Đề tài Hệ thống thông tin quản lý khách sạn Paradis

LỜI MỞ ĐẦU Từ trước tới nay, bất kỳ một tổ chức hay một doanh nghiệp nào muốn hoạt động và kinh doanh tốt đều phải có một cơ cầu tổ chức bộ máy quản lý phù hợp với hệ thống các thông tin có mối quan hệ ràng buộc và liên quan chặt chẽ tới nhau mà khi nhìn vào hệ thống đó nhà quản trị có thể biết được các thông tin cần thiết về tổ chức và doanh nghiệp. Tất cả các mối quan hệ đó được khái quát hoá thành các biểu đồ phân cấp chức năng và biểu đồ luồng dữ liệu. Thông qua các biểu đồ này giúp cho nhà quản trị nắm bắt được tổ quát mô hình hoạt động của tổ chức, để từ đó có thể đưa ra các quyết định cho công việc đúng đắn nhất. Ngoài ra mo hình này còn giúp các nhân viên thấy được vị trí và vai trò của mình trong nhóm và trong toàn hệ thống của tổ chức từ đó các nhân viên sẽ nhận thấy tầm quan trọng của mình trong tổ chức nâng cao ý thức làm việc cho mỗi nhân viên. Trong bài thảo luận nhóm này, nhóm chúng tôi đi sâu tìm hiểu và làm rõ những vấn đề xung quanh việc xây dựng và phương pháp xây dựng biểu đồ phân cấp chức năng (BPC), biểu đồ luồng dữ liệu ( BLD). Ứng dụng cụ thể trong doanh nghiệp kinh doanh khách sạn du lịch. I. CƠ SỞ LÝ LUẬN 1. Hệ thống thông tin:a) Đặc điểm của HTTT quản lý: Khái niệm: HTTT là tập hợp gồm nhiều phần tử tương tác, có các mối quan hệ ràng buộc lẫn nhau và cùng hướng tới một mục tiêu chung thông qua chấp thuận các đầu vào, biến đổi các tổ chức để tạo kết quả đầu ra Đặc điểm: - Các đối tượng có đặc trưng riêng ,có mối quan hệ mật thiết - Hệ thống có tính mở - Một hệ thống quản lý được phân thành nhiều cấp từ trên xuống dưới và chuyển từ dưới lên trên.b) Các thành phần cơ bản của HTTT Nếu không kể con người và phương tiện thì HTTT còn lại thực chất gồm 2 bộ phận: Dữ liệu và xử lý. - Các dữ liệu: Các thông tin có cấu trúc. Với mỗi cấp quản lý lượng thông tin xử lý có thể rất lớn, đa dạng và biến động cả về chủng loại, về cách thức xử lý. Thông tin cấu trúc bao gồm luồng thông tin vào và luồng thông tin ra. Luồng thông tin vào: Có thể phân loại các thông tin cần xử lý thành ba loại sau:- Thông tin cần cho tra cứu- Thông tin luân chuyển chi tiết- Thông tin luân chuyển tổng hợp: Luồng thông tin ra: - Thông tin đầu ra được tổng hợp từ các thông tin đầu vào và phụ thuộc vào nhu cầu quản lý trong từng trường hợp cụ thể, từng đơn vị cụ thể. Thông tin ra là việc tra cứu nhanh về một đối tượng cần quan tâm đồng thời phải đảm bảo chính xác kịp thời. - Các thông tin đầu ra quan trọng nhất được tổng hợp trong quá trình xử lý là các báo cáo tổng hợp, thống kê, thông báo. Các mẫu biểu báo cáo thống kê phải phản ánh cụ thể trực tiếp, sát với một đơn vị. - Ngoài những yêu cầu được cập nhật thông tin kịp thời cho hệ thống, luồng thông tin ra phải được thiết kế linh hoạt mềm dẻo.Các xử lý là các quy trình, phương pháp, chức năng xử lý thông tin được lưu giữ lâu dài nhưng luôn tiến triển do 2 nguồn gốc. - Tự nhiên tiến hoá: Thông tin làm thay đổi tình trạng về nội bộ.- Tự nhiên hoạt động: Thông tin làm thay đổi tình trạng hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp Như vậy có thể tổng hợp thành phần của hệ thống bao gồm: - Nhập vào( Input): Nắm bắt và tập hợp các yếu tố để đưa vào hệ thống để xử lý - Xử lý ( Processing): Bước biến đổi nhằm chuyển các yếu tố đưa vào sang các dạng cần thiết - Kết xuất (Output): Chuyển các yếu tố được tạo ra từ quá trình xử lý thành các kết quả cuối cùng 2. Biểu đồ phân cấp chức năng (BPC) BPC là công cụ khởi đầu để mô tả hệ thống qua chức năng do công ty IBM phát triển vì vậy cho đến nay nó vẫn còn được sử dụng. Nó cho phép phân rã dần dần các chức năng từ chức năng mức cao thành chức năng chi tiết nhỏ hơn; và kết quả cuối cùng ta thu được một cây chức năng. Cây chức năng này xác định một cách rõ ràng dễ hiểu cái gì xảy ra trong hệ thống. Thành phần của biểu đồ bao gồm : - Các chức năng: được kí hiệu bằng hình chữ nhật trên có gán tên nhãn - Kết nối: kết nối giữa các chức năng mang tính chất phân cấp và được kí hiệu bằng đoạn thẳng nối chức năng "cha" tới các chức năng "con". Thí dụ : Chức năng A phân rã thành các chức năng B, C, D Đặc điểm của BPC : - Các chức năng được nhìn một cách khái quát nhất, trực quan dễ hiểu, thể hiện tính cấu trúc của phân rã Chức năng (Functionally Decomposed) - Dễ thành lập vì tính đơn giản : Nó trình bày hệ thống phải làm gì hơn là hệ thống làm như thế nào? - Mang tính chất tĩnh vì bỏ qua mối liên quan thông tin giữa các chức năng. Các chức năng không bị lặp lại và không dư thừa - Rất gần gũi với sơ đồ tổ chức nhưng ta không đồng nhất nó với sơ đồ tổ chức: Phần lớn các tổ chức của doanh nghiệp nói chung thường gắn liền với chức năng . Xây dưng BPC:Đầu vào: Các chức năng đã được khảo sát trong công đoạn khảo sát và xác lập dự án. Phương pháp: - Phân nhóm các chức năng có liên quan, đánh số thứ tự và theo nhóm - Xác định: Mức 1: Nút gốc là chức năng tổng quát của hệ thống Mức 2: Phân rã ở chức năng thấp hơn là chức năng nhóm. Các mức tiếp theo được phân rã (Decomposition) tiếp tục và mức cuối cùng là chức năng nhỏ nhất không phân chia được nữa. Đầu ra: Biểu đồ BPC Một số lưu ý khi xây dựng BPC Phân rã từ trên xuống, có thứ bậc. Những chức năng cùng chung một lĩnh vực, được đặt chung trong một chức năng cha. Chức năng phải được phát biểu rõ ràng, không gây hiểu lầm giữa các chức năng. Kiểm tra lại định nghĩa chức năng với một số người dùng khác nhau để đảm bảo rằng định nghĩa được hiểu là như nhau. Một chức năng cấp thấp nhất chỉ nên có một nhiệm vụ (1 tiến trình xử lý) hoặc một nhóm các nhiệm vụ nhỏ do các cá nhân đảm nhiệm. Xây dựng các chức năng không quá nhiều mức. Sơ đồ cần bố trí cân đối, rõ ràng để dễ kiểm tra, theo dõi. BPC có thể trình bày trong nhiều trang;Trang 1 thể hiện mức cao nhất, sau đó ứng với mỗi chức năng ở trang này sẽ thể hiện trong các trang tiếp theo cho đến chức năng thấp nhất. 3. Biểu đồ luồng dữ liệu (Phân rã từ trên xuống, có thứ bậc BLD) Diễn tả tập hợp các chức năng của hệ thống trong các mối quan hệ trước sau trong tiến trình xử lí, trong bàn giao thông tin cho nhau. Mục đích của biểu đồ luồng dữ liệu là giúp chúng ta thấy được đằng sau những cái gì thực tế xảy ra trong hệ thống (cái bản chất), làm rõ những chức năng và thông tin nào cần thiết cho quản lý Biểu đồ này dựa vào phương pháp phát triển hệ thống có cấu trúc bao gồm 3 kỹ thuật phân tích chính: - Sơ đồ dòng dữ liệu (Data Flow Diagram ) mô tả quan hệ giữa quá trình xử lý và các dòng dữ liệu - Từ điển định nghĩa dữ liệu (Data Dictionary Definitions) môt tả các phần tử dòng dữ liệu - Xác định quá trình xử lý (Proccess Specifications) mô tả quá trình xử lý một cách chi tiết Mối quan hệ giữa 3 thành phần là bức tranh sinh động của hệ thống được thể hiện qua sơ đồ sau: Tác dụng: BLD là công cụ chính của quá trình phân tích, nhằm mục đích thiết kế trao đổi và tạo lập dữ liệu. Nó thể hiện rõ ràng và khá đầy đủ các nét đặc trưng của hệ thống trong các bước phân tích, thiết kế và trao đổi tư liệu Các mức diễn tả: - Mức vật lí: Mô tả hệ thống làm như thế nào ? (How to do ?) - Mức khái niệm (logic): Mô tả hệ thống làm gì?(What to do?); ở đây không nói đến biện pháp công cụ...) Hình thức biểu diễn : Trong một số tài liệu khác nhau với các phương pháp tiếp cận khác nhau (MEIN,SSADM) người ta thường dùng các kí hiệu không hoàn toàn giống nhau. Tuy vậy các thành phần cơ bản không thay đổi và nó được sử dụng nhất quán trong các quá trình phân tích, thiết kế Các thành phần của biểu đồ Mỗi biểu đồ luồng dữ liệu gồm 5 thành phần : - Chức năng xử lí (Process) - Luồng thông tin (Data Flows) - Kho dữ liệu (Data Store) - Tác nhân ngoài (External Entity) - Tác nhân trong (Internal Entity) a.Chức năng xử lí (Process) - Khái niệm: Chức năng xử lý là chức năng biểu đạt các thao tác, nhiệm vụ hay tiến trình xử lí nào đó. Tính chất quan trọng của chức năng là biến đổi thông tin. Tức là nó phải làm thay đổi thông tin từ đầu vào theo một cách nào đó như tổ chức lại thông tin, bổ sung thông tin hoặc tạo ra thông tin mới - Biểu diễn: Chức năng xử lý được biểu diễn bằng đường tròn hay ô van, trong đó có ghi nhãn (tên) của chức năng. Việc dùng kí hiệu đường tròn chỉ là qui ước, được kế thừa từ các phương pháp luận dựa trên tiến trình trước đây. Nhiều phương pháp luận đã chấp nhận những ký hiệu khác cho mục đích này chẳng hạn như hình chữ nhật hay hình vuông tròn các góc tiện lợi cho soạn thảo văn bản. Bởi vậy khi tham khảo các tài liệu khác ta nên chú ý; còn trong tài liệu này ta sử dụng nhất quán kí hiệu đường tròn - Nhãn (tên) chức năng: Bởi vì chức năng là các thao tác nên tên phải được dùng là một “Động từ” cộng với “bổ ngữ”. Chú ý rằng trong tiếng Việt động từ và danh từ đôi khi chung một từ nên cần thiết ta phải thêm từ xác định “sự” nếu muốn nhấn mạnh đó là danh từ. Ví dụ : Chức năng “Ghi nhận hoá đơn”, “Theo dõi mượn trả”, “Xử lý thi lại” b. Luồng dữ liệu - Khái niệm: Luồng dữ liệu là luồng thông tin vào hay ra của một chức năng xử lí. Bởi vậy luồng dữ liệu được coi như các giao diện giữa các thành phần của biểu đồ - Biểu diễn: Luồng dữ liệu trên biểu đồ được biểu diễn bằng mũi tên có hướng trên đó có ghi tên nhãn là tên luồng thông tin mang theo. Mũi tên để chỉ hướng của luồng thông tin - Nhãn (tên) luồng dữ liệu: Vì thông tin mang trên luồng, nên tên là “danh từ “ cộng với “tính từ” nếu cần thiết. Thí dụ “Hoá đơn”, “Hoá đơn đã kiểm tra”, “Điểm thi”, “Danh sách thi lại” Các luồng dữ liệu và tên được gán cho chúng là các thông tin “logic” chứ không phải là các tài liệu vật lý c. Kho dữ liệu - Khái niệm: Kho dữ liệu là các thông tin cần lưu giữ lại trong một khoảng thời gian, để sau đó một hay một vài chức năng xử lý, hoặc tác nhân trong sử dụng. Nó bao gồm một nghĩa rất rộng các dạng dữ liệu lưu trữ: Dưới dạng vật lý chúng có thể là các tài liệu lưu trữ trong văn phòng hoặc các file trên các thiết bị mang tin (băng từ, đĩa từ) của máy tính; nhưng ở đây ta quan tâm đến thông tin chứa trong đó tức là dạng logic của nó (trong cơ sở dữ liệu) - Biểu diễn: Kho dữ liệu được biểu diễn bằng hình chữ nhật hở hai đầu hay (cặp đoạn thẳng song song) trên đó ghi nhãn của kho. - Nhãn: Bởi vì kho chứa các dữ liệu nên tên của nó là danh từ kèm theo tính từ nếu cần thiết, nó nói lên nội dung thông tin chứ không phải là giá mang thông tin Thí dụ : Kho “Hồ sơ Cán bộ”, “Vật tư”, “Phòng”, “Độc giả” d. Tác nhân ngoài: Người ta còn gọi là Đối tác (External Entities) là một người, nhóm hay tổ chức ở bên ngoài lĩnh vực nghiên cứu của hệ thống nhưng đặc biệt có một số hình thức tiếp xúc, trao đổi thông tin với hệ thống. Sự có mặt các nhân tố này trên sơ đồ chỉ ra giới hạn của hệ thống, và định rõ mối quan hệ của hệ thống với thế giới bên ngoài. Điều đáng chú ý là hiểu nghĩa “ngoài lĩnh vực nghiên cứu” không có nghĩa là bên ngoài tổ chức, chẳng hạn như đối với hệ thống xử lý đơn hàng thì bộ phận kế toán, bộ phận mua hàng và các bộ phận kho tang vẫn là tác nhân ngoài. Đối với hệ thống tuyển sinh đại học thì tác nhân ngoài vẫn có thể là thí sinh, giáo viên chấm thi và hội đồng tuyển sinh. Tác nhân ngoài là phần sống còn của hệ thống, chúng là nguồn cung cấp thông tin cho hệ thống cũng như chúng nhận các sản phẩm thông tin từ hệ thống - Biểu diễn: Bằng hình chữ nhật, có gán nhãn. - Nhãn (tên): Được xác định bằng danh từ kèm theo tính từ nếu cần thiết e. Tác nhân trong - Khái niệm: Tác nhân trong là một chức năng hay một hệ thống con của hệ thống được mô tả ở trang khác của biểu đồ. Thông thường mọi biểu đồ có thể bao gồm một số trang, đặc biệt là trong các hệ thống phức tạp và với khuôn khổ giấy có hạn thông tin được truyền giữa các quá trình trên các trang khác nhau được chỉ ra nhờ ký hiệu này. Ý nghĩa của tác nhân trong với kí hiệu tương tự như nút tiếp nối của sơ đồ thuật toán. - Biểu diễn: Tác nhân trong biểu diễn bằng hình chữ nhật hở một phía và trên có ghi nhãn. - Nhãn (tên) tác nhân trong: Được biểu diễn bằng Động từ kèm bổ ngữ Một số chú ý khi xây dựng biểu đồ BLD : - Trong biểu đồ không có hai tác nhân ngoài trao đổi trực tiếp với nhau - Không có trao đổi trực tiếp giữa hai kho dữ liệu mà không thông qua chức năng xử lý. - Nói chung kho đã có tên nên luồng dữ liệu vào ra kho không cần tên, chỉ khi việc cập nhật, hoặc trích từ kho chỉ một phần thông tin ở kho, người ta mới dùng tên cho luồng dữ liệu. - Vì lí do trình bày nên tác nhân ngoài, tác nhân trong và kho dữ liệu sử dụng nhiều lần có thể vẽ được vẽ lại ở nhiều nơi trong cùng biểu đồ để cho dễ đọc, dễ hiểu hơn - Mối liên quan giữa chức năng xử lý , kho dữ liệu và luồng dữ liệu : - Đối với kho dữ liệu phải có ít nhất một luồng vào và ít nhất một luồng ra. Nếu kho chỉ có luồng vào mà không có luồng ra là kho “vô tích sự”, nếu kho chỉ có luồng ra mà không có luồng vào là kho “rỗng” - Tác nhân ngoài không trao đổi với kho dữ liệu mà phải thông qua chức năng xử lý **Phân loại thông tin: Các thông tin thu thập được cần phải phân loại theo các tiêu chí - Hiện tại / tương lai: o Thông tin cho hiện tại phản ánh chung về môi trường, hoàn cảnh, các thông tin có lợi ích cho nghiên cứu hệ thống quản lý. o Các thông tin cho tương lai được phát biểu từ các mong muốn, phàn nàn, các dự kiến kế hoạch. Các thông tin cho tương lai có thể có ý thức nhưng không được phát biểu cần được gợi ý hoặccác thông tin vô ý thức cần được dự đoán. - Tĩnh / động / biến đổi: o Các thông tin tĩnh có thể các thông tin sơ đẳng, cấu trúc hoá, Các phòng ban, chức vụ v.v.. o Các thông tin động thường các thông tin về không gian như các đường di chuyển tài liệu, về thời gian như thời gian xử lý, hạn định chuyển giao thông tin o Các thông tin biến đổi : Quy tắc quản lý, các quy định của nhà nước, của cơ quan làm nền cho việc xử lý thông tin. Các thủ tục, những công thức tính toán cũng như các điều kiện khởi động công việc. Các quy trình xử lý v.v... - Môi trường / nội bộ: o Phân biệt các thông tin của nội bộ hoặc từ môi trường có tác động với hệ thống o Một điểm đáng lưu ý trong việc phân loại là chú trọng việc đánh giá các tiêu chuẩn như tần suất xuất hiện ( điểm đỉnh, điểm trùng ), độ chính xác và thời gian sống ** Phát hiện các yếu kém của hiện trạng và các yêu cầu cho tương lai : Yếu kém: - Thiếu, vắng: Thiếu một chức năng nào đó, thiếu phương tiện xử lí thông tin, thiếu con người thực hiện, quản lý v.v. - Kém hiệu lực (hiệu suất thấp ) do các yếu tố o Phương pháp xử lý không chặt chẽ o Cơ cấu tổ chức bất hợp lý o Lưu chuyển thông tin bất hợp lý, dài lòng vòng o Giấy tờ tài liệu trình bày kém o Sự ùn tắc, quá tải. - Tổn phí cao: Thực chất sự tổn phí cần được đánh giá theo một tiêu chuẩn và khía cạnh nào đó như yếutố thời gian, con người, quá trình Yêu cầu nảy sinh: - Những nhu cầu về thông tin chưa được đáp ứng - Các nguyện vọng của nhân viên - Dự kiến, kế hoạch của lãnh đạo Xây dựng biểu đồ BLD Xây dựng BLD vật lý (hệ thống cũ): Khai triển và làm mềm các tiến trình của biểu đồ Xây dựng BLD logic (hệ thống cũ): Chuyển từ BLD vật lý è BLD logic Xây dựng BLD logic (hệ thống mới): Chuyển từ BLD logic hệ thống cũ è BLD logic hệ thống Xây dựng BLD vật lý: * Xây dựng BLD vật lý (HT cũ) Kỹ thuật phân mức (áp dụng cả với BLD logic): Có 3 mức cơ bản được đề cập đến : - Biểu đồ luồng dữ liệu mức ngữ cảnh (Context Data Flow Diagram) - Biểu đồ luồng dữ liệu mức đỉnh (Top Level Data Flow Diagram) - Biểu đồ luồng dữ liệu mức dưới đỉnh (Levelling Data Flow Diagram BLD mức ngữ/khung cảnh (1) Là mô hình hệ thống ở mức tổng quát nhất. - Cả hệ thống như một chức năng duy nhất. - Các tác nhân ngoài và các luồng dữ liệu vào ra từ tác nhân ngoài đến hệ thống được xác định. BLD mức đỉnh (2) BLD mức đỉnh (nhiều chức năng) được phân rã từ BLD mức ngữ cảnh với các chức năng phân rã tương ứng mức 2 của BPC. Các nguyên tắc phân rã: - Các luồng dữ liệu được bảo toàn - Các tác nhân ngoài bảo toàn - Có thể xuất hiện các kho dữ liệu - Bổ sung thêm các luồng dữ liệu nội tại nếu cần thiết. BLD mức dưới đỉnh (3+) BLD mức dưới đỉnh phân rã từ BLD mức đỉnh. Các chức năng được định nghĩa riêng từng biểu đồ hoặc ghép lại thành một biểu đồ trong trường hợp biểu đồ đơn giản. Các thành phần của biểu đồ được phát triển như sau: - Chức năng: phân rã chức năng cấp trên thành chức năng cấp dưới thấp hơn - Luồng dữ liệu: Vào/ra mức trên thì lặp lại (bảo toàn) ở mức dưới (phân rã) Thêm luồng nội bộ - Kho dữ liệu : dần dần xuất hiện theo nhu cầu nội bộ - Tác nhân ngoài: xuất hiện đầy đủ ở mức khung cảnh, ở mức dưới không thể thêm gì. Số mức phân rã thông thường là 7 ± 2 mức tuỳ độ phức tạp của hệ thống BLD mức dưới đỉnh (t) + Xây dựng BLD vật lý (HT cũ) Xác định tư liệu và cách trình bày hệ thống Xác định miền biên giới hạn của hệ thống Sử dụng và trình bày thông tin vào và các nguồn cung cấp thông tin cũng như thông tin ra và nơi thu nhận thông tin Vẽ biểu đồ mức ngữ cảnh và kiểm tra tính hợp lý của nó Xác định các kho dữ liệu Vẽ biểu đồ mức đỉnh của hệ thống Phân rã làm mịn biểu đồ luồng dữ liệu mức đỉnh thành mức dưới đỉnh Xây dựng từ điển dữ liệu để phụ trợ biểu đồ luồng dữ liệu đã có Đánh giá kiểm tra biểu đồ luồng dữ liệu và cải tiến làm mịn thêm dựa vào đánh giá này Duyệt lại toàn bộ để phát hiện sai sót * Xây dựng BLD logic (HT cũ) Xuất phát từ biểu đồ luồng dữ liệu mức vật lý, tiến hành loại bỏ các yếu tố vật lí từ biểu đồ này. Đây là quá trình trừu tượng hoá các thành phần của biểu đồ, lược bỏ các yếu tố vật lý để giữ lại các tính chất tinh tuý nhất mà vẫn không làm thay đổi bản chất của hệ thống. Khi loại bỏ một số chức năng, dữ liệu cần lưu ý loại bỏ theo các tiêu chí sau: - Loại bỏ các chức năng do chính con người, thiết bị, và hệ thống thực hiện. Các chức năng này thuần tuý chỉ là các thao tác vật lý, nên không tin học hoá được - Phát hiện và loại bỏ những chức năng gắn liền với các biện pháp xử lí. Ở đây các chức năng này chỉ tồn tại tạm thời do những biện pháp quy định. Khi thay đổi biện pháp, các chức này không còn phù hợp nữa + Xây dựng BLD logic (t) Biện pháp loại bỏ: - Xoá bỏ các chức năng cần loại bỏ. - Thay thế chuyển đổi các luồng dữ liệu cho thích hợp khi loại bỏ một số chức năng và dữ liệu - Ghép phối một số chức năng gần gũi thành cụm và cuối cùng là tổ chức lại biểu đồ bằng cách đánh số lại các chức năng. - Trong trường hợp phát hiện một chức năng nào đó chưa rõ vật lý hay logic, cách tốt nhất là phân rã chức năng này thành các chức năng chi tiết hơn để việc loại loại bỏ được thực hiện. Chuyển đổi BLD từ mức vật lý thành mức logic chỉ diễn ra đối với BLD mức đỉnh và mức dưới đỉnh + Xây dựng BLD logic (HT mới) Xem lại: - Những nhược điểm của hệ thống cũ như Thiếu chức năng, hiệu suất thấp, lãng phí. Những nhược điểm này cần được khắc phục - Các yêu cầu, mục tiêu của hệ thống mới: Đây là các yêu cầu ưu tiên cần bổ sung vào các chức năng của biểu đồ. Việc biến đổi có thể thực hiện bằng cách khoanh lại một số vùng là các vùng thay đổi. Đối với những vùng thay đổi sẽ được sắp xếp lại sao cho: - Luồng dữ liệu vào, ra: Đó là giao diện đối với những vùng còn lại phải bảo toàn. - Xác định chức năng tổng quát của vùng thay đổi để khi biến đổi vẫn giữ nguyên được chức năng chính của nó; không làm cho chức năng này bị biến dạng. - Xoá một phần BLD cần thay đổi bên trong và lập lại các chức năng từ nhỏ chi tiết, các chức năng biến đổi trung gian (kiểm tra, thêm...) và các trung tâm biến đổi - Bổ sung các nhu cầu về kho dữ liệu, lập các luồng dữ liệu II. BÀI TẬP “Quản lý nhà hàng khách sạn” Paradis” Thiên đường là một khách sạn cỡ lớn nhiều phòng, một nhà hàng bán đồ ăn, thức uống, một sàn nhảy và một phòng giải trí. Doanh số đạt được nhờ cho thuê phòng và bán đồ ăn, thức uống.         Ban giám đốc đặc biệt bận tâm về công việc của Phòng tiếp tân. Chính là ở khâu này mà khách liên hệ đặt chổ, tìm phòng thuê, nhận chìa khóa phòng, đặt tiệc, yêu cầu dịch vụ (giặt ủi, dọn phòng, tham quan, ... ) và thanh toán tiền lúc rời khách sạn.         Khách đặt chổ phải liên hệ với nhân viên của phòng tiếp tân, nhân viên này phải phân tích yêu cầu của khách và tham khảo hồ sơ dành chổ và hiện trạng của kháh sạn để giải quyết yêu cầu của khách. Cần phải biết khách có bao nhiêu người, từ ngày nào đến ngày nào, khách cần phòng hạng nào (phòng hạng sang hay phòng bình dân), có yêu cầu gì đặc biệt không? để dành chổ cho khách nếu đến thời điểm khách đến còn phòng trống (phòng chưa ai đặt chổ hoặc không còn khách ở). Các chức năng của hệ thống Nhận đặt chỗ trước - Tiếp nhận yêu cầu - Phân tích yêu cầu - Kiểm tra khả năng đáp ứng yêu cầu Nếu có khác năng: Khẳng định và lưu thông tin đặt buồng Nếu không có khả năng: Thông báo và lập danh sách khách chờ Theo dõi lưu trú - Tiếp nhận yêu cầu thuê phòng của khách - Ghi nhận phiếu đến - Lưu kho giấy tờ và phiếu đến - Khai báo tạm trú - Kiểm tra phòng khách trước khi khách thanh toán c. Phục vụ các yêu cầu dịch vụ của khách - Nhận yêu cầu dịch vụ của khách - Lập bảng kê - Lưu kho dữ liệu d. Phục vụ các yêu cầu đặt tiệc - Tiếp nhận yêu cầu đặt tiệc của khách - Lập hoá đơn - Giao bản sao hoá đơn cho nhà hàng - Lưu kho - Nhận tiền thanh toán của khách - Chuyển tiền cho thủ quỹ e. Thanh toán - Nhận phiếu đến và kê khai dịch vụ, hoá đơn đặt tiệc - Lập phiếu thu (hoá đơn) - Nhận tiền thanh toán của khách - Giao một liên cho khách hàng - Lưu kho liên - Trả lại chứng minh thư nhân dân, giấy tờ tuỳ thân cho khách - Nộp tiền cho thủ quỹ Xây dựng biểu đồ phân cấp chức năng (BPC) Bước 1: Liệt kê các chức năng của hệ thống( đã liệt kê ở phần 1) Bước 2: + Phân nhóm các chức năng có liên quan (đã phân nhóm ở phần 1) + Đánh số thứ tự các nhóm Đặt phòng Theo dõi lưu trú Phục vụ các yêu cầu dịch vụ của khách Phục vụ các yêu cầu đặt tiệc Thanh toán Sơ đồ phân rã chức năng gộp Quản lý hoạt động bộ phận lễ tân 5. Thanh toán 4. Phục vụ các yêu cầu đặt tiệc 3. Phục vụ các yêu cầu dịch vụ của khách 2.Theo dõi lưu trú 1. Nhận đặt chỗ trước Sơ đồ phân rã chức năng gộp Sơ đồ phân rã chức năng chi tiết a. Đặt phòng 1.Nhận đặt chỗ trước 1.1 Tiếp nhận yêu cầu 1.3 Kiểm tra khả năng đáp ứng yêu cầu 1.2 Phân tích yêu cầu Khẳng định và lưu thông tin đặt buồng Lập danh sách khách chờ Có khả năng Không có khả năng Mô tả chi tiết chức năng Nhận yêu cầu Khi khách liên hệ với bộ phận lễ tân, nhân viên của bộ phận lễ tân cần lắng nghe yêu cầu của khách. Những yêu cầu này có thể là yêu cầu về loại, hạng buồng, số ngày lưu trú, số lượng khách, các yêu cầu đặc biệt… Phân tích yêu cầu Để giải quyết yêu cầu, trước hết, nhân viên bộ phận lễ tân cần phân tích kỹ các yêu cầu của khách. 1.3 Kiểm tra khả năng đáp ứng yêu cầu Sau khi phân tích yêu cầu của khách, nhân viên lễ tân cần xem xét hồ sơ dành chỗ và hiện trạng của khách sạn để xem khả năng đáp ứng của khách sạn đối với yêu cầu của khách. Nếu có khả năng đáp ứng, cần khẳng định lại với khách và lưu thông tin đặt buồng của khách. Nếu không có khả năng đáp ứng, thông báo với khách và đưa thông tin của khách vào danh sách khách chờ. Theo dõi lưu trú 2. Theo dõi lưu trú 2.1 Tiếp nhận yêu cầu thuê phòng của khách 2.2 Ghi phiếu đến 2.3 Lưu kho giấy tờ và phiếu đến 2.4 Khai báo tạm trú 2.5 Kiểm tra phòng khách trước khi khách thanh toán Mô tả chi tiết chức năng: 2.1 Tiếp nhận yêu cầu thuê phòng của khách Khi khách đến, nhân viên lễ tân cần xác định việc khách đã đặt buồng trứơc hay chưa thông qua việc xem hồ sơ đặt chỗ. 2.2 Ghi phiếu đến Khi có phòng đáp ứng yêu cầu của khách, nhân viên lễ tân ghi nhận phiếu đến bao gồm các thông tin: phòng, thời gian… 2.3 Lưu kho giấy tờ và phiếu đến Các giấy tờ gồm chứng minh thư nhân dân hay các giấy tờ tuỳ thân khác của khách hàng cần được xuất trình, nhân viên lễ tân sẽ lưu lại cùng với phiếu đến. 2.4 Khai báo tạm trú Việc tạm trú, tạm vắng của khách cần được khai báo với các nhà chức trách. 2.5 Kiểm tra phòng khách trước khi khách thanh toán Trước khi khách thanh toán rời khách sạn, nhân viên buồng cần kiểm tra phòng khách rồi báo cáo lại với bộ phận lễ tân. Bộ phận lễ tân cần căn cứ vào báo cáo này rồi mới tiến hành việc thanh toán. c. Phục vụ các yêu cầu dịch vụ của khách 3. Phục vụ yêu cầu dịch vụ của khách 3.1 Nhận yêu cầu dịch vụ của khách 3.2 Lập bảng kê 3.3 Lưu bảng kê Mô tả chi tiết chức năng 3.1 Nhận yêu cầu dịch vụ của khách Trong quá trình lưu trú, khách có nhu cầu về một số dịch vụ của khách sạn như (giặt ủi, gọi điện thoại, karaoke…) nhân viên lễ tân tiếp nhận yêu cầu dịch vụ của khách. 3.2 Lập bảng kê Sau khi nhận yêu cầu của khách. Nhân viên lễ tân lập bảng kê. Bảng kê có một số thứ tự và lập cho một khách. Trong bảng kê có ghi tất cả những dịch vụ khách yêu cầu trong quá trình lưu trú. Các yêu cầu này được ghi chi tiết (loại dịch vụ, thời điểm, chi phí). 3.3 Lưu bảng kê Bảng kê được nhân viên lễ tân lưu lại và yêu cầu khách thanh toán khi rời khỏi khách sạn. d. Phục vụ yêu cầu đặt tiệc của khách 4. Phục vụ yêu cầu đặt tiệc 4.1 Tiếp nhận yêu cầu đặt tiệc của khách 4.2 Lập hoá đơn 4.3 Giao bản sao hoá đơn cho nhà hàng 4.4 Nhận tiền nếu khách thanh toán ngay 4.5 Nộp tiền cho thủ quỹ Mô tả chi tiết chức năng 4.1 Tiếp nhận yêu cầu đặt tiệc của khách Trong quá trình lưu trú, nếu khách có yêu cầu đặt tiệc, nhân viên lễ tân tiếp nhận yêu cầu của khách, ghi nhớ các yêu cầu của khách (số lượng, thẩm mỹ, cách và thời gian bày trí,…) 4.2 Lập hoá đơn Trong hoá đơn cần ghi rõ các yêu cầu của khách về số lượng, thẩm mỹ, thời gian bày trí,… và đơn giá tương ứng cho từng món. 4.3 Giao bản sao hoá đơn cho nhà hàng Một bản sao hoá đơn được giao cho nhà hàng. Nhà hàng căn cứ vào bản sao này để có thể chuẩn bị phục vụ khách. 4.4 Nhận tiền nếu khách thanh toán ngay Khách có thể lựa chọn hình thức thanh toán ngay hoặc thanh toán khi trả buồng. Nếu khách thanh toán ngay, bộ phận lễ tân sẽ tiến hành quá trình thanh toán cho khách. 4.5 Nộp tiền cho thủ quỹ Cuối ca làm vịêc, nhân viên lễ tân nộp số tiền khách đã thanh toán cho thủ quỹ. e. Thanh toán 5. Thanh toán 5.1 Lập phiếu thu 5.2 Nhận tiền thanh toán của khách 5.3 Giao một liên cho khách hàng 5.4 lưu một liên 5.5 Trả lại CMTCD, giấy tờ tuỳ thân cho khách 5.6 Nộp tiền cho thủ quỹ Mô tả chi tiết chức năng 5. 1 Lập phiếu thu Lễ tân căn cứ vào phiếu đến, bảng kê dịch vụ và hoá đơn đặt tiệc chưa thanh toán và kết quả kiểm tra phòng của bộ phận phục vụ để yêu cầu khách thanh toán. Nhân viên lễ tân lập phiếu thu, mỗi phiếu thu có một số thứ tự, thu tiền của chỉ một khách hàng, ngày thu, lý do (thu của phiếu đến, bảng kê và các hoá đơn nào) với số tiền thu là bao nhiêu. 5.2 Nhận tiền thanh toán của khách Sau khi phiếu thu được lập, nhân viên lễ tân lập hoá đơn chịu trách nhiệm nhận tiền từ khách hàng. 5.3 Giao một liên cho khách hàng Hoá đơn được lập thành 2 liên, một liên được giao cho khách hàng. 5.4 Lưu một liên Một liên được lưu lại để tiện cho việc theo dõi hoạt động kinh doanh của khách sạn. 5.5 Trả lại CMTND, giấy tờ tuỳ thân cho khách Nhân viên lễ tân trả lại CMTND và giấy tờ tuỳ nhân, những thứ đã giữ của khách khi khách đăng ký đặt phòng. 5.6 Nộp tiền cho thủ quỹ Cuối ca làm việc, nhân viên nộp số tiền đã thu của khách hàng cho thủ quỹ. 3. Liệt kê các tác nhân ngoài, kho dữ liệu * Các tác nhân ngoài + Khách hàng + Bộ phận tiếp tân + Bộ phận buồng + Bộ phận bàn + Thủ quỹ + Ban giám đốc * Kho dữ liệu + Hồ sơ đặt chỗ trước + Phiếu xuất kho + Bảng kê dịch vụ + Hoá đơn tiệc tùng + Phiếu thu 4. Xây dựng biểu đồ luồng dữ liệu 4.1. Biểu đồ mức ngữ cảnh Biểu đồ Mô tả hệ thống Bộ phận lễ tân: Là bộ phận giúp khách đặt phòng, thông báo các yêu cầu của khách về các dịch vụ với các bộ phận liên quan, nhận hoá đơn và tổng hợp hoá đơn của khách khi các bộ phận lien quan gửi lên, thanh toán cho khách khi khách rời khách sạn. Ban giám đốc: Là người quyết định cho khách thuê phòng, cho khách sử dụng các thiết bi, các dịch vụ trong thời gian khách lưu trú tại khách sạn. Cung cấp cho các bộ phận những khách đặc biệt, cung cấp những thông tin phục vụ cho hoạt đọng của doanh nghiệp. Cuối mỗi kỳ kinh doanh thì thông báo hoạt động kinh cảu khách sạn cho những bên liên quan. Thủ quỹ: Là nơi nhận mọi khoản thanh toán của khách, chi trả những chi phí của khách sạn trong thời gian khách sạn hoạt động. Bộ phận bàn: Là bộ phận chịu trách nhiệm phục vụ nhu cầu ăn uống của khách (kể cả khách đang lưu trú và khách ở ngoài). Bộ phận này nhận yêu cầu của khách( có thể trực tiếp hoăc qua bộ phận lễ tân), sau đó phục vụ khách, lập hoá đơn gửi cho khách( nếu khách thanh toán luôn), hoặc gửi hoá đơn lên cho bộ phận lễ tân nếu khách thanh toán khi tra phòng. Bộ phận buồng: Là bộ phận kiểm tra tình trạng buồng của khách sạn khi khách rời khách sạn, phục vụ các dịch vụ trong buồng. Bộ phận này coa trách nhiệm báo cho lễ tân những hư hỏng mà khách đã làm để bộ phận lễ tân làm việc với khách khi khách trả phòng. Các bộ phận dịch vụ khác của khách sạn cũng tương tự như vậy. Khách hàng: Là những người tiêu dùng dịch vụ của khách sạn, nếu khách hàng muốn thuê phòng của khách sạn thì khách có thể đặt phòng trực tiếp, qua điện thoại, qua mạng internet. Trong thời gian lưu trú tại khách sạn, khách muốn sử dụng các dịch vụ của khách sạn, khách có thể liên hệ trưc tiếp với các bộ phận hoặc qua bộ phận lễ tân. Khách có trách nhiệm thanh toán các hoá đơn ngay lập tức hoặc khi trả phòng, khi trả phòng khách có trách nhiệm thanh toán mọi hoá đơn, bồi thường thiệt hại nếu có. Dịch vụ phục vụ khách Khách hàng Yêu cầu Bộ phận phục vụ Bảng kê dịch vụ Giầy tờ tuỳ thân Đã xác nhận Tiền Món ăn & dịch vụ 0 Quản lý hoạt động bộ phận lễ tân Phiếu đến Phiếu đến Yêu cầu đã giải quyết Giấy tạm trú Hoá đơn thanh toán Bản sao hoá đơn đặt tiệc Yêu cầu khai báo Nhà chức trách Tiềnn Tiền Thủ quỹ Nhà hàng 4.2. Biểu đồ dữ liệu mức đỉnh Yêu cầu đặt buồng 1.0 Nhận đặt chỗ trước 2.0 Theo dõi LT 3.0 Yêu cầu DV 5.0 Thanh toán 4.0 Đặt tiệc Thủ Quỹ Nhà hàng BP phục vụ Giấy tạm trú Yêu cầu khai báo tạm trú Bản sao hợp đồng tiệc Hồ sơ dành chỗ và hiện trạng khách sạn Kho dữ liệu Yêu cầu Giấy tờ Phiếu đến Yêu cầu Bang kê Bang kê Yêu cầu đặt tiệc Hóa đơn tiệc Tiền Tiền Tiền DV và món ăn Phiếu đến (*) Yêu cầu (**) Phiêu đến đã xác nhận Yêu cầu Tiền Phiếu thu liên 1 Khách hàng Nhà chức trách Xác nhận đặt buồng Ghi chú: (*) giấy tờ, hóa đơn tiệc, bảng kê (**) giấy tờ tùy thân của khách và phiếu thu liên 2 4.3. Biểu đồ luồng dữ liệu mức dưới đỉnh Kho dữ liệu Danh sách khách chờ Thông báo và lưu danh sách khách chờ Lưu thông tin đặt buồng Có khả năng đáp ứng ng Không có khả năng đáp ứng Kiểm tra khả năng đáp ứng Phân tích yêu cầu của khách Nhận yêu cầu đặt phòng 2.0 theo dõi lưu trú Khách hàng Nhà chức trách BP phục vụ 2.1 ghi phiếu đến 2.2 lưu kho giấy tờ & phiếu đến 2.3 chuyển phiếu đến cho bp PV 2.4 khai báo tạm trú Kho dữ liệu Yêu cầu 3.0 Yêu cầu dịch vụ Khách hàng BP phục vụ 3.1 nhận yêu cầu dịch vụ của khách 3.2 lập bảng kê 3.3 lưu kho dữ liệu 3.4 chuyển YC của kháh cho bộ phận phục vụ Kho dữ liệu Bảng kê Dịch vụ Yêu cầu 4.0 Đặt tiệc Khách hàng Nhà hàng 4.1 Tiếp nhận YC đặt tiệc 4.2 lập hóa đơn tiệc 4.3 giao bản sao hóa đơn cho nhà hàng 4.4 lưu kho 4.6 chuyển tiền cho thủ quỹ 4.5 nhận tiền thanh toán của khách Thủ quỹ Tiền bản sao hóa đơn tiệc Tiền Kho dữ liệu Hóa đơn tiệc 5.0 thanh toán Khách hàng Thủ quỹ BP phục vụ 5.1 nhận phiếu đến, bảng kê DV, HĐ tiệc 5.2 lập phiếu thu 5.3 nhận tiền thanh toán của khách 5.4 giao phiếu thu liên 2 cho khách 5.7 nộp tiền cho thủ quỹ 5.6 trả lại CMT hoặc giấy tờ tùy thân cho khách Kho dữ liệu Bảng kê HĐ tiệc Phiếu đén 5.5 lưu kho phiếu thu liên 1 5.1 nhận YC thanh toán của khách Tiền Tiền MỤC LỤC Nội dung Trang Lời mở đầu -1- I. Cơ sở lý luận -2- 1. Hệ thống thông tin -2- 2. Biểu đồ phân cấp chức năng -3- 3. Biểu đồ luồng dữ liệu -4- II. Bài tập -12- 1. Các chức năng của hệ thống -12- 2. Xây dựng biểu đồ phân cấp chức năng -13- 3. Liệt kê các tác nhân ngoài, kho dữ liệu -19- 4. Xây dựng biểu đồ luồng dữ liệu -19- Kết luận Bảng xếp hạng