Viện quản lý kinh tế Trung ương đã có những đóng góp tích cự vào sự
nghiệp đổi mới của nước ta. Tập thể can bộ trong Viện cố gắng bám sát tình
hình thực tế của đất nước để nghiên cứu lý luận và kinh nghiệm quốc tế, suy
nghĩ để góp phần xây dựng và vận dụng đúng đắn đường lối, chủ trương của
Đảng và Nhà nước, do vậy đã có những kiến nghị phù hợp với thực tế, được
Đảng, Nhà nước và xã hội chấp nhận. Hiện nay, trong khi tiếp tục đẩy tới công
cuộc đổi mới một cách toàn diện và sâu sắc, nhân dân ta, nền kinh tế nước ta
đang đứng trước thời cơ lớn và thách thức lớn đan xen vào nhau.
26 trang |
Chia sẻ: lylyngoc | Lượt xem: 2154 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Tiểu luận Tổng hợp về Viện quản lý kinh tế Trung ương, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
TIỂU LUẬN:
Báo cáo tổng hợp về Viện
quản lý kinh tế Trung ương
LỜI NÓI ĐẦU
Khi nền kinh tế nước ta phải đối mặt với những khó khăn to lớn: trong khi
nhiều tiềm năng chưa được phát huy thì sản xuất trì trệ, đình đốn; đầu tư giảm
mạnh; hoàng hóa khan hiếm; lạm phát ngày một gia tăng; nhiều lao động không có
việc làm hoặc thiếu việc làm; đời sống của nhân dân không được cải thiện, thậm chí
có mặt còn giảm sút; tình hình xã hội có nhiều diễn biến phức tạp;… Nhìn một cách
tổng thể khi đó nền kinh tế thiếu động lực phát triển; một bộ phận không nhỏ người
lao động và cán bộ quản lý bộ phận không nhỏ người lao động và cán bộ quản lý
không quan tâm tới việc phát triển sản xuất, kinh doanh, do vậy năng suất lao động
vốn đã thấp lại càng giảm sút, làm cho nền kinh tế ngày càng suy thoái.
Trước tình hình trên, Đảng và Nhà nước đã quyết định thành lập Viện nghiên
cứu quản lý kinh tế trung ương và giao cho Viện nhiệm vụ tổng kết tình hình thực
tế, nghiên cứu lý luận, tìm ra những định hướng và giải pháp phá bỏ những cái lỗi
thời của cơ chế quản lý cũ, xây dựng cơ chế quản lý mới phù hợp với tình hình thực
tế của đất nước và xu thế chung của thờ đại nhằm từng bước xoay chuyển tình thế,
tạo ra động lực mới cho phát triển đất nước. Việc còn có nhiệm vụ tổ chức đào tạo,
bồi dưỡng cán bộ trung cao cấp của trung ương, tỉnh và huyện nhằm trang bị cho số
cán bộ này những kiến thức mới về quản lý kinh tế và truyền đạt những tư tưởng
mới của Đảng và nhà nước về đổi mới kinh tế và quản lý kinh tế.
Viện đã đưa ra những nghị quyết và những quyết định mang tính đột phá
mạnh mẽ vào cơ chế kế hoạch hóa tập trung quan liêu, bao cấp và đã thực sự góp
phần quan trọng tạo ra động lực mới cho phát triển kinh tế xã hội của đất nước.
Từ những năm mới chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường có sự quản lý của
Nhà nước, viện được chính phủ giao chủ trì xây dựng 6 dự án luật trình Quốc Hội
xem xét và ban hành, đó là: Luật công ty, luật doanh nghiệp tư nhân; luật khuyến
khích đầu tư trong nước; luật doanh nghiệp nhà nước; luật hợp tác xã; luật phá sản
doanh nghiệp. Cùng với các Luật khác, những luật này góp phần vào việc hình
thành và hoàn thiện môi trường pháp lý cho các hoạt động kinh tế trong nền kinh tế
hàng hóa nhiều thành phần.
Công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quản lý kinh tế tuy chỉ thực hiện đến
năm 1990 nhưng đã có những đóng góp tích cực vào sự nghiệp đổi mới của đất
nước. Hơn 10000 cán bộ chủ chốt trong bộ máy nhà nước từ cấp trung ương đến
cấp huyện, doanh nghiệp nhà nước và một số trường đại học, viện nghiên cứu khoa
học đã đước bồi dưỡngnâng cao kiến thức tại trường quản lý kinh tế trung ương và
tại Liên xô(cũ). Những tư tưởng cốt lõi của Lênin trong chính sách kinh tế mới và
những tư tưởng đổi mới của Đảng và Nhà nước ta về kinh tế và quản lý kinh tế đã
được đội ngũ cán bộ thống nhất nhân thức đúng đắn, sâu sắc. Kết quả này đã góp
phần tạo ra những thành tựu quan trọng trong công cuộc đổi mới của đất nước ta.
I- Lịch sử hình thành, chức năng và nhiệm vụ của Viện quản lý kinh tế Trung
ương.
1- Lịch sử hình thành của Viện.
Ngay sau khi miền Bắc được giải phóng Đảng đã tập trung sức lãnh đạo khôi
phục, cải tạo nền kinh tế và bắt đầu công cuộc xây dựng cơ sở vật chất cho chủ
nghĩa xã hội thông qua kế hoạch 5 năm lần thứ nhất (1961 – 1965 ). Thành tựu
đạt được là rất to lớn, song từ cuối 1965 chiến tranh lan rộng ra miền Bắc đã
buộc chúng ta phải chuyển hướng vừa phát triển kinh tế vừa chiến đấu bảo vệ
miền Bắc XHCN, chi viện cho tiền tuyến lớn, giải phóng miền Nam thống nhất
đất nước. Mặc dù đạt được những thành tựu to lớn, nhưng ngay từ giữa những
năm 60 chúng ta đã nhận thấy những vướng mắc, trì trệ trong quản lý, đã bắt đầu
phê phán phương thức tổ chức quản lý hành chính – cung cấp và đề ra nhiều
phong trào như Ba xây, Ba chống, Cải tiến quản lý HTX nông nghiệp vòng I,
vòng II,… Nhà nước cũng đã mời các chuyên gia cố vấn của CHDC Đức sang
giúp đỡ, nhằm khắc phục các vướng mắc, trì trệ trong quản lý, song do những
điều kiện khách quan và chủ quan, công cuộc cải cách kinh tế đã không đạt được
tiến bộ mong muốn và cấp thiết. Sau khi miền Nam được giải phóng, đất nước
thống nhất, với khí thế phấn khởi hào hùng của cả dân tộc, cả nước bước vào
XHCN với kế hoạch 5 năm lần thứ hai (1976 – 1980 ), song chỉ một thời gian
ngắn sau đó tình hình kinh tế lại lâm vào tình thế khó khăn, bế tắc. Do vậy
nhiệm vụ nghiên cứu quản lý kinh tế đã được đặt ra.
Đại hội IV đã đề ra nhiệm vụ “… Tổ chức lại nền sản xuất xã hội trong phạm
vi cả nước, cải tiến phương thức quản lý kế hoạch hóa làm chính, kiện toàn bộ
máy quản lý kinh tế…”, “… thực hiện một sự chuyển biến sâu sắc trong tổ chức
và quản lý kinh tế trong cả nước…”
Thực hiện chủ trương của Đại hội trong lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng và phát
triển kinh tế, Trung ương Đảng và Chính phủ thấy cần thiết phải có một cơ quan
riêng không bị cuốn hút vào công việc điều hành hàng ngày, chuyên nghiên cứu,
nhận xét, đánh giá khách quan quá trình này và kiến nghị các biện pháp khả thi,
hữu hiệu nhằm quản lý ngày một tốt hơn nền kinh tế. Từ yêu cầu đó, Trung
ương Đảng và chính phủ đã lần lượt thành lập một số nhóm, tổ gồm những cán
bộ biệt phái từ các Bộ, ngành, và sau này là Ban thư và Chính phủ. Nhiều đồng
chí lãnh đạo cấp cao của Đảng và Chính phủ đã trực tiếp phụ trách các tổ chức
nghiên cứu đó như Thủ tướng Phạm Văn Đồng, phó thủ tướng Lê Thanh Nghị,
Phó thủ tướng Nguyễn Duy Trinh…
Trước đòi hỏi ngày càng bức xúc của thực tiễn, yêu cầu cấp bách phải nghiên
cứu có luận cứ về phương thức quản lý kinh tế mới nên đã thúc đẩy việc chuyển
Ban nghiên cứu cải tiến quản lý kinh tế thành Viện. Do đó, ngày 14 tháng 07
năm 1977 Bộ chính trị Ban chấp hành Trung ương khóa 4 ra Quyết định 209 –
NQ – NS/TW thành lập Viện nghiên cứu quản lý kinh tế của Trung ương Đảng
và Chính Phủ và cử đồng chí Nguyễn Văn Trâm làm viện trưởng, đồng chí Đoàn
Trọng Truyến làm phó Viện trưởng. Tiếp theo ngày 10/11/1977 Ban bí thư ra
Quyết định số 04 QĐ/TW quy định nhiệm vụ, quyền hạn và quy chế công tác
của Viện nghiên cứu quản lý kinh tế TW. Căn cứ vào Điều 53 của Hiến pháp
năm 1959, điều 3 của Luật tổ chức Hội đồng Chính Phủ và theo đề nghị của Hội
đồng Chính phủ, Ủy ban thường vụ Quốc hội đã ban hành Quyết nghị số 215 –
NQ/QHK6 ngày 17/4/1978 phê chuẩn việc thành lập Viện nghiên cứu quản lý
kinh tế trung ương, cơ quan ngang Bộ của Hội đồng chính phủ.
2- Chức năng và nhiệm vụ chủ yếu của Viện.
Căn cứ vào quyết nghị của Ủy ban thường vụ Quốc hội, Hội đồng chính phủ
đã ban hành Nghị định số 111 – CP ngày 18/5/1978 Quy định nhiệm vụ, quyền
hạn và tổ chức của Viện nghiên cứu quản lý kinh tế TW. Theo đó, Viện nghiên
cứu quản lý kinh tế TW có các quyền hạn và nhiệm vụ chính sau:
Nghiên cứu hệ thống quản lý kinh tế XHCN trong cả nước, nhằm vào
nhũng vấn đề chung và quan trọng nhất là: tổ chức lại nền sản xuất xã hội, cải
tiến phương thức quản lý kinh tế lấy kế hoạch làm chính; kiện toàn bộ máy quản
lý kinh tế.
Dự thảo các đề án về quản lý kinh tế có nội dung tổng hợp, liên quan đến
nhiều ngành, nhiều lĩnh vực để trình Hội đồng Chính phủ.
Cộng tác với các Bộ, Tổng cục và Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố theo
một chương trình phân công và phối hợp chung.
Phát biểu ý kiến với Hội đồng Chính phủ về những đề án quản lý kinh tế do
các Bộ, Tổng cục và địa phương trình ra Hội đồng Chính phủ.
Tổng kết thực tiễn quản lý kinh tế ở nước ta nghiên cứu vận dụng các quy
luật kinh tế vào công cuộc xây dựng và quản lý kinh tế trong quá trình phát triển
từ sản xuất nhỏ lên sản xuất lớn XHCN; nghiên cứu kinh nghiệm tổ chức và
quản lý kinh tế của các nước XHCN anh em và các nước khác, xây dựng khoa
học về quản lý kinh tế XHCN ở nước ta.
Tổ chức việc bồi dưỡng cán bộ cao cấp của Nhà nước về quản lý kinh tế;
hướng dẫn các Viện, các trường bồi dưỡng cán bộ về quản lý kinh tế của các Bộ,
các tỉnh và thành phố.
Thực hiện việc hợp tác và trao đổi kinh nghiệm về công tác nghiên cứu
quản lý kinh tế với các tổ chức hữu quan ở nước ngoài, theo đúng đường lối,
chính sách đối ngoại của Đảng và những quy định của Nhà nước.
Hướng dẫn, giúp đỡ về nội dung và phương pháp nghiên cứu đối với các
tổ chức nghiên cứu quản lý kinh tế của các Bộ, Tổng cục và địa phương.
Quản lý tổ chức cán bộ, biên chế, kinh phí và tài sản của Viện theo chính
sách và chế độ chung của Nhà nước.
Để thực hiện chức năng nhiệm vụ trên, cơ cấu tổ chức của Viện theo Nghị
đinh số 111 – CP gồm có:
- Ban nghiên cứu tổng hợp.
- Ban nghiên cứu quản lý công nghiệp(gồm cả xây dựng – giao thông vận tải).
- Ban nghiên cứu quản lý nông nghiệp (gồm cả lâm nghiệp, ngư nghiệp và
thủy lợi).
- Ban nghiên cứu quản lý lưu thông phân phối
- Ban quản lý bồi dưỡng cán bộ cao cấp.
- Văn phòng,
Và hội đồng khoa học quản lý kinh tế làm chức năng tư vấn về khoa học quản lý
kinh tế cho Viện trưởng.
Đến năm 1980, nhằm tạo thuận lợi cho việc thống nhất chỉ đạo, Ban bí thư
Trung ương khóa IV đã Quyết định để Viện thôi trực thuộc Ban bí thư chỉ còn
trực thuộc Chính phủ nhung chức năng nhiệm vụ của Viện giữa nguyên không
thay đổi. Trong những năm qua lần lượt các đồng chí sau đây đã được cử vào
các chức vụ Lãnh đạo Viện nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương.
Các đồng chí Viện trưởng:
Nguyễn văn Trân ( 1978 – 1989 ).
Đoàn Duy Thành ( 1991 – 1992 ).
Đoàn Đỗ ( quyền Viện trưởng ) từ 1989 – 1991.
Lê Đăng Doanh (từ 1993).
Các đồng chí phó Viện trưởng:
Đoàn trọng Truyến ( Từ 1978 – 1981 ).
Đoàn Đỗ ( 1981 – 1989 ).
Dương bạch Liên ( 1982 – 1986 ).
Lê Đăng Doanh ( 1991 – 1993 ).
Nguyễn Văn Bích ( từ 1989).
Nguyễn Văn Huy ( 1991 – 1994 ).
Đặng Đức Đạm ( 1995 – 1998 ).
Trần Xuân Lịch ( từ 1998 ).
Lê Xuân Bá ( từ 1998).
Các đồng chí cố vấn cấp cao:
Nguyễn Chân.
Ngô Duy Cảo.
Trần Việt Phương
Ngày 27/10/1992 Thủ tướng Chính phủ ban hành Nghị định số 07 – CP giao
cho Ủy ban Kế hoạch nhà nước ( nay là Bộ kế hoạch và Đầu tư) quản lý viện
nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương. Đến ngày 29/11/1995, căn cứ vào Nghị
định số 75 – CP ngày 1/11/1995 của Chính Phủ về chức năng, nhiệm vụ, quyền
hạn và tổ chức bộ máy của Bộ kế hoạch và Đầu tư, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và
Đầu tư đã ban hành Quyết định số 17 – BKH/TCCB (ngày 29/11/1995) quy định
chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức của Viện nghiên cứu quản lý kinh tế TW
( trong Bộ kế hoạch và Đầu tư).
Các chức năng, nhiệm vụ của Viện hiện nay được quy định là:
Dưới sự chỉ đạo của Bộ trưởng Bộ kế hoạch và Đầu tư, phối hợp với các đơn
vị trong bộ, các ngành, các địa phương xây dựng các đề án chính sách kinh tế,
cơ chế quản lý kinh tế và kế hoạch hóa, các dự án luật, pháp lệnh và văn bản
dưới luật thuộc lĩnh vực quản lý kinh tế do Nhà nước giao, trên cơ sở tổng kết
thực tiễn kinh tế và quản lý kinh tế trong nước, nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế
về quản lý kinh tế tầm vĩ mô và vi mô.
Tổ chức nghiên cứu đề xuất và thí điểm áp dụng những cơ chế chính sách,
mô hình tổ chức quản lý kinh tế mới, đáp ứng yêu cầu của thực tế kinh tế - xã
hội.
Nghiên cứu lý luận và phương pháp luận khoa học quản lý kinh tế, từng
bước góp phần xây dựng chương trình cải cách kinh tế và phát triển khoa học
kinh tế ở Việt Nam.
Hợp tác nghiên cứu với các tổ chức và cơ quan trong nước và ngoài nước
trên lĩnh vực quản lý kinh tế; thực hiện công tác tư vấn về quản lý kinh tế và bồi
dưỡng, đào tạo cán bộ (kể cả trên đại học khi có điều kiện).
Tổ chức quan lý các hoạt động của Câu lạc bộ Giám đốc Trung ương và thực
hiện những nhiệm vụ khác theo sự phân công của Bộ trưởng Bộ kế hoạch và
Đầu tư.
Cơ cấu tổ chức của Viện hiện nay bao gồm các phòng ban:
Ban nghiên cứu chính sách vĩ mô.
Ban nghiên cứu cải cách và phát triển doanh nghiệp.
Ban nghiên cứu chính sách hội nhập kinh tế quốc tế.
Ban nghiên cứu chính sách phát triển kinh tế nông thôn.
Ban nghiên cứu khoa học quản lý kinh tế.
Hội đồng khoa học.
Ban nghiên cứu khoa học quản lý.
Trung tâm tư vấn, đào tạo và bồi dưỡng cán bộ quản lý.
Tạp trí quản lý kinh tế.
Trung tâm thông tin và tư liệu.
Văn phòng viện.
Ngoài ra Viện còn trực tiếp quản lý hoạt động của Câu lạc bộ
Giám đốc Trung ương.
Ban lãnh đạo của Viện hiện nay:
Viện trưởng: TS Đinh Văn Ân.
Các phó Viện trưởng: TS Lê Xuân Bá.
Trần xuân Lịch.
TS Nguyễn Xuân Trình.
II- Những hoạt động của Viện quản lý kinh tế Trung ương trong những năm
qua.
Sự ra đời của Viện nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương là để đáp ứng
những đòi hỏi của sự nghiệp quản lý kinh tế ở nước ta; được thùa hưởng những
kết quả và kinh nghiệm nghiên cứu của các tổ chức tiền thân, gắn bó và bám sát
cuộc sống đầy năng động của đất nước, biết tập hợp các lực lượng nghiên cứu
trong nước và sớm tham gia vào quá trình hợp tác, trao đổi kinh nghiệm với
chuyên gia của các tổ chức quốc tế và nước ngoài, do đó Viện đã thực thi được
nhiệm vụ Nhà nước giao và làm được một số việc rất cơ bản.
1- Những thành tựu của Viện đã đạt được trong các năm qua.
Do bám sát thực tế, tổng kết những sáng kiến tự phát từ cơ sở, kết hợp với
tam khảo kinh nghiệm nước ngoài Viện đã mạnh dạn đề xuất sáng kiến “đổi
mơi”. Điều này không phải do trình độ lý luận cao siêu hay một sáng tạo gì ghê
gớm; chúng ta chỉ biết là không thể làm như cái cũ, không thể chấp nhận cái cũ
phải “đổi mới”. Khái niệm “đổi mới” quản lý kinh tế đưa ra từ đó (11/1978).
Mặt khác chúng ta cũng tiếp thu được thông tin từ bên ngoài, chủ yếu từ kinh
nghiệm của Liên Xô, về thực hiện chính sách kinh tế mới (NEP). Nội dung dự
thảo đề cương “thực hiện một sự chuyển biến sâu sắc trong tổ chức và quản lý
kinh tế” đã thể hiện rất nhiều sự “đổi mới”. Và cũng chính Viện đã chủ động
kiến nghị với Chính phủ và đước Thủ tướng chấp nhận chuẩn bị báo cáo trình ra
Hội nghị lần thứ 6 của BCH TW (khóa IV), khởi đầu cho thời ký đổi mới kinh tế
ở nước ta.
Được Đảng và Chính phủ giao chủ trì nghiên cứu nhiều đề án lớn về đổi mới
quản lý trong các lĩnh vực kinh tế quan trọng nhằm cụ thể hóa chủ trương của
các nghị quyết Trung ương, Nghị quyết Đại hội Đảng ví dụ một số đề án quan
trọng như: đề án của BCT khóa IV quyết định ra Nghị quyết 26- NQ/TW (1980)
về công tác phân phối lưu thông; Quyết định 25,26-CP (1981) cụ thể hóa Nghị
quyết TW 6 khóa IV (1979) về cải tiến quản lý xí nghiệp; Các đề án nhằm cụ thể
hóa Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ VI như đề án về đổi mới quản lý kinh tế
nông nghiệp, cơ chế chính sách đối với khu vực ngoài quốc doanh để Bộ chính
trị khóa VI ban hành Nghị quyết 10 và 16-NQ/TW (1988), đề án về đổi mới
quản lý xí nghiệp quốc doanh để Chính phủ ban hành quyết định số 217-HĐBT,
đề án về chính sách đối với kinh tế cá thể và doanh nghiệp tư nhân trong nông
lâm, ngư nghiệp để Chính phủ ban hành Nghị định số 170-CP(1980) và 6 dự án
Luật trình Quốc hội ban hành trong thời gian nhiệm kỳ Đại hội VII của Đảng.
Ngoài ra còn có nhiều đề án khác mà Viện được giao chủ trì hoặc tham gia với
cơ quan khác nghiên cứu trình cấp trên.
Sớm đề xuất với TW về việc mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế về kinh tế.
Ngay trong bản “dự thảo đề án”(11/1978) Viện đã kiến nghị cần mở rộng kinh tế
đối ngoại và coi kinh tế đối ngoại là bộ phận của đường lối kinh tế, là một nhân
tố tạo cơ cấu kinh tế mới của nước ta, một cách tốt nhất để sớm phát huy lao
động, tài nguyên đất, rừng, biển, thực hiện công nghiệp hóa. Tính toán kỹ dám
dùng biện pháp cởi mở, mạnh bạo, tìm nhiều cách thu hút đầu tư từ ngoài phát
triển nhiều hình thức hợp doanh và hợp tác, nhiều kiểu trao đổi kinh tế với nước
ngoài. Xuất khẩu lao động tại chỗ bằng con đường gia công cho nước ngoài.
Cho phép các nước ngaòi đặt các đại lý trên đất nước ta để bán sản phẩm công
nghiệp, thiết bị, phụ tùng, vật tư cần thiết cho nền sản xuất nước ta. Chung vốn
với nước ngoài để đầu tư xây dựng một số công trình công nghiệp thích hợp trên
đất nước ta để cùng nhau chia sản phẩm, lợ nhuận… Việc hợp tác kinh tế khoa
học – kỹ thuật của ta trước hết hướng vào khối SEV, vào các nước láng giềng,
với các nước đang phát triển và các nước tư bản. Vừa tranh thủ hợp tác giữa
chính phủ với chính phủ, vừa hợp tác giữa các đoàn thể, các tổ chức kinh tế xã
hội, của nhân dân bằng nhiều con đường, phương thức khác nhau.
Đã đạt được kết quả nhất định trong công tác bồi dưỡng kiến thức quản lý
cho đội ngũ cán bộ trung cao cấp và cán bộ cơ sở trong cả nước. Thực chất của
việc bồi dưỡng này không phải là nâng cao trình độ quản lý cho cán bộ mà làm
xoay chuyển tư duy của họ, trang bị một số quan điểm mới về quản lý kinh tế,
một cách nhìn mới về hiện trạng kinh tế nước ta.
Trong các kiến nghị về đổi mới kinh tế và quản lý kinh tế Viện luôn bám sát
đường lối của Đảng và coi trọng, đề cao các quy luật kinh tế khách quan, đặc
biệt là quy luật giá trị. Tư tưởng nghiên cứu của Viện là coi trọng và chú ý đúng
mức đến việc tìm tòi, sử dụng quy luật giá trị gắn với hiệu quả của các hoạt động
kinh tế. Giá cả là vấn đề quan tâm đầu tiên trong các kiến nghị, do hệ thống giá
của ta có nhiều điểm không sát với thực tiễn, phải cải cách nó một cách cơ bản
để tiến tới hệ thống một giá biến động theo quan hệ cung-cầu. Trước mắt phải
điều chỉnh và cải tiến chính sách giá cho phù hợp theo hướng làm cho giá cả sát
với giá trị để thúc đẩy sản xuất và tăng năng suất; đẩy mạnh thu mua, nắm
nguồn hàng, xuất khẩu; bớt bù lỗ, bớt gánh nặng cho ngân sách. Hỗ trợ cho lưu
thông tiền tệ, giảm bội chi tiền mặt và lạm phát. Một vấn đề khó của nhiều nước
trên thế giới cũng như của nước ta là xử lý vấn đề lạm phát. Ngay từ năm 1978
Viện đã nêu là phải đánh giá đúng tình hình lạm phát và có biện pháp chống lạm
phát. Tuy nhiên do chưa hiểu thấu đáo nên chúng ta chưa tìm ra đước các biện
pháp hữu hiệu để chống và đẩy lùi lạm phát. Chúng ta cũng thấy những vấn đề
bức xúc trong lĩnh vực tài chính, tiền tệ, cần phải có sự đổi mới, nếu không sẽ
cản trở sự phát triển sản xuất và ổn định đời sống. Đồng thời Viện cũng thấy
phải sớm đổi mới công tác kế hoạch hóa cả về nội dung và phương pháp, gắn kế
hoạch với thị trường, sử dụng quan hệ hàng hóa – tiền tệ trong công tác kế hoạch
hóa. Quyết đinh 25 – CP là kết quả dầu tiên của việc đưa kiến nghị đổi mới kế
hoạch hóa vào cuộc sống của xí nghiệp công nghiệp.
Thấy rõ những bất hợp lý, lạc hậu, vênh váo của cơ cấu kinh tế, cùng những
ảnh hưởng của nó đến quá trình phát triển của đất nước; Viện đã kiến nghị phải
sắp xếp lại kinh tế, tập trung sức cho một số chương trình trọng điểm, rà soát,
sắp xếp lại các cơ sở kinh tế quốc doanh dựa trên hiệu quả của sản xuất kinh
doanh, nhưng việc làm này chưa đạt.
Sau 5 năm thực hiện đường lối đổi mới toàn diện nền kinh tế đất nước, Viện
cho rằng đã đến thời điểm cần phải luật pháp hóa các chủ trương, chính sáhc của
Đảng và Nhà nước từng bước thành hệ thống luật pháp tạo môi trường cho các
thành phần kinh tế hoạt động và phát triển. Viện đã kiến nghị với Nhà nước và
được giao chủ trì nghiên cứu soạn thảo để trình Quốc hội thông qua 6 luật đối
với các tổ chức kinh tế.
2- Những hạn chế, chưa làm được, chưa nghĩ tới đầy đủ.
Ngày nay sau hơn 10 năm đổi mới với tư duy được đổi mới, khi cơ chế đã
từng bước chuyển đổi theo hướng thị trường, khi cơ cấu kinh tế đã có những
chuyển biến bước đầu, việc xem xét lại các việc làm vừa qua để thấy rõ mặt ưu
điểm và khuyết điểm đã có nhiều căn cứ vả lý luận và thực tiễn. Chúng ta là
người sống trong sự biến đổi của thời đại, nên suy nghĩ, việc làm cũng không thể
tách biệt khỏi thời đại. Tuy đó không phải là lý do để biện minh cho những việc
chưa làm được, hay suy nghĩ chưa đầy đủ nhưng chúng ta có thể nhìn lại mình
một cách khách quan để xác định hướng đi cho tương lai.
Một trong những nhiệm vụ quan trọng số một của Viện khi thành lập là:
“nghiên cứu hệ thống quản lý kinh tế XHCN trong cả nước”, trong hơn 20 năm
hoạt động Viện đã có nhiều cố gắng trong nghiên cứu lý luận và thực tiễn để
đóng góp với Đảng và Nhà nước trong sự nghiệp đổi mới quản lý kinh tế đất
nước, song đến nay việc hình dung một cách có hệ thống, rõ rệt “hệ thống quản
lý kinh tế XHCN” hay nói cách khác là hình thành một chiến lược quản lý lâu
dài cho đất nước như thế nào cả về mặt lý luận và thực tiễn hiện vẫn đang là vấn
đề còn bỏ ngỏ. Đây là nhiệm vụ nặng nề, rất khó khăn đòi hỏi đội ngũ cán bộ
nghiên cứu khoa học của các Viện lớn và cả nước trong đó có cán bộ của Viện
phải có nhiều nỗ lực vượt bậc trong nghiên cứu, lấy nghiên cứu trong nước là
chính kết hợp nghiên cứu nước ngoài. Và phải nghiên cứu các mô hình khác
nhau, các học thuyết khác nhau… và có thời gian cần thiết mới có đóng góp
xứng đáng. Từ khi Viện vào Bộ Kế hoạch và Đầu tư thì nhiệm vụ này không
được đặt ra rõ ràng. Tuy nhiên đây là việc lớn cần tiếp tục tập trung sức nghiên
cứu mà Viện không nên thoái thác.
Trong quản lý kinh tế, nhất là quản lý nền kinh tế theo cơ chế thị trường, các
công cụ quản lý vĩ mô luôn đóng vai trò quan trọng mang tính công phạt lớn,
song việc đi sâu nghiên cứu về mặt lý luận và thực tiễn của công cuộc đổi mới ở
nước ta để vận dụng, đặc biệt là vai trò, vị trí của các công cụ quản lý vĩ mô
trong nền kinh tế vận động theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước
theo định hướng XHCN ở nước ta là những công cụ gì, kế hoạch có là công cụ
quan trọng số một hay không? Có phải là yếu tố tất yếu của cơ chế có ý nghĩa là
“Có sự quản lý của Nhà nước”, bằng luật pháp, kế hoạch, hay chính sách? Sử
dụng như thế nào đối với từng công cụ vẫn đang là những câu hỏi chưa có lời
giải đầy đủ.
Viện đã có một số đóng góp trong quá trình đổi mới quản lý doanh nghiệp
Nhà nước từ nhiều năm nay, song đến nay vấn đề cải cách doanh nghiệp nhà
nước là vấn đề gai gốc và có nhiều tranh cãi, vướng mắc cần phải được nghiên
cứu sâu hơn, cụ thể hơn để có những lời giải có hiệu quả hơn.
Hiện tại và tương lai dài hơn đối với nền kinh tế nước ta, nông nghiệp, nông
thôn vẫn đóng giữ vị thế quan trọng và chủ yếu cả về giá trị sản lượng trong thu
nhập quốc nội và dân cư, lao động. Nhưng sau hơn 10 năm đổi mới nhiều vấn đề
của nông nghiệp, nông thôn vẫn đang đặt ra, mô hình tổ chức sản xuất là gì?
Hay nông trại,… Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn bằng cách
gì? Bắt đầu từ đâu? Để đưa nông nghiệp nông thôn sang thời kỳ mới, thời kỳ
công nghiệp hóa – hiện đại hóa… chung lại lĩnh vực quan trọng này cũng đang
đặt ra khá nhiều vấn đề về quản lý đòi hỏi sự nghiên cứu công phu, nghiêm túc
cả về lý luận và thực tiễn.
Trong lĩnh vực phân phối lưu thông tài chính – ngân hàng – giá … chưa
được tổ chức nghiên cứu một cách cơ bản ở tầm chỉ đạo chung của nhà nước
cũng như bản thân Viện chưa tập trung lực lượng để nghiên cứu, đồng thời năng
lực nghiên cứu về lĩnh vực này còn hạn chế nhiều.
Ngay từ ngày bắt đầu khi mới thành lập Viện đã sớm nhận thức về vai trò, vị
trí của việc phát triển kinh tế đối ngoại, về mở cửa nền kinh tế. Song việc nghiên
cứu nó không được tiếp tục thường xuyên. Cho dù Bộ thương mại và các Viện
kinh tế khác có nghiên cứu, nhưng dưới góc độ nghiên cứu cơ chế tổng thể quản
lý nền kinh tế, Viện cần phải đặt cho mình nhiệm vụ nghiên cứu lĩnh vực quan
trọng này – một trong các lĩnh vực cốt tử của chiến lược phát triển kinh tế đất
nước. Trong thời đại mở cửa, hội nhập, cơ chế quản lý nào là thích hợp cần hội
nhập? mà không mất tính tự chủ?
Chưa chú ý nghiên cứu bộ máy Nhà nước quản lý kinh tế - xã hội. Việc
nghiên cứu này Nhà nước không giao cho Viện nghiên cứu. Nhưng với tư cách
là một cơ quan nghiên cứu tham mưu tư vấn, nếu không chú ý đúng mức tới việc
nghiên cứu bộ máy quản lý nhà nước về kinh tế sẽ là một lỗ hổng cho dù trong
những kiến nghị đầu tiên về đổi mới quản lý kinh tế, công tác tổ chức bộ máy và
cán bộ chiếm vị trí mấu chốt trong các mấu chốt.
Công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quản lý đã thu được kết quả nhất định,
góp phần xây dựng và tạo lập cho đội ngũ cán bộ cách nhìn nhận, tư duy mới
hơn trước về hiện trạng kinh tế của nước ta, chưa trạng bị cho đội ngũ này về
đào tạo, bồi dưỡng quản lý cho đội ngũ cán bộ trung, cao cấp, mới chỉ dựa vào
Liên Xô là chính; sau này có mở ra các tổ chức quốc tế và một số nước song lại
thu hẹp phạm vi, đối tượng chủ yếu bồi dưỡng kiến thức cho các nhà doanh
nghiệp.
Việc giải thể trường quản lý kinh tế Trung ương (1990) đã tạo ra một khoảng
trống, nếu không nói là hẫng hụt, trong việc tiếp tục đào tạo, bồi dưỡng có hệ
thống về kiến thức quản lý kinh tế cho đội ngũ cán bộ trung, cao cấp của nước
ta. Về việc này trước khi vào Bộ kế hoạch và Đầu tư Viện có một số lần đưa ra
đề án kiến nghị với Chính phủ tổ chức việc đào tạo, bồi dưỡng song không được
chấp nhận, đến nay vẫn còn là khoảng trống trong lĩnh vực này.
3- Những bài học kinh nghiệm.
Sau những năm hoạt động, Viện đã có những việc đã làm được và chưa làm
được. Nhưng từ đó có thể rút ra những bài học, những kết luận về sự thành công
và chưa thành công.
Nghiên cứu kinh tế và cơ chế quản lý kinh tế là quá trình liên tục hoàn thiện
nhất là trong điều kiện đang trong quá trình chuyển đổi, cần bám sát thực tiễn để
tổng kết kinh nghiệm, thăm dò phản ứng kết quả để hoàn thiện nội dung, phương
pháp và tính sát thực của kiến nghị. Do vậy có thể rút ra là không thể ngồi trong
phòng kín để hoạch định các chính sách, chủ trương mà muốn nghiên cứu có kết
quả phải gắn với thực tế, từ thực tiễn tổng kết, nâng cao nhưng phải có tư duy và
kiến thức khoa học, phá vỡ một khâu trong vòng luẩn quẩn tư duy cũ, nếu không
thì không thoát khỏi chủ nghĩa kinh nghiệm hoặc chỉ là minh họa chủ trương của
lãnh đạo. Do đó cần có sự hiểu biết thêm sâu, rộng, ở một trình độ cao, đúc kết
thành lý luận làm cơ sở cho hoạch định chính sách.
Là cơ quan tham mưu cho Chính phủ, nhận nhiệm vụ trực tiếp của Chính
phủ. Những nhiệm vụ đó chủ yếu đòi hỏi chúng ta giải quyết các vấn đề hiện tại,
xử lý các vấn đề cấp bách. Chúng ta hoàn thành tương đối có hiệu quả các
nhiệm vụ được giao đó. Tuy nhiên, việc này cũng chỉ giải quyết được các vấn đề
trước mắt, chưa đi sâu vào các vấn đề lương. Ta bằng lòng với cụm từ “phân
phối theo lao động” và tìm mọi cách để thực hiện nguyên tắc này. Còn “phân
phối” trong công nghiệp, nông nghiệp, ngư nghiệp thế nào, cũng phải nghiên
cứu thu nhập của người lao động, của mọi tầng lớp dân cư, không bó hẹp trong
phạm vi cán bộ công nhân viên chức ăn lương, nghiên cứu lao động và việc làm,
nghiên cứu vấn đề phân phối và phân phối lại thu nhập quốc dân.
Phải tổ chức nghiên cứu kết hợp tính cơ bản với hiện thực trước mắt và lâu
dài. Chương trình dài hạn với kế hoạch hàng năm thành một hệ thống nhất.
Trong thời đại ngày nay, nước ta và thế giới, kinh tế nước ta và kinh tế thế
giới có mối quan hệ qua lại rất chặt chẽ, chịu sự tác động lẫn nhau trong xu thế
hội nhập và cạnh tranh. Trong những năm đầu hoạt động, công tác nghiên cứu
chưa thể hiện đúng tầm tới mối quan hệ này nhất là ảnh hưởng, tác động kinh tế
thế giới đối với kinh tế nước ta và quan hệ kinh tế nước ta với các nước trong
khu vực và thế giới. Trong một thời gian dài hầu như chưa quan tâm đến nghiên
cứu kinh nghiệm của thế giới TBCN, của các nước thế giới thứ ba và nhất là
kinh nghiệm của các nước trong khu vực và ảnh hưởng của nó đối với nước ta.
Trong công tác nghiên cứu phải mang tính tổng hợp, có hệ thống và phải
tổng kết từ thực tiễn và thu hút đông đảo các lực lượng nghiên cứu, các nhà khoa
học, các nhà quản lý giỏi từ trung ương đến địa phương. Đồng thời phải biết sử
dụng tổng hợp các yếu tố xã hội – kinh tế - cùng với môi trường cũng như các
trang thiết bị thông tin,… không nên bó hẹp trong phạm vi một nước, một chiều,
mà phải mở rộng tầm nhìn ra tứ phía chung quanh, không thần thánh hóa cũng
không coi thường bất kỳ kinh nghiệm của các nước nào, không rập khuôn máy
móc kinh nghiệm của họ.
Trong nghiên cứu cần có sự độc lập, sáng tạo không phụ thuộc, theo ý kiến
cá nhân của một người lãnh đạo nào đó mà phải tôn trọng khách quan và khoa
học. Trong kinh tế - xã hội mỗi hiện tượng đều diễn ra theo một quy luật khách
quan nhất định, không phụ thuộc vào ý muống chủ quan của mỗi người lãnh
đạo, do vậy trách nhiệm của cán bộ nghiên cứu là phải tìm hiểu nắm bắt quy luật
khách quan và tìm cách sử dụng nó theo hướng có lợi con người và xã hội.
Là cơ quan nghiên cứu khoa học và tham mưu trong việc hoạch định chủ
trương chính sách về kinh tế và quản lý kinh tế ngoài việc phải tổ chức nghiên
cứu khoa học tạo luận cứ vững chắc cho các kiến nghị, đề xuất, còn cần có sự
chỉ đạo, lãnh đạo cao cấp của đất nước, thì các sản phẩm tạo ra mới có ý nghĩa
đóng góp thiết thực và kịp thời.
4- Những hoạt động cần làm của Viện trong thời gian tới.
Đất nước đã chuyển sang thời kỳ mới đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại
hóa, đặt ra yêu cầu cao hơn hẳn về chất đối với công cuộc đổi mới; bên cạnh
những thuận lợi và thời cơ có nhiều khó khăn và thách thức. Công cuộc đổi mới
kinh tế trong những năm tới sẽ khó khăn và phức tạp hơn; bởi vì động lực phát
triển của quá trình tự do hóa không còn nhiều như trước; để đảm bảo sự tăng
trưởng nhanh và bền vững, cần phải tìm mọi cách nâng cao hiệu quả của nền
kinh tế. khai thác thật tốt các tiềm năng và lợi thế của đất nước trong quan hệ và
hội nhập quốc tế. Đổi mới kinh tế đi sâu đòi hỏi các cơ chế, chính sách không
chỉ xử lý những vấn đề cấp bách trước mắt mang tính chất tháo gỡ, mà còn có
tính chất tương đối cơ bản lâu dài; các giải pháp đổi mới cần phải được chuẩn bị
một cách kỹ lưỡng, có cân nhắc sự tác động nhiều mặt; các bước cải cách cần
phải được điều phối một cách chủ động theo một chương trình tổng thể. Trong
điều kiện mới, Viện là một bộ phận hợp thành của Bộ kế hoạch và Đầu tư, Viện
cần tập trung mọi lỗ lực nghiên cứu để ghóp phần hoàn thành nhiệm vụ của Bộ.
Theo nghị định số 75/CP ngày 1/11/1995 đã xác định “Bộ kế hoạch và Đầu tư là
cơ quan của Chính phủ có chức năng tham mưu tổng hợp về xây dựng chiến
lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của đất nước; về cơ chế
chính sách quản lý kinh tê; quản lý nhà nước về lĩnh vực đầu tư trong và ngoài
nước; giúp Chính phủ phối hợp, điều hành thực hiện các mục tiêu và cân đối chủ
yếu của nền kinh tế quốc dân”. Để tạo luận cứ khoa học và thực tiễn nhằm nâng
cao chất lượng của các dự thảo kế hoạch, đề án chính sách, văn bản pháp quy
cũng như của công tác chỉ đạo, điều hành thực hiện kế hoạch của Bộ, cần tăng
cường công tác nghiên cứu của các Vụ, Viện trong Bộ, nhất là khai thác tốt hơn
năng lực nghiên cứu của các Viện, giao cho các Viện triển khai nghiên cứu
những đề tài gắn trực tiếp với nhiệm vụ chính trị của Bộ, sử dụng có hiệu quả
nghiên cứu của các Viện làm cơ sở cho các quyết định quản lý của Bộ. Điều đó
tạo điều kiện cho Viện quản lý kinh tế Trung ương phát triển, nhưng đồng thời
cũng đòi hỏi Viện phải được tăng cường và vươn lên về nhiều mặt trong những
năm tới. Để thực hiện được chức năng do Bộ trưởng giao trong Quyết định số 17
là “Nghiên cứu và tham mưu Nhà nước về cải cách kinh tế, chính sách kinh tế,
kế hoạch hóa và cơ chế quản lý kinh tế”, Viện cần chú trọng thực hiện cả hai
mặt hoạt động của mình là nghiên cứu tham mưu và nghiên cứu cơ sở khoa học,
nghiên cứu cơ bản; trong đó nội dung chủ yếu của nghiên cứu tham mưu là xây
dựng các dự thảo văn bản, dự án pháp quy theo yêu cầu của các cơ quan lãnh
đạo Đảng và Nhà nước; còn nghiên cứu cơ sở khoa học chủ yếu là để tạo luận
cứ về lý luận, khoa học chủ yếu là để tạo luận cứ về lý luận, khoa học cho nhiệm
vụ tham mưu, đồng thời nâng cao tầm hiểu biết của cán bộ trong Viện. Viện cố
gắng phấn đấu để vươn lên vị trí đầu đàn trong lĩnh vực nghiên cứu chính sách
kinh tế, từ đó thu hút trí tuệ của đông đảo các nhà khoa học, cán bộ kinh tế, các
nhà quản lý để phối hợp tham gia xây dựng các chính sách kinh tế mới tham
mưu cho Đảng và Chính phủ. Trong khi bám sát yêu cầu nhiệm vụ tham mưu
được giao, bám sát phục vụ và góp phần thực hiện các nhiệm vụ chính trị của
Bộ.
Về mặt nội dung, yêu cầu cơ bản đặt ra đối với hoạt động của Viện trong
những năm trước mắt là nghiên cứu đề xuất các cơ chế chính sách kinh tế, các
khía cạnh chính trị trong kinh tế, phương pháp kế hoạch hóa và cơ cấu kinh tế
trong các vấn đề xã hội góp phần cụ thể hóa và thực hiện đường lỗi tiến tục sự
nghiệp đổi mới và đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa do Đại hội VIII của
Đảng thông qua.
Để thực hiện các yêu cầu trên đây, định hướng về nội dung hoạt động lớn
của Viện được tập trung nghiên cứu:
Một là, nghiên cứu xây dựng chương trình tổng thể về cải cách kinh tế trên
cơ sở tổng kết quá trình đổi mới và nghiên cứu cơ sở khoa học và thực tiễn của
công cuộc đổi mới kinh tế - xã hội trong điều kiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa
đất nước.
Hai là, nghiên cứu về quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa, thực hiện chính
sách kinh tế nhiều thành phần vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của
Nhà nước theo định hướng Xã hội chủ nghĩa.
Ba là, nghiên cứu vận dụng tổng hợp các công cụ quản lý vĩ mô chủ yếu của
Nhà nước trong cơ chế thị trường, trước hết là pháp luật kinh tế, kế hoạch hóa,
các chính sách kinh tế.
Bốn là, nghiên cứu cơ sở lý luận và phương pháp luận khoa học quản lý trên
cơ sở khảo sát thực tiễn và phân tích tình hình kinh tế - xã hội; tổng kết các điển
hình tiên tiến, các kinh nghiệm thành công và không thành công trong quá trình
đổi mới; nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế về cải cách và tăng trưởng kinh tế.
Năm là, nghiên cứu cơ chế kinh tế trong các lĩnh vực xã hội như: giáo dục, y
tế, bảo hiểm ….
Căn cứ vào nhiệm vụ chủ yếu quy định trong Quyết định số 17 là “xây dựng
các đề án chính sách kinh tế, cơ chế quản lý kinh tế và kế hoạch hóa, các dự án
luật, pháp lệnh và văn bản dưới luật thuộc lĩnh vực quản lý kinh tế do Nhà nước
giao”, thì việc lựa chọn và xác định đề tài nghiên cứu của Viện phải xuất phát từ
yêu cầu cụ thể từng thời gian và tùy thuộc vào các nhiệm vụ do Bộ giao. Nhưng
mặt khác, để có đủ thời gian vật chất thực hiện các đề tài nghiên cứu một cách
có chất lượng, cần phải dự kiến trước những hướng nghiên cứu chủ yếu, và
trong nhiều trường hợp cần xác định những đề tài tương đối dài hạn có tính chất
cơ bản và chuẩn bị đề tài ngắn hạn, đón trướ các nhiệm vụ cấp bách, tham gia
đóng góp vào các nhiệm vụ trước mắt.
III- Sự hình thành và những hoạt động của ban nghiên cứu chính sách hội nhập
kinh tế quốc tế.
1- Sự hình thành ban nghiên cứu chính sách hội nhập kinh tế quốc tế.
Xu thế toàn cầu hóa và khu vực hóa hiện nay, một nền kinh tế muốn phát
triển không thể khép kín trong buôn bán nội địa mà phải mở rộng quan hệ ra bên
ngoài, tức là mở rộng quan hệ kinh tế đối ngoại. Việc nhận thức được mối quan
hệ hữu cơ giữa phát triển kinh tế trong nước với mở rộng quan hệ hữu cơ giữa
phát triển kinh tế trong nước với mở rộng quan hệ kinh tế ra bên ngoài là yếu tố
làm nên thành công của chiến lược phát triển kinh tế. Thấy rõ được tầm quan
trọng của vấn đề này Đảng và Nhà nước đã thực hiệnc hính sách mở cửa, phát
triển hoạt động kinh tế đối ngoại, từng bước đưa nước ta vào dây truyền hợp tác
và phân công lao động quốc tế, đồng thời khẳng định chính sách đối ngoại của
nước ta. Đặc biệt trong tình hình hiện nay, thế giới và khu vực có tốc độ phát
triển rất cao và vượt xa chúng ta. Cho nên, để có thể bắt kịp cho hoặc không để
khoảng cách giữa chúng ta và họ thêm xa, chúng ta phải liên tục đổi mới và điều
chỉnh chính sách kinh tế nói chung và chính sách đối ngoại nói riêng cho phù
hợp với xu hướng phát triển của thế giới.
Ban nghiên cứu chính sách hội nhập kinh tế quốc tế đã được thành lập năm
2003 với chức năng, nhiệm vụ chủ yếu bao gồm:
Nghiên cứu chính sách thương mại.
Nghiên cứu cơ chế, chính sách về hội nhập kinh tế quốc tế.
Nghiên cứu tác động của chính sách thương mại và quá trình hội nhập kinh
tế quốc tế đối với sự phát triển kinh tế xã hội của Việt Nam.
Nghiên cứu những vấn đề khác về chính sách hội nhập kinh tế quốc tế.
Danh sách cán bộ của ban nghiên cứu chính sách hội nhập kinh tế quốc tế:
Trưởng ban: TS. Võ Trí Thành.
Phó trưởng ban: TS. Phạm Lan Hương.
Phó trưởng ban: ThS. Đinh Hiền Minh.
TS. Lê Xuân Sang.
ThS. Trịnh Quang Long.
ThS. Nguyễn Tú Anh.
ThS. Trần Bình Minh.
2- Những hoạt động của ban nghiên cứu chính sách hội nhập kinh tế quốc tế.
Công tác hoạt động năm 2004.
Thực hiện nhiệm vụ theo chức năng và được giao.
Hoàn thành Đề án trình Thủ tướng Chính phủ về “Phát triển và hoàn
thiện thị trường tiền tệ và thị trường vốn ở Việt Nam”(đã được Thủ tướng CP
phê duyệt).
Tham gia ý kiến về tổng kết 20 năm đổi mới trên một số lĩnh vực kinh
tế, trong đó có hội nhập quốc tế; tham gia xây dựng Báo cáo thường niên
“VN: Tăng trưởng và giảm nghèo” của ban chỉ đạo quốc gia thực hiện
CPRGS.
Đóng góp nhiều ý kiến thiết thực cho các đối sách của Nhà nước như
các vấn đề chuẩn bị Hội nghị ASEM 5, Hội nghị cấp cao ở Viêng Chăn, phản
ứng đối với nguyên tắc 2+X, các biện pháp hạn chế giá cả gia tăng…
Phân tích tình hình và triển vọng kinh tế Việt Nam trong năm; hoàn
thành Báo cáo kinh tế Việt Nam tháng 12 năm 2004.
Tiến hành khảo cứu đánh giá tác động của việc gia nhập WTO về mặt
thể chế kinh tế.
Thực hiện nhiều hoạt động hợp tác quốc tế cả ở trong và ngoài nước
thông qua các hoạt động như: tham gia các mạng nghiên cứu khu vực, tham
gia các hội thảo/ hội nghị/ dự án nghiên cứu khoa học quốc tế, phối hợp tổ
chức hội thảo khoa học, tiếp đón các đoàn khách quốc tế tới Viện, trao đổi
thông tin…
Thực hiện các đề tài khoa học cấp Nhà nước và cấp Bộ và phối hợp họat
động vớic các Dự án trong và ngoài nước.
Đề tài khoa học cấp nhà nước và cấp Bộ.
Tiếp tục triển khai thực hiện Đề tài cấp Nhà nước “Chiến lược huy
động và sử dụng vốn cho công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở nước ta”
Hoàn thành bảo vệ đề tài cấp Bộ năm 2002 về “phân tích định lượng
về tác động của quá trình gia nhập WTO tới sản xuất nông nghiệp Việt Nam:
sử dụng mô hình cân bằng tôngt thể” (tháng 12/2004).
Phối hợp với các Dự án trong và ngoài nước.
Tham gia các hoạt động nghiên cứu khoa học và trong khuôn khổ các
dự án với các tổ chức quốc tế và với nước ngoai (các dự án nằm trong Viện:
DANIDA, SIDA, UNDP, GTZ; các tổ chức khác World Bank, ADB, EADN,
ISEAS, TDRI, ILO, ESCAP, PAFTAD, JETRO, IDE/JETRO, IDRC,
Chương trình cao học Hà Lan của Đại học KTQD Hà Nội…).
Tổ chức nhiều hội nghị/ hội thảo khoa học (Diễn đàn quốc tế về “tăng
cường quan hệ kinh tế Việt Nam – Nhật Bản. Nâng cao khả năng cạnh tranh
của nền kinh tế Việt Nam”; Hội thảo “Ma trận hạch toán xã hội Việt Nam
năm 2000 và ứng dụng”; Hội thảo về “Chính sách tiển tệ ở Việt Nam trong
quá trình đổi mới”; Seminar “giới thiệu mô hình CGE của TDRI và khả năng
áp dụng cho Việt Nam”)
Tham dự, báo cáo nghiên cứu khoa học và đóng góp ý kiến tại nhiều
hội thảo trong nước và quốc tế.
Tham gia giảng bài cho đoàn nước ngoài (Bắc triều Tiên) Về kinh
nghiệm cải cách kinh tế ở Việt Nam; tổ chức huấn luyện – đào tạo theo
chương trình dự án DANIDA; tham gia giảng các bài về chính trị thương mại
và hội nhập kinh tế quốc tế tại một số lớp học cho sinh viên (trong nước và
quốc tế), cán bộ nhà nước….
Một số ấn phẩm và bài nghiên cứu khoa học trong năm 2004.
Sách: Kinh tế Việt Nam năm 2003, NXB Chính trị quốc gia, Hà nội
(Việt và Anh).
Sách: Kinh tế Việt Nam năm 2004, NXB Tài chính, Hà Nội.
Sách: Thị trường tài chính Việt Nam: thực trạng,vấn đề và giải pháp
chính sách, NXB Tài chính, Hà Nội.
Sách: ma trận hạch toán xã hội mới của Việt Nam năm 2000, NXB
KH – KT, Hà Nội.
“The ASEAM Economic community: Perpective from ASEAN’s
Transitional Economies”
Công tác hoạt động năm 2005.
Thực hiện nhiệm vụ theo chức năng và được giao.
Tham gia ý kiến Tổng kết 20 năm đổi mới; xây dựng Báo cáo chuẩn
bị cho kế hoạch – đầu tư và đóng góp hoàn chỉnh báo cáo của Ban kinh tế
Trung ương về “Định hướng giải pháp tăng cường khả năng thích ứng của
nền kinh tế Việt Nam sau khi gia nhập WTO”.
Đóng góp vào các đề án, báo cáo, dự thảo văn bản luật và dưới luật về
cơ chế chính sách và thể chế của Việt Nam trong hội nhập kinh tế quốc tế
phục vụ kế hoạch năm 2006, kế hoạch 5 năm 2006 – 2010.
Đóng góp ý kiến cho các hiệp định AEAN với một số nước (
Singapore, Nhật Bản, Hàn Quốc, Nga) và việc chuẩn bị Hội nghị APEC
2006 tại Việt Nam.
Đóng góp ý kiến vào các đề án, báo cáo, dự thảo văn bản luật và dưới
luật liên quan đến ODA và chiến lược hỗ trợ của các tổ chức quốc tế; tham
gia xây dựng/ soạn thảo Báo cáo thường niên “Việt Nam: tăng trưởng và
giảm nghèo 2004 – 2005” của ban chỉ đạo quốc gia thực hiện CPRGS và Báo
cáo của chính phủ do Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì về “Việt Nam thực hiện
MDGs”; tham gia nghiên cứu “Lồng ghép vấn đề việc làm vào kế hoạch phát
triển kinh tế xã hội 5 năm 2006 -2010” của Bộ Kế hoạch và Đầu tư.
Hoàn thành đề án nghiên cứu “Chính sách tiền tệ ở Việt Nam”.
Biên soạn và ấn hành Báo cáo Kinh tế Việt Nam năm 2004.
Đề xuất cơ chế nhằm phát triển thị trường vốn. Tiến hành khảo cứu
đánh giá tác động của việc gia nhập WTO về mặt thể chế kinh tế ( theo dự
án).
Thực hiện nhiều hoạt động hợp tác quốc tế cả ở trong và ngoài nước
thông qua các hoạt động như: tham gia các mạng nghiên cứu khu vực, tham
gia các hội thảo/ hội nghị/ dự án nghiên cứu khoa học quốc tế, phối hợp tổ
chức hội thảo khoa học, tiếp đón các đoàn khách quốc tế tới Viện, trao đổi
thông tin ….
Thực hiện các đề tài khoa học cấp Nhà nước và cấp Bộ và tham gia hoạt
động khoa học với các tổ chức trong và ngoài nước.
Đề tài khoa học cấp Nhà nước và cấp Bộ.
Tiếp tục triển khai thực hiện Đề tài cấp Nhà nước “chiến lược huy
động và sử dụng vốn cho công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở nước ta”(đề tài sẽ
hoàn thành trong quý I/2006).
Hoàn thành đề tài khoa học cấp Bộ năm 2004 “các hạn chế đối với sự
phát triển của thị trường chứng khoán Việt Nam và các giải pháp chính sách
” (do TS. Lê Xuân Sang làm chủ nhiệm).
Hoàn thành đề tài khoa học cấp Bộ năm 2002 về “phân tích định
lượng về tác động của quá trình gia nhập WTO tới sản xuất nông nghiệp Việt
Nam: Sử dụng mô hình cân bằng tổng thể ”(do TS. Phạm Lan Hương làm
chủ nhiệm).
Thực hiện đề tài khoa học cấp Bộ năm 2004 – 2005 “Xây dựng các
chỉ tiêu dẫn báo kinh tế phục vụ phân tích chu kỳ kinh tế và dự báo ngắn hạn
– kinh nghiệm quốc tế và khả năng áp dụng cho Việt Nam ” ( do ThS. Đinh
Hiền Minh làm chủ nhiệm ). Đề tài sẽ hoàn thành trong quý I/2006.
Thực hiện đề tài khoa học cấp Bộ năm 2005 “Rủi ro trong quá trình tự
do hóa thị trường tài chính và trình tự cải cách: Kinh nghiệm quốc tế và các
bài học cho Việt Nam ”(do ThS. Trịnh Quang Long làm chủ nhiệm). Đề tài
sẽ hoàn thành trong quý I/2006.
Tham gia hoạt động khoa học với các tổ chức trong và ngoài nước.
Tham gia các hoạt động nghiên cứu khoa học trong khuôn khổ các dự
án với các tổ chức quốc tế và với nước ngoài (Các dự án nằm trong Viện:
DANIDA, SIDA, UNDP, GTZ; các tổ chức khác World Bank, ADB, EADN,
ISEAS, TDRI, ILO, ESCAP, PAFTAD, JETRO, IDE/JETRO, IDRC,
Chương trình cao học Hà Lan của Đại học KTQD Hà Nội ….).
Tham gia, phối hợp thực hiện các dự án/ đề tài nghiên cứu khoa học
về tự do hóa thương mại dịch vụ (UBQG về HTKTQT chủ trì), các công cụ
công nghiệp hóa, hiện đại hóa (Học viện Tài Chính chủ trì ), tác động của
biến động giá cả thế giới đối với Việt Nam (Viện nghiên cứu thị trường giá
cả chủ trì…)
Tổ chức hai hội thảo khoa học (hội thảo về “Chính sách tiền tệ ở Việt
Nam trong quá trình đổi mới”; hội thảo về “Đánh giá tác động của hội nhập
kinh tế quốc tế đến Việt Nam: sử dụng mô hình cân bằng tổng thể.”).
Tham dự, báo cáo nghiên cứu khoa học và đong góp ý kiến tại nhiều
Hội thảo trong nước và quốc tế.
Tham gia giảng bài cho đoàn nước ngoài (Bắc Triều Tiên) về kinh
nghiệm cải cáh kinh tế ở Việt Nam; tham gia giảng bài về kinh tế vĩ mô,
thương mại và hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam tại một số lợp học cho
doanh nghiệp, cán bộ quản lý nhà nước, sinh viên (trong nước và quốc tế)…
hướng dẫn làm luận văn/ luận án cho sinh viên đại học, cao học và nghiên
cứu sinh.
Đánh giá chung về ban chính sách hội nhập kinh tế quốc tế.
Ban nghiên cứu chính sách hội nhập kinh tế quốc tế đã tương đối chủ
động trong công tác để có thể đóng góp thiết thực cho việc hoạch định chính
sách, nhất là về hội nhập, thể chế và ổn định kinh tế vĩ mô.
Ban đã tạo điều kiện để mọi người cùng có cơ hội đóng góp chính
sách và tham gia các hoạt động nghiên cứu khoa học. Kiến thức và năng lực
nghiên cứu của mọi người trong Ban được cải thiện khác rõ, tuy vẫn cần tiếp
tục trau dồi.
Ban đã hoàn thành nhiệm vụ được giao, có đóng góp thiết thực nhất
định cho Viện; Tuy nhiên còn chậm trễ trong thực hiện một số đề tài, phần
do nhân lực còn hạn chế và phần do bản thân cán bộ chủ nhiệm đề tài còn
khó phân bổ thời gian một cách hợp lý (nhiều việc dồn vào cùng một thời
điểm)
Một số ấn phẩm khoa học trong năm 2005.
Sách Kinh tế Việt Nam 2004, NXBKH – KT, Hà Nội, 2005 (Việt và
Anh).
Chương trong sách: “the ASEAN Economic community: Perspective
from ASEAM’s Transitional Economies”, in Denis Hew, Roadmap to an
ASEAN Economic community, ISEAS, Singapore, 2005.
Sach Domestic Enterprise development and the role of Local
Government, Joint Research Program serie 134, IDE – Jetro, Tokyo, March
2005.
Bài tạp chí: “Vietnam’s Trade Liberalization and International
Economic Integration: Evolution, Problems and Challenges”, ASEAN
Economic Bulletin Vol 22 No 1 April 2005.
Bài tạp chí “hệ thông và thị trường tài chính ở Đông Á: Chặng đường
dài cải cách và hội nhập”, tạp chí chứng khoan No 7 (81), 7/2005 and No
8(82), 8/2005.
4 bài về hội nhập và thị trường chứng khoán đăng trong tạp trí quản lý
kinh tế của Viện, No 2, 4/2005 No 3, 7/2005 và No 4, 10/2005.
3- Kế hoạch năm 2006 của ban nghiên cứu chính sách hội nhập kinh tế quốc tế.
Sẵn sàng thực hiện và hoàn thành các công việc được Viện giao theo chức
năng, nhiệm vụ của Ban; nỗ lực đóng góp cho quá trình hoạch định chính sách
nhất là các chính sách liên quan đến hội nhập, kinh tế vĩ mô, và các vấn đề xã
hội trong phát triển.
Thực hiện các nhiệm vụ cụ thể sau:
Xuất bản Báo cáo kinh tế Việt Nam 2005.
Xuất bản một cuốn sách về Chính sách tiền tệ ở Việt Nam.
Thực hiện và hoàn thành một đề tài cấp Nhà nước, hai đề tài cấp Bộ
năm 2005 đã nêu trên và một đề tài cấp Bộ năm 2006 (“Cơ sở lý luận và thực
tiễn cho việc điều chỉnh chính sách tài hóa của Việt Nam sau khi gia nhập
WTO”).
Thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu về hội nhập và biên soạn Báo cáo
kinh tế Việt Nam 2006 trong khuôn khổ dự án DANIDA.
Tiếp tục tham gia có hiệu quả các Hội thảo khoa học, phối hợp nghiên cứu
khoa học, giáo dục đào tạo với các tổ chức trong nước và các tổ chức quốc tế.
IV – Đăng ký tên đề tài.
1- Thực trạng và những giải pháp nâng cao tính cạnh tranh của những mặt hàng
thủ công mỹ nghệ của Việt Nam vào thị trường Nhật Bản.
2- Thúc đẩy khả năng thanh toán quốc tế tại ngân hàng ngoại thương Việt Nam.
3- Doanh nghiệp Việt Nam trong tiến trình hội nhập AFTA thực trạng, và giải
pháp.
KẾT LUẬN
Viện quản lý kinh tế Trung ương đã có những đóng góp tích cự vào sự
nghiệp đổi mới của nước ta. Tập thể can bộ trong Viện cố gắng bám sát tình
hình thực tế của đất nước để nghiên cứu lý luận và kinh nghiệm quốc tế, suy
nghĩ để góp phần xây dựng và vận dụng đúng đắn đường lối, chủ trương của
Đảng và Nhà nước, do vậy đã có những kiến nghị phù hợp với thực tế, được
Đảng, Nhà nước và xã hội chấp nhận. Hiện nay, trong khi tiếp tục đẩy tới công
cuộc đổi mới một cách toàn diện và sâu sắc, nhân dân ta, nền kinh tế nước ta
đang đứng trước thời cơ lớn và thách thức lớn đan xen vào nhau. Công cuộc
phát triển nền kinh tế thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng xã
hội chủ nghĩa, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, thực hiện dân giàu nước
mạnh, xã hội công bằng, văn minh đang đặt ra nhiều vấn đề mới và khó về lý
luận và thực tiễn gây rất nhiều khó khăn trong quá trình nghiên cứu của Viện
nhưng đó là những chất xúc tác làm cho Viện ngày càng lớn mạnh. Ban chính
sách hội nhập kinh tế quốc tế tuy mới thành lập đã và đang từng bước trưởng
thành, đóng góp rất lớn trong quá trình đổi mới nền kinh tế của nước ta.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- 582_6791.pdf