Đề tài Phân tích thống kê thực trạng và hiệu quả đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Việt Nam thời kỳ 1988 - 2000

c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c. Hµ Néi, n¨m 1999 cã 31 dù ¸n víi sè vèn ®Çu t­ 248,6 triÖu USD ®­a tæng sè dù ¸n tõ n¨m 1988 ®Õn th¸ng 20/3/2000 lªn 429 dù ¸n víi sè vèn ®Çu t­ lµ 7,42 tû USD ®øng vÞ trÝ thø 3 sau Thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ tØnh B×nh D­¬ng. Xu h­íng chuyÓn dÞch ®Çu t­ tõ nh÷ng ®« thÞ lín sang c¸c ®Þa ph­¬ng cßn nhiÒu khã kh¨n, chËm ph¸t triÓn lµ xu h­íng tÝch cùc hîp víi xu h­íng chñ tr­¬ng ®­êng lçi cña §¶ng, gãp phÇn rót ng¾n kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c khu vùc ph¸t triÓn vµ khu vùc ch­a ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, viÖc FDI gi¶m m¹nh t¹i hÇu hÕt c¸c ®Þa ph­¬ng n»m trong vïng kinh tÕ träng ®iÓm, nhÊt lµ Thµnh phè Hå ChÝ Minh, §ång Nai, Bµ RÞa - Vòng Tµu, Qu¶ng Ninh, khiÕn ng­êi ta nghÜ tíi møc suy gi¶m chung trªn toµn quèc trong lÜnh vùc ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi.(thiÕu) 3.3 Ph©n theo ®èi t¸c ®Çu t­ : Trong nh÷ng n¨m ®Çu, ®èi t¸c ®Çu t­ n­íc ngoµi chñ yÕu lµ c¸c c«ng ty m«i giíi, th× tÝnh ®Õn hÕt 31/12/1997 cã gÇn 80 c«ng ty thuéc 60 quèc gia vµ vïng l·nh thæ trong ®ã cã nh÷ng c«ng ty lín cña NhËt B¶n, Hµn Quèc, Hoa Kú, Anh, Ph¸p ®Çu t­ trùc tiÕp vµo ViÖt Nam. Trong khi c¸c n­íc T©y ¢u sím vµo ViÖt Nam víi träng t©m lµ lÜnh vùc dÇu khÝ th× c¸c n­íc Ch©u ¸ ®Æc biÖt lµ NhËt B¶n, Hµn Quèc, Singapore, tuy cã phÇn xuÊt hiÖn muén h¬n nh­ng tèc ®é ngµy cµng t¨ng nhanh, quy m« ngµy cµng lín. N¨m 1997, Singapore cã 187 dù ¸n víi tæng vèn ®¨ng ký lµ 5.686 triÖu USD, ®øng thø 2 lµ §µi Loan víi 352 dù ¸n víi tæng vèn ®¨ng ký lµ 3.032 triÖu USD kÕ tiÕp lµ NhËt B¶n 255 dù ¸n víi 3.296 triÖu USD, Hµn Quèc 207 dù ¸n víi 3.194 triÖu USD. Nguån vèn FDI chñ yÕu tõ c¸c n­íc Ch©u ¸ (61%), cßn c¸c n­íc Ch©u Mü chØ chiÕm gÇn 28%, chøng tá r»ng thêi kú nµy m«i tr­êng ®Çu t­ cña ViÖt Nam ch­a hÊp dÉn c¸c chñ ®Çu t­ ë c¸c n­íc ch©u lôc nµy. B¶ng 7: 10 n­íc dÉn ®Çu trong ®Çu t­ vµo ViÖt Nam tõ 1/1/1988 ®Õn 31/2/2001 Sè thø tù Tªn n­íc Sè dù ¸n Tû lÖ (%) Vèn ®Çu t­ (Tr USD) Tû lÖ (%) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Singapore §µi Loan NhËt B¶n Hµn Quèc Hång K«ng Ph¸p B.V. Island Nga Hµ Lan Anh 236 618 301 260 208 108 101 34 40 33 12,2 31,9 15,5 13,4 10,7 5,6 5,2 1,7 2,1 1,7 6.745 4.972 3.384 3.150 2689 1.829 1.765 1.608 1.179 1162 23,3 17,1 13,4 10,9 9,3 6,3 6,1 5,5 4,1 4,0 Tæng 1.939 100,0 28.983 100,0 Nguån: Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ Tuy nhiªn, n¨m 1998 ®· cã sù thay ®æi tÝch cùc vÒ ®èi t¸c ®Çu t­ c¸c n­íc Ch©u ¸, n¬i bÞ ¶nh h­ëng nÆng nÒ cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ, trõ Singapore, c¸c n­íc ASEAN cßn l¹i ®Çu t­ ch­a ®Çy 32 triÖu USD, Hµn Quèc chØ cã 13 dù ¸n víi vèn ®¨ng ký lµ 148,59 triÖu USD. Sè vèn ®Çu t­ cña c¸c chñ ®Çu t­ tõ c¸c n­íc ¢u - Mü chiÕm 55% vèn ®¨ng ký, cã vai trß quan träng trong viÖc lµm ®Çy nh÷ng chç trèng cña nguån vèn ®Çu t­ tõ c¸c n­íc Ch©u ¸ do chÞu ¶nh h­ëng nÆng nÒ cña cuéc khñng ho¶ng. XÐt tõ gãc ®é ®Þnh h­íng thu hót FDI cña ViÖt Nam, ®©y lµ h­íng chuyÓn dÞch cã tÝnh chÊt tÝch cùc, hîp víi chñ tr­¬ng chuyÓn m¹nh sang thu hót ®Çu t­ tõ Mü, Anh,Ph¸p, T©y ¢u v.v... lµ nh÷ng n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn cã tr×nh ®é c«ng nghÖ cao vµ Nga, Trung Quèc lµ nh÷ng b¹n lµm ¨n cò. B¶ng 8: 10 n­íc dÉn ®Çu trong ®Çu t­ vµo ViÖt Nam n¨m 1999, 2000 Sè thø tù N¨m 1999 N¨m 2000 Tªn n­íc Sè dù ¸n Sè vèn ®¨ng ký (Tr USD) Tû lÖ (%) Tªn n­íc Sè dù ¸n Sè vèn ®¨ng ký (Tr USD) Tû lÖ(%) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Ph¸p Hµn Quèc §µi Loan Malaysia Singapore B.W.Indies Mü NhËt B¶n Hång K«ng Trung Quèc 13 31 93 7 18 1 17 14 16 24 303.424 176.260 171.595 161.925 151.608 143.455 119.238 62.069 41.405 29.766 22,3 13,0 12,6 11,9 11,1 10,5 8,8 4,6 3,0 2,2 Anh Ên §é §µi Loan B.W.Indies NhËt B¶n Hµn Quèc Nga Óc Ph¸p Mü 7 1 147 19 26 43 4 6 9 14 593.660 507.000 292.410 107.799 80.594 75.383 58.409 56.900 39.250 30.446 32,2 27,5 15,9 5,9 4,4 4,1 3,2 3,1 2,1 1,6 Tæng 234 1.360.745 100,0 276 1.841.851 100,0 (Nguån: Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­) N¨m 1999, Ph¸p v­ît lªn dÉn ®Çu danh s¸ch nh÷ng n­íc ®Çu t­ vµo ViÖt Nam trong n¨m qua víi 13 dù ¸n vµ 303,4 triÖu USD vèn ®¨ng ký, Singapore n­íc dÉn ®Çu nhiÒu n¨m chØ ®øng thø 5 víi 18 dù ¸n vµ 151,6 triÖu USD vèn ®¨ng ký. Nh×n tæng thÓ quy m« dù ¸n cña c¸c n­íc Ch©u ¢u lín h¬n c¸c n­íc Ch©u ¸. C¸c n­íc Ch©u ¸ ch­a cã nhiÒu dù ¸n ®Çu t­ lín mµ chñ yÕu lµ võa vµ nhá, quy m« b×nh qu©n 1 dù ¸n còng chØ ë møc trung b×nh. Trong khi vèn trung b×nh cña Ph¸p lµ 23,34 triÖu USD/1 dù ¸n th× Singapore chØ cã 8,42 triÖu USD/1 dù ¸n, §µi Loan 1,88 triÖu USD/1 dù ¸n, Hµn Quèc 5,99 triÖu USD/1 dù ¸n t¹o tiÒn ®Ò quan träng ®Ó ®a d¹ng hãa ®èi t¸c, ngµnh nghÒ ho¹t ®éng FDI ë ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíi. §iÒu nµy chøng tá niÒm tin cña c¸c chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo thÞ tr­êng ViÖt Nam kh«ng nh÷ng kh«ng gi¶m sót mµ cßn ®­îc t¨ng, tÝnh hÊp dÉn cña ViÖt Nam vÉn cßn nguyªn vÑn. 3.4 Ph©n theo h×nh thøc ®Çu t­: HiÖn nay trªn thÕ giíi cã rÊt nhiÒu h×nh thøc ®Çu t­ BOT, BT, BTO, BLT, LDO, BOS, v.v... theo LuËt ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam, c¸c chñ ®Çu t­ cã thÓ ®Çu t­ vµo ViÖt Nam d­íi c¸c h×nh thøc nh­ liªn doanh, 100% vèn n­íc ngoµi, hîp t¸c kinh doanh vµ BOT (Build - Operate - Transfer - X©y dùng - Kinh doanh - ChuyÓn giao). TÝnh ®Õn hÕt ngµy 31/12/1997 th× ®a sè c¸c dù ¸n ho¹t ®éng theo liªn doanh chiÕm 64% sè dù ¸n vµ 72,6% tæng sè vèn ®Çu t­ quy m« b×nh qu©n 17 triÖu USD/1dù ¸n, ®©y lµ mét ®iÓm m¹nh cña c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi. Tû träng cña c¸c xÝ nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi t¨ng lªn râ rÖt:1988 - 1991 míi chØ chiÕm 6% tæng sè vèn ®Çu t­ th× ®Õn hÕt n¨m 1997 ®· chiÕm 28,8% sè dù ¸n vµ 17,6% tæng sè vèn ®Çu t­ th× ®Õn hÕt n¨m 1997 ®· chiÕm 28,8% sè dù ¸n vµ 17,6% sè vèn ®Çu t­, quy m« b×nh qu©n 8,7 triÖu USD/1 dù ¸n. Cã nhiÒu lý do gi¶i thÝch t×nh h×nh nµy, mµ kh¶ n¨ng gãp vèn h¹n chÕ cña phÝa ViÖt Nam vµ mong muèn gi¶m thiÓu c¸c tranh chÊp do hîp doanh g©y ra lµ hai lý do chÝnh trong sè ®ã. Sè dù ¸n ho¹t ®éng theo h×nh thøc hîp t¸c kinh doanh ®ang nhËn ®­îc nhiÒu khuyÕn khÝch tõ chÝnh phñ, mÆc dï míi chØ chiÕm 0,03% sè dù ¸n vµ 1,63% vèn ®Çu t­ quy m« b×nh qu©n 262,4 triÖu USD/1 dù ¸n (quy m« b×nh qu©n lín nhÊt), nh­ng ®©y lµ lo¹i h×nh ®Çu t­ víi nhiÒu høa hÑn, bëi v× ®©y lµ lo¹i h×nh ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo lÜnh vùc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, vèn lµ mét trong nh÷ng yÕu ®iÓm cña ViÖt Nam. II. Ph©n tÝch hiÖu qu¶ FDI t¹i ViÖt Nam giai ®o¹n 1988 - 2000: Héi nghÞ lÇn thø 4 ban chÊp hµnh trung ¦¬ng §¶ng kho¸ VIII ®· kh¼ng ®Þnh: “Trªn c¬ së ph¸t huy néi lùc, thùc hiÖn nhÊt qu¸n, l©u dµi thu hót nguån lùc bªn ngoµi”. Víi t­ t­ëng nµy viÖc t¨ng c­êng thu hót vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông nguån vèn FDI lu«n lµ vÊn ®Ò hµng ®Çu ®­îc §¶ng vµ nhµ n­íc ta quan t©m th­êng xuyªn. 1. T¹o nguån vèn bæ sung quan träng: §èi víi nÒn kinh tÕ cã quy m« nh­ ë n­íc ta th× vèn FDI lµ mét l­îng vèn ®Çu t­ kh«ng nhá, nã thùc sù lµ nguån vèn gãp phÇn chuyÓn biÕn kh«ng chØ vÒ quy m« ®Çu t­ mµ ®iÒu quan träng h¬n lµ nguån vèn nµy cã vai trß nh­ “chÊt xóc t¸c - ®iÒu kiÖn” ®Ó viÖc ®Çu t­ cña ta ®¹t hiÖu qu¶ nhÊt ®Þnh. B¶ng 9: C¬ cÊu vèn ®Çu t­ cña ViÖt Nam thêi kú 1991 - 2000 N¨m Tæng vèn ®Çu t­ (tû ®ång) Vèn trong n­íc (tû ®ång) Vèn FDI Vèn nhµ n­íc Vèn ngoµi quèc doanh Sè l­îng (Tû ®ång) So víi tæng vèn ®Çu t­ (%) 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 15.526,0 19.755,0 34.176,0 43.100,8 68.047,4 79.367,0 96.870,0 96.400,0 103.900,0 - - - - 26.047,8 35.894,4 46.570,4 51.600,0 64.000,0 - - - - 20.000 20.773 20.000 20.500 21.000 1.920 4.500 8.800 13.200 22.000 22.700 30.300 24.300 18.900 16,7 22,8 25,7 30,6 32,3 28,6 31,3 25,2 18,2 Tæng 557.142,.2 224112,6 102.273 146.620 Nguån: Niªn gi¸m Thèng kª -Tæng côc Thèng kª CÊu thµnh nªn tæng sè vèn ®Çu t­ toµn x· héi lµ vèn nhµ n­íc, vèn ngoµi quèc doanh vµ vèn FDI. Trong ®ã, nguån vèn nhµ n­íc t¨ng m¹nh c¶ vÒ l­îng tuyÖt ®èi vµ tû träng trong tæng vèn ®Çu t­ toµn x· héi. Quan träng h¬n, ®©y lµ nguån vèn chñ yÕu h×nh thµnh nªn c¸c c«ng tr×nh träng ®iÓm cña ®Êt n­íc, chuyÓn dÞch c¬ cÊu ®Çu t­, c¬ cÊu kinh tÕ, ®Çu t­ vµo c¸c lÜnh vùc mµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c kh«ng lµm ®­îc hoÆc kh«ng muèn lµm. Tuy nhiªn, vèn ®Çu t­ trong n­íc thuéc ®Çu t­ tËp trung cña ng©n s¸ch hiÖn chØ chiÕm d­íi 10% tæng vèn ®Çu t­ toµn x· héi. §©y còng lµ nguån vèn tån t¹i mét sè nh­îc ®iÓm mµ ai còng biÕt, nh­ do bÞ co kÐo mµ dµn tr¶i, dë dang nhiÒu, cßn mang tÝnh chÊt “xin - cho”, do viÖc quy ho¹ch, dù b¸o cßn nhiÒu sai sãt, mang nÆng tÝnh chñ quan, duy ý chÝ, l¹i chËm ®­îc ®iÒu chØnh. Nguån vèn tÝn dông th× l¹i ph©n bè theo quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh, viÖc qu¶n lý còng cßn nh÷ng s¬ hë g©y thÊt tho¸t. Nguån vèn tù do cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ®­îc trÝch tõ nguån vèn khÊu hao ®Ó l¹i, nguån lîi nhuËn sau thuÕ, tuy nhiªn c¶ hai nguån h×nh thµnh nªn nguån vèn nµy ®Òu cã nh÷ng h¹n chÕ vÒ khÊu hao, quy ®Þnh thèng nhÊt vÒ tû lÖ khÊu hao hµng n¨m mµ tû lÖ nµy hiÖn cßn qu¸ thÊp so víi tr×nh ®é kü thuËt, c«ng nghÖ hiÖn nay ë n­íc ta vµ cuéc c¸ch m¹ng khoa häc - c«ng nghÖ ®ang tiÕn hµnh nh­ vò b·o trªn thÕ giíi. VÒ nguån lîi nhuËn sau thuÕ cña c¸c doanh nghiÖp hiÖn cßn rÊt h¹n chÕ do s¶n phÈm hµng ho¸ tån ®äng lín, tû lÖ vay ng©n hµng lín trong khi tû suÊt lîi nhuËn tiÒn vèn cßn thÊp h¬n c¶ l·i suÊt tiÒn vay ng©n hµng. Nguån vèn ngoµi quèc doanh hiÖn cßn tån ®äng trong d©n lín, nh­ng do nhiÒu lý do vÒ t­ t­ëng, sù rñi ro, kinh nghiÖm s¶n xuÊt kinh doanh, do gi¸ gi¶m muèn göi vµo ng©n hµng ®Ó h­ëng l·i kÐp, nªn trong mÊy n¨m gÇn ®©y, vÒ l­îng tuyÖt ®èi chØ cã vµi chôc ngh×n tû ®ång, chØ chiÕm trªn 50% nguån vèn tån ®äng trong d©n vµ tû träng trong vèn ®Çu t­ x· héi bÞ gi¶m sót. Trong t×nh h×nh trªn, th× FDI lµ nguån vèn ®¸ng l­u ý. Theo ®¸nh gi¸ cña Vô qu¶n lý dù ¸n thuéc Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­, tû träng nguån vèn FDI trong tæng vèn ®Çu t­ x· héi ®· t¨ng 25,7% ë thêi kú 1991 - 1995 lªn kho¶ng 30% trong nh÷ng n¨m 1996 - 2000. Vèn ®Çu t­ x· héi tõ c¸c dù ¸n FDI (giai ®o¹n 1995 - 1999 = 118.200 tû ®ång) cao h¬n h¼n sè vèn ®Çu t­ tõ ng©n s¸ch nhµ n­íc cïng thêi kú nµy (97.389,6 tû ®ång). Tøc lµ vèn ng©n s¸ch nhµ n­íc dµnh cho ®Çu t­ chØ b»ng 82,4% vèn tõ c¸c dù ¸n FDI. Nguån vèn FDI chñ yÕu lµ ngo¹i tÖ m¹nh vµ m¸y mãc thiÕt bÞ t­¬ng ®èi hiÖn ®¹i nªn ®· gãp phÇn t¹o ra c¬ së vËt chÊt míi, bæ sung vµ hoµn thiÖn hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng, t¨ng thªm c«ng nghÖ míi cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. VÒ ®Þnh tÝnh, sù ho¹t ®éng cña ®ång vèn cã nguån vèn tõ FDI nh­ lµ mét ®éng lùc g©y ph¶n øng d©y chuyÒn lµm thóc ®Èy sù ho¹t ®éng cña ®ång vèn trong n­íc, mét sè chuyªn gia kinh tÕ tÝnh to¸n r»ng cø mét ®ång vèn FDI ho¹t ®éng sÏ lµm cho 4 ®ång vèn trong n­íc ho¹t ®éng theo. Tíi ®©y, ®Ó ®¹t ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng 2001 - 2005 lµ 7,5%/n¨m nh­ §¹i héi §¶ng lÇn thø IX ®Ò ra th× tæng nguån vèn ®Çu t­ toµn x· héi trong giai ®o¹n 2001 - 2005 ph¶i lµ 60 tû USD (theo mÆt b»ng gi¸ n¨m 2000), trong ®ã nhiÖm vô thu hót ®­îc 1/3 nguån vèn nµy tõ nguån vèn bªn ngoµi lµ vÊn ®Ò kh«ng ®¬n gi¶n. 2. Thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ: Muèn cho nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng nhanh cÇn ph¶i t¨ng nguån lùc cho s¶n xuÊt: Vèn, lao ®éng, kü thuËt, tµi nguyªn thiªn nhiªn... trong c¸c yÕu tè trªn vèn trë thµnh bøc b¸ch h¬n c¶ bëi lÏ, ë n­íc ta hiÖn nay ngµnh s¶n xuÊt nµo còng thiÕu vèn mét c¸ch trÇm träng. Thµnh tùu rÊt quan träng cña c«ng viÖc ®æi míi ®· ®Ò ra trªn ®Êt n­íc ta 15 n¨m qua, ®­îc nh©n d©n trong n­íc ghi nhËn vµ bÌ b¹n trªn thÕ giíi ngîi ca lµ nhÞp ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ ë møc ®é cao vµo hµng ®Çu trong khu vùc. Trong thêi kú 1991 - 1995, møc t¨ng GDP hµng n¨m b×nh qu©n lµ 8,2% trong ®ã cÇn ph¶i kÓ ®Õn sù ®ãng gãp cña FDI. B¶ng 10: Tû lÖ ®ãng gãp FDI trong GDP ChØ tiªu 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000* Tû träng trong GDP (%) T¨ng GDP(%) 2,0 8,6 3,6 8,8 6,1 13,7 6,3 14,5 7,4 9,3 9,1 8,2 10,1 5,8 11,7 4,8 12,7 6,7 *Sè liÖu ­íc tÝnh (Nguån: Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­) C¸c chØ sè thèng kª cho thÊy hÖ sè ICOR qua c¸c n¨m tõ 1996 ®Õn nay thay ®æi kh¸ m¹nh; n¨m 1996: 3,7; n¨m 1997: 4,5; n¨m 1998: 5,7; n¨m 1999: 6,9. Nh­ vËy hiÖu qu¶ tæng hîp cña ®Çu t­ ®· gi¶m nhanh tõ 1996 vµ gi¶m tíi møc thÊp nhÊt trong n¨m 1999. N¨m 2000 võa qua, hiÖu qu¶ tæng hîp cña ®Çu t­ ®· kh¸ h¬n, nh­ng tÝnh b×nh qu©n chung trong thêi kú 1996 - 2000 vÉn cßn ë møc 5,1 (tøc lµ ®Ó t¨ng 1 ®ång GDP ph¶i cÇn tíi 5,1 ®ång vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn). Ph¶i ch¨ng nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng nµy mét phÇn lµ do hiÖu qu¶ ®Çu t­ vèn FDI. 3. Thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng tiÕn bé, ®· vµ ®ang t¹o ra nh÷ng n¨ng lùc s¶n xuÊt míi, ngµnh nghÒ míi, c«ng nghÖ míi, s¶n phÈm míi, ph­¬ng thøc s¶n xuÊt kinh doanh míi cã chÊt l­îng c¹nh tranh cao, nhÊt lµ ngµnh c«ng nghiÖp viÔn th«ng: FDI thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp vµ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. Hai khu vùc nµy cã tèc ®é t¨ng tr­ëng nhanh h¬n n«ng nghiÖp (n¨m 1996 c«ng nghiÖp t¨ng 14,42%, dÞch vô t¨ng 5,2%, n«ng nghiÖp t¨ng 6,2%). N¨m 1997, FDI chiÕm tû lÖ trong 28,5% gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, t¨ng tr­ëng víi tèc ®é 23,2% (trong khi c«ng nghiÖp trong n­íc chØ t¨ng 13,8%), ®¶m b¶o cho toµn ngµnh vÉn t¨ng tr­ëng víi nhÞp ®é 13,2% so víi n¨m 1996. B¶ng 11: ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ 1990-1995 §¬n vÞ tÝnh: % Ngµnh 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999* N«ng nghiÖp C«ng nghiÖp DÞch vô 38,7 22,7 38,6 38,8 23,5 37,7 37,5 24,2 37,1 3,60 25,4 37,5 34,4 26,6 38,0 27,2 28,8 44,4 27,8 28,8 44,0 27,8 29,7 42,5 25,8 32,1 42,1 25,4 34,5 40,1 * Sè liÖu ­íc tÝnh Nguån: Tæng côc Thèng kª Khu vùc kinh tÕ cã vèn FDI lu«n cã chØ sè ph¸t triÓn cao h¬n chØ sè ph¸t triÓn cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c vµ cao h¬n h¼n chØ sè ph¸t triÓn chung cña c¶ n­íc (n¨m 1995 chØ sè ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ FDI lµ 114,98 th× chØ sè ph¸t triÓn chung cña c¶ n­íc lµ 109,34%; n¨m 1997 lµ 120,75% vµ 108,15%; n¨m 1998 lµ 116,68% vµ 105,8%). Tíi nay cã 8 ngµnh hµng so c¸c doanh nghiÖp FDI n¾m 100% s¶n phÈm (dÇu khÝ, « t«, ®Ìn h×nh, tæng ®µi ®iÖn tho¹i, tñ l¹nh, m¸y giÆt, ®iÒu hoµ nhiÖt ®é, m¸y thu b¨ng, ®Çu vi®eo, nguyªn liÖu nhùa), 7 ngµnh trong doanh nghiÖp FDI chiÕm tõ 50% - 90% s¶n l­îng (thÐp, kÝnh x©y dùng, xe m¸y, biÕn thÕ 250-1000 KVA, ph©n bãn NPK, thuèc trõ s©u, s¬n c¸c lo¹i) vµ 12 ngµnh hµng doanh nghiÖp FDI chiÕm d­íi 50% s¶n l­îng (®iÖn, bia, ®­êng ¨n, giÇy, may mÆc, v¶i, sîi, g¹ch èp l¸t, sø vÖ sinh, xi m¨ng, kh¸ch s¹n...) B¶ng 11: Tèc ®é t¨ng tr­ëng c«ng nghiÖp ChØ tiªu 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000* Khu vùc FDI (%) C¶ n­íc (%) 45,6 10,4 40,3 17,1 13,6 12,7 12,8 13,7 8,7 14,5 21,7 14,2 23,2 13,8 23,3 12,1 20,0 11,5 17,3 15,5 * Sè liÖu ­íc tÝnh Nguån: Tæng côc Thèng kª - Dù ¸n VIE/97/051 §èi víi ngµnh c«ng nghiÖp: C¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI kh«ng nh÷ng chiÕm tû träng cao mµ cßn cã xu h­íng t¨ng lªn ®¸ng kÓ trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña toµn ngµnh. Khu vùc cã vèn FDI lu«n t¹o ra h¬n 25% gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña toµn ngµnh c«ng nghiÖp. Tû träng gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña khu vùc nµy ®¹t ®­îc 25,1% (n¨m 1999) 26,73% (n¨m 1996); 28,9% (n¨m 1997) ®· t¨ng lªn 31,98% (n¨m 1998) vµ 34,73% (n¨m 1999). Do cã lîi thÕ vÒ vèn, m¸y mãc thiÕt bÞ, quy tr×nh c«ng nghÖ vµ thÞ tr­êng nªn nÒn c«ng nghiÖp khu vùc nµy ®· ®øng v÷ng trong thö th¸ch vµ duy tr× ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng cao (20% n¨m 1999) h¬n h¼n khu vùc néi ®Þa: c«ng nghiÖp quèc doanh 4,5%, c«ng nghiÖp ngoµi quèc doanh 8,8%. Trong ngµnh c«ng nghiÖp khai th¸c, c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI ®ang cã vÞ trÝ hµng ®Çu, víi tû träng 79% gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña ngµnh. Tiªu biÓu møc tû träng ë mét sè n¨m nh­ sau 77,8% (n¨m 1995), 78% (n¨m 1996), 77,8% (n¨m 1997), lªn 81,4% (n¨m 1998). §Æc biÖt, gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña ngµnh khai th¸c dÇu th« vµ khÝ tù nhiªn chñ yÕu lµ do c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI t¹o ra, víi c¸c møc cô thÓ nh­ sau: 99,7% (n¨m 1995); 99,7% (n¨m 1996); 99,8% (n¨m 1997)vµ 99,8% (n¨m 1998). Ngoµi xÝ nghiÖp liªn doanh Vietsovpetro thùc hiÖn theo hiÖp ®Þnh gi÷a chÝnh phñ ViÖt Nam vµ Liªn X« (cò), mµ hiÖn nay CHLB Nga ®· kÕ thõa, ®· s¶n xuÊt ®­îc h¬n 60 triÖu tÊn dÇu th« vµ hiÖn ®ang tiÕp tôc kinh doanh cã hiÖu qu¶, n­íc ta ®· c¸p 33 giÊy phÐp cho c¸c tËp ®oµn dÇu khÝ lín cña thÕ giíi vµo th¨m dß vµ khai th¸c t¹i thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam theo h×nh thøc ph©n chia theo s¶n phÈm. N¨m 1998 Vietsovpetro ®· khai th¸c 12,5 triÖu tÊn dÇu th« vµ 1 tû m3 khÝ. Bªn c¹nh ®ã, má §¹i Hïng vµ má dÇu t¹i vïng chång lÊn víi Malaysia còng ®ang ®­îc khai th¸c. Sù quan t©m cña c¸c tËp ®oµn lín trªn thÕ giíi trong lÜnh vùc nµy chøng tá tÝnh hÊp dÉn vµ tiÒm n¨ng dÇu khÝ cña n­íc ta. C«ng nghiÖp ®iÖn tö lµ mét ngµnh t­¬ng ®èi míi mÎ, cho ®Õn nay FDI trong ngµnh ®iÖn tö cßn ch­a xøng víi tiÒm n¨ng vµ nhu cÇu ph¸t triÓn ngµnh kinh tÕ quan träng nµy, do ch­a cã nh÷ng chÝnh s¸ch hÊp dÉn, còng nh­ m«i tr­êng thuËn lîi ®Ó thu hót c¸c chñ ®Çu t­ lín tõ Mü, NhËt vµ Ch©u ©u lµ nh÷ng n¬i cã nÒn c«ng nghiÖp ®iÖn tö ph¸t triÓn. N¨m 1999, c¸c c«ng ty liªn doanh víi NhËt ®· s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm vi ®iÖn tö cña h·ng Fujitsu, ®éng c¬ m¸y MaBuchi, ng­êi m¸y Roze Roboted.... Trong c«ng nghiÖp « t« vµ xe m¸y c¸c liªn doanh nµy cã thÓ s¶n xuÊt mçi n¨m 140.000 xe « t« c¸c lo¹i nhiÒu h·ng s¶n xuÊt « t« næi tiÕng thÕ giíi nh­ Toyota, Ford, Mercedes, Benz...®· cã dù ¸n ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam. Trªn thùc tÕ, thÞ tr­êng « t« cña n­íc ta cßn hÑp, viÖc mua s¾m « t« b»ng ng©n s¸ch nhµ n­íc bÞ h¹n chÕ. MÆt kh¸c, viÖc nhËp khÈu « t« nguyªn chiÕc, c¶ « t« ®· qua sö dông vÉn tiÕp diÔn nªn c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt « t« gÆp nhiÒu khã kh¨n trong viÖc tiªu thô s¶n phÈm, chØ duy tr× s¶n xuÊt cÇm chõng, thËm chÝ cã liªn doanh ®· ph¶i bá cuéc. Ngµnh c«ng nghiÖp xe m¸y còng ®· thu hót ®­îc nh÷ng h·ng xe næi tiªng trªn thÕ giíi, mµ s¶n phÈm cña hä ®· trë nªn quen thuéc ®èi víi ng­êi tiªu dïng ViÖt Nam nh­ HonDa, Suzuki, Vmep. HiÖn t¹i c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI s¶n xuÊt kho¶ng 200000 xe m¸y mçi n¨m, víi tû lÖ néi ®Þa ho¸ tõ 20 - 50%. C¸c dù ¸n « t«, xe m¸y ®· cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ ®· cã t¸c ®éng d©y truyÒn ®èi víi c¸c dù ¸n s¶n xuÊt linh kiÖn, phô tïng, do vËy ®· kÐo theo hµng chôc chñ ®Çu t­ lín lµ b¹n hµng cña hä vµo ViÖt Nam, ®ång thêi ®· më réng quan hÖ hîp t¸c chÕ t¹o víi c¸c doanh nghiÖp c¬ khÝ s¶n xuÊt x¨m lèp, ghÕ ®Öm... cña ViÖt Nam, gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n tr­íc m¾t cho doanh nghiÖp nµy vµ gióp chóng ph¸t triÓn l©u dµi. C«ng nghiÖp ho¸ chÊt bao giê còng ®­îc quan t©m, FDI trong c«ng nghiÖp ho¸ chÊt ®· t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao, bao gåm mét sè ho¸ chÊt c¬ b¶n, mü phÈm, chÊt tÈy röa, dÇu nhên... thay thÕ mét phÇn hµng nhËp khÈu, tho¶ m·n yªu cÇu cao h¬n cña ng­êi tiªu dïng. Ngoµi c¸c ngµnh ®· nãi ë trªn theo sè liÖu thèng kª, kho¶ng 70% s¶n phÈm thÐp, 24% cña s¶n l­îng xi m¨ng, 18% thùc phÈm chÕ biÕn cña n­íc ta do c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI s¶n xuÊt. Trong c«ng nghiÖp chÕ biÕn tû träng gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi chiÕm kho¶ng 22 % vµ cã xu h­íng ngµy cµng t¨ng, tõ 18,1% (n¨m 1995); 20,1% (n¨m 1996); 22,9% (n¨m 1997); lªn 25,3% (n¨m 1998). Trong ®ã, ë mét sè ngµnh quan träng, tû träng gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi nh­ sau:71% trong ngµnh s¶n xuÊt vµ söa ch÷a xe cã ®éng c¬ (trong ®ã 100% trong s¶n xuÊt vµ l¾p r¸p «t«, xe m¸y 44,3% trong ngµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm b»ng da vµ gi¶ da ; 100% trong ngµnh s¶n xuÊt tô ®iÖn, m¸y in, m¸y giÆt, tñ l¹nh, ®iÒu hoµ kh«ng khÝ, ®Çu video, s¶n xuÊt sîi PE, PES; 67,6% trong ngµnh s¶n xuÊt radio, tivi, thiÕt bÞ truyÒn th«ng; 31% trong ngµnh s¶n xuÊt kim lo¹i; 22,2% trong ngµnh s¶n xuÊt thiÕt bÞ ®iªn, ®iÖn tö; 20,1% trong ngµnh s¶n xuÊt ho¸ chÊt; 19,1% trong ngµnh may mÆc; 18,6% trong ngµnh dÖt. §èi víi ngµnh du lÞch: HiÖn t¹i ngµnh du lÞch ViÖt Nam cã h¬n 60.000 buång kh¸ch s¹n, trong ®ã kho¶ng 35.000 buång ®ñ tiªu chuÈn ®ãn kh¸ch quèc tÕ. Ngµnh kinh doanh kh¸ch s¹n vµ du lÞch cña n­íc ta ®· thùc sù lµm cho ®Êt n­íc thay da, ®æi thÞt, vui h¬n, ®Ñp h¬n lªn. Thêi gian gÇn ®©y, do t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh khu vùc, l­îng kh¸ch n­íc ngoµi vµo kinh doanh du lÞch gi¶m bít, lµn cho ngµnh kh¸ch s¹n du lÞch lao ®ao. Trong bèi c¶nh ®ã, cã ng­êi cho r»ng nhµ n­íc ®· cung cÊp qu¸ nhiÒu giÊy phÐp ®Çu t­ n­íc ngoµi trong lÜnh vùc nµy. So s¸nh víi c¸c thµnh phè cña c¸c n­íc trong khu vùc thÊy r»ng, mÆc dï tèc ®é x©y dùng kh¸ch s¹n ë hai thµnh phè lín nhÊt n­íc ta lµ TP Hµ Néi vµ TP Hå ChÝ Minh lµ qu¸ nhanh, nh­ng sè l­îng kh¸ch s¹n vµ v¨n phßng cho thuª cßn qu¸ Ýt. HiÖn nay, tû lÖ buång gi¶m xuèng thÊp lµ do sù gi¶m sót sè l­îng kh¸ch n­íc ngoµi vµo ®Ó ®Çu t­, kinh doanh, du lÞch, chø kh«ng ph¶i do ta ®· thõa kh¸ch s¹n, c¨n hé, v¨n phßng cho thuª. §èi víi ngµnh n«ng nghiÖp: FDI ®· gãp phÇn n©ng cao ®¸ng kÓ n¨ng lùc s¶n xuÊt, chuyÓn giao cho lÜnh vùc nµy nhiÒu gièng c©y gièng con, t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm chÊt l­îng cao, gãp phÇn thóc ®Èy ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña n«ng l©m s¶n hµng ho¸ vèn FDI cßn gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng l©m nghiÖp theo yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ. NÕu nh­ tr­íc ®©y, FDI chØ chñ yÕu tËp trung vµo lÜnh vùc chÕ biÕn gç, l©m s¶n th× nh÷ng n¨m gÇn ®©y nhiÒu dù ¸n ®É ®Çu t­ vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt gièng trång trä, s¶n xuÊt thøc ¨n ch¨n nu«i, mÝa ®­êng, trång rõng, s¶n xuÊt nguyªn liÖu giÊy, ch¨n nu«i... 4. §ãng gãp vµo kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu: FDI thóc ®Èy qu¸ tr×nh më cöa vµ héi nhËp cña nÒn kinh tÕ ViÖt nam trªn thÕ giíi, lµm lµnh m¹nh c¸n c©n thanh to¸n th­¬ng m¹i, nã lµ mét trong nh÷ng ph­¬ng thøc ®­a hµng ho¸ s¶n xuÊt t¹i ViÖt Nam x©m nhËp thÞ tr­êng n­íc ngoµi mét c¸ch cã lîi nhÊt . B¶ng 13: Tû lÖ ®ãng gãp FDI trong kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu §¬n vÞ tÝnh: Tr USD ChØ tiªu 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000* XuÊt khÈu NhËp khÈu Tû träng trong XNK (%) 52 - - 112 - - 257 - - 352 600 - 440 1.468 8,1 786 2.042 10,8 1.790 2.890 19,5 1.982 2.688 21,1 2.577 3.398 22,3 3.320 4.350 - *Sè liÖu ­íc tÝnh Nguån: Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ C¸c chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi th«ng qua thùc hiÖn dù ¸n ®Çu t­ ®· trë thµnh "cÇu nèi", lµ ®iÒu kiÖn tèt nhÊt ®Ó ViÖt nam nhanh chãng tiÕp cËn vµ tiÕn hµnh hîp t¸c ®­îc víi nhiÒu quèc gia, nhiÒu tæ chøc quèc tÕ, còng nh­ nh÷ng trung t©m kinh tÕ, kü thuËt, c«ng nghÖ m¹nh cña thÕ giíi. §èi víi nh­ng hµng ho¸ xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI, v« h×nh dung ®· biÕn c¸c b¹n hµng truyÒn thèng cña c¸c chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam thµnh b¹n hµng cña ViÖt Nam. C¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi víi lîi thÕ vÒ vèn, c«ng nghÖ vµ mèi quan hÖ víi thÞ tr­êng bªn ngoµi nªn còng h¬n h¼n lîi thÕ trong xuÊt khÈu. Tèc ®é t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu (KNXK) cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI cao h¬n tèc ®é t¨ng tr­ëng KNXK cña c¶ n­íc vµ cao h¬n h¼n KNXK cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc (n¨m 1996) KNXK cña doanh nghiÖp cã vèn FDI t¨ng 78,6% so víi n¨m tr­íc, th× KNXK cña c¶ n­íc t¨ng 33,2%, cßn KNXK cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc chØ t¨ng 29,5% sè liÖu t­¬ng øng cña n¨m 1997 lµ:127,7% ; 26,6% vµ 14%; n¨m 1998 lµ: 10,7%; 2,4% vµ 1,8%; n¨m 1999 lµ:30,2%; 23%; vµ 21,1%. VÒ sè tuyÖt ®èi, KNXK cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI t¨ng mét c¸ch ®¸ng kÓ qua c¸c n¨m, vÒ sè t­¬ng ®èi tû träng KNXK cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI trong tæng KNXK cña c¶ n­íc dang cã xu h­íng t¨ng lªn. VÒ chñng lo¹i hµng ho¸ xuÊt khÈu, nÕu kh«ng kÓ dÇu th« ­u ®iÓm h¬n h¼n cña hµng ho¸ xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp cã vèn FDI so víi hµng ho¸ xuÊt khÈu ë doanh nghiÖp trong n­íc ë chç chñ yÕu lµ hµng c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ chÕ t¹o, trong ®ã nhiÒu s¶n phÈm thuéc c«ng nghÖ cao nh­ b¶ng m¹ch in ®iÖn tö, m¸y thu h×nh, video, ng­êi m¸y ... Trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 2000, gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña khu vùc nµy (kh«ng tÝnh xuÊt khÈu dÇu khÝ) ­íc ®¹t 1.592 triÖu USD, chiÕm trªn 24,7% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu c¶ n­íc, so víi sè thùc hiÖn c¶ n¨m 1995 th× t¨ng gÊp h¬n 3 lÇn. NÕu tÝnh c¶ xuÊt khÈu dÇu th« th× tû träng nµy ®¹t trªn 47% (3.031 triÖu USD). Trong sè h¬n 6 tû USD gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI thu ®­îc trong vßng 10 n¨m trë l¹i ®©y, kh«ng kÓ phÇn xuÊt khÈu ®Çu th« cña liªn doanh Vietsovpetro vµ xuÊt khÈu dÞch vô, th× gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña c¸c chñ ®Çu t­ c«ng nghiÖp nhÑ lµ lín nhÊt (3 tû USD), tiÕp ®Õn lµ c¸c chñ ®Çu t­ c«ng nghiÖp nÆng (gÇn 3 tû USD), c«ng nghiÖp thùc phÈm (405 triÖu USD), dÇu khÝ 101 triÖu USD vµ thuû s¶n (67 triÖu USD). HiÖn nay, kho¶ng 40 n­íc vµ vïng l·nh thæ cã dù ¸n tham gia hµng xuÊt khÈu vµ thùc hiÖn xuÊt khÈu trùc tiÕp mµ ®øng ®Çu lµ NhËt B¶n, Hµn quèc, §µi loan, Hång K«ng, Singapore, Malaysia, Ph¸p, Mü, Th¸i lan vµ Nga (Ch­a kÓ dÇu khÝ Vietsovpetro). TÝnh ®Õn nay, mçi nhãm dù ¸n cña NhËt B¶n vµ Hµn Quèc ®· cã doanh thu xuÊt khÈu v­ît trªn 1,2 tû USD, cßn mçi nhãm dù ¸n cña §µi Loan vµ Hång K«ng còng ®· ®¹t gÇn 1 tû USD. N¨m 1999, cã 42 doanh nghiÖp cã vèn FDI ®¹t KNXK trªn 5 triÖu USD, trong ®ã cã 2 doanh nghiÖp ®¹t KNXK trªn 10 triÖu USD. DÉn ®Çu vÉn lµ c¸c chñ ®Çu t­ NhËt B¶n, cã 10 doanh nghiÖp víi tæng KNXK lµ 527 triÖu USD mµ riªng c«ng ty Fujitsu ViÖt Nam (xuÊt khÈu 100%) ®· chiÕm 450 triÖu USD. Hµn quèc cã 13 doanh nghiÖp víi tæng KNXK 321 triÖu USD, tiªu biÓu lµ c«ng ty TaeKwang xuÊt khÈu 100% giÇy thÓ thao víi KNXK gÇn 120 triÖu USD. §µi loan cã 9 doanh nghiÖp víi tæng KNXK 157 triÖu USD, trong ®ã c«ng ty Vedan ®· chiÕm 65 triÖu USD. C¸c chñ ®Çu t­ Hång K«ng tuy chØ cã 2 doanh nghiÖp giµy, víi tû lÖ xuÊt khÈu 90% nh­ng KNXK ®¹t 111 triÖu USD. MÆt hµng xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp cã vèn FDI kh¸ phong phó. Ngoµi nh÷ng s¶n phÈm vi tÝnh, ®iÖn tö giµy, dÖt may, m× chÝnh, cßn cã nguyªn liÖu giÊy, côm chi tiÕt, c¬ khÝ «t«, lèp «t« xe m¸y, l­íi ®¸nh c¸, v¨n phßng phÈm ... NhiÒu chñ ®Çu t­, do n»m b¾t ®­îc thÞ tr­êng nªn ®Çu t­ ph¸t triÓn nh÷ng mÆt hµng ®éc ®¸o vµ ®¹t gi¸ trÞ xuÊt khÈu ®¸ng kÓ nh­ mÆt hµng tói bal«, g¨ng tay thÓ thao xuÊt khÈu 100% cña Hµn quèc t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh ®¹t gÇn 20 triÖu USD hoÆc ®å n÷ trang cho phô n÷ cña doanh nghiÖp Ph¸p xuÊt khÈu 100% t¹i thµnh phè Hå chÝ Minh cã KNXK trªn 16,5 triÖu USD, hay s¶n xuÊt b÷a ¨n trªn m¸y bay cña chñ ®Çu t­ Cayman Island ®¹t gÇn 7 triÖu USD, long nh·n cña chñ ®Çu t­ Bamu®a t¹i Hµ T©y KNXK ®¹t 8 triÖu USD, thøc ¨n gia sóc cña c«ng ty Cargill (Mü) t¹i §ång Nai còng cã KNXK 20 triÖu USD. Tuy nhiªn tõ thùc tÕ nªu trªn cho thÊy, quy m« xuÊt khÈu phÇn lín phÇn lín c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI cßn h¹n chÕ, míi ë møc võa vµ nhá, trõ c«ng ty Fujitsu (NhËt B¶n). MÆt kh¸c, hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI ®¹t KNXK ®¸ng kÓ ®Òu n»m ë thµnh phè Hå ChÝ Minh, §ång Nai, chØ l¸c ®¸c mét sè nhá doanh nghiÖp t¹i c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c nh­ c«ng ty ®Ìn h×nh Orion - Hanel (Hµn Quèc) t¹i Hµ néi, C«ng ty dÇu thùc vËt C¸i l©n (Singapore) t¹i Qu¶ng Ninh, C«ng ty lèp «t« xe m¸y (§µi loan) t¹i T©y Ninh, C«ng ty chÕ biÕn thuû s¶n (NhËt B¶n) t¹i B¹c Liªu vµ c«ng ty PangRim (Hµn quèc) t¹i Phó Thä... H¬n n÷a, hÇu hÕt hµng ho¸ cña c¸c doanh nghiÖp nµy lµ s¶n ph¶m gia c«ng, tû lÖ sö dông nguyªn liÖu trong n­íc lµ rÊt nhá. 5. T¹o nguån thu ng©n s¸ch, thùc hiÖn chuyÓn giao c«ng nghÖ: Tuy phÇn lín c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI ®ang trong thêi kú h­ëng ­u ®·i vÒ thuÕ, nh­ng nguån thu ng©n s¸ch cña khu vùc FDI t¨ng liªn tôc. B¶ng 14: §ãng gãp cña FDI vµo ng©n s¸ch ChØ tiªu 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000* Nép ng©n s¸ch (Tr USD) 120 128 195 263 315 317 271 270 * Sè liÖu ­íc tÝnh Nguån: Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ C¸ch m¹ng khoa häc - c«ng nghÖ ®· vµ ®ang ph¸t triÓn saau réng ch­a tõng thÊy víi nh­ng lÜnh vùc kü thuËt, c«ng nghÖ mòi nhän nh­ kü thuËt ®iÖn tö c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghÖ vËt liÖu míi, c«ng nghÖ sinh häc, c«ng nghÖ h¶i d­¬ng häc, c«ng nghÖ vò trô lµ c¬ së cho sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh­ng c«ng nghÖ míi, ®Èy nhanh qu¸ tr×nh tù ®éng ho¸. §èi víi ViÖt Nam, FDI hiÖn nay lµ mét trong nh÷ng nguån chuyÓn giao c«ng nghÖ chñ yÕu. Nh×n chung, tr×nh ®é c«ng nghÖ ®· chuyÓn giao tiÕn bé h¬n nhiÒu so víi c¸c c«ng nghÖ hiÖn cã t¹i ViÖt Nam. C¸c c«ng nghÖ ®ang sö dông trong lÜnh vùc dÇu khÝ, viÔn th«ng, ho¸ chÊt ... ®Óu thuéc lo¹i c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ c¸c c«ng nghÖ nµy thùc sù ®· gãp phÇn t¹o nªn b­íc ngoÆt tÝch cùc trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña n­íc ta. §a sè c«ng nghÖ sö dông trong c¸c ngµnh ®iªn tö, ho¸ chÊt, «t«, vËt liÖu x©y dùng ®Òu lµ nh÷ng d©y truyÒn t­¬ng ®èi hiÖn ®¹i. C¸c chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi bao giê còng ®Æt lîi nhuËn vµ thêi gian thu håi vèn lµm môc tiªu hµng ®Çu. Nh÷ng thiÕt bÞ, c«ng nghÖ mµ hä ®­a vµo sö dông t¹i c¸c dù ¸n ®Çu t­ ë n­íc ta, nh­ng cïng víi nh÷ng trang thiÕt bÞ nµy th­êng lµ mét sè l­îng tiÒn nhÊt ®Þnh tiÒn vèn bá ra, xuÊt ph¸t tõ sù g¾n liÒn lîi Ých cña m×nh nh­ vËy nªn khi chuÈn bÞ, c«ng nghÖ vµo n­íc ta bªn n­íc ngoµi còng cÇn ph¶i c©n nh¾c tÝnh to¸n kü. Mét trong nh­ng yªu cÇu cña FDI lµ ph¶i tiÕp thu kü thuËt tiªn tiÕn,tr¸nh nhËp khÈu kü thuËt “xÕ bãng“. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n phÝa ViÖt Nam th­êng gÆp ph¶i sai lÇm sau : TiÕp nhËn kü thuËt l¹c hËu víi gi¸ ®¾t h¬n gi¸ thÞ tr­êng 15 - 20%. Qua thÈm ®Þnh thiÕt bÞ m¸y mãc ë 12 doanh nghiÖp cã vèn FDI cña ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ g©y thiÖt h¹i kho¶ng 50 triÖu USD. Trong ®ã 76% m¸y mãc thuéc thÕ hÖ nh­ng n¨m 1950 - 1960, h¬n 20% thiÕt bÞ ®­îc s¶n xuÊt tõ nh÷ng n¨m 1970, h¬n 70% m¸y mãc ®· hÕt khÊu hao, 50% m¸y mãc ®­îc t©n trang l¹i, c¸ biÖt cã nh­ng m¸y mãc s¶n xuÊt tõ nh÷ng n¨m 1910. ChuyÓn s¶n xuÊt ®éc haÞ sang ViÖt nam nh­ dù ¸n s¶n xuÊt thuèc trõ s©u ho¸ häc, c«ng nghÖ t¹o bät PVC tõ ho¸ chÊt Alkysbenzen lµ chÊt dÔ g©y chÊt ung th­, c«ng nghÖ s¶n xuÊt tÊm lîp tõ sîi ami¨ng mµ thÕ giíi kh«ng d¸m sö dông ®· ®­îc ViÖt nam ®ång ý cho triÓn khai . ViÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ l¹c hËu, thiÕu ®ång bé ®ang b¸o ®éng ViÖt Nam sÏ trë thµnh “b·i r¸c th¶i” c«ng nghÖ l¹c hËu cña c¸c n­íc, g©y nªn mét hiÓm ho¹ l©u dµi vÒ m«i tr­êng cã nguy c¬ gia t¨ng møc ®é tôt hËu. 6. Gãp phÇn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh h×nh thµnh c¸c khu c«ng nghiÖp (KCN), khu chÕ xuÊt (KCX): TÝnh ®Õn nay c¸c KCN0KCX t¹i Tp.Hå ChÝ Minh ®· thu hót ®­îc 250 dù ¸n ®Çu t­ trong n­íc, víi tæng sè vèn ®Çu t­ 2.884,9 tû ®ång vµ 234 dù ¸n FDI víi tæng vèn 1.607 tr USD. T¹i ®©y, cã nhiÒu KCN thay ®æi hµng ngµy, nh­ KCN T©n B×nh cuèi th¸ng 12 n¨m 2000, míi cã 50% diÖn tÝch ®Êt cho thuª th× cuèi th¸ng 1/2000, ®· cho thuª ®­îc 68% diÖn tÝch. VËy chØ lµ h¬n 1 th¸ng KCN ®· cã thªm 18% diÖn tÝch ®Êt cho thuª, tèc ®é nµy qu¶ lµ ®¸ng mõng. Mét sè KCN ph¸t triÓn kh¸ kh¶ quan ®· xin më réng chuyÓn giai ®o¹n 2 nh­: KCN T©n B×nh ®ang xin më réng 100 ha, KCX Linh Trung, Lª Minh Xu©n ®· vµ ®ang xóc tiÕn më réng giai ®o¹n 2. Cuèi n¨m ngo¸i, cã thªm 3 KCN T©n B×nh, VÜnh Léc vµ Lª Minh Xu©n ®­îc c«ng nhËn lµ thµnh c«ng, cho thuª trªn 50% diÖn tÝch ®Êt. Nh­ vËy, TP Hå ChÝ Minh ®ang lµ n¬i cã sè l­îng KCX, KCN thµnh c«ng nhiÒu nhÊt trong c¶ n­íc (2KCX, 5KCN). So víi n¨m 1999, viÖc thu hót ®Çu t­ trong n¨m 2000 vµo c¸c KCN ë TP Hå ChÝ Minh t¨ng kh¸ nhanh. NÕu n¨m 1999, c¸c KCN thu hót ®­îc 102 dù ¸n víi vèn ®¨ng ký lµ 75,35 triÖu USD vµ 948,4 tû ®ång th× ®Õn n¨m 2000 ®· thu hót ®­îc 159 dù ¸n, vèn ®¨ng ký ®Çu t­ lµ 59,52 triÖu USD vµ 1639,4 tû ®ång. Cã ba KCN thu hót ®­îc nhiÒu dù ¸n nhÊt lµ KCN T©n T¹o, T©n B×nh vµ Lª Minh Xu©n ®Òu thu hót ®­îc 39 dù ¸n. Ba KCN thu hót vèn ®Çu t­ nhiÒu nhÊt vµ KCN T©n T¹o : 5,42 triÖu USD, KCN T©n B×nh : 5,52 triÖu USD, KCN VÜnh Léc : 5,59 triÖu USD. Mét ®iÒu ®¸ng chó ý n÷a lµ nhiÒu dù ¸n ®Çu t­ vµo c¸c KCN, KCX ë TP Hå ChÝ Minh qua mét thêi gian ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ ®· ®¨ng vèn, më réng s¶n xuÊt. Trong n¨m 2000, cã 32 giÊy phÐp ®iÒu chØnh t¨ng thªm 94,2 triÖu USD vµ 98,49 tû ®ång. Trong ®ã, KCX T©n ThuËn vµ Linh Trung cã sè dù ¸n t¨ng thªm vèn nhiÒu nhÊt: KCX T©n ThuËn cã 14 giÊy phÐp ®iÒu chØnh t¨ng 42,91 triÖu USD, KCX Linh Trung cã 8 giÊy phÐp ®iÒu chØnh t¨ng 48,04 triÖu USD. Nh­ vËy, nÕu tÝnh gãp sè vèn ®¨ng ký cña c¸c giÊy phÐp ®Çu t­ vµ giÊy phÐp ®iÒu chØnh th× n¨m 2000 c¸c KCX vµ KCN ë TP Hå ChÝ Minh thu hót ®­îc nhiÒu h¬n n¨m 1999 lµ 26,82 triÖu USD vµ 666,35 tû ®ång. Tuy vËy, mét sè doanh nghiÖp cßn cã nhiÒu b¨n kho¨n, tr¨n trë vÒ t×nh tr¹ng trao ®æi hµng ho¸ gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong KCX vµ néi ®Þa qu¸ th­a thít vµ h¹n chÕ. N¨m 2000 c¸c doanh nghiÖp KCX nhËp néi ®Þa 36,24 triÖu USD, chØ chiÕm 5,6% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu. Gi¸ trÞ hµng gia c«ng qua l¹i gi÷a KCX víi néi ®Þa lµ 4,21 triÖu USD, chØ b»ng 18,9% so víi n¨m 1999 trong ®ã gi¸ trÞ hµng ho¸ do doanh nghiÖp KCX gia c«ng cho néi ®Þa chØ b»ng 8% so víi n¨m 1999. Nguyªn nh©n chÝnh cña sù gi¶m sót nµy lµ do nh÷ng thay ®æi vÒ chÝnh s¸ch thuÕ ®èi víi doanh nghiÖp KCX gia c«ng hµng cho néi ®Þa . B¶ng 15: Dù ¸n FDI c¸c KCN tØnh B×nh D­¬ng quý I n¨m 2001 C«ng ty Ngµnh s¶n xuÊt Vèn ®Çu t­ (Tr USD) Even huge (§µi Loan) Bero ViÖt Nam (§øc) Dai Phuc (§µi Loan) Taigu TiIndustrial (§µi Loan) VietsunIndusttry (§µi Loan) Ciahung Iron (§µi Loan) Sea one (§µi Loan) Universal Petroleum Viet Nam (Malaysia) Tsaiyarn Int’lVN (§µi Loan) Alhonga VietNam (§µi Loan) HoChangVina (Hµn Quèc) DeNhat (§µi Loan) Sung changVN (Hµn Quèc) May mÆc ChÕ biÕn cµ phª GiÊyvµng m· Phô tïng « t« xe m¸y S¬n phñ gç c¸c l¹i M¸y hót bôi V¶i vãc c¸c lo¹i Kinh doanh khÝ ho¸ láng Phô tïng xe m¸y Phô tïng xe ®¹p Nãn mò c¸c lo¹i Xö lý vµ thu håi phÕ liÖu Tói x¸ch 1,00 0,67 0,60 0,40 0,90 0,35 0,50 6,80 1,75 2,40 0,88 0,90 1,70 Tæng 18,85 Nguån: Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ Cïng víi KCN Dung QuÊt, tØnh Qu¶ng Ng·i KCN kh¸c lµ Qu¶ng Phó vµ Tinh Phong. Trong thêi gian gÇn ®©y 2 KCN nµy ®· cã nhiÒu dÊu hiÖu khëi s¾c, chuyÓn m×nh rÊt ®¸ng phÊn khëi. T¹i ®©y, hiÖn cã 4 dù ¸n ®Çu t­ lµ nhµ m¸y g¹ch Dung QuÊt, xi m¨ng V¹n T­êng, nhµ m¸y s¶n xuÊt tÊm lîp, nhµ m¸y khÝ c«ng nghiÖp ®ang ho¹t ®éng víi tæng sè vèn lµ 36,8 tû ®ång. Trong n¨m 2000, cã thªm ba dù ¸n ®Çu t­ kh¸c lµ nhµ m¸y khÝ ho¸ láng, nhµ m¸y bª t«ng ®óc s½n, nhµ m¸y s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng vµ x­ëng c¬ khÝ xin ®¨ng ký 6,32 ha ë KCN nµy vµ hiÖn nay c¸c dù ¸n nµy ®ang chê phª duyÖt vµ cÊp phÐp ho¹t ®éng. Nh­ vËy, vÒ c¬ b¶n KCN Tinh Phong ®ang hoµn thµnh b­íc mét cña giai ®o¹n h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn môc tiªu ®· ®Ò ra. KCN Qu¶ng Phó ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së 14 nhµ m¸y, xÝ nghiÖp ®ang ho¹t ®éng vµ ®­îc quy ho¹ch víi diÖn tÝch réng 138 ha, trong ®ã 56 ha giµnh cho giai ®o¹n I, víi tæng vèn ®Çu t­ giµnh cho x©y dùng h¹ tÇng lµ 21 triÖu USD. Nhê vµo ­u thÕ vÒ mÆt giao th«ng, ®Þa h×nh b»ng ph¼ng vµ nguån lao ®éng t¹i chç dåi dµo, trong n¨m qua, KCN Qu¶ng Phó ®· thu hót thªm n¨m dù ¸n ®Çu t­ míi ®ã lµ nhµ m¸y chÕ biÕn thuû s¶n xuÊt khÈu (Së thuû s¶n Qu¶ng Ng·i) , C«ng ty chÕ biÕn thùc phÈm xuÊt khÈu VETEX, C«ng ty TNHH Phïng H­ng, nhµ m¸y chÕ biÕn xuÊt khÈu Hoµn Vò vµ C«ng ty Qu¶ng Ng·i víi tæng sè vèn ®Çu t­ lµ 48 tû ®ång. Trong ®ã riªng C«ng ty ®­êng Qu¶ng Ng·i ®· ®Çu t­ Qu¶ng Phó 58 tû ®ång ®Ó më réng nhµ m¸y bia Qu¶ng Ng·i ®­a c«ng suÊt nhµ m¸y nµy tõ 12 triÖu lÝt/n¨m lªn 25 triÖu lÝt/n¨m. TÝnh ®Õn nay, 70% diÖn tÝch ®Êt trong quy ho¹ch giai ®o¹n I KCN Qu¶ng Phó ®· ®­îc lÊp ®Çy 4 dù ¸n kh¸c gåm chÕ biÕn thuû s¶n vµ s¶n xuÊt thøc ¨n nu«i t«m hiÖn ®ang chê cÊp phÐp. Cho ®Õn nay, tØnh còng ®· trÝch ®Çu t­ ng©n s¸ch 6,4 tû ®ång ®Ó hç trî ®Çu t­ c¬ së h¹ tÇng, tõng b­íc hoµn thiÖn viÖc cung cÊp ®iÖn, n­íc...®Ó thu hót c¸c chñ ®Çu t­. H¶i Phßng NOMURA, KCN lín nhÊt miÒn B¾c ®ang hi väng v­ît qua giai ®o¹n khñng ho¶ng khi biÕt mét sè dÊu hiÖu håi phôc ®ang dÇn râ nÐt trong nh÷ng th¸ng ®Çu n¨m 2001. Míi ®©y, c¸c c¬ quan chøc n¨ng ®· cÊp giÊy phÐp cho thªm hai dù ¸n ®Çu t­ míi vµo KCN nµy. MÆc dï tæng vèn ®Çu t­ kinh phÝ chØ xÊp xØ 0,5 triÖu USD nh­ng c¸c dù ¸n nµy gióp KCN v­ît qua ®­îc ng­ìng 10 dù ¸n cã mÆt trong khu trong suèt 3 n¨m trë l¹i gÇn ®©y. LÇn ®Çu tiªn con sè dù ¸n t¨ng lªn ®Õn 11 vµ cïng víi ®ã kho¶ng 2,5 triÖu USD vèn ®Çu t­ míi ®· ®­îc thu hót vµo ®©y bao gåm c¶ c¸c dù ¸n cã t¨ng vèn. §­îc chÝnh thøc thµnh lËp vµ ®i vµo ho¹t ®éng tõ n¨m 1995, kh«ng may KCN cã c¬ së h¹ tÇng vµo bËc nhÊt cña c¶ n­íc nµy gÆp ph¶i c¬n b·o khñng ho¶ng tµi chÝnh khu vùc. Nh÷ng khã kh¨n vÒ tµi chÝnh ®Ó triÓn khai dù ¸n mµ c¸c C«ng ty NhËt B¶n gÆp ph¶i ®· lµm cho kÕ ho¹ch thu hót vèn ®Çu t­ mµ C«ng ty x©y dùng h¹ tÇng H¶i Phßng NOMURA ®Æt ra kh«ng trë thµnh hiÖn thùc. Dï ®· ®Çu t­, xong 100% vèn ph¸p ®Þnh vµo kho¶ng 137 triÖu USD nh­ng do sè l­îng dù ¸n Ýt, chØ chiÕm ch­a ®Õn 10% diÖn tÝch ®Êt cã h¹ tÇng nªn KCN bÞ ®Æt trong t×nh tr¹ng cùc kú khã kh¨n, thua lç kÐo dµi. Tæng sè luü kÕ tÝnh tõ thêi ®iÓm b¾t ®Çu x©y dùng ®Õn nay ®· lªn tíi kho¶ng 67 triÖu USD, trong ®ã riªng n¨m 2000 lç ph¸t sinh lµ gÇn 18 triÖu USD. T¹i H¶i Phong ngoµi KCN NOMURA KCN §×nh Vò víi c¸c ®èi t¸c BØ, Mü...còng ®· ®­îc x©y dùng tõ n¨m 1997 KCN nµy ®­îc ¸p dông h×nh thøc ®Çu t­ cuèn chiÕu, theo ®ã viÖc san lÊp mÆt b»ng vµ lÊp ®Çy h¹ tÇng ®­îc thùc hiÖn c¨n cø vµo c¸c nhu cÇu ®Çu t­ cô thÓ. Cho ®Õn nay, vèn ®Çu t­ vµo KCN §×nh Vò ®¹t kho¶ng 25% so víi vèn ®¨ng ký, tû lÖ ®Êt c«ng nghiÖp ®­îc thuª chiÕm 5%. TÝnh ®Õn cuèi n¨m ngo¸i, hai KCN cña TP.H¶i Phßng ®· thu hót tæng céng 13 dù ¸n víi tæng sè vèn ®Çu t­ 118,4 triÖu USD. Trong quý I n¨m nay ban qu¶n lý c¸c KCN tØnh B×nh D­¬ng ®· cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ cho 13 dù ¸n 100% FDI víi tæng sè vèn lµ 18,85 triÖu USD, trong ®ã dù ¸n cã vèn ®Çu t­ lín nhÊt (6,8 triÖu USD) thuéc C«ng ty Universal Pertroleum cña Malaysia ®Ó x©y dùng nhµ m¸y chÕ biÕn vµ chiÕt n¹p khÝ ho¸ láng t¹i KCN Sãng ThÇn 2. Còng trong quý I n¨m nay, ®· cã thªm 20 doanh nghiÖp ®i vµo ho¹t ®éng t¹i c¸c KCN B×nh D­¬ng n©ng tæng sè lªn 141 doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng trong ®ã cã 86 doanh nghiÖp cã vèn FDI. Doanh thu cña c¸c doanh nghiÖp trong 3 th¸ng ®Çu n¨m ­íc ®¹t 58,6 triÖu USD, t¨ng 87% so víi cïng kú n¨m 2000. TÝnh ®Õn nay c¸c KCN t¹i B×nh D­¬ng ®· thu hót 210 dù ¸n trong ®ã bao gåm 128 dù ¸n FDI víi tæng vèn ®¨ng ký 536,37 triÖu USD vµ 82 dù ¸n ®Çu t­ trong n­íc víi sè vèn 1.073 tû ®ång. 7. Gãp phÇn t¹o thªm viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng: TÝnh ®Õn hÕt th¸ng 9 -2001, FDI ®· vµ ®ang gi¶i quyÕt viÖc lµm cho 332.000 lao ®éng trùc tiÕp vµ hµng tr¨m ngh×n lao ®éng gi¸n tiÕp. Trong sè ®ã cã kho¶ng 600 c¸n bé qu¶n lý, 25.000 nh©n viªn kü thuËt ®· ®­îc ®µo t¹o vµ ®¶m nhiÖm c¸c chøc n¨ng quan träng trong c¸c doanh nghiÖp nµy. Sè lao ®éng cã viÖc lµm ngµy nay cã xu h­íng t¨ng, ®iÒu nµy ®· gi¶i quyÕt ®­îc phÇn nµo n¹n thÊt nghiÖp. MÆt kh¸c, FDI gãp phÇn ®µo t¹o vµ n©ng cao tay nghÒ cho ng­êi lao ®éng ViÖt Nam, chuyÓn ®æi c¬ cÊu lao ®éng x· héi theo h­íng gi¶m lao ®éng n«ng nghiÖp, t¨ng lao ®éng c«ng nghiÖp vµ dÞch vô c¶ vÒ sè l­îng tû träng vµ chÊt l­îng, gãp phÇn gi¶m c¸c tÖ n¹n x· héi còng nh­ gi¶m c¸c téi ph¹m vÒ kinh tÕ, lµm t¨ng sù æn ®Þnh x· héi, chÝnh trÞ cña c¸c n­íc còng nh­ tõng ®Þa ph­¬ng. ë c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI, lao ®éng lµm viÖc víi n¨ng suÊt vµ c­êng ®é lao ®éng cao nªn cã thu nhËp cao víi møc l­¬ng trung b×nh t¨ng tõ 84 USD/ng­êi/th¸ng n¨m 1994 lªn 94 USD/ng­êi/th¸ng n¨m 1996, ­íc tÝnh thu nhËp hµng n¨m lªn tíi trªn 300 triÖu USD. B¶ng 16: Sè lao ®éng lµm viÖc t¹i c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI ChØ tiªu 1988-1995 1996 1997 1998 1999 2000 Sè lao ®éng (1000 ng­êi) 200 220 250 270 298 349 L­îng t¨ng tuyÖt ®èi (1000 ng­êi) - 20 30 20 28 51 Tèc ®é t¨ng (%) - 0,1 13,6 8 10,4 17,1 Nguån: Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ III. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng thu hót vµ hiÖu qu¶ FDI t¹i ViÖt Nam trong thêi gian tíi: VÊn ®Ò thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ vèn FDI lu«n lµ vÊn ®Ò thêi sù nãng báng cña c¸c chñ ®Çu t­ ®iÒu tiÕt vÜ m«, ®Æc biÖt khi sang thÕ kû 21. V× thÕ, tr­íc dÊu hiÖu ch÷ng l¹i cña nguån vèn FDI trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ChÝnh phñ ®· cã nh÷ng gi¶i ph¸p kÞp thêi hiÖu qu¶. Hoµn thiÖn hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt sao cho ®ång bé nhÊt qu¸n, chÆt chÏ râ rµng. §ång thêi, ph¶i cã b¶n dich chuÈn x¸c vÒ c¸c v¨n b¶n nµy do c¬ quan chøc n¨ng thùc hiÖn, ®Ó t¹o c¬ së ph¸p lý cho ho¹t ®éng cña c¸c chñ ®Çu t­. Võa qua, Bé KÕ Ho¹ch vµ §Çu t­ ®· hoµn thµnh LuËt ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi söa ®æi ®Ó tr×nh t¹i Quèc héi kú häp thø 7, kho¸ 10 th¸ng 5/2000 nh»m hoµn thiÖn c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt t¹o m«i tr­êng th«ng tho¸ng h¬n cho c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­. Nghiªn cøu ®Ó tiÕn tíi x©y dùng mét LuËt ®Çu t­ chung cho chñ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc. Ban hµnh nh÷ng v¨n b¶n luËt cßn thiÕu trong c¬ chÕ thÞ tr­êng nh­ luËt c¹nh tranh, luËt ph¸ gi¸, luËt ®éc quyÒn, kinh doanh bÊt ®éng s¶n ... ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai cÇn th«ng tho¸ng h¬n, ®Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn vÊn ®Ò thÕ chÊp, cÇm cè gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt. Thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p nh»m ®¶m b¶o cho c¸c chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi cã quyÒn tù do vµ dÔ dµng tiÕp cËn nguån ngo¹i tÖ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ kinh doanh t¹i ViÖt Nam. N©ng cao chÊt l­îng cña viÖc lËp quy ho¹ch ngµnh, vïng, l·nh thæ; dù b¸o nhu cÇu thÞ tr­êng lµm c¬ së cho viÖc c«ng bè danh môc dù ¸n gäi vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ ®Ò ra c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i trong tõng thêi kú. TiÕp tôc thùc hiÖn c¶i c¸ch hµnh chÝnh theo h­íng nhµ n­íc chØ c«ng bè danh môc ®Çu t­ vµ danh môc ®Çu t­ cã ®iÒu kiÖn c¸c chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc quyÒn ®¨ng ký kinh doanh trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc n»m ngoµi hai s¸ch nµy vµ ®ång thêi tiÕn hµnh c¶i c¸ch hµnh chÝnh trong qu¶n lý dù ¸n sau khi cÊp giÊy phÐp ®Çu t­. Kiªn quyÕt ®Êu tranh chèng tham nhòng ë tÊt c¶ c¸c kh©u, c¸c cÊp. Chó träng thu hót c¸c chñ ®Çu t­ m¹nh cã nh÷ng ­u ®·i ®Æc biÖt thu hót ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh c«ng nghÖ kü thuËt hiÖn ®¹i. §Çu t­ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng vËt chÊt kü thuËt, v× ®ã lµ ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. æn ®Þnh chÝnh trÞ, kinh tÕ, gi÷ v÷ng tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ mét chÕ ®é gi¸ hèi ®o¸i uyÓn chuyÓn vµ phï hîp, nh÷ng chÝnh s¸ch b¶o hé th­¬ng m¹i h÷u hiÖu. Thµnh lËp mét trung t©m ®Çu mèi ®Ó gi¶i quyÕt v­íng m¾c cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI. §Çu t­ thÝch ®¸ng vµo gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, cÇn x©y dùng ch­¬ng tr×nh c¸ch d¹y vµ häc sao cho khoa häc vµ phï hîp ë c¸c cÊp phæ th«ng, ®¹i häc, ®Æc biÖt lµ c¸c tr­êng d¹y nghÒ, c«ng nh©n kü thuËt nh»m n©ng cao chÊt l­îng lao ®éng ViÖt Nam. CÇn xo¸ bá dÇn nh÷ng kh¸c biÖt vÒ chÝnh s¸ch ­u ®·i thuÕ, tiÒn thuª ®Êt gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong n­íc vµ doanh nghiÖp cã vèn FDI. TiÕp tôc hoµn thiÖn c¸c luËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, thuÕ VAT, thuÕ xuÊt nhËp khÈu, thuÕ tiªu thô, ®Æc biÖt theo h­íng ®¶m b¶o ®­îc nguån thu cho ng©n s¸ch nh­ng ­u tiªn khuyÕn khÝch ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Rµ so¸t l¹i møc tiÒn thuª ®Êt t¹i c¸c ®Þa ph­¬ng ®Ó x¸c ®Þnh tiÒn thuª ®Êt cho phï hîp víi thùc tÕ kh¶ n¨ng thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi cña tõng ®Þa ph­¬ng. C¶i tæ kinh tÕ ®Ó cã ®iÒu kiÖn gia nhËp WTO vµ APEC. IV. Thùc tr¹ng, gi¶i ph¸p cho c«ng t¸c thèng kª FDI: 1. Thùc tr¹ng: T¹i cuéc häp lÇn thø 3 cña tæ c«ng t¸c thèng kª FDI cña hiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ (ASEAN) ®­îc tæ chøc vµo cuèi th¸ng 3 võa qua t¹i Hµ Néi, c¸c ®¹i biÓu ®· tr×nh bµy thùc tr¹ng vµ nh÷ng khã kh¨n cña n­íc m×nh trong viÖc thu thËp vµ xö lý th«ng tin vÒ FDI, ®ång thêi trao ®æi kinh nghiÖm vÒ ph­¬ng ph¸p thèng kª trong khu vùc vµ bµn c¸c biÖn ph¸p hç trî cho viÖc n©ng cao chÊt l­îng sè liÖu thèng kª, nhÊt lµ ®èi víi c¸c níc míi gia nhËp ASEAN nh­ ViÖt Nam, Lµo, Campuchia vµ Myanmar. Theo tæ c«ng t¸c Singapore, Th¸i Lan, Philippines vµ Malaysia lµ nh÷ng n­íc cã hÖ thèng th«ng tin kü thuËt, c¬ së h¹ tÇng ph¸t triÓn t­¬ng ®èi cao so víi c¸c thµnh viªn kh¸c trong khèi. ViÖc thu thËp th«ng tin ë c¸c n­íc nµy ®­îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c cuéc kh¶o s¸t ®Þnh kú hµng n¨m. Ch¼ng h¹n, t¹i Philippines chñ tr× th­êng xuyªn lÊy th«ng tin tõ 7 c¬ quan liªn quan vµ xö lý sè liÖu FDI b»ng phÇn mÒm FIIS ®­îc x©y dùng trªn c¬ së t­ vÊn cña c¸c chuyªn gia n­íc ngoµi. Philippines còng ®· ®­a ra hÖ thèng thèng nhÊt vÒ c¸c thuËt ng÷ FDI sö dông trong thèng kª. Tõ t×nh h×nh thùc tÕ trªn cho thÊy ®Ó ®¸p øng nhu cÇu th«ng tin vÒ thùc tr¹ng thu hót vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn FDI th× viÖc n©ng cao chÊt l­îng c«ng t¸c qu¶n lý dù ¸n FDI lµ ®iÒu cÇn thiÕt. §©y còng lµ néi dung quan träng cña cuéc héi th¶o chuyªn ®Ò “Qu¶n lý sè liÖu thèng kª FDI” lÇn ®Çu tiªn ®­îc Bé kÕ ho¹ch vµ §Çu t­ tæ chøc vµo ngµy 27 th¸ng 2 võa qua vµ sù ®ãng gãp ý kiÕn cña Tæng côc Thèng kª Hµ Néi, TP Hå ChÝ Minh, Së KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ c¸c tØnh, thµnh phè cïng c¸c nhµ cung cÊp gi¶i ph¸p m¹ng vµ truyÒn th«ng sè liÖu VDC, FPT... T¹i ViÖt Nam th«ng tin vÒ FDI gåm hai phÇn: cÊp GiÊy phÐp ®Çu t­ vµ thùc hiÖn dù ¸n. PhÇn th«ng tin vÒ cÊp phÐp ®Çu t­ do Bé kÕ ho¹ch vµ §Çu t­ thu thËp tõ c¸c Së KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ cña 61 TØnh, Thµnh phè vµ c¸c ban qu¶n lý KCN- KCX n¬i cã dù ¸n FDI theo chÕ ®é b¸o c¸o hµng tuÇn, hµng th¸ng. PhÇn thùc hiÖn dù ¸n do Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ vµ Tæng côc Thèng kª thu thËp tõ c¸c doanh nghiÖp FDI vµ tõ sè liÖu tæng hîp cña Së KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ ®Þa ph­¬ng, ban qu¶n lý KCN- KCX. Bªn c¹nh ®ã, sè liÖu vÒ FDI cßn thu thËp tõ c¬ quan H¶i quan vÒ t×nh h×nh xuÊt nhËp khÈu, thÞ tr­êng...tõ c¬ quan thuÕ vÒ c¸c kho¶n ®ãng thuÕ; tõ Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam vÒ c¸c kho¶n vay nî cña c¸c doanh nghiÖp FDI vµ ®¸nh gi¸ FDI trong c¸n c©n thanh to¸n. Víi nhiÒu nguån sè liÖu nh­ trªn, c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc ViÖt Nam ph¶i th­êng xuyªn trao ®æi vµ ®èi chiÕu th«ng tin vÒ khu vùc FDI ®Ó cã ®¸nh gi¸ ®óng vÒ bøc tranh tæng thÓ FDI. Tõ ®ã gióp cho c«ng t¸c ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch kÞp thêi, chÝnh x¸c gãp phÇn phôc vô cho ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc theo h­íng C«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸. Thu thËp th«ng tin vµ thèng kª t×nh h×nh doanh nghiÖp lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô quan träng nhÊt cña c«ng t¸c qu¶n lý dù ¸n FDI. Tuy nhiªn, trong thêi gian qua, ®iÓm yÕu nhÊt cña c«ng t¸c nµy chÝnh lµ c«ng t¸c phèi hîp gi÷a Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ vµ c¸c ngµnh Trung ¦¬ng víi c¸c ®Þa ph­¬ng trong viÖc thu thËp th«ng tin thèng kª t×nh h×nh ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp. MÆc dï Th«ng t­ 01/ LB vÒ chÕ ®é b¸o c¸o vµ thèng kª ®· cã hiÖu lùc tõ n¨m 1997 nh­ng c¸c b¸o c¸o tõ doanh nghiÖp c¸c ban qu¶n lý KCN - KCX c¸c së vÒ Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ vÉn cha ®Çy ®ñ vµ cã hiÖu qu¶. Theo thèng kª hiÖn nay Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ míi chØ cã thÓ thu ®­îc ®Çy ®ñ th«ng tin cña 60% trong tæng sè 2.673 doanh nghiÖp FDI ®ang ho¹t ®éng trªn c¶ n­íc. H¬n thÕ n÷a, viÖc truyÒn tin vµ tæng hîp sè liÖu th­êng th«ng qua ph­¬ng ph¸p göi biÓu b¸o c¸o b»ng fax hoÆc ®­êng th­ b­u ®iÖn, cßn nhËp tin, xö lý tin cßn qu¸ nhiÒu chÆng, nhiÒu cöa. HÖ thèng tæng hîp vÒ FDI gi÷a Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ víi ngµnh Thèng kª cßn ®éc lËp víi nhau, khiÕn cho sè liÖu thèng kª vµ FDI ë ViÖt Nam nhiÒu khi bÞ vªnh nhau. 2. Gi¶i ph¸p: §Ó sè liÖu thèng kª b¶o ®¶m ®­îc tÝnh chÝnh x¸c, kh«ng bÞ thæi phång hoÆc bÞ thu hÑp do ý ®Þnh cña ng­êi lµm b¸o c¸o vµ ®Ó sè liÖu ®­îc thèng nhÊt gi÷a c¸c c¬ quan qu¶n lý, gi÷a c¸c cÊp qu¶n lý cÇn: Thèng nhÊt quy chÕ phèi hîp gi÷a c¸c bé, ngµnh vµ ®Þa ph­¬ng víi Tæng côc thèng kª vÒ chÕ ®é th«ng tin vµ b¸o c¸o thèng kª t×nh h×nh doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi. Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ vµ Tæng côc Thèng kª cÇn ®Çu t­ nhiÒu h¬n trong viÖc øng dông c«ng nghÖ th«ng tin, cô thÓ x©y dùng dù ¸n nèi m¹ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp FDI víi Ban qu¶n lý c¸c KCN - KCX, Tæng côc thèng kª cã nhiÖm vô phèi hîp víi Bé KH vµ §T thùc hiÖn dù ¸n nµy. Tæng côc thèng kª phèi hîp víi Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ x©y dùng hÖ thèng chØ tiªu thèng kª thùc tr¹ng vµ hiÖu qu¶ FDI thèng nhÊt tõ Trung ¦¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng. X©y dùng mét m«i tr­êng ph¸p lý thèng kª thèng nhÊt vµ cã hiÖu lùc, tiÕn tíi x©y dùng mét chuyªn luËt vÒ thèng kª. N©ng cao kû c­¬ng b¸o c¸o tõ c¸c cÊp hµnh chÝnh ®Þa ph­¬ng vµ bé ngµnh. C¬ quan, doanh nghiÖp, c¸ nh©n b¸o c¸o thiÕu xö ph¹t khiÓn tr¸ch hoÆc kû luËt. Cã kÕ ho¹ch ®µo t¹o c¸n bé thèng kª phï hîp víi yªu cÇu vµ thùc tiÔn, cã kiÕn thøc kinh tÕ x· héi, giái vÒ ph­¬ng ph¸p thèng kª, ®ång thêi biÕt sö dông thµnh th¹o m¸y vi tÝnh, ®Æc biÖt trong ph©n tÝch thèng kª. KÕt luËn Q uèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ lµ mét xu h­íng kh¸ch quan, lµ sù ph¸t triÓn tÊt yÕu cña nÒn s¶n xuÊt x· héi, trªn c¬ së ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Xu h­íng nµy ®· l«i kÐo tÊt c¶ c¸c n­íc trªn thÕ giíi muèn hay kh«ng còng ph¶i tõng b­íc héi nhËp vµo quÜ ®¹o cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Trong qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ ®ã, ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ngµy cµng quan träng nã ®· vµ ®ang lµ nh©n tè c¬ b¶n cÊu thµnh vµ quy ®Þnh xu h­íng ph¸t triÓn c¸c quan hÖ quèc tÕ. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ®Æc biÖt tõ th¸ng7/1997 ®Õn nay, t×nh h×nh thÕ giíi cã nhiÒu biÕn ®éng phøc t¹p, cuéc khñng ho¶ng cña c¸c n­íc §«ng Nam ¸ vµ §«ng ¸ còng nh­ nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi ®· cã ¶nh h­ëng dÕn ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cña nhiÒu quèc gia. §èi víi ViÖt Nam, cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ nµy lµ mét th¸ch thøc lín, nh­ng còng lµ mét c¬ héi ®Ó ®¸nh gi¸ khã kh¨n vµ tiÒm n¨ng cña m«i tr­êng ®Çu t­. NhiÒu lÜnh vùc ®Çu t­ ë ViÖt Nam ®· b·o hoµ, mµ nguyªn nh©n lµ do c¬ cÊu ph©n bæ ®Çu t­ kh«ng hîp lý céng víi phÇn ®¸nh gi¸ cã phÇn qu¸ l¹c quan cña c¸c chñ ®Çu t­. §iÒu nµy cho thÊy, t×nh h×nh thu hót vµ sö dông FDI sÏ kh«ng kh¶ quan trong mét thêi gian ng¾n n÷a. Trong c«ng cuéc x©y dùng ®Êt n­íc, trong t×nh tr¹ng thiÕu vèn cña n­íc ta hiÖn nay, vai trß FDI lµ rÊt quan träng. Nh»m gióp c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc ®­a ra c¸c quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n trong qu¶n lý, ngµnh Thèng kª cÇn tiÕp tôc n©ng cao chÊt l­îng th«ng tin, cung cÊp mét c¸ch nhanh chãng, chÝnh x¸c vµ ®Çy ®ñ sè liÖu vÒ t×nh h×nh thu hót vµ hiÖu qu¶ FDI. Cã nh­ vËy,ViÖt Nam míi trë thµnh mét thÞ tr­êng hÊp dÉn vµ cã nhiÒu c¬ héi ®Çu trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Trong ®ã cã viÖc h­íng vÒ xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng chÊt l­îng ®ñ søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ víi nh·n hiÖu "Made in ViÖt Nam". Tµi liÖu tham kh¶o 1. T¹p chÝ: Kinh tÕ ph¸t triÓn (1999 - 2001) Con sè sù kiÖn (1999 - 2001) Ph¸t triÓn kinh tÕ (1999 - 2001) Nghiªn cøu kinh tÕ (1999 - 2001) ViÖt Nam §«ng Nam ¸ (1999 - 2001) Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi (1999 - 2001) Viet Nam Economic Times (1999 - 2001) Viet Nam Economic Review (1999 - 2001) 2. B¸o : Thêi b¸o kinh tÕ (1999 - 2001) §Çu t­ (1999 - 2001) 3. S¸ch: Ph©n tÝch kÕt qu¶ ®iÒu tra c«ng nghiÖp ViÖt nam 1999 - NXB Thèng kª 2000. Vèn n­íc ngoµi víi chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt nam - NXB ChÝnh trÞ quèc gia - 1996. §Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt nam c¬ së, hiÖn tr¹ng - NXB Thèng kª 1997 4. Gi¸o tr×nh : Lý thuyÕt thèng kª - NXB gi¸o dôc 1998 Thèng kª kinh tÕ - NXB Thèng kª - 1999 Kinh tÕ ®Çu t­ - NXB Gi¸o dôc 1998 §Çu t­ n­íc ngoµi - NXB Gi¸o dôc 1997 5. C¸c b¸o c¸o t×nh h×nh ®Çu t­ n­íc ngoµi cña Bé KÕ ho¹ch - §Çu t­ vµ Tæng côc Thèng kª.