Đề tài Thị trường EU và khả năng xuất khẩu của Việt nam sang thị trường này

khÈu tù do, sè luîng kh«ng h¹n chÕ vµ kh«ng cÇn h¹n ng¹ch vµ nguyªn nh©n quan träng nhÊt lµ giµy dÐp ta phï hîp víi nhu cÇu tiªu dïng cña ng­êi d©n EU. Bëi vËy c¸c doanh nghiÖp ®· ký ®­îc nhiÒu hîp ®ång lín. Theo sè liÖu cña Bé Th­¬ng m¹i, kim ng¹ch xuÊt khÈu giÇy dÐp trong hai th¸ng 10 vµ 11 /2000 ®¹t kho¶ng 110 triÖu USD. Cho ®Õn nay, cã nhiÒu sè liÖu kh¸c nhau vÒ tû träng cña EU trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu giÇy dÐp cñaViÖt nam. Theo sè liÖu cña Tæng c«ng ty da giÇy ViÖt nam th× tû träng cña EU trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu giÇy dÐp cña ViÖt nam lµ 80%. b, Hµng dÖt may - mÆt hµng xuÊt khÈu cã kim ng¹ch lín thø hai cña Viªt nam sang thÞ tr­êng EU. §èi víi ViÖt nam , dÖt may lµ ngµnh ®ang cã tiÒm n¨ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu kh¸ lín vµ EU hiÖn lµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu hµng dÖt may theo h¹n ng¹ch lín nhÊt cña ViÖt nam. Tõ n¨m 1980, ViÖt nam ®· xuÊt khÈu hµng dÖt may sang mét sè n­íc thµnh viªn EU nh­ Céng hoµ liªn bang §øc, Ph¸p, Anh .........ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt nam ®Æc biÖt ph¸t triÓn tõ sau hiÖp ®Þnh bu«n b¸n hµng dÖt may ®­îc ký kÕt gi÷a ViÖt nam vµ EU. Theo HiÖp ®Þnh nµy, ViÖt nam ®­îc xuÊt khÈu s¸ng EU 151 chñng lo¹i mÆt hµng , trong ®ã cã 46 lo¹i ®­îc xuÊt khÈu tù do, kh«ng rµng buéc bëi h¹n ng¹ch. HiÖp ®Þnh bu«n b¸n hµng dÖt may ViÖt nam - EU ®· gãp phÇn tÝch cùc trong viÖc ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may cña ViÖt nam, ®· ®­a s¶n phÈm may mÆc cña ViÖt nam hoµ nhËp vµ thÞ tr­êng EU. Hµng dÖt may cña ViÖt nam ®· xuÊt khÈu vµ hÇu hÕt c¸c n­íc thuéc EU trõ Lucxambua, thÞ tr­êng nhËp khÈu lín nhÊt trong khèi EU lµ §øc tiÕp theo lµ Ph¸p, Hµlan, Anh ............Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña m¨t hµng dÖt may sang thÞ tr­êng EU t¨ng nhanh qua tõng n¨m. C¸c sè liÖu sau ®©y ®· chøng minh râ ®iÒu ®ã : 1989 - 100 triÖu USD 1997 - 450 triÖu USD 1993 - 259 triÖu USD 1998 - 650 trÖu USD 1995 - 350 triÖu USD 1999 - 1700 triÖu USD 1996 - 420 triÖu USD 2000 - 1950 triÖu USD HiÖn nay ngµnh nµy ®øng thø hai, chØ sau dÇu löa vÒ mÆt kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc . C¸c s¶n phÈm dÖt may chñ yÕu cña ViÖt nam xuÊt sang EU lµ ¸o jacket (51,7%); s¬ mi nam (10%); quÇn ©u (5%); ¸o len vµ dÖt kim (3,9%); quÇn ¸o (3,5%); T-shirt vµ poloshirt (3,4%); quÇn dÖt kim (2,7%); bé quÇn ¸o b¶o hé lao ®éng (2,1%); ¸o kho¸c nam (1,8%) Tõ 1/7/1999, EU b¾t ®Çu thùc hiÖn quy chÕ GSP míi. Theo quy chÕ nµy, EU bá møc thuÕ 0% ®èi víi c¸c s¶n phÈm ®­îc ­u ®·i, thay b»ng c¸c møc thuÕ ­u ®·i kh¸c nhau cho c¸c s¶n phÈm dùa trªn møc ®é nh¹y c¶m cña c¸c s¶n phÈm vµ ph¶i chÞu møc thuÕ b»ng 85% møc thuÕ h¶i quan chung. GSP míi cßn quy ®Þnh c¸c ®iÒu kho¶n ­u ®·i x· héi vµ m«i tr­êng còng nh­ c¸c th«ng lÖ bu«n b¸n víi c¸c n­íc ®­îc ­u ®·i. Nh­ vËy, thay v× thuÕ suÊt 0% nh­ nh÷ng n¨m qua, kÓ tõ th¸ng 7/1999 hµng dÖt may cña ViÖt nam suÊt sang EU ph¶i chÞu møc thuÕ míi còng nh­ c¸c yªu cÇu vÒ m«i tr­êng vµ chÞu sù ®iÒu chØnh cña HiÖp ®Þnh quèc tÕ vÒ lao ®éng. c, MÆt hµng n«ng s¶n - mÆt hµng cã kim ng¹ch xuÊt khÈu thø lín 3 cña ViÖt nam sang EU Hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu chñ yÕu sang EU lµ cµ phª, cao su, g¹o, chÌ vµ gia vÞ. C¸c mÆt hµng cao su, cµ phª, chÌ ®­îc tËp trung thµnh c¸c khu s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn mang tÝnh c«ng nghiÖp. Do vËy, nh÷ng mÆt hµng nµy xuÊt khÈu sang EU kh¸ æn ®Þnh vµ cã tèc ®é t¨ng tr­ëng cao. N¨m 1996 do gi¸ gi¶m trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, nªn xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt nam sang EU cã biÕn ®éng song kh«ng nhiÒu. G¹o xuÊt khÈu sang EU ch­a lín l¾m v× møc thuÕ nhËp khÈu ®èi víi g¹o cña ta vµo thÞ tr­êng rÊt cao (100%). G¹o ViÖt nam nhËp khÈu vµo EU chñ yÕu ®­îc t¸i xuÊt sang n­íc thø ba. C¸c thÞ tr­êng nhËp khÈu n«ng s¶n chñ yÕu cña ta lµ Hµlan, Thôy®iÓn, Ph¸p, Anh vµ BØ. d, MÆt hµng thñy s¶n - mÆt hµng cã kim ng¹ch xuÊt khÈu lín thø 4 cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng EU. Thñy s¶n lµ mét trong nh÷ng lÜnh vùc ®Çu tiªn vµ hiÖu qu¶ nhÊt trong mèi quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a hai bªn. Ngay tõ nh÷ng ngµy ®Çu tiªn cña qu¸ tr×nh ®æi míi ë ViÖt nam, ngµnh thñy s¶n ViÖt nam ®· cã rÊt nhiÒu nç lùc trong viÖc n©ng cao chÊt l­îng c¸c s¶n phÈm ®Ó co thÓ c¹nh tranh vµ th©m nhËp vµo thÞ tr­êng khã tÝnh nhÊt thÐ giíi lµ EU. Hµng n¨m EU chiÕm kho¶ng 25-30% nhËp khÈu thñy s¶n cña toµn thÕ giíi, møc tiªu thô thñy s¶n b×nh qu©n ®Çu ng­êi ë EU lµ 17kg/ n¨m. Kim ng¹ch xuÊt khÈu mÆt hµng nµy cña ViÖt nam t¨ng nhanh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y: n¨m 1996 ®¹t 26,9 triÖu USD; n¨m 1997 ®¹t 57,6 triÖu USD; n¨m 1998 t¨ng lªn 96 triÖu USD . Tuy nhiªn ngµnh thñy s¶n ViÖt nam ®ang gÆp mét khã kh¨n lín lµ tr­íc n¨m 1997 ViÖt nam xuÊt khÈu sang EU lo¹i hµng nhuyÔn thÓ hai m¶nh vá víi sè l­îng kh¸ lín do ®iÒu kiÖn biÓn ViÖt nam thÝch hîp cho lo¹i nhuyÔn thÓ nµy sinh sèng, nh­ng tõ 1/1/1997 EU ®­a ra quyÕt ®Þnh cÊm nhËp khÈu nhuyÔn thÓ hai m¶nh (vá sß, hÕn) tõ nhiÒu n­íc trong ®ã cã ViÖt nam. LÖnh cÊm nµy còng ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn xuÊt khÈu thñy s¶n cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng EU, v× vËy trong danh môc mÆt hµng thñy s¶n xuÊt khÈu sang EU hiÖn nay cã t«m t­¬i, t«m ®«ng l¹nh, c¸ ®«ng l¹nh vµ cua. ViÖc cÊm nµy cña EU còng ®ßi hái ViÖt nam cÇn ph¶i sím cã c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt t­¬ng ®­¬ng víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi trong viÖc quy ®Þnh c¸c ®iÒu kiÖn vÒ vÖ sinh m«i tr­êng trong s¶n xuÊt hµng thñy s¶n . Míi ®©y mét ®iÒu thuËn lîi cho ngµnh xó©t khÈu thñy s¶n cña ViÖt nam sang EU khi EU chÝnh thøc c«ng nhËn c¬ quan kiÓm so¸t ®iÒu kiÖn an toµn vÖ sinh thùc phÈm trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô thñy s¶n cña ViÖt nam ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó EU ñy quyÒn kiÓm so¸t hµng thñy s¶n ViÖt nam vµo EU, ®ång thêi EU còng ®­a hµng thñy s¶n cña ViÖt nam vµo danh s¸ch ­u tiªn lo¹i I víi ®ît ®Çu cã 18 doanh nghiÖp ®ñ ®iÒu kiÖn xuÊt thñy s¶n th¼ng vµo EU. §iÒu nµy cho phÐp më ra thÞ tr­êng ®Çy høa hÑn ®èi víi ngµnh thñy s¶n ViÖt nam. e, S¶n phÈm gç - mÆt hµng cã kim ng¹ch xuÊt khÈu lín thø 5 cña ViÖt nam sang EU Kim ng¹ch xuÊt khÈu mÆt hµng gç t¨ng trung b×nh hµng n¨m lµ 34,6%, n¨m 1996 ®¹t 60,5 triÖu USD, n¨m 1997 ®¹t 89,7 triÖu USD vµ n¨m 1998 ®¹t 109,6 triÖu USD. §©y lµ mÆt hµng cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn vµ hiÖn ®ang th©m nhËp tèt vµo EU - thÞ tr­êng tiªu thô ®å gç lín nhÊt thÕ giíi . Tr×nh ®é s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam ®· ®­îc n©ng cao mét c¸ch ®¸ng kÓ, s½n sµng ®¸p øng mäi yªu cÇu kh¾t khe cña kh¸ch hµng EU vÒ chÊt l­îng vµ quy c¸ch. Tuy nhiªn viÖc më réng thÞ tr­êng EU vÉn ®ang gÆp mét sè khã kh¨n chñ yÕu sau _ HÇu nh­ toµn bé l­îng bµn ghÕ ngoµi trêi cña ViÖt nam ®­îc b¸n cho mét kh¸ch hµng lµ C«ng ty Scancom theo kªnh ph©n phèi truyÒn thèng lµ nhËp khÈu - b¸n bu«n - b¸n lÎ. ViÖc nµy ®· h¹n chÕ nhiÒu kh¶ n¨ng ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm vµ n©ng cao gi¸ b¸n cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam _ C¸c tæ chøc m«i tr­êng t¹i Anh vµ Hµlan ®· ph¸t ®éng chiÕn dÞch chèng l¹i viÖc mua ®å gç cña ViÖt nam v× cho r»ng ViÖt nam kh«ng nh÷ng ®ang tµn ph¸ rõng cña m×nh mµ cßn tµn ph¸ rõng cña c¸c n­íc l¸ng giÒng §Ó s¶n phÈm gç cã chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng EU th× c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam ph¶i t×m hiÓu kü ®Æc ®iÓm cña hÖ thèng ph©n phèi ®å gç t¹i tõng n­íc thµnh viªn EU vµ chó träng tíi c¶i tiÕn s¶n xuÊt, n©ng cao chÊt l­îng, ®a d¹ng hãa s¶n phÈm ®ång thêi cÇn l­u ý tíi c¸c tiªu chuÈn m«i tr­êng vµ sö dông l¹i s¶n phÈm . f, S¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ - mÆt hµng xuÊt khÈu ®øng thø 8 cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng EU. C¸c s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ chñ yÕu cña ta xuÊt sang EU lµ ®å gèm, sø, song, m©y, cãi, ®ay, thªu, ®an .......... EU lµ thÞ tr­êng nhËp khÈu th¶m lín nhÊt thÕ giíi. N¨m 1997 EU chiÕm tíi 63% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu toµn thÕ giíi , trong ®ã cã c¸c n­íc nhËp khÈu chÝnh lµ §øc, Anh, Italia. Tuy kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng lªn hµng n¨m, nh­ng hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ta ch­a th©m nhËp ®­îc nhiÒu vµo thÞ tr­êng EU cho dï c¬ héi më réng thÞ tr­êng cßn rÊt lín, Nguyªn nh©n lµ do s¶n phÈm thñ c«ng mü nghª cña ta cßn rÊt ®¬n ®iÖu, chÊt l­îng kÐm vµ kh«ng ®ång ®Òu, vÉn ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu rÊt cao cña thÞ tr­êng EU vÒ tÝnh ®éc ®¸o trong kiÓu d¸ng vµ mÉu m·. NÕu kh¾c phôc ®­îc nh÷ng nh­îc ®iÓm nµy th× EU thùc sù lµ thÞ tr­êng tiÒm n¨ng cho xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ta. HiÖn nay, ng­êi tiªu dïng ë EU rÊt thÝch sö dông c¸c s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt nam. II, Nh÷ng khã kh¨n , th¸ch thøc ®èi víi ViÖt nam khi x©m nhËp thÞ tr­êng EU. Trªn ®©y chóng ta ®· ®iÓm l¹i nh÷ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt nam tr¶i qua c¸c giai ®o¹n, chóng ta cã thÓ nhËn thÊy nh÷ng kÕt qña ®¹t ®­îc lµ rÊt ®¸ng khÝch lÖ, kim ng¹ch cña tÊt c¶ c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chÝnh ®Òu t¨ng cao vµ chiÕm tû träng lín trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc. HiÖn nay thÞ tr­êng EU ®ang më réng ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong ®ã cã ViÖt nam. Tuy nhiªn ViÖt nam còng gÆp kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n, th¸ch thøc khi x©m nhËp thÞ tr­êng nµy vµ nh÷ng trë ng¹i ®ã phÇn nµo h¹n chÕ tiÒm n¨ng xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng EU 1, HÖ thèng qñan lý xuÊt nhËp khÈu cña chóng ta cßn yÕu kÐm vµ bÊt cËp C¸c c¬ quan chøc n¨ng qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ch­a cã ®­îc sù phèi hîp chÆt chÏ trong qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt khÈu nãi riªng vµ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu nãi chung. HÖ thèng luËt ph¸p vµ c¬ chÕ chÝnh s¸ch cña ta cßn ch­a hoµn chØnh, kh«ng ®ång bé, nhiÒu khi cßn chång chÐo g©y khã kh¨n cho viÖc thùc hiÖn. Bé Th­¬ng m¹i ch­a phèi hîp ®ång bé víi c¸c Bé, ngµnh kh¸c trong viÖc qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng cÇn sù qu¶n lý cña Bé chuyªn ngµnh nh­ mÆt hµng thñy s¶n, giµy dÐp, dÖt may ®Ó cã thÓ hoÆch ®Þnh chÝnh s¸ch , thùc thi vµ kiÓm tra ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp . Do ®ã, ®«i khi x¶y ra t×nh tr¹ng c¸c doanh nghiÖp c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh. HiÖn t­îng vi ph¹m ph¸p luËt ®ang diÔn ra víi xu h­íng ngµy cµng phøc t¹p h¬n. ®iÒu nµy ®ßi hái c¸c Bé, c¸c ngµnh chøc n¨ng cã liªn quan cÇn phèi hîp víi nhau ®ång bé vµ chÆt chÏ h¬n trong viÖc chØ ®¹o vµ kiÓm tra ho¹t ®éng xuÊt khÈu. 2, N¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam cßn yÕu HiÖn nay, cã mét thùc tr¹ng lµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam cßn yÕu c¶ vÒ s¶n xuÊt vµ qu¶n lý. Cã nhiÒu nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng trªn: thø nhÊt ph¶i kÓ ®Õn c¸c doanh nghiÖp n­íc ta hÇu hÕt cã quy m« võa vµ nhá, yÕu kÐm c¶ vÒ qu¶n lý vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt, l¹i ®­îc h×nh thµnh vµ ho¹t ®éng qóa l©u trong c¬ chÕ bao cÊp. Nguyªn nh©n thø hai lµ c¸c doanh nghiÖp n­íc ta th­êng xuyªn bÞ thiÕu vèn ®Çu t­ do gÆp ph¶i khã kh¨n trong viÖc huy ®éng vèn dµi h¹n, nh÷ng h¹n chÓ trong luËt §Çu t­ n­íc ngoµi, thiÕu kinh nghiÖm quèc tÕ ........nªn c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu trong n­íc gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong viÖc n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña m×nh. Nh×n chung, tr×nh ®é c«ng nghÖ trong c¸c ngµnh s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu cña chóng ta ®Òu rÊt l¹c hËu so víi c¸c n­íc kh¸c, ngay c¶ víi c¸c n­íc trong khu vùc chóng ta vÉn cßn mét kho¶ng c¸ch xa . §iÒu nµy dÉn ®Õn kÕt qu¶ lµ hµng ho¸ cña chóng ta chÊt l­îng thÊp, kiÓu d¸ng kh«ng phong phó, ®a d¹ng vµ gi¸ c¶ ®«i khi cßn cao h¬n . MÆt kh¸c, chóng ta còng ch­a t¹o ®ñ c¬ chÕ, biÖn ph¸p cã hiÖu lùc nh»m kÝch thÝch, thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp g¾n sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña m×nh víi viÖc c¶i tiÕn s¶n xuÊt, kinh doanh, víi kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn th­¬ng tr­êng, nhÊt lµ th­¬ng tr­êng quèc tÕ. 3, Kh¶ n¨ng tiÕp thÞ vµ tr×nh ®é marketing cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ cßn yÕu Cô thÓ ë ®©y lµ khi thùc hiÖn mét dù ¸n hîp t¸c th× phÝa c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam kh«ng muèn tham gia tÝch cùc vµo phÇn b¸n hµng vµ lµm nhiÖm vô marketing quèc tÕ. §©y lµ h¹n chÕ nhÊt cña doanh nghiÖp ViÖt nam, v× nh­ thÕ ViÖt nam sÏ dÇn dÇn mÊt ®i tÝnh chñ ®éng trªn thÞ tr­êng thÕ giíi còng nh­ kh«ng n¾m ®­îc nhu cÇu, thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng vµ ®iÒu ®ã dÉn ®Õn vai trß cña doanh nghiÖp ViÖt nam bÞ chi phèi trong c¸c h×nh thøc hîp t¸c. 4, Quy m« xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang EU cßn qu¸ nhá so víi tiÒm n¨ng kinh tÕ cña ViÖt nam vµ nhu cÇu nhËp khÈu cña EU. MÆc dï kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt nam sang EU kh«ng ngõng t¨ng qua c¸c n¨m, nh­ng tû träng kim ng¹ch xuÊt khÈu ViÖt nam - EU trong tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cña EU lµ kh«ng ®¸ng kÓ, chõng 0,12%. Së dÜ x¶y ra t×nh tr¹ng nµy trong khi c¬ së cho viÖc më réng ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng hãa cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng EU cßn rÊt lín lµ do cho ®Õn nay EU vÉn ch­a coi ViÖt nam lµ n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Víi t×nh h×nh nµy nÕu nh­ kh«ng cã thiÖn chÝ hîp t¸c vµ t­¬ng trî lÉn nhau th× bÊt kú mét sù thay ®æi nµo trong chÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng cña EU hoÆc thÞ tr­êng EU, nh­ : lÖnh cÊm nhËp khÈu mét sè mÆt hµng nµo ®ã cña ViÖt nam, ¸p ®Æt h¹n ng¹ch ®èi víi hµng xuÊt khÈu cña ta hoÆc lo¹i bá c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu cña ta vµo EU ra khái danh s¸ch ®­îc h­ëng GSP cña EU, ¸p dông thuÕ trî cÊp xuÊt khÈu, ¸p dông chÝnh s¸ch chèng b¸n ph¸ gi¸ ®èi víi hµng xuÊt khÈu cña ViÖt nam ........ ®Òu g©y t¸c h¹i ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt nam 5, C¬ cÊu hµng xuÊt khÈu cña ViÖt nam vµo EU cßn ch­a hîp lý. ViÖt nam xuÊt sang EU c¸c mÆt hµng n«ng s¶n, thñy h¶i s¶n chñ yÕu d­íi d¹ng nguyªn liÖu th« hoÆc míi s¬ chÕ vµ mét sè hµng c«ng nghiÖp nhÑ, hµng gia c«ng. Giµy dÐp vµ hµng dÖt may chiÕm kho¶ng 60% kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng n¨m cña ViÖt nam vµo EU nh­ng ®©y l¹i lµ hai mÆt hµng ta lµm gia c«ng cho n­íc ngoµi lµ chÝnh , do vËy hiÖu qu¶ thùc tÕ thu ®­îc tõ hai mÆt hµng nµy l¹i rÊt nhá C¬ cÊu hµng xuÊt khÈu ViÖt nam - EU ph¶n ¸nh giai ®o¹n ph¸t triÓn hiÖn t¹i cña nÒn kinh tÕ ViÖt nam víi nh÷ng lîi thÕ t­¬ng ®èi vÒ tµi nguyªn vµ lao ®éng. Hµng xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang EU cßn nghÌo nµn vÒ chñng lo¹i . th­êng ë mét sè Ýt nhãm s¶n phÈm nh­ giµy dÐp, dÖt may, thñy h¶i s¶n, cµ phª chiÕm h¬n 2/3 kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt nam- EU. 6, H×nh thøc xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt nam cßn gi¶n ®¬n Chóng ta xuÊt khÈu hµng hãa sang EU chñ yÕu d­íi h×nh thøc xuÊt khÈu qua trung gian vµ xuÊt khÈu trùc tiÕp chø ch­a g¾n liÒn víi c¸c h×nh thøc hîp t¸c kinh tÕ kh¸c, ®Æc biÖt la víi ®Çu t­, liªn doanh, liªn lÕt vµ hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (h×nh thøc ODA). ChÝnh v× vËy, mµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam ch­a cã chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng EU. §iÒu nµy lµm cho nhiÒu mÆt hµng cña ta cã chÊt l­îng kh«ng thua kÐm so víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i cña Trung quèc vµ c¸c n­íc ASEAN ®«i khi gi¸ rÎ h¬n mµ vÉn kh«ng thÓ th©m nhËp ®­îc vµo thÞ tr­êng EU . C¸c doanh nghiÖp ViÖt nam chØ xuÊt khÈu trùc tiÕp sang EU ®­îc mét khèi l­îng hµng ho¸ chiÕm 10% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng nµy, nguyªn nh©n lµ do c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu trong ®iÒu kiÖn kh«ng ®­îc cung cÊp th«ng tin ®Çy ®ñ vÒ thÞ tr­êng, gi¸ c¶, thÞ hiÕu vµ mÆt hµng ®­îc ­a chuéng t¹i c¸c thêi ®iÓm trong n¨m. Trong khi ®ã hÇu hÕt c¸c c«ng ty nhËp khÈu lín cña EU ....... ®Òu cã v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i ViÖt nam vµ cã kinh nghiÖm ho¹t ®éng l©u n¨m trªn th­¬ng tr­êng nªn hä n¾m b¾t rÊt kÞp thêi t×nh h×nh nguån nguyªn liÖu th« cña ta vµ ®ßi gi¶m gi¸ khi chóng ta b­ícvµo mïa khai th¸c thñy h¶i s¶n vµ vô thu ho¹ch n«ng s¶n. §iÒu nµy g©y kh«ng Ýt thiÖt thßi cho phÝa ViÖt nam vµ còng lý gi¶i t¹i sao xuÊt khÈu qua trung gian l¹i chiÕm tû träng lín trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang EU Trªn ®©y lµ nh÷ng khã kh¨n cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam khi x©m nhËp vµo thÞ tr­êng EU. VÊn ®Ò ®Æt ra víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam lµ cÇn ph¶i kh¾c phôc, h¹n chÕ nh÷ng khã kh¨n trë ng¹i trªn ®Ó thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang EU ph¸t triÓn m¹nh h¬n n÷a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng kinh tÕ cña ViÖt nam vµ ®¸p øng ®­îc nhu cÇu nhËp khÈu cña EU. CH¦¥NG III TRIÓN VäNG Vµ MéT Sè GI¶I PH¸P CHñ YÕU NH»M §ÈY M¹NH HO¹T §éNG XUÊT KHÈU CñA VIÖT NAM SANG EU giai ®o¹n 2000 - 2010 A, §¸nh gi¸ triÓn väng ph¸t triÓn xuÊt khÈu hµng hãa cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng EU. Víi c¬ cÊu kinh tÕ toµn cÇu cã thÓ bæ sung cho nhau, m«i tr­êng quèc tÕ thuËn lîi , xu thÕ tù do hãa th­¬ng m¹i , khu vùc hãa vµ toµn cÇu hãa kinh tÕ , ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng hãa cña ViÖt nam vµo thÞ tr­êng EU sÏ cã b­íc chuyÓn biÕn v­ît bËc vµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ h¬n trong nh÷ng n¨m tíi. Quy m« xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng nµy sÏ ®­îc më réng t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng kinh tÕ cña ViÖt nam vµ nhu cÇu nhËp khÈu cña EU. EU sÏ trë thµnh thÞ tr­êng xuÊt khÈu träng ®iÓm cña ViÖt nam n¨m 2010. I, Giai ®o¹n 2000- 2004 Trong giai ®äan nµy hµng xuÊt khÈu cña ViÖt nam vµo thÞ tr­êng EU ®­îc h­ëng chÕ ®é ­u ®·i thuÕ quan (GSP) cña EU vµ chØ riªng hµng dÖt may cña ViÖt nam vµo thÞ tr­êng nµy hµng n¨m vÉn phô thuéc vµo h¹n ng¹ch do EU Ên ®Þnh. HiÖn nay, mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu cña ViÖt nam vµo EU nh­ giµy dÐp, dÖt may, thñy h¶i s¶n ®ang cã ­u thÕ h¬n so víi c¸c mÆt hµng cïng lo¹i cña Trung quèc vµ c¸c n­íc ASEAN nh­ Th¸i lan, Indonesia, ..........v× nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu nµy cña hä ®· bÞ lo¹i khái danh s¸ch hµng hãa ®­îc h­ëng GSP cña EU. Tuy cã nh÷ng lîi thÕ t­¬ng ®èi so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh, nh­ng t¹i thêi ®iÓm nµy ViÖt nam ®ang ë giai ®o¹n ®Çu cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn d¹i hãa ®Êt n­íc víi thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng hãa nh­ hiÖn nay th× xuÊt khÈu hµng hãa cña ViÖt nam vµo thÞ tr­êng EU giai ®o¹n 2000 - 2004 vÉn tiÕp tôc t¨ng tr­ëng nh­ng cã tèc ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu kh«ng cao Theo chÕ ®é GSP cña EU th× hµng xuÊt khÈu cña ViÖt nam vµo thÞ tr­êng nµy thêi kú tõ 1/7/1999 ®Õn 31/12/2001 ®­îc chia thµnh 4 nhãm víi 4 møc ­u ®·i kh¸c nhau dôa trªn møc ®é nh¹y c¶m ®èi víi bªn nhËp khÈu (EU), møc ®é ph¸t triÓn cña ViÖt nam vµ nh÷ng v¨n b¶n tháa thuËn ®· ký kÕt gi÷a hai bªn +) Nhãm 1 - S¶n phÈm rÊt nh¹y c¶m: gåm chuèi t­¬i, chuèi kh«, døa t­¬i, døa hép(víi ®iÒu kiÖn l­îng ®­êng kh«ng qu¸ 17% träng l­îng) ......... ®­îc h­ëng møc thuÕ b»ng 85% thuÕ MFN . §©y lµ nhãm hµng h¹n chÕ nhËp khÈu tõ ViÖt nam +) Nhãm 2 - S¶n phÈm nh¹y c¶m : gåm g¹ch l¸t nÒn, sµnh, sø, b¸t ®Üa, t­îng, gµy dÐp ....... ®­îc h­ëng møc thuÕ b»ng 70% thuÕ MFN. §©y lµ nhãm mÆt hµng EU kh«ng khuyÕn khÝch nhËp khÈu tõ ViÖt nam +) Nhãm 3- S¶n phÈm b¸n nh¹y c¶m : gåm t«m ®«ng l¹nh, mùc ®«ng l¹nh, c¸ t­¬i ­íp l¹nh , c¸ ®«ng l¹nh ........ ®­îc h­ëng møc thuÕ GSP b»ng 35% thuÕ MFN. §©y lµ nhãm mÆt hµng ®­îc Eu khuyÕn khÝch nhËp khÈu tõ ViÖt nam +) Nhãm 4 - S¶n phÈm kh«ng nh¹y c¶m : gåm h¹t ®iÒu, dõa c¶ vá dÇu th«, than ®¸, cao su,....... ®­îc h­ëng møc thuÕ GSP b»ng 0% thuÕ MFN. §©y lµ nhãm mÆt hµng EU ®Ëc biÖt khuyÕn khÝch nhËp khÈu tõ ViÖt nam. Tõ ngµy 1/1/2002 trë ®i EU l¹i ¸p dông mét chÕ ®é thuÕ GSP míi cho hµng xuÊt khÈu tõ ViÖt nam vµo thÞ tr­êng cña hä. ChÕ ®é GSP míi nµy n»m trong môc tiªu cña ch­¬ng tr×nh më réng hµng hãa cña EU. Ch­¬ng tr×nh nµy sÏ kÕt thóc vµo n¨m 2004. Néi dung cña ch­¬ng tr×nh nµy lµ viÖc EU thùc hiÖn gi¶m dÇn vµ tiÕn tíi chÊm døt ­u ®·i thuÕ quan ®èi víi hµng xuÊt khÈu cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn sang thÞ tr­êng EU vµo ngµy 31/12/2004. KÓ tõ ngµy 1/1/2005 thuÕ ®¸nh vµo hµng cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ ph¸t triÓn b»ng 0% khi xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng nµy. Víi ch­¬ng tr×nh më réng hµng hãa cña EU, ViÖt nam sÏ cã lîi thÕ vÒ thuÕ quan ®Ó t¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu nhãm hµng thñy s¶n vµ thùc phÈm thuéc nhãm 3 vµ 4 ( nhãm s¶n phÈm b¨n nh¹y c¶m vµ kh«ng nh¹y c¶m theo quy ®Þnh cña EU). C¸c nhãm hµng n«ng s¶n , dÖt may vµ giµy dÐp l¹i thuéc nhãm 1 vµ 2 (nhãm s¶n phÈm nhËy c¶m vµ rÊt nhËy c¶m) h¹n chÕ vµ kh«ng khuyÕn khÝch nhËp khÈu vµo EU. Cho nªn giai ®o¹n 2000 - 2004 kim ng¹ch xuÊt khÈu cña nh÷ng nhãm mÆt hµng nµy cña ViÖt nam vµo EU vÉn tiÕp tôc t¨ng, nh­ng møc ®é kh«ng cao vµ sÏ ë møc thÊp h¬n so víi nh÷ng n¨m 1990. Do ®­îc ­u ®·i vÒ thuÕ quan nªn ë giai ®o¹n nµy, quy m« vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng thñy s¶n vµ c¸c mÆt hµng kh¸c thuéc nhãm 4 sÏ t¨ng rÊt nhanh . C¸c s¶n phÈm gç , nhùa gia dông , thùc phÈm chÕ biÕn, s¶n phÈm ®iÖn tö vµ linh kiÖn vi tÝnh sÏ cã møc t¨ng tr­ëng kh¸ v× nh÷ng mÆt hµng nµy ®ang ®­îc thÞ tr­êng EU ­a chuéng . §Ó më réng quy m« vµ t¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang EU giai ®o¹n 2000 - 2004 th× ngoµi viÖc tËn dông vµ khai th¸c triÖt ®Ó ­u ®·i thuÕ quan (GSP) vµ h¹n ng¹ch dÖt may cñqa EU dµnh cho ta, chóng ta ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng hµng xuÊt khÈu, ®a d¹ng hãa s¶n phÈm, c¶i tiÕn mÉu m· nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu truyÒn thèng ®Ó ®¸p øng tèt nhu cÇu thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng EU vµ xuÊt khÈu mét sè mÆt hµng míi mµ ViÖt nam cã lîi thÕ. ChØ cã nh­ vËy, chóng ta míi cã thÓ khai th¸c tèt tiÒm n¨ng cña thÞ tr­êng EU ®Ó chuÈn bÞ cho thêi kú " hËu GSP " vµ " hËu h¹n ng¹ch " II, Giai ®o¹n 2005 - 2010. KÓ tõ n¨m 2005, EU hñy bá chÕ ®é h¹n ng¹ch vµ GSP ®èi víi hµng cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn khi xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng EU . Hµng ViÖt nam sÏ kh«ng ®­îc h­ëng ­u ®·i thuÕ quan GSP nh­ hiÖn nay, mµ sÏ ph¶i chÞu møc thuÕ ngang b»ng , hay nãi c¸ch kh¸c lµ ph¶i c¹nh tranh b×nh ®¼ng víi hµng xuÊt khÈu cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn kh¸c ®ang lµ ®èi thñ m¹nh cña ViÖt nam nh­ Trung quèc , Th¸i lan . Indonesia, ........ vµ hµng xuÊt khÈu cña c¸c n­íc ph¸t triÓn trªn thÞ tr­êng EU. Giai ®o¹n 2005 - 2010 lµ giai ®o¹n " HËu h¹n ng¹ch " vµ " HËu GSP " . §©y võa lµ c¬ héi võa lµ th¸ch thøc ®èi víi hµng hãa ViÖt nam trªn thÞ tr­êng réng lín , ®Çy c¬ héi nh­ng còng ®Çy khã kh¨n nµy. Ch¾c ch¾n víi nh÷ng hµng hãa thuéc nhãm hµng xuÊt khÈu quan träng cña ViÖt nam sang EU mµ kh«ng ®­îc h­ëng GSP th× kim ng¹ch xuÊt khÈu trong nh÷ng n¨m tíi sÏ bÞ gi¶m sót . Thùc tÕ cho thÊy, c¸c n­íc trong khu vùc còng gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n khi mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu cña m×nh kh«ng cßn ®­îc h­ëng ­u ®·i GSP n÷a vµ ®· kh«ng tr¸nh khái sù gi¶m sót kim ng¹ch xuÊt khÈu ®èi víi thÞ tr­êng EU Thêi kú 2005 - 2007 cã thÓ kim ng¹ch xuÊt khÈu cña mét sè mÆt hµng sau ®©y cña ViÖt nam sang EU sÏ bÞ gi¶m sót ®¸ng kÓ : hµng thñy s¶n gi¶m 15 - 20% , hµng giÇy dÐp gi¶m 10 - 15% hµng dÖt may gi¶m 7 - 10% vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu cña mét sè mÆt hµng thuéc nhãm 3 vµ 4 còng sÏ bÞ gi¶m sót. Ch¾c ch¾n trong nh÷ng n¨m nµy chØ cã mét vµi mÆt hµng xuÊt khÈu míi khai th¸c th× sÏ cã kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng , cßn phÇn lín c¸c mÆt hµng truyÒn thèng cña ViÖt nam sang EU sÏ cã tèc ®é t¨ng tr­ëng kim ng¹ch ©m. Do ®ã, kim nh¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang EU n¨m 2005 cã thÓ sÏ gi¶m 20 - 25% so víi n¨m 2004 ; n¨m 2006 kim ng¹ch xuÊt khÈu sÏ gi¶m 10 - 15% so víi 2005 ; n¨m 2007 kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt namsang EU sÏ chØ gi¶m 3 - 5% so víi n¨m 2006. Thêi kú 2008 - 2010, c¸c mÆthµng xuÊt khÈu quan träng cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng EU sÏ lÊy l¹i ®­îc th¨ng b»ng vµ b¾t ®Çu t¨ng nhÑ. C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu míi khai th¸c sÏ cã tèc ®é t¨ng tr­ëng cao . V× vËy, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang EU còng lÊy l¹i ®­îc æn ®Þnh vµ t¨ng tr­ëng nhÑ. Kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 2008 cã thÓ t¨ng 5-7% so víi n¨m 2007 , n¨m 2009 cã thÓ t¨ng cã thÓ t¨ng 7-10% so víi n¨m 2008 , n¨m 2010 cã thÓ t¨ng 10-25% so víi n¨m 2009. S¶n phÈm ®iÖn tö vµ linh kiÖn m¸y tÝnh cã thÓ trë thµnh mÆt hµng xuÊt khÈu chÝnh cña ViÖt nam sang EU giai ®o¹n nµy . NÕu chóng ta trang bÞ tèt cho hµng xuÊt khÈu sang EU ngay tõ b©y giê ®Ó cã thÓ chiÕn th¾ng trong cuéc c¹nh tranh khèc liÖt th× triÓn väng xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng nµy sÏ kh¶ quan h¬n nhiÒu. B, Mét sè gi¶i ph¸p nh»m ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng EU Tr­íc nh÷ng th¸ch thøc ®Æt ra ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt nam vµ thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng hãa cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng Eu nh­ hiÖn nay , vÊn ®Ò ®Æt ra ViÖt nam ph¶i gi¶i quyÕt nh÷ng tån t¹i , kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ ®Ó thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng hãa ViÖt nam - EU ph¸t triÓn t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng kinh tÕ cña ViÖt nam vµ ®¸p øng nhu cÇu nhËp khÈu cña EU. §Ó lµm tèt ®iÒu nµy , cÇn ph¶i cã s­ nç lùc tõ hai phÝa nhµ n­íc vµ c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng sang EU. I, C¸c gi¶i ph¸p manh tÝnh chÊt vÜ m« . 1, Nhµ n­íc cÇn chó träng tíi viÖc c¶i biÕn c¬ cÊu kinh tÕ h­íng vÒ xuÊt khÈu ®Ó n©ng cao hiÖu qña ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng hãa cña ViÖt nam. Qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ h­íng vÒ xuÊt khÈu mµ chóng ta ®ang tõng b­íc tiÕn hµnh cã liªn quan mËt thiÕt vµ g¾n bã h÷u c¬ víi qu¸ tr×nh C«ng nghiÖp hãa , hiÖn ®¹i hãa vµ héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ cña ®Êt n­íc . ChÝnh v× vËy, sau 10 n¨m thùc hiÖn sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu nÒn kinh tÕ h­íng vÒ xuÊt khÈu ®· ®em l¹i cho ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña n­íc ta mét b­íc nh¶y vät víi nhÞp ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n lµ 18,4%/ n¨m nhanh h¬n tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP kho¶n 2,6 lÇn ; c¬ cÊu xuÊt khÈu ®· ®­îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ , tû träng s¶n phÈm chÕ biÕn t¨ng tõ 8% (n¨m 1990) lªn 31,4% n¨m 2000. Tuy nhiªn, theo ®¸nh gi¸ cña c¸c chuyªn gia th­¬ng m¹i , quy m« xuÊt khÈu cña n­íc ta cßn qu¸ nhá so víi c¸c n­íc trong khu vùc mÆc dï cã nhiÒu tiÒm n¨ng. Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña n­íc ta t¨ng lªn hµng n¨m, chñ yÕu lµ t¨ng vÒ sè l­îng , tû träng hµng th« vµ s¬ chÕ cßn kh¸ cao , hµng gia c«ng chiÕm tû träng lín trong sè s¶n phÈm chÕ biÕn , s¶n phÈm c«ng nghÖ cao cßn qu¸ nhá . §Ó hoµn thµnh " ChiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ , x· héi ®Êt n­íc thêi kú 2001 - 2010" dù kiÕn nhÞp ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu t¨ng nhanh gÊp ®«i nhÞp ®é t¨ng tr­ëng GDP , th× chÝnh phñ cÇn gi¶i quyÕt nh÷ng tån t¹i trong nhiÒu lÜnh vùc, ®Æc biÖt nh÷ng h¹n chÕ manh tÝnh c¬ cÊu. EU lµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu lín ®Çy tiÒm n¨ng cña ViÖt nam hiÖn nay , nh­ng hµng hãacña ViÖt nam chøa x©m nhËp ®­îc nhiÒu vµo thÞ tr­êng nµy do rÊt nhiÒu nguyªn nh©n nh­ chÊt luîng ch­a cao, mÉu m· kh«ng ®a d¹ng hÊp dÉn , gi¸ c¶ cßn cao , nguån cung cÊp kh«ng æn ®Þnh. Trong t­¬ng lai , hy väng víi nh÷ng ®æi míi cña chÝnh phñ vÒ c¬ cÊu kinh tÕ sÏ ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng c¸c n­íc trªn thÕ giíi nãi chung vµ thÞ tr­êng EU nãi riªng a, Ph¸t huy tèi ®a c¸c lîi thÕ so s¸nh cña ViÖt nam ®Ó gãp phÇn n©ng cao søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm Lý thuyÕt vÒ th­¬ng m¹i quèc tÕ chØ ra r»ng, nguån gèc cña lîi thÕ so s¸nh chÝnh lµ sù dåi dµo cña nguån lùc quèc gia , hay n¨ng suÊt lao ®éng cao. C¸c lîi thÕ so s¸nh cña ViÖt nam ®­îc ®¸ng gi¸ lµ nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn phong phó , dåi dµo ch­a bÞ khai th¸c nhiÒu ; ViÖt nam cã vÞ trÝ ®Þa lý thuËn lîi cho giao l­u kinh tÕ quèc tÕ ; lùc l­îng lao ®éng cña ViÖt nam rÊt lín ....... Cã thÓ nhËn xÐt r»ng, nh÷ng yÕu tè t¹o nªn lîi thÕ cña ViÖt nam trong th­¬ng m¹i quèc tÕ kh«ng nhiÒu vµ phÇn lín ë d¹ng tiÒm n¨ng , thËm chÝ ngay c¶ lîi thÕ vÒ lao ®éng còng chØ thÓ hiÖn ë sè l­îng chø vÒ chÊt l­îng lao ®éng th× vÉn cßn thÊp so víi c¸c n­íc trong khu vùc. V× vËy, ph¸t huy tèi ®a lîi thÕ so s¸nh cña ViÖt nam lµ v« cïng cÇn thiÕt , lµ c¬ së quan träng nh»m n©ng cao søc c¹nh tranh s¶n phÈm xuÊt khÈu . Trong ®iÒu kiÖn nÒn c«ng nghiÖp ViÖt nam cßn non yÕu , ®Ó hç trî cho søc c¹nh tranh cña hµng hãa ViÖt nam trªn tr­êng quèc tÕ , cÇn thiÕt ph¶i cã nh÷ng ho¹t ®éng hç trî ®ång bé vµ tÝch cùc cña nhµ n­íc. Tr­íc hÕt , Nhµ n­íc cÇn ph¶i tËp trung vµo viÖc n©ng cao chÊt l­îng c¸c nguån lùc mµ theo kinh nghiÖm cña c¸c n­íc ph­¬ng T©y lµ c¸c lÜnh vùc ®iÖn n¨ng , c¬ së h¹ tÇng vµ lao ®éng kü thuËt. Trªn c¬ së c¶i thiÖn n©ng cao chÊt l­îng c¸c yÕu tè ®Çu vµo , n©ng cao lîi thÕ so s¸nh cña quèc gia ChÝnh phñ ®· trî gióp c¸c nhµ s¶n xuÊt nh»m n©ng cao hiÖu qña vµ kh¶ n¨ng kinh doanh. b, Thay ®æi c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu theo chiÒu h­íng t¨ng nhanh tû träng hµng ®· qua chÕ biÕn vµ gi¶m m¹nh xuÊt khÈu nguyªn liÖu th« Muèn n©ng cao hiÖu qña ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt nam - EU vµ ®Ó hµngViÖt nam cã thÓ th©m nhËp ®­îc vµo thÞ tr­êng EU nhiÒu h¬n vµ dÔ dµng h¬n , chóng ta cÇn ph¶i thay ®æi c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu theo chiÒu h­íng t¨ng nhanh tû träng hµng xuÊt khÈu qua chÕ biÕn vµ gi¶m m¹nh xuÊt khÈu nguyªn liÖu th« , ®ång thêi n©ng cao chÊt l­îng hµng hãa ®Ó ®¸p øng ®­îc nh÷ng ®ßi hái kh¾t khe cña thÞ tr­êng EU vµ n©ng gi¸ b¸n , tr¸nh t×nh tr¹ng bÞ Ðp gi¸ do hµng ch­a ®¹t tiªu chuÈn vÒ chÊt l­îng vµ vÖ sinh. Cã rÊt nhiÒu c¸c biÖn ph¸p ®Ó ®¹t môc ®Ých trªn nh­ng ph­¬ng ¸n tèi ­u nhÊt ®èi víi ViÖt nam hiÖn nay lµ ®­a ra chÝnh s¸ch " khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp cña EU tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng xuÊt kh¶u t¹i ViÖt nam ". ChÝnh s¸ch nµy cô thÓ nh­ sau : " C¸c doanh nghiÖp EU ®Çu t­ vµo c¸c lÜnh vùc nh­ ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n , c«ng nghiÖp khai th¸c vµ chÕ biÕn thñy s¶n ®Ó xuÊt khÈu , ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ (may mÆc , giµy dÐp ) phôc vô xuÊt khÈu , ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt c¸c thiÕt bÞ ®iÖn sÏ ®­îc h­ëng nh÷ng ­u ®·i ®Æc biÖt vÒ thuÕ víi ®iÒu kiÖn 90% s¶n phÈm s¶n xuÊt ra ph¶i ®­îc xuÊt khÈu , trong ®ã 60 - 70% ph¶i xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU , cßn l¹i xuÊt khÈu sang c¸c thÞ tr­êng kh¸c." Víi chÝnh s¸ch nµy , chóng ta cã thÓ thu hót ®­îc sù tham gia ®«ng ®¶o cña c¸c doanh nghiÖp EU vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu t¹i ViÖt nam. ViÖt nam kh«ng nh÷ng nhËp khÈu ®­îc c«ng nghÖ nguån tõ EU , khai th¸c cã hiÖu qña lîi thÕ so s¸nh cña m×nh , n©ng cao hiÖu qña cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu , c¶i thiÖn c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu , n©ng cao tr×nh ®é s¶n xuÊt trong n­íc , c¶i thiÖn c«ng nghÖ mµ cßn tiÕp thu ®ùîc kinh nghiÖm qu¶n lý vµ tæ chøc s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp EU. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch nµy, ViÖt nam võa thu hót ®­îc nguång vèn ®Çu t­ cña EU l¹i võa n©ng cao vµ tiªu chuÈn hãa chÊt l­îng hµng xuÊt khÈu cña ViÖt nam nãi chung vµ chÊt l­îng hµng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU nãi riªng. Víi sù gãp mÆt cña c¸c doanh nghiÖp EU trong qóa tr×nh s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu , ch¾c ch¾n hµng thñy s¶n ViÖt nam sÏ ®¹t tiªu chuÈn HACCP vµ c¸c mÆt hµng kh¸c ®¹t tiªu chuÈn ISO 9000 vµ ISO 14000. Hµng ViÖt nam sÏ cã thÓ ®¸p øng tèt nhÊt c¸c yªu cÇu kh¾t khe cña thÞ tr­êng EU vÒ chÊt l­îng, vÖ sinh m«i tr­êng , kiÓu d¸ng ®Ñp vµ chñng lo¹i phong phó. ViÖt nam ®· tham gia HiÖp ®Þnh mËu dÞch tù do ASEAN - AFTA vµ s¾p tíi sÏ gia nhËp tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO, hµng nhËp khÈu sÏ ngËp trµn thÞ tr­êng ViÖt nam víi chÊt luîng cao vµ gi¸ rÎ , sÏ ®¸nh b¹i hÇu hÕt hµng hãa cña ta . Do vËy , con ®­êng sèng duy nhÊt ®èi víi hµng ViÖt nam lµ ph¶i ®­îc trang bÞ søc c¹nh tranh quèc tÕ ®Ó cã thÓ tån t¹i vµ ®øng v÷ng ngay trªn l·nh ®Þa cña m×nh tr­íc sù c¹nh tranh quyÕt liÖt cña hµng ngo¹i nhËp míi cã hy väng bµnh tr­íng sang c¸c thÞ tr­êng kh¸c . ChÝnh s¸ch " khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp EU tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu t¹i ViÖi nam " cã lÏ lµ gi¶i ph¸p tèi ­u ®èi víi chóng ta lóc nµy ®Ó trang bÞ cho hµng hãa ViÖt nam søc c¹nh tranh quèc tÕ trªn thÞ tr­êng EU . 2, §Èy m¹nh c«ng t¸c xóc tiÕn th­¬ng m¹i ®Ó hç trî cho c¸c doanh nghiÖp vµ hµng hãa cña ViÖt nam cã chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng EU . EU lµ mét thÞ tr­êng lín trªn thÕ giíi , nhu cÇu nhËp khÈu hµng hãa hµng n¨m lµ rÊt lín . C¸c mÆt hµng nhËp khÈu cña EU phÇn lín lµ nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt nam vµ nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu mµ ViÖt nam cã tiÒm n¨ng . ThÕ nh­ng , cho ®Õn nay h·nguÊt khÈu cña ViÖt nam vµo EU míi chØ chiÕm mét thÞ phÇn rÊt nhá trªn thÞ tr­êng nµy . Ngoµi nguyªn nh©n lµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng hãa vµ doanh nghiÖp ViÖt nam ch­a cao cßn ph¶i kÓ ®Õn mét nguyªn nh©n quan träng lµ c«ng t¸c xóc tiÕn th­¬ng m¹i cña chÝnh phñ ViÖt nam cßn yÕu , ch­a hç trî nhiÒu cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam trong viÖc th©m nhËp , chiÕm lÜnh thÞ tr­êng EU. ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña EU ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong ®ã cã ViÖt nam kh«ng cè ®Þnh , EU cã thÓ ®ét ngét thay ®æi chÝnh s¸ch ®èi víi ViÖt namnÕu ph¸t hiÖn ra nh÷ng sai ph¹m nhá cña ta , ch¼ng h¹n cã thÓ ¸p dông h¹n ng¹ch ®èi víi mét sè mÆt hµng nµo ®ã , hoÆc lo¹i bá mét mÆt hµng nµo ®ã ra khái danh s¸ch ®­îc h­ëng GSP cña EU . Do vËy , khi n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng hãa ViÖt nam trªn thÞ tr­êng EU cßn thÊp nªn cÇn sù trî gióp cña chÝnh phñ trong ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i . ChÝnh phñ ViÖt nam cÇn ph¶i nç lùc h¬n n÷a trong viÖc dµm ph¸n víi Uû ban ch©u ¢u ®Ó gi¶m thuÕ nhËp khÈu cña hµng ViÖt nam vµo thÞ tr­êng nµy vµ më réng thÞ tr­êng h¬n n÷a cho hµng xuÊt khÈu cña ViÖt nam. NhiÒu doanh nghiÖp ViÖt nam cßn ch­a coi träng c«ng t¸c xóc tiÕn th­¬ng m¹i . Mét sè doanh nghiÖp chó träng tíi c«ng t¸c nµy nh­ng nguån kinh phÝ dµnh cho ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i cßn rÊt h¹n chÕ do kh¶ n¨ng tµi chÝnh h¹n hÑp. Mét sè doanh nghiÖp kh¸c th× ®Çu t­ kh¸ lín cho ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i nh­ng hiÖu qña thu ®­îc cßn thÊp , nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do thiÕu th«ng tin vµ kinh nghiÖm trong lÜnh vùc nµy. Do ®ã , chÝnh phñ ViÖt nam cÇn ph¶i hç trî kinh phÝ vµ ®Èy m¹nh h¬n n÷a c«ng t¸c xóc tiÕn th­¬ng m¹i th«ng qua viÖc thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng sau : _ Th¶o luËn ë cÊp chÝnh phñ vÒ më cö thÞ tr­êng . EU lµ mét trong nh÷ng thÞ tr­êng cã møc ®é b¶o hé chÆt chÏ trªn thÕ giíi , cã møc thuÕ quan cao ®èi víi c¸c mÆt hµng nhËy c¶m vµ b¸n nhËy c¶m vµ c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan quy ®Þnh rÊt chÆt chÏ . Víi tr×nh ®é s¶n xuÊt ch­a cao vµ chÊt l­îng hµng hãa nh­ hiÖn nay , hµng ViÖt nam rÊt khã kh¨n trong viÖc th©m nhËp vµo thÞ tr­êng EU theo con ®­êng xuÊt khÈu chÝnh ng¹ch . Th¶o luËn ë cÊp ChÝnh phñ vÒ më cöa thÞ tr­êng lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p kh¸ hiÖu qña mµ rÊt nhiÒu n­íc ®· ¸p dông thµnh c«ng . ChÝnh phñ ViÖt nam nªn tÝch cùc vµ chñ ®éng ®Ò nghÞ Uû ban ch©u ¢u mët réng quy m« mËu dÞch vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho hµng ViÖt nam vµo thÞ tr­êng nµy , nhÊt lµ hµng n«ng s¶n , thñy s¶n , rau t­¬i , thÞt gia sóc vµ gia cÇm , hµng ®å gç vµ thñ c«ng mü nghÖ ViÖt nam trªn thÞ tr­êng EU _ Tæ chøc c¸c ho¹t ®éng tuyªn truyÒn qu¶ng c¸o b¸n hµng cña ViÖt nam trªn thÞ tr­êng EU . KhuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i víi c¸c b¹n hµng EU nh­ : tæ chøc c¸c ®oµn doanh nghiÖp sang EU hoÆc tõ EU vµo ViÖt nam nghiªn cøu , kh¶o s¸t thÞ tr­êng t×m kiÕm b¹n hµng vµ c¬ héi kinh doanh ; tæ chøc hoÆc tham gia héi chî triÓn l·m th­¬ng m¹i ë EU vµ ViÖt nam nh»m më réng m¹ng l­íi b¸n hµng , cung cÊp c¸c s¶n phÈm ViÖt nam trªn thÞ tr­êng EU. _ ChÝnh phñ nªn giao nhiÖm vô cho c¸c Tham t¸n th­¬ng m¹i tæ chøc thµnh lËp TiÓu ban nghiªn cøu thÞ tr­êng ®Ó ph¸t hiÖn nh÷ng mÆt hµng míi cã kh¶ n¨ng tiªu thô ë thÞ tr­êng EU . Hç trî c¸c nhµ s¶n xuÊt trong n­íc s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng ®ã vµ thùc hiÖn nh÷ng ho¹t ®éng khuÕch tr­¬ng cÇn thiÕt gióp cho c¸c mÆt hµng míi t×m ®­îc chç ®øng vµ ph¸t triÓn trªn thÞ tr­êng nµy. _ ThiÕt lËp hÖ thèng trao ®æi d÷ liÖu ®iÖn tö , x©y dùng ng©n hµng d÷ liÖu vµ cung cÊp c¸c dÞch vô cÇn thiÕt kh¸c nhau nh»m h×nh thµnh mét " ®Çu mèi th­¬ng m¹i " t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó c¸c doanh nghiÖp n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU , më réng tÇm ho¹t ®éng kinh doanh , t¹o dùng ®­îc nhiÒu b¹n hµng ®¸ng tin cËy vµ æn ®Þnh. _ Tæ chøc c¸c líp huÊn luyÖn , ®µo t¹o nh»m n©ng cao kiÕn thøc kinh doanh vµ tr×nh ®é qu¶n lý cho ®éi ngò c¸c nhµ qu¶n lý vµ c¸c nhµ kinh doanh chuyªn xuÊt khÈu sang EU . Tæ chøc c¸c héi nghÞ , héi th¶o víi phÝa EU ®Ó trao ®æi häc tËp kinh nghiÖm víi giíi kinh doanh cña Liªn minh. _ TiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng hîp t¸c víi c¸c tæ chøc xóc tiÕn mËu dÞch cña EU ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng hãa cña ViÖt nam vµo EU _ Thµnh lËp Côc xóc tiÕn th­¬ng m¹i ®Ó thùc hiÖn ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i ë cÊp chÝnh phñ , hç trî c¸c doanh nghiÖp t×m kiÕm c¸c nhµ xuÊt khÈu tiÒm n¨ng trªn thÞ tr­ênmg EU. 3, Chó träng c«ng t¸c ®µo t¹o ®Ó n©ng cao n¨ng lùc c¸n bé th­¬ng m¹i - Mét nh©n tè quan träng gãp phÇn kh«ng nhá trong viÖc t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam trªn thÞ tr­êng EU. Ngµy nay, xu thÕ khu vùc hãa , toµn cÇu hãa kinh tÕ ®ang diÔn ra m¹nh mÏ cïng víi sù ph¸t triÓn nh­ vò b·o cña c«ng nghÖ th«ng tin ®ang lµ th¸ch thøc lín ®èi víi ViÖt nam ViÖt nam tuy lµ n­íc cã tû lÖ ng­êi biÕt ch÷ vµo lo¹i cao so víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ thÕ giíi , nh­ng kiÕn thøc vÒ qñn lý kinh tÕ nãi chung , qu¶n lý th­¬ng m¹i nãi riªng ë tÇn vi m« vµ vÜ m« ®ang cã sù hÉng hôt vµ cã ®é chªnh lÖch rÊt lín ngay víi c¶ c¸c n­íc trong khu vùc. ChÝnh do sù yÕu kÐm nµy ®· ¶nh h­ëng rÊt nhiÒu ®Õn kÕt qña ®µm ph¸n , ký kÕt c¸c hîp ®ång th­¬ng m¹i mµ ViÖt nam th­êng bÞ thua thiÖt so víi ®ãi t¸c giµu kinh nghiÖm nh­ EU , ®ã còng lµ trë ng¹i rÊt lín cho ViÖt nam cho ViÖt nam khi tham gia vµo AFTA , APEC vµ s¾p tíi lµ WTO. ChÝnh v× vËy, ChÝnh phñ nªn chó träng tæ chøc c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o chuyªn s©u vÒ th­¬ng m¹i cho c¸n bé l·nh ®¹o vµ chuyªn viªn cña c¸c c«ng ty th­¬ng m¹i cã tham gia vµo mËu dÞch quèc tÕ , hµng n¨n nªn cö c¸n bé s¸ng häc tËp hoÆc nghiªn cøu t¹i EU . CÇn cã chÝnh s¸ch vµ chÕ ®é båi d­ìng , ®µo t¹o , ®µo t¹o l¹i vµ tuyÓn chän l¹i c¸n béth­¬ng m¹i mét c¸ch chÆt chÏ vµ nghiªm tóc c¶ vÒ phÈm chÊt ®¹o ®øc , n¨ng lùc chuyªn m«n vµ tr×nh ®é ngo¹i ng÷. Héi nghÞ Trung ­¬ng II khãa VIII cña §¶ng Céng s¶n ViÖt nam th¸ng 12/1996 ®· ra nghÞ quyÕt vÒ ®Þnh h­íng chiÕn l­îc ph¸t triÓn gi¸o dôc - ®µo t¹o , vµ vÒ ®Þnh h­íng chiÕn l­îc ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ trong thêi kú C«ng nghiÖp hãa , hiÖn ®¹i hãa vµ nhiÖm vô ®Õn n¨m 2000 , trong ®ã nhÊn m¹nh vai trß ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé , c«ng nh©n phï hîp víi chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. §©y lµ mét ®­êng lèi hoµn toµn phï hîp vµ ®¸p øng ®ßi hái cña chÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng ViÖt nam , ®µo t¹o ®­îc ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý , c¸n bé lµm viÖc trùc tiÕp t¹i c¸c doanh nghiÖp giái c¶ vÒ nghiÖp vô vµ ngo¹i ng÷ , sö dông thµnh th¹o m¸y vi tÝnh .......lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn cña ngo¹i th­¬ng ViÖt nam. 4, ChÝnh s¸ch tµi chÝnh - tÝn dông. §¹i bé phËn c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ kinh doanh hµng xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang EU ®Òu cã quy m« võa vµ nhá , v× thÕ ®Ó ®Èy m¹nh vµ më réng quy m« xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng nµy ChÝnh phñ cÇn hç trî c¸c doanh nghiÖp vÒ vèn th«ng qua hÖ thèng ng©n hµng . §Ó triÓn khai ho¹t ®éng hç trî nµy , ChÝnh phñ ViÖt nam nªn thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p sau ®©y : _ Sím h×nh thµnh qòyhç trî xuÊt khÈu ®Ó c¸c doanh nghiÖp ®­îc vay vèn víi l·i suÊt thÊp , gi¶i quyÕt ®­îc khã kh¨n vÒ vèn l­u ®éng _ Më réng kh¶ n¨ng tiÕp cËn c¸c nguån vèn cho doanh nghiÖp võa vµ nhá . Nhµ n­íc cÇn thµnh lËp quü b¶o l·nh tÝn dông . Quü nµy thùc hiÖn b¶o l·nh cho c¸c doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn nh­ng kh«ng cã ®ñ tµi s¶n ®Î thÕ chÊp vay vèn . Quü ®­îc tæ chøc d­íi h×nh thøc lµ mét tæ tµi chÝnh cña nhµ n­íc , ho¹t ®éng kh«ng v× môc tiªu lîi nhuËn , cho phÐp c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá s¶n xuÊt , kinh doanh xuÊt khÈu cã hiÖu qña ®­îc vay vèn theo ph­¬ng thøc tù vay tù tr¶ víi l·i suÊt ­u ®·i. _ §¶m b¶o sù b×nh ®¼ng thùc sù gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong quan hÖ tÝn dông ng©n hµng trªn c¬ së ph¸p luËt , hiÖn nay c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá thuéc khu vùc t­ nh©n kh«ng ®­îc lÊy gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt ®ai ®Ó thÕ chÊp khi vay vèn. _ Xóc tiÕn thµnh lËp ng©n hµng chuyªn doanh cña khu vùc doanh nghiÖp võa vµ nhá thu hót sù tham gia cña c¸c doanh nghiÖp kÓ c¶ c¸c doanh nghiÖp lín vµ sù hç trî cña nhµ n­íc , c¸c tæ chøc quèc tÕ. _ Më réng h×nh thøc tÝnh dông thuª mua , thùc hiÖn h×nh thøc nµy sÏ gióp c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt , kinh doanh hµng xuÊt khÈu kh¾c phôc khã kh¨n vÒ vèn ®Çu t­ trung vµ dµi h¹n . T¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ®­îc vay tÝn dông ­u ®·i theo quy ®Þnh cña nhµ n­íc. Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng EU t¨ng nhanh hµng n¨m, nh­ng trÞ gi¸ cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam thùc hiÖn theo con ®­êng xuÊt khÈu trôc tiÕp chØ chiÕm kho¶ng 10% tæng kim ng¹ch . Nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nµy lµ do c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ kinh doanh hµng xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang EU cßn rÊt thiÕu vèn ®Ó ®Çu t­ c¶i tiÕn më réng s¶n xuÊt , n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm , t¹o ra nguån hµng lín vµ æn ®Þnh . Do vËy , thùc hiÖn chÝnh s¸ch tµi chÝnh tÝn dông sÏ gióp c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam cã vèn ®Çu t­ cho s¶n xuÊt ®Ó n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm , ®a d¹ng ho¸ , c¶i tiÕn mÉu m· , ®¹t ®­îc môc ®Ých t¨ng nhanh l­îng hµng xuÊt khÈu sang EU. II, C¸c gi¶i ph¸p Vi m« 1, C¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt nam cÇn ph¶i n©ng cao søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm h¬n n÷a vµ gi÷ uy tÝn trong kinh doanh nh»m chuÈn bÞ tÝch cùc cho thêi kú hËu h¹n ng¹ch vµ hËu GSP. ChÊt l­îng , gi¸ c¶ hµng hãa , tr×nh ®é tiÕp thÞ vµ c¸cc dÞch vô kh¸ch hµng lµ nh÷ng vÊn ®Ò co ý nghÜa quyÕt ®Þnh søc c¹nh tranh cña hµng hãa ViÖt nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi nãi chung thÞ tr­êng EU nãi riªng . Chóng ta kh«ng phñ ®Þnh mét thùctÕ lµ hµng hãa xuÊt khÈu cña ta søc c¹nh tranh cßn rÊt yÕu , do chÊt l­îng s¶n phÈm ch­a cao , ch­a ®¸p øng nh÷ng quy ®Þnh kh¾t khe cña EU vÒ tiªu chuÈn vÖ sinh thùc phÈm , gi¸ thµnh l¹i cao , c¸c dÞch vô kh¸ch hµng ch­a phong phó. MÆc dï, chóng ta cã lîi thÕ so s¸nh vÒ nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn phong phó , nguån lao ®éng dåi dµo nh­ng chÊt l­îng cña c¸c lîi thÕ ®ã còng kh«ng cao , céng thªm tr×nh ®é kü thuËt cßn yÕu nªn s¶n phÈm lµm ra gi¸ thµnh cao mµ chÊt l­îng ch­a thËt tuyÖt h¶o. Trªn thÞ tr­êng th× gi¸ c¶ lµ mét yÕu tè quan träng , nh­ng t¹i EU chÊt l­îng l¹i lµ yÕu tè ®­îc quan t©m hµng ®Çu . Bªn c¹nh ®ã ng­êi tiªu dïng EU cßn rÊt quan t©m tíi dÞch vô kh¸ch hµng , bao gåm c¶ dÞch vô tr­íc vµ sau b¸n hµng Trong nh÷ng n¨m tíi ®Ó ®¶m b¶o hµng ho¸ ViÖt nam cã søc c¹nh tranh lín h¬n n÷a th× tr­íc tiªn c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam cÇn ph¶i n©ng cao chÊt l­îng hµng hãa . §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng hãa sang thÞ tr­êng nµy cÇn thùc hiÖn ®ång bé c¸c biÖn ph¸p sau : _ §Çu t­ thiÕt bÞ , m¸y mãc , c«ng nghÖ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i , ®ång bé . Sö dông c«ng nghÖ míi ®Ó n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm , n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng , h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm . _ YÕu tè con ng­êi lµ rÊt quan träng trong bÊt kú qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nµo , bëi v× nÐu cã m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i mµ ng­êi sö dông kh«ng cã tr×nh ®é th× còng kh«ng ph¸t huy ®­îc t¸c dông . V× vËy , song song víi viÖc c¶i tiÕn ®Çu t­ míi m¸y mãc th× doanh nghÖp còng cÇn ph¶i ®µo t¹o mét ®éi ngò c«ng nh©n cã tay nghÒ kü thuËt cao , ®ñ tr×nh ®é tiÕp thu c«ng nghÖ míi ®Ó s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao. _ §¶m b¶o nguån hµng xuÊt khÈu lín , æn ®Þnh vÒ sè luîng , ®ång bé vÒ chÊt l­îng . C¸c doanh nghiÖp cÇn tr¸nh t×nh tr¹ng bÞ ®éng trong viÖc t¹o nguån hµng xuÊt khÈu , tr¸nh tr­êng hîp sau khi ký kÕt hîp ®ång míi ®i thu mua vµ gom hµng . Trong nhòng tr­êng hîp nµy , hµng th­êng thiÕu ®ång bé vÒ chÊt l­îng , khã ®¶m b¶o thêi gian giao hµng quy ®Þnh dÉn ®Õn sù mÊt tin t­ëng cña phÝa b¹n hµng EU. §Ó t¹o ®­îc nguån hµng æn ®Þnh th× nguån cung cÊp nguyªn vËt liÖu cho s¶n xuÊt ph¶i æn ®Þnh , cã chÊt l­îng tèt. _ §èi víi hai mÆt hµng giµy dÐp vµ dÖt may chóng ta chñ yÕu lµm gia c«ng xuÊt khÈu , c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam cÇn phÊn ®Êu s¶n xuÊt nguyªn liÖu néi ®Þa ®¶m b¶o yªu cÇu chÊt l­îng ®Ó thay thÕ dÇn nguyªn liÖu nhËp khÈu . N©ng cao tû lÖ sö dông nguyªn phô liÖu trong n­íc , t¨ng tû lÖ vËt liÖu néi ®Þa trong c¬ cÊu s¶n phÈm ®Ó h¹ gi¸ thµnh vµ ®­îc h­ëng ­u ®·i vÒ thuÕ quan gãp phÇn n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm . _ §èi víi mÆt hµng thñy h¶i s¶n , cÇn t¨ng c­êng ®Çu t­ vµ qu¶n lý tètviÖc ®¸nh b¾t h¶i s¶n xa bê vµ nu«i trång thñy h¶i s¶n ®Î ®¶m b¶o nguån nguyªn liÖu cho chÕ biÕn xuÊt khÈu . §èi víi mÆt hµng thñy s¶n xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU , c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam ngoµi viÖc phÊn ®Êu gi¶m gi¸ thµnh ®Ó cã ­u thÕ trong c¹nh tranh th× vÊn ®Ò ®¶m b¶o chÊt l­îng , an toµn vÖ sinh thùc phÈm cÇn ®Æc biÖt quan t©m. _ §Ó hµng xuÊt khÈu sang EU cã chÊt l­îng cao vµ ®ång bé th× c¸c doanh nghiÖp cÇn ¸p dông bé tiªu chuÈn ISO 9000 vµ ISO 14000 , v× chÊt l­îng s¶n phÈm kh«ng chØ ®¬n thuÇn c¸c yªu cÇu vÒ mÆt lý hãa mµ cßn ®¶m b¶o yªu cÇu thÈm mü , ®é tiÖn dông, an toµn . §èi víi mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®­îc cÊp giÊy chøng nhËn s¶n phÈm ®¹t tiªu chuÈn ISO 9000 th× ng­êi tiªu dïng cã thÓ an t©m vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ®ã . Nãi c¸ch kh¸c, cã thÓ coi ISO 9000 nh­ mét ng«n ng÷ x¸c ®Þnh ch÷ tÝn gi÷a doanh nghiÖp víi kh¸ch hµng , gi÷a doanh nghiÖp víi doanh nghiÖp , lµ con ®­êng héi nhËp khi c¸c nhµ s¶n xuÊt th©m nhËp vµo c¸c khu vùc mËu dÞch . KÓ tõ n¨m 2005 hµng xuÊt khÈu ViÖt nam vµo thÞ tr­êng EU kh«ng cßn ®­îc h­ëng chÕ ®é ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp vµ chÕ ®é h¹n ng¹ch . Khi ®ã hµng hãa cña ViÖt nam sÏ ph¶i c¹nh tranh b×nh ®¼ng víi hµng hãa cña c¸c n­íc kh¸c trªn thÞ tr­êng EU trong ®iÒu kiÖn hµng hãa cña hä cã ­u thÕ h¬n ta vÒ chÊt l­îng vµ gi¸ c¶. Do vËy , muèn chiÕn th¾ng trong cuéc c¹nh tranh gay g¾t nµy kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸c c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu cña ViÖt nam ph¶i ®¹t tiªu chuÈn ISO 9000 hoÆctiªu chuÈn ISO 14000. ChØ cã nh­ vËy , hµng xuÊt khÈu cña ViÖt nam míi ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng EU trong thêi kú hËu GSP. 2, Lùa chän ph­¬ng thøc th©m nhËp thÞ tr­êng EU thÝch hîp §Ó hµng hãa cña mét n­íc cã thÓ th©m nhËp vµ b¸n trªn mét thÞ tr­êng kh¸c , cã c¸c ph­¬ng thøc th©m nhËp thÞ trt­êng chñ yÕu sau ®©y : xuÊt khÈu trùc tiÕp , liªn doanh ,®Çu t­ trùc tiÕp . Mçi c¸ch th©m nhËp thÞ tr­êng trªn ®©y cã nh÷ng ­u thÕ vµ h¹n chÕ riªng . _ XuÊt khÈu trùc tiÕp lµ con ®­êng chÝnh th©m nhËp thÞ tr­êng EU hiÖn nay cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam . H×nh thøc nµy chØ phï hîp víi thêi kú ®Çu khi quy m« xuÊt khÈu cßn bÐ vµ c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu cßn ph©n t¸n. _ §Çu t­ trùc tiÕp ch­a ph¶i lµ h­íng chÝnh ®Ó th©m nhËp thÞ tr­êng EU hiÖn t¹i vµ trong t­¬ng lai gÇn cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam . Tuy nhiªn còng cÇn xem xÐt vµ nghiªn cøu h×nh thøc th©m nhËp nµy vµo thÞ tr­êng EU ®Ó chuÈn bÞ cho giai ®o¹n ph¸t triÓn cao h¬n cña nÒn kinh tÕ ViÖt nam trong thÕ kû 21. _ Liªn doanh cã thÓ d­íi h×nh thøc sö dông giÊy phÐp , nh·n hiÖu hµng hãa . ThÝ dô c¸c nhµ xuÊt khÈu §µi loan ®· ®­a hµng hãa xuÊt khÈu ra thÞ tr­êng thÕ giíi d­íi danh nghÜa cña nhiÒu c«ng ty n­¬sc ngoµi næi tiÕng. 3, Doanh nghiÖp cÇn cã chÝnh s¸ch ®æi míi c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng . Nh­ chóng ta ®· biÕt , ®èi víi bÊt kú mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh nµo ho¹t ®éng trong c¬ chÕ thÞ tr­êng th× c«ng viÖc ®Çu tiªn trong chiÕn l­îc s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh lµ nghiªn cøu thÞ tr­êng . §Æc biÖt ®èi víi ®¬n vÞ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu c«ng t¸c nµy l¹i cµng cÇn thiÕt vµ cùc kú quan träng bëi v× thÞ tr­êng xuÊt khÈu ë xa , nh÷ng chÝnh s¸ch ®iÒu chØnh ho¹t ®éng th­¬ng m¹i diÔn ra th­êng xuyªn , thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng còng lu«n thay ®æi . Thùc hiÖn c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng tèt sÏ lµ ®iÒu kiÖn gióp c¸c doanh nghiÖp ®­a ra c¸c quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n gãp phÇn vµu viÖc ®¹t hiÖu qña cao , tr¸nh nh÷ng tæn thÊt kh«ng ®¸ng cã . _ Doanh nghiÖp cÇn ph¶i ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé nghiien cøu thÞ tr­êng cã tr×nh ®é , kiÕn thøc , cã ph­¬ng ph¸p t­ duy tèt ®Ó tæng hîp , ph©n tÝch , ®¸nh gi¸ c¸c th«ng tin thu thËp ®­îc vµ ®­a ra c¸c dù b¸o vÒ thÞ tr­êng sao cho s¸t víi thùc tÕ. _ CÇn lËp ra c¸c phßng Marketing chuyªn nghiªn cøu thÞ tr­êng ®Ó ®Ò ra ph­¬ng ¸n qu¶ng c¸o cho mét mÆt hµng míi . _ C¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i nhanh chãng tËn dông c¬ héi kinh doanh th«ng qua liªn doanh MeetVietnam. com míi ®­îc thµnh lËp ®Ó giíi thiÖu m×nh vµ s¶n phÈm nh»m thóc ®Çy xuÊt khÈu. _ ThiÕt lËp c¸c v¨n phßng ®¹i diÖn ë n­íc ngoµi . Trªn ®©y lµ mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng hãa cña ViÖt nam vµi thÞ tr­êng EU . Ho¹t ®éng xuÊt khÈu VÞet nam sang EU ®ang chuyÓn sang mét thêi kú míi g¾n liÒn víi nh÷ng chuyÓn biÕn kinh tÕ tõ hai phÝa . HiÖn nay , chÝnh phñ ViÖt nam vµ Uû ban ch©u ¢u ®ang cã nh÷ng cè g¾ng ®Ó xÝch l¹i gÇn nhau h¬n . Sù hîp t¸c gióp ®ì lÉn nhau sÏ t¹o ®µ cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam chiÕm lÜnh thÞ tr­êng EU vµ EU sÏ lµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu quan träng nhÊt cña ViÖt nam trong t­¬ng lai. KÕT LUËN Ngµy nay, Liªn minh ch©u ¢u ®ang ngµy cµng ph¸t triÓn vµ tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh m×nh lµ mét trung t©m kinh tÕ lín cña thÕ giíi . Tíi th¸ng 6/2004 m­êi n­íc thuéc BantÝch vµ Trung §«ng ¢u sÏ trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña EU t¹o diÒu kiÖn më réng thÞ tr­êng vµ nhu cÇu tiªu thô . ThÞ tr­êng EU võa mang c¸c yÕu tè cña mét thÞ tr­êng tiªu thô th«ng th­êng , võa mang yÕu tè gÝup n©ng cao uy tÝn hµng xuÊt khÈu ViÖt nam trªn tr­êng quèc tÕ, ®ång thêi nã nã cßn lµ c«ng 1cô nh»m gióp ®a d¹ng vµ c©n b»ng c¸c thÞ c¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt nam . ViÖc hµng hãa ViÖt nam th©m nhËp vµo thÞ tr­êng EU lµ mét thµnh tùu ®¸ng kÓ bëi ®ã lµ thÞ tr­êng cã ®¼ng cÊp cao víi c¸c ®ßi hái nghiªm ngÆt vÒ tiªu chuÈn chÊt l­îng , vÖ sinh thùc phÈm ...... Nh­ng ®Ó ®øng v÷ng vµ tõng b­íc më réng thÞ phÇn trªn thÞ tr­êng EU l¹i lµ nhiÖm vô khã kh¨n mµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam ph¶i thùc hiÖn bëi v× ch¾c ch¾n trong t­¬ng lai thÞ tr­êng EU vÉn lµ thÞ tr­êng ®Çy høa hÑn víi hµng xuÊt khÈu ViÖt nam. HiÖp ®Þnh gi÷a Uû ban ch©u ¢u vµ ViÖt nam ®­îc ký kÕt vµo ®Çu n¨m 2001 lµ mét dÊu hiÖu tèt ®Ñp cho sù hîp t¸c gi÷a hai bªn. HiÖp ®Þnh nµy kh«ng chØ lµm s©u s¾c thªm c¸c mèi quan hÖ vèn cã mµ nã cßn lµ ®iÒu kiÖn rÊt thuËn lîi ®Ó ViÖt nam ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU. TR¦êNG §¹I HäC NGO¹I TH¦¥NG KHOA KINH TÕ NGO¹I TH¦¥NG KHãA LUËN TèT NGHIÖP §Ò TµI THÞ TR¦êNG EU Vµ T×NH H×NH XUÊT KHÈU CñA VIÖT NAM SANG THÞ TR¦êNG NµY Vò NGäC TR¢M - A4 - CN8 Hµ NéI 2003 MôC LôC LêI NãI §ÇU CH¦¥NG I : Giíi thiÖu chung vÒ thÞ tr­êng EU I, Liªn minh ch©u ¢u. 1, Qu¸ tr×nh ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña Liªn minh ch©u ¢u 2, Vai trß cña EU trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi II, §Æc ®iÓm cña thÞ tr­êng EU 1, ThÞ tr­êng chung ch©u ¢u 2, ThÞ tr­êng EU víi cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ 3, TËp qu¸n, thÞ hiÕu tiªu dïng vµ kªnh ph©n phèi 4, ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña EU 5, T×nh h×nh nhËp khÈu vµ nh÷ng quy ®Þnh cña EU vÒ nhËp khÈu trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y CH¦¥NG II : T×nh h×nh xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng EU I, T×nh h×nh xuÊt khÈu hµng hãa cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng EU 1, Giai ®o¹n tr­íc n¨m 1990 2, Giai ®o¹n tõ n¨m 1990 ®Õn nay 3, §¸nh gi¸ ho¹t ®éng xuÊt khÈu mét sè mÆt hµng chÝnh cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng EU II, Nh÷ng khã kh¨n, th¸ch thøc ®èi víi ViÖt nam khi x©m nhËp thÞ tr­êng EU CH¦¥NG III : TriÓn väng vµ mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang EU giai ®o¹n 2000 - 2010 I, §¸nh gi¸ triÓn väng ph¸t triÓn xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng EU 1, Giai ®o¹n 2000 - 2004 2, Giai ®o¹n 2005 - 2010 II, Mét sè gi¶i ph¸p nh»m ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng hãa cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng EU 1, C¸c gi¶i ph¸p mang tÝnh chÊt vÜ m« 2, C¸c gi¶i ph¸p mang tÝnh chÊt vi m« KÕT LUËN Tµi liÖu tham kh¶o 1, T¹p chÝ " Nghiªn cøu ch©u ¢u 2000, 2001, 2002 " 2, T¹p chÝ "Ngo¹i th­¬ng 2002" 3, Th­¬ng m¹i ViÖt nam 2000 - NXB TP HCM 2000 4, "Thóc ®Èy quan hÖ th­¬ng m¹i ®Çu t­ gi÷a ch©u ¢u - ViÖt nam" - Bïi Duy Kho¸t chñ biªn - nxb KHXHNV 2000 5, T¹p chÝ " Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi 2002, 2003 " 6, Thêi b¸o " Kinh tÕ ViÖt nam 2002, 2003 " 7, Thêi b¸o " Vietnam Investment Revew " 8, " TÝnh hai mÆt cña toµn cÇu hãa" - nxb KHXH 2000 9, http:// www. economy. com . vn 10, http:// www.europa.eu. int