÈm cÊp cµng nhá thÓ hiÖn chÊt l­îng vËt t­ cµng tèt. C«ng thøc tÝnh hÖ sè phÈm cÊp: H=å c*q/ å q Trong ®ã: H: HÖ sè phÈm cÊp c : PhÈm cÊp vËt t­ q: L­îng vËt t­ ®· cung cÊp. 2.3. Gi¸ b×nh qu©n phÈm cÊp. §©y lµ mét chØ tiªu b×nh qu©n ®­îc tÝnh b»ng c«ng thøc b×nh qu©n sè häc gia quyÒn, trong ®ã l­îng biÕn lµ l­îng tõng lo¹i phÈm cÊp vµ quyÒn sè lµ l­îng tõng lo¹i phÈm cÊp vËt t­ ®· cung cÊp. Gi¸ b×nh qu©n phÈm cÊp cµng lín, thÓ hiÖn chÊt l­îng vËt t­ cµng tèt, chøng tá ®¬n vÞ, tr¹m ®· cung øng phÇn lín vËt t­ phÈm cÊp, chÊt l­îng b¶o ®¶m. Gi¸ b×nh qu©n phÈm cÊp tÝnh theo c«ng thøc : K = å P*q/ å q Trong ®ã K: Gi¸ b×nh qu©n phÈm cÊp P: Gi¸ b×nh tõng lo¹i phÈm cÊp q: Träng vËt t­ tõng lo¹i phÈm cÊp HÖ sè lo¹i lµ mét chØ tiªu t­¬ng ®èi ph¶n ¸nh chÊt l­îng cña vËt t­ ®­îc cung øng, ®­îc tÝnh b»ng c¸ch so s¸nh gi÷a tæng trÞ gi¸ cña c¸c lo¹i vËt t­ cung øng víi tæng trÞ gi¸ c¸c lo¹i vËt t­ ®ã tÝnh theo gi¸ cña lo¹i vËt t­ tèt nhÊt. HÖ sè ®ã lu«n lu«n nhá h¬n 1 vµ cµng tiÕn gÇn 1 th× chÊt l­îng vËt t­ cµng tèt. HÖ sè ®ã ®­îc tÝnh theo ch«ng thøc: D = å p*q/ å pA*q E: HÖ sè lo¹i p: Gi¸ c¶ c¸c lo¹i phÈm cÊp pA: Gi¸ lo¹i vËt t­ tèt nhÊt q: L­îng vËt t­ c¸c lo¹i phÈm cÊp Ch­¬ng III Ph­¬ng h­íng vµ c¸c gi¶i ph¸p ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng tiÕt kiÖm vËt t­ cña doanh nghiÖp A. §Þnh h­íng l©u dµi cho tiÕt kiÖm vËt t­ 1.1. Ph¶i x©y dùng ®­îc c¸c ®Þnh møc tiªu dïng vËt t­ trong viÖc s¶n xuÊt s¶n phÈm. §©y lµ mét c«ng viÖc hÕt søc khã kh¨n vµ ®ßi hái kh«ng chØ doanh nghiÖp mµ c¶ nhµ n­íc cïng ph¶i cïng nhau x©y dùng. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm viÖc ®Þnh ra c¸c ®Þch møc tiªu dïng vËt t­ lµ v« cïng quan träng. X©y dùng ®Þnh møc th× ta míi cã thÓ x©y dùng ®­îc kÕ ho¹ch, chiÕn l­îc ph¸t triÓn s¶n phÈm, n©ng cao chÊt l­îng cña s¶n phÈm, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm tõ ®ã n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trong thêi kú míi. - C«ng t¸c ®Þnh møc ph¶i ®­a ra ®­îc c¸c ®Þnh møc kinh tÕ kü thuËt tiªn tiÕn ®Ó gi¶m chi phÝ vËt t­. - Nhµ n­íc ph¶i tiÕn hµnh s©y dùng hÖ thèng hoµn chØnh c¸c møc, c¸c tiªu chuÈn hao phÝ ®Ó ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý nÒn kinh tÕ quèc d©n.Tõng b­íc hoµn chØnh hÖ thèng møc tõ ph©n x­ëng ®Õn xÝ nghiÖp, ®Õn ngµnh trong toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. - Tæ chøc, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn møc trªn tÊt c¶ c¸c mÆt. + Tæ chøc thùc hiÖn s¶n xuÊt theo c¸c møc ®· ®Ò ra + Phæ biÕn kinh nghiÖm thùc hiÖn c¸c møc trong nÒ kinh tÕ quèc d©n + X©y dùng hoµn thiÖn chÕ ®é qu¶n lý møc tiªu dïng vËt t­ . Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph¶i dùa vµo tiÕn bé kü thuËt vµ c«ng nghÖ trong qu¸ tr×nh gia c«ng chÕ biÕn. Tr×nh ®é c¬ khÝ ho¸ vµ tù ®éng ho¸ cao còng nh­ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i sÏ gãp phÇn lµm gi¶m møc tiªu hao nguyªn liÖu cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm. Qua ®ã gãp phÇn sö dông hîp lý vµ tiÕt kiÖm nguyªn liÖu. Qóa tr×nh chÕ t¹o ra s¶n phÈm tõ nguyªn vËt liÖu ®Õn thµnh phÈm cuèi cïng ph¶i tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n c«ng nghÖ. Do ®ã, tÝnh chÊt cuèi cïng cña s¶n phÈm phô thuéc vµo c«ng nghÖ chÕ to¹ ra s¶n phÈm ®ã. Kh¶ n¨ng thùc hiÖn mét ph­¬ng ph¸p c«ng nghÖ ®èi víi lo¹i vËt liÖu ®· cho ®Ó ®¹t ®­îc tÝnh chÊt mong muèn ®­îc gäi lµ tÝnh c«ng nghÖ. Nguyªn vËt liÖu truyÒn thèng ®ang ngµy mét c¹n kiÖt do ®ã cÇn ph¶i cã c¸c nguyªn vËt liÖu míi thay thÕ. Do ®ã ®ßi hái ph¶i kh«ng ngõng t×m hiÓu nghiªn cøu ®Ó cã c¸c c«ng nghÖ phï hîp víi nguyªn vËt liÖu míi. Trªn thùc tÕ hiÖn nay cho thÊy cã rÊt nhiÒu s¶n phÈm ®­îc chÕ t¹o ra víi chi phÝ nguyªn vËt liÖu lµ rÊt Ýt ( vÝ dô: s¶n suÊt « t« nguyªn vËt liÖu chØ chiÕm kho¶ng 15% gi¸ thµnh s¶n phÈm ) phÇn chñ yÕu lµ gi¸ thµnh chÕ t¹o. 1.3. Kh«ng ngõng n©ng cao kh¶ n¨ng tay nghÒ lµm viÖc cho c¸n bé c«ng nh©n viªn, ®ång thêi cã chÕ ®é th­ëng ph¹t hîp lý trong s¶n xuÊt vµ qu¶n lý. §Ó khuyÕn khÝch tiÕt kiÖm vËt t­ vµ h¹n chÕ l·ng phÝ vËt t­. Ng­êi c«ng nh©n lµ ng­êi trùc tiÕp sö dông nguyªn vËt liÖu vµ c«ng nghÖ ®Ó t¹o ra s¶n phÈm. Do ®ã tiÕt kiÖm vËt t­ ph¶i b¾t nguån ngµy tõ kh©u s¶n xuÊt s¶n phÈm. MÆt kh¸c ®©y còng chÝnh lµ kh©u sö dông nhiÒu vËt t­ nhÊt, tõ m¸y mãc ®Õn nguyªn vËt liÖu n¨ng l­îng… Ta cã thÓ th­ëng tõ 1-5% hoÆc cao h¬n l­îng gi¸ trÞ vËt t­ mµ ng­êi c«ng nh©n tiÕt kiÖm ®­îc. Nh­ vËy hä sÏ cã nhiÒu ý thøc h¬n trong viÖc tiÕt kiÖm vËt t­ v× ®iÒu ®ã g¾n liÒn víi lîi Ých vËt chÊt cña hä. H×nh ph¹t còng lµ mét biÖn ph¸p cã thÓ n©ng cao ý thøc tiÕt kiÖm vËt t­ cña c«ng nh©n. Ph¹t cã thÓ b»ng kinh tÕ hoÆc hµnh chÝnh tuú theo møc ®é vi ph¹m. §iÒu ®ã cã thÓ r¨n ®e, h¹n chÕ viÖc sö dông vËt t­ tuú tiÖn l·ng phÝ cña c«ng nh©n. §i cïng víi chÕ ®é th­ëng ph¹t th× doanh nghiÖp còng cÇn ph¶i n©ng cao n¨ng lùc tay nghÒ cña c¸n bé qu¶n lý ph©n x­ëng, t¨ng c­êng thanh tra, kiÓm tra ®èi víi c¸c ph©n x­ëng. Nh­ v©y sÏ n©ng cao ý thøc lµm viÖc cña c¸n bé c«ng nh©n viªn ph©n x­ëng h¬n. TÊt c¶ c¸c ®Þnh h­íng trªn ®­îc x©y dùng vµ lùa chän ®Ó ¸p dông trong tÊt c¶ c¸c kh©u vËn ®éng nguyªn liÖu trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt, tõ kh©u thiÕt kÕ s¶n phÈm, lùa chän vµ së chÕ nguyªn liÖu, tæng hîp sö dông nguyªn liÖu, ®Õn viÖc tËn thu tËn dông phÕ liÖu, phÕ phÈm. Cïng víi viÖc n©ng cao tr×nh ®é kü thuËt vµ c«ng nghÖ chÕ t¹o, còng nh­ hoµn thiÖn tæ chøc s¶n xuÊt, tæ chøc qu¶n lý cÇn ph¶i n©ng cao n¨ng lùc lµm chñ cña ®éi ngò ng­êi lao ®éng. Bëi v× chÝnh hä lµ nh÷ng chñ thÓ quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc qu¶n lý vËt t­ nãi chung vµ sö dông hîp lý vµ tiÕt kiÖm vËt t­ nãi riªng. 2. C¸c gi¶i ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng tiÕt kiÖm vËt t­ cña doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. 2.1. Mçi doanh nghiÖp cÇn ph¶i x©y dùng ®­îc chiÕn l­îc l©u dµi cña s¶n phÈm. HiÖn nay trong nÒn kinh tÕ më cöa c¹nh tranh diÔn ra g¨y g¾t vßng ®êi cña s¶n phÈm ng¾n. Do ®ã chiÕn lù¬c l©u dµi ®Ó ph¸t triÓn s¶n phÈm lµ rÊt quan träng. Doanh nghiÖp cÇn ph¶i s©ydùng mét kÕ ho¹nh, chiÕn l­îc ®Ó ®¶m b¶o lîi nhuËn thu ®ù¬c tõ s¶n phÈm lµ nhiÒu nhÊt cã thÓ. X©y dùng ®ù¬c chiÕn l­îc l©u dµi cña s¶n phÈm ®Ó doanh nghiÖp cã h×nh thøc kÕ ho¹ch sö dông vËt t­ cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña doanh nghiÖp, tõ ®ã cã c¸ch thøc tiÕt kiÖm vËt t­ cho phï hîp. Trong chiÕn l­îc vÕ s¶n phÈm th× doanh nghiÖp kh«ng nªn ®Æt môc tiªu sè mét lµ lîi nhuËn mµ ®­a lîi nhuËn nªn lµm mùc tiªu sè hai. Thay vµo ®ã cÇn chó ý tíi søc c¹nh tranh l©u dµi cña s¶n phÈm (nh­ kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, c¸c chÕ ®é dÞnh vô ®i kÌm thuËn tiÖn…, tÝch cùc t×m c¸c biÖn ph¸p ®Ó tiÕt kiÖm vËt t­ ®Ó tõ ®ã gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm). Doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã mét tÇn nh×n l©u dµi vÒ ph¸t triÓn s¶n phÈm, ®Çu tiªn lµ ph¶i chiÕm lÜnh thÞ tr­êng thu hót kh¸ch hµng ®Õn mua s¶n phÈm cña doanh nghiÖp m×nh, lÊy môc tiªu phôc vô, tho¶ m·n nhu cÇu cña kh¸c hµng lµ môc tiªu chÝnh. ChØ cã lµm ®­îc nh­ vËy th× doanh nghiÖp míi cã thÓ døng v÷ng trªn thÞ tr­êng néi ®Þa. Cßn ®Ó th©m nhËp vµo thÞ tr­êng thÕ giíi th× chØ nh­ vËy th«i th× ch­a ®ñ, doanh nghiÖp cÇn ph¶i n©ng cao chÊt l­îng, mÉu m· s¶n phÈm, tÝch cùc qu¶ng c¸o më réng quan hÖ hîp t¸c víi n­íc ngoµi ®Ó t×m kiÕm b¹n hµng… 2.2. Cã h×nh thøc khuyÕn khÝch tiÕt kiÖm vËt t­, kh«ng ngõng häc hái ®ái míi c«ng nghÖ tiÕn tiÕn trªn thÕ giíi. §©y lµ mét biÖn ph¸p quan träng ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng 2.3. H¹ch to¸n chi phÝ vËt t­ trong doanh nghiÖp, ph¸t hiÖn c¸c nguyªn nh©n vµ kh¾c phôc c¸c hËu qu¶ cña viÖc hao phÝ vËt t­. §Ó cã thÓ biÕt vµ n¾m ®­îc t×nh h×nh sö dông vËt t­ trong s¶n xuÊt s¶n phÈm cña m×nh th× doanh nghiÖp cÇn ph¶i tiÕn hµnh h¹ch to¸n chÝ phÝ vÒ vËt t­ trong kh©u s¶n xuÊt. N¾m v÷ng ®­îc ®iÒu ®ã th× doanh nghiªp míi x©y dùng ®­îc kÕ ho¹ch tiÕt kiÖm vËt t­, vµ cã h×nh thøc tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt phï hîp. Trong qóa tr×nh s¶n xuÊt nÕu ph¸t hiªn cã hao phÝ vËt t­ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt th× doanh nghiÖp cÇn ph¶i tiÕn hµnh t×m hiÓu nguyªn nh©n, vµ kh¾c phôc hËu qu¶ ngay. Kh«ng ®Ó t×nh tr¹ng ®ã diÔn ra l©u ®iÒu ®ã sÏ h¹n chÕ tèi ®a nh÷ng thiÖt h¹i, viÖc hao phÝ vËt t­ cña doanh nghiÖp. 2.4. Nhµ n­íc cÇn ph¶i x©y dùng ®­îc hÖ thèng c¸c møc, ®Þnh møc tiªu dïng vËt t­ cho tõng ®èi t­îng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt (nh­ trong x©y dùng cÇn ph¶i x©y dùng ®­îc møc tiªu dïng vËt t­ cho tõng ®¬n vÞ x©y dùng, ®­a ra hÖ thèng ®Þnh møc chÊt l­îng cho mçi c«ng tr×nh. Trong s¶n xuÊtt th× ph¶i x©y dùng ®­îc hÖ thèng tiªu chuÈn chÊt l­îng s¶n phÈm, tæ chøc c¸c c¬ quan thÈm ®Þnh ®¸nh gi¸ tiªu chuÈn chÊt l­îng s¶n phÈm…) KÕt luËn HiÖn nay khi mµ nÒn kinh tÕ cu¶ n­íc ta vÉn cßn nghÌo nªn tiÕt kiÖm vËt t­ trong s¶n xuÊt vÉn lµ c¸ch thùc hiÖn chñ yÕu cña c¸c doanh nghiÖp ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña m×nh trªn thÞ tr­êng. §Æc biÖt khi mµ nÒn kinh tÕ n­íc ta ®ang trong giai ®o¹n héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ cña khu vùc vµ thÕ giíi, khi ®ã s¶n phÈm cña doanh nghiÖp trong n­íc kh«ng chØ ph¶i c¹nh tranh víi s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp néi ®Þa kh¸c mµ cßn ph¶i c¹nh tranh víi s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi. Do ®ã, ®Ó c¹nh tranh ®­îc th× doanh nghiÖp kh«ng chØ tiÕt kiÖm vËt t­ mµ cßn ph¶i kh«ng ngõng häc hái ®æi míi c«ng nghÖ s¶n xuÊt n©ng cao kh¶ n¨ng qu¶n lý tõ kh©u s¶n xuÊt ®Õn kh©u tiªu thô ®ång thêi cã c¸c chiÕn l­îc ®Ó b¸n hµng nhiÒu h¬n… Phô lôc C¸c yÕu tè x¸c ®Þnh gi¸ s¶n phÈm X· héi C¸ nh©n S¶n xuÊt C¸c nhu cÇu Lao ®éng vËt ho¸ C¸c nguyªn lý c«ng nghÖ ThÓ hiÖn trong kÕt cÊu s¶n phÈm H×nh d¹ngkÝch th­íc c¸c ®Æc tr­ng thÈm mü C¸c th«ng sè sö dông TÝnh c«ng nghÖ, TÝnh hµng lo¹t cña s¶n xuÊt Khèi l­îng lao ®éng dù trò TÝnh dÔ söa ch÷a C¸c vËt liÖu c¬ b¶n B¸n thµnh phÈm c¸c côm s¶n phÈm vËt liÖu c«ng nghÖ khÊu hao C¸c tÝnh chÊt cña s¶n phÈm GÝa thµnh s¶n phÈm Chi phÝ tr¶ l­¬ng Lao ®éng sèng sù nghiªn cøu sù øng dông b¶o qu¶n duy tr× ho¹t ®éng Môc lôc Lêi nãi ®Çu 1 Ch­¬ngI: c¬ së lý luËn vÒ tiÕt kiÖm vËt t­ cña doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh 3 1. C¸c kh¸i niªm c¬ b¶n vÒ vËt t­ vµ tiÕt kiÖm vËt t­ 3 1.1. vËt t­ 3 1.1.1. Kh¸i niÖm 3 1.1.2. Ph©n lo¹i vËt t­ – kü thuËt 3 1.2. §Þnh møc tiªu dïng vËt t­ 4 1.3. TiÕt kiÖm vËt t­ 4 2. Vai trß cña tiÕt kiÖm vËt t­ trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp 4 2.1. Gi¶m chÝ phÝ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm tõ ®ã lµm gi¶m gi¸ thµnh cña s¶n phÈm, n©ng cao søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm 4 2.2. Lµm t¨ng quy m« s¶n xuÊt tõ ®ã t¹o nhiÒu s¶n phÈm h¬n cho x· héi 5 2.3. Gãp phÇn n©ng cao c«ng xuÊt cña m¸y mãc thiÕt bÞ 5 2.4. Thóc ®Èy ¸p dông khoa häc kü thuËt tiªn tiÕn vµo s¶n xuÊt 5 2.5. T¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh ë cÊp ®é s¶n phÈm, doanh nghiÖp, toµn nÒn kinh tÕ quèc d©n 6 3. Nh÷ng biÖn ph¸p c¬ b¶n nh»m sö dông hîp lý vµ tiÕt kiÖm vËt t­ 6 3.1. H¹ thÊp träng l­îng thùc cña s¶n phÈm, sö dông hiÖu qu¶ nguyªn vËt liÖu chÝnh trªn c¬ së b¶o ®¶m chÊt l­îng 6 3.2. Kh«ng ngõng gi¶m bít phÕ liÖu sinh ra, tÝch cùc sö dông phÕ liÖu, sö dông tæng hîp nguyªn vËt liÖu 6 3.3. Sö dông vËt liÖu thay thÕ trªn c¬ së b¶o ®¶m chÊt l­îng s¶n phÈm víi hiÖu qu¶ kinh tÕ cao 8 3.4. T¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý sö dông vËt t­ 8 Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng tiÕt kiÖm vËt t­ trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp 9 A. Nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña kinh tÕ viÖt nam trong thêi kú héi nhËp 9 1. ViÖt nam vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ 9 B. Nh÷ng lîi thÕ vµ bÊt lîi cña c¸c doanh nghiÖp viÖt nam trong c¹nh tranh vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp 15 C. TiÕt kiÖm ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp 18 D. HÖ sè sö dông vËt t­ hiÖn nay ë viÖt nam 18 Ch­¬ng III: Ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng tiÕt kiÖm vËt t­ cña doanh nghiÖp 23 1. §Þnh h­íng l©u dµi cho tiÕt kiÖm vËt t­ 23 1.1. Ph¶i x©y dùng ®­îc c¸c ®Þnh møc tiªu dïng vËt t­ trong s¶n xuÊt s¶n phÈm 23 1.2. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph¶i dùa va ß tiÕn bé khoa häc kü thuËt 23 1.3. Kh«ng ngõng n©ng cao kh¶ n¨ng tay nghÒ lµm viÖc cho c¸n bé c«ng nh©n viªn 24 2. C¸c gi¶i ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng tiÕt kiÖm vËt t­ cña doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt 25 2.1. X©y dùng ®­îc chiÕn l­îc ph¸t triÓn l©u dµi cña s¶n phÈm 25 2.2. Cã h×nh thøc khuyÕn khÝch tiÕt kiÖm vËt t­, kh«ng ng­ng ®æi míi c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm 26 2.3. H¹ch to¸n chi phÝ vËt t­, ph¸t hiÖn c¸c nguyªn nh©n vµ kh½c phôc hËu qu¶ cña viÖc hao phÝ vËt t­ 26 2.4. KiÕn nghÞ ®èi víi nhµ n­íc 26 Tµi liÖu tham kh¶o Gi¸o tr×nh VËt t­ - kü thuËt C¸c v¨n b¶n qui ph¹m ph¸p luËt vÒ sö dông vËt t­ Vë ghi m«n ®Þnh møc tiªu dïng vËt t­ T¹p chÝ Nghiªn cøu trao ®æi sè 15/2000. T¹p chÝ Nghiªn cøu trao ®æi sè 19, 23/2001. T¹p chÝ NhÞp sèng C«ng nghiÖp sè 13/2003. T¹p chÝ Tri thøc vµ c«ng nghÖ sè 158/2003.