Phát triển kinh tế trang trại và vai trò của nó đối với xây dựng tiềm lực quốc phòng ở các tỉnh Trung du, miền núi phía Bắc nước ta hiện nay
Tính cấp thiết của đề tài Phát triển kinh tế trang trại (KTTT) ở nước ta hiện nay còn có những ý kiến khác nhau. Bên cạnh số đông ý kiến thừa nhận sự cần thiết khách quan, vai trò quan trọng của hình thức kinh tế này, cũng còn không ít những ý kiến băn khoăn lo ngại những hạn chế, vướng mắc của nó như: yếu tố tự phát còn cao, tính hiệu quả và độ bền vững chưa được khẳng định. Đặc biệt, sự lo ngại KTTT là kinh tế tư nhân trong nông nghiệp, nếu để phát triển tự phát sẽ làm tăng khoảng cách phân hoá giầu nghèo, làm yếu quan hệ sản xuất (QHSX) theo định hướng xã hội chủ nghĩa (XHCN), ảnh hưởng không nhỏ đến phát triển KT - XH và củng cố quốc phòng - an ninh (QP - AN). Các tỉnh trung du, miền núi phía Bắc nước ta là nơi có vị trí chiến lược trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc, đồng thời còn là nơi có tiềm năng cho phát triển KTTT. Trong những năm qua, tốc độ phát triển KTTT vùng này cùng với xu thế chung của cả nước, năm 2000 có 3.075 trang trại đến năm 2005 đã có 5.916 trang trại (bình quân tăng 18,47%/năm). Tuy nhiên, lại là vùng có tỷ lệ KTTT nhỏ nhất so với cả nước (4,94%), tốc độ tăng chậm chỉ bằng khoảng 1/2 vùng Đông Nam Bộ và Tây Nguyên KTTT chưa đóng góp được nhiều cho chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp và củng cố QP - AN cho các địa phương vùng này. Hiện nay, các địa phương nơi đây còn nhiều khó khăn, yếu kém: cơ cấu kinh tế chuyển dịch chậm, thiếu vững chắc; số hộ nghèo chiếm tỷ lệ cao nhất nước, năm 2005 còn 37,5% (cả nước 22%) theo chuẩn mới; tình trạng di dân tự do, tranh chấp đất đai, tình hình tái trồng cây thuốc phiện; nạn xâm canh, xâm cư và một số vấn đề xã hội bức xúc khác vẫn đang diễn biến phức tạp. Tất cả những khó khăn, yếu kém nêu trên vừa làm hạn chế đến khả năng phát triển KT - XH vừa ảnh hưởng không nhỏ đến xây dựng tiềm lực quốc phòng (TLQP). Vấn đề đặt ra là phát triển KTTT ở các địa phương này như thế nào cho đúng với tiềm năng, lợi thế của từng vùng, góp phần thúc đẩy các địa phương nơi đây vươn lên cho ngang tầm với vị trí chiến lược của nó? Với lý do đó, tác giả chọn đề tài: “Phát triển kinh tế trang trại và vai trò của nó đối với xây dựng tiềm lực quốc phòng ở các tỉnh trung du, 2 miền núi phía Bắc nước ta hiện nay” làm luận đề nghiên cứu, nhằm góp phần làm sáng tỏ về lý luận và thực tiễn vấn đề đặt ra. 2- Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Trên cả bình diện lý luận và thực tiễn, có rất nhiều học giả đã quan tâm nghiên cứu đến vấn đề phát triển KTTT ở nuớc ta và các nước trên thế giới. ở trong nước, về góc độ lý luận có thể nêu lên một số bài viết: "Một số luận điểm về kinh tế trang trại" của tác giả Trần Đức, Kinh tế trang trại vùng đồi núi, Nxb. Thống kê, Hà Nội, 1998; "KTTT đột phá mới trong nông nghiệp" của Phạm Quang Lê, Tạp chí Nghiên cứu kinh tế số 12 năm 1999; "Về KTTT và kinh tế hợp tác" của tác giả Quang Cận, Tạp chí Nghiên cứu kinh tế số 9 năm 1999 . Về góc độ thực tiễn, có một số bài viết: “Khảo sát kinh tế trang trại”, của PGS. TS. Nguyễn Sinh Cúc, Tạp chí nghiên cứu kinh tế, số 248, năm 1999; “Thực trạng phát triển kinh tế trang trại ở nước ta” của GS. TS. Nguyễn Thế Nhã, Tạp chí nghiên cứu kinh tế, số 257, năm 1999; “Về phát triển kinh tế trang trại ở nước ta” của PGS. TS Lê Du Phong, Báo Nhân dân, số 16377, năm 2000 . Về góc độ quốc phòng, có một số bài viết và luận văn đã đề cập đến vấn đề này như: “Bàn thêm về phát triển KTTT” của PGS. TS Lại Ngọc Hải, Tạp chí Lý luận Chính trị quân sự, số 2, năm 1999; “Vai trò KTTT trong sự nghiệp xây dựng kinh tế và củng cố quốc phòng ở nông thôn nước ta”, luận văn cao học kinh tế của tác giả Phạm Bằng Luân, Học viện Chính trị quân sự, Hà Nội năm 2000 Nhìn chung các cuốn sách và bài viết nêu trên đã đưa ra được những quan niệm, đặc trưng cơ bản của KTTT, luận giải cơ sở khoa học về phát triển loại hình kinh tế này, nhưng chưa đạt được sự tường tận và hệ thống, đặc biệt nghiên cứu dưới góc độ kinh tế chính trị, kinh tế quân sự còn rất mờ nhạt. Nghiên cứu tình hình phát triển KTTT ở nước ngoài, có một số bài viết: “Khái quát về KTTT gia đình trên thế giới” của tập thể tác giả Nguyễn Điền, Trần Đức, Trần Huy Năng, Trong cuốn Kinh tế trang trại gia đình trên thế giới và châu á, Nxb Thống Kê, Hà Nội 1993; “Phát triển KTTT - con đường hiện đại hoá nông nghiệp và nông thôn Quảng Đông, Trung Quốc” của tác giả Nguyễn Cảnh Chắt, Tạp chí Những vấn đề kinh tế thế giới, số 6, năm 2001 . Mỗi bài viết có góc độ tiếp cận riêng, song đều tập trung phân tích, luận giải sự ra đời và phát triển của loại hình kinh tế này, tìm ra những điểm chung nhất mà nền nông nghiệp hàng hoá của các nước đã trải qua. 3 Tóm lại, các công trình nghiên cứu và bài viết cả trong và ngoài nước đều tập trung phân tích cơ sở lý luận và thực tiễn về sự ra đời, hình thành và phát triển của loại hình kinh tế này; khẳng định vai trò của nó đối với phát triển KT - XH. Cho đến nay chưa có công trình nào nghiên cứu một cách hệ thống về sự phát triển kinh tế trang trại và vai trò của nó đối với xây dựng tiềm lực quốc phòng trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc. 3. Mục đích, nhiệm vụ, đối tượng, giới hạn phạm vi nghiên cứu - Mục đích Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn của phát triển KTTT ở các tỉnh trung du, miền núi phía Bắc nước ta và vai trò của nó đối với xây dựng TLQP do quá trình phát triển KTTT ở các tỉnh này mang lại. Trên cơ sở đó, đề xuất các quan điểm cơ bản và giải pháp chủ yếu nhằm thúc đẩy phát triển KTTT và tăng cường vai trò của nó trong xây dựng TLQP cho các địa phương trong vùng ngày thêm vững mạnh. - Nhiệm vụ + Luận giải những vấn đề lý luận về phát triển kinh tế trang trại và vai trò của nó đối với xây dựng tiềm lực quốc phòng ở nước ta nói chung, các tỉnh trung du, miền núi phía Bắc nói riêng. + Phân tích thực trạng phát triển KTTT ở các tỉnh trung du, miền núi phía Bắc và vai trò của nó đối với xây dựng TLQP ở các tỉnh trong khu vực này. + Đề xuất các quan điểm cơ bản và giải pháp chủ yếu để thúc đẩy phát triển KTTT hiệu quả, bền vững, đúng định hướng xã hội chủ nghĩa (XHCN) và tăng cường vai trò của nó trong xây dựng TLQP ở các tỉnh trung du, miền núi phía Bắc nước ta. - Đối tượng Luận án nghiên cứu sự phát triển KTTT ở các tỉnh trung du, miền núi phía Bắc nước ta và vai trò của nó đối với xây dựng tiềm lực quốc phòng ở các tỉnh trong khu vực này. - Giới hạn phạm vi nghiên cứu Luận án tập trung nghiên cứu sự phát triển KTTT ở 15 tỉnh trung du, miền núi phía Bắc nước ta trong thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước và vai trò của nó đối với xây dựng TLQP ở các tỉnh trong khu vực này. Loại hình nghiên cứu trang trại gia đình. Thời gian khảo sát từ năm 2000 đến nay. 4 4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu - Cơ sở lý luận Luận án được nghiên cứu trên cơ sở quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về phát triển kinh tế - xã hội và củng cố quốc phòng - an ninh. - Phương pháp nghiên cứu Luận án thực hiện mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu dựa trên cơ sở sử dụng tổng hợp các phương pháp logíc, lịch sử và phương pháp nghiên cứu của kinh tế chính trị, kinh tế quân sự Mác-Lênin; coi trọng phương pháp thống kê, phân tích và tổng hợp; kết hợp kế thừa, sử dụng những kết quả của các công trình nghiên cứu đã được công bố. 5. Đóng góp mới về khoa học của luận án - Xây dựng khái niệm kinh tế trang trại và phát triển kinh tế trang trại dưới góc độ kinh tế chính trị. Luận giải những vấn đề lý luận về sự hình thành, phát triển KTTT ở nước ta trong điều kiện hiện đại và phát triển. - Phân tích vai trò phát triển kinh tế trang trại đối với xây dựng tiềm lực quốc phòng ở các tỉnh trung du, miền núi phía Bắc nước ta hiện nay. - Đề xuất một số quan điểm cơ bản và giải pháp chủ yếu nhằm thúc đẩy KTTT phát triển nhanh, hiệu quả, vững chắc, góp phần tích cực xây dựng tiềm lực quốc phòng ở các tỉnh trung du, miền núi phía Bắc, đặc biệt trong điều kiện thực hiện chiến lược bảo vệ Tổ quốc thời kỳ mới. 6. ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài nghiên cứu - Đề tài được nghiên cứu thành công sẽ đóng góp những cơ sở khoa học cho quá trình kết hợp kinh tế với quốc phòng trong thời kỳ đẩy nhanh công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn và xây dựng tiềm lực quốc phòng cho nền quốc phòng toàn dân. - Luận án có thể dùng làm tài liệu tham khảo, nghiên cứu hoặc biên soạn giảng dạy bộ môn kinh tế chính trị và kinh tế quân sự cho các học viện, nhà trường trong quân đội. 7. Kết cấu của luận án Luận án gồm: mở đầu, 3 chương, 7 tiết, kết luận, công trình của tác giả đã công bố có liên quan đến đề tài và tài liệu tham khảo.
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Phát triển kinh tế trang trại và vai trò của nó đối với xây dựng tiềm lực quốc phòng ở các tỉnh Trung du, miền núi phía Bắc nước ta hiện nay, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
AN cho c¸c ®Þa ph−¬ng vïng nµy. HiÖn nay, c¸c ®Þa ph−¬ng n¬i ®©y cßn
nhiÒu khã kh¨n, yÕu kÐm: c¬ cÊu kinh tÕ chuyÓn dÞch chËm, thiÕu v÷ng
ch¾c; sè hé nghÌo chiÕm tû lÖ cao nhÊt n−íc, n¨m 2005 cßn 37,5% (c¶
n−íc 22%) theo chuÈn míi; t×nh tr¹ng di d©n tù do, tranh chÊp ®Êt ®ai, t×nh
h×nh t¸i trång c©y thuèc phiÖn; n¹n x©m canh, x©m c− … vµ mét sè vÊn ®Ò
x· héi bøc xóc kh¸c vÉn ®ang diÔn biÕn phøc t¹p. TÊt c¶ nh÷ng khã kh¨n, yÕu
kÐm nªu trªn võa lµm h¹n chÕ ®Õn kh¶ n¨ng ph¸t triÓn KT - XH võa ¶nh
h−ëng kh«ng nhá ®Õn x©y dùng tiÒm lùc quèc phßng (TLQP). VÊn ®Ò ®Æt ra
lµ ph¸t triÓn KTTT ë c¸c ®Þa ph−¬ng nµy nh− thÕ nµo cho ®óng víi tiÒm n¨ng,
lîi thÕ cña tõng vïng, gãp phÇn thóc ®Èy c¸c ®Þa ph−¬ng n¬i ®©y v−¬n lªn cho
ngang tÇm víi vÞ trÝ chiÕn l−îc cña nã?
Víi lý do ®ã, t¸c gi¶ chän ®Ò tµi: “Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i vµ vai
trß cña nã ®èi víi x©y dùng tiÒm lùc quèc phßng ë c¸c tØnh trung du,
2
miÒn nói phÝa B¾c n−íc ta hiÖn nay” lµm luËn ®Ò nghiªn cøu, nh»m gãp
phÇn lµm s¸ng tá vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn vÊn ®Ò ®Æt ra.
2- T×nh h×nh nghiªn cøu liªn quan ®Õn ®Ò tµi
Trªn c¶ b×nh diÖn lý luËn vµ thùc tiÔn, cã rÊt nhiÒu häc gi¶ ®· quan t©m
nghiªn cøu ®Õn vÊn ®Ò ph¸t triÓn KTTT ë nuíc ta vµ c¸c n−íc trªn thÕ giíi. ë
trong n−íc, vÒ gãc ®é lý luËn cã thÓ nªu lªn mét sè bµi viÕt: "Mét sè luËn
®iÓm vÒ kinh tÕ trang tr¹i" cña t¸c gi¶ TrÇn §øc, Kinh tÕ trang tr¹i vïng ®åi
nói, Nxb. Thèng kª, Hµ Néi, 1998; "KTTT ®ét ph¸ míi trong n«ng nghiÖp"
cña Ph¹m Quang Lª, T¹p chÝ Nghiªn cøu kinh tÕ sè 12 n¨m 1999; "VÒ KTTT
vµ kinh tÕ hîp t¸c" cña t¸c gi¶ Quang CËn, T¹p chÝ Nghiªn cøu kinh tÕ sè 9
n¨m 1999... VÒ gãc ®é thùc tiÔn, cã mét sè bµi viÕt: “Kh¶o s¸t kinh tÕ trang
tr¹i”, cña PGS. TS. NguyÔn Sinh Cóc, T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ, sè 248,
n¨m 1999; “Thùc tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë n−íc ta” cña GS. TS.
NguyÔn ThÕ Nh·, T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ, sè 257, n¨m 1999; “VÒ ph¸t
triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë n−íc ta” cña PGS. TS Lª Du Phong, B¸o Nh©n d©n,
sè 16377, n¨m 2000... VÒ gãc ®é quèc phßng, cã mét sè bµi viÕt vµ luËn v¨n
®· ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò nµy nh−: “Bµn thªm vÒ ph¸t triÓn KTTT” cña PGS. TS
L¹i Ngäc H¶i, T¹p chÝ Lý luËn ChÝnh trÞ qu©n sù, sè 2, n¨m 1999; “Vai trß
KTTT trong sù nghiÖp x©y dùng kinh tÕ vµ cñng cè quèc phßng ë n«ng th«n
n−íc ta”, luËn v¨n cao häc kinh tÕ cña t¸c gi¶ Ph¹m B»ng Lu©n, Häc viÖn
ChÝnh trÞ qu©n sù, Hµ Néi n¨m 2000… Nh×n chung c¸c cuèn s¸ch vµ bµi viÕt
nªu trªn ®· ®−a ra ®−îc nh÷ng quan niÖm, ®Æc tr−ng c¬ b¶n cña KTTT, luËn
gi¶i c¬ së khoa häc vÒ ph¸t triÓn lo¹i h×nh kinh tÕ nµy, nh−ng ch−a ®¹t ®−îc
sù t−êng tËn vµ hÖ thèng, ®Æc biÖt nghiªn cøu d−íi gãc ®é kinh tÕ chÝnh
trÞ, kinh tÕ qu©n sù cßn rÊt mê nh¹t.
Nghiªn cøu t×nh h×nh ph¸t triÓn KTTT ë n−íc ngoµi, cã mét sè bµi
viÕt: “Kh¸i qu¸t vÒ KTTT gia ®×nh trªn thÕ giíi” cña tËp thÓ t¸c gi¶ NguyÔn
§iÒn, TrÇn §øc, TrÇn Huy N¨ng, Trong cuèn Kinh tÕ trang tr¹i gia ®×nh trªn
thÕ giíi vµ ch©u ¸, Nxb Thèng Kª, Hµ Néi 1993; “Ph¸t triÓn KTTT - con
®−êng hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n Qu¶ng §«ng, Trung Quèc”
cña t¸c gi¶ NguyÔn C¶nh Ch¾t, T¹p chÝ Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi, sè 6,
n¨m 2001... Mçi bµi viÕt cã gãc ®é tiÕp cËn riªng, song ®Òu tËp trung ph©n
tÝch, luËn gi¶i sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña lo¹i h×nh kinh tÕ nµy, t×m ra nh÷ng
®iÓm chung nhÊt mµ nÒn n«ng nghiÖp hµng ho¸ cña c¸c n−íc ®· tr¶i qua.
3
Tãm l¹i, c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu vµ bµi viÕt c¶ trong vµ ngoµi n−íc
®Òu tËp trung ph©n tÝch c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ sù ra ®êi, h×nh thµnh vµ
ph¸t triÓn cña lo¹i h×nh kinh tÕ nµy; kh¼ng ®Þnh vai trß cña nã ®èi víi ph¸t
triÓn KT - XH. Cho ®Õn nay ch−a cã c«ng tr×nh nµo nghiªn cøu mét c¸ch hÖ
thèng vÒ sù ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i vµ vai trß cña nã ®èi víi x©y dùng
tiÒm lùc quèc phßng trong sù nghiÖp b¶o vÖ Tæ quèc.
3. Môc ®Ých, nhiÖm vô, ®èi t−îng, giíi h¹n ph¹m vi nghiªn cøu
- Môc ®Ých
Nghiªn cøu c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cña ph¸t triÓn KTTT ë c¸c tØnh
trung du, miÒn nói phÝa B¾c n−íc ta vµ vai trß cña nã ®èi víi x©y dùng
TLQP do qu¸ tr×nh ph¸t triÓn KTTT ë c¸c tØnh nµy mang l¹i. Trªn c¬ së ®ã,
®Ò xuÊt c¸c quan ®iÓm c¬ b¶n vµ gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m thóc ®Èy ph¸t
triÓn KTTT vµ t¨ng c−êng vai trß cña nã trong x©y dùng TLQP cho c¸c ®Þa
ph−¬ng trong vïng ngµy thªm v÷ng m¹nh.
- NhiÖm vô
+ LuËn gi¶i nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i vµ vai
trß cña nã ®èi víi x©y dùng tiÒm lùc quèc phßng ë n−íc ta nãi chung, c¸c
tØnh trung du, miÒn nói phÝa B¾c nãi riªng.
+ Ph©n tÝch thùc tr¹ng ph¸t triÓn KTTT ë c¸c tØnh trung du, miÒn nói phÝa
B¾c vµ vai trß cña nã ®èi víi x©y dùng TLQP ë c¸c tØnh trong khu vùc nµy.
+ §Ò xuÊt c¸c quan ®iÓm c¬ b¶n vµ gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó thóc ®Èy ph¸t
triÓn KTTT hiÖu qu¶, bÒn v÷ng, ®óng ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa (XHCN)
vµ t¨ng c−êng vai trß cña nã trong x©y dùng TLQP ë c¸c tØnh trung du, miÒn
nói phÝa B¾c n−íc ta.
- §èi t−îng
LuËn ¸n nghiªn cøu sù ph¸t triÓn KTTT ë c¸c tØnh trung du, miÒn nói
phÝa B¾c n−íc ta vµ vai trß cña nã ®èi víi x©y dùng tiÒm lùc quèc phßng ë
c¸c tØnh trong khu vùc nµy.
- Giíi h¹n ph¹m vi nghiªn cøu
LuËn ¸n tËp trung nghiªn cøu sù ph¸t triÓn KTTT ë 15 tØnh trung du,
miÒn nói phÝa B¾c n−íc ta trong thêi kú ®Èy m¹nh CNH, H§H ®Êt n−íc vµ vai
trß cña nã ®èi víi x©y dùng TLQP ë c¸c tØnh trong khu vùc nµy. Lo¹i h×nh
nghiªn cøu trang tr¹i gia ®×nh. Thêi gian kh¶o s¸t tõ n¨m 2000 ®Õn nay.
4
4. C¬ së lý luËn vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu
- C¬ së lý luËn
LuËn ¸n ®−îc nghiªn cøu trªn c¬ së quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c -
Lªnin, t− t−ëng Hå ChÝ Minh, ®−êng lèi quan ®iÓm cña §¶ng Céng s¶n
ViÖt Nam vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµ cñng cè quèc phßng - an ninh.
- Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu
LuËn ¸n thùc hiÖn môc ®Ých vµ nhiÖm vô nghiªn cøu dùa trªn c¬ së sö
dông tæng hîp c¸c ph−¬ng ph¸p logÝc, lÞch sö vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu
cña kinh tÕ chÝnh trÞ, kinh tÕ qu©n sù M¸c-Lªnin; coi träng ph−¬ng ph¸p
thèng kª, ph©n tÝch vµ tæng hîp; kÕt hîp kÕ thõa, sö dông nh÷ng kÕt qu¶ cña
c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu ®· ®−îc c«ng bè.
5. §ãng gãp míi vÒ khoa häc cña luËn ¸n
- X©y dùng kh¸i niÖm kinh tÕ trang tr¹i vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i
d−íi gãc ®é kinh tÕ chÝnh trÞ. LuËn gi¶i nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ sù h×nh
thµnh, ph¸t triÓn KTTT ë n−íc ta trong ®iÒu kiÖn hiÖn ®¹i vµ ph¸t triÓn.
- Ph©n tÝch vai trß ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ®èi víi x©y dùng tiÒm
lùc quèc phßng ë c¸c tØnh trung du, miÒn nói phÝa B¾c n−íc ta hiÖn nay.
- §Ò xuÊt mét sè quan ®iÓm c¬ b¶n vµ gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m thóc
®Èy KTTT ph¸t triÓn nhanh, hiÖu qu¶, v÷ng ch¾c, gãp phÇn tÝch cùc x©y
dùng tiÒm lùc quèc phßng ë c¸c tØnh trung du, miÒn nói phÝa B¾c, ®Æc biÖt
trong ®iÒu kiÖn thùc hiÖn chiÕn l−îc b¶o vÖ Tæ quèc thêi kú míi.
6. ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn cña ®Ò tµi nghiªn cøu
- §Ò tµi ®−îc nghiªn cøu thµnh c«ng sÏ ®ãng gãp nh÷ng c¬ së khoa
häc cho qu¸ tr×nh kÕt hîp kinh tÕ víi quèc phßng trong thêi kú ®Èy nhanh
c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n vµ x©y dùng tiÒm lùc
quèc phßng cho nÒn quèc phßng toµn d©n.
- LuËn ¸n cã thÓ dïng lµm tµi liÖu tham kh¶o, nghiªn cøu hoÆc biªn
so¹n gi¶ng d¹y bé m«n kinh tÕ chÝnh trÞ vµ kinh tÕ qu©n sù cho c¸c häc
viÖn, nhµ tr−êng trong qu©n ®éi.
7. KÕt cÊu cña luËn ¸n
LuËn ¸n gåm: më ®Çu, 3 ch−¬ng, 7 tiÕt, kÕt luËn, c«ng tr×nh cña t¸c
gi¶ ®· c«ng bè cã liªn quan ®Õn ®Ò tµi vµ tµi liÖu tham kh¶o.
5
Ch−¬ng 1
Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn, thùc tiÔn vÒ ph¸ t triÓn
kinh tÕ trang tr¹i vμ vai trß cña nã ®èi víi
x©y dùng tiÒm lùc quèc phßng ë n−íc ta
1.1. Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i trong thêi kú ®Èy m¹nh c«ng
nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n n−íc ta.
1.1.1. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ kinh tÕ trang tr¹i
1.1.1.1. Quan niÖm vÒ trang tr¹i vµ kinh tÕ trang tr¹i
KTTT ë n−íc ta lµ mét vÊn ®Ò míi vµ phøc t¹p, nªn cßn cã nhiÒu c¸ch
®Þnh nghÜa kh¸c nhau. LuËn ¸n ®· tæng quan c¸c quan niÖm tr−íc ®ã, kÕ
thõa cã phª ph¸n vµ cho r»ng: Trang tr¹i lµ mét tæ chøc s¶n xuÊt hµng ho¸
c¬ së trong n«ng, l©m, ng− nghiÖp chñ yÕu tõ nh÷ng hé gia ®×nh n«ng d©n
ph¸t triÓn lªn, ë ®ã c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ®−îc tËp trung tíi mét møc ®é nhÊt
®Þnh ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt hµng ho¸ cung cÊp ra thÞ tr−êng.
Trang tr¹i chØ lµ nh÷ng ®¬n vÞ s¶n xuÊt c¸ biÖt, côm tõ nµy ch−a ph¶n ¸nh
®−îc b¶n chÊt KT - XH cña hiÖn t−îng kinh tÕ míi, v× vËy ®Ó nghiªn cøu
KTTT cÇn ph¶i cã kh¸i niÖm vÒ KTTT.
D−íi gãc ®é qu¶n lý kinh tÕ, quan niÖm vÒ KTTT trong NghÞ quyÕt
03- 2000/NQ- CP ngµy 02 - 02 - 2000 ®−îc coi lµ kh¸i niÖm chung nhÊt ë
n−íc ta hiÖn nay. TiÕp cËn ë gãc ®é kinh tÕ chÝnh trÞ, luËn ¸n cho r»ng:
KTTT lµ mét ph¹m trï kinh tÕ, chØ mét lo¹i h×nh kinh tÕ hµng ho¸ trong
n«ng, l©m, ng− nghiÖp; ph¶n ¸nh tæng hîp c¸c mèi quan hÖ trong qu¸ tr×nh
tæ chøc l¹i s¶n xuÊt, ph©n c«ng l¹i lao ®éng chñ yÕu cña nh÷ng hé n«ng d©n,
tõ s¶n xuÊt tù cÊp tù tóc, ph©n t¸n, nhá lÎ sang s¶n xuÊt hµng ho¸ tËp trung
quy m« lín; ®ã lµ qu¸ tr×nh khai th¸c, sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c yÕu tè s¶n
xuÊt ®Ó t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm hµng ho¸ ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr−êng, nh»m
c¶i thiÖn, n©ng cao ®êi sèng ng−êi n«ng d©n.
1.1.1.2. §Æc tr−ng chñ yÕu cña kinh tÕ trang tr¹i
1. §Æc tr−ng c¬ b¶n cña KTTT lµ s¶n xuÊt hµng ho¸
2. C¸c yÕu tè s¶n xuÊt ph¶i ®−îc tËp trung ®ñ lín, ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó
s¶n xuÊt hµng ho¸, c¸c yÕu tè nµy cao h¬n h¼n (v−ît tréi) so víi s¶n xuÊt
cña n«ng hé, thÓ hiÖn ë quy m«: ®Êt ®ai, vèn, lao ®éng, ®Çu con gia sóc,
gi¸ trÞ n«ng, l©m, thuû s¶n hµng ho¸.
6
3. Chñ trang tr¹i lµ c¸c chñ hé gia ®×nh (bao gåm c¶ c«ng nh©n viªn
chøc, ng−êi trong lùc l−îng vò trang ®· gi¶i ngò), cã n¨ng lùc, kinh
nghiÖm s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ tù chñ s¶n xuÊt - kinh doanh.
§Æc tr−ng ®Þnh l−îng ®−îc quy ®Þnh cô thÓ trong Th«ng t−
69/2000/TTLT/BNN- TCTK ngµy 23 - 6 - 2000 cña Bé N«ng nghiÖp &
Ph¸t triÓn n«ng th«n - Tæng côc Thèng kª.
1.1.2. Ph¸t triÓn KTTT - b−íc ®i tÊt yÕu mang tÝnh quy luËt cña
qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nÒn n«ng nghiÖp tõ s¶n xuÊt tù cÊp tù tóc sang
s¶n xuÊt hµng ho¸.
1.1.2.1. Kh¸i niÖm ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i
Ph¸t triÓn KTTT lµ qu¸ tr×nh vËn ®éng l©u dµi cña nÒn n«ng nghiÖp tõ
s¶n xuÊt tù cÊp tù tóc chuyÓn sang s¶n xuÊt hµng ho¸. ViÖc ®−a ra mét kh¸i
niÖm vÒ ph¸t triÓn KTTT cßn tuú thuéc vµo gãc ®é tiÕp cËn... TiÕp cËn ë gãc
®é kinh tÕ - chÝnh trÞ, quan niÖm ph¸t triÓn KTTT nh− sau: Ph¸t triÓn
KTTT lµ qu¸ tr×nh ®Èy m¹nh viÖc tæ chøc l¹i s¶n xuÊt, ph©n c«ng l¹i lao
®éng chñ yÕu ®èi víi nh÷ng hé n«ng d©n tõ s¶n xuÊt tù cÊp tù tóc, nhá
lÎ, ph©n t¸n, hiÖu qu¶ thÊp sang h×nh thøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hµng
ho¸ tËp trung quy m« lín theo h−íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸;
t¨ng c−êng gi¶i phãng søc s¶n xuÊt ë khu vùc n«ng nghiÖp, n«ng th«n,
t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm hµng ho¸ cho thÞ tr−êng, thóc ®Èy t¨ng tr−ëng
kinh tÕ vµ tiÕn bé x∙ héi.
Quan niÖm nµy nãi lªn ph¸t triÓn KTTT lµ qu¸ tr×nh tù gi¸c bao gåm c¶
sè l−îng vµ chÊt l−îng. Néi dung cña nã bao hµm hai qu¸ tr×nh: tæ chøc l¹i
s¶n xuÊt, s¾p xÕp l¹i lao ®éng chñ yÕu ®èi víi nh÷ng hé gia ®×nh n«ng d©n
chuyÓn sang s¶n xuÊt hµng ho¸, thùc hiÖn chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n xuÊt
trong néi bé ngµnh n«ng nghiÖp; ®ã lµ qu¸ tr×nh gi¶i phãng søc s¶n xuÊt ë
khu vùc n«ng nghiÖp, n«ng th«n, ®æi míi, n©ng cao, khai th¸c cã hiÖu qu¶
c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm hµng ho¸ ®¸p øng nhu cÇu thÞ
tr−êng. Môc tiªu lµ thóc ®Èy t¨ng tr−ëng kinh tÕ, tiÕn bé x· héi.
1.1.2.2. TÝnh tÊt yÕu cña ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i
Nghiªn cøu sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn KTTT ë c¸c n−íc trªn thÕ giíi,
luËn ¸n rót ra mét sè vÊn ®Ò chung mang tÝnh quy luËt nh− sau:
7
Thø nhÊt, kinh tÕ trang tr¹i phæ biÕn lµ trang tr¹i gia ®×nh ra ®êi vµ
ph¸t triÓn do ®ßi hái kh¸ch quan cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hµng ho¸ trong
c¬ chÕ thÞ tr−êng.
Thø hai, ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i do ®ßi hái kh¸ch quan cña qu¸
tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ nÒn kinh tÕ.
Thø ba, ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i lµ s¶n phÈm tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh
®iÒu tiÕt kinh tÕ vÜ m« cña Nhµ n−íc.
Thø t−, ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ®¸p øng yªu cÇu kh¸ch quan cña qu¸
tr×nh toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ.
1.1.3. Nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ nh©n tè t¸c ®éng ®Õn ph¸t triÓn KTTT
Thùc tiÔn vµ lý luËn ®· chØ ra r»ng ph¸t triÓn KTTT lµ yªu cÇu kh¸ch
quan cña nÒn n«ng nghiÖp khi chuyÓn sang s¶n xuÊt hµng ho¸. Song qu¸
tr×nh ®ã ph¶i cã ®Çy ®ñ nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi vµ nh©n tè t¸c
®éng th× KTTT míi cã thÓ ra ®êi vµ ph¸t triÓn.
1.1.3.1. Nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn vµ ®ñ ®Ó ph¸t triÓn KTTT
* Nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn: ®Êt ®ai, vèn, lao ®éng, kh¸t väng vµ kiÕn thøc
cña chñ trang tr¹i.
* Nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ñ: Mét lµ, §−êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi
cña §¶ng vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« cña Nhµ n−íc; hai lµ, thÞ tr−êng; ba
lµ, hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng.
1.1.3.2. Nh÷ng nh©n tè ¶nh h−ëng tíi sù ph¸t triÓn KTTT ë n−íc ta
Mét lµ, nh©n tè kinh tÕ; hai lµ, nh©n tè ph¸p lý
Ba lµ, nh©n tè chÝnh trÞ; bèn lµ, nh©n tè khoa häc vµ c«ng nghÖ
N¨m lµ, nh©n tè v¨n ho¸, x· héi
S¸u lµ, nh©n tè quèc tÕ vµ m«i tr−êng sinh th¸i
1.1.4. Nh÷ng xu h−íng chñ yÕu ph¸t triÓn KTTT ë c¸c n−íc trªn
thÕ giíi, dù b¸o xu h−íng ph¸t triÓn KTTT ë n−íc ta
1.1.4.1. Mét sè xu h−íng chñ yÕu ph¸t triÓn KTTT ë c¸c n−íc trªn thÕ giíi
Nghiªn cøu sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn KTTT ë c¸c n−íc trªn thÕ giíi
luËn ¸n nªu ra mét sè xu h−íng chñ yÕu sau:
Mét lµ, sè l−îng, quy m« trang tr¹i ph¸t triÓn theo tiÕn tr×nh cña CNH
Hai lµ, KTTT ph¸t triÓn theo m« h×nh kinh doanh tæng hîp
Ba lµ, kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn theo xu h−íng hîp t¸c liªn kÕt víi
c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ kh¸c.
8
1.1.4.2. Dù b¸o xu h−íng ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë n−íc ta
Tõ nh÷ng xu h−íng chñ yÕu cña ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë c¸c
n−íc trªn thÕ giíi, luËn ¸n ®−a ra dù b¸o xu h−íng ph¸t triÓn kinh tÕ trang
tr¹i ë n−íc ta nh− sau:
Mét lµ, kinh tÕ trang tr¹i sÏ lµ lo¹i h×nh kinh tÕ ®−îc ph¸t triÓn m¹nh
trong thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸; m« h×nh ph¸t triÓn
theo h−íng chuyªn canh vµ kinh doanh tæng hîp
Hai lµ, Trang tr¹i gia ®×nh lµ lo¹i h×nh phæ biÕn cïng ®an xen tån t¹i
víi kinh tÕ hé n«ng d©n
Ba lµ, kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn theo xu h−íng hîp t¸c liªn kÕt trong
s¶n xuÊt - kinh doanh.
Bèn lµ, KTTT n−íc ta ph¸t triÓn theo ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa.
1.1.5. Mét sè kinh nghiÖm thùc tiÔn ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë
c¸c n−íc ch©u ¸ cã thÓ vËn dông vµo n−íc ta
Nghiªn cøu ph¸t triÓn KTTT ë c¸c n−íc khu vùc ch©u ¸ luËn ¸n
nªu ra mét sè kinh nghiÖm cã thÓ vËn dông vµo ViÖt Nam
Mét lµ, thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr−êng theo chiÒu s©u vµ ®Èy
m¹nh CNH, H§H ®Êt n−íc t¹o ®iÒu kiÖn cho KTTT ph¸t triÓn
Hai lµ, Nhµ n−íc cã chÝnh s¸ch vÜ m« hîp lý, ph¸t huy quyÒn tù
chñ cña ng−êi n«ng d©n ®Ó thóc ®Èy KTTT ph¸t triÓn
Ba lµ, ®Èy m¹nh x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng n«ng th«n t¹o ®iÒu kiÖn
cho KTTT ph¸t triÓn vµ cñng cè quèc phßng - an ninh
1.2 TiÒm lùc quèc phßng vµ vai trß ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ®èi
víi x©y dùng tiÒm lùc quèc phßng ë n−íc ta.
§Ó ph©n tÝch vai trß cña KTTT ®èi víi x©y dùng TLQP, tr−íc hÕt luËn
¸n lµm râ kh¸i niÖm TLQP vµ néi dung x©y dùng TLQP
1.2.1. TiÒm lùc quèc phßng vµ néi dung x©y dùng tiÒm lùc
quèc phßng.
1.2.1.1. NhËn thøc chung vÒ tiÒm lùc quèc phßng vµ x©y dùng tiÒm lùc
quèc phßng ë n−íc ta hiÖn nay
* NhËn thøc chung vÒ tiÒm lùc quèc phßng
TLQP lµ “kh¶ n¨ng vÒ nh©n lùc, vËt lùc, tµi chÝnh cã thÓ huy ®éng ®Ó
thùc hiÖn nhiÖm vô quèc phßng”. §©y lµ nhËn thøc míi vÒ TLQP cña Nhµ
n−íc ta ®−îc ghi trong ®iÒu 3 luËt quèc phßng.
9
* Sù cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng tiÒm lùc quèc phßng
Mét lµ, xuÊt ph¸t tõ quy luËt sinh tån cña d©n téc ta
Hai lµ, xuÊt ph¸t tõ bèi c¶nh thÕ giíi vµ t×nh h×nh trong n−íc
Ba lµ, xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm ®Þa lý cña n−íc ta nãi chung vµ c¸c tØnh
trung du, miÒn nói phÝa B¾c nãi riªng
1.2.1.2. Néi dung c¬ b¶n cña x©y dùng tiÒm lùc quèc phßng
Mét lµ, x©y dùng tiÒm lùc kinh tÕ
TiÒm lùc kinh tÕ lµ “ kh¶ n¨ng vÒ kinh tÕ (gåm c¶ kinh tÕ qu©n sù) cã
thÓ huy ®éng nh»m phôc vô nhiÖm vô ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµ cñng cè
quèc phßng hoÆc tiÕn hµnh chiÕn tranh; c¬ së vËt chÊt cña c¸c tiÒm lùc
kh¸c”. X©y dùng tiÒm lùc kinh tÕ tËp trung vµo x©y dùng c¸c nguån nh©n lùc,
vËt lùc, tµi lùc; tÝnh c¬ ®éng vµ søc sèng cña nÒn kinh tÕ. C¸c nguån lùc ®ã
ph¶i trë thµnh lùc l−îng vËt chÊt cã thÓ s½n sµng huy ®éng vµo thùc hiÖn
nhiÖm vô quèc phßng c¶ thêi b×nh vµ thêi chiÕn.
Hai lµ, x©y dùng tiÒm lùc chÝnh trÞ - tinh thÇn
TiÒm lùc chÝnh trÞ tinh thÇn lµ “kh¶ n¨ng vÒ chÝnh trÞ - tinh thÇn cã thÓ
huy ®éng nh»m t¹o thµnh søc m¹nh ®Ó thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô nhÊt ®Þnh”.
Néi dung x©y dùng bao gåm: hoµn thiÖn ®−êng lèi ®æi míi cña §¶ng Céng
s¶n ViÖt Nam trong thêi kú ®¶y m¹nh CNH, H§H ®Êt n−íc; x©y dùng vµ b¶o
vÖ hÖ thèng chÝnh trÞ, b¶o vÖ §¶ng vµ chÝnh quyÒn, b¶o vÖ nh©n d©n vµ thµnh
qu¶ c¸ch m¹ng. VÒ phÝa nh©n d©n lµ x©y dùng lßng tin cña nh©n d©n ®èi víi
®−êng lèi chÝnh trÞ, ®−êng lèi kinh tÕ cña §¶ng, muèn vËy ph¶i dùa trªn quan
hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé.
Ba lµ, x©y dùng tiÒm lùc khoa häc & c«ng nghÖ
TiÒm lùc khoa häc & c«ng nghÖ lµ kh¶ n¨ng vÒ khoa häc & c«ng nghÖ cã
thÓ huy ®éng ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng nhiÖm vô tr−íc m¾t vµ l©u dµi cña x· héi. Néi
dung x©y dùng lµ ph¶i ph¸t triÓn tr×nh ®é khoa häc vµ c«ng nghÖ; c¬ së vËt chÊt
phôc vô cho c«ng t¸c nghiªn cøu, phæ biÕn vµ øng dông khoa häc c«ng nghÖ;
sè l−îng vµ chÊt l−îng ®éi ngò c¸n bé khoa häc.
Bèn lµ, x©y dùng tiÒm lùc qu©n sù
TiÒm lùc qu©n sù lµ “kh¶ n¨ng vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn cã thÓ huy ®éng ®Ó
t¹o thµnh søc m¹nh thùc hiÖn phôc vô nhiÖm vô qu©n sù vµ tiÕn hµnh chiÕn
tranh. §−îc biÓu hiÖn ë kh¶ n¨ng duy tr×, hoµn thiÖn vµ kh«ng ngõng ph¸t triÓn
n¨ng lùc chiÕn ®Êu vµ tr×nh ®é s½n sµng chiÕn ®Êu cña lùc l−îng vò trang (nh©n
10
lùc, vò khÝ trang bÞ, c¬ së vËt chÊt b¶o ®¶m…); nguån dù tr÷ vÒ søc ng−êi, søc
cña phôc vô nhiÖm vô qu©n sù vµ tiÕn hµnh chiÕn tranh. X©y dùng tiÒm lùc
qu©n sù lµ x©y dùng tÊt c¶ nh÷ng biÓu hiÖn trªn.
1.2.2. Vai trß ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ®èi víi x©y dùng tiÒm
lùc quèc phßng ë n−íc ta
Dùa trªn c¬ së lý luËn vÒ mèi quan hÖ kinh tÕ víi quèc phßng, luËn ¸n
chØ ra sù ph¸t triÓn KTTT cã vai trß quan träng ®èi víi x©y dùng TLQP, vai
trß ®ã thÓ hiÖn ë nh÷ng mÆt sau:
1.2.2.1. Ph¸t triÓn KTTT gãp phÇn t¨ng c−êng c¸c nguån lùc cña tiÒm
lùc kinh tÕ trong khu vùc n«ng nghiÖp, n«ng th«n.
Ph¸t triÓn KTTT lµ qóa tr×nh tæ chøc l¹i s¶n xuÊt, ph©n c«ng l¹i lao
®éng cña nh÷ng hé n«ng d©n, ®ã lµ qóa tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n xuÊt
theo h−íng s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ n©ng cao tr×nh ®é c¬ së vËt chÊt - kü thuËt,
ph¸t huy tÝnh hiÖu qu¶ c¸c yÕu tè cña s¶n xuÊt. H×nh thøc kinh tÕ nµy sÏ gãp
phÇn t¹o ra nguån nh©n lùc (c¶ sè l−îng vµ chÊt l−îng); nguån vËt lùc gåm
c¸c yÕu tè "®Çu vµo vµ ®Çu ra" trong qu¸ tr×nh SX - KD; nguån tµi lùc; t¹o ra
sù bÒn v÷ng, tÝnh linh ho¹t cña nÒn kinh tÕ. §ã lµ nh÷ng nguån lùc c¬ b¶n
cña tiÒm lùc kinh tÕ.
1.2.2.2. Ph¸t triÓn KTTT lµ b−íc tiÕn míi vÒ quan hÖ s¶n xuÊt trong
n«ng nghiÖp, c¬ së quan träng n©ng cao tiÒm lùc chÝnh trÞ- tinh thÇn cho
nÒn quèc phßng toµn d©n.
Ph¸t triÓn KTTT c¸c tØnh trung du, miÒn nói phÝa B¾c lµ b−íc tiÕn
míi vÒ x©y dùng QHSX trong n«ng nghiÖp theo m« h×nh kinh tÕ thÞ tr−êng
®Þnh h−íng XHCN trªn c¶ ba mÆt: së h÷u TLSX, tæ chøc qu¶n lý vµ ph©n
phèi s¶n phÈm lµm ra. §iÓm næi bËt lµ Nhµ n−íc x¸c ®Þnh quyÒn tù chñ SX
- KD cña hé n«ng d©n, nhê ®ã ®· gi¶i phãng ®−îc søc s¶n xuÊt, kÝch thÝch
hé n«ng d©n ph¸t triÓn n«ng nghiÖp hµng ho¸; t¹o ra nhiÒu viÖc lµm t¨ng
thu nhËp cho n«ng d©n, gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, x©y dùng n«ng th«n
míi. §ã lµ c¬ së t¹o nªn sù thèng nhÊt vÒ mÆt chÝnh trÞ tinh thÇn trong
n«ng d©n víi chÕ ®é x· héi míi, yÕu tè quan träng ®Ó æn ®Þnh chÝnh trÞ - x·
héi ë khu vùc n«ng th«n, n«ng nghiÖp.
11
1.2.2.3. Ph¸t triÓn KTTT gãp phÇn thóc ®Èy nghiªn cøu, øng dông khoa
häc - kü thuËt vµ c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hµng ho¸, t¹o c¬ së tèt
cho ph¸t triÓn khoa häc vµ c«ng nghÖ cña ®Êt n−íc.
D−íi t¸c ®éng cña c¸c quy luËt s¶n xuÊt hµng ho¸, KTTT trë thµnh h×nh
thøc kinh tÕ kÝch thÝch m¹nh viÖc nghiªn cøu øng dông khoa häc - kü thuËt
vµ c«ng nghÖ míi vµo SX - KD. Trùc tiÕp nhÊt lµ viÖc nghiªn cøu lai t¹o
gièng c¸c lo¹i c©y trång, vËt nu«i phï hîp víi ®Êt ®ai, khÝ hËu, thæ nh−ìng
cña vïng nµy; gãp phÇn chuyÓn ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt, c¬ cÊu mïa vô, thóc ®Èy
s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hµng ho¸ ph¸t triÓn.
KTTT gãp phÇn lµm cho ®éi ngò c¸n bé khoa häc ph¸t triÓn c¶ vÒ sè
l−îng vµ chÊt l−îng, ®Æc biÖt lµ c¸c trung t©m vµ c¸n bé khuyÕn n«ng ®−îc
ph¸t triÓn ë hÇu kh¾p c¸c tØnh, huyÖn trong vïng. Th«ng qua ®ã thóc ®Èy
khoa häc - c«ng nghÖ cña ®Êt n−íc ph¸t triÓn, gãp phÇn t¨ng c−êng tiÒm lùc
khoa häc cho nÒn quèc phßng toµn d©n b¶o vÖ Tæ quèc.
1.2.2.4. Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i gãp phÇn x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng
n«ng th«n, yÕu tè quan träng cho duy tr×, hoµn thiÖn n¨ng lùc chiÕn ®Êu vµ
tr×nh ®é s½n sµng chiÕn ®Êu cña c¸c lùc l−îng vò trang.
LuËn ¸n cho r»ng ph¸t triÓn KTTT tÊt yÕu ®ßi hái hÖ thèng kÕt cÊu h¹
tÇng n«ng th«n còng ph¶i tõng b−íc ®−îc x©y dùng, n©ng cÊp vµ më réng.
§ã lµ ®iÒu kiÖn tèt ®Ò n©ng cao n¨ng lùc chiÕn ®Êu vµ tr×nh ®é s½n sµng chiÕn
®Êu cña c¸c lùc l−îng vò trang.
Ch−¬ng 2
Nh÷ng thμnh tùu, h¹n chÕ cña ph¸ t triÓn kinh tÕ trang tr¹i vμ kÕt qu¶ cña
qu¸ tr×nh ®ã ®èi víi x©y dùng tiÒm lùc quèc phßng ë c¸ c tØnh trung du,
miÒn nói phi¸ b¾c n−íc ta hiÖn nay
2.1. Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë c¸c tØnh trung du, miÒn nói phÝa
B¾c, nh©n tè ¶nh h−ëng, thµnh tùu, h¹n chÕ vµ nguyªn nh©n.
2.1.1. Mét sè nh©n tè tù nhiªn, kinh tÕ, x∙ héi ¶nh h−ëng ®Õn ph¸t
triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë c¸c tØnh trung du, miÒn nói phÝa B¾c n−íc ta
Mét lµ, ®iÒu kiÖn tù nhiªn ë c¸c ®Þa ph−¬ng n¬i ®©y cã khã kh¨n
nh−ng nhiÒu tiÒm n¨ng cho ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i
12
Hai lµ, ®iÒu kiÖn kinh tÕ t¹i c¸c ®Þa ph−¬ng cßn nhiÒu khã kh¨n
Ba lµ, d©n c−, lao ®éng, viÖc lµm vµ tr×nh ®é d©n trÝ nh×n chung cßn thÊp
Bèn lµ, c¸c chñ tr−¬ng cña §¶ng, chÝnh s¸ch cña Nhµ n−íc vÒ n«ng
nghiÖp, n«ng th«n cã ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i
2.1.2. Nh÷ng thµnh tùu chñ yÕu ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i c¸c tØnh
trung du, miÒn nói phÝa B¾c tõ n¨m 2000 ®Õn nay
Trªn c¬ së sè liÖu ®iÒu tra kh¶o s¸t ë mét sè ®Þa ph−¬ng kÕt hîp víi sè
liÖu cña Tæng côc Thèng kª, luËn ¸n ®· ph©n tÝch, chøng minh ph¸t triÓn
KTTT ë c¸c tØnh trung du, miÒn nói phÝa B¾c ®¹t ®−îc kÕt qu¶ sau:
2.1.2.1. Ph¸t triÓn KTTT víi sè l−îng ngµy cµng t¨ng, ®a d¹ng vÒ m«
h×nh, trang tr¹i gia ®×nh lµ lo¹i h×nh chñ yÕu.
§Õn th¸ng 7 n¨m 2005 c¸c tØnh trung du, miÒn nói phÝa B¾c cã 5.916
trang tr¹i, t¨ng 2.841 trang tr¹i so víi n¨m 2000 (thêi ®iÓm ChÝnh phñ cã
NghÞ quyÕt vÒ KTTT). Trong ®ã nhiÒu nhÊt lµ m« h×nh kinh doanh tæng hîp
chiÕm 32,48%, m« h×nh trång c©y l©u n¨m chiÕm 20,10%; m« h×nh nu«i
trång thuû s¶n chiÕm 18,79% m« h×nh l©m nghiÖp chiÕm 14,98%; m« h×nh
ch¨n nu«i chiÕm 10,93% vµ m« h×nh trång c©y hµng n¨m chiÕm 2,72%. §iÒu
®ã cho thÊy KTTT vïng nµy ph¸t triÓn thiªn vÒ trång trät vµ kinh doanh tæng
hîp. Trong sè l−îng trªn, trang tr¹i gia ®×nh chiÕm 91,40%.
2.1.2.2. C¸c nguån lùc ®−îc huy ®éng ®Çu t− ®Ó ph¸t triÓn KTTT
VÒ ®Êt ®ai, ®Õn n¨m 2005, c¸c tØnh trung du miÒn nói phÝa B¾c ®· khai
th¸c ®−a vµo sö dông víi tæng diÖn tÝch ®Êt lµ 56.341 ha ®Ó ph¸t triÓn KTTT.
Trong ®ã ®Êt n«ng nghiÖp 28%; ®Êt l©m nghiÖp 45,60%; mÆt n−íc 25,18%;
®Êt kh¸c1,22%, b×nh qu©n 9,52 ha/ trang tr¹i.
VÒ lao ®éng, trong nh÷ng n¨m qua, c¸c tØnh trung du, miÒn nói phÝa B¾c
®· cã 31.292 lao ®éng tham gia ph¸t triÓn KTTT. Trong ®ã, lao ®éng cña chñ
trang tr¹i chiÕm 49,71%, lao ®éng thuª th−êng xuyªn chiÕm 13,29%, lao
®éng thuª theo thêi vô chiÕm 37%, b×nh qu©n mét trang tr¹i sö dông 5,3 lao
®éng.
Vèn ®Çu t− cho KTTT, toµn vïng ®· huy ®éng ®−îc 634.107 triÖu
®ång, trong ®ã vèn tù cã chiÕm 83,4%, vèn vay ng©n hµng chiÕm 11,9%,
13
c¸c nguån vèn kh¸c chiÕm 4,7%, b×nh qu©n mét trang tr¹i ®−îc ®Çu t−
107,185 triÖu ®ång.
2.1.2.3. Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i theo h−íng s¶n xuÊt nh÷ng
lo¹i c©y trång, vËt nu«i cho gi¸ trÞ kinh tÕ cao lµm t¨ng thu nhËp, t¨ng
gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng ho¸.
KTTT ®· gãp phÇn tÝch cùc thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n xuÊt n«ng
nghiÖp c¸c tØnh trung du, miÒn nói phÝa B¾c theo h−íng s¶n xuÊt hµng ho¸ tËp
trung; chuyÓn ®æi nh÷ng lo¹i c©y trång, vËt nu«i (c©y c«ng nghiÖp, c©y ¨n qu¶,
c©y nguyªn liÖu, ch¨n nu«i ®¹i gia sóc...). Nh÷ng lo¹i c©y trång, vËt nu«i nµy
®· mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ râ rÖt. So s¸nh thu nhËp 2005 víi 2001 t¨ng 213,
86%; gi¸ trÞ s¶n l−îng hµng ho¸ cïng thêi ®iÓm t¨ng 266,37%.
2.1.2.4. C¸c ®oµn kinh tÕ - quèc phßng gãp phÇn ph¸t triÓn KTTT
C¸c ®oµn kinh tÕ - quèc phßng ®· ®ãng gãp c«ng søc x©y dùng kÕt cÊu h¹
tÇng n«ng th«n; thu hót 500 hé d©n ®Þa ph−¬ng, gÇn 250 hé d©n tõ c¸c ®Þa
ph−¬ng kh¸c ®Õn vïng dù ¸n ®Ó ph¸t triÓn KT - XH theo m« h×nh KTTT
2.1.3. H¹n chÕ vµ nguyªn nh©n cña h¹n chÕ trong ph¸t triÓn kinh tÕ
trang tr¹i ë c¸c tØnh trung du, miÒn nói phÝa B¾c thêi gian qua
2.1.3.1. Nh÷ng h¹n chÕ chñ yÕu trong ph¸t triÓn KTTT
Mét lµ, ph¸t triÓn KTTT ë c¸c ®Þa ph−¬ng cßn mang nÆng tÝnh tù ph¸t
Hai lµ, ph¸t triÓn KTTT tèc ®é t¨ng chËm, quy m« nhá, khai th¸c c¸c
nguån lùc ®Êt ®ai cßn nhiÒu h¹n chÕ
Ba lµ, kinh tÕ trang tr¹i c¸c tØnh trung du, miÒn nói phÝa B¾c hiÖu qu¶
kinh tÕ ch−a cao
2.1.3.2. Nguyªn nh©n cña nh÷ng h¹n chÕ
Mét lµ, nhËn thøc vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn KTTT cña l·nh ®¹o vµ
chÝnh quyÒn c¸c cÊp ë ®Þa ph−¬ng cßn ch−a thèng nhÊt
Hai lµ, qu¸ tr×nh triÓn khai thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch, träng t©m lµ chÝnh
s¸ch ®Êt ®ai vµ cho vay vèn ®Ó ph¸t triÓn KTTT cßn nhiÒu v−íng m¾c.
Ba lµ, ®Þa h×nh, khÝ hËu thêi tiÕt ë c¸c tØnh trung du, miÒn nói phÝa B¾c
kh¸ phøc t¹p lµm h¹n chÕ tÝnh hiÖu qu¶ cña kinh tÕ trang tr¹i.
C¶ ba nguyªn nh©n trªn ®Òu b¾t nguån tõ nguyªn nh©n c¬ b¶n bao
trïm, chi phèi lµ lùc l−îng s¶n xuÊt c¸c tØnh nµy cßn kÐm ph¸t triÓn.
2.2. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®−îc vµ ch−a ®¹t ®−îc cña ph¸t triÓn kinh
tÕ trang tr¹i ®èi víi x©y dùng tiÒm lùc quèc phßng
14
TiÕt nµy luËn ¸n chøng minh ph¸t triÓn KTTT c¸c tØnh trung du, miÒn
nói phÝa B¾c ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo x©y dùng TLQP th«ng qua c¸c yÕu tè
cña LLSX vµ QHSX ë khu vùc n«ng nghiÖp, n«ng th«n.
2.2.1. Nh÷ng kÕt qu¶ chñ yÕu ®∙ ®¹t ®−îc
2.2.1.1. Ph¸t triÓn KTTT ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ trong x©y dùng c¸c
nguån lùc cña tiÒm lùc kinh tÕ cho c¸c tØnh trung du, miÒn nói phÝa B¾c
X©y dùng tiÒm lùc kinh tÕ trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn KTTT ®−îc xem
xÐt d−íi gãc ®é sù ph¸t triÓn cña LLSX trong n«ng nghiÖp. §iÒu ®ã ®−îc
thÓ hiÖn ra ë viÖc n©ng cao sè vµ chÊt l−îng ng−êi lao ®éng, t¨ng c−êng c¬
së vËt chÊt - kü thuËt vµ t¹o ra nguån lùc tµi chÝnh ®ãng gãp cho Nhµ n−íc,
nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n cña tiÒm lùc kinh tÕ.
Mét lµ, ph¸t triÓn KTTT gãp phÇn n©ng cao sè l−îng vµ chÊt l−îng
ng−êi lao ®éng ë khu vùc n«ng nghiÖp, n«ng th«n, mét bé phËn nguån nh©n
lùc ®¸ng kÓ cña nÒn quèc phßng toµn d©n.
Trong nh÷ng n¨m qua, KTTT c¸c tØnh trung du, miÒn nói phÝa B¾c ®·
thu hót 31.292 lao ®éng (lao ®éng cña chñ trang tr¹i chiÕm 49,71%; lao
®éng thuª m−ín chiÕm 50,29%). Sè l−îng lao ®éng cßn ®−îc t¨ng c−êng
th«ng qua viÖc dÞch chuyÓn lao ®éng vµ di chuyÓn d©n c− (c¶ tù gi¸c vµ tù
ph¸t) ®Ó ph¸t triÓn KTTT. Tõ n¨m 1991 ®Õn 2004 sè ng−êi di c− cã tæ chøc
lªn vïng biªn giíi phÝa B¾c ®Ó ph¸t triÓn KT- XH lµ 1.368.691 hé, b»ng
2.809.373 ng−êi. Sè d©n di c− tù do tõ n¨m 1990 ®Õn 2004 lµ 3.957 hé víi
26.468 khÈu (chiÕm 8,16% sè hé vµ 9, 63% sè d©n trong vïng). VÒ chÊt
l−îng, trong tæng sè ®ã, cã tõ 30,52% ®Õn 57,78% chñ trang tr¹i ®−îc ®µo
t¹o; cã tõ 9,19% ®Õn 15,02% lao ®éng ®−îc ®µo t¹o.
Hai lµ, ph¸t triÓn KTTT gãp phÇn t¨ng c−êng c¬ së vËt chÊt - kü
thuËt cho ho¹t ®éng quèc phßng, qu©n sù
Nguån c¬ së vËt chÊt - kü thuËt ®−îc xem xÐt ë c¸c yÕu tè "®Çu vµo,
®Çu ra" trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt - kinh doanh.
VÒ yÕu tè "®Çu vµo" ®ã lµ c¸c t− liÖu s¶n xuÊt. Trong qu¸ tr×nh ph¸t
triÓn KTTT, sè l−îng m¸y mãc phôc vô cho SX - KD ®Òu cao h¬n møc b×nh
qu©n kinh tÕ hé. So s¸nh møc b×nh qu©n chung 100 trang tr¹i víi 100 hé n«ng
d©n cho thÊy, c¸c lo¹i m¸y mãc cao h¬n tõ 1,49 lÇn (m¸y ph¸t ®iÖn) ®Õn 12
lÇn (m¸y chÕ biÕn).
15
VÒ c¸c s¶n phÈm "®Çu ra" cña KTTT, luËn ¸n chøng minh KTTT ®·
gãp phÇn tÝch cùc thóc ®Èy n«ng nghiÖp t¨ng tr−ëng. S¶n xuÊt n«ng nghiÖp
(2001- 2005) t¨ng 4,9%, ®−a l−¬ng thùc b×nh qu©n ®Çu ng−êi t¹i c¸c ®Þa
ph−¬ng ®¹t tõ 300 ®Õn 350 kg, tû lÖ hé ®ãi nghÌo gi¶m 3 - 5% hµng n¨m, c¬
b¶n xo¸ ®−îc n¹n ®ãi kinh niªn ë vïng cao. Thùc tÕ diÔn tËp hËu cÇn khu
vùc phßng thñ cña c¸c ®Þa ph−¬ng trªn ®Þa bµn qu©n khu Mét n¨m 2004 cho
thÊy kh¶ n¨ng huy ®éng c¸c nguån lùc hËu cÇn tõ KTTT vÒ l−¬ng thùc ®¹t
kho¶ng 10%, thùc phÈm ®¹t kho¶ng tõ 12 - 15%, vËt liÖu x©y dùng ®¹t
kho¶ng tõ 12 - 13%.
Ba lµ, ph¸t triÓn KTTT lµm t¨ng gÝa trÞ vµ tû suÊt hµng ho¸, t¨ng nguån
thu cho c¸c trang tr¹i, gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo ng©n s¸ch Nhµ n−íc
Nhê ph¸t triÓn KTTT nªn gi¸ trÞ s¶n l−îng hµng ho¸ trong c¸c trang tr¹i
còng kh¸ cao, n¨m 2005 ®¹t b×nh qu©n mét trang tr¹i lµ 66,80 triÖu ®ång (gÊp
kho¶ng 15 lÇn kinh tÕ hé), tû suÊt hµng ho¸ ®¹t trªn 80%, cho phÐp c¸c chñ
trang tr¹i cã phÇn ®ãng gãp cho ng©n s¸ch nhµ n−íc. Sè thuÕ KTTT ®· nép
b×nh qu©n ®¹t 0,7 triÖu ®ång/trang tr¹i. §ã lµ ®iÒu kiÖn tèt cho t¨ng ng©n s¸ch
quèc phßng vµ quü quèc phßng ë c¸c ®Þa ph−¬ng.
2.2.1.2. Kinh tÕ trang tr¹i ra ®êi thóc ®Èy quan hÖ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp
ph¸t triÓn, c¬ së quan träng n©ng cao tiÒm lùc chÝnh trÞ - tinh thÇn cho nh©n
d©n c¸c tØnh trung du, miÒn nói phÝa B¾c
LuËn ¸n ®· lµm râ KTTT ra ®êi lµ do Nhµ n−íc ®· xö lý ®óng ®¾n
quyÒn sö dông vÒ ®Êt ®ai, x¸c ®Þnh quyÒn tù chñ SX - KD cho hé n«ng d©n.
Nhê vËy, KTTT ®· gãp phÇn gi¶i phãng c¸c nguån lùc trong khu vùc n«ng
nghiÖp, n«ng th«n ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt. §Õn n¨m 2005, KTTT ®· khai
th¸c, sö dông 56.341 ha ®Êt vµ mÆt n−íc, huy ®éng ®−îc 634.107 triÖu ®ång
vèn vµ thu hót 31.292 lao ®éng. B×nh qu©n mét trang tr¹i sö dông 9,52 ha
®Êt; 107,185 triÖu ®ång vèn vµ 5,3 lao ®éng. KTTT t¹o ra viÖc lµm, t¨ng thu
nhËp cho ng−êi n«ng d©n, møc thu nhËp b×nh qu©n cña mét trang tr¹i trong
vïng lµ 36,50 triÖu ®ång (gÊp 20 lÇn kinh tÕ hé). KTTT cßn më réng hîp
t¸c trong SX - KD vµ tham gia kinh tÕ ®èi ngo¹i. Th«ng qua c¸c mèi quan
hÖ nµy, KTTT gãp phÇn t¨ng thªm thÕ vµ lùc cho vïng trung du, miÒn nói
phÝa B¾c.
KTTT ra ®êi t¹o cho n«ng d©n cã t©m lý phÊn khëi, yªn t©m bá vèn
®Çu t− vµo SX- KD. §êi sèng vËt chÊt - tinh thÇn cña ng−êi lao ®éng tõng b-
16
−íc n©ng cao, x· héi æn ®Þnh, nh©n d©n phÊn khëi ®ãng gãp c«ng søc cña
m×nh vµo x©y dùng n«ng th«n míi. §©y lµ nh©n tè hÕt søc quan träng gãp
phÇn x©y dùng thÕ trËn vÒ chÝnh trÞ - tinh thÇn “thÕ trËn lßng d©n” trong
nh©n d©n ®ång bµo c¸c d©n téc. §ã lµ nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cho søc m¹nh
quèc phßng toµn d©n b¶o vÖ Tæ quèc.
2.2.1.3. Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i gãp phÇn thóc ®Èy nghiªn cøu,
øng dông khoa häc- kü thuËt vµ c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, t¹o c¬
së tèt cho t¨ng c−êng tiÒm lùc khoa häc vµ c«ng nghÖ cña ®Êt n−íc vµ quèc
phßng.
KÕt qu¶ nµy ®−îc thÓ hiÖn KTTT lµ h×nh thøc kinh tÕ thu hót c¸c nhµ
khoa häc quan t©m nghiªn cøu, phæ biÕn øng dông c¸c lo¹i gièng míi vµo
s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hµng ho¸, nh− lóa lai, ng« lai vµ c¸c lo¹i c©y trång vËt
nu«i kh¸c. §Æc biÖt c«ng nghÖ b¶o qu¶n, chÕ biÕn sau thu ho¹ch ®−îc øng
dông réng r·i, tõ n¨m 1999 ®Õn 2004 cã 51 c«ng nghÖ chÕ biÕn, 6 c«ng
nghÖ sÊy, 25 c«ng nghÖ b¶o qu¶n ®−îc øng dông, gãp phÇn cho c¸c ®Þa
ph−¬ng më réng diÖn tÝch c©y trång, t¨ng gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng ho¸. Th«ng
qua ph¸t triÓn KTTT còng gãp phÇn lµm cho ®éi ngò c¸n bé khoa häc ë
vïng nµy t¨ng lªn (chñ yÕu lµ c¸n bé khuyÕn n«ng). KÕt qu¶ ®ã chøng minh
KTTT gãp phÇn x©y dùng tiÒm lùc khoa häc vµ c«ng nghÖ cña ®Êt n−íc vµ
quèc phßng.
2.2.1.4. Ph¸t triÓn KTTT gãp phÇn thóc ®Èy x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng
n«ng th«n, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c lùc l−îng vò trang duy tr×, hoµn thiÖn,
n©ng cao n¨ng lùc chiÕn ®Êu vµ kh¶ n¨ng s½n sµng chiÕn ®Êu
KTTT ®· gãp phÇn tÝch cùc vµo x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng n«ng th«n.
BiÓu hiÖn râ nhÊt lµ c¸c chñ trang tr¹i ®· ®ãng gãp c«ng søc, tiÒn cña vµo
ph¸t triÓn hÖ thèng giao th«ng, thuû lîi vµ hÖ thèng cung cÊp truyÒn t¶i
®iÖn... ë Tuyªn Quang nh©n d©n ®· ®ãng gãp tiÒn vµ ngµy c«ng trÞ gi¸ h¬n
6 tû ®ång (trong ®ã KTTT chiÕm 40%); ë Yªn B¸i, B¾c Giang KTTT ®·
®ãng gãp tõ 30 - 50% gi¸ trÞ c¸c c«ng tr×nh giao th«ng n«ng th«n. HiÖn
nay, toµn vïng ®· cã trªn 90% sè x· cã ®iÖn, trªn 90% sè x· cã ®−êng «
t« ®Õn trung t©m; 90% c¸c tuyÕn ®−êng tõ tØnh ®Õn trung t©m c¸c
huyÖn, thÞ x· ®−îc nhùa ho¸. KÕt qu¶ trªn ®· gãp phÇn kh¾c phôc dÇn
t×nh tr¹ng chia c¾t n«ng th«n miÒn nói, më réng vµ kh¬i th«ng thÞ
tr−êng võa t¹o ®iÒu kiÖn cho ph¸t triÓn KT - XH, võa t¹o ®iÒu kiÖn tèt
17
cho c¸c lùc l−îng vò trang huÊn luyÖn, diÔn tËp s½n sµng chiÕn ®Êu vµ
n©ng cao n¨ng lùc chiÕn ®Êu cña m×nh.
2.2.2. Mét sè mÆt ch−a ®¹t ®−îc trong kÕt qu¶ cña ph¸t triÓn kinh tÕ
trang tr¹i ®èi víi x©y dùng tiÒm lùc quèc phßng
Mét lµ, kinh tÕ trang tr¹i ch−a ®ãng gãp ®−îc nhiÒu cho x©y dùng c¸c
nguån lùc cña tiÒm lùc kinh tÕ.
VÒ x©y dùng nguån nh©n lùc, KTTT míi thu hót ®−îc kho¶ng 6,86%
trong tæng sè 4,56 triÖu lao ®éng n«ng nghiÖp toµn vïng, trong ®ã cã
kho¶ng 12% ®−îc ®µo t¹o. XÐt c¶ vÒ sè l−îng vµ chÊt l−îng, nguån nh©n
lùc cßn qu¸ thÊp so víi yªu cÇu x©y dùng tiÒm lùc kinh tÕ.
VÒ x©y dùng nguån vËt lùc, viÖc ®Çu t− mua s¾m m¸y mãc trang thiÕt
bÞ kü thuËt phôc vô SX - KD cña c¸c trang tr¹i cßn rÊt thÊp kho¶ng 10%.
S¶n phÈm "®Çu ra" cña KTTT cßn h¹n chÕ vÒ sè l−îng, chÊt l−îng vµ chñng
lo¹i, cung cÊp cho thÞ tr−êng vµ x· héi cßn thÊp.
VÒ nguån tµi lùc, møc thuÕ cña KTTT vïng nµy ®ãng gãp cho ng©n
s¸ch nhµ n−íc b×nh qu©n b»ng kho¶ng h¬n 1/6 so víi møc thuÕ cña KTTT
vïng §ång b»ng s«ng Hång, T©y Nguyªn vµ §ång b»ng s«ng Cöu Long.
Hai lµ, ph¸t triÓn KTTT lµm n¶y sinh vÊn ®Ò míi trong quan hÖ së h÷u
vµ sö dông ®Êt ®ai, cã t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn x©y dùng tiÒm lùc chÝnh trÞ -
tinh thÇn
Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn KTTT lµm cho viÖc thuª m−ín, chuyÓn nh−îng ®Êt
®ai diÔn ra tù ph¸t, toµn vïng cã 0,46% sè hé kh«ng cã ®Êt sö dông. Mét sè
®Þa ph−¬ng x¶y ra t×nh tr¹ng nh©n d©n lÊn chiÕm ®Êt n«ng tr−êng, ®Êt quèc
phßng ®Ó ph¸t triÓn KTTT, lµm t¨ng thªm tÝnh phøc t¹p trong qu¶n lý vµ sö
dông ®Êt ®ai, phÇn nµo ®· lµm gi¶m lßng tin cña nh©n d©n vµo c¸c chñ
tr−¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n−íc.
Ba lµ, KTTT c¸c tØnh trung du, miÒn nói phÝa B¾c ch−a ®ãng gãp ®−îc
nhiÒu cho x©y dùng tiÒm lùc khoa häc vµ c«ng nghÖ cña ®Êt n−íc
ViÖc ®Çu t− øng dông khoa häc - kü thuËt vµ c«ng nghÖ vµo gieo trång,
ch¨m bãn c¸c lo¹i c©y trång, vËt nu«i cßn thÊp, c¸c kh©u thu ho¹ch, b¶o qu¶n,
chÕ biÕn cña c¸c trang tr¹i phÇn lín b»ng lao ®éng thñ c«ng.
Bèn lµ, KTTT ch−a ®ãng gãp ®−îc nhiÒu cho x©y dùng tiÒm lùc qu©n sù
18
KTTT c¸c tØnh trung du, miÒn nói phÝa B¾c míi ®ãng gãp ®−îc
kho¶ng 18% gi¸ trÞ vµo x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng n«ng th«n. Tû lÖ ®ã cßn
qu¸ thÊp so víi yªu cÇu x©y dùng khu vùc phßng thñ.
2.3. Nh÷ng vÊn ®Ò ®ang ®Æt ra hiÖn nay trong ph¸t triÓn kinh tÕ
trang tr¹i g¾n víi x©y dùng tiÒm lùc quèc phßng.
Nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra ®−îc luËn ¸n chØ ra ë nh÷ng m©u thuÉn sau:
2.3.1. M©u thuÉn gi÷a yªu cÇu ®Èy nhanh ph¸t triÓn KTTT, t¨ng c−êng
tiÒm lùc quèc phßng víi thùc tr¹ng lùc l−îng s¶n xuÊt vµ kÕt cÊu h¹ tÇng
n«ng th«n ë c¸c ®Þa ph−¬ng n¬i ®©y cßn nhiÒu thÊp kÐm.
2.3.2. M©u thuÉn gi÷a yªu cÇu ®Èy nhanh ph¸t triÓn KTTT, t¨ng c−êng
tiÒm lùc quèc phßng víi thùc tr¹ng c¸c vÊn ®Ò x· héi ë c¸c ®Þa ph−¬ng n¬i ®©y
cßn nhiÒu phøc t¹p.
2.3.3. M©u thuÉn gi÷a lîi Ých kinh tÕ víi yªu cÇu t¨ng c−êng tiÒm lùc
quèc phßng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i
Trong ba m©u thuÉn trªn th× m©u thuÉn mét lµ m©u thuÉn chñ yÕu mang
tÝnh bao trïm lµm n¶y sinh vµ chi phèi c¸c m©u thuÉn kh¸c.
Ch−¬ng 3
nh÷ng quan ®iÓm c¬ b¶n vμ gi¶i ph¸ p chñ yÕu
®Èy m¹nh ph¸ t triÓn kinh tÕ trang tr¹i,
t¨ng c−êng vai trß cña nã trong x©y dùng
tiÒm lùc quèc phßng ë c¸ c tØnh trung du,
miÒn nói phÝa B¾c n−íc ta
3.1. Nh÷ng quan ®iÓm c¬ b¶n chØ ®¹o qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ
trang tr¹i g¾n víi x©y dùng tiÒm lùc quèc phßng
3.1.1. Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i nh»m ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp
ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n; t¨ng c−êng c¬ së vËt chÊt
cho nÒn quèc phßng ë c¸c tØnh trung du, miÒn nói phÝa B¾c
C¬ së cña quan ®iÓm nµy lµ tõ thùc tr¹ng chuyÓn dÞch c¬ cÊu n«ng
nghiÖp c¸c tØnh trung du, miÒn nói phÝa B¾c cßn chËm vµ thiÕu v÷ng ch¾c.
Néi dung ®Èy m¹nh CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n bao hµm hai qu¸
19
tr×nh lín lµ: ®Èy m¹nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp theo h−íng
CNH, H§H vµ ®æi míi n©ng cao tr×nh ®é kü thuËt c«ng nghÖ cña s¶n xuÊt
theo h−íng hiÖn ®¹i. §Ó KTTT vïng nµy gãp phÇn tÝch cùc vµo ®Èy nhanh
CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n, cÇn thùc hiÖn tèt c¸c yªu cÇu: ph¸t
triÓn KTTT ph¶i gãp phÇn ®Èy m¹nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trong
vïng theo h−íng s¶n xuÊt hµng ho¸ quy m« lín; KTTT ph¶i gãp phÇn
n©ng cao tr×nh ®é ng−êi lao ®éng vµ tr×nh ®é kü thuËt, c«ng nghÖ trong
s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.
3.1.2. Ph¸t triÓn KTTT ë c¸c tØnh trung du, miÒn nói phÝa B¾c g¾n víi
tõng b−íc x©y dùng vµ hoµn thiÖn quan hÖ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp theo m«
h×nh kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng XHCN, t¹o dùng thÕ trËn chÝnh trÞ - tinh
thÇn ngµy cµng v÷ng ch¾c cho c¸c khu vùc phßng thñ huyÖn, tØnh
QHSX lµ c¬ së h¹ tÇng cña ph−¬ng thøc s¶n xuÊt míi, ®ång thêi
còng lµ c¬ së t¹o ra yÕu tè chÝnh trÞ - tinh thÇn, nh©n tè c¬ b¶n trong x©y
dùng TLQP ë n−íc ta. V× vËy, ph¸t triÓn KTTT ph¶i gãp phÇn lµm cho
QHSX n«ng nghiÖp ngµy cµng hoµn thiÖn theo m« h×nh kinh tÕ thÞ tr−êng
®Þnh h−íng XHCN. Sù hoµn thiÖn ®ã ph¶i ®−îc thÓ hiÖn trªn c¶ ba mÆt cña
QHSX. Ph¸t triÓn KTTT cÇn ph¶i gãp phÇn lµm cho c¬ chÕ, chÝnh s¸ch
n«ng nghiÖp cña Nhµ n−íc ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n; KTTT ph¶i ph¸t huy
cao ®é quyÒn tù chñ SX- KD, t¨ng c−êng liªn doanh, liªn kÕt víi c¸c lo¹i
h×nh kinh tÕ kh¸c; c¸c chñ trang tr¹i ph¶i tÝch cùc gãp phÇn vµo thùc hiÖn
c¸c chÝnh s¸ch x· héi.
3.1.3. Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i g¾n víi thùc hiÖn lé tr×nh héi
nhËp kinh tÕ quèc tÕ, kh«ng ngõng t¨ng thªm thÕ vµ lùc cho ®Êt n−íc.
Néi dung cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ rÊt réng lín, song hai lÜnh vùc
c¬ b¶n lµ ho¹t ®éng xuÊt - nhËp khÈu vµ thu hót ®Çu t− n−íc ngoµi. Qu¸n
triÖt quan ®iÓm nµy qu¸ tr×nh ph¸t triÓn KTTT c¸c tØnh trung du, miÒn nói
phÝa B¾c cÇn ph¶i tÝch cùc tham gia vµo thÞ tr−êng xuÊt khÈu hµng ho¸;
KTTT ph¶i lµ h×nh thøc kinh tÕ thu hót ®−îc nhiÒu nguån vèn ®Çu t− n−íc
ngoµi; ph¸t triÓn KTTT ph¶i gãp phÇn tÝch cùc cñng cè mèi quan hÖ hîp t¸c,
®oµn kÕt h÷u nghÞ víi c¸c n−íc l¸ng giÒng vµ khu vùc, t¹o m«i tr−êng hoµ
b×nh æn ®Þnh ®Ó x©y dùng kinh tÕ vµ cñng cè QP - AN.
20
3.1.4. KÕt hîp chÆt chÏ gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ víi cñng cè quèc
phßng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i
Quan ®iÓm nµy chØ ra qu¸ tr×nh ph¸t triÓn KTTT c¸c tØnh trung du, miÒn
nói phÝa B¾c cÇn ph¶i ®¹t ®−îc nh÷ng yªu cÇu sau:
Mét lµ, g¾n kÕt chÆt chÏ chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n xuÊt, c¬ cÊu lao ®éng víi
x©y dùng c¸c nguån lùc cña tiÒm lùc kinh tÕ cho nÒn quèc phßng
Hai lµ, g¾n kÕt chÆt chÏ trong x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp víi
x©y dùng thÕ trËn chÝnh trÞ - tinh thÇn trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i.
Ba lµ, qu¸n triÖt s©u s¾c quan ®iÓm kÕt hîp kinh tÕ víi quèc phßng ®i ®«i
víi phª ph¸n nh÷ng nhËn thøc lÖch l¹c trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn KTTT.
3.2. Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ®Èy nhanh ph¸t triÓn kinh tÕ
trang tr¹i c¸c tØnh trung du, miÒn nói phÝa B¾c vµ t¨ng c−êng vai trß
cña nã trong x©y dùng tiÒm lùc quèc phßng
3.2.1. T¨ng c−êng ®Çu t− x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng t¹o ®iÒu kiÖn
cho kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn vµ n©ng cao tr×nh ®é s½n sµng chiÕn ®Êu
cho c¸c lùc l−îng vò trang
§©y lµ gi¶i ph¸p hµng ®Çu ®Ó ph¸t triÓn KTTT vµ x©y dùng TLQP c¸c
tØnh trung du, miÒn nói phÝa B¾c. X©y dùng kÕt cÇu h¹ tÇng c¸c tØnh trung du,
miÒn nói phÝa B¾c cÇn tËp trung vµo nh÷ng vÊn ®Ò sau:
Mét lµ, ®æi míi quan niÖm vÒ ph−¬ng thøc vµ c¸c lùc l−îng tham gia.
Hai lµ, t¨ng c−êng ®Çu t− Nhµ n−íc cho x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng
n«ng th«n nhÊt lµ ë cÊp x·.
Ba lµ, n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý kÕt cÊu h¹ tÇng n«ng th«n
3.2.2. N©ng cao chÊt l−îng nguån nh©n lùc vµ tr×nh ®é c¬ së vËt
chÊt - kü thuËt ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i vµ x©y dùng
tiÒm lùc quèc phßng
3.2.2.1. N©ng cao chÊt l−îng nguån nh©n lùc cho ph¸t triÓn kinh tÕ
trang tr¹i vµ x©y dùng tiÒm lùc quèc phßng
Nguån nh©n lùc bøc xóc nhÊt lµ: ®éi ngò c¸n bé c¬ së vµ ng−êi lao
®éng trong KTTT. §èi víi c¸n bé cÊp c¬ së cÇn tËp trung vµo båi d−ìng
®−êng lèi cña §¶ng; chÝnh s¸ch, ph¸p luËt cña Nhµ n−íc vµ n¨ng lùc ho¹t
®éng thùc tiÔn. §èi víi ®éi ngò lao ®éng trong KTTT, néi dung ph¶i toµn
diÖn, song träng t©m lµ chÝnh trÞ - t− t−ëng vµ nghÒ nghiÖp.
21
3.2.2.2. T¨ng c−êng c¬ së vËt chÊt, kü thuËt ®¸p øng yªu cÇu ph¸t
triÓn kinh tÕ trang tr¹i vµ x©y dùng tiÒm lùc quèc phßng ë c¸c tØnh trung du,
miÒn nói phÝa B¾c n−íc ta hiÖn nay
VÊn ®Ò bøc xóc trong x©y dùng c¬ së vËt chÊt, kü thuËt c¸c tØnh trung
du, miÒn nói phÝa B¾c hiÖn nay lµ x©y dùng c«ng nghiÖp chÕ biÕn. §Ó ph¸t
triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn cÇn lµm tèt c«ng t¸c quy ho¹ch vµ ph¸t triÓn
vïng nguyªn liÖu; coi träng nghiªn cøu vµ gieo trång c¸c lo¹i gièng míi
cho n¨ng suÊt cao, chÊt l−îng tèt; x©y dùng c¸c côm c«ng nghiÖp, tiÓu
thñ c«ng nghiÖp lµng nghÒ phôc vô s¬ chÕ, tinh chÕ; huy ®éng mäi
thµnh phÇn tham gia; tr¸nh ®Çu t− dµn tr¶i, hiÖu qu¶ thÊp.
3.2.3. Ph¸t huy tèt vai trß "bèn nhµ" ®Ó thóc ®Èy kinh tÕ trang tr¹i
vïng nµy ph¸t triÓn nhanh h¬n, n©ng cao hiÖu qu¶ cña nã trong x©y
dùng tiÒm lùc quèc phßng.
3.2.3.1. §èi víi nhµ n−íc
Thø nhÊt, lµm tèt c«ng t¸c quy ho¹ch cho ph¸t triÓn KTTT.
Thø hai, hoµn chØnh nh÷ng v¨n b¶n mang tÝnh ph¸p lý ®Ó t¹o ®iÒu
kiÖn cho kinh tÕ trang tr¹i c¸c vïng nµy tiÕp tôc ph¸t triÓn.
Thø ba, hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch mang tÝnh ®Æc thï miÒn nói
vµ vËn dông linh ho¹t c¸c chÝnh s¸ch cña Nhµ n−íc vµo tõng ®Þa ph−¬ng.
3.2.3.2. §èi víi nhµ ®Çu t− (ng©n hµng vµ nhµ doanh nghiÖp)
- §èi víi hÖ thèng ng©n hµng, cã c¬ chÕ cho c¸c chñ trang tr¹i vay vèn
®−îc thuËn lîi h¬n. KTTT ph¶i ®−îc coi lµ mét ®èi t−îng quan träng cña c¸c
nguån quü xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo, dù ¸n t¹o viÖc lµm... Cã chÝnh s¸ch −u ®·i
vÒ tÝn dông ®èi víi ®ång bµo d©n téc thiÓu sè.
- §èi víi c¸c doanh nghiÖp n«ng nghiÖp nhµ n−íc: ¸p dông c¸c h×nh
thøc giao kho¸n thÝch hîp ®Õn hé thµnh viªn vµ hé d©n c− ®Þa ph−¬ng; lµm tèt
chøc n¨ng lµ trung t©m c«ng nghiÖp - dÞch vô, trung t©m khoa häc kü thuËt
cho KTTT ph¸t triÓn. C¸c doanh nghiÖp nªn ®Çu t− vµo c¸c lÜnh vùc, ®Þa bµn
mµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c kh«ng ®ñ søc ®Çu t−.
3.2.3.3. §èi víi nhµ khoa häc
H−íng vµo c«ng t¸c trî gióp khoa häc, ph¸t triÓn c¬ së dÞch vô vµ c¸c
tr¹m tr¹i cung øng vËt t− kü thuËt; ¸p dông ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng
th«ng qua c¸c tr−êng phæ th«ng, tr−êng néi tró vµ c¸c phiªn chî vïng cao
®Ó chuyÓn giao tiÕn bé khoa häc - kü thuËt ®Õn ng−êi n«ng d©n.
22
§èi víi nhµ khoa häc qu©n sù cÇn ph¶i liªn kÕt víi c¸c viÖn khoa häc
vµ nhµ khoa häc kh¸c nghiªn cøu vÒ m«i tr−êng sinh th¸i, chÊt ®Êt nguån
n−íc, c¸c lo¹i ho¸ chÊt phßng trõ s©u bÖnh ®Ó trî gióp n«ng d©n; nghiªn cøu
c«ng t¸c b¶o qu¶n, chÕ biÕn n«ng s¶n, thùc phÈm phôc vô cho t¸c chiÕn.
3.2.3.4. §èi víi ng−êi n«ng d©n (chñ trang tr¹i) ph¶i biÕt n¾m b¾t thêi
c¬, d¸m nghÜ, d¸m lµm v−¬n lªn lµm giÇu b»ng chÝnh søc lùc cña m×nh; cã ý
chÝ quyÕt t©m vµ lùa chän ®−îc ph−¬ng ¸n s¶n xuÊt - kinh doanh thÝch hîp;
®ång thêi ph¶i th−êng xuyªn n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸, tr×nh ®é chuyªn
m«n, ph¸p luËt, tÝch luü nh÷ng kinh nghiÖm s¶n xuÊt vµ qu¶n lý trang tr¹i,
coi träng ch÷ "tÝn" trong s¶n xuÊt - kinh doanh.
3.2.4. Hoµn thiÖn c¬ chÕ ®éng viªn kinh tÕ, b¶o ®¶m hËu cÇn cho c¸c
lùc l−îng vò trang vµ ph¸t huy vai trß c¸c ®oµn kinh tÕ - quèc phßng trong
qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i .
3.2.4.1 Hoµn thiÖn c¬ chÕ ®éng viªn kinh tÕ vµ b¶o ®¶m hËu cÇn cho
c¸c lùc l−îng vò trang trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i
TiÕp tôc hoµn thiÖn b¶o ®¶m hËu cÇn cho c¸c ho¹t ®éng quèc phßng,
qu©n sù theo c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr−êng; ®ång thêi thùc hiÖn nghiªm c¸c chØ
tiªu ph¸p lÖnh cña Nhµ n−íc vÒ ®éng viªn kinh tÕ.
T¨ng c−êng c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra, gi¸m s¸t viÖc thu - chi ng©n
s¸ch ë c¸c ®Þa ph−¬ng; thùc hiÖn tèt quy chÕ d©n chñ ë c¬ së, kÞp thêi xö lý
mét c¸ch nghiªm kh¾c vµ triÖt ®Ó nh÷ng sai ph¹m.
3.2.4.2 Ph¸t huy vai trß c¸c ®oµn kinh tÕ - quèc phßng t¹o ®iÒu kiÖn cho
kinh tÕ trang tr¹i c¸c tØnh trung du, miÒn nói phÝa B¾c ph¸t triÓn
Mét lµ, tÝch cùc x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng n«ng th«n
Hai lµ, phèi hîp cïng chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng ®Èy m¹nh c«ng t¸c
®Þnh canh, ®Þnh c− ®èi víi c¸c ®ång bµo d©n téc thiÓu sè
Ba lµ, c¸c ®oµn kinh tÕ - quèc phßng cïng chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng thùc
hiÖn tèt chÝnh s¸ch t«n gi¸o cña §¶ng vµ nhµ n−íc
Bèn lµ, Nhµ n−íc cÇn t¹o ra mét khung ph¸p lý ®ång bé gi÷a c¸c c¬
quan nhµ n−íc vµ Bé Quèc phßng ®Ó c¸c ®oµn kinh tÕ - quèc phßng ph¸t
huy tèt vai trß chøc n¨ng ph¸t triÓn KT- XH ë nh÷ng ®Þa bµn träng yÕu.
23
KÕt luËn
1. Ph¸t triÓn KTTT ë nuíc ta nãi chung vµ c¸c tØnh trung du, miÒn nói
phÝa B¾c nãi riªng lµ b−íc ®i tÊt yÕu mang tÝnh quy luËt cña qu¸ tr×nh chuyÓn
®æi nÒn n«ng nghiÖp tõ tù cÊp tù tóc sang s¶n xuÊt hµng ho¸. Sù h×nh thµnh vµ
ph¸t triÓn cña lo¹i h×nh kinh tÕ nµy xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu kh¸ch quan cña s¶n
xuÊt n«ng nghiÖp hµng ho¸ trong c¬ chÕ thÞ tr−êng; cña qu¸ tr×nh c«ng
nghiÖp ho¸ nÒn kinh tÕ vµ sù t¸c ®éng bëi c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« cña
Nhµ n−íc. §©y lµ nh÷ng ®iÓm chung nhÊt mang tÝnh phæ biÕn ë mäi quèc
gia. Bªn c¹nh ®ã ph¸t triÓn KTTT ë n−íc ta cßn xuÊt ph¸t tõ ®ßi hái kh¸ch
quan cña qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, ®©y lµ ®iÓm míi
cña ph¸t triÓn KTTT trong ®iÒu kiÖn hiÖn ®¹i vµ ph¸t triÓn. KTTT ra ®êi vµ
ph¸t triÓn cã vai trß quan träng ®èi víi x©y dùng TLQP, ®ã lµ trùc tiÕp x©y
dùng tiÒm lùc kinh tÕ, gi¸n tiÕp x©y dùng tiÒm lùc chÝnh trÞ - tinh thÇn; tiÒm
lùc khoa häc & c«ng nghÖ; tiÒm lùc qu©n sù. §©y lµ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬
b¶n cho viÖc ph¸t triÓn KTTT g¾n víi x©y dùng TLQP ë c¸c tØnh trung du,
miÒn nói phÝa B¾c n−íc ta hiÖn nay.
2. Trong nh÷ng n¨m qua, tèc ®é ph¸t triÓn KTTT ë c¸c tØnh trung du,
miÒn nói phÝa B¾c t¨ng kh¸ nhanh, ®a d¹ng vÒ m« h×nh, song nh×n tæng
qu¸t vÉn lµ nh÷ng ®Þa bµn cã KTTT ph¸t triÓn chËm vµ chiÕm tû lÖ nhá
nhÊt n−íc. KTTT ra ®êi vµ ph¸t triÓn ®· cã nh÷ng ®ãng gãp tÝch cùc cho
chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, ®−a ngµnh n«ng nghiÖp ë c¸c ®Þa ph−¬ng nµy
tõ s¶n xuÊt nhá lÎ, ph©n t¸n, manh món, l¹c hËu chuyÓn dÇn sang s¶n xuÊt
hµng ho¸ quy m« lín; t¹o viÖc lµm, t¨ng thu nhËp cho ng−êi n«ng d©n t¹i
c¸c ®Þa ph−¬ng; gãp phÇn æn ®Þnh chÝnh trÞ - x· héi. Ph¸t triÓn KTTT b−íc
®Çu ®· t¹o ra c¬ së vËt chÊt vµ mét sè nguån lùc cho x©y dùng TLQP, ®ã
chÝnh lµ nguån søc m¹nh quèc phßng toµn d©n b¶o vÖ Tæ quèc. Tuy nhiªn,
qu¸ tr×nh ph¸t triÓn KTTT n¬i ®©y còng ®ang béc lé nh÷ng h¹n chÕ, yÕu
kÐm, ¶nh h−ëng kh«ng nhá tíi viÖc ph¸t triÓn KT - XH vµ x©y dùng tiÒm
lùc quèc phßng. Sù yÕu kÐm vµ h¹n chÕ nh− ®· ph©n tÝch ë trªn cã nhiÒu
24
nguyªn nh©n. Song nguyªn nh©n chñ quan lµ c¸c cÊp l·nh ®¹o vµ chÝnh
quyÒn ch−a thèng nhÊt nhËn thøc vµ ch−a ®Çu t− tho¶ ®¸ng cho ph¸t triÓn
lo¹i h×nh kinh tÕ nµy, nguyªn nh©n kh¸ch quan lµ LLSX n¬i ®©y cßn nhiÒu
thÊp kÐm. Bªn c¹nh ®ã ph¸t triÓn KTTT g¾n víi x©y dùng TLQP còng
®ang n¶y sinh nh÷ng m©u thuÉn míi cÇn ®−îc quan t©m gi¶i quyÕt, trong
®ã sù yÕu kÐm vÒ kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ vµ LLSX víi yªu cÇu ®Èy nhanh
ph¸t triÓn KTTT vµ t¨ng c−êng TLQP ®−îc xem lµ m©u thuÉn chñ yÕu
mang tÝnh bao trïm chi phèi c¸c m©u thuÉn kh¸c.
3. §Ó ph¸t huy tÝnh hiÖu qu¶ vµ vai trß cña KTTT ë c¸c tØnh trung du,
miÒn nói phÝa B¾c cÇn ph¶i qu¸n triÖt tèt hÖ thèng quan ®iÓm ®· nªu trong
luËn ¸n, trong ®ã ph¸t triÓn KTTT ph¶i nh»m môc tiªu ®Èy m¹nh CNH, H§H
n«ng nghiÖp, n«ng th«n, t¨ng c−êng c¬ së vËt chÊt cho nÒn quèc phßng ë c¸c
tØnh trung du miÒn nói phÝa B¾c ®−îc coi lµ quan ®iÓm chñ ®¹o; ®ång thêi
cÇn ph¶i thùc hiÖn ®ång bé hÖ thèng c¸c gi¶i ph¸p mµ luËn ¸n ®· nªu ra
nh»m võa thóc ®Èy ph¸t triÓn KTTT võa t¨ng c−êng vai trß cña nã trong x©y
dùng TLQP. C¸c nhãm gi¶i ph¸p ®−îc tr×nh bµy trong luËn ¸n mang tÝnh ®Æc
thï cña vïng. Trong ®ã, x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng, x©y dùng c¬ së vËt chÊt -
kü thuËt, n©ng cao chÊt l−îng nguån nh©n lùc ®−îc coi lµ nhãm gi¶i ph¸p
quan träng hµng ®Çu, nh»m kh¾c phôc trë lùc lín nhÊt cña ph¸t triÓn KTTT ë
c¸c ®Þa ph−¬ng nµy trong nh÷ng n¨m qua.
4. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®−îc trong nghiªn cøu ph¸t triÓn KTTT vµ vai
trß cña nã ®èi víi x©y dùng TLQP ë c¸c tØnh trung du, miÒn nói phÝa B¾c
n−íc ta hiÖn nay phÇn nµo ®· lµm s¸ng tá nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn
®Æt ra, t¹o c¬ së ®Ó tiÕp tôc hoµn chØnh c¸c chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch nh»m
®Èy nhanh ph¸t triÓn KTTT, t¨ng c−êng vai trß cña nã trong x©y dùng tiÒm
lùc quèc phßng. Tuy nhiªn, ®©y lµ vÊn ®Ò rÊt khã kh¨n vµ phøc t¹p, t¸c gi¶
cho r»ng cÇn ph¶i cã sù ®Çu t− vµ phèi hîp nghiªn cøu cña c¸c nhµ khoa
häc, c¸c c¬ quan trong vµ ngoµi qu©n ®éi míi hy väng gi¶i quyÕt tho¶
®¸ng nh÷ng vÊn ®Ò mµ thùc tiÔn ®Æt ra. Nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu mµ t¸c
gi¶ luËn ¸n ®−a ra míi chØ lµ nh÷ng kh¸m ph¸ b−íc ®Çu, rÊt mong ®−îc sù
®ãng gãp ý kiÕn quý b¸u cña c¸c nhµ khoa häc.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
Phát triển kinh tế trang trại và vai trò của nó đối với xây dựng tiềm lực quốc phòng ở các tỉnh Trung du, miền núi phía Bắc nước ta hiện nay.pdf
